Brieven uit Nicaragua. Lesbrief voor docenten

Brieven uit Nicaragua Lesbrief voor docenten

!"##$!%&'()%#$*$+

Brieven uit Nicaragua

!

(Stef Biemans, Nicaragua, 2009, Nederlands en Spaans gesproken, Nederlands ondertiteld)

Het LAFF heeft als doel een algemeen publiek te betrekken bij de maatschappelijke, politieke, economische en culturele ontwikkelingen in Latijns-Amerika. Het bereiken van een jongere doelgroep speelt voor het LAFF een belangrijke rol binnen het festival. Film biedt uitstekende educatieve mogelijkheden. Zo komen jongeren op een leuke en leerzame manier in aanraking met de Latijns-Amerikaanse film. Deze docentenlesbrief vormt een leidraad bij het televisieprogramma Brieven uit Nicaragua (2009, Stef Biemans). Dit programma speelt zich af in Nicaragua. Stef is zijn grote liefde achterna gegaan en is verhuisd naar Nicaragua. In zijn brieven vertelt hij hoe het is om in zo’n ver land te wonen.

Nederlandse kinderen schrijven Stef een brief en stellen hem een vraag over Nicaragua. Stef beantwoordt de vraag en laat zo zien hoe de mensen daar zijn, hoe ze praten, wat hun gewoontes zijn, wat ze eten etc. Brieven uit Nicaragua geeft leerlingen op verschillende niveaus een introductie op dingen die ze niet kennen, zoals de Latijns-Amerikaanse cultuur, Nicaragua en armoede. Maar er valt ook veel in te herkennen: elke aflevering komen thema’s als vriendschap, talenten en huisdieren aan bod.

De lesbrief bestaat uit: • korte achtergrondinformatie over Nicaragua • achtergrondinformatie en suggesties voor vragen en opdrachten, voor en na het zien van de afleveringen. U kunt zelf een keuze maken welke aflevering u wel of niet wilt bespreken en welke achtergrondinformatie, vragen en opdrachten u wilt behandelen. Hiermee kunt u de schoolvoorstelling vooraf inleiden, achteraf bespreken en met de leerlingen verwerken in opdrachten en discussie. Het idee is om de leerlingen voor de filmvertoning voorkennis te verschaffen

!"##$!%&'()%#$*$,

over Brieven uit Nicaragua en voor de film te enthousiasmeren. De aparte lesbrief voor leerlingen, met een synopsis van het programma en een introductie op het onderwerp van het programma, biedt hiertoe extra houvast. Deze leerlingenlesbrief kunt u voorafgaand aan de film uitdelen en bespreken, en naar eigen inzicht aanvullen aan de hand van het materiaal in de docentenlesbrief.

Achtergrond

daar word je volgens Stef gelukkig van! Mensen zeggen altijd dat geld niet gelukkig maakt. Maar hoe is dat in een arm land? Maakt geld daar wél gelukkig? Of toch niet? We zien in de aflevering twee verschillende jongetjes. Een arm jongetje en een rijk jongetje. Je ontdekt dat het arme jongetje eigenlijk gelukkiger is dan het rijke jongetje. De rijke Ruben woont in een mooi huis met veel speelgoed, en de arme Norwin in een donker krot. Hij heeft niet eens een douche. Maar gelukkig heeft Norwin een reden gevonden om te blijven glimlachen. Hij vindt het fijn om bij zijn familie te zijn. En heeft broertjes en zusjes om mee te spelen.

Nicaragua Nicaragua is een land in Centraal-Amerika dat in het noorden grenst aan Honduras, in het zuiden aan Costa Rica, in het westen aan de Grote Oceaan en in het oosten aan de Caribische Zee. Er wonen meer dan 5,7 miljoen mensen in het land. De hoofdstad is Managua. De indianen waren de oorspronkelijke bewoners van Nicaragua, voordat de Spaanse ontdekkingsreizigers het land in 1500 veroverden en koloniseerden. Nicaragua is vanaf 1838 een onafhankelijke republiek. Nicaragua is een arm land 47% van de inwoners leeft van minder dan 2 euro per dag en 53% van de inwoners heeft geen elektriciteit. Slechts 59% van de kinderen haalt groep 7, omdat ze vaak moeten werken om hun ouders te helpen. Het is belangrijk om de kinderen voor de filmvoorstelling voor te bereiden op de armoede in Nicaragua. De kinderen zien dit onder andere aan de huizen die in de afleveringen in beeld komen.

Afleveringen Brieven uit Nicaragua

Thema’s • • • •

Nicaragua geluk rijkdom armoede

Wie spelen er mee Stef Stef Michelle Ruben Norwin

voor de camera (grappige Stef) de cameraman (serieuze Stef) zij stelt de vraag het rijke jongetje het arme jongetje

Moeilijke woorden In deze aflevering gebruikt Stef een aantal moeilijke woorden. Hier staan ze op een rij: Denigrerend: Heel negatief over iemand spreken Salaris: Geld dat je krijgt voor je werk Redenering: Een gedachtegang ontwikkelen Cliché: Een al te vaak gebruikte uitdrukking, een waarheid die iedereen al kent.

Mogelijke vragen – vóór de film Snotneus Het filmpje dat u met de klas gaat bekijken is getiteld ‘Snotneus’. Het centrale onderwerp van dit filmpje is geluk. Een interessant thema om in de klas te bespreken: de leerlingen kunnen zo aan de slag met de vraag wat het is om gelukkig of ongelukkig te zijn. Ook krijgen ze inzicht in het geluk van arme kinderen en dat van kinderen in Nicaragua in het bijzonder.

• • • • •

Opdrachtsuggesties – vóór de film •

In de aflevering Snotneus belt de Nederlandse Michelle naar Stef met de vraag: zijn Nicaraguaanse kinderen gelukkig? Stef weet wel waar Nicaraguaanse kinderen gelukkig van worden. Volgens hem is het leven in Nicaragua één groot avontuur. En

Hoe gelukkig ben jij? Waar word jij gelukkig van? Denk je dat de kinderen in Nicaragua gelukkig zijn? Waarom? Ken je iemand die geluk heeft gehad? Wie zou jij wel eens gelukkig willen maken?

•

Schrijf een verhaal over iets waar jij heel gelukkig van wordt. Maak een poster met daarop de dingen waar jij gelukkig van wordt.

!"##$!%&'()%#$*$-

Mogelijke vragen – na de film • • • • • • • • •

Hoe kun je je eigen geluk maken? Hoe kun je toch gelukkig zijn als je geen geld hebt? Nu je het filmpje hebt gezien, vind je jezelf dan nog steeds (on)gelukkig? Kijk je nu anders tegen geluk aan? Waar worden de kinderen in Nicaragua gelukkig van? Waarom denk je dat het arme jongetje even gelukkig is als het rijke jongetje? Waarom dragen de kinderen een uniform? Kan jij ook andere mensen of kinderen gelukkiger maken? Zo ja, hoe doe je dat dan? En zo nee, waarom niet? Wat heb je nodig om gelukkig te zijn?

Opdrachtsuggesties – na de film •

•

Bedenk hoe jij de kinderen in Nicaragua gelukkiger kan maken. Voer deze opdracht uit. Bijvoorbeeld door speelgoed te maken. Schrijf een brief naar Stef. Wat vind je van Stef en Nicaragua? Vertel over jezelf en geluk. Zou je zelf ook iets willen vragen aan Stef?

blij mee. Dat kan best schokkend zijn om te zien.

Thema’s • • • •

Nicaragua wet op kinderarbeid kinderen die niet naar school gaan analfabeten

Wie spelen er mee Stef Stef Jaap Guadalupu Jacson Jongetje

voor de camera (grappige Stef) de cameraman (serieuze Stef) hij stelt de vraag de oma van Jacson, zij werkt als koffieplukster hij helpt zijn oma met koffieplukken hij mag geen koffie meer plukken door de wet op kinderarbeid

Mogelijke vragen – vóór de film • • • • •

Kennen jullie Nicaragua al? Helpen jullie je moeder wel eens met klusjes in huis? Waarom moeten wij naar school, waarom is dat belangrijk? Waarom zouden kinderen in arme landen hun ouders willen helpen met klusjes en werk? Hebben jullie wel eens een filmfestival bezocht?

Opdrachtsuggesties – vóór de film • •

Stinkadem Is er iets Nicaraguaans wat ik in Nederland kan kopen? Dat is de vraag die Stef beantwoordt in de aflevering ‘Stinkadem’. Hij vertelt over het belangrijkste exportproduct van Nicaragua: koffie! Maar, er werken niet alleen volwassenen op de koffieplantages.. In Nicaragua ziet het dagelijks leven er anders uit dan hier in Nederland. De mensen zijn er veel armer dan hier en daarom moeten ook veel kinderen werken. Dit doen ze om te zorgen dat er thuis net wat meer geld is. Een tijdje geleden is er een wet aangenomen in Nicaragua die in Nederland al lang geleden ingevoerd is: de wet die zegt dat kinderarbeid verboden is. Welke gevolgen heeft dit voor families in Nicaragua? Stef gaat op pad en zoekt het uit. In de aflevering zie je hoe belangrijk het voor sommige kinderen is om hun ouders en (over)grootouders te helpen met het verdienen van geld. Als de wet op Kinderarbeid wordt aangenomen, zijn veel mensen daar helemaal niet

Maak een folder met informatie over Nicaragua. Zoek producten op die uit Nicaragua komen en hier verkocht worden.

Mogelijke vragen – na de film • • • • •

Welk filmpje sprak je het meeste aan? Wat vond je schokkend aan de filmpjes? Heb je nu een ander beeld van Nicaragua? Hoe zou jij je voelen als je in Nicaragua zou leven? Zou je een dag in de schoenen van Stef willen staan?

Opdrachtsuggesties – na de film • • •

Ontwerp een koffiepak voor koffie uit Nicaragua. Schrijf een brief aan Carla en Jacson. Wat zou jij doen als je de regering van Nicaragua zou zijn? Bespreek het in een groepje.

!"##$!%&'()%#$*$.

•

Zouden kinderen in Nicaragua zakgeld krijgen?


•

Op de pof In de aflevering ‘Op de pof’ staat (zak)geld centraal. Het blijkt dat de kinderen in Nicaragua vaak geen zakgeld krijgen. Dat is niet raar, want in Nicaragua gaan ze heel anders met geld om dan in Nederland. Veel mensen kopen hun spullen ‘op de pof’. Dit is een heel normaal verschijnsel in Nicaragua, waardoor mensen dingen kunnen kopen die ze eigenlijk niet kunnen betalen. Hierdoor maken ze schulden en moeten ze soms noodgedwongen hun spullen weer verkopen. In deze aflevering besteedt Stef aandacht aan beide categorieën. De aflevering laat de leerlingen zien op welke manieren je met geld kunt omgaan. In Nicaragua gaat dit vaak heel anders dan in Nederland. Wat is de beste manier? Wat vinden wij normaal, en wat vinden ze in Nicaragua? Stef gaat op bezoek bij een arme moeder met twee zonen. Ook gaat hij langs de opa en oma van Reinaldo. Zij hebben een eigen naaiatelier. Stef brengt zo de voor- en nadelen in beeld van ‘op de pof’ spullen kopen.

Thema’s • • • • •

Vouw een A4-papier doormidden. Maak een tekening met aan de ene kant jezelf en aan de andere kant een schoolkind uit Nicaragua. Zoek informatie over Nicaragua in groepjes van 4 en noteer de informatie in een muurkrant. Kijk bijvoorbeeld naar het aantal inwoners, de taal, de ligging van Nicaragua, het klimaat, hoe mensen in Nicaragua wonen en leven, plaatjes en tekeningen, etc.


Zou jij als je in Nicaragua woonde spullen op de pof kopen? Waarom wel? Waarom niet? Zou je liever een televisie of een matras willen hebben? Wat hebben de opa en oma van Reinaldo gedaan zodat ze geen dingen meer op de pof hoeven te kopen? Hoe sparen sommige mensen in Nicaragua geld? Wat zou jij aan Stef willen vragen over Nicaragua?

Opdrachtsuggesties – na de film • •

•

Maak een demonstratiebord om mensen duidelijk te maken dat ze geen spullen op de pof moeten kopen. Schrijf een gedicht/rap over het filmpje. Dit gedicht/rap kan bijvoorbeeld gaan over Nicaragua, de verschillen tussen rijk en arm, Stef, of iets heel anders! Organiseer een gedichten/rapmiddag op school waar jullie de gedichten/raps voordragen aan jullie ouders.

Nicaragua (zak)geld armoede rijkdom schulden maken

Wie spelen er mee Stef Stef Melissa Reinaldo Manuel

voor de camera (grappige Stef) de cameraman (serieuze Stef) zij stelt de vraag zijn opa en oma hebben een kleermakersbedrijf Zij moeder heeft een tv op de pof gekocht

Mogelijke vragen – vóór de film • • • •

Waar ligt Nicaragua? Zouden mensen in Nicaragua rijk of arm zijn? Hoeveel zakgeld krijg jij? Wat koopt je van je zakgeld?

Maïskoningin In de aflevering ‘Maïskoningin’ wil Poyan uit Leiden weten wat kinderen in Nicaragua later willen worden. Stef gaat op zoek naar het antwoord. Hij ondervraagt kinderen op een echt Nicaraguaans schoolplein en gaat op bezoek bij een lasopleiding voor jongens. Hij ontdekt dat het voor kinderen heel belangrijk is om er goed uit te zien. En daarom willen veel

!"##$!%&'()%#$*$/

meisjes schoonheidsspecialist worden. Stef neemt een kijkje op de school voor schoonheidsspecialisten en leert alle trucjes. Die komen goed van pas bij de verkiezing van Maïskoningin op school. Maïskoningin, dat zou Stef ook wel willen zijn.

Thema’s • • • • • • •

Mogelijke opdrachten – na de film • •

Maak in groepjes een overzicht van de verschillen tussen het leven van kinderen in Nederland en in Nicaragua. Schrijf een brief naar Stef. Wat vond je van de filmpjes? En welke vragen wil jij hem stellen?

Nicaragua Beroepen (schoonheidsspecialist, lasser) studeren Maïskoningin armoede rijkdom geluk

Wie spelen ermee Stef Stef Poyan Janissa

voor de camera (grappige Stef) de cameraman (serieuze Stef) hij stelt de vraag een meisje wiens vader vermoord is


Wat wil je later worden en waarom? Waarom is school zo belangrijk? Is het goed dat de Nederlandse regering studenten geld geeft om een studie te kunnen doen en waarom? Zouden jullie liever in Nederland of in Nicaragua wonen? Waarom? Zou je anders gaan leven als je arm was? Wat verandert er dan?


•

Maak een woordweb met in het midden Nicaragua. Schrijf de buurlanden erom heen en zoek over die buurlanden wat meer informatie. Discussie met de klas: bespreek hoe een regering kinderen het beste een goede toekomst kan geven en hoe juist niet?


Welk filmpje vonden jullie het ergst en waarom? Welk filmpje vonden jullie het leukst en waarom? Wat is het verschil tussen Nederland en Nicaragua qua geld? Zouden jullie liever in Nederland of in Nicaragua wonen? Waarom? Waarom hebben veel kinderen in Nicaragua soms geen goede toekomst?

Boerenkuifje Nicaragua: het land van gelukkig zijn. Veel zon, mensen die de hele dag door glimlachen en lekker werken op het platteland. Dat vindt Stef. Boer zijn in Nicaragua is populair, want de helft van de Nicaraguanen woont op het platteland. Deze aflevering volgt Stef Alvaro. Zijn ouders hebben een bananenbedrijfje. Omdat ze het niet zo breed hebben en geen apparatuur hebben proberen ze zoveel mogelijk dingen met de hand te doen. Zoals het besproeien van de bananenbomen met een watertank op hun rug. Ook hakken ze de bananen van de boom met een hakmes. Het gereedschap dat ze hebben, is niet het nieuwste van het nieuwste, maar het kan nog even mee. De winst die ze maken investeren ze in bijvoorbeeld een paard waarmee Alvaro de koeien van de buren bij elkaar houdt om wat extra geld te verdienen of een watertank om schoon water te krijgen. Daar profiteren de buren ook van. Stef vindt het boerenleven fantastisch. De mensen op het platteland vinden school niet eens zo belangrijk. Je krijgt er hoofdpijn van en als boer verdien je geld en dat is hard nodig. De aflevering ‘Boerenkuifje’ biedt leerlingen een kijkje in het leven aan de andere kant van de wereld. En een ander land waar de kinderen het niet zo breed hebben, maar wel heel gelukkig zijn met wat ze hebben. De keerzijde is dat deze kinderen soms vanwege de armoede niet naar school gaan. Stef laat zien dat het zonde is dat kinderen in Nicaragua op zo’n jonge leeftijd al beginnen met werken.

Moeilijke woorden In deze aflevering gebruikt Stef het volgende begrip: Iedereen in Nederland moet van zijn vijfde tot Leerplicht: zijn achttiende verjaardag naar school. Deze leerplicht is vastgelegd in de Leerplichtwet. Ouders of verzorgers zijn er verantwoordelijk voor

!"##$!%&'()%#$*$0

dat dit ook echt gebeurt. Ze worden er dan ook op aangesproken als dat niet gebeurt. Scholen zijn verplicht spijbelende leerlingen te melden bij de gemeente.

Thema’s • • • • •

Nicaragua boerenleven armoede rijkdom geluk

Mogelijke opdrachten – na de film •

•

Maak een reclameposter over de film in een groepje. Maak hem zo mooi, dat als mensen hem zien, ze meteen een kaartje willen kopen voor de film. Eens kijken welk poster de meeste aandacht trekt! Nu je de film hebt gezien weet je hoe de mensen in Nicaragua leven. Als jij nou eens in de regering van Nicaragua zat. Wat zou jij dan voor het land of al die kinderen daar doen? Maak een plan. Wat wil je doen? Voor wie wil je dat doen? Hoe wil je dat doen? En wat heb je nodig?

Wie spelen er mee: Stef Stef Orlando Alvaro Vader van Alvaro Moeder van Alvaro

voor de camera (grappige Stef) De cameraman (serieuze Stef) hij stelt de vraag hij werkt bij zijn vader op het platteland hij werkt als boer en verbouwt bananen zij zorgt voor het huishouden en de kinderen Broetje van Alvaro hij vind het boerenleven saai en gaat liever naar school Alvaro’s hond Shakira


Wat weet je van Nicaragua? Waar ligt Nicaragua? Wat vind je van het boerenleven in Nicaragua? Zou jij boer willen zijn en waarom dan? Wat zou je als boer allemaal willen hebben/doen?

Opdrachtsuggestie – vóór de film: •

•

Schrijf op wat jij belangrijk vindt in het leven en hoe de kinderen leven in Nicaragua. Hebben de kinderen in Nicaragua ook wat de kinderen hier in Nederland hebben? Zoek op het internet naar plaatjes van Nicaragua en de kinderen daar of waar je nieuwsgierig naar bent. Maak hier een collage van.

Mogelijke vragen – na de film • • • • • •

Wat vond je van de film? Wat vond je van de mensen in de film? (zijn die hetzelfde als in Nederland?) Ben je nu iets meer te weten gekomen over het land Nicaragua? Wat is het verschil tussen Nicaragua en Nederland? Wat was er anders dan je verwachtte? Welk aflevering sprak jou het meest aan en waarom? Welke vraag zou jij Stef willen stellen?

Ik heb talent In ‘Ik heb talent’ beantwoordt Stef de vraag: Hebben Nicaraguaanse kinderen bijzondere talenten?. Op speelse wijze vertelt Stef dat bijna alle Nicaraguaanse kinderen een aangeboren talent voor dansen hebben. Dansen vinden de Nicaraguaanse kinderen geweldig. In deze aflevering vertelt Stef iets over het Nicaraguaanse meisje Samantha en het Nicaraguaanse jongetje Manuel. Zij zijn allebei geboren met een talent voor dansen en het is bovendien hun passie. Samantha vindt het zo geweldig dat ze professionele danseres wil worden en voor Manuel is dansen niet alleen leuk, maar ook heel bruikbaar… In deze aflevering leren kinderen dat bijna alle Nicaraguaanse kinderen dansen als talent hebben en dat dit hun passie is. Maar met deze aflevering over talenten wil Stef kinderen vooral duidelijk maken dat het prachtig is om een talent als passie te hebben en deze een belangrijke plaats in je leven te geven. Naar aanleiding van deze aflevering is het dan ook mogelijk om met de kinderen te kijken wat hun talenten zijn en waar zij passie voor hebben. Daarnaast laat Stef de Nederlandse kinderen beseffen dat heel veel Nicaraguaanse kinderen het niet zo gemakkelijk hebben. Ze wonen in krakkemikkige huisjes en/of zijn achtergelaten door hun ouders. Ondanks alles genieten zij van het leven, mede dankzij hun talenten!

Thema’s • • •

Nicaragua talenten dansen

!"##$!%&'()%#$*$1

• •

passies overleven

• •

Wie spelen er mee Stef Stef Felice Samanth Manuel

voor de camera (grappige Stef) de cameraman (serieuze Stef) hij stelt de vraag dans is haar grote talent dans is zijn grote talent, hij verdient er zelfs geld mee

Mogelijke vragen – vóór de film •

•

• • • •

Wie is er wel eens naar een festival geweest? Zo ja: Naar welk festival ben je geweest en wat vond je van het festival? Zo nee: Zou je wel eens naar een festival willen en naar welk festival dan? Wie is er wel eens in Latijns-Amerika, oftewel Zuid-Amerika, geweest? Zo ja: Welke landen heb je toen bezocht en wat is je het meest bijgebleven van de reis en het land? Zo nee: Welke landen spreken je aan? Welke landen zou je willen bezoeken? Wat kunnen jullie over Latijns-Amerika vertellen? Wat voor taal/talen spreken ze? Welke landen zijn er in Latijns-Amerika? Wie kent het programma Brieven uit Nicaragua? Welke vragen zou jij aan Stef willen stellen?

Opdrachtsuggesties – vóór de film • • •

Zoek in een groepje (4 à 5 kinderen) op waar Latijns-Amerika en het land Nicaragua liggen. Zoek met je groepje op hoe Stef in Nicaragua is beland. Zoek zoveel mogelijk informatie op over Latijns-Amerika en Nicaragua.

Zoek met je groepje op wat het Latin American Film Festival inhoudt. Na een kwartier/twintig minuten bespreken de groepjes klassikaal wat ze te weten zijn gekomen.


Wat vond je van het festival en waarom? Wat vond je van de film? Welk gevoel kreeg je bij het zien van de film? Wat vond je bijzonder aan de film? Wat is je bijgebleven? Wat heb je van de film geleerd?

Mogelijke opdrachten – na de film • •

Maak een kort verslag van de dag, de film en het zien van het programma Brieven uit Nicaragua. Verdeel de klas in groepjes en geef elke groep de opdracht een korte presentatie van 5 minuten voor te bereiden. Laat de kinderen zelf een onderwerp voor hun presentatie bedenken. Deze moet uiteraard betrekking hebben op Nicaragua, het filmfestival en/of het programma van Stef: Brieven uit Nicaragua.

Tot slot: Educatief spel ‘Alle kinderen naar school in Nicaragua’ Cos Utrecht en Stichting vriendschapsband Utrecht-Leon hebben een educatief online spel ontwikkeld voor kinderen: ‘Alle kinderen naar school in Nicaragua’. Met dit online spel kunt u de wereld ofwel Nicaragua op een eenvoudige speelse manier in de klas brengen. Voor meer informatie of als u het spel wilt uitproberen met u klas gaat u naar: www.ookleonnaarschool.nl

LAFF 2010 – Latin American Film Festival – www.laff.nl – info@laff.nl Deze lesbrief kwam tot stand in samenwerking met studenten van de Theo Thijssen Academie in Utrecht.

Brieven uit Nicaragua. Lesbrief voor docenten

Recommend Documents