ZUIDACTIE : NICARAGUA
SITUERING
FICHE NICARAGUA • 4 maal zo groot als België • 5,5 miljoen inwoners (België: 10,5 miljoen) • taal: Spaans • hoofdstad: Managua • bloedige geschiedenis in de Koude Oorlog • 50% geen vast werk • na Haïti armste land van Z-Amerika • 70% mestiezen, 15% blank, 10 % zwart, 5% indiaans
1
VLAG •
•
• • •
afkomstig van de Verenigde Staten van Centraal-Amerika, waar Nicaragua tot 1840 deel van uitmaakte; de vijf vulkanen in de driehoek staan voor de vijf lidstaten van deze federatie: Costa Rica, El Salvador, Guatemala, Honduras en Nicaragua; hun positie aan zee symboliseert de ligging van Centraal-Amerika aan de Atlantische en de Grote Oceaan, de driehoek zelf symboliseert gelijkheid; de regenboog in het wapen staat voor vrede en voor vrijheid.
Project Broeders van Liefde WAAR o Granada:
oude koloniale stad o 100.000 inwoners o toeristische hoofdstad van het land o aan meer van Nicaragua
WAT o Centro
Jesus Amigo Casa Santa Teresita Del Niño Jesus o Dagcentrum voor straatkinderen uit gebroken of kansarme gezinnen in de toeristische stad Granada. Veelal zijn de cliënten 'huele pega', kinderen en jongeren die verslaafd zijn aan lijmsnuiven.
13 biologievragen GELINKT AAN NICARAGUA
2
Kies je vraag door een klik op een willekeurig getal
Antwoorden: klik hier
Vraag 1 Na de Tweede Wereldoorlog traden Hitlers gifexperten in dienst van grote internationale chemische bedrijven om zich te wijden aan het uitvinden van pesticiden. De Nicaraguaanse dictator Somosa stelde in de jaren vijftig zijn land ter beschikking voor uitgebreide experimenten met pesticiden. Sindsdien zijn de Nicaraguaanse katoen- en bananenplantages - en de daarop werkzame landarbeiders - met miljoenen liters gif besproeid. Neurologische aandoeningen, dood of gehandicapt geboren kinderen en kinderen met psychische stoornissen, hartafwijkingen en vele mysterieuze aandoeningen zijn het gevolg. Op welk van onderstaande foto’s is de katoenplant te zien?
A
B
C
Vraag 2 Veel van de rijke geschiedenis is terug te vinden in de “ stad van de sinaasappelen” , Chinandega. In het stadje staat ook de bekende rumfabriek Flor de Caña. Daar wordt, volgens kenners, de beste rum uit Centraal Amerika gemaakt. Een absolute must is een fles Centenario Rum. Deze rum is meer dan 18 jaar oud. Men zegt dat een mens Nicaragua niet heeft gezien wanneer hij geen Centenario Rum heeft gedronken. Wat is de belangrijkste grondstof voor het maken van rum? 1. 2. 3. 4.
koffiebonen druiven suikerriet gerst
3
Vraag 3 De kwaliteit van de sigaren in Nicaragua is bijzonder goed en komt zelfs in de buurt van de sigaren uit Cuba. Sigaren worden vervaardigd uit de bladeren van de tabaksplant. Door de nicotine uit de bladeren van de tabaksplant raakt men meestal verslaafd aan ‘het roken’. Roken is schadelijk voor de gezondheid. Aan commercieel verkrijgbare tabak worden vaak heel wat andere stoffen toegevoegd, die bij verbranding de negatieve effecten van rookverslaving versterken. Welke stof voegt men NIET toe aan tabak?: 1. 2. 3. 4. 5.
cacao menthol drop kaneel suiker
Vraag 4 Ook de koffie in Nicaragua is van een puike kwaliteit. Heel wat hellingen van vulkanen bevatten tal van wouden en koffieplantages. Welke stof is karakteristiek voor de koffieboon? 1. 2. 3. 4.
melanine nicotine cafeïne fibrine
Vraag 5 Refugio de Vida Silvestre La Flor is een beschermd natuurpark in Nicarague waar de bedreigde lederschildpad haar eieren komt leggen. Dit valt tussen juli en december – met een piek in augustus en september.
Tot welke klassen van gewervelde dieren behoort de schildpad? 1. 2. 3. 4. 5.
zoogdieren vissen amfibieën reptielen vogels
4
Vraag 6 Nicaragua kent heel wat armoede. Heel wat kinderen komen door de armoede op straat terecht. Prostitutie, geweld, diefstal,… behoort helaas vaak tot het dagelijkse leven van heel wat van deze straatkinderen. Aan wat zijn de meeste straatkinderen verslaafd? 1. 2. 3. 4.
cannabis schoenlijm tabak alcohol
Vraag 7 De orkaan Ida trof begin november 2009 in Nicaragua 40.000 mensen. Er was grote materiële schade en menselijk leed. De orkaan vernielde huizen, waterputten en grote delen van de oogst. Door de slechte hygiënische omstandigheden na het noodweer door de orkaan, braken er verscheidene epidemieën (=het heersen van een besmettelijke ziekte in een bepaald gebied) uit, zoals cholera en leptospirose. Wat is een pandemie? 1. de Mexicaanse griep 2. de situatie waarbij een virus zich niet meer verder verspreidt, maar ook niet ‘krimpt’. Het aantal nieuwe besmettingen is dan ongeveer gelijk met het aantal mensen dat eraan sterft of eraan geneest. Ook het verspreidingsgebied blijft ongeveer gelijk. 3. een epidemie op wereldschaal
Vraag 8 De autoriteiten in Nicaragua hebben in de Goede Week van 2009 een half miljoen voorbehoedsmiddelen uitgedeeld aan de jongeren die in deze periode in grote getale naar de stranden trekken. Bedoeling is om zo de verspreiding van aids tegen te gaan. Deze jongeren vormen één van de grootste risicogroepen. De verdeling van de voorbehoedsmiddelen vond vooral op donderdag en vrijdag van de Goede Week plaats. Dan bereikt de alcoholconsumptie en het aantal vrijpartijen in de vakantieoorden klaarblijkelijk een hoogtepunt. Er werden ook gratis consultaties en screenings ter beschikking gesteld. Waarvoor staat de afkorting AIDS? 1. 2. 3. 4.
Acquired Impossible Deficiency Syndrome Always Immune Deficiency Syndrome Acquired Immune Deficiency Situation Acquired Immune Deficiency Syndrome
5
Vraag 9 Dengue-koorts is een virale infectie die verspreid wordt door muggen. Dengue komt vooral voor in het regenseizoen (mei t/m oktober). Symptomen zijn acute hoge koorts, spierpijn, gewrichtspijn en mogelijks huiduitslag. Er bestaat geen vaccin voor. Omdat dengue gevaarlijk kan zijn en in sommige gevallen zelfs dodelijk, is het belangrijk om bij de constatering van deze symptomen onmiddellijk een arts te raadplegen en zich steeds tegen muggen te beschermen (een muggenwerend product met DEET gebruiken, onder een muskietennet slapen, lange kledij dragen). Dengue komt voor zowel in de steden als op het platteland. Music for Life 2009 zamelde geld in voor muskietnetten voor Afrika. Welke infectieziekte wilden ze daarmee in kijker plaatsen. 1. 2. 3. 4.
Mexicaanse griep Malaria Hepatitis A Hepatitis B
Vraag 10 Een echte delicatesse (in Nicaragua) op culinair vlak is de leguaan. Hij behoort tot de klasse van de reptielen en de familie van de hagedissen. Leguanen kunnen krachtig met hun staart slaan. Neem je de staart stevig vast, dan is de kans groot dat de leguaan zijn staart gaat afwerpen!
Leguanen zijn planteneters. Hoe noemen wij de groep van planteneters nog: 1. herbivoren 2. carnivoren 3. omnivoren
Vraag 11 Bijzonder vaak voorkomend in Nicaragua is de wurgboom. Deze ‘boom’ groeit om een bestaande boom heen en parasiteert zijn gastheer.
Wat is een parasiet? 1. is het samenleven van twee levensvormen (in of op elkaar) tot wederzijds voordeel (zonder dat ze elkaar schade berokkenen). 2. is een levensvorm die zich ten koste van een ander organisme (de gastheer) in stand houdt en vermenigvuldigt 3. is een bacterie die vooral para’s (leger) zwaar ziek kan maken
6
Vraag 12 Vulcan Masaya is een gebied met twee vulkanen met 5 kraters. Er is een grote krater genaamd Santiagokrater. Deze krater gromt en dampt nog iedere dag. Nog voor Columbus Amerika ontdekte was de inheemse bevolking er al van onder de indruk. Ze noemde de krater de brandende berg. Het was een heilige plaats Deze mensen geloofden dat de erupties teken van de toorn van de goden waren. Op deze vulkaan komen ook veel nevelwouden voor. Dit soort wouden zijn erg zeldzaam. Naast nevelwouden kent Nicaragua tal van mangrovegebieden aan de kustlijnen. Deze gebieden bezitten een uitzonderlijke diversiteit aan planten en dieren. Wat zijn mangroven? 1. grotten aan de kustlijn waar tal van dieren hun broedplaats hebben 2. tropische bomen aan de kust met luchtwortels 3. stranden met keien en rotsblokken
Vraag 13 Nicaragua heeft een prachtige natuur. Tropisch regenwoud, vulkanen, koraalriffen en parelwitte stranden. Op ongeveer een uurtje rijden van Managua ligt Chocoyero. Dit park is vernoemd naar de honderden Chocoyos (kleine papegaaien) die er leven. Bij zonsopgang en zonsondergang zitten al deze groene papegaaitjes op een wand van een heuvel, voor hun hol. Nicaragua's nationale vogel is de Guardabarranco. Hoe ziet deze vogel er uit?
A
B
C
D
Antwoorden
7
Antwoord vraag 1 Op welk van onderstaande foto’s is de katoenplant te zien?
A
B
C
Katoen wordt in gebieden met een tropisch klimaat al duizenden jaren gebruikt om zeer fijn lichtgewicht doek te maken. Onderzoekers beweren dat Egyptenaren in 12.000 voor Christus al katoen hadden en hebben sporen van katoen gevonden in Mexicaanse grotten (katoenen doek en fragmenten van vezels die met veren en bont waren verweven) die ongeveer 7000 jaar oud waren. Katoen is een zachte, eencellige vezel, die uit de opperhuid (epidermis) van de zaden van de katoenplant groeit. De vezels worden doorgaans tot draden gesponnen en als zodanig gebruikt om zacht, luchtdoorlatend textiel van te maken.
Antwoord vraag 2 Wat is de belangrijkste grondstof voor het maken van rum? 1. 2. 3. 4.
koffiebonen druiven suikerriet gerst
Rum is een destillaat uit suikerriet. Over het algemeen zijn de rums die in flessen verkocht worden in de exportlanden blends. Dit houdt in dat er diverse typen rum worden gemengd om zodoende een constante kwaliteit van het desbetreffende type/ merk te krijgen, maar nog meer om tot een voor de verkoper uniek product te komen. Rum kan puur gedronken worden, of als mengsel met bijvoorbeeld cola (de zogenaamde Cuba Libre of baco, van bacardi-cola). Ook kan rum gebruikt worden om mee te koken.
Antwoord vraag 3 Aan commercieel verkrijgbare tabak worden vaak heel wat andere stoffen toegevoegd, die bij verbranding de negatieve effecten van rookverslaving versterken. Welke stof voegt men NIET toe aan tabak: 1. cacao 2. menthol (heeft een verkoelend effect, wordt gebruikt bij jeuk, neusverkoudheid, keelpijn, bijholteontsteking en hoest) 3. drop (snoep, wordt gemaakt van het wortelsap van de zoethoutplant) 4. kaneel 5. suiker
8
Antwoord vraag 4 Welke stof is karakteristiek voor de koffieboon? 1. 2. 3. 4.
melanine nicotine cafeïne fibrine
De koffiebonen worden na een strenge selectie ingekocht door koffiebranderijen. Vervolgens worden ze "gemelangeerd" (gemengd). Door het mengen van verschillende selecties tracht men de beste smaak te verkrijgen voor een bepaalde aankoopprijs. Daarna wordt de koffie gebrand totdat de koffiebonen (de zaden dus) een bepaalde kleur krijgen. Een deel van de gebrande koffiebonen wordt gemalen. Het resultaat wordt meestal vacuüm verpakt en geleverd aan winkels.Tegenwoordig werken er ongeveer 15 miljoen mensen in de koffiehandel.
Antwoord vraag 5 Tot welke klassen van gewervelde dieren behoort de schildpad? 1. 2. 3. 4. 5.
zoogdieren vissen amfibieën reptielen vogels
De reptielen (Reptilia) vormen een klasse van koudbloedige, gewervelde dieren. Vrijwel alle reptielen leven op het land, de huid is bedekt met schubben die dienen ter bescherming maar ook gekleurd zijn voor camouflage of schrikkleuren. Krokodillen en schildpadden bezitten hoornplaten, die in de lederhuid worden gevormd.
Antwoord vraag 6 Aan wat zijn de meeste straatkinderen verslaafd? 1. 2. 3. 4.
cannabis schoenlijm tabak alcohol
Vermoedelijk is ongeveer 70% van de 40 miljoen straatkinderen in Latijns Amerika verslaafd aan lijm. Dat betekent 28 miljoen klanten die ruim 100 miljoen liter lijm per maand gebruiken. Een grote markt dus voor bepaalde producenten, die met enige aanpassingen in de formule van hun product het snuiven onmogelijk zouden kunnen maken. In ontwikkelingslanden over de hele wereld is op oplossingsmiddelen gebaseerde schoenlijm de drug bij uitstek voor straatkinderen. Deze producten, die over het algemeen gemaakt worden met tolueen en cyclohexaan, bieden een vlucht uit de werkelijkheid ten koste van een scala aan lichamelijke en psychologische problemen, zoals hallucinaties, long oedeem, uitval van de nierfunctie, leverproblemen en blijvende hersenschade. Ook een plotse dood komt na lang gebruik bij een overdosis voor. Bovendien verkleint de lijm de kans dat de kinderen ooit van de straat komen.
9
Antwoord vraag 7 Wat is de betekenis van een pandemie? 1. de Mexicaanse griep 2. de situatie waarbij een virus zich niet meer verder verspreidt, maar ook niet ‘krimpt’. Het aantal nieuwe besmettingen is dan ongeveer gelijk met het aantal mensen dat eraan sterft of eraan geneest. Ook het verspreidingsgebied blijft ongeveer gelijk. 3. een epidemie op wereldschaal 1: De Mexicaanse griep is een voorbeeld van een grieppandemie. 2: endemie 3: Aids is een goed voorbeeld van een pandemie op dit moment, maar ook de pest in de Middeleeuwen was een pandemie. Voorbeelden van grieppandemieën zijn de Spaanse griep, Aziatische griep, Hongkong-griep en de Mexicaanse griep. Grieppandemieën komen ongeveer eens in de 30 tot 40 jaar voor. Nicaragua kende op maandag 01 juni 2009 het eerste geval van Mexicaanse griep binnen zijn landsgrenzen. Daarmee was Nicaragua het allerlaatste land van Centraal-Amerika waar er besmetiingen waren met de Mexicaanse griep.
Antwoord vraag 8 Waarvoor staat de afkorting AIDS? 1. 2. 3. 4.
Acquired Impossible Deficiency Syndrome Always Immune Deficiency Syndrome Acquired Immune Deficiency Situation Acquired Immune Deficiency Syndrome
Aids-patiënten zijn besmet met het hiv-virus. Zo’n persoon wordt ‘seropositief’ genoemd. De eerste jaren zijn er meestal geen klachten. Pas 1-10 jaar na besmetting treden de eerste klachten op zoals vermoeidheid, aanhoudende diarree, koorts, hoofdpijn,… In het laatste stadium ontwikkelt men ernstige infecties die niet meer te genezen zijn. Nicaragua telt volgens officiële cijfers 3.276 mensen die besmet raakten met het hivvirus. Vier op vijf patiënten zijn tussen 15 en 49 jaar oud.
Antwoord vraag 9 Music for Life 2009 zamelde geld in voor zo’n muskietnetten. Welke infectieziekte wilden ze daarmee in kijker plaatsen. 1. 2. 3. 4.
Mexicaanse griep Malaria Hepatitis A Hepatitis B
Malaria is in Nicaragua endemisch. Het is ten stelligste aan te raden onder een muggennet te slapen, een muggenwerend product met DEET te gebruiken en een profylactisch middel in te nemen voor korte verblijven.
10
Antwoord vraag 10 Leguanen zijn planteneters. Hoe noemen wij de groep van planteneters nog: 1. herbivoren 2. carnivoren 3. omnivoren
1. hebivoren: planteneters 2. carnivoren: vleeseters 3. omnivoren:alleseters
Antwoord vraag 11 Wat is een parasiet? 1. is het samenleven van twee levensvormen (in of op elkaar) tot wederzijds voordeel (zonder dat ze elkaar schade berokkenen). 2. is een levensvorm die zich ten koste van een ander organisme (de gastheer) in stand houdt en vermenigvuldigt 3. is een bacterie die vooral para’s (legermannen) zwaar ziek kan maken
De ‘gastheer’ sterft af en uiteindelijk blijft de holle ‘stam’ van de parasiet overeind. Een volwassene kan in deze ruimte de binnenkant van het stelsel bekijken.
Antwoord vraag 12 Wat zijn mangroven? 1. grotten aan de kustlijn waar tal van dieren hun broedplaats hebben 2. tropische bomen aan de kust met luchtwortels 3. stranden met keien en rotsblokken
11
Antwoord vraag 13 Nicaragua's nationale vogel is de Guardabarranco. Hoe ziet deze vogel er uit?
A
B: Groenvleugelara
C: Flamingo
D: Huismus
Het is een vogel van ongeveer een vuist groot. Kenmerkend voor de Guardabarranco zijn de twee lange staartveren.
STEUN DE ZUIDACTIE
12
