Zwarte zwanen in de nacht
Organisatievragen
Toekomstvoorspelling • Gutenberg (uitvinder boekdrukkunst) verwachtte niet meer dan een handvol bijbels te zullen drukken • Boston Post 1865: ‘Welingelichte lieden weten dat het onmogelijk is de stem langs draden over te brengen’ • Bell: telefoon wordt alleen gebruikt om mensen te laten weten dat ze een telegram kunnen verwachten • Lord Kelvin: vliegmachines die zwaarder zijn dan lucht, zijn onbestaanbaar • Topman van IMB dacht in 1940 dat Amerika nooit meer dan een half dozijn computers nodig zou hebben • Popular Science dacht dat computers maximaal anderhalve ton per stuk zouden wegen
Organisatievragen
zwarte zwanen
Overtuigingen die nu hilarisch lijken • ‘Who the hell wants to hear actors talk?’ (Harry M. Warner, Warner Brothers, 1927)
• ‘Television won’t be able to hold on to any market it captures after the fist six monts. People will soon get tired of staring at a plywood box every night.’ (Darryl zanuck, head of 20th Century Fox, 1946) • ‘What use could this company make of an elextrical toy?’ (Western Union president William Orton, toen hij het aanbod van Bell om zijn uitvinding voor 100.000 dollar te kopen, afsloeg) • ‘There is no reason for any individual to have a computer in their home’ (Ken Olsen, president and founder of Digital Equipment Compony, 1977)
Organisatievragen
zwarte zwanen
Vraag voor subgroepen • Waar ben je in je advieswerk overvallen?
Organisatievragen
zwarte zwanen
compleet door
Een Zwarte Zwaan
• Totaal onverwachte gebeurtenis • Uitschieter buiten normale gang der dingen • Grote gevolgen • Achteraf bedenken we verklaringen die hem begrijpelijk en voorspelbaar maken
Organisatievragen
zwarte zwanen
Waarom zijn er Zwarte Zwanen? • Omdat we niet weten wat we niet weten • Omdat we niet leren dat we niet leren • Omdat we op details letten en niet op het grote geheel • Omdat we op feiten letten en niet op regels • Omdat we veel minder nadenken dan we denken
Organisatievragen
zwarte zwanen
Waartoe leidt zwarte-zwanenblindheid? • De fout van de bevestiging: we richten ons op het geziene en realiseren daaruit het ongeziene • De narratieve misleiding: we houden onszelf voor de gek met verhalen • Het negeren van stille bewijzen: geschiedenis geeft ons verkeerd idee van wat er kan gebeuren
Organisatievragen
zwarte zwanen
Waar gaan we dus de mist in volgens Taleb? • Inschatting: • Inschattingsfout • Voorspellingsfout
Organisatievragen
• Op basis van (beperkte) kennis • Door te veel zelfvertrouwen • Extremistan verwarren met mediocristan
zwarte zwanen
Het leven als roeiboot • We kennen het verleden • We kunnen niet in de toekomst kijken • Op basis van verleden maken we wel veronderstellingen van de toekomst
Organisatievragen
zwarte zwanen
Extremistan en Mediocristan • Extremistan: • • •
schaalbare contexten veel variatie weinig overzicht
• Mediocristan • • •
niet-schaalbare contexten middelmatige variatie overzichtelijk
Organisatievragen
zwarte zwanen
Mediocristan
Organisatievragen
zwarte zwanen
Leren? Niet-leren! • Menselijke hersenen zijn gebouwd op patroonherkenning • Bij probleemoplossing vertonen we ‘satisficing’-gedrag • Verschil tussen praat en daad • Defensive reasoning
Organisatievragen
zwarte zwanen
Twee manieren van denken • Systeem I: • • • •
ervaringssysteem heuristiek automatisch snel en zuinig
• Systeem II: • •
denken vergt inspanning
• Fouten omdat we denken systeem II te gebruiken, terwijl we feitelijk systeem I gebruiken
Organisatievragen
zwarte zwanen
Twee delen in onze hersenen • Cortex: denken, bewust handelen • Hersenstam: automatisch handelen, emotie • Vroon: eerder ontstane hersendelen kunnen latere hersendelen domineren/ overrulen
Organisatievragen
zwarte zwanen
Defenisive reasoning • We doen aannamen die we zelf valide vinden, maar waarvan je je kunt afvragen of ze waar zijn • We trekken conclusies op basis van uitgangspunten die misschien helemaal niet zo valide zijn • Trekken conclusies waarvan we zelf denken dat ze ‘getest’ zijn, maar is dat wel zo • Maar we doen er alles aan om ze niet ter discussie te hoeven stellen
Organisatievragen
zwarte zwanen
Wat te doen als de wereld niet zo voorspelbaar is? (1) • Accepteren • Scenario’s maken • Mindfulness
Organisatievragen
zwarte zwanen
Wat te doen als de wereld niet zo voorspelbaar is? (2) • • • • •
Preoccupatie met fouten Weerzin tegen versimpelingen Gevoeligheid voor het operationele Toewijding aan veerkracht Vertrouwen op expertise Weick and Sutcliffe Managing the unexpected Organisatievragen
zwarte zwanen
Met dank aan Nassim Taleb
Organisatievragen
zwarte zwanen
18-11-2010
