Zweettest m.b.t. WESCOR systeem. Auteur: Hettie Janssens (protocol is onderdeel van SOP zweettest ErasmusMC) Datum: geaccordeerd dec 2011, revisie dec 2014
DOEL EN TOEPASSINGSGEBIED Zweet wordt afgenomen om de bepaling van natrium en zonodig chloride te kunnen uitvoeren. De techniek van de gebruikte zweettest is gebaseerd op de Gibson en Cooke methode (pilocarpine iontoforese referentiemethode). De zweetexcretie wordt lokaal gestimuleerd door het iontoforese systeem van Wescor, waarbij gebruik wordt gemaakt van de cholinerge stof pilocarpine (in de vorm van Pilogels). Zweet wordt afgenomen door het te laten absorberen in waterdicht afgeplakt filtreerpapier. PROCEDURE Afname zweet De zweettest wordt in principe op maandag afgesproken voor poliklinische patiënten. Voor klinische patiënten wordt de zweettest bij voorkeur ook op maandag ingepland maar i.o.m. de CR kan dit evt. op een andere dag wanneer er een daarvoor bevoegd persoon aanwezig is. In geval van aanvraag zweettest door aanvrager onder vermelding van “Ussingkamer” moet, onafhankelijk van de [Na+], ook de chloridebepaling worden aangevraagd en gerapporteerd in LABZIS. De zweettest wordt uitgevoerd in ruimte C212, poliklinische patiënten dienen zich altijd te melden bij de balie Sp3480, gang C. Uitvoering zweettest Met ingang van 1 mei 2007 wordt de zweettest in enkelvoud uitgevoerd. _ Zet het buisje met Pilogel disks ca. 30 minuten vóór de stimulatie bij kamertemperatuur. _ Zet de witte pot met daarin het door team Chemie afgewogen potje klaar.
www.cf-centrale.nl
datum 22 april 2013
_ Haal de pincet uit de verpakking. _ Maak de elektroden schoon met aqua dest. _ Stop de stekker van de elektroden bij nr 1 (figuur A) in het zweettoestel (Webster Sweat Inducer Model 3700). Maak hierbij de sluitring goed vast. Leg de elektroden in de armbanden klaar. Steek hierbij het uitsteeksel op de rode (+) elektrode door de ring in de rode band en het uitsteeksel op de zwarte (-) elektrode door de ring in de zwarte band. _ Maak het buisje met de Pilogel disks open (met handschoenen aan volgens 14.2.1), houd de disks aan de zijkant vast en doe de blokjes in de uitspaarringen van de elektroden (zie 14.2.2). Druk de disks langs de buitenrand goed aan. Doe het buisje met disks direct weer stevig dicht. _ Voer de procedure uit voor de linker of rechter ledemaat, bij voorkeur de arm. Indien noodzakelijk kan de procedure ook op de dijbenen of de rug worden uitgevoerd (bij meting op de rug de test in enkelvoud afnemen). Noteer afwijkingen (andere zijde eerst, test op benen of rug) duidelijk op de aanvraag! _ Maak de binnenkant van de onderarm 3 keer goed schoon met een gaasje bevochtigd met aqua dest. Laat de plaatsen, waar de elektroden komen, ietwat vochtig (zie 14.2.2). Doe de rode (+) elektrode met de rode armband op het bovenste deel van de onderarm (= de stimulatieplaats). Maak de elektrode goed vast, zodat de disk strak trekt tegen de huid. _ Doe de zwarte (-) elektrode met de zwarte armband op het onderste deel van de zelfde onderarm (niet te dicht bij de pols en nooit op een arm of been aan de andere kant van het lichaam!). _ Zet het zweettoestel aan door het knopje bij nr 2 (figuur A) op RUN te zetten. Houd het knopje kort vast totdat je een korte pieptoon hoort. Het groene lampje bij nr 3 (figuur A, CURRENT FLOW) licht binnen enkele seconden volledig op en gaat na 5 minuten binnen enkele seconden weer uit [zet bij een langdurige pieptoon het knopje bij nr 2 (figuur B) onmiddellijk op STOP; als de batterijen op zijn, gaat het rode lampje bij nr 4 (figuur B, LOW BATTERY) branden; vervang dan eerst de batterijen, vóór het starten van een nieuwe procedure]. Zet de timer aan (display 1). _ Wacht op de volgende korte pieptoon: het zweettoestel gaat vanzelf uit. Haal eerst de zwarte (-) en dan de rode (+) elektrode van de arm. _ Maak de onderarm direct 3 keer schoon met een gaasje bevochtigd met aqua dest (niet te nat) en dep vervolgens droog (zie 14.2.2). Kijk op de aanvraag welk potje (met daarop naam patiënt, links/rechts en monsternummer) bij welke arm hoort. Haal met de pincet het gevouwen filtreerpapiertje uit het plastic potje (het potje niet aanraken) en
www.cf-centrale.nl
datum 22 april 2013
leg dit zo snel mogelijk precies op de plaats waar de rode elektrode gezeten heeft (= de stimulatieplaats). _ Dek het filtreerpapier royaal af met Parafilm en sluit het Parafilm af met papieren plakband. Zet de timer aan (display 2/3). _ Maak de elektroden schoon met aqua dest. _ Haal na 30 minuten (per ledemaat) de filtreerpapiertjes er met de pincet weer af en maak de verzamelplaatsen schoon met aqua dest. Noteer per ledemaat de exacte tijd (in minuten). _ Stop het juiste filtreerpapiertje in het juiste potje. _ Stop het potje samen met de aanvraag en het briefje (met daarop de gewichten) terug in de witte pot. Gooi de disposable pincet weg. _ Lever de witte pot direct af aan de verantwoordelijk analist van team Chemie. _ Zet het buisje met Pilogel disks zo snel mogelijk terug bij 4 ºC. N.B. Voor een betrouwbare meting van natrium in zweet moet minimaal 25 mg zweet worden opgevangen. Indien er minder dan 25 mg zweet is opgevangen, voer dan bij gewicht de code
in en als vrije tekst: “Te weinig materiaal voor uitvoering bepalingen”. Verwijder de aanvraagcodes voor natrium en chloride uit LABZIS. OPMERKINGEN Stroomverloop en sweat rates Tijdens de stimulatie wordt de stroom door het zweettoestel langzaam naar een plateau van 1.5 mA gebracht, gedurende 5 minuten op 1.5 mA gehouden en tenslotte weer langzaam omlaag gebracht. 10 x gewicht (mg) Sweat rate g/(m2 x min) = verzameloppervlak (cm2) x verzameltijd (minuten) = 10 x gewicht (mg) 9,6 x verzameltijd (minuten) Sweat rate dient minimaal 1,0 g/(m2 x min) te zijn. Voorzorgsmaatregelen (NCCLS C34C34-A2) Handschoenen: Gebruik poeder-vrije handschoenen bij het verzamelen en analyseren van zweet: poeder kan de gewichtsmeting beïnvloeden en de samples contamineren.
www.cf-centrale.nl
datum 22 april 2013
Brandwonden: Brandwonden aan de huid van de patiënt zijn zeer zeldzaam. Brandwonden kunnen echter ontstaan bij beide elektroden en kunnen variëren van kleine, zwarte stipjes tot krater-achtige wondjes. In geval van een brandwond direct met aqua dest spoelen en indien ernstig contact opnemen met klinisch chemicus voor medische ondersteuning. Verzamel geen zweet in het verbrande gebied. De kans op het optreden van brandwonden wordt geminimaliseerd, wanneer de procedure goed wordt gevolgd: (*) Maak de huid goed schoon met aqua dest. Dit verwijdert huidcellen en hydrateert de toplaag van de huid. Het verwijdert ook contaminerende lotions of crèmes. Gebruik echter ook niet teveel aqua dest: door verzadiging van de zweetklieren met water kunnen foutief te lage waarden worden gevonden. (*) Vermijd uitdrogen van de Pilogels. Wanneer de gel aan de droge kant is, breng dan een druppel water aan op de huid of de gel voordat de elektrode wordt aangebracht. Indien de Pilogelgekrompen is (door uitdroging of bevriezing) en de diameter kleiner is dan die van de elektrode, gooi de gel dan weg! (*) Bevestig de elektroden stevig, zodat de interface tussen huid en elektrolytenreservoir een lage weerstand heeft. (*) Houd de elektroden goed schoon en vrij van oxidatie, waardoor de elektrische weerstand tot een minimum beperkt blijft. De elektroden dienen een glad oppervlak (vrij van onrechtmatigheden) te hebben.
www.cf-centrale.nl
datum 22 april 2013
LITERATUUR - NCCLS. Sweat testing: Sample collection and quantitative analysis; approved guidelineSecond edition. NCCLS C34-A2. NCCLS, Wayne Pennsylvania 2000. - Green A, et al.. Guidelines for the performance of the sweat test for the investigation of cystic fibrosis in the UK. Report from the multi-disciplinary working group 2003; www.acb.org.uk. - Baumer JH. Evidence based guidelines for the performance of the sweat test for the investigation of cystic fibrosis in the UK. Arch Dis Child 2003; 88: 1126-1127.
www.cf-centrale.nl
datum 22 april 2013
