ZUYLEN ZUYLEN. architectenvisie UITVAARTCENTRUM VAN ALPHEN. architectenvisie. architecten interieurarchitecten. BAUDOIN restauratiearchitecten

Architectenvisie Zuylen Uitvaartcentrum # mei 2014 # Baudoin van Alphen architecten

UITVAARTCENTRUM UITVAARTCENTRUM

ZUYLEN

ZUYLEN architectenvisie

architectenvisie

architecten interieurarchitecten architecten interieurarchitecten restauratiearchitecten

BAUDOIN BAUDOIN restauratiearchitecten VAN ALPHEN VAN ALPHEN



1 inleiding 2 probleemstelling # fysieke overgang tussen dagelijkse realiteit en het afscheidsritueel # architectuur van het uitvaartcentrum # het interieur van het uitvaartcentrum

lay-out miekevandenhende.nl

3 visie # oriëntatie # vormgeving 4 uitgangspunten voor het ontwerp fase A # toegang # een tweede entree # assenstelsel # ingang = uitgang # route overledene # het afscheidseiland # differentiatie ruimtelijke kwaliteiten # buitenruimte # bouwfasering en doorgang van diensten # de begraafplaats als schatkamer 5 uitgangspunten voor het ontwerp fase B # twee assen # ruimtes uitvaartbezoekers gescheiden van andere functies uitvaartcentrum # commerciële diensten en informatiecentrum # buitenruimtes 6 conclusie



1 Inleiding ##verleden- heden- toekomst voor Zuylen uitvaartverzorging Zuylen Uitvaartverzorging kan trots zijn op haar rijke historie en prachtige begraafplaatsen. Het verzorgde en ingetogen karakter van de begraafplaats met haar aula en crematorium geeft uitdrukking aan de wijze waarop Zuylen met haar dienstverlening omgaat. Deze zorgvuldigheid blijkt ook uit het programma van eisen wat ons als architecten en interieurarchitecten ter beschikking is gesteld om een gebouw wat niet voldoet aan de eisen van Zuylen in de toekomst wel te laten voldoen aan haar standaard.



2 Probleemstelling ##Fysieke overgang tussen dagelijkse realiteit en het afscheidsritueel Begraafplaats Zuylen kent reeds een lange geschiedenis. Van een begraafplaats buiten de stad is het tegenwoordig een uitvaartcentrum dat bijna volledig is ingebed in de stad. In tegenstelling tot de begraafplaats en het crematorium die omringd zijn door groen, rust en begraafplaatsen, is het uitvaartcentrum omringd door een drukke verkeersroute met in de directe omgeving kantoren, scholen, studentenhuisvesting en appartementen. Destijds is gekozen om het uitvaartcentrum op te laten gaan in de stedelijkheid, ligt daardoor fysiek buiten de historische begraafplaats en direct aan de Tuinzigtlaan. Het parkeren voor bezoekers van het uitvaartcentrum en de begraafplaats sluit hier direct op aan. Het resultaat is een gebouw dat zowel in uiterlijke als innerlijke verschijningsvorm meer aanvoelt als een kantoorgebouw dan een uitvaartcentrum. De bezoeker van het uitvaartcentrum beleeft hierdoor niet het gewenste afscheidsritueel. Er is geen overgang tussen parkeren en het uitvaartcentrum waardoor men ‘koud’ de ontvangstruimte betreedt. De wereld raast door op het moment dat voor de bezoeker de tijd even stil staat en deze voor een moment los moet komen van de dagelijkse realiteit en tijd en rust kan nemen voor het afscheid van zijn of haar dierbare. In onze visie is het loskomen van de stedelijkheid en daarmee de dagelijkse realiteit een belangrijk uitgangspunt gebleken. Waarom functioneert de aula óp de begraafplaats wel en de aula aan de Tuinzigtlaan veel minder? Is het de stedelijkheid? De parkeer-plaats? Het gebouw op zich? Na analyses blijkt het vooral te maken te hebben met het feit dat het uitvaartcentrum zich niet fysiek bevindt op de begraafplaats. Hierdoor is het niet mogelijk om de eerste stap te zetten in het afscheid nemen van een dierbare. Er is geen afzondering of verbijzondering ten opzichte van de drukke Tuinzigtlaan en het parkeren en het lopen naar het uitvaartcentrum. Deze stedenbouwkundige en landschappelijke problematiek dient grondig te worden opgelost. De eerste stap in het proces is immers zeer belangrijk om tot een bevredigend afscheid te komen.



##De architectuur van het uitvaartcentrum

##Het interieur van het uitvaartcentrum

Het uitvaartcentrum heeft meer de verschijningsvorm van een kantoorgebouw dan een uitvaartgebouw. Dat wordt enerzijds bewerkstelligd door de zakelijke materiaalkeuze en detaillering van met name de kozijnen, luifels en het metselwerk, anderzijds geeft de massa van het gebouw, hoofdmassa en bijmassa ook aan dat het een gebouw is met twee verdiepingen. Het zichtbaar zijn van de tweede bouwlaag door de ramen geeft nog het meest de indruk van een kantoorgebouw. Het kantoorgebouw direct naast het uitvaartgebouw heeft nagenoeg dezelfde materialisering en detaillering waardoor helemaal het beeld van een kantoorzone langs een drukke uitvalsweg gegeven wordt. Het gebouw is niet alzijdig vormgegeven. De gevel aan de parkeerplaats is het meest markant. De gevel aan de Tuinzigtlaan is minder specifiek vormgegeven, maar doordat deze aan de straat ligt, toont deze zich als een zijgevel. De gevel aan de parkeerzijde personeel en de gevel aan de begraafplaats zijn door de situering ten opzichte van het perceel en de begraafplaats zo goed als niet zichtbaar voor het publiek en daardoor ontworpen op de functies die zich erachter bevinden. Door zijn situering mist het gebouw een alzijdigheid wat het minder toegankelijk maakt.

Ondanks dat het uitvaartcentrum recent is gebouwd, is er tijdens de realisatie hiervan, niet grondig gestudeerd op de verschillende emotionele lagen van rouw. Bezoekers hebben geen overzicht en kunnen zich niet goed oriënteren. Stromen die elkaar niet mogen kruisen, doen dat wel en dit blijkt in werkelijkheid ongewenst te zijn. Enkele te benoemen oorzaken:

Wil het gebouw zich meer identificeren als een bijzonder gebouw met een bijzondere functie dan zouden bovenstaande argumenten als uitgangspunten dienen te worden genomen om tot verbijzondering te komen.

• Functies die bij elkaar gegroepeerd dienen te zijn, liggen verstrooid door het gebouw zoals rouwkamers. • Assen zijn dichtgezet doordat er niet gewenste activiteiten zichtbaar waren. • Er is gekozen voor een centrale entree voor alle functies waardoor verschillende fases die met het afscheid te maken hebben zoals identificatie, as ophalen, opbaren, als het bijwonen van een uitvaartelkaar kruisen. • Er is weinig daglicht of contact met buiten waardoor men zich minder goed kan oriënteren. • Het is niet duidelijk waar de bezoeker wel of niet welkom of gewenst is waardoor men zich minder prettig voelt. • De uitgang na een dienst in de aula is een andere dan de ingang wat verwarrend en desoriënterend is. • Het gebouw is niet eenduidig vormgegeven waardoor het zich al snel rommelig toont. • Het gebouw is tussentijds enkele malen ad hoc aangepast wat het geheel nog diffuser heeft gemaakt. • Ontvangstruimte en gangen lopen in elkaar over en de ontvangstruimte heeft geen heldere beëindiging. Het is geen ruimte maar een brede gang. Hierdoor gaan mensen aan de zijkanten staan of blijven ze staan bij de entree waardoor er weinig doorstroming is. Wil de bezoeker zich op zijn gemak voelen dan zijn factoren als overzichtelijkheid, helderheid, vanzelfsprekendheid, rust, natuur en eenduidigheid, essentieel.



Functie onderdelen gebouw

Daglicht bezoeker uitvaart

liggen verspreid door het

> doordat er weinig daglicht / contact is

hele gebouw waardoor ze

blijven bezoekers bij entree staan.

elkaar kruisen

Dichtzetten as waardoor er geen overzicht meer is.

Ontvangstruimte en gang lopen in elkaar over waardoor bezoekers blijven staan en overige circulatie frustreert/ contrasteert.

Uitgang ≠ Ingang niet eenduidig en contrasterend met andere functies

Diverse stromen die elkaar kruisen



3 Visie ##Oriëntatie Oriëntatie is weten waar je bent in verhouding tot een ruimte of element in deze ruimte. Het gaat gepaard met het weten van de volgende aspecten: • Weten waar je bent • Weten waar je naar toe moet • Weten hoe je er komt Het vermogen om je te oriënteren in de gebouwde omgeving is een ingewikkeld proces in de hersenen. Het is een samenwerking tussen zintuigelijke waarnemingen van je omgeving en cognitieve processen. De zintuigelijke waarneming bestaat uit: • Visueel • Geluid • Geur • Gevoel Het cognitieve proces bestaat uit: • Herinnering • Weten Op het moment dat mensen te maken krijgen met het verlies van een naaste, gaat dat gepaard met emoties. Deze emoties zorgen ervoor dat men zich moeilijker kan oriënteren. Men is geneigd sneller geïrriteerd of gestrest te raken bij onduidelijkheden zoals het niet kunnen vinden van de weg of het gevoel te krijgen. Bij een uitvaartcentrum is het dus belangrijk dat deze een heldere structuur heeft en dat men weet (voelt) waar mijn zich bevindt en waar men zich mag bevinden. Op dit moment is dat in het huidige uitvaartgebouw niet helder. Onze visie heeft zich in eerste instantie gericht op het helder en overzichtelijk maken van het gebouw door het te herstructureren. Een heldere routing is het eerste deel in het oplossen van het probleem.

##Vormgeving Het tweede aspect is ervoor te zorgen dat de architectuur en interieur inspelen op de emoties van de bezoeker. Een vormgeving die naadloos aansluit op de emotie. Een vormgeving die zwijgt waar stilte gewenst is en spreekt wanneer nodig. Een vormgeving die zich voegt naar de architectuur van het huidige gebouw, zich opent naar de groene begraafplaats en waar alle bezoekers zich prettig voelen. Factoren die hierbij een grote rol spelen zijn daglicht, uitzicht, materialisering, schaal en detail.



4 Uitgangspunten voor ontwerp/fase A ##Toegang Aankomend op het parkeerterrein ziet de bezoeker een duidelijke poort staan met naamsvermelding Zuylen, deze maakt direct helder dat de bezoeker is waar hij moet zijn. De poort geeft tevens richting aan de as naar het crematorium en de begraafplaats. De richting naar het uitvaartcentrum is diffuus en onduidelijk. Begraafplaats Zuylen is langzaam aan meer een volwaardig park aan het worden en een ontmoetingsplek voor lotgenoten, men voelt zich hier thuis zo blijkt. De natuur biedt troost en heeft een zeker relativerend vermogen. Door de laatste verbeteringen aan het groen en de routes ontstaat er langzaam een laanstructuur, worden looprichtingen duidelijker en geven hagen samen met bomenrijen meer samenhang aan deze groene oase.

##Nieuwe hoofdroute Wij zijn van mening dat er maar één waardige benadering is naar het uitvaartcentrum en dat is die via de al aanwezige rijke natuur, de huidige begraafplaats. Net zoals het crematorium wandelend door het park te bereiken is, zal dit in onze visie ook voor het uitvaartcentrum gaan gelden. (en per rouwwagen) De as naar de begraafplaats kan vanaf de parkeerplaats nog verder versterkt worden. De verschuifbare poort dient minder opvallend te worden door een donkergroene kleur. Het principe van hagen en bomen kan verder worden doorgevoerd tot voorbij de haakse bocht bij het crematorium. De jonge notenbomen langs de Mahoniaweg zijn daar al een aanzet toe, verderop knikt de route bij de Berkenlaan om ter plaatse van het aan weerszijde met bomen beplantte deel uit te komen aan de huidige achterzijde van het uitvaartcentrum. Dit wordt in onze visie de nieuwe voorzijde en de entree voor de diensten van het uitvaartcentrum. Het wordt de zogenaamde zachte entree, een die door de route door de natuur troost biedt en rust geeft. Bovendien zal deze route een enorm positieve bijdrage leveren aan de levendigheid en het gebruik van de begraafplaats.


De route zal zich hierna voortzetten en na een haakse bocht, opnieuw begeleid door bomen aan weerszijde, verder voeren langs de huidige personeelsparkeerplaats. Hier is nog maar plaats voor een twintigtal auto’s maar wel ruim in groen omzoomd. Ook deze zijde zal daardoor bij het park gaan horen. Door de bestaande eiken hagen die aan de rand rondom de Tuinzigtlaan staan hoger te laten groeien ontstaat er meer intimiteit op het gehele terrein inclusief het parkeren en zal het parkachtige karakter toenemen en de stedelijkheid afnemen.

##Subroutes Ook via de Rhodondendronweg en het Cornuspad zal men op een wat informelere wijze de nieuwe entree kunnen benaderen. Deze routes zijn wat minder breed, het Cornuspad zal verlengd dienen te worden door het verwijderen van de huidige hulst, men loopt dan tussen de twee grote eiken richting entree. Het groene buitengebied aan koffiekamer 1 blijft intact. De paden worden voorzien van een halfverharding, bijvoorbeeld Hansegrand, het wordt zachter in kleur en beleving, het associeert beter aan park en landgoed dan de huidige betonklinkers.




##Een tweede entree

##Assenstelsel

Bezoekers aan het uitvaartcentrum zijn te verdelen in een aantal typologieën:

De assen die momenteel het huidige uitvaartcentrum organiseren, functioneren niet altijd optimaal doordat ze deels zijn afgesloten om verschillende stromen die niet gewenst zijn van elkaar te kunnen scheiden. De assen zijn mede ontworpen opdat de bezoeker contact heeft met daglicht en uitzicht waardoor men zich prettig voelt en zich goed kan oriënteren. Door de latere aanpassingen aan de assen, valt dit contact weg.

• Bezoekers • Bezoekers • Bezoekers • Bezoekers • Bezoekers • Bezoekers

die die die die die die

komen voor een uitvaart een lichaam moeten identificeren een dierbare hebben verloren (familie en direct betrokkenen) een rouwkamer bezoeken as komen ophalen algemene informatie willen hebben

Deze bezoekers kruisen elkaar op dit moment en dat is niet gewenst doordat ze verschillende emoties bij zich dragen. De bezoekersstroom die komt om een uitvaartdienst bij te wonen kan bovendien groot zijn en daardoor nog storender voor de andere bezoekers. Er is daarom besloten om deze bezoekersstromen van elkaar te scheiden. Op deze manier is er minder kans dat ze elkaar kruisen en krijgt iedere bezoeker het idee dat zijn verlies geen onderdeel is van een seriematig proces omdat men minder notie heeft van andere uitvaarten/verliezen. Door de entree voor de uitvaart te situeren aan de zijde van de begraafplaats heeft men tevens tijd/rust/ natuur om zich heen voordat de dienst aanvangt. Men heeft dus tijd om zich te distantiëren van het dagelijkse leven en zich voor te bereiden om het afscheid van een dierbare.

Scheiden entrees > 1 voor uitvaarten > 1 voor alle andere diensten

> assen herstellen waardoor alle routing om aula/ontvangstruimte loopt; > alle assen direct zicht op licht/ buitenruimtes


In ons ontwerp kunnen de assen weer hersteld worden en zijn er twee verlengd. De structuur van het gebouw wordt hierdoor weer helder en overzichtelijk en doordat de diverse publieke stromen van elkaar gescheiden zijn, is er geen reden meer om een as visueel af te sluiten. In het groenplan zal ook aandacht moeten worden gevestigd op de beëindiging van deze assen. Er moet te allen tijde voor gezorgd worden dat deze beëindiging de aandacht krijgt die het verdiend. Dat kan in groen in combinatie met bv een kunstwerk.

Scheiding van routes door het gebouw

bezoekers uitvaart bezoekers mortuarium/as ophalen / rouwkamers


##Ingang = uitgang Heel desoriënterend en met de mobiele kapstok als mooi voorbeeld, is een routing waarbij bezoekers een gebouw op een andere plaats verlaten dan waar ze zijn binnengekomen. Het bevestigd tevens dat zijn/ haar afscheid niet het enige afscheid is en dat er inmiddels weer een nieuw afscheid aangevangen. Door twee assen/ toegangen/ uitgangen te ontwerpen, ontstaat de mogelijkheid om het gebouw te verlaten waar men is binnengekomen en waarbij er twee garderobes en toiletgroepen zijn waardoor men niet gedesoriënteerd raakt.

Ingang = uitgang



##Route overledene

##Het afscheidseiland

Door de assen in het gebouw te verlengen is het mogelijk om de overledene op diverse manieren van buiten het gebouw tot in de aula te vervoeren. Het kan met de uitvaartstoet vanaf de nieuwe route via de begraafplaats en de ontvangstruimte naar de aula maar bijvoorbeeld ook direct vanuit de familiekamer.

In het programma van eisen staat mooi omschreven: ‘Het uitvaartcentrum is een eiland te midden van het leven en de dood. Daar waar twee verschillende werelden elkaar raken en samenkomen, daar waar plaats en ruimte is voor het besef, de emotie, waar we onszelf kunnen zijn en even los komen van de wereld waarin we leven. Het is een stukje niemandsland. ‘ Het moment van afscheid – familiekamer-aula-ontvangstruimte- moet een wereld op zichzelf zijn. Niets mag hier het afscheid op één of andere manier storen. Door alle circulatie om het eiland heen te leggen, wordt hier rust gecreëerd en neemt de bezoeker plaats in de andere wereld. Het afscheidseiland is onderverdeeld in 4 zones: 1. Ontvangstruimte, ruimte licht-open-transparant met zicht op begraafplaats 2. Zone tussen ontvangstruimte en aula, een zone waar hoog en laag elkaar afwisselen, de laatste stap vóór het daadwerkelijke afscheid 3. De aula, een introverte ruimte met subtiel daglicht, rust en focus op de dienst 4. Familie- en rouwkamer, een introverte ruimte waar in alle sereniteit het afscheid kan worden voorbereid. De materialisering is eenduidig, subtiel en tot in detail passend en gericht op het afscheid.

1

Ontvangst /aula / familiekamer als ‘eiland’ in het gebouw

2 3

4


De entrees aan de begraafplaatszijde liggen aan de reeds bestaande assen. Van hieruit betreed men de ontvangstruimte die zich enerzijds naar de natuur, het landschap, de begraafplaats richt en anderzijds naar de tussenzone, het lage deel, voordat men de aula betreed. De transparante gevel is voorzien van schaduw gevende lamellen tegen de lage westerzon die hier hinderlijk naar binnen kan komen. Er zijn drie verschillende gevelstudies toegevoegd die variërend in architectuur ritme en materiaal zijn uitgewerkt. Houten lamellen die het licht en doorzicht breken en een gevel waarin de nerf van een eikenblad sterk vergroot is weergegeven. Wanneer de taatsdeuren naar de aula opengaan stapt met in de overgangszone. Dit gebied heeft een smalle, volledig tot aan het hoge dak lopende schacht, waardoor daglicht tot op de vloer valt. De wand zal door strijklicht prachtig worden aangelicht. Men loopt de overgangszone in door een zee van daglicht dat van boven komt. De overgangszone zelf is lager dan de zaal, er is immers een balkon boven. De ruimte wordt begrenst door twee schijven waar men doorheen loopt om de aula te betreden. De aula biedt ruimte aan veel bezoekers die tevens hun positie ten opzichte van de overledene en de dienst kunnen bepalen. Men kan plaatsnemen in de aula zelf maar men kan ook via een trap in de tussenzone de extra verdiepingsvloer bereiken waar men, iets meer op afstand, de dienst kan volgen. Op deze verdieping zijn zitplaatsen maar ook staanplaatsen waardoor men een zeer groot publiek op kan vangen zonder dat de aula daardoor té groot en kil/ afstandelijk wordt. Het blijft hierdoor een intieme ruimte die ook geschikt is voor wat kleinere gezelschappen. De nis waar de overledene wordt geplaatst is geheel voorzien van houten wanden, plafond en vloer. In het plafond precies boven dit belangrijkste punt van de aula is een daglichtschacht gemaakt die door de technische ruimte erboven tot buitendaks voert. Achter de opstelling is een wit vlak, een losstaande wand waarop geprojecteerd kan worden en van waarachter de toegang leidt naar familiekamer en opbaarkamer. Akoestisch absorberend materiaal is achter de blank eiken latten geplaatst die op enige afstand van elkaar zijn aangebracht. Al het toegepast hout is blank eiken, het eikenblad en de houtsoort eiken staan voor kracht en moed, de symboliek van de oeroude sterke boom. De vloer van de aula en ontvangstruimte is voorzien van een gezoete jura hardsteen, het geeft de ruimte een licht en naturel karakter. Het plafond is voorzien van grote balken die als lichtlamellen werken, ze liggen met de onderzijde in eenzelfde oppervlak als het plafond. De sheddaken zijn op het noorden gericht, de bijzondere lichtval garandeert dat er geen fel zonnelicht binnenvalt. Het zwaartepunt van het eiland is de plek waar de overledene ligt. De materiaalkeuze is sober en zodanig dat voor elke sfeer en plek de juiste combinatie is gezocht. De referentiebeelden tonen hoe we dit toegepast zien.








##Differentiatie ruimtelijke kwaliteiten Tijdens een afscheid zijn er verschillende gemoedstoestanden die vragen om een eigen ruimtelijke kwaliteit. Bij een ontvangstruimte is het wenselijk contact te hebben met daglicht, zon en natuur. Tijdens de afscheidsdienst is juist een introverte ruimte die weinig afleiding heeft, gewenst. In een rouwkamer is daglicht wel gewenst maar is het belangrijk om niet visueel te worden gestoord door bijvoorbeeld mensen die lopen op de begraafplaats o.i.d. Voor facilitaire ruimtes is het minder van belang of het een mooi uitzicht is maar wel dat er voldoende (dag)licht aanwezig is. Er is daardoor een differentiatie gemaakt van ruimtelijke kwaliteiten: • Ontvangstruimte en koffiekamer: veel dagen gefilterd zonlicht, hoge en lichte ruimte met contact begraafplaats en groen • Aula en rouwkamers: introverte ruimtes met (in)direct daglicht, géén direct zonlicht, hoge ruimte voor aula, rouwkamer huiselijke schaal • Facilitaire ruimtes: daglicht gewenst, uitzicht niet noodzakelijk, functionele ruimtes

B

A = introverte ruimtes

C

B

bijna geen contact met buiten, alleen via noorderlicht in dak. B = ruimtes met contact naar buiten (begraafplaats of stiltetuin) (= ruimtes vòòr of

C

na de dienst

A

C = facilitair (geen daglicht noodzakelijk) kan aan straatzijde of bij parkeren.

B C

scheiding routes voor bezoekers uitvaart > volledig gescheiden waardoor men elkaar niet tegen kan komen en men uitkomt waar men het gebouw is binnengekomen. (ingang = uitgang) > eigen voorzieningen als garderobe / toilet per route



C A

A = koffiekamer + sanitaire voorzieningen +

A

B

B A = koffiekamers beschikken over terras /stiltetuin

garderobe voor route A

B = ontvangstruimte heeft direct contact met

B = koffiekamer + sanitaire voorzieningen + garderobe voor route B

>in contact met natuur tijdens wachten voor

dienst

C = assen eindigen in groen

A D

##Buitenruimtes Na een dienst kan het fijn zijn om je in een buitenruimte te bevinden. Frisse lucht en de zon op je gezicht. Tijd om alles op je in te laten werken en te ontspannen. Het is prettig als deze mogelijkheid aanwezig is bij de koffiekamer. Er is daarom gekozen om beide koffiekamers te voorzien van een terras/ stiltetuin. Deze stiltetuin biedt tevens daglicht en uitzicht voor één van de assen aan de aula waardoor men na de dienst ook even visueel contact kan maken met natuur/ zon en wolkenluchten. Ook nabij de bloemenwinkel en de nog nader in te richten urenwinkel zien we een koffie of theehoek met terras voorzien in een behoefte. In de hoek bij het infocentrum op het zuiden gericht en onder de bomen kan een plek gereserveerd worden die deze functie goed kan huisvesten. Ouderen die nog even willen wachten op familie of vrienden, even napraten na een dienst, een bezoek aan het infocentrum, een moment van bezinning.

begraafplaats en haar bomen / groenzones

D = terras koffie en thee


A A= ‘zachte’ begrenzing aan begraafplaats (=groen/bomen) B= ‘harde’ begrenzing aan Tuinzigtlaan


##Bouwfasering Om ervoor te zorgen dat alle diensten zo min mogelijk hinder ondervinden van de verbouwing hebben we een fasering in gedachten:

C= ‘tussen hard en zacht’ parkeerzones en groen

C

1 tijdelijke opbaar- en familiekamer en gang bouwen 2 ontvangstruimte / tussenzone aula / aula vergroten 3 doorbreken aula en bestaand deel aula aanpassen 4 opbaar- en familiekamer bouwen en tijdelijke opbaar- en familiekamer omzetten in garderobe / sanitair

C

1 rouw + familiekamer + gang

B

2

1

2 ontvangstruimte en uitbreiding aula

4

3 doorbraak en verbouwing aula 4 nieuwe rouw- familiekamer + aanpassing voormalige rouw- familiekamer in toiletten

3

4


##De begraafplaats als schatkamer Er is veel te winnen door de verborgen kwaliteiten van de begraafplaats meer aandacht te gaan geven. De wijze van begraven die behoort bij de verschillende religies, de diverse soorten graven, de wijze van omgaan met as in urnen of uitstrooien, de urnentuin, bovengrondse graven, er is een enorme diversiteit aanwezig, die zich al wandelend over de begraafplaats langzaam openbaart. De begraafplaats zou verder tot park opgewaardeerd kunnen worden door aanleg en aanplant van een duidelijker laanstructuur waarbij gras, bomen en hagen, meer sfeer en meer helderheid kunnen brengen. Vanuit de lucht gezien is er een tamelijk groen deel tussen aula 1 en 2 en een relatief kaal deel tussen islamitische begraafplaats en Mahoniaweg, het gebied waar ook de kastanjelanen vragen om verjonging. Er ontstaan kansen om een meer parkachtige aanleg en meer diversiteit in boomsoorten te gaan kiezen. Het zou een extra kwaliteit kunnen zijn om een arboretumachtige keuze te maken. Indien dit wordt gecombineerd met een koffie of theehuis gesitueerd op een plek die nu nog enigszins in een uithoek ligt ontstaat vanzelf een loop en de behoefte om te gaan wandelen om de bijzondere bomen nader te bekijken. De rondleidingen zouden daardoor ook interessanter kunnen worden. Ook zien wij wel mogelijkheden om op nader aan te wijzen plaatsen één of twee rouwkamers te bouwen in het Zuylenpark. Nu er minder wordt begraven is daar wellicht eerder een plek voor te vinden. Hoe helend of troostrijk kan het zijn om midden in de natuur gedurende enkele dagen afscheid te kunnen nemen van je dierbare. Het park zou betrokken kunnen worden bij kunstroutes door de stad, maar wij denken ook aan poëzieavonden in of nabij het nog te bouwen theehuis of koffiepaviljoen met buitenterras. Ook een plantenkas waar jonge planten gekweekt worden lijkt een aantrekkelijk idee. Zuylenpark als begraafplaats maar daarnaast als culturele smeltkroes, arboretum, kunsttuin en plek waar educatie plaatsvindt en rondleidingen nog interessanter worden. Het aantal Bredanaars die nu al een vaste ontmoetingsplek hebben op de begraafplaats zal groeien, de betekenis van deze plek zal toenemen.




5 Uitgangspunten voor ontwerp /fase B Tot zover hetgeen gevraagd is in de opdracht en de bijlage die we van Zuylen mochten ontvangen. Wij vinden het van essentieel belang om verder te kijken dan de vraagstelling. Op deze wijze kunnen we tonen dat fase A welliswaar een hele goede eerste grote stap is naar een passend plan, maar het kan nog beter. Dit betekent een aanvullende fase B waarbij na voltooiing alle functies en stromen optimaal zijn ingebed in het gebouw.

##Twee assen Het gebouw is verdeeld in twee assenstelsels die ieder zijn eigen gebruikers/ bezoekers kent. De eerste as is de as die wordt gebruikt door de bezoekers van de uitvaart. De tweede as is er voor de andere bezoekers van de rouwkamers, as ophalen, identificatie etc. Op deze manier worden deze twee verschillende stromen volledig van elkaar gescheiden.

2 type assen

voor bezoekers uitvaart

voor bezoekers urnen/

afhalen identificatie, informatie, rouwkamers etc.


##Ruimtes voor uitvaartbezoekers gescheiden van andere functies uitvaartcentrum Doordat er twee afzonderlijke assenstelsels zijn in het gebouw. Is het voor de hand liggend om de ruimtes voor de bezoekers van de uitvaarten hieraan de koppelen. Dit is in fase A al grotendeels bewerkstelligt alleen de koffiekamer bij het mortuarium wordt richting de begraafplaats verplaatst. Hierdoor wordt de opstelling van de koffiekamers symmetrisch ten opzichte van de ontvangstruimte. De huidige sanitaire ruimtes en garderobe worden tevens verplaatst naar de bestaande huidige koffiekamer. Deze koffiekamer wordt vergroot door de rouwkamers daar te verplaatsen. Alle rouwkamers komen tussen de stiltetuin en het mortuarium. Hierdoor is er geen storende kruising van uitvaartbezoekers en rouwenden in de rouwkamers meer mogelijk en is het logistiek beter te coördineren als alle rouwkamers dicht bij elkaar gelegen zijn.

A


##Commerciële diensten en informatiecentrum Door het verwijderen van de sanitairgroep dicht bij de huidige entree, ontstaat er ruimte voor een commerciële functie. Zo kan er daar bijvoorbeeld een urnenwinkel ontwikkeld worden. Doordat dit in het gedeelte van het gebouw zit waar nu het infocentrum en de bloemenkiosk gesitueerd zijn, zitten alle openbaar toegankelijke functies bij elkaar en aan direct aan de entree van het uitvaartcentrum. Het is goed mogelijk deze vanaf de buitengevel van het gebouw waardoor de bezoeker niet in het gebouw hoeft te zijn. Direct in de entree van het uitvaartcentrum kan een ontvangstbalie geplaatst worden om bezoekers te begeleiden naar hun rouwkamer of identificatie. De huidige entree wordt op deze wijze alleen gebruikt door bezoekers die komen voor rouwkamers en bijvoorbeeld identificatie. De entree zou daardoor wat minder nadrukkelijk aanwezig mogen zijn. Het kan een optie zijn om de huidige luifel die vooral mensen vanaf de parkeerplaats duidelijk wil maken dat daar de entree van het uitvaartcentrum zit, aan te passen en subtieler te integreren in het gebouw. Deze luifel zou ook doorgetrokken kunnen worden tot de entree van het informatiecentrum en de urnenwinkel.

A = ruimtes voor bezoekers

Publiek toegankelijk/commercieel

uitvaart

A = infocentrum/bloemenwinkel/

B = facilitaire/commerciële

urenewinkel

ruimtes + rouwruimtes +

B = terras/koffie/thee

mortuarium

A B

B



Koffiekamers sanitair Receptie

garderobes voor bezoekers uitvaart

A = rouwkamers bij elkaar met eigen ‘stiltetuin’ Afscheidseiland

B = mortuarium bij rouwkamers

A A

B


##Buitenruimtes Het uitvaartcentrum biedt niet alleen een passend interieur maar ook buitenruimtes met zicht natuur/ uitzicht/ daglicht/ zon/ kunst. De buitenruimtes liggen direct aan de koffiekamers maar er is ook een stiltetuin die door op diverse manieren zou kunnen worden gebruikt en ingericht.

B A

A

A = buitenruimtes/stiltetuin bij koffiekamer/rouwkamer B = buitenruimte entree ontvangstruimte C = terras

A C




A

B

fase A

ontvangstruimte keuken rouwkamer

rouwkamer

koffiekamer A

facilitair

lichtschacht spoel-

tussenzone

keuken

garderobe

Toiletten

Toiletten

B

B

B

Garderobe Berging

aula infocentrum stiltetuin

bloemenkiosk

Toiletten A Toiletten

chauffeurs

A

politie koffiekamer B

rouwkamer bloemen

familiekamer

rouwkamer

afgifte

toiletten koffiekamer infobalie

opslag/rouwauto’s rouwkamer

rouwkamer

mortuarium



A

B

fase B

ontvangstruimte

koffiekamer A

koffiekamer B

lichtschacht tussenzone Toiletten

Garderobe

Toiletten

A

A

B

facilitair facilitair

aula

infocentrum

stiltetuin

bloemenkiosk

Kleedkamer geestelijke

chauffeurs politie

urnenwinkel

rouwkamer

rouwkamer

rouwkamer

rouwkamer

rouwkamer

familiekamer

bloemen afgifte

toiletten rouwkamer infobalie

opslag/rouwauto’s rouwkamer

rouwkamer

mortuarium



6 Conclusie Het eindbeeld zoals in deze presentatie is geschetst heeft de functie van ruggengraat en houvast voor wijzigingen die op korte en lange termijn zullen plaatsvinden. Het is het einddoel: een zuiver en helder uitvaartcentrum dat voor iedere bezoeker het gepaste afscheid kan bieden.


ZUYLEN ZUYLEN. architectenvisie UITVAARTCENTRUM VAN ALPHEN. architectenvisie. architecten interieurarchitecten. BAUDOIN restauratiearchitecten

Recommend Documents