Zuur Base evenwicht en interpretatie van de bloedgassen
Dr Rudi Beckers Spoedgevallendienst
Zuur-Base balans
Essentieel voor een correcte stofwisseling Onevenwicht door uitval van vitale functies pH = -log (H+-ionenactiviteit) = 40 nM/L CO2/bicarbonaatbuffer (open systeem) Niet-bicarbonaatbuffer (Hb, Prot, fosfaten)
3
ZUUR BASE STOORNISSEN
pH > 7,45 ALKALOSE pH < 7,35 ACIDOSE
Primaire verandering van pCO2 = respiratoir Primaire verandering van HCO3- = niet-respiratoir metabool Anion gap
ACIDOSE Respiratoire = hypercapnische acidose Onvermogen om CO2 voldoende uit te ademen Pulmonair : emfyseem, COPD, cyphose, thoraxafwijkingen,…
Neuromusculair : ALS, GB-syndroom, Myasthenie, Duchenne MD, PM
CZS depressie : narcotica, barbituraten, bzd,
ACIDOSE Niet-Respiratoire = metabole acidose Overmatige productie van protonen Onvoldoende uitscheiding van protonen via de nier Overmatig verlies van bicarbonaat (diarree, PRTA) Symptomen : * versnelde ademhaling-grote amplitude = Kusmaul AH * verwardheid * confusie
Metabole Acidose met toegenomen Anion gap
Ketoacidose (DKA, Alkohol, Vasten) Uremie/nierinsufficiëntie Salicylaten Methanol parAldehyde en anoxie/hypoxie (CO2/CO/CN) Lactaat (langdurige X,metformin) Ethyleenglycol + ISONIAZIDE
Metabole Acidose met toegenomen Anion gap
Methanol Uremia Diabetic, alcoholic, starvation ketoacidosis Paraldehyde Isoniazide Lactaat Ethyleenglycol Salicylaten
Metabole Acidose met normale Anion gap
Aanhoudende diarree Renale tubulaire acidose Hyperalimentatie
Acidose Algoritme
ALKALOSE
Respiratoir Niet respiratoir = metabool
RESPIRATOIRE ALKALOSE
CZS : pijn, angst,koorts,psychose, cva, me, trauma, tumor
Hypoxemie : hoge hoogte, anemie Medicatie : Progesterone, methylxantines Zwangerschap Stimuleren van borstreceptoren : pntx,pneumonie, LO, PVE, interstitiele longziekte
Sepsis, leverfalen, mechanische ventilatie
METABOLE ALKALOSE GI H+verlies : braken/NG sonde/Villeus adenoom Renaal H+verlies :I/II hyperaldosteronisme Bartter/Gitelman syndroom, zoethout
HCO3 excess : posthypercapnisch milkalkalisyndroom
Andere : KH na vasten, laxatiefabuus,
METABOLE ALKALOSE
Alkalose Algoritme
6 + 1 Stappen voor ABG analyse 1. Is de pH normaal ? Zuur of basisch? Lactaat ? 2. Is de pCO2 normaal ? 3. Is het HCO3- normaal ? 4. Correleer abnormale pCO2 of HCO3- met pH 5.Gaan pCO2 of HCO3- in de omgekeerde richting van de pH (compensatie 6. Evalueer pO2 en O2saturatie 7. Correleer bovenstaande aan de anamnese/K
21
Normaalwaarden
pH
7,35-7,45
pCO2
35-45 mm Hg
pO2
80-100 mm Hg
O2saturatie
95-100 %
HCO3-
22-26 mm Hg
Base Excess
+ of -2
Abnormale waarden
Test
Normal
Lager
Hoger
pH
7,35-7,45
acidose
alkalose
PCO2
35-45
alkalose
acidose
HCO3-
22-26
acidose
alkalose
pO2
80-100
Hypoxemie
O2-ther
SaO2
95-100%
Hypoxemie
Nr 1
pH
7,27
pCO2
53
pO2
50
O2saturatie
79%
HCO3-
24
Base Excess
Nr 2
pH
7,52
pCO2
29
pO2
100
O2saturatie
100 %
HCO3-
23
Base Excess
Nr 3
pH
7,18
pCO2
42
pO2
92
O2saturatie
95
HCO3-
16
Base Excess
Nr 4
pH
7,18
pCO2
42
pO2
92
O2saturatie
95
HCO3-
16
Base Excess
Nr 5 Man binnengebracht op spoedgevallen met MUG Hetero-anamnese: Wodka gedronken, daarna één glas ‘Power Shine’ (wax voor wagen),
Nr 5 A: Vrije luchtwegen B: Diepe, snelle ademhaling RR : 32/min C: BD: 185/103 mmHg Pols: 117’ D: Glycemie: 220 mg/dl GCS: Opent af en toe de ogen , geeft geen antwoorden, E4V1M4 weert een pijnprikkel af Pupillen isocoor, lichtreactief E:
Antigifcentrum: geen methanol, geen ethyleenglycol
Nr 5
Nr 5 Bloedgas: Ph: 7,25 pCO2: 8 pO2: 139 HCO3: 3 Base excess: 20
Anion gap: 50 mEQ/L
K: glycemie 220 mg/dl U: eGFR > 60 ml/min S: toxico negatief voor salicylaten M: geen methanol volgens antigif A: Saturatie 96% L: Lactaat 3.3 E: geen ethyleenglycol volgens antigif
Nr 5 Toxico op paracetamol, salicylaten, benzo’s, barbituraten, TCA, cocaine, methadon en opiaten negatief Ethanol 0,13 g/L
Nr 5 Behandeling op spoedgevallen (GCS 9/15): Actieve kool Vocht
Opname IZ (GCS 3/15): Intubatie Bronchoscopie: aspiratie actieve kool, bronchiaal toilet
Nr 5 2.30u: Labo toxicologie: ethyleenglycol 5,5 g/dl 5 Ampullen ethanol 10 ml IV Pyridoxine 50 mg IV Thiamine 250 mg IV CVVH
Overlijden in multi-orgaanfalen
Ethyleenglycolintoxicatie Ethyleenglycol • Sedatie
Glycoaldehyde
Aldehyde Dehydrogenase
Ethanol Fomepizole
Alcohol Dehydrogenase
Glycolate • Renale tubulusnecrose
Glyoxylate
Oxalate • Renale neerslag kristallen
Calciumoxalate
Pyridoxine Thiamine Acceleratie eliminatie kleinere pathways
Nr 6 24jarige diabetica van vreemde origine Beperkte therapietrouw Opname wegens buikpijn en hypotensie Klinisch : Kusmaul AH 33/minuut Tachycard 115/min en hypotensief BD 95/65 mm Hg
36
Nr 6
pH
7.01
pCO2
14
pO2
150
O2saturatie
98
HCO3-
4
Base Excess
-23.4
Anion gap 33
Nr 6 Hoe corrigeren ? Behandelen van onderliggende aandoening Vochtrepletie met Nacl 0.9 % IV Insuline
38
Nr 6
39
Nr 7 COPD Onder zuurstoftherapie thuis Opname wegens extreme ademnood
40
Nr 7
pH
7.21
pCO2
66
pO2
67
O2saturatie
88
HCO3-
28
Base Excess
-3
Anion gap 16
41
Nr 8
Nr 8
43
Nr 8
44
