Zuid-Holland Midden. Magazine voor leden - nummer 3 najaar 2010

Zuid-Holland Midden De smaak van uw regio in bijzondere initiatieven

Smaaklessen: Op de barricaden voor gezond en lekker eten Wijkmoestuin: 'In alle culturen wordt getuinierd' Yuri Verbeek: 'Eten moet een beleving zijn' Magazine voor leden - nummer 3 najaar 2010

3582

Dichterbij

Beste lezer,

}ia"Î~ }ia"Î~

3582 - 726401

De Rabobank is een coöperatieve bank die initiatieven ondersteunt die bijdragen aan de duurzame ontwikkeling in de regio. Zoals de Week van de Smaak. De Week van de Smaak (19 tot en met 26 september) stimuleert de waardering voor het streekeigen, ambachtelijke en duurzame kwaliteitsvoedsel. Daarmee draagt deze bij aan de culturele, economische en duurzame ontwikkeling van de lokale en regionale samenleving. In deze Dichterbij leest u daarom over tal van initiatieven in uw en onze regio. Op pagina 8 leest u over Hogeschool INHolland, waar op allerlei manieren de smaak van producten wordt getest. Op pagina 14 vindt u een interview met Yuri Verbeek van de Kokkerie in Delft, winnaar van de Grand Prix Culinair 2009. Daarnaast hebben we in deze Dichterbij aandacht voor een unieke wijkmoestuin. In Poptahof komen veertig nationaliteiten bij elkaar voor het kweken van groenten en het maken van een praatje. Veel leesplezier! Hans Werner, directievoorzitter

3582

Exclusief!

Openjestudentenrekeningbijde RabobankenontvangeenIKEAbon terwaardevan€50,-.Kijkop www.rabobankzuidhollandmidden. nlvoordevoorwaarden.

INHOUD

2 RABOBANK Z-H MIDDEN VOORWOORD

3 RABOBANK INHOUDSOPGAVE

INHOUD 04 06 08 13 14 16 19 20 22 26 28 31 32 34 42 43

3582

44

Nieuws & weetjes Biologisch dynamisch boeren op Hoeve Biesland Op de barricaden voor gezond en lekker eten Column: het smaakhumeur van cabaretier Vincent Bijlo De grenzeloze fantasie van Yuri Verbeek Topkok Pierre Wind: man met een missie Eten op de Zaak wordt nog leuker 'Biologisch voedsel moet je beleven' Wijkmoestuin bindt veertig nationaliteiten Bijen zijn onmisbaar in de fruitteelt, er zijn er alleen steeds minder! Eten: ook een kwestie van je geweten? Pure soep van afval 'Het is meer een sport dan een vak' Voor bakker Holtkamp rijd je een eindje om Nieuwe puzzel: zoek de acht fruitsoorten Contact met uw Rabobank: telefoon, e-mail en bezoekadressen Voor leden. Kies uw cadeau: broche of armband!

4 RABOBANK NIEUWS & WEETJES

NIEUWS BENT U ONDERNEMER EN WILT U EEN NIEUWSBERICHT ONDER DE AANDACHT BRENGEN IN DE DICHTERBIJ?

RABO DOELSPAREN

3582

Wilt u sparen voor die gedroomde wereldreis of voor de studie van uw (klein)kind? Dan is Rabo Doelsparen iets voor u! U kiest dan voor sparen tegen een aantrekkelijke vaste rente per inleg. Met Rabo DoelSparen kiest u eerst de datum waarop u uw doel wilt realiseren: de einddatum. Deze ligt minimaal twee en maximaal twintig jaar in de toekomst. U kunt op ieder gewenst moment inleggen: periodiek volgens een vastgesteld schema of zonder afspraak voor een volgende inleg. U bepaalt dus zelf hoeveel en in welk tempo u spaart. U hebt bovendien gemakkelijk inzicht in het verloop van uw saldo via de Rabofoon of Rabo Internetbankieren. Bij het bereiken van de einddatum kunt u het volgende doen. U laat het tegoed staan (en u ontvangt vanaf dat moment een variabele rente), of u spreekt een nieuwe einddatum af binnen Doelsparen. Wilt u meer weten? Kijkt u dan op www.rabobank.nl

Stuur uw persbericht of inzending naar [email protected]. nl. Op de pagina’s Nieuws & Weetjes vindt u vanaf nu onder andere berichten van ondernemers. Onze redactie beoordeelt welke berichten geplaatst worden. Bovendien behoudt de redactie het recht om berichten tekstueel te wijzigen of in te korten.

THE WALL

Op zaterdag 18 september wordt ‘The Wall’ van Pink Floyd uitgevoerd op Lijm & Cultuur in Delft door Pink Project. Niet alleen de muziek wordt minutieus nagespeeld, ook Pink Floyd’s passie voor theatrale elementen wordt door de leden van Pink Project gedeeld en in de praktijk gebracht. Meer informatie en het bestellen van kaarten via www.pinkproject.nl of via www.lijmencultuur.nl

SENIORWEB Vijftigplussers die meer willen weten over computers en internet, kunnen dat via SeniorWeb op een leuke manier leren. Word nu lid van SeniorWeb voor slechts € 25 per kalenderjaar. Rabobankleden ontvangen gratis het boek ‘Fotoalbums maken’ bij aanmelding. Bovendien ontvangt u het lidmaatschap gratis tot eind 2010! U kunt direct genieten van alle voordelen die het lidmaatschap biedt. Ga voor meer informatie en het aanmeldformulier naar: www.rabobank.nl/dichterbij

TEKST: VDBJ_ BEELD: RABOBANK, VDBJ_

Nieuws?

5 RABOBANK NIEUWS & WEETJES

& WEETJES DE KRACHT VAN DE REGIO

ZORGBOEREN De Stichting Verenigde Zorgboeren is dit voorjaar officieel van start gegaan. De stichting wil de zorglandbouwsector verder professionaliseren. Binnen nu en drie jaar moet de stichting een landelijke brancheorganisatie voor de zorglandbouw zijn geworden waarbij alle regionale verenigingen zich hebben aangesloten. In de raad van advies hebben zich naast de zorgboeren zelf, alle relevante partijen verenigd: de overheid, zorgverzekeraars, cliëntenorganisaties, kennisinstellingen en de diverse gewestelijke LTO's. Rabobank Nederland, een van de aanjagers van het platform, zit eveneens in de adviesraad. Een van de taken die de stichting zich heeft gesteld is het ontwikkelen van een kwaliteitskeurmerk voor de zorglandbouwsector.

TEKST: VDBJ_ BEELD: RABOBANK

3582

In De Kracht van Delft en De Kracht van Oostland wordt aandacht besteed aan het presteren van de regionale economie. Op maandag 27 september wordt De Kracht van Delft 2010 gepresenteerd in Theater de Veste. De Kracht van Delft bestaat uit de economische thermometer en een themastudie. De studie richt zich op de onderzoeksvraag 'Wat is de rol en het belang van het kleinbedrijf in Delft?' De bijeenkomst duurt van 16.30 uur tot 19.00 uur. U kunt zich aanmelden via www.dekrachtvandelft.nl. Op donderdag 7 oktober vindt Oostlanddag plaats in het Van der Valk Hotel in Nootdorp. Oostlanddag is een initiatief van de ondernemersverenigingen VNO-NCW Oostland, NOOVA, LTO Glaskracht Oostland, Ondernemend 3B en de Ondernemersvereniging Pijnacker-Nootdorp. Tijdens deze bijeenkomst wordt De Kracht van Oostland gepresenteerd. Het thema van Oostlanddag en De Kracht van Oostland is identiteit en imago van het Oostland. De bijeenkomst start om 15.30 uur en duurt tot in de avond. U kunt zich aanmelden via de website www.oostlanddag.nl.

}ja#$~ }ja#$~

3582 - 736402

6 RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN BIOLOGISCH DYNAMISCH BOEREN

Hoeve Biesland Respectvoordenatuur

3582

Ingeklemd tussen recreatiegebied Delftse Hout en de Randstad ligt Hoeve Biesland. Hier boeren Jan en Mieke Duijndam op biologisch dynamische wijze. Hun koeien leveren melk en van hun vlees worden in eigen beheer streekproducten gemaakt. In de grote stal naast het huis lopen koeien die net zijn gemolken. Kippen scharrelen over het erf en lammetjes staan in de schaduw van een boom. Vanuit de omliggende weilanden hoor je grutto’s en kieviten. Hoeve Biesland is een oase van rust in het dichtbebouwde gebied tussen Delft, Den Haag en Rotterdam. Hier wordt niet zo maar geboerd. Het bedrijf is een uitgekiende balans van landbouw,

recreatie en natuurbeheer. Dieren, mensen, planten en bodem vullen elkaar aan in een gesloten kringloop en vormen daarmee het biologisch dynamische principe. ORGANISCHE MATERIALEN Het bedrijf van Jan en Mieke Duijndam bestaat al drie generaties. In de jaren negentig schakelden zij over op biologische landbouw en sinds dit jaar is het bedrijf

3582

biologisch dynamisch gecertificeerd. ‘Wij maken op een natuurlijke manier gebruik van onze omgeving’, legt Duijndam uit. ‘Met respect voor dieren, natuur en het eeuwenoude cultuurlandschap.’ ONDERSCHEIDEND Duijndam heeft naast zijn eigen land 45 hectare van Natuurmonumenten, 20 hectare van Staatsbosbeheer, 35 hectare van de gemeente Delft en 21 hectare van een particulier in beheer. De organische materialen die hier vanaf komen (gras, wintertarwe) dienen als veevoer of worden gecomposteerd (riet, takken, slootvegetatie, onkruid) en gebruikt als strooisel in de stallen. Met de uitwerpselen van de dieren wordt het land weer bemest. Slechts een handjevol boeren werkt in Nederland op deze manier. Zij zijn verenigd in Boeren voor Natuur. Hoeve Biesland is daarom zeer onderscheidend. ‘Streekeigen en eerlijk’, zegt Duijndam. ‘Het vlees van onze koeien en lammeren wordt door twee ambachtelijke slagers verwerkt. Daarbij gebruiken wij alle delen van het dier.’

SCHAALVERGROTING Ondanks het gebrek aan ruimte ziet Duijndam het stedelijke gebied als een kans: ‘De toekomst van de landbouw ligt niet in schaalvergroting. Voedsel is zo goedkoop geworden de afgelopen vijftig jaar, dat kan zo niet veel langer doorgaan. Willen we ons oude cultuurlandschap behouden, dan moeten we terug naar de manier waarop vroeger landbouw werd bedreven. Alles gebruiken wat er van het land komt, maar dan op een moderne manier. En met eerbied voor de omgeving. Wij maaien bijvoorbeeld pas eind juni, als de weidevogels uit zijn gevlogen. In het voorjaar houden we de waterstand hoog omdat dit beter is voor de natuur, terwijl dit juist ongunstig is voor de landbouw.’ EVENWICHT Hoeve Biesland maakt tastbaar wat zij doet. Kinderen kunnen een koe melken, kalfjes voeren of een kruiwagen vullen met vijftig kilo voer, de dagelijkse maaltijd van een koe. Zo maakt de familie Duijndam jaarlijks tienduizend bezoekers bewust van het belang van een evenwichtige voedselproductie.

TEKST: DORINE VAN GORP BEELD: GUUS SCHOONEWILLE

7 RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN BIOLOGISCH DYNAMISCH BOEREN

8 RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN SMAAKLESSEN

HogeschoolINHolland Opdebarricadenvoor gezondenlekkereten Hogeschool INHolland helpt agrarische ondernemers bij het ontwikkelen van nieuwe streekproducten. De school bindt ook de strijd aan tegen smaakvervlakking. ‘Kinderen moeten leren dat chocomel niet afkomstig is van een bruine koe.’

V 3582

Vierkante bitterballen, gevuld met ‘vergeten’ groente, gele cola, groene mayonaise. Is dat lekker? Dat wordt allemaal uitgezocht in het Sensorisch Laboratorium van Hogeschool INHolland. Productontwikkeling maakt deel uit van de opleiding Food, Commerce & Technology. Bij productontwikkeling hoort ook het testen van de smaak. Dat gebeurt in een speciaal daarvoor ingericht laboratorium in het gloednieuwe onderwijsgebouw aan de Rotterdamseweg in Delft. ‘Er komt veel bij kijken’, vertelt Gerry Kouwenhoven, projectmanager bij INHolland. ‘Het product moet er goed uitzien, langere tijd houdbaar zijn, smakelijk zijn en ook nog lekker ruiken.’ Medewerkers van INHolland worden regelmatig uitgenodigd om een nieuw product te testen. ‘Het is gek hoe smaak werkt’, zegt ze. ‘Als iets een andere kleur heeft dan je verwacht reageren je hersens daar anders op en smaakt het product ook heel anders. Ik heb een keer een ijsje moeten proeven waarvan ik de smaak maar niet kon thuisbrengen. Het bleek uiteindelijk drop te zijn. Heel merkwaardig.’ GEZONDE CIABATTA De opleiding Food, Commerce & Technology is een van de vele studies die je kunt volgen aan de Delftse hbo-opleiding. Ieder jaar doen studenten van deze opleiding mee aan een wedstrijd die wordt

uitgeschreven door het Voedingscentrum. Ze moeten dan binnen een bepaald thema een nieuw product ontwikkelen. ‘De ene keer moeten ze voedsel bedenken dat minder zout bevat, een andere keer juist een snelle, maar gezonde snack.’ Vier studenten van INHolland Delft wonnen bijvoorbeeld de eerste prijs met de zogenaamde CiboCiabatta, een broodje van volkorenmeel met toegevoegde vezels, amandelen en goji-bessen, dat bovendien 25 procent minder zout bevat dan een traditionele ciabatta. ONDERZOEK Gerry Kouwenhoven is projectmanager voor het lectoraat van INHolland en de Food Academy. Het lectoraat is de onderzoekstak binnen het hoger beroepsonderwijs. ‘Onderzoek wordt steeds belangrijker binnen het hoger beroepsonderwijs. Waar universiteiten zich vooral bezighouden met fundamenteel onderzoek, richten wij ons op toegepast onderzoek. We vinden het belangrijk dat onze studenten daar veel ervaring mee opdoen. We proberen in samenwerking met het bedrijfsleven steeds meer onderzoeksprojecten binnen te halen.’ GROEN ONDERWIJS De Food Academy is een samenwerkingsverband tussen INHolland, het Wellantcollege en Wageningen

3582


STUDENTENONTWIKKELDEN GROENEHARTIGETAART

3582

UR/Van Hall Larenstein, bedoeld om jongeren in de Randstad enthousiast te maken voor groen onderwijs en gezonde voeding. De Food Academy wil vanuit onderwijs en onderzoek een bijdrage leveren aan een gezondere levensstijl van jongeren in de Randstad. Studenten van de Food Academy leren onder andere voedingsproducten en -concepten van de toekomst te ontwikkelen, zoals bijvoorbeeld een gezonde energiedrank. ‘De afstand tussen voeding en voedsel is groot voor stadse kinderen’, stelt Kouwenhoven. ‘Ze weten vaak niet wat er groeit, hoe het groeit, wanneer het groeit. Ze hebben bijvoorbeeld geen idee wanneer het spruitjestijd is en sommigen geloven in alle ernst dat chocomel afkomstig is van bruine koeien. Omdat ze die waarden niet meer kennen, zijn ze er ook niet zuinig op. Eten wordt gemakkelijk weggegooid. Het beperken van voedselverspilling is een van de speerpunten van het onderzoek aan onze hogeschool.’ NIEUWE STREEKPRODUCTEN Een andere belangrijke uitdaging voor studenten is het ontwikkelen van nieuwe streekproducten. ‘Er bestaan allerlei streekproducten, zoals Leidse kaas en Goudse stroopwafels, maar er is duidelijk behoefte aan nieuwe streekproducten’, vertelt Elske Janssens van Hogeschool INHolland. ‘De voedingssector is serieus bezig met de ontwikkeling daarvan. De markt vraagt erom en agrarische ondernemers willen graag iets doen naast hun primaire processen. Consumenten vinden het leuk als ze tijdens een fietstochtje langs een boerderij komen waar ook ijs gemaakt wordt of streekproducten worden verkocht. Ondernemers proberen op die behoefte in te haken, maar de meeste agrarische bedrijven zijn te klein voor een eigen research en development afdeling. Onze studenten zetten hun kennis in om deze ondernemers verder te helpen. De faciliteiten waarover de school beschikt, zoals het sensorisch laboratorium, zijn hierbij van grote waarde. Ook de Groene Hart Academie is bedoeld om ondernemers een steuntje in de rug te bieden. De Academie, een initiatief van de Hogeschool INHolland, IPS Groene Ruimte en de Gemeente Nieuwkoop

verzamelt allerlei vraagstukken van overheden, ondernemers en organisaties in het Groene Hart en verdeelt deze onder groepjes studenten. Zij proberen deze vragen, samen met deskundigen uit het werkveld, binnen een stage of afstudeeropdracht te beantwoorden. De bundeling van krachten heeft begin dit jaar al tot een succes geleid: de productie van de Groene Hartige Taart, ontwikkeld door studenten van Hogeschool INHolland in Delft. De taart, waarin spruitjes, appels en boerenkaas uit het Groene Hart zijn verwerkt, wordt verkocht in de kantine van het Groene Hartziekenhuis in Gouda. SMAAKLESSEN Research en development is één kant van het onderwijs aan INHolland. Een andere kant van voedingsmiddelentechnologie richt zich op het onderwijs: de jonge consument. INHolland verzorgt het hele jaar door smaaklessen in het basisonderwijs. ‘Het project is geïnitieerd door kok Pierre Wind. Ook hij constateerde dat kinderen weinig weten over gezonde voeding’, vertelt Janssens. ‘Hun smaak vervlakt, ze proeven niets meer, ze kennen gepaalde groenten niet. Daarom is er door het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit een landelijk project Smaaklessen ontwikkeld. De lessen zijn bedoeld om bij leerlingen interesse op te wekken voor eten. Het ervaren en beleven van voedsel staat daarbij centraal. Door te proeven, ruiken, horen, voelen en kijken verkennen kinderen hun eten. Ze proeven het verschil tussen bittere rucola en zure augurk, föhnen melk om te ontdekken dat er kalk in zit, zien hoe een zakje met gistdeeg spectaculair opzwelt. Voor het project Smaaklessen is een uitgebreid lesprogramma ontwikkeld met ondersteunende activiteiten. KOELKASTMANAGEMENT Een belangrijk onderdeel van Smaaklessen vormt de smaakleskist. Deze stelt leerkrachten in staat om in de klas smaakworkshops te geven. De leskist bevat droge en houdbare voedingsmiddelen en materiaal voor proefjes en testen, maar ook spelletjes en werkboekjes

3582

met opdrachten die de leerlingen thuis moeten uitvoeren. Ze moeten bijvoorbeeld in de koelkast kijken welke levensmiddelen over de datum heen zijn, hoe voedingsmiddelen worden bewaard, hoe er met kliekjes wordt omgesprongen. Dit koelkastmanagement maakt de kinderen erop attent hoeveel eten er wordt weggegooid. Kouwenhoven: ‘Kinderen van tegenwoordig zijn niet meer gewend om te ruiken of een product nog goed is of bedorven. Een uiterste verkoopdatum zegt daar niets over. Een product kan vaak na die datum nog best een paar dagen mee.’ MISLEIDEND De smaaklessen en -feesten zijn speels van opzet. In een goochelshow laat een als professor verklede medewerker van INHolland bijvoorbeeld op een leuke manier zien wat calorieën zijn. Slim, want overgewicht bij jonge kinderen is een van de problemen die men met de smaaklessen wil aanpakken. Tijdens de workshop ‘Laat je niet foppen tijdens het shoppen’ wordt aandacht besteed aan misleidende etiketten op voedingsmiddelen. ‘Een product wordt soms aangeprezen als vetvrij, maar ondertussen zit er heel veel suiker in’, legt Janssens uit. Op die manier krijgen jonge kinderen op een leuke, aansprekende manier les

in gezonde voeding. Ook aan de smaakontwikkeling wordt gewerkt. Ze leren dat smaak bedrieglijk kan zijn, dat een smaak soms lastig te herkennen is, dat rode yoghurt niet altijd naar aardbei hoeft te smaken. Miriam van Baarlen woont regelmatig smaaklessen op school bij. ‘Kinderen zijn over het algemeen heel enthousiast’, vertelt ze. ‘Maar de lessen staan of vallen met het groepsproces. Als het populairste jongetje van de klas zegt: “dat lust ik niet”, dan lust niemand het ineens. Is er een held bij die zegt: “dat wil ik wel proberen”, dan komt de hele klas over de brug. Het komt ook voor dat een moeder zegt: “oh, dat hoef je niet te proberen, dat eet mijn kind niet”, en dan zit dat kind even later toch keurig sla te eten.’ PABO Er zijn smaaklessen voor alle groepen van het basisonderwijs. Maar als het aan de overheid ligt wordt het project uitgebreid met het voortgezet onderwijs en de buitenschoolse opvang. Janssens: ‘Smaaklessen zijn niet verplicht. Daarom ben ik erg blij dat de smaaklessen inmiddels wel in het curriculum van de Pabo zijn opgenomen. De leerkrachten die straks voor de klas staan, weten dan in elk geval hoe ze deze lesstof moeten overbrengen op hun leerlingen.’

TEKST: TRUDY VAN DER WEES BEELD: GUUS SCHOONEWILLE


Jouw sprookje in de Efteling. Dat is het idee. Rabobank en de Efteling dagen kinderen t/m 12 jaar uit om mee te doen aan de grote sprookjesschrijfwedstrijd. Schrijf jij het sprookje van de geheimzinnige Rabo Kluis in de Efteling? Het winnende sprookje wordt vereeuwigd in een groot sprookjesboek dat in de Efteling komt te staan bij de Rabo Kluis. De winnaar mag bovendien met familie of vrienden een paar nachten slapen in vakantiepark Efteling Bosrijk. Je kunt ook andere betoverende prijzen winnen. Op www.rabobank.nl/schrijfwedstrijd staat hoe je mee kunt doen. Ook vind je daar tips en ideeën voor het schrijven van een sprookje. Dus klim in je pennenveer en ga aan de slag! Met deze sprookjesschrijfwedstrijd wil Rabobank kinderen het plezier in schrijven laten ontdekken. Door mee te doen kun je meer winnen dan alleen mooie prijzen. Dat is de gedachte. Dat is het idee.

Schrijf jij het sprookje van de Rabo Kluis? Rabobank. Een bank met ideeën.

www.rabobank.nl/schrijfwedstrijd

13 rabobank Vincent bijlo

Smaakhumeur ik nu leef en niet 50 jaar geleden. Dank, verenigd europa, en dank, nietwesterse allochtonen, voor al het lekkers dat jullie hebben meegebracht. Dank dat jullie het smaakhumeur van nederland heb ben verbeterd. natuurlijk, er is nog steeds veel smakeloze rommel, er is veel fastfood dat als een baksteen in je maag valt en nergens naar sma ken mag, niemand mag zich er immers een buil aan vallen. Maar er is zoveel meer dan vroeger. We zijn ons veel bewuster geworden dat eten lekker mag zijn en niet alleen dient als energiebron voor het lichaam. o jongens, salade van maïs, kip, hazelnoten, appel en rucola. Verse lintpasta met wat truffelolie, geraspte parmezaanse kaas en paddenstoelen. couscous met dadels en lamsvlees. Vergelijk dat nou eens met de oude blinde vink, de saucijs, de bloemkool met een papje, de bamihap en het nasiblok. Proef de wereld, eet, maar niet te snel, geniet. een tandorischotel met yoghurt, amandelen en koriander, gegrilde verse sardines, kreeft met huisgemaakte mayonaise… ik hou erover op, ik krijg er honger van, en ik heb geloof ik niets meer in huis behalve wat oud brood en hagelslag.

caBaretier en schrijVer Vincent Bijlo

tekst: Vincent Bijlo Beeld: Maurits Giesen

het gaat vooruit in nederland, echt, vooruit. het is hier de laatste tijd een stuk lekkerder geworden. Vroeger was alles beter, zegt men wel, nou, ik dacht het niet. Praat me niet van vroeger, het waren vieze tijden. tijden van dood gekookte doperwten en wortelen. tijden van zondagse groentesoep waar het hele huis tot maandag ochtend naar bleef ruiken. tijden van droge aardappelen met veel te vette en te zoute jus. tijden van zachte kadetjes met smake loze jonge kaas bij de stations restauratie. nee, dan nu. Panini met geiten kaas, honing en tijm. italiaanse bol met buffelmozzarella, verse tomaat en basilicum. Geen al urenlang op een plaatje staand slap kopje slootwater, nee, een versgemalen espresso in een voorverwarmd kopje. Geen halfbevroren appel punt met slagroom uit een spuit bus die nog 5 jaar goed blijft, nee, warme verse apfelstrudl met huis geslagen room. Geen zure rode hoofdpijnwijn meer, nee, prosecco. het gaat goed met nederland. De echte smaak is in opmars. De pure smaak, de eerlijke smaak, de sim pele smaak. De smaak van verse citroen in koud water. De smaak van turks brood, van dadels, van verse munt. o, wat ben ik blij dat

14 RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN CHEF-KOK YURI VERBEEK

Patatmetkreeftenmayo Degrenzelozefantasie vanYuriVerbeek In De Kokkerie geeft chef-kok Yuri Verbeek kookworkshops en onorthodoxe diners. Ook verzorgt hij diners op locatie. ‘Ik heb telkens weer plankenkoorts’.

G 3582

‘Geen enkele kok van naam durft patat te serveren’, zegt chef-kok Yuri Verbeek. ‘Ik vind niets leuker dan het ultieme patatje maken: van Roseval aardappeltjes en met drie mayonaises: truffelmayonaise, kreeftenmayonaise en Zeeuwse oestermayonaise met kaviaar.’ De Delftenaar, die sinds enkele jaren de scepter zwaait in kookstudio annex privérestaurant De Kokkerie in Delft, probeert met zijn gerechten zo dicht mogelijk bij de consument te blijven. ‘Over eten moet je niet al te ingewikkeld doen’, vindt hij. Wat niet wil zeggen dat hij zijn vak niet serieus neemt. Integendeel. Hij stond in de keuken van gerenommeerde restaurants. Hij schreef een kookboek dat meteen in de top tien belandde en vorig jaar won hij met De Kokkerie de Grand Prix Culinair 2009. Hij blijft er bescheiden onder, maar geniet van de dingen die voortvloeien uit de erkenning. ‘Ik ben nu bijvoorbeeld gastdocent aan de Cas Spijkers Academie, waar ik jong Nederlands talent opleid.’ NEDERLANDSE KEUKEN Verbeek houdt van de Nederlandse keuken. ‘Jammer genoeg wordt die zwaar ondergewaardeerd en wordt er weinig creatief mee omgesprongen. Italianen kunnen een half uur over risotto praten. Heb jij wel eens een Nederlander lyrisch over een aardappel gehoord? Wij hebben in Nederland geen nationale trots als het op

koken aankomt. En dat terwijl we Oosterscheldekreeft hebben, de beste oesters, de beste kazen, lamsvlees. Ik kan moeiteloos dertig Nederlandse ingrediënten noemen die ik probeer te verwerken in spetterende, hippe gerechten. De Nederlandse keuken moet het klompengehalte overstijgen.’ Ook het ontbreken van een culinaire traditie in Nederland is hem een doorn in het oog. 'Dat wordt alleen maar erger. De jongste generatie heeft nooit geleerd te koken. Jongeren eten het liefst kant-en-klare maaltijden en scholieren hebben smaaklessen nodig. Ik maak me daar zorgen over.’ EXPERIMENT Toen hij nog in de keuken stond van het Delftse restaurant Vlaanderen, experimenteerde Yuri Verbeek al volop met gerechten en ingrediënten. Sinds hij een aantal jaren geleden De Kokkerie heeft overgenomen van televisiekokkin Ria van Eindhoven kan hij helemaal toegeven aan zijn passie: het ontdekken van nieuwe gerechten en het ontwikkelen van een eigen culinaire stijl. ‘Ik probeer dichtbij de consument te blijven en laat me inspireren door wat ik om me heen in de maatschappij zie. Wat eet de jeugd tegenwoordig? Döner Kebab. Dus heb ik de ultieme Döner Kebab ontwikkeld, met kwartelfilet in plaats van kip, Westlandse paprikasaus met een pepertje in plaats van sambal en knoflookschuim in plaats van knoflooksaus.’

Oijen ontwikkelde hij eigengemaakte ketchup in tubetjes, schuimige kreeftensaus geserveerd in een vissenkom, compleet met aquariumpomp. Nog een culinair grapje: ‘Iedereen herinnert zich hoe je vroeger in de keuken de garde mocht aflikken als je moeder slagroom had geklopt. Wat heb ik gedaan? Ik heb heel kleine gardes gekocht. Die mogen gasten tijdens sjieke diners gebruiken om een deel van het grand dessert mee op te eten. In het begin zie je iedereen kijken: wat moet ik daar nu mee? Tot men doorheeft wat de bedoeling is. Ze vinden het heerlijk!’ Ondanks alle gekkigheid en creativiteit blijft Verbeek serieus en gedreven met z’n vak bezig. ‘Je kunt dit soort gerechten afdoen als culinaire gimmicks, maar het gaat mij toch vooral om de toegevoegde culinaire waarde. Als het gerecht culinair verantwoord is, kun je het best presenteren in een goed restaurant.’


3582

BELEVING Zijn creativiteit is grenzeloos. ‘Eten moet een beleving zijn waar mensen lang over napraten.Toen ik begon met het cateren van walking diners (diners waarbij de gasten telkens kleine gerechtjes krijgen aangeboden) maakte ik gerookte zalm met behulp van een elektrische hasjpijp. In het gat waar normaal de hasj in gaat, stopte ik beukenhout. Als je de pijp en de zalm vervolgens onder een glazen koepel zet heb je binnen 25 minuten een perfect gerookte zalm. Een ander voorbeeld: ik heb de catering gedaan voor een waterconferentie. Het leek me leuk iets met water te doen. Ik heb koude tomatensoep gemaakt (gaspacho), die ik een halve dag heb laten staan. Vervolgens heb ik de soep in kaasdoek opgehangen, net zoals je dat vroeger met hangop deed. De vloeistof die overbleef had de kleur van water, maar smaakte naar gaspacho. Niemand raadde wat het was omdat je de kleur niet associeert met tomaat.’ Ook dat is iets wat hem fascineert: hoe werkt smaak? In de keuken experimenteert hij er volop mee. Gekke vondsten gaat hij niet uit de weg; samen met collega-chef Jeroen van

16 rabobank IntervIew

Topkok Pierre Wind: ‘Proef, ruik, hoor en voel je eten!’ Pierre Wind. Inderdaad, dat is die kale, drukke kok met rare gerechten als dropsoep en zuurkoolijs. Maar het is ook een man met een missie, die smaaklessen als verplicht vak op school wil en de drijvende kracht is achter de Week van de Smaak. ‘De verjaardag van vers noem ik het altijd.’

H

Hoe staat Het met de smaak van de gemiddelde nederlander? ‘Iedereen heeft natuurlijk zijn eigen smaak, maar die is wel voor een groot deel aangeleerd. Helaas is ons referentiekader wat voedsel betreft niet zo groot. Als je kijkt naar de gezondheidsproblemen die we in Nederland hebben, zoals overgewicht en hart- en vaatziekten, dan kun je dat terugleiden naar het feit dat wij Nederlanders heel eenzijdig eten.’ lopen wij culinair gezien acHter bij de rest van de wereld? ‘Eigenlijk niet, want de laatste tien jaar is de kwaliteit van onze restaurants enorm verbeterd, met als absolute hoogtepunt de driesterrenrestaurants De Librije in Zwolle en Oud Sluis in Sluis. We zijn zelfs in de top honderd gekomen van beste restaurants van de wereld. Maar gek genoeg eten we thuis, vooral qua groenten, vaak hetzelfde.’ wat is een onderscHatte groente? ‘Met schorseneren doen wij vrij weinig. Ik geef al jaren didactische smaaklessen op basisscholen. Bij het lesprogramma staat het beleven van voedsel centraal. Proeven, ruiken, horen, voelen en kijken: met al hun zintuigen verkennen kinderen het dagelijkse eten. Op tweeduizend scholen wordt het programma gebruikt.

Als je in een reguliere klas komt, kennen veel leerlingen de aubergine of courgette niet. Kinderen zijn het klankbord van de ouders, dus waarschijnlijk krijgen ze deze groenten thuis niet op hun bord. Een kind moet eigenlijk zo vroeg mogelijk met allerlei verschillende groenten in aanraking komen, dan wordt het referentiekader breed. En maken schorseneren ook meer kans.’ gaat Het nog gebeuren, denkt u, dat smaakles een verplicHt vak wordt op scHool? ‘Ik hoop het. Je kunt eten ook gebruiken om te rekenen. Het aantal calorieën tellen bijvoorbeeld, dat levert geweldige sommen op. Dus het gaat niet alleen om het eten zelf, waar het vandaan komt en hoe je het bereidt. Je kunt het heel mooi integreren in het onderwijs. En daarbij wordt met de kennis over voedsel het probleem omtrent overgewicht ook meegenomen. Als je ziet hoeveel kinderen het leuk vinden om te koken, dat is echt fantastisch. Dat geeft mij de kick om ermee door te gaan. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) werkt al jaren mee. We hebben heel veel medestanders, zoals het Voedingscentrum, de Universiteit van Wageningen en Innovatie Netwerk Agro en groene ruimtes. Alleen het ministerie van Onderwijs wil er gewoon niet voor gaan. Dat is heel verdrietig.’

18 rabobank interview zijn eigen taak. Ik ben vooral van de creatieve invulling. Het gaat absoluut de goede kant op, want de Week van de Smaak wordt elk jaar groter. We hebben vanaf dit jaar zelfs regiocoördinators moeten inzetten. Elke regio gaat de week op zijn eigen manier invullen. Wat ik hoop, is dat zo veel mogelijk mensen leuke activiteiten organiseren.’ is de Week vaN de smaak eeN eveNemeNt geWordeN zoals u voor ogeN had? ‘We zijn er nog lang niet. De missie is wat mij betreft volbracht als het net zo bekend is als de Boekenweek. We zijn bezig met het organiseren van een smaakbal, dat net zo belangrijk moet worden als het boekenbal. En wat ik ook graag wil is een smaakweekgeschenk, dat je krijgt bij aankoop van verse producten. Dat zijn van die plannen, daar moet je geduld voor hebben. Maar ik hoop dat ik beide ideeën volgend jaar kan uitvoeren.’

Wat zijN de pareltjes oNder de streekproducteN? ‘Het woord streekproducten zegt het eigenlijk al. Wat ik leuk vind zijn de producten die echt uit een bepaalde stad of streek komen. De authentieke Bossche bol, mosterd uit Zwolle, Waterlands vlees en vers appelsap uit Flevoland bijvoorbeeld. Geweldig! Er zijn wel acht verschillende soorten vers appelsap in omloop. Dat terwijl veel mensen maar één soort kennen: die uit een pak van de supermarkt. Als je de handgemaakte sapjes proeft, gaat er een wereld voor je open.’ Wat is uW rol bij de Week vaN de smaak? ‘Ik ben een van de vijf stuurgroepleden. Iedereen heeft

Wat verWacht u vaN dit jaar, de vierde editie? ‘Dit jaar staat in het teken van fruit en de bij. Dus ik verwacht veel activiteiten, zoals een bezoek aan een imker en zijn bijen en zelf fruit oogsten bij de boer. De Week van de Smaak wordt gesponsord door de Rabobank. Ik hoop dat de filiaalmanagers ambassadeur worden van het mooie product en ondernemers steunen om de mooiste winkelstraat van Nederland te worden. Wat wij het liefst willen is dat elke winkelstraat een dag actief meedoet met kraampjes om te proeven, leuke dingen voor de kinderen en bijvoorbeeld de plaatselijke fanfare laat komen. Net als op Koninginnedag.’ WaNNeer kuNt u stoppeN met uW smaakmissie? ‘Als ik doodga en de smaaklessen worden niet als verplicht vak op school gegeven, dan komt er op mijn grafsteen te staan: missie mislukt. En als het voor die tijd wel zo is, staat er: missie gelukt.’

Kinderen kunnen zich gratis aanmelden op www.smaakonthemove.nl, een site met spelletjes om je kennis over eten te testen. Scholen kunnen zich via www.smaaklessen.nl gratis aanmelden voor de smaaklessen. Meer informatie over de Week van de Smaak, van 19 tot en met 26 september 2010, is te vinden op www.weekvandesmaak.nl.

TeksT: Jocelyn Vreugdenhil Beeld: Pierre Wind

Naast het geveN vaN smaaklesseN beNt u ook de drijveNde kracht achter de laNdelijke Week vaN de smaak, die siNds 2007 bestaat. Waarom? ‘Om zowel de ouders als de kinderen te bereiken. De bedoeling van de Week van de Smaak is ambachtelijke streekproducten in het hele land in de etalage te zetten. Alle grote merken hebben zo ontzettend veel reclamebudget, daar kan een boer niet tegenop. Dus met de Week van de Smaak willen we de krachten bundelen. En de papa’s en mama’s die het leuk vinden, maar ook die het nog niet kennen, in aanraking laten komen met de streekproducten. De verjaardag van vers, noem ik het altijd. Het moet een feest zijn.’

19 RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN EETTAFEL PHOENIX

Eettafel Phoenix

Eten op de Zaak wordt nog leuker

Het lekkerste wat hij ooit op de Zaak - zoals corpsleden studentensociëteit Phoenix graag noemen - heeft gegeten was een zesgangendiner met coquilles en kreeft, maar over het algemeen eet Ferdinand Grappenhaus (22) gewoon wat de pot schaft. Als zogenoemde Consumabel is de student Technische Natuurkunde verantwoordelijk voor alles wat er bij Phoenix het hoofdkwartier van het Delftsch Studenten Corps - wordt gegeten en gedronken. Ook de bedrijfsvoering van de keuken en de eettafel valt onder zijn verantwoordelijkheid. ‘We hebben net een nieuwe kok aangenomen’, vertelt hij trots. Met een omzet van twee miljoen euro per jaar mag je Phoenix met recht een zaak noemen. Elke dag serveert de professionele keuken twee driegangenmenu’s voor respectievelijk 3,50 en 4,50 euro. Daarnaast is er een team van bistrokoks, studenten die het leuk vinden om te koken. Voor 8 euro koken zij op verzoek een iets luxere maaltijd voor hun leden. De eettafel is niet winstgevend. ‘Het is puur een service voor de leden. Een middel om studenten aan ons te binden en hun sociale leven te veraangenamen’, aldus Grappenhaus. ‘We vinden het belangrijk dat er goed gekookt wordt. Binnen de financiële marges proberen we kwaliteit te leveren. We overwegen zelfs om vaker biologische producten te gebruiken. Daar zouden we subsidie voor moeten aanvragen, want biologische producten zijn nu eenmaal wat duurder dan niet-biologische producten.’ De studentenvereniging doet er veel aan om het eten op de Zaak steeds aantrekkelijker te maken. De maaltijden worden gevarieerder. De eetzaal wordt opgeknapt. Volgend jaar wordt de keuken vernieuwd. Dure ingrepen, die de studentenvereniging grotendeels kan betalen uit het eigen vermogen. ‘Gelukkig krijgen we ook financiële ondersteuning, onder meer van onze oud-leden en sponsors, waaronder de Rabobank.’

TEKST: TRUDY VAN DER WEES BEELD: GUUS SCHOONEWILLIE

3582

Samen koken met huisgenoten is gezellig. Maar, eten bij een studentenvereniging is een aanlokkelijk alternatief: lekker eten voor weinig geld. En geen afwas!

20 RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN OP HODENPIJL

Op Hodenpijl Terugnaardenatuur

3582

In Op Hodenpijl komen natuur, cultuur, gezondheid en welzijn samen in drie prachtige gebouwen. Zintuigen worden er geprikkeld. Je kunt er iets eten of drinken, maar ook aan jezelf werken of geestelijk bijtanken in het schitterend gerestaureerde kerkgebouw. Als succesvol ondernemer nam Dirk Post een aantal jaren geleden een onorthodox besluit. Hij besloot te investeren in iets wat een steeds belangrijkere rol in zijn leven ging spelen: biologische voeding, zelfontwikkeling en natuurgeneeswijzen. In 2004 kocht hij de zwaar verwaarloosde voormalige rooms-katholieke kerk langs de Rijksstraatweg in Schipluiden en restaureerde deze tot een unieke plek

voor bezinning. De bijbehorende pastorie wordt tegenwoordig onder meer gebruikt door een natuurgeneeskundig arts en een ostheopaat. Op zolder bevinden zich meditatieruimtes. MOESTUIN In Op Hodenpijl kan men in De Herdershof terecht voor een gezonde maaltijd. ‘We bieden mensen

3582

voeding aan die zo min mogelijk is bewerkt. Mensen moeten op hun bord kunnen zien wat ze eten en de smaken apart proeven. Biologisch voedsel moet je beleven’, vertelt Tilly Post. De meeste groente komt uit de eigen moestuin, daarnaast maakt De Herdershof zoveel mogelijk gebruik van biologische producten en streekproducten. Die zijn er ook verkrijgbaar in de eenvoudige groentewinkel. Aanvankelijk wilden Tilly en Dirk Post alleen maar streekproducten gebruiken in hun gerechten: zuivel, kaas, honing en groente die op dat moment verkrijgbaar was. ‘We ontdekten dat er onvoldoende streekproducten zijn om een gevarieerd en verantwoord menu samen te stellen. Daarom vullen we het aanbod aan met biologische producten die we elders kopen. Het merendeel van wat hier wordt geserveerd komt wel uit Midden-Delfland.’ VERGETEN GROENTESOORTEN In De Herdershof wordt gekookt aan de hand van de seizoenen. Wat niet meteen wordt verwerkt, wordt geweckt en in potjes opgeslagen in de kelder. Vlees komt mondjesmaat op tafel en is afkomstig van

varkens die een goed leven hebben geleid in de stal op de Buitenplaats Op Hodenpijl. ‘We zijn geen missionarissen als het aankomt op biologisch eten’, zegt Tilly Post, ‘maar we vinden het onze verantwoordelijkheid om mensen bewust te maken van wat ze eten, en hoe dat wordt geproduceerd.’ Toch heeft het echtpaar een wens: meer biologische landbouw in Midden-Delfland. Dirk Post: ‘In een veenweidedegebied kun je natuurlijk geen graan zetten, maar wel ‘vergeten’ groentesoorten. We proberen de boeren in dit gebied er warm voor te maken. Wie weet is het een goed alternatief voor ondernemers die moeite hebben het hoofd boven water te houden.’ Post is zakelijk genoeg om in te zien dat zo’n ingrijpende verandering ook financieel haalbaar moet zijn. ‘Je wilt niet afhankelijk zijn van subsidies, die kunnen van het ene op het andere moment afgelopen zijn. Wij zitten in een luxe positie. Op Hodenpijl is nog niet winstgevend. Wij kunnen het exploiteren omdat we daarnaast een goedlopend bedrijf hebben, Post-Kogeko. Dit stelt ons in staat iets te doen dat we leuk en belangrijk vinden en waarvan we merken dat andere mensen er ook gelukkig van worden. Dat is de investering zeker waard.’


21 RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN OP HODENPIJL

22 RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN WIJKMOESTUIN

Boontjestussenflats 3582 - 746503

Wijkmoestuinbindt veertignationaliteiten

}kb$*~ }kb$*~

Tussen de flats van Poptahof Noord ligt een moestuin. Families uit alle delen van de wereld komen hier tuinieren. Ze kweken er groenten en maken een praatje. Over de oogst, hun achtergrond en andere dagelijkse dingen, zoals de problemen in hun wijk.

3582

D

De Delftse wijk Poptahof stamt uit de jaren zestig en bestaat grotendeels uit sociale huurwoningen. Indertijd woonde hier de ‘gegoede burgerij’ en was de wijk zeer gewild. Er is veel groen en de woningen zijn gebouwd in het gedachtegoed van ‘het nieuwe wonen’, met aandacht voor lucht, licht en ruimte. Eind jaren tachtig trad een kentering op. De gemeente Delft nam asielzoekers op en huisvestte deze in Poptahof. Dit leidde tot veel spanningen tussen bevolkingsgroepen en de wijk werd geteisterd door vandalisme, verwaarlozing en criminaliteit. Anno 2010 ligt het inkomen in veel huishoudens nog steeds onder het sociaal minimum en ongeveer zeventig procent van de bewoners is van allochtone herkomst. De wijk telt ruim veertig verschillende nationaliteiten. Om de problemen op te lossen, besloten de gemeente en wooncorporatie Woonbron Delft tot een grondige herstructurering. Dit project startte in 2003 en moet in 2017 voltooid zijn. Hoogbouw wordt opnieuw ingedeeld of gesloopt, laagbouw vervangen door nieuwbouw. Ook de buitenruimte wordt flink aangepakt. Een van de eerste acties was de aanleg van een park, dat voor meer sociale samenhang moet zorgen. Rabobank Zuid-Holland Midden heeft hier onlangs een kastanjeboom geplant. De mening van bewoners is belangrijk in deze plannen. Maar het is niet eenvoudig hen te bereiken.

Velen komen uit oorlogsgebieden en hun problemen liggen dieper dan huisvesting. Ze hebben nauwelijks weet van bewonersverenigingen of worden weerhouden door de taalbarrière. Hoe betrek je deze mensen bij iets wat zo belangrijk is voor hun buurt? KOM JE HUIS UIT Tilly Kaisiëpo, sinds 1993 bewoner van een van de flats in Poptahof en tevens lid van de bewonerscommissie, bedacht een effectieve en eenvoudige oplossing. ‘Geef ons een stukje grond waarop wij kunnen tuinieren’, vroeg ze de projectgroep Steunpunt Wonen, die het Sociaal Plan vorm moest geven. ‘Dan komen mensen hun huis uit. Tuinieren is een doeltreffend communicatiemiddel.’ Kaisiëpo raakte betrokken bij haar buurt doordat ze actief was in de basisschool van haar dochter. ‘Ik dacht: wat kan ik doen om mijn kind veilig op te laten groeien? Je moet niet afwachten tot een ander je problemen komt oplossen. Ik kijk hier rond en zie Surinamers, Afrikanen, Irakezen, Turken, Marokkanen, Nederlanders. In al die culturen wordt getuinierd, dat is een bindend element. Om dat te beseffen heb je geen mooie beleidsnota’s nodig.’ Het duurde vervolgens nog twee jaar voordat het idee van Kaisiëpo gehoor vond. ‘De woningbouwvereniging en de gemeente zagen er eerst niets in’, zegt ze.

3582


3582

'HETLEEKONSFANTASTISCH OMVOORELKAARTEKOKEN' Uiteindelijk hoorde Erwin Zwijnenburg, directeur van Woonbron ervan. ‘Binnen de kortste keren kregen we een stukje grond toegewezen tussen de flats. Nadat bodemonderzoek had uitgewezen dat er geen gif in zat, mochten we aan de slag.’ Kaisiëpo kreeg ‘haar’ tuin op voorwaarde dat ze twintig families uit de buurt zo ver zou krijgen om een stukje grond te gaan bewerken. Ze stelde voor zichzelf de eis eerst de autochtone bewoners enthousiast te maken, omdat volgens haar integreren zonder de Nederlanders niet werkt. ‘Het moest een tuin worden voor iedereen. Niet nóg een allochtonenproject.’ Een van die Nederlanders is Annie de Vreede-Fokkes, die al 48 jaar in Poptahof woont. ‘Het was toen een heel andere wijk. Je ziet de buurt achteruit gaan en wilt wat doen. Verbeter de wereld en begin bij jezelf’, haalt ze het spreekwoord aan.

Delft (BWD) en Projectorganisatie Poptahof bekostigd. Elke woensdag komen de gezinnen samen om te tuinieren en wat te drinken en informatie uit te wisselen. Dat gaat af en toe met handen en voeten en is dan ook vooral een goede oefening voor vrouwen die Nederlandse les krijgen. De tuin is opgedeeld in 32 stukjes, iedere familie heeft zijn eigen vijf vierkante meter. ‘Het eerste jaar kregen we plantjes, Hollandse groenten. Ik had nog nooit een tuinboonplant gezien’, lacht Kaisiëpo. Inmiddels plant elke familie wat zij zelf wil. Veel Turkse sla, uien, pepers en koriander. Maar ook kool, boontjes, krootjes, tomaten, koolraap, aardappelen, aubergine, paksoi en Chinese kool. Hier en daar zelfs een appel- of perenboom. ‘Je moet planten wat het beste in de Nederlandse grond groeit’, zegt de Turkse Rifad. ‘Mediterrane groenten doen het hier niet goed.’

HOLLANDSE GROENTEN Twintig families waren snel gevonden. ‘Buurvrouwen aanspreken tijdens het boodschappen doen, bleek prima te werken.’ Ze kwamen uit Nederland, Suriname, de Antillen, Turkije, Iran, Marokko, Indonesië, Nepal, Irak, Afghanistan en voormalig Nederlands Nieuw-Guinea. ‘Ik heb ook Somalische vrouwen gevraagd, maar die hadden geen zin in vuile nagels’, zegt Kaisiëpo grinnikend. De moestuin past goed in de plannen voor verbetering van de leefbaarheid en wijkgerichte aanpak. ‘De tuin dient een aantal doelen: als eerste zorgen dat vrouwen hun huis uit komen. De mannen hebben twee theehuizen. Deze tuin is voor de hele familie. Daarnaast dient de tuin om mensen kennis met elkaar te laten maken, om stille armoede uit het verdomhoekje te halen en vrouwen te laten oefenen met de Nederlandse taal. Het is gewoon een tuin, maar alles zit er in.’ De moestuin wordt goed onderhouden. Hij ligt naast een veldje met geelblauwe klimrekken, waar de kinderen spelen als hun ouders in de tuin bezig zijn. De tuin is omheind met lage struiken en er staan een huisje met gereedschap en twee picknicktafels. Dit hebben de gemeente, Fonds 1818, Woonbron, Breed Welzijn

KINDERTUIN De tuin is zo’n succes dat er dit jaar een extra stuk is aangelegd voor kinderen. ‘Juf Iris van basisschool De Omnibus kwam met het idee om een kindertuin aan te leggen voor biologieles’, zegt Mila Poeran, die ook vanaf het begin bij de moestuin betrokken is. ‘Ik begeleid de kinderen elke dinsdagmiddag na schooltijd.’ Sinds april hebben twintig kinderen een klein tuintje. ‘Toen de eerste radijsjes de grond uit kwamen, waren ze zo trots!’ De kindertuin is niet het enige project dat uit de moestuin is voortgekomen. De buurt beschikt inmiddels ook over een eigen keuken. ‘In de moestuin wisselen we voortdurend groenten en recepten uit’ zegt Kaisiëpo. ‘Daarom leek het ons fantastisch om voor

'IN ALLE CULTUREN WORDT GETUINIERD' 'INTEGREREN ZONDER NEDERLANDERS WERKT NIET'


WIJKMARKT Naast deze initiatieven organiseren de bewoners sinds 2005 ook een interculturele wijkmarkt in Poptahof. ‘De boodschap is: Potahof is niet eng!’, lacht Kaisiëpo. Om tegengas te geven aan het slechte imago van de wijk, willen wij van binnenuit aan heel Delft laten zien dat het wel meevalt. De wijkmarkt bestaat uit een rommelmarkt en een eetmarkt, waar mensen hun zelfbereide voedsel aanbieden. Daarnaast zijn er

optredens. ‘De artiesten komen uit onze eigen wijk’, zegt Kaisiëpo. Zo heeft er een Djembéfamilie uit Senegal opgetreden, vrouwen uit de volksdansgroep van Annie, de moskee heeft een Turkse dansgroep opgetrommeld en Kaisiëpo initieerde een papoeadans. ‘Al had ik het in mijn eentje moeten doen, mijn rieten rokje kwam uit de kast!’ Het feest is al vijf jaar een succes, maar wordt inmiddels opgeslokt door grotere festivals als het Nyama wereldculturenfestival. ‘Wij zoeken nu een vorm om ons eigen feest te behouden. Kleinschalig, zodat het herkenbaar blijft voor onze buurt.’ WACHTLIJST Kaisiëpo blijft dromen. ‘We zouden nog wel een stukje grond willen, de wachtlijst voor de moestuin is lang. En het zou mooi zijn als we op het naastgelegen grasveld een tuintafel krijgen, zodat de bewoners van het verzorgingshuis Delfhoven buiten kunnen zitten en met bloemen uit onze tuin kunnen bloemschikken.’ ‘Wij zijn geen vereniging, geen stichting, niks’, besluit ze. ‘Wij zijn gewoon bewoners die hun verantwoordelijkheid nemen. En daarmee bereiken we heel veel.’


3582

elkaar te koken.’ Het duurde een jaar om de gemeente ervan te overtuigen geld te investeren in dit idee. ‘Maar sinds 2007 hebben we hem: onze wereldkeuken.’ Elke laatste woensdag van de maand kookt een van de families met producten van de moestuin. Niet alleen voor de andere tuinders, maar voor de hele buurt. Voor 2,50 euro kan iedereen aanschuiven. De projectorganisatie Poptahof stelt vijftig euro beschikbaar voor boodschappen. Elke maand eten zo’n dertig bewoners mee. ‘Er wordt ook halal gekookt. De familie die aan de beurt is voor het koken, vertelt iets over zijn eigen land. Ook deze keuken draagt dus bij in het beter leren kennen van je buren, waardoor je meer begrip krijgt voor andermans gewoonten en gebruiken.’

26 RABOBANK BIJEN EN FRUITTEELT

Onmisbaarinfruitteelt Waarblijvendebijen? ‘Smaakfruit’ is het thema van deze Week van de Smaak. We hebben het dan onder andere over op smaak geteelde appels, kersen en pruimen. In de fruitteelt is de rol van de imker en zijn bijen ontzettend belangrijk. Alleen zijn er steeds minder imkers en bijen.

I 3582

In de fruitteelt zijn veel fruitsoorten afhankelijk van honingbijen (en andere insecten of de wind) voor een optimale bestuiving. Bijen brengen stuifmeel en nectar van de ene naar de andere bloem waardoor er bevruchting en vruchtvorming plaatsvindt. Marinus Bloed is bessenteler. Met twee zoons teelt hij rode bessen op ruim dertig hectare grond op het bedrijf Bloedbessen in de omgeving van Asch, Neerijnen en Maurik in de Betuwe. Bloedbessen is behalve een teeltbedrijf, ook een sorteer- en verkoopbedrijf en floreert mede dankzij de samenwerking met twee imkers. 'Om een hectare bessenplanten te bestuiven heb je drie bijenvolken nodig,' vertelt Bloed. 'Onze imkers proberen nu zo'n honderd volken op te bouwen voor de grond die wij in productie hebben. Die moeten volgend jaar een goede bestuiving garanderen.' AFNAME BIJENSTAND Maar de bijenstand neemt af. Sommige bronnen spreken van een verdubbeling van de bijensterfte in de afgelopen zes jaar. Ziet Bloed dit verschijnsel als een bedreiging voor zijn werk? 'Zonder bijen zal het bessen telen moeilijk worden,' zegt hij. 'Deskundige imkers zijn ontzettend belangrijk, vooral nu.' Cees Overeem (foto) is zo'n deskundige imker. Behalve biologieleraar is hij een van de twee bijenhouders die de firma Bloedbessen bijstaat in de bessenteelt. Hoewel

hij bijensterfte als een serieuze kwestie beschouwt, meent hij dat het probleem soms overdreven wordt. Over de suggestie bijvoorbeeld dat het uitsterven van bijen tot verarming van het menselijk voedselaanbod zou leiden zegt hij: 'Veel voedselproductie is inderdaad afhankelijk van bijenbestuiving. De amandelteelt in Florida bijvoorbeeld is onmogelijk zonder bijen. Maar mensen kunnen prima zonder amandelen. Ons voedselpakket zou veranderen, maar we kunnen ook zonder bijen voldoende hoogwaardig voedsel blijven produceren.' Hoe moeten we, vindt Overeem, de sterfte van bijen duiden? 'Tien procent per winter is normaal. Nu zien we sterftepercentages soms oplopen tot dertig procent. Maar er zijn imkers die geen sterfte hebben en bij andere gaan de bijen massaal dood. Zelf heb ik vorig jaar 82 volken gekweekt en die zijn er allemaal nog. De hoge sterftepercentages zijn heel lokaal.' Volgens Overeem is het houden van bijen complexer geworden. 'Vijftig jaar geleden gebruikten boeren en telers minder insecticiden, er was een grotere biodiversiteit (de verscheidenheid aan levensvormen op aarde) en van de varroamijt (een parasiet die grote schade toebrengt aan bijenvolken) had niemand gehoord. Bijen sterven deels uit door de afname van biodiversiteit. Boeren willen geen paardenbloemen en onkruid in de weilanden, maar in een monocultuur van alleen gras is voor bijen niks te halen. Een kleinere

ONDERZOEK MINISTERIE LNV In Nederland is gebrek aan goede en betrouwbare informatie over bijenhouderij en bijensterfte. Vorig jaar heeft het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) een miljoen euro uitgetrokken voor monitoring en onderzoek. Meer onderzoek naar

bijenziekten, goede data, en het in kaart brengen van de Nederlandse imkerij is nodig voor het vinden van oplossingen voor bijensterfte. Het doel van de monitoring is het jaarlijks vaststellen van de situatie van de bijenstand in ons land en factoren die invloed hierop hebben. Op die manier kan het ministerie een mogelijke negatieve ontwikkeling snel identificeren, mogelijke oorzaken analyseren, en hierop anticiperen. WAT KUNT U ZELF DOEN? U kunt bloemen en planten waar bijen dol op zijn in uw tuin of op uw bedrijf neerzetten, een bijenhotel maken of honing kopen bij de imker in de buurt. Of u besluit om zelf imker te worden! PRAKTISCHE TIPS: www.bijenhelpdesk.nl, www.imkerpedia.nl, www.biologica.nl/bijen en meer informatie op www.imkerplatform.nl, www.bijensterfte.nl, www.biodiversiteitsjaar-2010.nl en www.beemonitoring.org

TEKST: ELSE DE JONGE BEELD: BAS BEENTJES

3582

bijenpopulatie leidt omgekeerd ook tot een afname van biodiversiteit, omdat er minder bestuiving plaatsvindt. Dat is jammer.' Dat bijen houden geen officiële professie maar een tijdsbesteding van hobbyisten is, waarvan de meesten de zestig gepasseerd zijn, maakt het er niet gemakkelijker op. 'Op die leeftijd verander je je werkwijzen misschien niet zo gemakkelijk meer. Terwijl een cultuuromslag naar bijvoorbeeld schoner werken volgens mij heel positieve effecten zou hebben. Bij jonge mensen is weinig interesse te bespeuren voor het houden van bijen. Voorlopig is het aanbod van hobbyimkers in Nederland voldoende groot. Maar op den duur zou dat ook een probleem kunnen worden. Voorlichting op scholen zou dat misschien nog kunnen keren.'

28 RABOBANK EETGEWETEN

Duurzameoplossingen Eten:ookeenkwestie vanjegeweten?

3582

E

Eten. We kunnen het associëren met genot, gezelligheid, esthetiek en verleiding. Eten is lekker, althans idealiter, we doen het graag samen met anderen, genieten van een mooi opgemaakte schotel en een fraai gedekte tafel, en bij veel mensen gaat de liefde niet in eerste instantie door het hart maar door de maag. Ook tussen eten en godsdienst bestaat een relatie. Moslims eten geen varkensvlees, orthodoxe joden nuttigen uitsluitend voedsel dat koosjer is en een rechtgeaard katholiek eet vis op vrijdag. Maar eten is naast dat alles ook een politieke daad. De consumptie en productie van voedsel houdt immers ook verband met kwesties als dierenwelzijn en milieuvervuiling. In de intensieve veehouderij worden jaarlijks vijftig miljard dieren gefokt en geslacht en overbevissing en bijvangst van de visserij hebben ertoe geleid dat het voortbestaan van diverse vissoorten inmiddels onder druk staat. Voor het verbouwen van soja en het creëren van grasland voor vee moeten de regenwouden wijken, wie hartje winter aardbeien wil eten – en dat willen best veel mensen – moet ze van verre laten invliegen en verbruikt daarmee food miles voor een product dat pure luxe is. Mét de globalisering groeit ook het bewustzijn dat het produceren en consumeren van voedsel morele consequenties heeft. Eten is, met andere woorden, ook een gewetenskwestie. Hoewel de meeste mensen het erover eens zijn dat je de

wereld niet in een dag kunt veranderen, spannen wereldwijd diverse bewegingen en personen zich in voor bewustwording en veranderingen op het gebied van voedselproductie en -consumptie. Zo staat voor de Rabobank vast dat de fooden agriketens alleen kunnen veranderen in duurzame waardeketens als alle betrokken partijen samenwerken. Daarom heeft de Rabobank vijf richtinggevende fooden agribusiness principles opgesteld (zie kader op pag. 30). En de in 2007 opgerichte Youth Food Movement (YFM) wil bewustwording creëren en spant zich in voor ‘fair’ voedsel. YFM is de jongerenafdeling van de Slow Food-beweging. Deze internationale beweging voor 'ecogastronomie' bestaat sinds 1989 en ontstond in reactie op het groeiende aanbod van 'fast food'. De Slow Food-beweging keert zich tegen smaakvervlakking en culinaire eenvormigheid, bepleit dat consumenten kennisnemen van voedselproductieprocesen ('weet wat je eet!') en daarin bewuste keuzes maken en stimuleert het gebruik van seizoensgebonden en regionale producten. Ook de Youth Food Movement – die bestaat uit onder andere studenten van diverse studierichtingen, jonge consumenten en professionals als boeren, tuinders, koks en horecamensen – spant zich in voor voedsel dat behalve lekker, 'good', 'clean' en 'fair' is. De productie van voedsel, zo luidt de filosofie van de YFM, moet plaatsvinden zonder

TEKST: ELSE DE JONGE BEELD: RIZZO/HOLLANDSE HOOGTE

Mét de globalisering groeit het bewustzijn dat de productie en consumptie van voedsel morele consequenties heeft. Als mondiale fooden agribank voelt de Rabobank de verantwoordelijkheid mee te zoeken naar duurzame oplossingen.

3582

30 RABOBANK EETGEWETEN

HETCREDOISNU'OOSTWEST, (VAN)THUISBEST!'

3582

schade toe te brengen aan de leefomgeving en de gezondheid van mensen en geen afbreuk doen aan dierenwelzijn. Oprichter Samuel Levie, eind twintig, zegt zich met de YFM, in navolging op de Slow Food-filosofie te willen keren tegen 'onze vervreemding van het voedsel dat we nuttigen' en wil 'jongeren op een positieve manier wijzen op het verhaal achter voedsel'. Dat doet de YFM bijvoorbeeld door middel van eat-ins: diners, bereid volgens de Slow Food-filosofie en gepresenteerd op openbare plekken. Gasten kunnen er genieten van eten – volgens de Slow Food-filosofie bereid door professionele koks of door de gasten zelf – en wisselen kennis en informatie uit over de herkomst en productiewijzen van voedsel. Bij de oprichting van de YFM bijvoorbeeld, hield de beweging een eat-in in het fraaie Amsterdamse buitenhuis Frankendael. Topkok Sergio Hermans was er verantwoordelijk voor de amuse. Wie in de eigen omgeving een openbare maaltijd wil organiseren en kennis van regionale producten met streekgenoten wil uitwisselen, kan voor tips en adviezen terecht op de website van de YFM. Andere activiteiten van de YFM zijn de 'digitale koelkast' – een website waarop mensen kennis over streekproducten, lekker en eerlijk voedsel met elkaar kunnen delen – en het schooltuintjesproject, dat jonge kinderen wil leren dat spinazie oorspronkelijk uit een tuin komt en niet in de diepvries groeit. In samenwerking met andere partijen – onder anderen de stichting Max Havelaar – bewerkstelligde de YFM dat de Universiteit en Hogeschool van Amsterdam in 2011 hun catering gaan uitbesteden aan een cateraar die fairtrade en biologische producten levert. Aan de hand van een enquête wisten de lobbyisten aantoonbaar te maken dat een ruime meerderheid van de studenten bereid is daar wat extra's voor te betalen. LARS CHARAS Maar er gebeurt meer. Neem bijvoorbeeld Lars Charas. De (gewezen) kok is oprichter en directeur van Feeding Good, het 'praktijkcentrum voor duurzaam voedsel' met vestigingen in Driebergen-Rijsenburg en Wijk bij Duurstede. Het centrum richt zich met workshops en

trainingen op individuele consumenten, cateraars en horeca. Charas' inspanningen zijn onder meer gericht op verduurzaming van ten minste een kwart van de Nederlandse horeca in 2012. Samen met Wageningen University brengt hij koks, landbouwers, wetenschappers, beleidsmakers en mensen uit het bedrijfsleven met elkaar in gesprek. Doel daarbij is draagvlak en enthousiasme te kweken voor duurzaam voedsel. Charas huldigt waarden als minder energie- en waterverbruik bij het produceren en bereiden van voedsel, instandhouding van biodiversiteit en respect voor het culturele culinaire erfgoed en keert zich met hergebruik van resten uit de voedselketen tegen de 'voedsel-weggooicultuur'. In het eigen landbouwcentrum verbouwt Feeding Good diverse groenten en vruchten – van artisjok tot aardbei. THUIS BEST? Eten. Gold ooit 'van hoe verder weg, hoe lekkerder het is', nu is het credo 'oost west, (van) thuis best!' En dat 'de boer niet eet wat ie niet kent' is niet langer een diskwalificatie, maar een aanbeveling.

BEGINSELEN RABOBANK De Rabobank heeft vijf fooden agribusiness principles opgesteld die een belangrijke rol kunnen spelen in de verduurzaming van de fooden agriketens en een bijdrage leveren aan de voedselzekerheid. 1. Voldoende en veilige productie van voedsel 2. Verantwoord gebruik van natuurlijke hulpbronnen 3. Bijdrage aan welbewuste keuzes van burgers en klanten 4. Verantwoord houden en verzorgen van dieren 5. Bevorderen van sociaal welzijn. Wilt u meer weten? Kijk dan op: http://overons.rabobank.com/content/mvo/beleid /food_agri_principles/

31 RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN SLIM ONDERNEMEN

Pure soep van afval

Duurzame tomatensoep

Puur Tomaat heet de soep. En dat is ook precies wat het is, zegt Peter Schenkeveld. In de productiehal van zijn kwekerij in Den Hoorn staan duizenden doosjes trostomaten opgestapeld, klaar voor verzending. ‘De consument wenst perfecte, glanzend rode tomaten’, legt hij uit. ‘Maar de natuur brengt ook wel eens een tomaat met een scheurtje voort. Die is wat smaak en kwaliteit betreft precies hetzelfde, maar onverkoopbaar.’ Voorheen werden deze tomaten weggegooid. ‘Doodzonde. Vooral ook omdat duurzaamheid bovenaan staat in onze bedrijfsfilosofie. Wij werken zoveel mogelijk biologisch. Daarnaast zijn wij met onze warmtekrachtkoppelingen zo energiebewust dat wij stroom voor 20.000 huishoudens kunnen terugleveren aan het energienet. Dat we iets goeds kunnen doen met ons afval, dat bijna een procent van onze jaarlijkse 6,5 miljoen kilo tomaten beslaat, betekent veel voor onze duurzame bedrijfsvoering.' ‘Met vier andere kwekers uit het Westland zijn we aan de slag gegaan’, vult Wim van de Berg aan. Hij is verantwoordelijk voor Puur Tomaat. ‘De telersvrouwen hebben een soep uit grootmoeders keuken gemaakt van verse Hollandse trostomaten, zonder e-nummers of conserveringsmiddelen. Met veel vitaminen en puur ontwikkeld voor de smaak. De soep wordt geproduceerd in een fabriek in Maasland.’ Dat de soep lekker is, blijkt wel uit het verkoopsucces. ‘Hij is verkrijgbaar bij speciaalzaken, op de kwekerij en op streekmarkten’, zegt Van den Berg. ‘Daarnaast serveren steeds meer bedrijfskantines onze soep, zoals bij Rabobank Zuid-Holland Midden. Dit jaar waren we genomineerd voor de Versmarketeer, een verkiezing voor verse, duurzame producten. De titel ging naar een ander, maar het is voor ons de erkenning dat we een eerlijk product maken dat door veel mensen wordt gewaardeerd.’


3582

Peter Schenkeveld maakt soep van zijn overtollige tomaten. Vers en zonder toevoegingen. Een mooi streekproduct, ontstaan uit een streven naar duurzaamheid.

32 RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN GALERIE DES VINS

GaleriedesVins ‘Hetismeereen sportdaneenvak’

3582

G

Gerard van Dorp kijkt er niet van op wanneer klanten bij hem binnenkomen met een recept of een kookboek in de hand. ‘Ze hebben een bepaald gerecht in gedachten, en willen van mij weten welke wijn er goed bij past’, vertelt Van Dorp. Op zulke momenten is hij in zijn element. ‘Je moet een wijn kopen die bij het gerecht past, maar die ook bij jou past, die je lekker vindt. Dat hoeft niet per se een dure wijn te zijn.’ Van Dorp groeide op tussen de wijn. Zijn vader had een wijnhandel in de Delftse binnenstad. Hij trad in zijn voetsporen en begon eind jaren zeventig zijn eigen wijnhandel, Galerie des Vins. En nu, bijna dertig jaar later, loopt de derde generatie Van Dorp zich warm. Het familiebedrijf heeft een naam hoog te houden. Galerie des Vins is namelijk uitgeroepen tot Wijnspeciaalzaak van het jaar 2010. ‘Ik ben aangesloten bij de wijninkoopgroep: Les Généreux. Dit consortium van 35 Nederlandse wijnspeciaalzaken is uitgeroepen tot wijnspeciaalzaak van het jaar. Wij delen dus in die eer’, aldus Van Dorp. Zestig van de wijnen die Les Généreux importeert kregen een eervolle vermelding in de befaamde Wijnalmanak van Harold Hamersma. ‘Door deel uit te maken van deze wijninkoopgroep kan ik me onderscheiden van mijn collega’s. De wijnen die ik verkoop zijn elders niet verkrijgbaar.’ Niet iedere wijnhandelaar wordt tot Les Généreux toegelaten. ‘In Delft ben ik de enige. Je moet

worden uitgenodigd, er gaat een strenge ballotage aan vooraf.’ Bij de handel in wijn komt meer kijken dan prijs en kwaliteit. Een goede wijnhandelaar moet over meer beschikken dan vakkennis. ‘Het is voor een deel psychologie en voor een deel instinct. Wat wil de klant? Wat is zijn referentiekader? Bij welke gelegenheid wordt de wijn gedronken? Ik zeg wel eens: het is meer een sport dan een vak.’ Van Dorp is door de jaren heen getuige geweest van verschillende ontwikkelingen in de wijnindustrie. Sommige wijnsoorten, zoals de rosé, verdwenen van het toneel en zijn nu bezig met een comeback. Suikerrijke ‘slobberwijnen’ uit zonnig Zuid-Amerika en Zuid-Afrika deden hun intrede. De kurk verdween, steeds meer wijnflessen zijn tegenwoordig eenvoudig te openen met een schroefdop. En dat doet aan de kwaliteit niets af. Van Dorp: ‘Ik merk dat er een smaakvervlakking is ontstaan op het gebied van eten en drinken. Die wil ik corrigeren, onder meer door proeverijen en workshops te organiseren, en uiteraard door onze klanten goed te adviseren. Voor wat betreft ons eigen assortiment keren wij weer terug naar de traditionele wijnen uit Italië en Frankrijk. Die hebben meer smaak dan de wijnen die afkomstig zijn van beneden de evenaar.’


‘Mensen vragen soms om een Chablis of Sancerre omdat het bekende namen zijn. Ik vind het leuk om mijn klanten juist wat anders te verkopen’, aldus wijnhandelaar Gerard van Dorp uit Delft. ‘Ik laat mijn klanten graag kennismaken met nieuwe dingen.’

3582

34 RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN AMBACHTELIJK BROOD

BesteEchteBakker VoorbakkerHoltkamp rijdjeeeneindjeom Hij is de vijfde generatie Holtkamp die aan de Vlaardingsekade in Schipluiden op een ambachtelijke wijze brood en banket bakt. Als het even kan met producten uit de buurt, of biologisch geteelde ingredienten. En dat proef je.

jammer genoeg niet gelukt. Wij zijn grootgebruikers. De appels moeten bovendien in blokjes aangeleverd worden. Dat bleek niet mogelijk. Scharreleieren halen we wel bij een biologische boer, maar niet uit Midden-Delfland. Om dezelfde reden: de bedrijven in de regio zijn niet ingesteld op zulke grote hoeveelheden.’ DRUIVEN Hoe graag Jeroen Reissenweber het ook zou willen, uitsluitend werken met biologische producten is onmogelijk. Aan brood moeten nu eenmaal bepaalde middelen worden toegevoegd om het vers te houden. Andere ingrediënten zoals suiker en meel betrekt de bakkerij daarom gewoon bij de groothandel. ‘We hebben wel een leuke samenwerking met Nieuw Tuinzigt, dat onlangs een prijs heeft gewonnen als meest innoverende bedrijf in deze streek’, vertelt Turner, ‘We verwerken hun druiven in ons gebak.’ Op die manier ontstaan spelenderwijs nieuwe, smakelijke streekproducten, die ertoe bijdragen dat Midden-Delfland niet alleen bekend staat vanwege het mooie landschap, maar ook om haar culinaire verwennerij. Reissenweber: ‘Voor mij telt vooral dat een product lekker is. Als het ook nog is gemaakt met ingrediënten uit de streek, dan is dat extra leuk.’


3582

S

Sommige mensen rijden er graag een stukje voor om: brood en banket van Bakker Holtkamp in Schipluiden. Het familiebedrijf is al generaties een begrip in Midden-Delfand. Jeroen Reissenweber behoort tot de jongste generatie broodbakkers. Zijn Keenenburger koek is tot in de verre omtrek bekend. Alle producten worden ambachtelijk gemaakt. ‘Ik probeer een eerlijk product te maken, met zo min mogelijk kunstmatige toevoegingen. Veel bakkers gebruiken voor hun brood een kant en klare mix. Je doet er wat gist en water bij en klaar is Kees. Op die manier smaakt elk brood hetzelfde. Wij maken onze eigen mixen. Dat maakt ons brood uniek.’ Reissenwebers inspanningen worden in vakkringen op waarde geschat. Zowel in 2009 als in 2010 werd hij uitgeroepen tot Beste Echte Bakker, een prijs die elk jaar wordt toegekend door het Echte Bakkersgilde, een samenwerkingsverband van 220 ambachtelijke bakkers. Waar mogelijk maakt Reissenweber, die samen met zijn vriendin Joanne Turner leiding geeft aan de Schipluidense bakkerij, gebruik van streekproducten. ‘De room die we gebruiken voor onze tompoezen en roombroodjes halen we elke dag vers bij boer Hofstede. Dat proef je echt terug in het product.’ Turner vult aan: ‘We hebben gekeken of we bij een boer in de buurt terecht konden voor appels die we zouden kunnen verwerken in onze appeltaart. Dat is

3582

36 RABOBANK VOORDEEL GELDIG TOT 03-12-'10 TENZIJ ANDERS VERMELD

SPECIAAL Dromen in de Efteling

BLoQ bewaakt, beveiligt, voorkomt, beschermt, alarmeert, signaleert en traceert. Een gestolen auto bijvoorbeeld kunt u razendsnel traceren met de BloQ Portable. De BLoQ Portable is een permanent wakend oog op uw kostbare bezittingen. Een handzaam apparaatje van amper 6,5 x 3,5 x 2 cm waarmee u mobiele bezittingen eenvoudig beveiligt en beschermt. In geval van diefstal van fiets, auto, of scooter traceert u - bij een goed bereik - tot op vijf meter nauwkeurig de locatie. De werking van BLoQ is simpel. U plaatst het spatwaterdichte apparaatje op een niet zichtbare plek in of op uw voer- of vaartuig. Via een beveiligde website van BLoQ wordt het apparaatje aan uw mobiele telefoon gekoppeld. In geval van diefstal krijgt u direct een sms-waarschuwingsbericht en via een aanduiding op Google maps ziet u direct de locatie van uw gestolen eigendom. Leden van Rabobank betalen voor de BloQ € 142,99 in plaats van € 199. Dit is inclusief 100 sms-waaschuwingen en onbeperkte alarmering via e-mail. Normaal zijn dit 50 sms-berichten. Na deze 100 waarschuwingen betaalt u geen 0,55 maar 0,35 per sms-bericht. Prijs is exclusief verzendkosten. De BLoQ werkt ook met een prepaid simkaart. Kosten voor gebruik van het mobiele netwerk zijn niet inbegrepen. Meer informatie? Bel 0900-2025250 (80 cpm)of kijk op www.rabobank.nl/dichterbij

www.rabobank.nl/dichterbij

TEKST: VDBJ_ BEELD: PURPLE PROOF

3582

Privé bewakingsdienst

Leden van de Rabobank krijgen 25% korting op een arrangement bij Efteling Bosrijk. Geniet van de prachtige natuur in het nieuwe vakantiepark Efteling Bosrijk. Verblijf in een vrijstaand Boshuys of een sfeervol Dorpshuys (maximaal 6 of 8 personen) of een appartement (maximaal 4 personen) in het imposante Landhuys of het centraal gelegen Poorthuys. Arrangementen zijn inclusief onbeperkt toegang tot het Efteling Park. (Reserveringen moeten voor 8 oktober 2010 gemaakt worden). Klaar voor een spannende rit door het moeras met Joris en de Draak? Meer informatie en reserveren: bel 0900-0161 (€ 0,25 per minuut) o.v.v. ‘Rabobank najaarsaanbieding’. Kijk voor voorwaarden en arrangementsprijzen op

MEER LEDENVOORDEEL OP WWW.RABOBANK.NL/DICHTERBIJ

VOOR U Prachtig én praktisch

Muckboots

Zo vanuit kantoor, met de laptop nog in de tas, door naar een feestje? Dat kan met deze prachtige Driest van Zijtveldtas. Die heeft alle functionaliteiten voor het werk en tegelijkertijd de uitstraling van een chique handtas. De tas wordt fair trade geproduceerd in India en met de hand gemaakt van biologisch gelooid leer. Er is keuze uit verschillende uitvoeringen. De tas kost € 298. Als lid van de Rabobank krijgt u bij bestelling een bijpassende ‘tas in tas’ cadeau t.w.v. € 80. Deze mini-uitvoering heeft diverse vakken om waardevolle spullen op te bergen. Er is een beperkte voorraad. Een selectie van de meest populaire uitvoeringen (en meer info) vindt u op www.rabobank.nl/dichterbij

Muckboots zijn ontworpen voor mensen die in alle weersomstandigheden hun voeten comfortabel droog en warm willen houden. Muckboots worden gemaakt van natuurrubber en neopreen. De geïntegreerde sportzool en voorgevormde inlegzool geven comfort en slipvaste steun. Daarnaast zijn ze ook nog een lust voor het oog. Muckboots zijn licht en soepel, duurzaam en eenvoudig in onderhoud. De prijzen variëren van € 74,95 tot € 94,95. Rabobankleden krijgen een aantrekkelijke korting van 25%. Kijk voor meer informatie, productfoto’s van de diverse uitvoeringen en kleurcombinaties op

HANDGEMAAKTE FAIR TRADE TASSEN

GET THE ORIGINAL


Breng de zon in huis Wilt u meer energie? Breng dan de zon in huis! Vele studies tonen het positieve effect aan van volspectrumlampen op het welzijn van mens, dier en plant. Dit licht heeft als voordeel een beter humeur, minder stress, beter kunnen zien en een prettiger (werk)omgeving. Voorkom en genees een winterdepressie. Rabobankleden krijgen 25% korting op de gehele collectie daglichtlampen van MorgenisNu. Meer informatie op www.rabobank.nl/dichterbij


3582

ZONLICHTLAMP VERBETERT PRESTATIES


SPECIAAL Dromen najagen

De Bossche Bol kent u natuurlijk. Maar er zijn tal van andere typisch Brabantse lekkernijen. De Boxtelse Moppen bijvoorbeeld, Haarense Struif, Bernhezer Stoet, Oirschotse Primeur, Udenhoutse Broeder, de Bossche Koekwaus. Bent u nieuwsgierig naar deze en andere typisch Brabantse smaken? Boek dan nu deze unieke aanbieding voor leden van de Rabobank. Op het menu staat een hotelovernachting met ontbijt in een prachtig Brabants hotel, een smaakvolle dagactiviteit en een streekdiner. U kunt het arrangement zelf samenstellen, u kiest het hotel, restaurant en dagactiviteit zélf. Misschien wilt u naar een kasteel en daarna bierproeven. Kiest u voor een stevige fietstocht met als beloning een kop soep en knapperig warm worstenbrood. Of bezoekt u liever een museum om daarna te genieten van een zwoele nazomeravond in hartje stad. U beslist. Op www.rabobank.nl stelt u uw favoriete menu samen voor € 89,90 per persoon. Dat is minstens 25% minder dan de normale prijs! Het codewoord is ‘Rabolid’. Dit speciale ledenarrangement geldt tot en met december 2010. Als toetje ontvangt u een voucherboekje met tientallen kortingsbonnen en een informatiepakket met historische stadswandeling of hoogtepunten van de regio. Compleet met wandel- en fietsroutes. Deze aanbieding geldt tot en met 31-12-2010. Meer info op www.rabobank.nl/dichterbij



3582

Beleef Brabantse smaken

Magazine Ode laat zien dat er in de wereld meer goed gaat dan fout. Pessimisme viert hoogtij. Maar niet bij Ode. Dit onafhankelijke opinieblad met internationale oriëntatie is er voor mensen met een positieve inslag. Ode brengt goed nieuws, en dat is er genoeg voor wie het wil zien. In Ode leest u verhalen die inspireren, die stemmen tot nadenken en aanzetten tot verandering. Ode gaat over mensen met verrassende ideeën en een originele visie. Over mensen die uitdagingen overwinnen, problemen oplossen en dromen najagen om tot een duurzamer maatschappij te komen. Rabobankleden kunnen drie nummers lang Ode’s optimisme proeven voor de prijs van één: € 7,75. Het proefabonnement stopt automatisch. Meer info op


VOOR U Autoruit stuk?

ECO Kettle

Laat u deze winter niet verrassen door een barst in uw voorruit. Kom naar Autotaalglas om uw autoruit te laten inspecteren. Bij grote temperatuurverschillen scheurt een klein sterretje al snel door. Niet iets waarop u zit te wachten. Kom daarom met deze Dichterbij-advertentie of met de voucher op internet naar een Autotaalglas-vestiging en krijg de Nationale Autowasbon t.w.v. € 7,50 als u uw autoruit laat repareren of vervangen. Verder krijgen alle Rabobankleden een gratis fles IJsvrij ruitenontdooier als u langskomt voor een vrijblijvende voorruitinspectie. Kijk op www.rabobank.nl/dichterbij voor een Autotaalglas bij u in de buurt.

Komt dit u bekend voor? U vult de hele waterkoker en drinkt slechts twee kopjes thee? Met de ECO Kettle kunt u zuiniger water koken. Vul de ECO Kettle met 1,5 liter water. Met een druk op de knop kunt u exact twee kopjes afmeten. Zonder dat u onnodig verspilt. U bespaart wel meer dan 30% energie in vergelijking met uw huidige waterkoker. Als lid van de Rabobank krijgt u bij aanschaf van de ECO Kettle Chroom (€ 49,95) gratis het laatste kookboek van tv-kok Ramon Beuk: ‘Wat van Fair komt...’ waarin hij schrijft over zijn culinaire wereldreis. Koop vandaag nog de ECO Kettle en ontvang dit prachtige gratis kookboek t.w.v. € 19,95.

AUTOTAALGLAS LAAT JE NIET BARSTEN!

ZUINIGE WATERKOKER

Koop de Kettle op www.rabobank.nl/dichterbij

Gijs Streekproducten Gijs brengt de lekkerste streekproducten van boeren, bakkers en slagers naar de liefhebber. Deze streekproducten vind je exclusief bij Plus supermarkten. Het fruitsap wordt gemaakt van enkel appels en peren. Maar liefst 1 kg fruit per fles! Rabobankleden profiteren van een lekkere aanbieding. Bij aankoop van 2 Gijs producten plus Gijs appel- of perensap, krijgt u het aanschafbedrag van het sap terug. (Dit geldt t/m 30-11-2010). Meer info en de voorwaarden op www.rabobank.nl/dichterbij


3582

GENIET VAN EEN GRATIS FLES FRUITSAP!


SPECIAAL Wielershirt

Wilt u er eens lekker op uit? Laat u dan meeslepen door de fenomenale Ierse dansshow Gaelforce Dance of geniet van Carmina Burana, een uniek werk uit de muziekhistorie. Gaelforce Dance is een internationaal dansspektakel vol oerenergie dat voor het eerst naar Nederland komt. De hartslag van de Ierse tap is de rode draad van Gaelforce Dance waarbij de traditionele en speciaal voor Gaelforce gecomponeerde muziek een van de vele hoogtepunten van de show is. Laat u meevoeren door het aanstekelijke ritme in dit internationaal bejubelde dansspektakel. Ook kunt u genieten van de prachtige uitvoering van Carl Orff’s majestueuze meesterwerk Carmina Burana. Het ‘piece de résistance’ wordt uitgevoerd door The New Romanian Symphonic Orchestra & Choir met solisten, in totaal 135 personen. Carmina Burana is een cantate voor sopraan, tenor, bariton, groot koor en orkest; speciaal geschreven voor een uitgebreide sectie bijzondere slagwerkinstrumenten. Rabobankleden profiteren van 30% korting op beide voorstellingen. U betaalt € 34,50 in plaats van € 49,50 per toegangsbewijs (exclusief reserveringskosten). Interesse? Bel SEE Tickets 0900-1353 (45 cpm) o.v.v. ‘Rabobank’. En kijk voor meer informatie over data, locaties en bestellen op www.rabobank.nl/dichterbij



3582

Klassieke muziek of dans?

Net zo snel fietsen als Lars Boom, de alleskunner van de Raboploeg? Of als Robert Gesink? Rabobankleden krijgen de unieke kans om de huidige fameuze, oranje en blauw gekleurde Rabo wielerkleding aan te schaffen tegen een flinke korting. Het huidige tenue is in 2009 geïntroduceerd. Begin 2011 komt er wielerkleding met een geheel nieuw design. Daarom bieden we u de kans de huidige, kwalitatief hoogwaardige AGU-kleding tegen een flinke korting aan te schaffen. De ploeg heeft er jaren in gereden en er de mooiste successen mee gehaald, nu is het de beurt aan u… De korting kan per item verschillen en voor alle aanbiedingen geldt op=op. Ga voor de speciale ledenbestelpagina naar


VOOR U Primeur: Babboe City

Decorette

U kunt als Rabobanklid als eerste de nieuwe Babboe City 2-wiel bakfiets bestellen. Deze fiets is rond half oktober leverbaar. Na de Babboe Big met 3 wielen (2 voor en 1 achter) introduceert Babboe half oktober een bakfiets met 2 wielen. De bakfiets is extra veilig door ronde hoeken aan de bak. Dankzij gebruik van de beste onderdelen en een perfecte geometrie fietst deze bakfiets licht en soepel. Geschikt voor vier kids of twee mét boodschappen. U profiteert van introductiekorting: u betaalt € 849 i.p.v. € 1.249. Rabobankleden ontvangen bovendien gratis een regentent t.w.v. € 139,50! Meer info op www.rabobank.nl/dichterbij

Rabobankleden ontvangen 25% korting op de Copa rolgordijnencollectie bij Decorette. U maakt bovendien kans op een gratis interieuradvies. Decorette woonatelier heeft een enorm veelzijdig aanbod op het gebied van woonmode: gordijnstoffen, vloerbedekking, verf, raamdecoratie, behang, verlichting en accessoires. De mogelijkheden zijn zo groot, dat Decorette u graag het gemak van de woonstylisten aanbiedt. Zij geven u vrijblijvend tips en adviezen. Ook regelt Decorette dat alles thuis wordt opgemeten, de rolgordijnen op maat worden gemaakt en gemonteerd. Actie geldt tot en met 31 oktober 2010. Ga voor kortingsbon en actievoorwaarden naar

DE NIEUWE 2-WIEL BAKFIETS VAN BABBOE

ROLGORDIJNEN


Enjoy the Ride

De Rabobank ondersteunt de paardensport. Zo ook het nieuwe buitenrijinitiatief van de KNHS; Enjoy the Ride. De Rabobank wil ook haar leden laten profiteren van dit ontspannen buitenrijden in de mooiste gebieden van Nederland. Daarom organiseert ze op zaterdag 25 september een Enjoy the Ride dag voor ruiters en amazones van verschillende niveaus. Geen eigen paard? Ze zijn te huur! Kijk voor meer info en inschrijven op www.rabobank.nl/leden


3582

KOM OOK PAARDRIJDEN IN DE BUITENLUCHT

WINNEN

42 RABOBANK GEZOCHT

Wat ziet u hier? In bovenstaande afbeelding zitten acht smakelijke fruitsoorten verborgen. Als u ze alle acht vindt, maakt u kans op een van de volgende prijzen. Eerste prijs zijn Muckboots in de uitvoering en kleur naar keuze. Uw voeten comfortabel droog en warm in alle weersomstandigheden. Zie pag. 37 voor de aanbieding. Tweede prijs zijn twee volspectrumlampen om overal te genieten van het weldadige licht van zomerse dagen. Zie pag. 37 voor de aanbieding. De derde prijs is de energiezuinige waterkoker ‘Eco Kettle Chroom’ die tot wel 30% bespaart! Zie pag. 39 voor de aanbieding. De oplossing kunt u tot 30 oktober 2010 sturen naar Rabobank Nederland, o.v.v. Gezocht, Dichterbij 03-10, Postbus 17100, 3500 HG Utrecht of stuur een e-mail (met de gevonden fruitsoorten) naar [email protected] Meer puzzelen? Kijk op www.studiosteenhuis.nl

PUZZEL: STUDIO STEENHUIS

3582

ZOEK DE ACHT FRUITSOORTEN!

43 RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN SERVICEPAGINA

CONTACT Telefoon: (015) 275 00 00 E-mail: [email protected]

Redactieadres Rabobank Zuid-Holland Midden Afdeling Marketing & Communicatie Antwoordnummer 10055 2600 VB Delft Telefoonnummer: (015) 275 06 97 E-mail: [email protected] Redactie Tessa Bielefeld, Judith Bruinings, Bas Homan, Anny Oving, Anneke Roosenburg, Wendy Verhallen, Mandy Verhoef, Trudy van der Wees (Cicero Publiciteit, Delft)

Internet: www.rabobankzuidhollandmidden.nl Bezoekadressen: Bergschenhoek, Wolfend 43 Berkel en Rodenrijs, Kerkstraat 26 Delft, Buitenhofdreef 2 Delft, Peperstraat 36 Pijnacker, Emmapark 84

Telefonisch bereikbaar: Maandag tot en met vrijdag 08.00 uur - 20.00 uur Zaterdag 09.00 uur tot 17.00 uur

colofon

Concept vdbj_, Bloemendaal Vormgeving Studio Nico Swanink, Haarlem Druk & handling vdbj_ print support, Bloemendaal

Rabofoon: (0900) 0909 voor algemene bankzaken: 24 uur per dag en 7 dagen per week NIETS IN DEZE UITGAVE MAG WORDEN OVERGENOMEN OF GEKOPIEERD ZONDER SCHRIFTELIJKE TOESTEMMING VAN DE RABOBANK. DE RABOBANK EN VDBJ_ BESTEDEN UITERSTE ZORG AAN DE BETROUWBAARHEID EN ACTUALITEIT VAN ALLE GEPUBLICEERDE DATA. ONJUISTHEDEN KUNNEN ECHTER VOORKOMEN. DE RABOBANK EN VDBJ_, ALSMEDE DE AAN HEN GELIEERDE ONDERNEMINGEN EN TOELEVERANCIERS, ZIJN NIET AANSPRAKELIJK VOOR ONJUISTHEDEN OF ENIG HANDELEN OP GROND VAN DE IN DIT BLAD GEGEVEN ADVIEZEN OF GEDANE MEDEDELINGEN EN AANBIEDINGEN. DE AANBIEDINGEN ZIJN, TENZIJ ANDERS VERMELD, GELDIG VAN 10 SEPTEMBER - 3 DECEMBER 2010.

Voordelen van het lidmaatschap: 1> 2> 3>

4>

3582

5>

SPECIALE LEDENPRODUCTEN WAARONDER LEDENCERTIFICATEN. EXCLUSIEVE AANBIEDINGEN MET KORTINGEN OP PRODUCTEN EN DIENSTEN. BETROKKENHEID BIJ MAATSCHAPPELIJKE ACTIVITEITEN. OP VERZOEK VAN LEDEN SPEELT DE RABOBANK EEN ACTIEVE ROL IN DE SAMENLEVING DOOR PROJECTEN EN ACTIVITEITEN MOGELIJK TE MAKEN. KENNIS EN NETWERKEN: UITNODIGINGEN VOOR THEMABIJEENKOMSTEN, SEMINARS, STUDIES EN PUBLICATIES EN TOEGANG TOT DIVERSE NETWERKEN (O.A. VAN ONDERNEMERS). INVLOED EN ZEGGENSCHAP. DE RABOBANK NODIGT LEDEN ACTIEF UIT IN GESPREK TE GAAN MET DE BANK: IN LEDENPANELS, KLANKBORDGROEPEN EN DE JAARLIJKSE LEDENVERGADERING KRIJGEN WE ONGEVRAAGDE EN GEVRAAGDE ADVIEZEN VOOR DE BESTE FINANCIËLE DIENSTVERLENING.

DE RABOBANK GAAT ZORGVULDIG OM MET PERSOONSGEGEVENS. MEER WETEN? ZIE PRIVACY STATEMENT RABOBANK OP WWW.RABOBANK.NL OF VRAAG ERNAAR BIJ UW RABOBANK. DICHTERBIJ IS GEMAAKT VAN EN VERPAKT IN MILIEUVRIENDELIJK MATERIAAL.

44 rabObank aanbieding Masala Beads zit in Kathmandu en zorgt op een bijzondere manier voor werkgelegenheid. In het atelier van Masala Beads werken vrouwen die met hun vakmanschap een goed bestaan weten op te bouwen.

Kies uw cadeau: broche of armband Masala Beads broche

Masala Beads armband

Bestel het Masala Beads collier en krijg er gratis een cadeau bij t.w.v. € 19,95. U kunt kiezen uit een bijpassende armband of deze trendy broche. De armband is handgemaakt met viltenbolletjes en verschillende soorten half-edelsteentjes. De armband is verstelbaar en heeft een lengte van 26 cm. Van hetzelfde materiaal is een broche gemaakt die prachtig staat op een jasje of een mooie herfstshawl. Ook leuk voor aan uw sleutelbos of tas. De bolletjes vilt en edelsteentjes zijn gezet op Ook het sieradenzakje een grove speld. Wij hopen ook nu is handgemaakt, dus weer veel sieraden te verkopen nu nog leuker om van de vrouwen van Masala Beads. cadeau te geven! Alvast bedankt voor uw steun!

45 rabobank aanbieding

Schitterend sieraad!

Met passie gemaakt in Nepal Het Japans-Nepalese Masala Beads is opgericht om in Nepal werkgelegenheid te bieden door het maken van traditionele, stijlvolle sieraden. Leden van de Rabobank steunen het project wanneer zij sieraden van deze organisatie aanschaffen.

Steun Masala Beads uit Nepal

Van vilt en half-edelsteentjes

Verwen uzelf met dit bijzondere collier en kies uw cadeau!

Het Masala Beads collier rbd1003

deze prachtige sieraden van het Nepalese Masala beads zijn perfect om een gure herfstdag op te fleuren. Steun de organisatie met de aanschaf van dit collier (60 cm) t.w.v. € 39,95. rabobankleden betalen slechts € 34,95 én ontvangen een gratis cadeau in de vorm van bijpassende armband of broche t.w.v. € 19,95 (zie achterzijde). Exclusief verzendkosten. Bestellen via www.rabobank.nl/dichterbij of bel 035-7600036.

Rijker worden door te delen. Dat is het idee. De Rabobank gelooft dat geld iets kan doen en niet alleen iets is. Rabobank Private Banking biedt daarom niet alleen deskundig vermogensbeheer en -advies, wij helpen ook als u iets terug wilt geven aan de maatschappij. In het geval van mevrouw Vissers was die droom een weeshuis in Zuid-Amerika. Met behulp van de Rabobank vond ze de juiste contacten en de lokale kennis. Daarmee is de droom van mevrouw Vissers uitgekomen en hebben bijna 60 kinderen een thuis gevonden. Dat is de gedachte, dat is het idee.

Geld kan iets doen. 3582

Rabobank. Een bank met ideeën.

www.rabobank.nl/gelddoetiets

Zuid-Holland Midden. Magazine voor leden - nummer 3 najaar 2010

Recommend Documents