Zorgplan Vossius Gymnasium
Inhoud 1.
ORGANISATIE ................................................................................................. 4 1.1 1.2
2.
AANNAMEBELEID .......................................................................................... 6 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6
3.
Algemene missie en visie van de school ............................................................................................ 4 Visie op zorg..................................................................................................................................... 4
Inleiding ........................................................................................................................................... 6 Doelgroep van het Vossius Gymnasium ............................................................................................ 6 Privacy beleid ................................................................................................................................... 6 Aanmeldingsprocedure nieuwe eerstejaars ...................................................................................... 6 Zijinstroom....................................................................................................................................... 7 Plaatsingsmogelijkheden .................................................................................................................. 7
ALGEMEEN BEGELEIDINGSAANBOD OP HET VOSSIUS ........................... 8
3.1 Eerstelijns begeleiding........................................................................................................................ 8 3.1.1 Vakdocenten .................................................................................................................................... 8 3.1.2 Mentoren......................................................................................................................................... 8 3.1.3 Juniorbegeleiders ............................................................................................................................. 9 3.1.4 Screening en testen van leerlingen ................................................................................................... 9 3.1.5 Registratie van verzuim via Magister of administratie ....................................................................... 9 3.1.6 Teamvergaderingen en rapportvergaderingen ................................................................................ 10 3.2 Tweedelijns begeleiding.................................................................................................................... 11 3.2.1 Inleiding ......................................................................................................................................... 11 3.2.2 Leerjaarcoördinatoren.................................................................................................................... 11 3.2.3 Zorgcoördinator ............................................................................................................................. 11 3.2.4 Decaan........................................................................................................................................... 11 3.2.5 Remedial Teacher........................................................................................................................... 12 3.2.6 Huiskamer...................................................................................................................................... 12 3.2.7 Huiswerkbegeleiding ...................................................................................................................... 12 3.2.8 Bijlessen (vijfde en zesdeklassers)................................................................................................... 12 3.2.9 HDT................................................................................................................................................ 13 3.2.10 Hulplessen en verdiepingslessen .................................................................................................... 13 3.2.11 Dramalessen .................................................................................................................................. 13 3.2.12 META ............................................................................................................................................. 13 3.2.13 Motorische Remedial Teaching....................................................................................................... 13 3.2.14 Contactpersoon vertrouwenszaken ................................................................................................ 14 3.2.15 Meldplicht kindermishandeling ...................................................................................................... 14 3.3 Derdelijns begeleiding ...................................................................................................................... 15 3.3.1 ZAT als portaal ............................................................................................................................... 15 3.3.2 Schoolmaatschappelijk werker (SMW)............................................................................................ 15 3.3.3 Ambulante begeleiding .................................................................................................................. 15 3.3.4 Schoolarts ...................................................................................................................................... 15 3.3.5 Schoolverpleegkundige .................................................................................................................. 16 3.3.6 Bureau leerplicht............................................................................................................................ 16 3.3.7 TOP-klas......................................................................................................................................... 16 3.3.8 Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA)........................................................................ 16 3.3.9 GGD ............................................................................................................................................... 17 3.3.10 School voor zieke kinderen ............................................................................................................. 17 3.3.11 Preventieve voorlichting over verslavingen..................................................................................... 17 3.3.12 Samenwerkingsverband ................................................................................................................. 17 3.3.13 Transferium ................................................................................................................................... 17
2
4.
UITSTROOM .................................................................................................. 18 4.1 4.2 4.3
5.
KWALITEITSZORG ....................................................................................... 20
6.
VERBETERPUNTEN EN PLAN VAN AANPAK ............................................ 20 6.1 6.2
7.
Inleiding ......................................................................................................................................... 18 Uitstroomprocedure ...................................................................................................................... 18 Uitstroommogelijkheden................................................................................................................ 19
Inzet en motivatie van leerlingen.................................................................................................... 20 Heldere en effectieve organisatie van de zorg................................................................................. 21
BIJLAGEN ............................................................................................................. 22 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8 7.9 7.10
Bijlage 1: zorgschema ..................................................................................................................... 23 Bijlage 2: Regels bij verzuim en ziekmelding.................................................................................... 24 Bijlage 3: Privacyreglement met betrekking tot leerlingen en personeel.......................................... 26 Bijlage 4: Citoscore onder 545 ........................................................................................................ 32 Bijlage 5: Verkorte weergave Protocol Kindermishandeling versie 2010 .......................................... 33 Bijlage 6: Huiswerktips ................................................................................................................... 35 Bijlage 7: Aanpak Huiswerktraining................................................................................................. 46 Bijlage 8: Dramalessen ................................................................................................................... 47 Bijlage 9: Klachtenprocedure ......................................................................................................... 48 Bijlage 10: Veilig op het Vossius ...................................................................................................... 49
3
1.
Organisatie
1.1
Algemene missie en visie van de school
Het Vossius Gymnasium is een openbare school waar de gemotiveerde en leergierige leerling kwalitatief hoog onderwijs krijgt en waar hij leert een onderzoekende houding aan te nemen en te reflecteren op wat hij leert. Het is een school voor leerlingen die meer kunnen en meer willen. Dit alles binnen een veilige sfeer en hechte gemeenschap. Leren zien wij als een sociale en intellectuele activiteit. Het brede onderwijsaanbod is gericht op de behoeften en talenten van de individuele leerling. De persoonlijke ontplooiing en zelfstandigheid zijn belangrijk. We willen de leerlingen die veel willen weten en goed kunnen leren, maximaal uitdagen en de gelegenheid geven om zich te verdiepen. Het Vossius biedt zowel bij de alfa-, gamma-, bèta- als de kunst- en cultuurvakken duidelijk méér, zowel binnen als buiten het reguliere lesprogramma. Onze leerling moet als hij van school komt kritisch en zelfverantwoordelijk zijn, en zowel op sociaal, cultureel, als cognitief gebied ontwikkeld. Wij streven ernaar de school meer een afspiegeling te laten zijn van de Amsterdamse bevolking dan voorheen. Wij vinden het onze maatschappelijke plicht integratie te bevorderen. Samen met drie andere gymnasia bezoeken wij bijvoorbeeld Amsterdamse basisscholen uit wijken waar wij weinig leerlingen vandaan krijgen om hen bewust te maken van de mogelijkheden van een categoraal gymnasium.
1.2
Visie op zorg
Het Vossius Gymnasium wil een school zijn waar leerlingen zich op hun gemak voelen en gestimuleerd worden om optimaal te leren en om zichzelf zo goed mogelijk te ontwikkelen. Alle leerlingen die op het Vossius toegelaten zijn, zijn in principe in staat om de hele school te doorlopen en af te maken. De begeleiding op het Vossius is erop gericht om ervoor te zorgen dat ook elke leerling de ondersteuning krijgt die hij of zij nodig heeft om succesvol te kunnen zijn op het Vossius. Ouders zijn onlosmakelijk verbonden met de leerling en worden dan ook structureel betrokken bij dit proces. School en ouders zijn samen opvoeders en dat vraagt zowel van de school als van de ouders initiatief in de communicatie over de leerling. Het Vossius is een categoraal gymnasium. Dat betekent dat er alleen leerlingen toegelaten worden met een vwo advies van de basisschool en een citoscore van minimaal 545 of een vergelijkbare andere test met een score op vwo-niveau. Deze selectie zorgt ervoor dat wij een homogene leerlingpopulatie hebben voor wat betreft het startniveau van de leerlingen. Deze homogeniteit heeft een positief effect op de sfeer in de school en op het niveau van het onderwijs. Uit recente enquêtes blijkt dat de meerderheid van de leerlingen zich veilig en ook thuis voelt op het Vossius. Naast de homogeniteit zorgen de verschillende naschoolse activiteiten op het Vossius zoals de muzikale en culturele activiteiten voor een verticale verbondenheid tussen de leerlingen van verscheidene leerjaren. De leraren van het Vossius zijn uitstekend toegerust en enthousiast voor het geven van goed onderwijs aan deze kritische en getalenteerde groep leerlingen. Het grootste deel van de docenten heeft een academische opleiding; de meeste docenten beschikken over een eerstegraads onderwijsbevoegdheid. Van oudsher heeft het Vossius een goede naam in de stad vanwege de goede resultaten en de degelijke traditie van goed onderwijs en een veilige omgeving voor leerlingen. De voornaamste begeleidingshulpvragen liggen op het gebied van ondersteuning bij lesstof en vakinhoud, uitdaging bieden aan begaafde kinderen en verbeteren van de huiswerk- en leerattitude. In dit document wordt de zorg op het Vossius in de breedste zin beschreven. Vanaf het moment dat de leerlingen op het Vossius komen (aannamebeleid) tot het moment dat ze het Vossius verlaten met of zonder diploma (uitstroom).
4
Tussen aanname en uitstroom ligt een periode waarin verschillende mensen betrokken zijn bij het onderwijs en bij het signaleren van mogelijke zorgvragen. Deze algemene fase noemen we de eerstelijnsbegeleiding, dat wil zeggen dat hier in het dagelijkse contact met leerlingen de eerste begeleiding plaatsvindt. Er is ook een groep mensen en een aantal instrumenten die in tweede instantie ingezet worden als er sprake is van een begeleidingsbehoefte die de dagelijkse onderwijspraktijk overstijgt. Dit wordt beschreven bij de tweedelijns begeleiding. In het geval de behoefte aan interventie niet binnen de mogelijkheden van de school valt, wordt er expertise van externe deskundigen ingeroepen, beschreven in de derdelijns begeleiding. In het hoofdstuk over kwaliteitszorg en bij de verbeterpunten wordt beschreven hoe wij de kwaliteit bewaken bij het streven naar optimale ontwikkeling van de leerlingen en welke stappen wij op korte en lange termijn nemen om de kwaliteit hoog te houden. Aan het eind van dit document is een aantal bijlagen gevoegd die bepaalde onderwerpen die worden genoemd in dit zorgplan nader omschrijven of die beleidsstukken zijn van onderwerpen die nauw verbonden zijn met het zorgplan.
5
2.
Aannamebeleid
2.1
Inleiding
De laatste jaren is er in Nederland, en zeker ook in Amsterdam, een groeiende belangstelling voor categoraal gymnasiaal onderwijs. Het Vossius Gymnasium heeft in de afgelopen jaren samen met twee andere Amsterdamse gymnasia (Barlaeus, Ignatius) en de gemeente oplossingen gezocht om aan deze vraag te voldoen. De belangrijkste reden hiervoor was dat de gymnasia geen mogelijkheid zagen zoveel leerlingen te plaatsen. Dit heeft geresulteerd in de oprichting van het 4e Gymnasium. Sinds een paar jaar besteedt het Vossius samen met het Barlaeus, het Ignatius en het 4e Gymnasium aandacht aan de werving van leerlingen uit sociale milieus waar de keuze voor een gymnasium minder voor de hand ligt. Uit onderzoek naar de sociale achtergrond van leerlingen op de categorale gymnasia in Amsterdam blijkt dat de leerlingpopulatie op de gymnasia weinig divers is.
2.2
Doelgroep van het Vossius Gymnasium
Wij zijn een openbare school, daarmee staan wij open voor alle leerlingen, ook die met een specifieke zorgbehoefte, die voldoen aan de eerder genoemde criteria voor plaatsing. Op dit moment zijn er leerlingen uit alle delen van de stad, uit het gebied ten zuiden (Amstelveen, Abcoude, ZuidOost) en ten noorden van de stad (Monnikendam, Volendam) vertegenwoordigd op het Vossius. Het grootste gedeelte van de leerlingen is afkomstig uit de buurt: Amsterdam Zuid en Oud Zuid.
2.3
Privacy beleid
Wij gaan zorgvuldig om met persoonlijke gegevens van leerlingen en ouders. In bijlage 3 staat een uitgebreide beschrijving van hoe wij omgaan met de privacy van onze leerlingen. Bij de aanmelding worden gegevens van leerlingen ingevoerd in ELKK (het administratiesysteem dat ondersteund wordt door de gemeente Amsterdam om de overdracht van gegevens tussen de basisschool en de middelbare school te ondersteunen en te stroomlijnen). Bij een instroom in hogere leerjaren wordt een schoolwisselaarsformulier gebruikt (KPII). Dit formulier wordt ook door de gemeente Amsterdam via ELKK aangeboden om de overdracht van informatie tussen Amsterdamse middelbare scholen te ondersteunen. Als een leerling uit het gebied buiten Amsterdam afkomstig is, wordt er persoonlijk en schriftelijk contact opgenomen met de school van herkomst om relevante informatie op te vragen. In de meeste gevallen van zijinstroom zal de conrector en/of de coördinator van het leerjaar persoonlijk contact opnemen met de desbetreffende persoon van de school van herkomst en vragen om de succeskansen en mogelijke aanvullende informatie over de leerling, na toestemming hiervoor van de ouders. Indien er overleg plaats vindt met externe deskundigen over een leerling dan wordt er vooraf contact opgenomen met de ouders en om toestemming gevraagd.
2.4
Aanmeldingsprocedure nieuwe eerstejaars
Bij de aanmeldingsprocedure wordt de kernprocedure van de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling van de gemeente Amsterdam gevolgd. Alle Amsterdamse scholen en de gemeente hebben afspraken gemaakt over de aanmelding en inschrijving op een school voor voortgezet onderwijs. Deze afspraken zijn vastgelegd in de zogenaamde 'kernprocedure'. In de kernprocedure is onder meer vastgelegd welk toelatingsbeleid scholen mogen voeren. Alle scholen moeten zich aan deze afspraken houden. De volledige tekst van de kernprocedure is te vinden op de website van DMO: http://www.dmo.amsterdam.nl/jeugd_onderwijs/schoolsoorten/voortgezet_onderwijs/een_school_ voor/kernprocedure. Bij overaanmelding geldt een lotingsprocedure die sinds 2011 afgestemd wordt met alle gymnasia in Amsterdam. In bijlage 3 staat informatie over afspraken tussen de categorale gymnasia met betrekking tot de Citoscore. In de aanmeldingsprocedure op het Vossius hebben wij met alle leerlingen een intakegesprek samen met hun ouders. Het voornaamste doel van het gesprek is om een goed beeld te krijgen van de
6
leerling om onder meer bij de start in het nieuwe schooljaar passende begeleiding te bieden. In dit gesprek komt ook naar voren in hoeverre de behoefte en verwachtingen van de ouders en het kind overeenkomen met de mogelijkheden van de school om voldoende zorg te bieden in het geval dat nodig is. De aard en de zwaarte van de onderwijsbeperking en/of handicap en de feitelijke (on)mogelijkheden binnen de school kunnen een reden vormen om een plaatsingsverzoek niet te honoreren. Tijdens de aanmeldprocedure kijken wij ook of de hoeveelheid extra zorg die nodig zal zijn voor alle toekomstige eerstejaars in verhouding is met de capaciteit van de school om op een zorgvuldige manier goed gymnasiaal onderwijs te geven. De conrector onderbouw is verantwoordelijk voor de aanmeldingsprocedure op het Vossius. Zij zorgt voor de communicatie naar de doelgroep over het Vossius en over de aanmeldingsprocedure. Tevens zorgt zij ervoor dat de inschrijving en registratie van de nieuwe leerlingen conform de procedure wordt uitgevoerd. Zowel de coördinator van de eerste klassen als de zorgcoördinator zijn nauw betrokken bij de aanmelding van nieuwe eerstejaars.
2.5
Zijinstroom
In de hogere leerjaren na het eerste jaar kunnen leerlingen van andere gymnasia instromen op het Vossius, mits er plek is en het Vossius voldoende grond ziet voor een succesvol verloop van de schoolloopbaan. De coördinator en de conrector hebben contact met de aspirant-leerling, diens ouders en de school van herkomst. Op basis van deze gesprekken wordt de leerling wel of niet toegelaten. Indien het een kind uit de regio is, wordt het schoolwisselaarsformulier (KPII) gehanteerd of een ander onderwijskundig rapport. In overleg met de ouders en de school van herkomst wordt de overdracht van het bestaande dossier besproken en de relevante informatie wordt opgenomen in het leerlingendossier op het Vossius. In de praktijk betekent het dat leerlingen die afkomstig zijn van havo/vwo en lager onderwijs niet geplaatst kunnen worden, omdat er dan sprake is van te grote achterstanden die niet ingehaald kunnen worden op het Vossius. Bij de leerlingen die instromen na het eerste jaar is er extra aandacht van de mentor en de leerjaarcoördinator om te monitoren of de aansluiting bij de verschillende vakken goed verloopt. Indien nodig krijgt de leerling tijdelijk extra ondersteuning bij de vakinhoud.
2.6
Plaatsingsmogelijkheden
Bij de plaatsing van leerlingen hanteren wij de afspraken zoals die zijn vastgelegd in de kernprocedure. Wij kunnen in een heel bijzonder geval een vaste plek bieden aan een leerling waarbij er sprake is van zeer zwaarwegende omstandigheden. Deze leerling hoeft dan niet deel te nemen aan de lotingprocedure. Met zwaarwegende omstandigheden worden geen leerlingen met een specifieke zorgbehoefte bedoeld, maar leerlingen bij wie er sprake is gebeurtenissen of situaties die uitzonderlijk en belastend zijn voor de ontwikkeling van het kind. Het moet aantoonbaar zijn dat de specifieke plaatsing op het Vossius cruciaal is voor het welzijn van het kind. In het eerste jaar kunnen er doorgaans 135 leerlingen geplaatst worden volgens de procedure zoals die onder aanmelding beschreven staat. Wij hebben de capaciteit om per leerjaar 5 eerste klassen in te richten. Wij streven naar een maximum aantal leerlingen in de eerste klas van 27 per klas. Aangezien het gebouw geen lift heeft en er geen aanpassingsmogelijkheden aan het gebouw gemaakt kunnen worden, is het voorlopig onmogelijk om leerlingen in een rolstoel toe te laten. Ook de ruimte op de begane grond leent zich niet voor het aanbod van een totaal onderwijspakket op gymnasiaal niveau. Aanpassingen op het niveau van het rooster kunnen niet voldoen aan de eisen die wij stellen aan volwaardig gymnasiaal onderwijs.
7
3.
Algemeen begeleidingsaanbod op het Vossius
3.1
Eerstelijns begeleiding
Hieronder wordt een beschrijving gegeven van de functionarissen die leerlingen begeleiden gedurende hun schoolperiode.
3.1.1 Vakdocenten Onze leerling heeft het meest te maken met zijn vakdocenten. Deze zien de leerling meerdere keren per week in de les en kunnen tijdens de les en daarbuiten de leerlingen in verschillende situaties observeren. Elke leerling is uniek, heeft een eigen leerstijl en een eigen context waar zijn gedrag door bepaald wordt. De vakdocent is pedagogisch en didactisch bekwaam om tot op zekere hoogte met deze verscheidenheid om te gaan en de nodige ondersteuning te bieden. Binnen de lessituatie kan de docent zelf extra ondersteuning of uitdaging bieden bij de lesstof of hij kan rekening houden met de sociaal-emotionele behoefte van een leerling door in aanpak te differentiëren. De docent kan extra stof geven om uitdaging te bieden of om extra oefenmogelijkheid te bieden. De docent kan bij structurele fouten een toets bespreken en zo samen met de leerling analyseren waardoor de fouten gemaakt worden hoe dit verbeterd kan worden. Voor leerlingen die meer aandacht nodig hebben dan deze basiszorg is de docent degene die dat kan signaleren. De docent informeert de mentor over het opvallende gedrag van de leerling en in een bilateraal overleg kunnen zij eventueel afspraken maken over het vervolg. Er zijn in de onderbouw van het Vossius een aantal teamvergaderingen en rapportvergaderingen onder leiding van de leerjaarcoördinator waarbij de docent zijn observaties en voorstellen kan delen met het docententeam en de mentor. In deze bijeenkomsten kunnen individuele handelingsadviezen gegeven worden of groepsafspraken gemaakt worden.
3.1.2 Mentoren De mentor is de centrale persoon in de begeleiding van de leerling en heeft binnen deze taak vele rollen. In de eerste klas is de mentor degene die de leerlingen wegwijs maakt in de school en met het leven op de middelbare school. Tijdens de mentorlessen en studievaardigheidlessen wordt er aandacht besteed aan het groepsproces, de normen die binnen de groep en op school (moeten) gelden en natuurlijk aan de school- en studievaardigheden. In de volgende jaren blijft de mentor de centrale persoon in de begeleiding van de leerlingen op school. De rol van de mentor verandert in de loop der tijd omdat de leerling zich ook ontwikkelt en de leerling afhankelijk van het leerjaar waar hij in zit een andere behoefte aan ondersteuning heeft. De mentor heeft een actieve rol, een bemiddelende rol of de rol van verwijzer. De mentor kan zelf afspraken maken of acties ondernemen om te reageren op signalen die hij heeft gekregen. De mentor kan bijvoorbeeld bemiddelen in gesprekken tussen een vakdocent en de leerling om ervoor te zorgen dat een conflict opgelost wordt. De mentor kan in samenspraak met de ouders en leerjaarcoördinator / zorgcoördinator ook de leerling verwijzen naar interne of externe zorg. De mentor overlegt regelmatig met de leerjaarcoördinator. Tijdens dit overleg worden de handelingsadviezen voor leerlingen besproken en kan de expertise van zorgcoördinator gevraagd worden. Enkele malen per jaar zijn er mentoravonden en ouderavonden om met ouders de stand van zaken door te nemen en af te spreken welke acties er genomen moeten worden. Daarnaast heeft de mentor regelmatig contact met de ouders. Van ouders wordt verwacht dat zij ook zelf contact met de school opnemen om zaken te bespreken die van belang kunnen zijn voor een passende begeleiding. De mentor kan een leerling bespreken in de team- en rapportvergaderingen om zo nodig handelingsafspraken te maken. De mentor kan een begeleidingsplan opstellen na analyse van alle informatie, communiceert met alle betrokkenen over de acties en bewaakt de voortgang. De mentor kan bijvoorbeeld afspreken dat de leerling extra hulp of uitdaging krijgt aangeboden buiten de vaklessen.
8
Van de eerste tot en met de vierde klas hebben de leerlingen een klassenmentor, vanaf de vijfde klas kiezen de leerlingen zelf hun mentor.
3.1.3 Juniorbegeleiders De eerstejaarsmentoren worden bijgestaan door twee juniorbegeleiders per klas. Dat zijn leerlingen uit de vierde klas die door de coördinator van de eerste klas zijn geselecteerd door een sollicitatieprocedure. Na de selectie volgen de juniorbegeleiders een training in het coachen. Vanaf de start van het nieuwe schooljaar worden de juniorbegeleiders nauw betrokken bij het gewenningsproces van de eerstejaars. Ze assisteren de mentor bij het kennismakingskamp in de eerste weken, bij feesten, toernooien en excursies en kunnen bemiddelen bij kleinere incidenten. In de loop van het jaar verandert de mate van actieve begeleiding door juniorbegeleiders. Wij merken als school dat deze vorm van aanvulling op het mentoraat een positief effect heeft op de sfeer. Een voorbeeld hiervan is dat 2e jaars aankloppen bij hun oude juniorbegeleider om sommige zaken te bespreken. Voor de juniorbegeleiders zelf is deze vorm van mentoraat een belangrijke stap in hun persoonlijke ontwikkeling.
3.1.4 Screening en testen van leerlingen Alle eerste klasleerlingen worden in de eerste weken van het eerste jaar getest op een aantal essentiële vaardigheden. Naar aanleiding van deze screening worden de leerlingen ingedeeld in groepen waarbij zij een cursus krijgen van 5 weken om de aansluiting op het onderwijs op de middelbare school te verbeteren. Ze worden ingedeeld in cursussen rekenen, memoriseren en organiseren. Voor het vaststellen van de taalvaardigheid nemen wij aparte toetsen af (Diataal) om het startpunt en de verdere ontwikkeling met taal door de jaren heen te monitoren. Rond de herfstvakantie worden de eerstejaars getest door het Centrum voor Begaafdheidsonderzoek. In deze test zijn verschillende onderdelen opgenomen zoals een capaciteitentest, een schoolvragenlijst en een prestatiemotivatietest. De resultaten van de test worden door een deskundige medewerker van het CBO besproken met de mentor. Aangezien de uitslag van de test heel specialistisch is opgesteld en niet door een leek geïnterpreteerd kan worden, worden deze uitslagen niet aan ouders gegeven. Wel kunnen ouders op eigen verzoek een afspraak maken om uitleg te krijgen van de mentor over de resultaten van de test. Aan alle leerlingen die een opvallende, buiten het gemiddelde vallende score hebben, wordt een passende vorm van hulp geboden. In het leerlingvolgsysteem staat welke vorm van hulp dat is.
3.1.5 Registratie van verzuim via Magister of administratie De docent registreert de absenties van leerlingen. De administratie controleert dagelijks tijdens het eerste en tweede uur of er leerlingen absent zijn. Indien er een leerling absent is zonder dat wij bericht van de ouders hebben, wordt er contact opgenomen met de ouders. De registratie van verzuim is voor de mentor een belangrijk signaleringsinstrument. Slechte resultaten en veelvuldige ziekmeldingen zouden kunnen duiden op problemen met het welbevinden van de leerling. Mocht een leerling regelmatig ziek zijn dan kan deze opgeroepen worden door de schoolarts in het kader van het ziekteverzuimproject. Het ziekteverzuimproject wordt nader beschreven in bijlage 2. Mocht een leerling afwezig en/of te laat zijn geweest dan onderneemt de leerjaarcoördinator acties. Deze acties bestaan voornamelijk uit het opnemen van contact met de leerling en de ouders om te verifiëren of het om geoorloofde dan wel ongeoorloofde absentie gaat en om te bespreken hoe om te gaan met veelvuldig te laat komen of spijbelen. De leerjaarcoördinator zal indien nodig sancties opleggen aan de leerling en een melding doen bij de leerplichtambtenaar voor ongeoorloofd verzuim. In bijlage 2 staat een meer uitgebreide beschrijving van de regels bij verzuim.
9
3.1.6 Teamvergaderingen en rapportvergaderingen Drie keer per jaar zijn er rapportvergaderingen waar per klas met het hele team, de mentor en de leerjaarcoördinator gesproken wordt over de prestaties van leerlingen. Het doel van deze bijeenkomsten is om de voortgang van leerlingen op het gebied van leerresultaten te bespreken en te bewaken. Tijdens de vergaderingen worden er adviezen gegeven en afspraken gemaakt. Naast de rapportvergaderingen zijn er in de onderbouw (klas 1 tot en met 3) twee keer per jaar teamvergaderingen. Het doel van deze vergaderingen is om de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen en de groep te bespreken en afspraken te maken over een mogelijke groepsaanpak of individueel handelingsplan. Ook bij deze vergaderingen zijn de vakdocenten, mentor en leerjaarcoördinator aanwezig.
10
3.2
Tweedelijns begeleiding
3.2.1 Inleiding Hieronder worden de verschillende taken beschreven uit de tweedelijns begeleiding. De algemene doelstelling is daar waar nodig gerichte begeleiding te bieden.
3.2.2 Leerjaarcoördinatoren Elke jaarlaag heeft een coördinator, de leerjaarcoördinator. De leerjaarcoördinator geeft inhoudelijk leiding aan het team van mentoren en werkt met hen aan een zo’n goed mogelijk onderwijsklimaat. Voor leerlingen, ouders en collegae is de coördinator de verantwoordelijke voor het betreffende leerjaar. De leerjaarcoördinator stemt nauw af met de conrector en de zorgcoördinator over de kwaliteit van de uitvoering van het onderwijs en de leerlingenbegeleiding. Hij houdt in de eerste plaats toezicht op de absenties en het gedrag van leerlingen. De leerjaarcoördinator neemt deel aan het Zorg Advies Team waar leerlingen die wat meer zorg nodig hebben besproken worden.
3.2.3 Zorgcoördinator De zorgcoördinator is het aanspreekpunt voor alle betrokkenen op het gebied van zorg. Hij doet voorstellen ter verbetering van de zorg, ondersteunt, adviseert en bemiddelt bij het vinden van de best mogelijke zorg en begeleiding van leerlingen. De zorgcoördinator is een belangrijke schakel in het maken van handelingsplannen voor leerlingen met een eigen leerlinggebonden financiering. Samen met ouders, leerling en mentor faciliteert hij de totstandkoming van de afspraken die nodig zijn om de leerling te ondersteunen bij het onderwijs. De leerling met LGF (‘rugzakje’) krijgt een persoonlijke begeleider toegewezen die regelmatig contact heeft met de leerling over de voortgang. De zorgcoördinator werkt nauw samen met verschillende partijen binnen en buiten de school en zorgt voor een goede afstemming wat betreft de aanpak en de uitvoering van de zorg. Zo worden zorgleerlingen regelmatig besproken in een overleg, het zogenaamde Zorg Advies Team (ZAT). De zorgcoördinator is verantwoordelijk voor het structureren van de zorgactiviteiten. Leerlingen die meer begeleiding nodig hebben dan vakdocent en mentor kunnen geven, worden door de mentor aangemeld bij de zorgcoördinator. Hij bepaalt in overleg met de mentor, de betrokken leerjaarcoördinator, leerling en ouders/verzorgers wat de beste begeleiding is. Indien nodig wordt na toestemming van de ouders, de ZAT ingeschakeld. Voor een goede afstemming van de zorg binnen de school houdt de zorgcoördinator drie maal per jaar (vanaf het schooljaar 2011-2012) een intern zorgoverleg met de leerjaarcoördinatoren, de remedial teachers en de vertrouwenspersonen. Op deze manier zorgt hij ervoor dat een mogelijke overlap in werkzaamheden voorkomen wordt.
3.2.4 Decaan De decaan begeleidt leerlingen bij het leren kiezen. De decaan begeleidt samen met de mentoren het proces van profielkeuze en daarna de keuze van studie en beroep (Loopbaanoriëntatie en begeleiding: LOB). De decaan ondersteunt leerlingen die de school verlaten met diploma bij het zoeken naar vervolgonderwijs. De decaan kan ook leerlingen die zonder diploma de school verlaten ondersteunen bij het vinden van een geschikte andere opleiding. Leerlingen en hun ouders/verzorgers kunnen bij de decaan terecht met vragen over studiekosten, studiefinanciering en vervolgopleiding. Op school hebben wij twee decanen. Zij komen in beeld in de derde klas waar zij leerlingen begeleiden bij het kiezen van een profiel. Daarna begeleiden de decanen leerlingen gedurende de bovenbouw in de studie- en beroepskeuze na het eindexamen. De decanen zorgen er tevens voor dat de leerlingen hun maatschappelijke stage in het kader van hun burgerschapsvorming (van de eerste tot en met de derde klas) kunnen doen en hun beroepsoriënterende stage in de vierde klas.
11
3.2.5 Remedial Teacher De remedial teacher (RT-docent) is belast met de begeleiding van leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben bij het omgaan met specifieke leerproblemen. Leerlingen worden in eerste instantie aangemeld bij de RT-docent op grond van het leerlingvolgsysteem van de basisschool of op basis van een aangetoonde leerstoornis. Op grond van informatie uit de screening op vaardigheden in de eerste klas, de Diataaltoets, het CBO-onderzoek en informatie uit de team- en rapportvergaderingen kan aan leerlingen RT-hulp geboden worden. Dit gebeurt soms in kleine groepen op in het rooster geplande momenten en soms tijdens individuele contacten buiten het rooster. De RT-docenten maken elk jaar een overzicht van de te geven lessen zodat mentoren en coördinatoren weten wanneer zij een leerling kunnen aanmelden. Tijdens deze RT-lessen wordt een oplossingsgerichte aanpak gehanteerd. Dat wil zeggen: het probleem wordt geanalyseerd en daarna worden voorstellen voor een verbeterde studieaanpak gedaan. Die worden enige tijd geoefend. De RT-docent draagt er zorg voor dat er een verslag van de begeleiding in het leerlingvolgsysteem wordt opgenomen. Deze vorm van begeleiding wordt voornamelijk aan onderbouwleerlingen geboden en in bijzondere gevallen ook aan bovenbouwleerlingen. Bijvoorbeeld bij een overstap naar het Vossius van een andere school.
3.2.6 Huiskamer De huiskamer is een gezamenlijk project van de vier categorale gymnasia in Amsterdam: Barlaeus, Vossius, Ignatius en het 4e Gymnasium om leerlingen die thuis minder ondersteuning kunnen krijgen voor hun opleiding op het gymnasium, een huiswerkplek te bieden. Er is een vaste begeleider die de leervorderingen in de gaten houdt en ook bekijkt met welke onderdelen de leerling moeite heeft. In de huiskamer kunnen kinderen rustig hun werk doen, er is een woonkamer waar je een kop thee kunt drinken, de krant kunt lezen en even op adem kunt komen. Verder krijgen de leerlingen hulp bij de studieplanning, bij werkstukken en met de lesstof. Tijdens een intake-gesprek met de leerling en de pedagogisch begeleider wordt geïnventariseerd welke zaken om wat extra aandacht vragen. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om voor een moeilijk vak individueel bijles te krijgen van een vakstudent. Ook onderhoudt de Pedagogisch Begeleider het contact met de ouders, en bemiddelt – zo nodig – bij het contact tussen ouders en de school. De scholen nemen het grootste deel van de kosten voor hun rekening. Er wordt een kleine bijdrage van de ouders gevraagd van 30,- euro voor een half jaar.
3.2.7 Huiswerkbegeleiding Op twee middagen per week kunnen leerlingen uit de eerste, tweede en derde klas op school onder begeleiding huiswerk maken. Zij krijgen tips om hun huiswerk te structureren en beter te plannen. Ze ervaren hoe het is om zonder afleiding hun huiswerk te maken. De leerlingen worden door de coördinator aangemeld nadat deze overleg heeft gehad met de mentor en de docenten. De leerlingen blijven ongeveer één semester in de huiswerkklas en moeten na deze periode weer zelfstandig aan de slag. Een uitgebreide beschrijving van de aanpak is opgenomen in bijlage 7.
3.2.8 Bijlessen (vijfde en zesdeklassers) Een groep 5e en 6e klassers die gecoördineerd wordt door een docent van het Vossius organiseert bijlessen aan jongerejaars tegen een kleine vergoeding. Leerlingen die bijles in een bepaald vak willen kunnen zich opgeven door een e-mail te sturen aan
[email protected]. Met de 5e of 6e klas leerling worden individuele afspraken gemaakt voor de bijles door de leerling.
12
3.2.9 HDT HDT staat voor High Dosis Tutoring. Wij hebben de keuze gemaakt individuele coaches aan te wijzen aan leerlingen die hun motivatie voor het gymnasium lijken te verliezen. De tutor is een tijdelijke coach om een leerling die niet goed presteert, maar voldoende capaciteiten heeft, te stimuleren de eigen prestaties te verbeteren. Deze vorm van coaching is onderzocht door Bowen Paulle. Paulle toonde aan dat leerlingen significant beter gaan presteren met een individuele coach (drill sergeant with a golden heart). Op het Vossius hebben we met de expertise van een docent die pubercoach is deze coachingsvorm vertaalt naar de context van het Vossius. De ervaring leert dat deze individuele coach een meerwaarde heeft voor leerlingen die hun motivatie (dreigen te) verliezen. Meer dan de helft van de leerlingen met een HDT verbetert zijn/haar resultaten zodanig dat hij/zij overgaat naar de volgende klas. De mentor vraagt in overleg met ouders en de leerjaarcoördinator deze vorm van begeleiding aan. De begeleiding met wekelijkse gesprekken duurt een rapportperiode. Per rapport wordt gekeken of voortzetting nog nodig is.
3.2.10 Hulplessen en verdiepingslessen In de eerste en de tweede klassen hebben de leerlingen één uur in de week waarbij zij kunnen kiezen uit het volgen van hulplessen of verdiepingslessen. Bij hulplessen wordt de lesstof in kleine groepen in een rustig tempo behandeld. De leerlingen kunnen kiezen uit hulplessen Frans, Engels, Nederlands, Latijn, Grieks, Wiskunde en Duits. Verdiepingslessen zijn bestemd voor leerlingen die geen hulples nodig hebben. Door deze leerlingen een aanbod te geven in onderwerpen die buiten het curriculum vallen wordt hen meer uitdaging geboden. Op dit moment zijn er verdiepingslessen Architectuur (10 gekke gebouwen in Amsterdam en Wereldgebouwen), Kunstgeschiedenis (6000 jaar Egyptische kunst, New York Art) en talen (Chinees en Spaans). De leerlingen geven zich vier keer per jaar zelf op voor deze hulp- of verdiepingslessen via de elektronische leeromgeving. Op advies van de mentor of vakdocent kan er een wijziging op deze keuze aangebracht worden.
3.2.11 Dramalessen Met de dramalessen willen wij leerlingen leren van hun eigen kracht uit te gaan. De lessen zijn bedoeld voor eerste en tweede klassers die behoefte hebben aan oefening in sociale slagvaardigheid. Leerlingen leren in een veilige omgeving te werken aan hun houding, de manier waarop ze staan, hun stemgebruik, kortom ze werken intensief aan hun presentatievaardigheden. De leerlingen worden aangemeld door de docenten en mentor. Een meer uitgebreide beschrijving is te vinden in bijlage 9.
3.2.12 META META (meergetalenteerden) is een programma voor leerlingen die het gymnasiumaanbod makkelijk aan kunnen. Met dit project willen we leerlingen die de capaciteit hebben om boven het gemiddelde uit te stijgen, een extra stimulans geven. We willen hen inspireren om hun talenten te ontwikkelen. META is bedoeld voor leerlingen die gemiddeld een 8 of hoger staan voor alle vakken op hun cijferlijst. Het project vindt plaats onder schooltijd, tijdens de reguliere lessen. Dit gaat in overleg met de vakdocent. Het META-project duurt één rapportperiode en wordt afgerond met een eindpresentatie voor ouders en belangstellenden. Elke week vindt er een voortgangsgesprek plaats met de begeleider, daarnaast is er tijd die individueel en zelfstandig aan studie of onderzoek wordt besteed. Dit kan maximaal 3 uur per week aan lesuren zijn.
3.2.13 Motorische Remedial Teaching De leerlingen op onze school zijn geselecteerd op basis van cognitieve vaardigheden. Op motorisch gebied zijn er grote verschillen. Vooral bij de kinderen in de 1e klas.
13
Een zwakke motoriek kan leiden tot een minder goed zelfbeeld en kan ten koste gaan van het zelfvertrouwen van een kind. Door middel van de Motorische Remedial Teaching willen we de achterstand ten opzichte van leeftijdsgenoten verkleinen c.q. wegwerken. Tijdens de lessen MRT komen de grondvormen van bewegen (lopen, springen, zwaaien en werpen) aanbod en we herhalen de onderdelen die ook tijdens de reguliere lessen behandeld zijn zoals basketbal, turnen en atletiek. De lessen MRT worden op hetzelfde moment gegeven als het hulplesprogramma.
3.2.14 Contactpersoon vertrouwenszaken Leerlingen en medewerkers kunnen bij de contactpersonen terecht met klachten over seksuele intimidatie, discriminatie, agressie of andere zaken. Aan het begin van ieder schooljaar informeert de contactpersoon alle leerlingen over zijn/haar rol op de school en zijn/haar bereikbaarheid. De contactpersoon op school kan klachten doorverwijzen naar de externe vertrouwenspersoon. Dit is een arts in dienst van de GGD. De klachtenprocedure is opgenomen in bijlage 10. Het Vossius kent twee docenten (een mannelijke en een vrouwelijke) en enkele bovenbouwleerlingen als vertrouwenspersoon. Hier kunnen leerlingen terecht die bepaalde zaken niet met hun mentor willen bespreken.
3.2.15 Meldplicht kindermishandeling In het werken met kinderen voelen wij ons verantwoordelijk om alert te zijn op signalen van kindermishandeling. In bijlage 5 vindt u een verkorte weergave van het Protocol kindermishandeling versie 2010, www.protocolkindermishandeling.nl van Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam/Advies- en Meldpunt Kindermishandeling Amsterdam en Bureau Jeugdzorg NoordHolland/Advies- en Meldpunt Kindermishandeling Noord-Holland. In de praktijk zullen wij na zorgvuldig beraad met de medewerker van Bureau Jeugdzorg en schoolarts uit het ZAT en contact met ouders besluiten of er sprake is van kindermishandeling en of wij over zullen gaan tot een melding hiervan bij het Algemene Meldpunt voor Kindermishandeling.
14
3.3
Derdelijns begeleiding
Op het moment dat de school na overleg en toestemming van de ouders besluit externe deskundigen te raadplagen of in te schakelen, spreken wij van derdelijns begeleiding. De begleiders uit deze “lijn” zijn mensen die niet binnen de school werkzaam zijn. Het gaat om experts en organisaties met specialistische kennis zoals een schoolarts of Bureau Jeugdzorg.
3.3.1 ZAT als portaal De zorgcoördinator is degene die de contacten met externe deskundigen coördineert, entameert en bewaakt. Dit gebeurt tijdens de bijeenkomsten van het Zorg AdviesTeam. Het kan voorkomen dat de zorgbehoefte van een leerling groter is dan wat wij op school kunnen bieden. In het ZAT worden onder andere leerlingen besproken van wie wij vinden dat het noodzakelijk is om externe specialisten te raadplegen. In het ZAT overleggen de leerjaarcoördinator, de zorgcoördinator, de conrector, de schoolmaatschappelijk werker, de schoolarts, de leerplichtambtenaar en een medewerker van Bureau Jeugdzorg. Vanuit het ZAT kunnen afspraken met de betrokken externe specialisten voortvloeien en verwijzingen naar externe zorginstanties. Bij de bespreking van leerlingen in het ZAT wordt er zorgvuldig omgegaan met de privacy van leerlingen, ouders en schoolmedewerkers. Ouders dienen vooraf toestemming te verlenen als een leerling besproken wordt in het ZAT.
3.3.2 Schoolmaatschappelijk werker (SMW) Inzet van schoolmaatschappelijk werk is primair het verbeteren van het functioneren van de leerling op school. De leerling en tegelijkertijd zijn of haar leefsituatie is onderwerp van begeleiding. De schoolmaatschappelijk werker is één dag in de week op school. De leerling wordt in overleg met de mentor, zorgcoördinator en ouders bij SMW aangemeld door de zorgcoördinator. In eerste instantie biedt hij kortdurende hulpverlening aan leerling en/of ouders. Het aantal gesprekken aan jongere en/of ouders is gelimiteerd, maar uitgangspunt is: "zo kort als mogelijk, zo lang als nodig". Ook vervult SMW een brugfunctie naar eventuele externe voorzieningen. Daarbij kan SMW vanuit het eigen vakgebied ondersteuning bieden aan de medewerkers van de school en aan de kwaliteitsbewaking van de zorg. De schoolmaatschappelijk werker is gelieerd aan Spirit Amsterdam (http://www.spirit.nl/over-spirit/).
3.3.3 Ambulante begeleiding Leerlingen die vanwege een handicap in aanmerking komen voor speciaal onderwijs kunnen soms met extra ondersteuning van ambulante begeleiding onderwijs volgen op een reguliere school. Deze leerlingen komen met een zogenaamde ‘rugzak’ naar school: een budget leerling-gebonden financiering (LGF) waarmee de school extra ondersteuning kan bekostigen. De ambulant begeleider is afkomstig uit het speciaal onderwijs. Hij of zij ondersteunt de leerling, heeft contact met de ouders en adviseert het team over de beste aanpak voor de leerling. De ambulant begeleider werkt samen met de mentor, de leerjaarcoördinator, conrector en zorgcoördinator.
3.3.4 Schoolarts De schoolarts is er voor leerlingen met ziektes of problemen. Ouders kunnen ook een gesprek voor hun kind aanvragen. De schoolarts heeft af en toe spreekuur op school en is telefonisch bereikbaar en via mail. De schoolarts maakt deel uit van het Zorg AdviesTeam. Als er sprake is van medische of psychiatrische problemen kan de schoolarts ingeschakeld worden. Het gaat om leerlingen die langdurig of frequent ziek zijn of leerlingen die niet goed functioneren, waarbij gedacht wordt aan lichamelijke of psychische oorzaken. De mentor kan in overleg met de leerling en zijn ouders een leerling via de zorgcoördinator aanmelden.
15
3.3.5 Schoolverpleegkundige De schoolverpleegkundige bevraagt aan de hand van een vragenlijst alle leerlingen in de tweede klas. Naar aanleiding hiervan worden leerlingen uitgenodigd voor een gesprek waarin de gezondheid en het welbevinden worden besproken. De vragenlijst wordt geanonimiseerd en door de GGD verwerkt voor statistisch onderzoek. Ook leerlingen uit andere klassen kunnen bij de schoolverpleegkundige terecht. De schoolverpleegkundige is het eerste deel van het jaar, gemiddeld één keer per week aanwezig op school.
3.3.6 Bureau leerplicht De leerplichtambtenaar werkt samen met de school en andere partners om spijbelaars en uitvallers zo snel mogelijk weer naar school terug te laten keren, eventueel met een steuntje in de rug van een schoolarts, de jeugdzorg of een andere instelling. De leerplichtambtenaar is onafhankelijk. Als het op school niet goed gaat met de leerling en ouders en school komen er samen niet uit dan kan de leerplichtambtenaar gevraagd worden voor informatie of advies. De leerplichtwet beschermt het recht van elk kind op onderwijs. In het uiterste geval kan de leerplichtambtenaar de school, de ouders en het kind verplichten zich te houden aan de verantwoordelijkheden die de leerplichtwet hen oplegt. Eventueel kan een sanctie volgen. De leerplichtambtenaar is belast met het toezicht op de naleving van de Leerplichtwet. Wanneer de school ongeoorloofd schoolverzuim meldt, neemt de leerplichtambtenaar contact op met de ouder(s)/verzorger(s) om na te gaan wat de reden is van het verzuim. De leerjaarcoördinator zal de leerplichtambtenaar inlichten wanneer ongeoorloofd verzuim op drie achtereenvolgende dagen heeft plaatsgevonden of bij vier opeenvolgende lesweken als meer dan 1/8 deel van de lessen is verzuimd. Afwezigheid rondom vakanties wordt ook gemeld als het zogenaamde “ luxe verzuim”. Na een melding van ongeoorloofd verzuim zal de leerplichtplusambtenaar eerst onderzoeken wat er aan de hand is en afspraken maken, zodat het verzuim stopt. Jongeren vanaf 12 jaar worden, naast hun ouders, zelf aangesproken op hun verzuimgedrag, want vanaf deze leeftijd is er ook een eigen verantwoordelijkheid. Een leerplichtambtenaar kan verschillende maatregelen nemen bij ongeoorloofd verzuim: van een waarschuwing tot verwijzing naar een instantie als bureau HALT of jeugdzorg.
3.3.7 TOP-klas Een leerling wordt naar het Time Out Programma (TOP) verwezen om een vastgestelde escalatie van grensoverschrijdend gedrag tijdig bij te sturen. De school verwijst een leerling in overleg met het ZAT naar de TOP nadat het gebruikelijke repertoire correcties (mentor, leerjaarcoördinator, ouders op school, schorsing) niet meer toereikend wordt gevonden. Per jaar reserveert de school 1 plek bij het TOP. In de praktijk blijkt dat er niet meer vraag is dan voor 1 plek per jaar. Gedurende het verblijf in het TOP (minimaal zes weken) werkt de leerling onder intensieve en deskundige begeleiding aan de voortgang van het onderwijsprogramma en aan zijn gedrag. Ouders en school worden hier actief bij betrokken. In overleg kan het programma maximaal met 3 maanden verlengd worden. De leerling neemt enige tijd afstand van de conflicterende omstandigheden in de school. Als de leerling inzicht heeft in de gevolgen van zijn gedrag en passend gedrag kan laten zien volgt (gefaseerd) terugkeer naar de eigen klas op de eigen school.
3.3.8 Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA) Dit is de grote overkoepelende organisatie die alle hulpverlening voor de Amsterdamse jeugd regelt. De toegangsmedewerker van BJAA neemt deel aan het ZAT en heeft een adviserende functie. Meer informatie op: www.bja.nl
16
3.3.9 GGD De GGD Amsterdam is verantwoordelijk voor de jeugdgezondheidszorg. Zij richt zich op de preventie van ziekte, vroegtijdige opsporing van gezondheidsproblemen en tijdige verwijzing naar andere zorginstanties. De schoolarts en de schoolverpleegkundige zijn verbonden aan de GGD. Meer informatie op: www.ggd.amsterdam.nl
3.3.10 School voor zieke kinderen Deze school is zoals de naam al aangeeft een organisatie die leerlingen die langdurig ziek zijn (drie weken of langer) thuis begeleidt bij het maken van schoolwerk. Iedereen die met de zieke leerling te maken heeft, kan de aanvraag voor thuisonderwijs doen via www.huisonderwijsamsterdam.nl/. De aanvraag moet ondersteund worden door de school, omdat deze eindverantwoordelijk blijft voor het onderwijs aan alle leerlingen. Verder moeten de ouders natuurlijk akkoord gaan, aangezien de lessen thuis gegeven worden. De mentor zorgt er voor dat de leerling weet wat er gedaan moet worden. Doel is natuurlijk dat de schoolloopbaan van de leerling zo min mogelijk onderbroken wordt door de ziekte. De zorgcoördinator is samen met de betrokken mentor de contactpersoon voor de school.
3.3.11 Preventieve voorlichting over verslavingen Als school vinden wij het belangrijk dat leerlingen voorgelicht worden over drugs, alcohol, depressie en allerlei vormen van verslaving. De periode op de middelbare school is een periode waarin leerlingen steeds meer een eigen identiteit ontwikkelen. Tijdens hun adolescentie worden leerlingen geconfronteerd met veel mogelijkheden van bijvoorbeeld drugs en alcohol en andere vormen van verleidingen in hun leefomgeving die schadelijk kunnen zijn. In de tweede klassen verzorgen wij een programma samen met de Jellinek Kliniek om preventief met alcohol, drugs, depressies en verslavingen om te gaan. Het doel van het project is het voorkomen van riskant gebruik van genotmiddelen door jongeren en het voorlichten van mentoren om goed risicogedrag te kunnen signaleren. Het programma wordt in de biologielessen gegeven in een lessenserie over roken, alcohol en drugs, waarbij ingegaan wordt op kennis, houding en het eigen gedrag van leerlingen. Meer informatie vindt u op www.jellinek.nl en www.uwkindenalcohol.nl. Naast de preventieve handelingen maakt de school afspraken over alcoholgebruik door leerlingen tijdens excursies en feesten waarvan ouders op de hoogte worden gesteld. Leerlingen moeten nuchter op schoolfeesten verschijnen en tijdens excursies mag er niet gedronken worden. Op feesten worden blaastests afgenomen van leerlingen van wie wij vermoeden dat zij gedronken hebben. Bij alcoholmisbruik wordt er altijd contact opgenomen met de ouders en treffen wij maatregelen.
3.3.12 Samenwerkingsverband Het Vossius Gymnasium werkt met andere instanties samen in het Samenwerkingsverband bezuiden het IJ. Het Samenwerkingsverband zorgt ervoor dat:
scholen en andere instanties goede afspraken maken over de overstap van de basisschool naar het voortgezet onderwijs; er voor alle leerlingen goed onderwijs en passende zorg is; er bijeenkomsten worden georganiseerd waar leraren van de basisscholen en van het voortgezet onderwijs elkaar ontmoeten om persoonlijk over de leerlingen te spreken; uitwisseling van kennis en ervaring op verschillende niveaus van de betrokken organisaties plaatsvindt.
3.3.13 Transferium Het zou kunnen voorkomen dat een leerling naar het Transferium verwezen moet worden omdat deze niet meer op school te handhaven is. Het Transferium voorziet in de behoefte van scholen om, in het verlengde van de eigen leerlingenzorg, te kunnen beschikken over een voorziening waar zij leerlingen met probleemgedrag kunnen plaatsen. Het gaat om leerlingen voor wie herplaatsing op de eigen school aantoonbaar niet (meer) aan de orde is en voor wie geen passend alternatief
17
voorhanden is. Soms is hierbij de veiligheid in het geding. De school verwijst na overleg in het ZAT en intensieve samenwerking met jeugdzorg. Tijdens de plaatsing bekijken de medewerkers van het Transferium welke vervolgopleiding passend is en eventueel welke vorm van hulp de leerling nodig heeft. (www.osladam.nl/nieuwsbrief/0506/nieuwsbrief_transferium-osl_01.html)
4. Uitstroom 4.1
Inleiding
In de verschillende leerjaren stromen er jaarlijks leerlingen uit om verschillende redenen zoals niveau, verhuizing. Uit de rapportages van de inspectie voor het onderwijs en de Onderwijsstichting Zelfstandige Gymnasia (OSZG) blijkt dat de uitstroom van leerlingen het grootst is in de tweede klas. Uit analyses van de uitstroom over meerdere jaren komt naar voren dat de voornaamste redenen de tekortschietende capaciteit en gebrek aan motivatie zijn. De uitstroom van het Vossius is vergelijkbaar met die van andere grootstedelijke gymnasia. De uitstroom in de bovenbouw is overigens opvallend lager in vergelijking met andere scholen. In het schooljaar 2009-2010 zijn wij gestart met een aanpak die erop gericht is de uitstroom te beperken. Met het team hebben wij besloten om in de tweede klassen de aandacht voor individuele leerlingen te vergroten. Dat doen wij onder andere door de groepsgrootte beperkt te houden, intensieve controle op werk en werkhouding, aandacht voor sociaal-emotionele processen in de groep (pestprojecten), een huiswerkklas waar gewerkt wordt aan de huiswerkattitude en het inzetten van individuele coaches. In de opbrengstenkaart van de Inspectie van 2011 is al een voldoende resultaat van deze inspanningen zichtbaar.
4.2
Uitstroomprocedure
Bij de beschrijving van de uitstroom maken we een onderscheid tussen uitstroom aan het einde van het schooljaar en tussentijdse uitstroom. Aan het eind van het schooljaar stromen leerlingen uit naar aanleiding van de resultaten. Een leerling mag maximaal eenmaal in de onderbouw en eenmaal in de bovenbouw doubleren. Een leerling mag niet twee opeenvolgende jaren overdoen. Met meer dan 9 minpunten mag een leerling niet doubleren. In de loop van het schooljaar worden leerlingen en ouders vooraf geïnformeerd door de mentor over het risico dat ze de school wellicht moeten verlaten. Drie keer per jaar krijgen de leerlingen en ouders een rapport waarin zij de voortgang van hun prestaties kunnen zien. Met ingang van het schooljaar 2011-2012 zijn de tussentijdse resultaten per vak ook zichtbaar voor leerlingen (en hun ouders) in het cijferregistratiesysteem. Tijdens rapportbesprekingen tussen de mentor en de lesgevende docenten wordt het advies besproken en door de mentor aan leerling en ouders gecommuniceerd. Indien nodig ontvangen leerlingen naar aanleiding van het tweede rapport risicobrieven waarin zij gewaarschuwd worden voor een dreigend risico van doubleren of zelfs van uitstroom. In gesprekken tussen de leerling en/of ouder met de mentor wordt er gekeken naar een aanpak om de resultaten te verbeteren en indien nodig worden ook de mogelijkheden van alternatief onderwijs besproken. Als de leerling en ouders niet zelf een andere school hebben gevonden, dan bemiddelt de leerjaarcoördinator. Natuurlijk streeft de leerjaarcoördinator ernaar om een voor de leerling passende school te vinden. Indien de leerjaarcoördinator een geschikte plek vindt, heeft de school aan haar inspanningsverplichting voldaan. Deze onderwijsplaats hoeft niet overeen te komen met de persoonlijke voorkeur van ouders en leerling. Bij tussentijdse uitstroom is het vaak de keuze van de leerling en de ouders om de school te verlaten. Meestal is er sprake van een verhuizing en soms van een voorkeur voor een andere school. In dat geval schrijven de ouders de leerling uit bij de administratie en schrijven zij de leerling ook zelf in op de nieuwe school. De nieuwe school neemt het initiatief om met toestemming van de ouders informatie op te vragen over de leerling. De leerjaarcoördinator zorgt voor de overdracht.
18
4.3
Uitstroommogelijkheden
Het Vossius is een categoraal gymnasium en biedt daarmee binnen de school geen mogelijkheden van onderwijs op een lager niveau. Afstroom binnen de school is niet mogelijk. Als een leerling niet bevorderd kan worden of niet mag doubleren dan zal de leerling naar een andere school moeten. Bij de tussentijdse uitstroom is het meestal zo dat de leerling naar een ander gymnasium gaat op hetzelfde niveau voor wat betreft het leerjaar. Bij de uitstroom aan het eind van het schooljaar is het mogelijk dat een leerling naar een havo of vwo school verwezen wordt. Het advies hiervoor wordt gegeven door de eindrapportvergadering. Aan deze vergadering nemen alle vakdocenten, de mentor en de leerjaarcoördinator deel. De ontvangende school neemt het besluit in welke klas of opleiding de leerling geplaatst wordt. De mogelijkheden van uitstroom zijn dat de leerling doubleert in een gymnasiumklas op een ander gymnasium, de meest voorkomende mogelijkheid is dat een leerling bevorderd wordt naar de volgende klas op atheneumniveau op een andere school. Bij deze variant is bevordering vaak wel mogelijk omdat de vaak onvoldoende cijfers voor de klassieke talen weggelaten kunnen worden en de leerling een rapport en advies meekrijgt van de eindvergadering dat bevordering naar de volgende klas op vwo-niveau mogelijk is. Als het al vroeg in het jaar duidelijk is dat de capaciteit van de leerling om succesvol door te gaan op het Vossius ontoereikend is en de leerling en diens ouders er akkoord mee gaan, dan kan de leerling vanaf Pasen de klassieke talen laten vallen om zich te richten op de overgang naar de volgende klas op vwo-niveau. Behalve bevordering naar de volgende klas op vwo-niveau is het ook mogelijk om te doubleren op vwo-niveau op een andere school. In het geval de cijfers zodanig zijn dat ook doubleren op vwoniveau afgeraden wordt door het docententeam, dan kan de leerling ook het advies krijgen bevorderd te worden naar de volgende klas op havoniveau of te doubleren op havoniveau op een andere school. Bij het vaststellen van het advies voor bevordering of doubleren op de havo gaat het docententeam ervan uit dat er gemiddeld een half punt tot een punt opgeteld zou kunnen worden bij de cijfers voor de relevante vakken op het rapport van de leerling op het Vossius. De afstroom naar vmboniveau komt zelden voor. Deze afstroom is alleen mogelijk in de eerste twee leerjaren omdat de afstroom in het 3e en 4e leerjaar belemmerd wordt door het feit dat de leerlingen van het vmbo dan al bezig zijn met hun PTA (programma van toetsing en afsluiting). In een uitzonderlijk geval kan een leerling van het Vossius naar het mbo gaan mits hij al 16 is.
19
5.
Kwaliteitszorg
Voor kwaliteitszorg van ons onderwijs is het belangrijk dat wij inzicht hebben in onze eigen uitgangssituatie. Vanuit deze uitgangssituatie die in ons vorig schoolplan is vastgelegd zijn kwaliteitsdoelen geformuleerd. Door systematisch de kwaliteit van onderwijzen en leren te evalueren werken wij gericht aan verbetering. Elke vijf jaar wordt er een nieuw meerjarenschoolplan opgesteld door het team van het Vossius en de schoolleiding. Jaarlijks worden de hierin geformuleerde algemene kwaliteitsdoelen omgezet in concrete jaardoelen en acties in het activiteitenplan. Dit activiteitenplan wordt jaarlijks geëvalueerd en bijgesteld naar aanleiding van structureel overleg in de verschillende gremia over de uitvoering van de activiteiten. Daarnaast vinden er regelmatig metingen plaats binnen de school zoals de leerlingenenquêtes over docenten die onderwerp zijn tijdens het functioneringsgesprek met de docenten, enquêtes onder leerlingen over veiligheid op school, enquêtes onder ouders over de kwaliteit van de school, tevredenheidsmetingen onder het personeel en analyse van de in- door- en uitstroom, het onderzoek onder eerstejaars van het CBO (Centrum voor Begaafdheidsonderzoek) en het onderzoek van de schoolverpleegkundige onder de tweedejaars. Door vergelijkingen met de resultaten van andere scholen in Vensters voor Verantwoording , de opbrengstenoverzichten en de rapporten van de Inspectie van het Onderwijs, de enquêtes uit de Trouw, Elsevier en het Parool, de onderzoeken van OCO (Onderwijs Consumenten Organisatie) kunnen we onze eigen resultaten toetsen aan de landelijke norm. Zo kunnen we bekijken in hoeverre de kwaliteit op school tenminste voldoet aan de landelijke norm. De interpretaties van de genoemde metingen en evaluaties uit de uitvoerende overleggen worden gebruikt om jaarlijks het activiteitenplan op te stellen en bij te stellen. Na vijf jaar worden in het schoolplan al deze gegevens betrokken bij het vaststellen van een nieuw schoolplan.
6.
Verbeterpunten en plan van aanpak
6.1
Inzet en motivatie van leerlingen
Uit de beschrijving in dit zorgplan komt naar voren dat het Vossius een uitgebreid pakket aan leerlingbegeleiding biedt voor zowel de leerlingen die extra ondersteuning en verdergaande zorg behoeven als de leerlingen die heel goed presteren en gebaat zijn bij meer uitdaging. De hardnekkige uitstroom in de tweede klas en het feit dat de exitanalyse laat zien dat motivatie en tekort aan capaciteit de voornaamste redenen van uitstroom zijn doen wel vermoeden dat er ook iets anders zou moeten gebeuren. Ook het feit dat er tijdens de cijferbesprekingen regelmatig geconstateerd wordt door docenten en mentoren dat een leerling presteert onder zijn kunnen, geeft aan dat de motivatie en inzet van leerlingen niet altijd optimaal is. De uitgangspunten voor ons onderwijs en de zorg zijn de jaarlijkse gemeten resultaten die hierboven genoemd zijn bij de kwaliteitszorg. De in-, door- en uitstroom is sinds 2009 een specifiek aandachtspunt in de jaarlijkse activiteitenplannen. Voor het nieuwe meerjarenschoolplan van 20122017 is het voornemen om dit opnieuw op te nemen als belangrijk aandachtspunt. De gebieden waarop ingezet wordt om een verbetering van de inzet en motivatie van leerlingen te bewerkstelligen zijn professionalisering van de docenten, scholing en voorlichting van het team en van de individuele medewerkers. In de pedagogische aanpak hebben wij een aantal zaken ingezet zoals de begeleiding door een individuele coach en een huiswerkklas. Om de verbeteringen te bestendigen bespreken wij regelmatig de uitvoering, voortgang en evaluaties met het team om de beoogde jaaractiviteiten te evalueren en bij te stellen. Wij voeren een integraal personeelsbeleid waarbij de ontwikkelbehoefte van individuele docenten ingepast wordt in de schoolbehoefte. Over hoogbegaafde leerlingen bijvoorbeeld hebben wij op dit moment weinig expertise in de school. Een docent die aangegeven heeft om zich hierin te willen
20
verdiepen wordt door de school gefaciliteerd om een opleiding te doen en zal ook vanaf het moment van afronden actief betrokken zijn bij de begeleiding van hoogbegaafden.. Wij vergelijken ook regelmatig (4 tot 5 keer per jaar) onze resultaten en activiteiten met vergelijkbare scholen in Amsterdam en vragen de leerlingen en ouders met ons mee te denken, te evalueren en bijstellingsvoorstellen te doen in de regelmatige (5 keer per jaar) bijeenkomsten met de leerlingenraad en oudervereniging.
6.2
Heldere en effectieve organisatie van de zorg
Een tweede aandachtspunt is de duidelijkheid over de organisatie van de zorg. Om goede begeleiding te kunnen bieden aan de leerling moet het voor de betrokkenen duidelijk zijn hoe en waar de zorg verleend wordt. Het schrijven van dit zorgplan is een belangrijke stap in het inzichtelijk maken van de zorgstructuur aan medewerkers van het Vossius, leerlingen en ouders. Dit zorgplan zal ook op de website geplaatst worden om zo makkelijk toegang te kunnen bieden tot een beschrijving van de zorg op Vossius Gymnasium. In 2010 hebben wij de docenten en onderwijsondersteunende medewerkers een voorlichting gegeven over de mogelijkheden van de zorg op school en de mogelijkheid van inzet van de expertise van externen. In het ZAT hebben wij gebruik gemaakt van het aanbod van het samenwerkingsverband om het ZAT te evalueren op efficiëntie en effectiviteit. Op basis van de evaluatie in het ZAT en feedback van de medewerkers van het samenwerkingsverband heeft de zorgcoördinator een aantal verbeterpunten geformuleerd en besproken met de deelnemers van het Vossius aan het ZAT. Deze verbeterpunten zijn het beter van te voren formuleren van de hulpvraag door een vooroverleg tussen de zorgcoördinator en de leerjaarcoördinator, het aanstellen van een technisch voorzitter om de tijd en afspraken te bewaken en de afspraak om van elke leerling die in het ZAT besproken wordt een handelingsplan op te stellen dat opgenomen wordt in het leerlingvolgdossier. De conrector bewaakt dat deze voornemens uitgevoerd, geëvalueerd en bijgesteld worden.
21
7.
Bijlagen
22
7.1
Bijlage 1: zorgschema
Zorgschema Vossius Gymnasium 2011 Hulpvraag
Interne zorg
kan komen van
leerling
Mentor
Hulples Verdiepingsles Memoriseren Cursus organiseren RT Huiswerkklas Bijles HDT META Huiskamer Dramalessen Faalangsttraining Rugzakbegeleiding Preventieve voorlichting
leerjaarcoördinator docent ouder / verzorger mentor PO bij aanmelding Team- of rapportvergadering
zorgcoördinator
Testgegevens
Externe hulp, verwijzing via de ZAT Vertrouwenspersoon
Schoolarts Leerplicht Schoolmaatschappelijk werk Bureau Jeugdzorg
Topplaatsing GGZ Schoolverpleegkundige
23
7.2
Bijlage 2: Regels bij verzuim en ziekmelding
Verzuimbeleid is een onderdeel van leerlingbegeleiding. Bij leerlingen die (te) veel verzuimen, zoeken we naar achterliggende oorzaken van hun gedrag. Zo nodig sturen we leerlingen naar het ‘ziekteverzuimproject’. Doel van het verzuimbeleid is het terugdringen, respectievelijk beheersbaar maken van ongeoorloofde absentie. Dit ter voorkoming van ongewenste en onnodige leerachterstanden. Van een leerling die terugkeert na absentie verwachten we dat hij/zij leerachterstanden zo spoedig mogelijk probeert weg te werken. De mentor geeft daarbij ondersteuning. Ieder lesuur worden afwezige leerlingen die te laat in de les verschijnen, geregistreerd. De ouders krijgen eenmaal per zes weken een overzicht van de gedekte en ongedekte absenties. Ouders geven bericht aan de school vóór 10.00 uur op de eerste dag van ziekte: telefonisch via 020 6620 934 of per e-mail via
[email protected]. Bij terugkomst levert de leerling een briefje in van (één van) de ouders. Als er geen verantwoording van de kant van de ouders is, zal de betreffende coördinator daarom verzoeken. Bij langdurige afwezigheid door ziekte onderhoudt de mentor contact met de zieke leerling. Buitengewoon verlof dient met opgave van redenen te worden aangevraagd bij de schoolleiding. Kortdurend verlof (tot maximaal één dag) wordt aangevraagd bij en behandeld door de coördinator. Indien het verlof wordt toegestaan, krijgen ouders/begeleiders en de leerling hiervan een bevestiging. De mentor maakt nadere afspraken met de leerling in verband met het verlof. Bij ongeoorloofde absentie neemt de coördinator telefonisch contact op met de ouders. Bij herhaalde absentie geeft de coördinator namen van leerlingen door aan de leerplichtambtenaar. Ouders/begeleiders ontvangen hiervan bericht.
Ongeoorloofd verzuim Als een leerling zonder toestemming wegblijft van school, is sprake is van ongeoorloofd verzuim, bijvoorbeeld: -
regelmatig te laat komen; spijbelen of in schooltijd op vakantie gaan.
Als een leerling ongeoorloofd verzuimt, meldt de school dat aan het Bureau Leerplicht Plus. De leerplichtambtenaar controleert de verzuimmelding bij de school. Vervolgens gaat de leerplichtambtenaar op zoek naar de oorzaken en redenen van het ongewenste schoolverzuim. Hij neemt contact op met u als ouders/verzorgers en/of uw zoon of dochter om een afspraak te maken. Afhankelijk van de uitkomsten van de gesprekken, kan de leerplichtambtenaar verdere actie ondernemen. Wat is de taak van de leerplichtambtenaar? De leerplichtambtenaar van het Bureau Leerplicht Plus: controleert of de Leerplichtwet (inclusief Kwalificatieplicht) wordt nageleefd; controleert of alle leerlingen bij een school staan ingeschreven; heeft contact met de scholen en stelt onderzoek in als een leerling zonder toestemming wegblijft van school.
24
Ziekteverzuimproject M@zl M@ZL is een gestructureerde aanpak van signaleren, bereiken, adviseren en begeleiden van de ziek gemelde leerling, waarbij de school, de afdeling jeugdgezondheidszorg (JGZ) van de Gemeentelijke Gezondheids Dienst (GGD) en de afdeling leerplichtzaken (LPZ) van de gemeente intensief samenwerken. De school signaleert, de jeugdarts adviseert, de leerplichtambtenaar handhaaft. Er wordt een convenant gesloten tussen de drie partijen waarin de onderlinge afspraken en verplichtingen staan beschreven. De school neemt het ziekteverzuimbeleid volgens M@ZL op in het schoolreglement. In dit reglement wordt het bezoek aan de jeugdarts door de school verplicht gesteld. De werkwijze is als volgt. Aan de hand van vaste criteria (meer dan 16 (min of meer losse) uren ziek per laatste vier weken) wordt de leerling door de school aangemeld bij de jeugdarts. De jeugdarts roept de leerling met zijn/haar ouders op voor een consult. Het consult bestaat uit een vertrouwelijk gesprek(ken) waarin de reden van het ziekteverzuim aan de orde komt. De jeugdarts maakt een vertaalslag van ziekte/problematiek naar mogelijkheden/ beperkingen en doet op basis hiervan uitspraak over het al dan niet (volledig) kunnen deelnemen aan het lesprogramma. De jeugdarts stelt, indien nodig, een re-integratieplan op. Dit wordt op procesniveau in de vorm van een advies teruggekoppeld aan de school. De jeugdarts voert het re-integratieplan uit, samen met de school, de leerling en zijn/haar ouders. Bij niet verschijnen op het consult of niet willen meewerken door de ouders en de leerling adviseert de jeugdarts aan de school de leerplichtambtenaar in te schakelen. Ook bij het aanhouden van ziekteverzuim, niet in overeenstemming met het advies van de jeugdarts, meldt de school de leerling aan bij de leerplichtambtenaar. De leerplichtambtenaar heeft vervolgens een gesprek met de leerling en onderneemt daarop (indien nodig sanctionerende) actie. Indien de leerplichtambtenaar een sociaal medisch advies wil kan hij/zij de leerling terugverwijzen naar de jeugdarts. Indien de leerling niet wil meewerken kan de leerplichtambtenaar een advies vragen bij een onafhankelijk medisch adviseur van de GGD (‘de zorgrelatie voorbij’). Hierdoor is de zorgrelatie van de jeugdarts met de leerling geborgd.
25
7.3
Bijlage 3: Privacyreglement met betrekking tot leerlingen en personeel
Artikel 1 Begrippen a. Persoonsgegeven: elk gegeven betreffende een geïdentificeerde of identificeerbare persoon; b. Bestand: een gestructureerd geheel van persoonsgegevens dat volgens bepaalde criteria toegankelijk is en betrekking heeft op verschillende personen; c. Bijzondere persoonsgegevens: persoonsgegevens als bedoeld in artikel 16 van de WBP. Dit zijn gegevens over: godsdienst, levensovertuiging, ras, politieke gezindheid, gezondheid, seksuele leven, lidmaatschap van een vakvereniging, strafrechtelijke gegevens, onrechtmatig of hinderlijk gedrag in relatie met een opgelegd verbod naar aanleiding van dat gedrag; d. Leerlingdossier: documenten alsmede op andere wijze opgeslagen en verwerkte gegevens met betrekking tot een leerling alsmede gegevens van ouders, voogden of verzorgers van de leerling voor zover van belang voor de zorg en begeleiding van de leerling; e. Zorgdossier: documenten alsmede op andere wijze opgeslagen en verwerkte gegevens van een leerling aan wie de school speciale zorg en begeleiding biedt; f. Personeelsdossier: documenten alsmede op andere wijze opgeslagen en verwerkte gegevens met betrekking tot personeelsleden; g. Verwerken van persoonsgegevens: elke handeling of geheel van handeling met betrekking tot persoonsgegevens. Hieronder is in ieder geval begrepen het verzamelen, vastleggen, ordenen, bewaren, bijwerken, wijzigen, opvragen, raadplegen, gebruiken, verstrekken door middel van doorzending, verspreiding of enige andere vorm van ter beschikkingstelling, samenbrengen, met elkaar in verband brengen, alsmede het afschermen, uitwissen of vernietigen van gegevens. Onder afscherming wordt verstaan het niet toegankelijk maken van gegevens voor ieder behoudens voor degenen die krachtens artikel 8 geautoriseerd zijn de betreffende gegevens te bewerken ; h. Betrokkene: degene op wie een persoonsgegeven betrekking heeft, waaronder personeel en leerlingen. i. Personeel: personen in dienst van of werkzaam ten behoeve van de stichting; j. Leerling: degene die als leerling van een der gymnasia van OSZG staat ingeschreven; k. Derde: ieder, niet zijnde de betrokkene, de verantwoordelijke, de bewerker, of enig persoon die onder rechtstreeks gezag van de verantwoordelijke of de bewerker gemachtigd is om persoonsgegevens te verwerken; l. Verantwoordelijke: het Bestuur van OSZG dat vorengenoemde rechtspersoon vertegenwoordigt en dat zeggenschap heeft over de verwerking van gegevens betreffende leerlingen en personeel; m. Beheerder: degene die door de verantwoordelijke is belast met de dagelijkse zorg voor de verwerking, voor de juistheid van de ingevoerde gegevens, voor het bewaren, verwijderen en verstrekken van gegevens; De rector dan wel de door hem aangewezen schoolfunctionaris is beheerder van de verwerkingen van persoonsgegevens die op zijn school plaatsvinden; n. Ontvanger: degene aan wie de persoonsgegevens (kunnen) worden verstrekt; o. Bureau: het bestuurskantoor van de stichting dat diensten verricht voor het stichtingsbestuur en de onder de stichting ressorterende scholen; p. CBP: College Bescherming Persoonsgegevens, de toezichthouder op de naleving van de WBP; q. WBP: de Wet Bescherming Persoonsgegevens; r. Zorg - en adviesteam (ZAT): multidisciplinair zorgoverleg dat aan de school verbonden is; s. Regionale Verwijzingscommissie (RVC): de commissie die de wettelijke taak heeft de toegang tot het Praktijkonderwijs en het LWOO te reguleren; t. Interne Commissie Leerlingenzorg (ICL): de commissie bestaande uit leerlingbegeleiders van de school; u. Permanente Commissie Leerlingenzorg: de commissie van het Regionale Samenwerkingsverband die onderzoekt welke type onderwijs voor een leerling het meest geschikt is (regulier of speciaal
26
onderwijs) en de daarvoor benodigde beschikkingen verstrekt; v. Zorg Advies Team (ZAT): multidisciplinair zorgoverleg van de school waarin tevens externe deskundigheid is vertegenwoordigd. Artikel 2 doel verwerking persoonsgegevens van leerlingen 1. De te verwerken persoonsgegevens van leerlingen worden uitsluitend verwerkt in het kader van : - een optimale begeleiding van leerlingen in het behalen van de doelstellingen van de school; - ten behoeve van de ICL in haar advisering omtrent de wijze waarop specifieke zorg en begeleiding van bij haar ingebrachte leerlingen plaats dient te vinden; - ten behoeve van aanmelding bij de RVC indien een beschikking aangevraagd wordt voor leerwegondersteunend onderwijs of praktijkonderwijs; - ten behoeve van aanmelding bij de PCL indien een beroep wordt gedaan op zorg op grond van het zorgbudget van het Regionaal Samenwerkingsverband VO - SVO; - ten behoeve van aanmelding bij de PCL ten behoeve van toelaatbaarheid tot leerwegondersteunend onderwijs, terwijl een beschikking praktijkonderwijs door de RVC is afgegeven (artikel 7, lid 3 Regeling regionale verwijzingscommissies en zorgbudget voortgezet onderwijs 2002 - 2003); - ten behoeve van aanvragen bij de PCL betreffende eventueel overige advisering aan de school ten behoeve van de te bieden zorg aan een leerling. - ten behoeve van het ZAT bij het versterken van samenwerking tussen schoolinterne begeleiding en zorg en begeleiding geboden door externe partijen. 2. Leerlinggegevens mogen verder worden verwerkt voor het nakomen van een wettelijke verplichting of met de ondubbelzinnige toestemming van de betrokkene. 3. Er zijn wettelijke uitzonderingen op het principe “verenigbaar”. De beheerder mag ook verstrekken, indien dit noodzakelijk is in het belang van: a. de veiligheid van de staat; b. de voorkoming, opsporing en vervolging van strafbare feiten; c. gewichtige economische en financiële belangen van de staat en andere openbare lichamen; d. het toezicht op de naleving van wettelijke voorschriften die zijn gesteld ten behoeve van de belangen bedoeld onder b en c; e. de bescherming van de betrokkene of van de rechten en vrijheden van anderen. 4. Indien gegevens in een voorkomend geval op basis van een wettelijke uitzondering worden gebruikt, zal de verantwoordelijke zich over dat gebruik moeten verantwoorden. Hiervoor wordt vastgelegd welke gegevens van welke betrokkene op welke wijze werden verwerkt, om welke wettelijke uitzonderingsgrond het ging en wat het specifieke doel voor de verwerking was. Op verzoek van de betrokkene zal de verantwoordelijke hier inzicht in moeten verschaffen, tenzij het belang van een uitzonderingsgrond zich hiertegen verzet. Artikel 3 leerlingenadministratie 1. De leerlingenadministratie verwerkt persoonsgegevens van leerlingen ten behoeve van: - de organisatie of het geven van het onderwijs op de school; - de begeleiding van leerlingen, deelnemers of studenten of het geven van studieadviezen; - deelname aan projecten; - het verstrekken of ter beschikking stellen van leermiddelen; - het berekenen, vastleggen en innen van inschrijvingsgelden, school- en lesgelden en bijdragen of vergoedingen voor leermiddelen en buitenschoolse activiteiten (met inbegrip van het in handen van derden
27
stellen van vorderingen); - het behandelen van geschillen; - het doen uitoefenen van accountantscontrole; - registratie verbandhoudende met bekostigingsvoorschriften en externe verantwoording aan regionale en landelijke overheden; - de uitvoering of toepassing van een andere wet. 2. Ten behoeve van een correcte verwerking van leerlinggegevens mogen de gegevens worden verwerkt van : - leerlingen van de school; - ouders, voogden en verzorgers; - stagiaires en stagebegeleiders; - de rector, directieleden en overige personen in dienst van OSZG werkzaam voor de school dan wel zonder dienstverband werkzaamheden of diensten verlenen voor de betreffende school; 3. In de leerlingenadministratie mogen de navolgende gegevens met betrekking tot leerlingen vastgelegd worden : - naw-gegevens; - overige voor communicatie benodigde gegevens; - bank- en girorekeningnummer; - een administratienummer; - nationaliteit en geboorteplaats van de leerling of deelnemer; - hierboven genoemde gegevens van de ouders, voogden of verzorgers van de leerling of deelnemer; - gegevens die noodzakelijk zijn met het oog op de gezondheid of het welzijn van de leerling of deelnemer; - gegevens die betrekking hebben op de godsdienst of levensovertuiging van de leerling of deelnemer, voor zover die noodzakelijk zijn voor het onderwijs; - gegevens die betrekking hebben op de aard en het verloop van het onderwijs; - gegevens die betrekking hebben op de behaalde studieresultaten; - gegevens voor de organisatie van het onderwijs; - gegevens voor het verstrekken of ter beschikking stellen van leermiddelen; - gegevens voor het berekenen, vastleggen en innen van inschrijvingsgelden, school- en lesgelden en bijdragen of vergoedingen voor leermiddelen en buitenschoolse activiteiten; - andere dan de hierboven opgesomde gegevens als die verwerkt moeten worden op grond van een andere wet. 4. Met inachtneming van artikel 2 van dit privacyreglement mogen leerlinggegevens worden verstrekt aan (ontvangers): - het Bestuur; - de rector en directieleden van de betreffende school; - medewerkers van de school, die belast zijn of worden met de ter realisatie van het doel uit te voeren werkzaamheden, dan wel die bij de behandeling worden betrokken; - leerlingen; - de ouders, voogden of verzorgers van leerlingen; - aan anderen, indien: de leerling of deelnemer (of diens ouder, voogd of verzorger) zijn
28
ondubbelzinnige toestemming op schriftelijke wijze heeft verleend voor de gegevensverwerking of: indien de gegevensverwerking noodzakelijk is voor de nakoming van een wettelijke plicht door OSZG of: - de gegevens verder worden verwerkt voor historische, statistische of wetenschappelijke doeleinden; - de gegevensverwerking noodzakelijk is voor de behartiging van het gerechtvaardigde belang van de school. 5. Leerlinggevens mogen tot twee jaar nadat de studie is beëindigd worden bewaard, tenzij langer bewaren van de gegevens noodzakelijk is om te voldoen aan een wettelijke bewaarplicht. Artikel 4 Verwerking personeelsgegevens: 1. Gegevens van personeel worden uitsluitend verwerkt ten behoeve van het administreren en beheren van werkafspraken en beoordelingen, de registratie en het beheer van verlofaanvragen en toegekend verlof aan medewerkers alsmede in het kader van noodzakelijk geachte aanpassingen van de werksituatie in verband met medische klachten. 2. Met betrekking tot personeel mogen de navolgende gegevens worden verwerkt : - naw-gegevens; - personeelsnummer; - verlofgegevens; - werkafspraken en beoordelingen; - gegevens met betrekking tot het functioneren; - gegevens met betrekking tot bekwaamheid; - gegevens over testen; - gegevens over klachten en berispingen; - gegevens over aanpassingen van de werksituatie in relatie met medische klachten. 3. Personeelsgegevens mogen worden verstrekt aan (ontvangers): - het Bestuur; - de rector en directieleden van de school; - medewerkers van de school, die belast zijn of worden met de ter realisatie van het doel uit te voeren werkzaamheden, dan wel die bij de behandeling worden betrokken; - aan anderen, indien het personeelslid zijn ondubbelzinnige toestemming heeft verleend voor de verwerking, of indien de gegevensverwerking noodzakelijk is voor de nakoming van een wettelijke plicht door OSZG of de gegevensverwerking noodzakelijk is vanwege een vitaal belang van het personeelslid (bijvoorbeeld een dringende medische noodzaak), of indien - de gegevens verder worden verwerkt voor historische, statistische of wetenschappelijke doeleinden; - aan personen werkzaam bij instellingen die de gegevens op basis van een wettelijk voorschrift ontvangen. 4. Gegevens met betrekking tot personeel worden bewaard tot twee jaar nadat het dienstverband of de werkzaamheden van het personeelslid is respectievelijk zijn beëindigd.
29
artikel 5 : inzagerecht 1.Tijdens het verblijf van de leerling op de school worden alle hem betreffende verwerkte gegevens op verzoek ter inzage gelegd van de leerling of zijn wettelijke vertegenwoordiger; 2. Het in het eerste lid bepaalde lijdt uitzondering voor zover zwaarwegende belangen betreffende de bescherming van de persoonlijke levenssfeer van een betrokkene of een derde zich tegen beschikbaarstelling verzetten; 3. Indien een betrokkene daarom schriftelijk verzoekt, stelt de verantwoordelijke de verzoeker binnen vier weken na ontvangst van het verzoek schriftelijk een volledig overzicht van de hem betreffende persoonsgegevens ter beschikking met inlichtingen over de herkomst daarvan. Alvorens de informatie aan de betrokkene ter beschikking wordt gesteld geeft de verantwoordelijke een eventuele derde, op wie de informatie eveneens betrekking heeft en die tegen het ter beschikking stellen van deze informatie naar verwachting bedenkingen heeft, de gelegenheid zijn zienswijze naar voren te brengen. 4. Indien een gewichtig belang van de verzoeker dit eist, voldoet de verantwoordelijke aan een verzoek zoals bedoeld in het vorige lid in een andere dan schriftelijke vorm, die aan dat belang is aangepast. 5. De verantwoordelijke kan weigeren aan het verzoek, bedoeld in het eerste lid, te voldoen, voor zover dit noodzakelijk is op grond van een wettelijk voorschrift of op grond van aanwijzingen gegeven door een daartoe bevoegd overheidsgezag. 6. Het bepaalde in de voorgaande leden is van overeenkomstige toepassing als het de persoonsgegevens betreft die ten behoeve van het ZAT worden verwerkt. artikel 6: Correctie van onvolledige of onjuiste gegevens 1. Verzoeken om verbetering, verwijdering, afscherming of aanvulling van de in de verwerking opgenomen gegevens worden schriftelijk ingediend door degene op wie de desbetreffende gegevens persoonlijk betrekking hebben of zijn gemachtigde. 2. Gemachtigden dienen een schriftelijke machtiging over te leggen. 3. De indiener van het in het eerste lid bedoelde verzoek wordt, na beslissing door of namens de houder, binnen vier weken na de datum van indiening van het verzoek schriftelijk medegedeeld of, en zo ja welke, verbetering, verwijdering of aanvulling heeft plaatsgevonden dan wel dat voor afscherming is gezorgd. 4. Indien blijkt dat bepaalde gegevens onjuist zijn of ten onrechte in de verwerking zijn opgenomen, vindt binnen vier weken na de datum van indiening van het verzoek verbetering of verwijdering van die gegevens plaats. 5. Indien blijkt dat bepaalde gegevens ten onrechte in de verwerking ontbreken, vindt binnen vier weken na de datum van indiening van het verzoek aanvulling van opgenoemde gegevens plaats. 6. De op basis van dit artikel uit de verwerking verwijderde gegevens worden onmiddellijk vernietigd, onder verantwoordelijkheid van de verantwoordelijke. De bij een aanmeldingsprocedure betrokken partijen worden hiervan schriftelijk in kennis gesteld. Artikel 8: Toegang tot de verwerking 1. De verantwoordelijke voor de verwerking verleent uitsluitend toegang tot de in de verwerking opgenomen gegevens aan docenten, mentoren en administratief personeel, voor zover het in de verwerking opgenomen gegevens betreft die noodzakelijk zijn voor de uitvoering van hun taken ten behoeve van het geven van het onderwijs, dan wel het geven van studieadviezen, alsmede aan mentoren/coördinatoren en andere begeleiders in dienst van de school voor zover het gegevens betreft die noodzakelijk zijn voor de uitvoering van hun begeleidingstaken en voorts aan leden van
30
de ICL, voor zover zij de gegevens nodig hebben ten behoeve van de begeleiding van de leerling in de school. 2. De verantwoordelijke kan aan de overige leden van de ICL toegang verlenen tot de in de verwerking opgenomen gegevens in overleg met de voorzitter van de ICL; de verantwoordelijke kan eveneens rechtstreekse toegang verlenen tot de in de verwerking opgenomen gegevens aan degene aan wie krachtens wettelijk voorschrift deze toegang dient te worden verleend, echter niet dan na deugdelijke legitimatie. Artikel 9: Verstrekking van gegevens aan derden 1. De verantwoordelijke kan gegevens uit de verwerking waaraan informatie over individuele personen kan worden ontleend aan anderen dan de in artikel 5 en 8 bedoelde personen en instanties uitsluitend verstrekken indien en voor zover: a de verantwoordelijke daartoe op grond van enige wettelijke bepaling verplicht is; b de betrokkene op wie de te verstrekken gegevens betrekking heeft daarmee ondubbelzinnig heeft ingestemd blijkens een schriftelijke machtiging. c er sprake is van een gerechtvaardigd belang van school of ontvanger. 2. De in het eerste lid bedoelde gegevens worden op grond van een daartoe strekkend schriftelijk verzoek eerst verstrekt na deugdelijke vaststelling van de identiteit van de verzoeker. 3. Met betrekking tot de verstrekking van persoonsgegevens aan derden binnen het kader van het ZAT geldt dat deze uitsluitend worden verstrekt met inachtneming van afspraken die tevoren met alle partijen in het ZAT zijn gemaakt en op schriftelijke wijze zijn vastgelegd. 4. Van de verstrekking van gegevens als bedoeld in het eerste lid houdt de verantwoordelijke deugdelijk aantekening. Artikel 10: Mededeling van verstrekking De verantwoordelijke deelt de betrokkene op diens verzoek schriftelijk binnen vier weken mede of gegevens over hem in het jaar voorafgaande aan het verzoek uit de verwerking aan derden zijn verstrekt. Artikel 11: Klachten 1. Als de geregistreerde van mening is dat de bepalingen van dit reglement niet worden nageleefd of andere redenen tot klagen heeft, dient hij zich te wenden tot de houder. 2. Overeenkomstig de Wet bescherming persoonsgegevens kan de betrokkenen zich wenden tot de rechter of het College bescherming persoonsgegevens.
31
7.4
Bijlage 4: Citoscore onder 545
• Kinderen die een Citoscore tussen de 545 en 550 (NIO 118 en hoger) halen zijn toelaatbaar. • Over kinderen met een score 544 en 543 (NIO 116 en 117) wordt overleg gepleegd met de basisschool naar aanleiding van het door de basisschool aangeleverde derde gegeven. Mocht dit niet eenduidig zijn of niet tijdig worden aangeleverd dan dragen wij zelf zorg voor een bindend derde gegeven. De kosten van deze test (ongeveer 65 euro) zijn voor rekening van het Vossius. De uitslag van deze test moet positief zijn voor de toelaatbaarheid (NIO 118 of hoger). • Over kinderen met een score 542, 541 of 540 (NIO 115 en 114) wordt overleg gepleegd met de basisschool naar aanleiding van het door de basisschool aangeleverde derde gegeven. Overigens is het zo dat de categorale gymnasia in Amsterdam bij deze scores vrijwel altijd een extra test afnemen: uit onderzoek blijkt namelijk dat het gymnasium voor deze kinderen toch een harde dobber kan zijn. De kosten van deze test (ongeveer 65 euro) zijn voor rekening van het Vossius. De uitslag van deze test moet positief zijn voor de toelaatbaarheid (NIO 118 of hoger). • Kinderen met een score onder de 540 (NIO 113 en lager) moeten altijd een extra test (via de Atlas onderwijsgroep) doen. De kosten van deze test (ongeveer 65 euro) zijn voor rekening van de ouders. De uitslag van deze test moet positief zijn voor de toelaatbaarheid (NIO 118 of hoger).
32
7.5
Bijlage 5: Verkorte weergave Protocol Kindermishandeling versie 2010
Kinderen die worden mishandeld vertellen hier meestal niet uit zichzelf over, en dat geldt ook voor degenen die mishandelen. Daarom is het nodig dat beroepskrachten, die vanwege hun functie verantwoordelijk zijn voor de veiligheid van die kinderen en hun ouders, in actie komen als er mogelijk sprake is van kindermishandeling of huiselijk geweld. In de praktijk leidt dit tot vragen als: wanneer is iets kindermishandeling en waar merk je dat aan? Wat moet je doen of juist niet doen als je kindermishandeling vermoedt? Wie is waarvoor verantwoordelijk? Bij wie kun je terecht? Wat zeg je tegen de ouders? Welke hulp is er nodig? De stappen in het kort 1 breng de signalen in kaart 2 vraag advies aan deskundige collega, aandachtsfunctionaris, bij Bureau Jeugdzorg/Advies en Meldpunt Kindermishandeling en/of het Steunpunt Huiselijk Geweld 3 praat met cliënt, ouder(s) en/of kind 4 weeg aard, ernst van en risico op kindermishandeling of huiselijk geweld 5 beslis: zelf hulp organiseren of melding doen bij Bureau Jeugdzorg/Advies- en Meldpunt Kindermishandeling en/of het Steunpunt Huiselijk Geweld. Belangrijk: ga altijd uit van uw eigen deskundigheid. Als beroepskracht heeft u kennis van de ontwikkeling van kinderen en bent u bij uitstek degene die afwijkend gedrag kan signaleren. Vertrouw op uw kennis, ervaring en intuïtie en bespreek uw zorgen ook met anderen binnen de organisatie.
Gebruik van het protocol Voor het samenstellen van dit protocol, het bijbehorende stappenplan, checklist en visitekaartje is uitgegaan van de Wet meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Om die reden komen zowel huiselijk geweld als kindermishandeling aan de orde. Het Protocol kindermishandeling, dat ook conform deze wet is, heeft tot doel duidelijk te maken welke stappen u moet nemen als u vermoedt dat er sprake is van kindermishandeling.
Definitie van kindermishandeling Kindermishandeling is het doen en laten van ouders, of anderen in soortgelijke positie ten opzichte van een kind, dat een ernstige aantasting of bedreiging vormt voor de veiligheid en het welzijn van het kind (Baartman, 2010). Definitie van huiselijk geweld Huiselijk geweld is geweld dat door iemand uit de huiselijke of familiekring van het slachtoffer wordt gepleegd. Hieronder vallen lichamelijke en seksuele geweldpleging, belaging en bedreiging (al dan niet door middel van, of gepaard gaand met, beschadiging van goederen in en om het huis). Belangrijk: de combinatie kinderen en huiselijk geweld betekent altijd kindermishandeling. De handelwijze bij huiselijk geweld is hetzelfde als bij kindermishandeling of een vermoeden daarvan. Opvoedingsproblemen Zorgen over een kind hoeven niet op kindermishandeling of huiselijk geweld te duiden. Ze kunnen ook te maken hebben met de opvoeding. Als u denkt dat de problemen veroorzaakt worden door de opvoedingssituatie, neem dan contact op met het Centrum voor Jeugd en Gezin.
33
Toelichting op het begrip ouders In de definitie duidt de term ‘ouders’ op de biologische ouders, maar ook op stiefouders, adoptiefouders en pleegouders. Door de toevoeging ‘andere personen tot wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat’ heeft de definitie ook betrekking op anderen van wie het kind afhankelijk is voor aandacht, bescherming en verzorging. De term ‘onvrijheid’ verwijst naar het loyaliteitsconflict dat kan ontstaan als ouders of andere bekenden, bijvoorbeeld broers of zussen, andere familieleden, kennissen of buren, een kind mishandelen. Kindermishandeling uit zich in verschillende vormen, die gelijktijdig voor kunnen komen. De belangrijkste vormen zijn geweld, verwaarlozing, seksueel misbruik, exploitatie, schending van zelfbeschikking en het syndroom Münchhausen by Proxy/Pediatric Condition Falsification (zie ook www.nji.nl/kindermishandeling). Breng de signalen in kaart De signalen die ouders of kinderen uitzenden zijn niet altijd herkenbaar als teken van kindermishandeling of huiselijk geweld. En soms gaat het om een vaag gevoel bij de hulpverlener dat niet direct te herleiden is tot duidelijke signalen. Waar moet je alert op zijn? Risico- en beschermende factoren Er zijn allerlei factoren van invloed op het welzijn en de gezondheid van kinderen. Als u zich zorgen maakt om een kind is het belangrijk dat u zo objectief mogelijk beschrijft wat u ziet of hoort. Kijk daarbij naar zowel de risico’s als de factoren die juist beschermend zijn. Al voldoet een gezin aan meerdere risicofactoren, dan hoeft dat nog niet te betekenen dat er werkelijk sprake is van kindermishandeling of huiselijk geweld. De beschermende factoren kunnen het risico juist weer verkleinen. Daar moet u dus ook op letten. Belangrijk: objectief signaleren, trek niet te snel conclusies en ga niet interpreteren. Met andere woorden: signaleer objectief en niet subjectief. Beschrijf dus concrete, feitelijke signalen. Schrijf bijvoorbeeld: ‘Stefan ziet wit, heeft wallen onder de ogen en strakke trekken in zijn gezicht’ in plaats van: ‘Stefan ziet er slecht uit’. Breng de signalen die een vermoeden van huiselijk geweld of kindermishandeling bevestigen of ontkrachten in kaart en leg deze vast. Leg ook de contacten over de signalen vast, evenals de stappen die worden gezet en de besluiten die worden genomen. Wees zorgvuldig.
Een uitgebreide opsomming van kenmerken en signalen van kindermishandeling, risicofactoren en beschermende factoren is te vinden op http://www.protocolkindermishandeling.nl/downloads/Protocol-kindermishandeling.pdf.
34
7.6
Bijlage 6: Huiswerktips
HUISWERKTIPS Hoe kan ik mijn kind beter begeleiden bij het maken van huiswerk?
Vossius Gymnasium Februari 2011 Annemarie Verschoor (remedial teacher) Sita Remesar (conrector onderbouw)
35
Inleiding .............................................................................................................................. 37 Algemene tips ..................................................................................................................... 37 - Werkplek.................................................................................................................................................. 37 - Structuur en planning ............................................................................................................................... 37 - Overhoren en helpen ................................................................................................................................ 38
Vaardigheden...................................................................................................................... 50 - Memoriseren (Woordjes leren) ................................................................................................................. 39 - Samenvatten/ Een tekst leren ................................................................................................................... 39 - Aantekeningen maken .............................................................................................................................. 40
Leren van je fouten ............................................................................................................. 41 - Foutenanalyse .......................................................................................................................................... 40
Tips per vak voor het maken van huiswerk en ter voorbereiding voor toetsen ............... 41 - Nederlands ............................................................................................................................................... 41 - Klassieke talen .......................................................................................................................................... 52 - Engels ...................................................................................................................................................... 42 - Frans ...................................................................................................................................................... 42 - Duits ...................................................................................................................................................... 42 - Biologie .................................................................................................................................................... 42 - Geschiedenis ............................................................................................................................................ 53 - Aardrijkskunde ......................................................................................................................................... 43 - Natuurkunde ............................................................................................................................................ 43 - Wiskunde ................................................................................................................................................. 54
Aanbevolen boeken en websites ......................................................................................... 45
36
Inleiding De overstap naar de middelbare school is voor veel van onze leerlingen een grote overgang. Op de basisschool leek het alsof er geen moeite gedaan hoefde te worden om heel goed te presteren. Op het gymnasium verandert deze situatie al snel want er worden veel nieuwe vaardigheden gevraagd. School betekent nu veel lessen, verschillende docenten, een zware tas, een agenda, meer huiswerk, schriftelijke overhoringen (SO’s), proefwerken enzovoort. Voor de leerlingen hebben wij een uitgebreid programma om ervoor te zorgen dat zij zo snel mogelijk hun weg kunnen vinden op het Vossius en dat zij basisvaardigheden leren om hun huiswerk te plannen en te maken. Veel van het werk moet nu thuis gebeuren en dat vraagt ook van de ouder het nodige. Wij hebben in de loop der tijd veel vragen gekregen van ouders over allerlei zaken aangaande het huiswerk en de begeleiding daarbij. Alle collegae hebben uit hun ervaring geput waardoor we tot deze handige huiswerktips zijn gekomen. Ze zijn bedoeld voor ouders en leerlingen als algemene leidraad voor het maken van huiswerk. Elk kind is uniek en het kan daarom ook gebeuren dat de ouder andere vragen heeft of dat er behoefte is aan meer begeleiding, in dat geval kan de ouder zich altijd richten tot de mentor. De mentor kan samen met de ouder kijken of het nodig is om te verwijzen naar mensen binnen en (of) buiten de school die passende begeleiding kunnen bieden.
Algemene tips Werkplek Bekijk samen met het kind wat de meest geschikte werkplek is. De meeste kinderen maken hun huiswerk gemakkelijker in een rustige omgeving. Zorg dat er geen spelende broers of zussen rondlopen en dat de tv, radio, mobieltje en de computer uit staan. Een vaste werkplek kan helpen. Een opgeruimd bureau is van belang. Het blijkt vaak dat de bureaus van kinderen ondergesneeuwd zijn door boeken, cd’s, computerspelletjes, tijdschriften etc. Dit leidt alleen maar af. Het bureau is niet bedoeld als opslagplaats maar als een plek waar gewerkt wordt. Alleen voor de studie noodzakelijke dingen moeten op een bureau staan (pennen, papier, etui etc.).
Structuur en planning Samen tijd reserveren Het kan handig zijn om als ouder in het weekend een moment met het kind te gaan zitten en samen de agenda te bekijken om te weten wat het kind te doen staat. U kunt samen een planning/ (of) huiswerkschema maken voor de gehele week. Het is belangrijk dat de verantwoordelijkheid hiervoor bij het kind gelegd wordt. Wijs slechts op drukke dagen (bijv. sport- en muziekactiviteiten buiten school) en op het principe van in ‘kleine stukjes’ leren. Laat het kind zelf inschatten hoeveel tijd het huiswerk kost. De zelfgemaakte schema’s kunnen altijd nog verbeterd worden. Probeer niet te geforceerd aan het schema vast te houden. Het is wel belangrijk dat samen het schema van de voorgaande week geëvalueerd wordt om er iets van te leren.
37
De overgang van vrije tijd naar huiswerk Het kan moeilijk zijn voor kinderen om over te schakelen van tv-kijken, computeren of andere leuke dingen, naar het maken van huiswerk. De overgang kan makkelijker gemaakt worden door een kleine taak te geven voordat het kind echt aan het werk gaat. Mogelijke overgangstaken zijn (bijvoorbeeld): - opruimen van de tafel waaraan hij gaat werken - klaarleggen huiswerkspullen - opruimen speelspullen
Even ontspannen Wanneer het kind problemen heeft om zich lang op het huiswerk te concentreren, las dan een pauze in. Samen kan de tijd ingeschat worden die nodig is voor het huiswerk. Splits deze tijd dan op, zodat er tussendoor één of meerdere pauzes kunnen worden ingelast. Bepaal dan hoe laat de pauze genomen wordt. Het kan ook gebeuren dat het kind te moe of te gefrustreerd is om door te gaan met zijn huiswerk. Dan is het ook tijd om even te stoppen en iets anders te gaan doen. Het kind kan altijd nog op een later tijdstip zijn huiswerk voortzetten. Zorg er samen voor dat er voor het slapengaan nog tijd over is om even te ontspannen. De volgende ochtend kunnen hele dringende dingen nog gedaan worden.
Overhoren en helpen Als er gevraagd wordt om te overhoren, neem dan het boek in en laat het kind een half uur later terugkomen. Zo ontstaat een beter beeld of de stof ook op wat langere termijn gekend wordt. Wanneer het kind vastloopt, stel dan vragen die hem naar het antwoord leiden. Dit is effectiever dan meteen de oplossingen te geven. Deze vragen kunnen hem aan het denken zetten over hoe hij zelf het probleem kan oplossen. Door vragen zal stapje voor stapje probleem oplossen en vertrouwen krijgen in eigen kunnen, groeien. Probeer niet een oordeel te geven over de prestaties van het kind (bijvoorbeeld of de conclusie ‘fout’ is), maar vertel alleen wat er zelf uit het boek geconstateerd kan worden. Het is erg belangrijk dat het kind beloond wordt voor het bereiken van doelen én voor inzet. Dit hoeven niet doelen op langere termijn te zijn (een beter rapport), maar dit kunnen juist ook doelen op kortere termijn zijn (de planning gehaald hebben; hard voor een SO geleerd hebben). Dit kan erg motiverend werken. Als het kind altijd ruime voldoendes haalt -ook al gebeurt het leren volgens de ouder niet op de juiste manier- probeer dan toch het vertrouwen te geven dat ieder zijn eigen leerstijl heeft.
38
Vaardigheden In dit onderdeel worden verschillende vaardigheden uitgelegd en aangeboden om het huiswerk te maken.
Memoriseren (Woordjes leren) - Eerst alleen lezen. Dan meerdere malen hardop zeggen. Je gebruikt zo het visuele, motorische en het akoestische geheugen. Daarna jezelf overhoren: je maakt een apart lijstje van de woorden die je dan niet kent. Dit lijstje leer je nog een keer. - Schrijven: Maak rijtjes van maximaal 10 woorden. Het is handig om een vel papier in de lengte te vouwen en op de ene zijde de Nederlandse woorden en op de andere zijde de vertaling te schrijven. Ook kunnen de woorden op de computer ingetikt worden. Gebruik dan de site van de methode van het vak of www.woordjesleren.nl of www.wrts.nl. Wij adviseren om eerst zonder de computer te leren. - Je kunt ook kleine kaartjes maken van stevig papier. Daarop schrijf je aan de ene kant het Nederlandse woord en aan de andere kant het woord in de vreemde taal. Het voordeel van deze methode is dat je de volgorde van de kaartjes steeds kunt veranderen en dat je de woorden die je al kent apart kunt leggen . Bewaar de kaartjes goed zodat je ze voor een proefwerk opnieuw kunt gebruiken. - Laat je door je ouders overhoren: vooral het lijstje met de woorden die je niet kende. - Leer nooit langer dan 30 minuten achter elkaar woordjes, het rendement zakt dan aanzienlijk. - Als je te veel woordjes voor één dag moet leren, spreid het dan over meerdere dagen uit. - Herhaling is heel belangrijk. Zet bijvoorbeeld de wekker een half uurtje vroeger. Je bent dan nog erg fit. - Door de woordjes van Frans, Duits, Engels en de klassieke talen achter elkaar te leren zou je ze door elkaar kunnen gaan halen. - Ga niet vlak voor een overhoring nog in de gang leren, dit verstoort meer dan het oplevert. - Gouden tip: woordjes leren gaat beter als je vijf maal 10 minuten leert, dan wanneer je één keer een uur leert. Alle kennis begint met zelfkennis. Ben je niet zo goed in woordjes leren, besteed er dan meer tijd aan en stop er meer energie in. Op een gymnasium leer je ongeveer 30.000 nieuwe woorden en begrippen: een goede techniek is goud waard.
Samenvatten/ Een tekst leren Voor een aantal vakken zoals Geschiedenis en Aardrijkskunde moet je vaak een tekst leren. In de meeste leerboeken vind je achter in het hoofdstuk een samenvatting of overzicht van de belangrijkste punten in de tekst. Als je echter zelf een samenvatting of schema van de inhoud maakt is dat beter. Je leert er de tekst door. Het gaat er om dat je de belangrijke begrippen en de grote lijn uit die tekst haalt. Je moet onderscheid kunnen maken tussen hoofd- en bijzaken. Er zijn veel manieren om dit te doen. We bespreken er twee. Het maken van een samenvatting. Stap 1 Schrijf (of onderstreep) uit elk blokje tekst de belangrijkste woorden op. Het mogen er niet meer dan vijf of zes zijn. Schrijf ze met flink wat tussenruimte op een blaadje. Het mogen geen zinnen zijn. Doe dit met alle blokjes tekst. Stap 2 Vertel nu aan de hand van de opgeschreven woorden de tekst in je eigen woorden
39
(terug). Schrijf van elk belangrijk woord een logische zin op. Onderstreep het woord.
Stap 3 Lees de tekst nog eens en vul je zinnen aan met belangrijke voorbeelden en details. Stap 4 Bestudeer de afbeeldingen in de tekst en vraag je bij elke afbeelding af waarom die juist dáár staat en wat het voorstelt.
Het maken van een Mind Map Een Mind Map is een schema waarin je de belangrijke begrippen uit de tekst neerzet. Je verbindt de begrippen op een logische manier met elkaar en gebruikt veel symbolen en kleuren. Op deze manier berg je de gegevens uit de tekst overzichtelijk op in je geheugen. Stap 1 Schrijf het onderwerp van de tekst (vaak zit dat in de titel) midden op een lege bladzijde. Stap 2 Zoek nu in de tekst de belangrijke begrippen, schrijf die rond om het titelwoord en verbind die begrippen op een logische manier met elkaar door lijnen. Gebruik eventueel verschillende kleuren. Neem veel ruimte op het papier. Stap 3 De verbindingslijnen hebben vaak een betekenis, die kan je erbij schrijven of je kunt een symbooltje gebruiken. Stap 4 Lees de tekst nog eens en vul je schema aan met voorbeelden en details .
Aantekeningen maken Meestal zal de docent in de les zeggen wanneer er aantekeningen gemaakt moeten worden. Schrijf in ieder geval altijd de aantekeningen van het bord over. Dit zijn volgens de docent belangrijke dingen. Als je ouders je willen helpen, kunnen zij ook aan jouw aantekeningen zien waar jij problemen mee hebt en wat jij moeilijk vindt. Op die manier kunnen ze jou veel beter helpen.
40
Leren van je fouten Foutenanalyse Uit onderzoek naar het rendement van leren komt de foutenanalyse als een sterke vaardigheid naar voren. Door goed te kijken naar wat je fout doet en je af te vragen waarom je dat fout hebt gedaan, lukt het om verbeteringen aan te brengen in je eigen leerstrategieën. Vragen die als ouder aan het kind gesteld kunnen worden zijn: - Wat heb je fout gedaan? - Zijn het vaak dezelfde soort fouten? - Hoe komt het dat je dit fout deed? (Bijvoorbeeld niet goed opschrijven van huiswerk en het verkeerde geleerd) Het is heel nuttig om de fouten die je gemaakt hebt in een proefwerk of SO goed te bekijken. Je kunt ervan leren hoe je het volgende proefwerk beter kunt voorbereiden. We nemen als voorbeeld Latijn SOORTEN FOUTEN
OORZAAK
Woordbetekenis fout
woorden niet goed genoeg geleerd
Grammatica fout
rijtjes niet geleerd of niet begrepen
Fout in vertaalzinnen doordat je een woord niet kende Fout in vertaalzinnen doordat je de uitgang niet goed hebt vertaald Fout in vertaalzinnen door slecht Nederlands
woorden niet goed geleerd grammatica niet goed geleerd, of niet geoefend met vertalen niet genoeg geoefend met vertalen
Als je nu inventariseert waar de meeste fouten zaten, kan je dat specifieke punt de volgende keer gericht anders doen.
Tips per vak voor het maken van huiswerk en ter voorbereiding voor toetsen Nederlands Bij Nederlands werk je aan verschillende onderdelen, waar verschillende tips voor gegeven kunnen worden.
- Voor
lees- en schrijfvaardigheid raden we je aan veel mooie en spannende boeken te lezen. Hierdoor vergroot je je handigheid met de taal. - Als je moeite hebt met grammatica kan je het beste een goede samenvatting maken van alle grammatica die je moet kennen. Het is vooral belangrijk dat je goed de zinnen oefent die in de les besproken zijn. Kijk ook op www.muiswerk.nl voor extra uitleg. - Kijk goed wat je fout gedaan hebt. Vraag je af waarom je die fouten gemaakt hebt en hoe je dat kunt voorkomen. - Voor leerlingen die spreekbeurten lastig vinden zouden deze thuis een paar keer moeten oefenen voor de spiegel, of voor de ouders en eventueel een blaadje maken met steekwoorden.
41
Klassieke talen - Kijk eerst voor tips voor woordjes leren bij “Memoriseren”. - Leer eerst de woorden en grammatica (rijtjes). Dit leer je de week voorafgaand aan je proefwerk: dus in kleinere stukjes leren. Desgewenst met een kaartensysteem of computer (teach2000) werken. - Vlak voor je proefwerk: vertaal een deel van de laatste tekst uit het laatst behandelde hoofdstuk (Bijv. als je een proefwerk t/m les 5 hebt, dan maak je de tekst bij 5.2). - Maak een moeilijke oefening uit het laatste hoofdstuk waar je mee bezig bent geweest. - Controleer dit met het antwoordmodel. - Belangrijk: Maak altijd een foutenanalyse.
Engels - Voor de taalvaardigheid helpt het als je veel boeken in het Engels leest. - In de openbare bibliotheek zijn luisterboeken (cd’s) te leen. Je kan dan naar de tekst luisteren en tegelijk meelezen. - Voor het leren van een proefwerk is het belangrijk om de ‘Stones’ te maken. Maak deze zinnen opnieuw en let hierbij op de spelling. - Hetzelfde geldt voor de grammaticazinnen die in je boek staan. Oefen deze zinnen net zo lang tot je geen fouten meer maakt. De zinnen op een proefwerk lijken op deze zinnen.
Frans In het boek Frans is een uitgebreide huiswerkhulp opgenomen.
Duits - Kijk eerst voor tips voor woordjes leren bij “Memoriseren”. - Leer het zelfstandig naamwoord altijd met lidwoord. - Grammatica: Bestudeer en leer de zinnen die je in de les gemaakt hebt. Hier leer je veel van, vooral als je kijkt wat je fout en goed doet.
Biologie Voor huiswerk: - Maak de opgave in het werkboek pas als je de tekst in het leerboek hebt gelezen. Voor een proefwerk: - Lees de tekst uit het leerboek. - Maak de moeilijke vragen uit het werkboek nog eens opnieuw. - Oefen met de opgaven van “Test jezelf”. - Op V’ELO vind je de antwoorden op de vragen in het werkboek vanaf het moment dat het proefwerk is afgesproken. - Lees en leer de afbeeldingen. Stel de volgende vragen en probeer ze zo concreet en helder mogelijk te beantwoorden: Hoe heet dit? Waarvoor dient dit? Waarom staat dat plaatje juist daar?
42
Geschiedenis - Lees de aantekeningen die je tijdens de lessen gemaakt hebt goed door. Onderstreep eventueel de belangrijkste woorden en zinnen. De aantekeningen laten zien wat de docent het belangrijkste vindt. Lees de tekst in het boek goed door en schrijf de belangrijkste woorden op. Vertel daarna wat elk woord betekent. - Maak een schema waarin je alle belangrijke woorden (of stukjes zin) een plaats geeft. Geef met pijlen aan wat de woorden met elkaar te maken hebben (bijvoorbeeld oorzaak en gevolg). - Vertel bij elk plaatje uit het hoofdstuk een verhaal. Leg uit waar het plaatje over gaat en wat je daar allemaal van weet. - Maak een samenvatting van de tekst. Leg in je samenvatting ook uit waarom iets gebeurde en wat de gevolgen waren. - Bekijk nog eens de vragen en opdrachten die je hebt gemaakt bij dit hoofdstuk. Weet je nog steeds de antwoorden? - Bedenk zelf vragen die gesteld kunnen worden op het proefwerk. Schrijf ook de antwoorden op. Je kunt dit ook samen met een klasgenoot doen. Jij geeft antwoord op de vragen die je klasgenoot bedacht heeft en andersom.
Aardrijkskunde - Kijk goed bij ‘Samenvatten/ Een tekst leren’ hoe je met een groter stuk tekst om moet gaan. Lees de teksten goed door en haal met behulp van de symbolen in de tekst de hoofd- en bijzaken eruit. De symbolen zijn de driehoekjes, vierkantjes en rondjes. - Belangrijk: kijk ook naar plaatjes en grafieken; deze vertellen ook veel over de gelezen stof. - Leer goed je aantekeningen. - Bekijk de vragen en kijk of je ze snapt. Soortgelijke vragen kan je verwachten op een proefwerk. Bij het beantwoorden van de vragen, veelal ‘open’ vragen, moet worden gelet op de formulering. Met andere woorden, wees zo volledig mogelijk in je antwoord.
Natuurkunde - Probeer per paragraaf uit je hoofd op te schrijven wat de hoofdpunten zijn. Controleer dit en schrijf met een andere kleur de dingen die je was vergeten. - Zorg dat je alle formules uit je hoofd kent. - Maak op (kladpapier) een opgave en ga dan pas naar de uitwerking achterin de reader kijken. Het is niet voldoende om de uitwerking te snappen, je moet hem zelf kunnen opschrijven. Door je huiswerkopgaven met een andere kleur te corrigeren kun je altijd terugzien welke opgaven jij moeilijk vond. Vaak zijn de laatste opgaven van een paragraaf het moeilijkst, maar dit is niet altijd zo.
Wiskunde - Maak goed gebruik van de gegeven studiewijzer. Zorg in elk geval ervoor dat je niet achterraakt. Spaar de weektaak niet op tot het weekeinde, maar verdeel het opgegeven werk in stukken, zodat je voor elke les een paar opgaven maakt. Als je een keer geen tijd hebt om je huiswerk te maken, haal dit dan zo snel mogelijk in, of nog beter plan je werk zo goed, dat je het voordien kunt maken. - Maak per hoofdstuk een lijstje in je schrift van de definities en (reken)regels die je moet kennen en bekijk dit lijstje elke keer als je je huiswerk maakt.
43
- Let
op notaties, neem de voorbeelden van de docent over en gebruik die notatie ook als je je huiswerk maakt. Dan raak je daar zo aan gewend, dat het bij een SO of proefwerk (bijna) automatisch gaat. - Maak bij elk hoofdstuk ook een lijstje van opgaven die je moeilijk vindt of die je in eerste instantie niet snapte. Bekijk die opgaven later nog een keer. - Maak gebruik van de aantekeningen in je schrift bij het leren voor een proefwerk. Je weet dan aan welke opgaven je aandacht moet besteden. In de ‘diagnostische toets’ en de herhaling staan dezelfde soort opgaven als je met het proefwerk kunt verwachten. Die kun je oefenen.
44
Aanbevolen boeken en websites Leo Sanders, Over het hoe en waarom van huiswerk en tips voor leraren en ouders , Huiswerk maken, gemakkelijker dan je denkt (voor scholieren) Maes & Maes, Help! Hoe kan ik mijn kind helpen studeren? R. Schoufour, Huiswerk, maak er wat van!
www. digischool.nl www.kennisnet.nl www.muiswerk.nl www.teach.nl www.woordjesleren.nl www.wrts.nl
45
7.7
Bijlage 7: Aanpak Huiswerktraining
Doel: doorstroom in onderbouw verbeteren en de uitval beperkt houden door aandacht te geven aan de huiswerkattitude van leerlingen; het aantal doublanten verminderen door leerlingen tijdens de huiswerktraining handvatten aan te reiken.
Afspraken over de organisatie van de huiswerktraining
Op dinsdag en donderdag het 9e en 10e uur. Als één van de begeleiders van de huiswerktraining verhinderd is, dan moet deze zelf zorgen dat er een vervanger gezocht wordt. Bij de vervanging kan er contact gezocht worden met de coördinator tweede klas, Imane Naime van de administratie of de conrector onderbouw. De leerlingen worden geselecteerd tijdens de rapportvergadering door het docententeam. Als de leerjaarcoördinator de bevestiging heeft gekregen van de zorgcoördinator dat er plaats is dan stuurt de leerjaarcoördinator een (standaard)brief naar huis om de leerling en ouders op de hoogte te stellen van de aanmelding. De mentor communiceert nog eens met de leerling dat deze deelneemt aan de hwtraining. Maximale groepsgrootte is 14. Deelname duurt één rapportperiode, eventueel uit te breiden met nog een periode. De begeleiders van de huiswerktraining sturen een rapportage aan de leerjaarcoördinator voorafgaand aan de rapportvergadering en ze sturen een rapportage naar huis.
Regels/afspraken die met de leerlingen gemaakt moeten worden
De begeleider houdt de absentie bij en stuurt twee keer per week het overzicht naar de leerjaarcoördinatoren. De ljc controleert of de absentie terecht was. Na twee keer ongeoorloofde absentie volgt ontzegging van deelname. De leerjaarcoördinator communiceert dit schriftelijk aan ouders. Elke leerling krijgt een snelhechter van ons en heeft hem elke keer bij zich. Daarin zitten de planner van de week, de gemaakte en teruggekregen so’s en proefwerken. De leerlingen zitten niet naast elkaar. Leerlingen mogen niet met elkaar overleggen. Telefoons en andere apparaten staan uit. Alleen bij hoge uitzondering en met toestemming van de docent kan een leerling in de mediatheek werken. Ook als het huiswerk voor de volgende dag af is moet de leerling tot het einde blijven. De leerling zorgt er dus voor dat er boeken zijn om verder te werken.
46
7.8
Bijlage 8: Dramalessen
Doel Met de dramalessen willen wij leerlingen leren van hun eigen kracht uit te gaan. Deze leerlingen kunnen gesignaleerd worden door de docenten en mentor, tijdens rapportvergaderingen en teamvergaderingen, door de uitslag van de CBO-test in de eerste klas en doordat ouders het signaal afgeven. Inhoud Leerlingen leren in een veilige omgeving te werken aan hun houding, de manier waarop ze staan, hun stemgebruik, kortom ze werken intensief aan hun presentatievaardigheden. Daarbij wordt uitgegaan van de Rots en Water-methode, waarbij ze kunnen kiezen uit een stevige actie (Rots) of een soepele, meegaande actie (Water). Door veel rollenspellen te doen waarin zij situaties naspelen waarin een assertieve houding van ze verwacht wordt, leren de leerlingen een andere weg in te slaan. Nieuwe mogelijkheden om op situaties te reageren worden ontdekt. Zo leren ze inzien dat ze zelf invloed hebben op hun eigen gedrag en situatie. Selectie Na overleg met de leerlingen en betrokkenen meldt de coördinator de leerling aan bij de conrector onderbouw. De conrector selecteert in overleg met de coördinatoren de leerlingen, communiceert met de dramadocent en coördinatoren over de tijd, plaats en duur van de lessen. Een leerling kan bij mogelijk bezwaar een paar lessen meedoen als proef. Het is wel de bedoeling dat leerlingen beseffen dat zij verplicht zijn naar de lessen te gaan als zij eenmaal akkoord zijn gegaan met deelname. Dit wordt hen schriftelijk meegedeeld in de brief die zij ontvangen over hun deelname aan de dramalessen. Na het eerste rapport vraagt de conrector aan de coördinatoren wie er in aanmerking komen voor dramalessen. Uiterlijk anderhalve week voor aanvang van de lessen is het voor de dramadocent en de leerlingen duidelijk hoe de samenstelling van de groep is. De leerlingen ontvangen schriftelijk bericht. De mentor en klasdocenten worden via de mail op de hoogte gebracht door de coördinator. De mentor voert in Magister in dat de leerling deelneemt aan deze lessen. Lessen Er kunnen maximaal 10 leerlingen deelnemen aan een dramacursus, deze cursus duurt ongeveer 9 weken. Er worden dramalessen gegeven in blok 3 en in blok 4. De lessen worden op maandag in de grote pauze in de gymzaal gegeven. Aan het eind van de cursus ontvangen de leerlingen een schriftelijke rapportage over hun deelname aan de dramalessen. Evaluatie De conrector en dramadocent hebben twee keer per jaar overleg over de inhoud, verloop en verbeterpunten van drama op het Vossius. Na elke cursus heeft de docent overleg met de zorgcoördinator om de bevindingen uit de cursus te bespreken en mogelijke adviezen te geven over leerlingen die tijdens de cursus zodanig opvallend gedrag vertoonden dat er verdere begeleiding noodzakelijk lijkt. De zorgcoördinator besluit welke vervolgactie er eventueel genomen moet worden met betrekking tot de leerling. De conrector zorgt ervoor dat de dramadocent toegang krijgt tot het leerlingvolgsysteem van de dramaleerlingen om de relevante informatie die voortkomt uit de dramalessen op te nemen in het Leerlingvolgsysteem.
47
7.9
Bijlage 9: Klachtenprocedure
De school is een omgeving waar mensen intensief met elkaar omgaan. Botsingen en meningsverschillen zijn dan ook niet bijzonder en worden vaak in onderling overleg bijgelegd. Dat is ook ons streven. Soms is een meningsverschil van dien aard, dat iemand een klacht hierover wil indienen. Die mogelijkheid is er. Het wordt op prijs gesteld indien iemand die wil klagen dat eerst kenbaar maakt bij de schoolleiding of het schoolbestuur. Mogelijk kan de klacht verholpen worden. De schoolleiding is bereikbaar op het Vossius, Messchaertstraat 1, 1077 WS Amsterdam, telefoon 020-6620934. De school is voor de behandeling van klachten tevens aangesloten bij een onafhankelijke klachtencommissie: ‘de Landelijke Klachtencommissie onderwijs (LKC)’. De LKC is te bereiken bij Onderwijsgeschillen, Postbus 85191, 3508 AD Utrecht, telefoon 030-2809590, fax 030-2809591. U kunt ook de website raadplegen www.onderwijsgeschillen.nl.
48
7.10 Bijlage 10: Veilig op het Vossius
VEILIG OP HET VOSSIUS Richtlijnen om pesten tegen te gaan
Vossius Gymnasium
49
INHOUDSOPGAVE
INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... 3 VISIE VAN DE SCHOOL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 HOE ZORGEN WIJ ERVOOR DAT DE SCHOOL VOOR IEDEREEN EEN VELIGE PLEK IS? . . . . 4 Structurele handelingen van de school . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Structurele handelingen in de leerjaren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Incidentele handelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 EVALUATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 BIJLAGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
50
INLEIDING Het Vossius wil een plek zijn waar leerlingen zich thuis kunnen voelen en waar ze naast het presteren, veel met elkaar kunnen delen. De vele buitenschoolse activiteiten zoals het orkest, toneel en sportactiviteiten zijn er om leerlingen uit verschillende leerjaren met elkaar iets te laten doen waar ze een passie voor hebben en waar ze goed in zijn. Echter, zoals overal waar groepen samenkomen, is er kans op pestgedrag. Op het Vossius accepteren wij geen pestgedrag en hebben hiervoor onze ‘richtlijnen bij pesten’ om dat zo effectief mogelijk aan te pakken. Wij willen dat elke leerling zich veilig voelt om het beste uit zichzelf te kunnen halen. Het beleid van het Vossius Gymnasium om deze veilige plek te realiseren is beschreven in dit document Veilig op het Vossius.
VISIE VAN DE SCHOOL Uit onderzoek blijkt dat pesten op school veelvuldig voorkomt. Het meest recente onderzoek spreekt over 7% in het voortgezet onderwijs. Uit onderzoek blijkt ook dat dit cijfer omlaag gebracht kan worden door preventieve en curatieve acties in het onderwijs. Het Vossius heeft dan ook preventieve en curatieve maatregelen genomen om pesten zoveel mogelijk te voorkomen en snel op te lossen als het zich toch voordoet. Als we het over pesten hebben, waar praten wij dan over? Welk gedrag verstaan wij onder pesten? Wat is veiligheid? Op het moment dat iemand herhaaldelijk over de grenzen van een ander gaat en dat door de aangesprokene zo ervaren wordt, spreken we van pesten. Kenmerken van pesten zijn: machtsverschil tussen pester en gepeste; langdurig; een deel van de groep vindt het niet leuk; de aangesprokene vindt het niet leuk; bijna altijd is dezelfde leerling het mikpunt van de pesterijen; vaak een groepje tegen één; het is niet gemakkelijk te stoppen door groepsgenoten. Bij plagen is er sprake van machtsevenwicht; opmerkingen worden over en weer gemaakt; alle groepsgenoten vinden het leuk; het is kortdurend; het is gemakkelijk te stoppen door alle groepsgenoten. Plagen kan overgaan in pesten. Kortom: leerlingen moeten wel opmerkingen over elkaar kunnen maken; reageren op elkaar is een onderdeel van het groepsproces waarbij kinderen elkaar verkennen en er een groepsgevoel wordt vergroot. In een groepsproces waarbij dit evenwichtig verloopt, is het makkelijker om een groep te creëren waar ieder kind zich veilig voelt en de sfeer prettig vindt. Iedere leerling zal in de gaten moeten houden of de omgang met elkaar resulteert in pestgedrag. Een veilige school is een school waar iedereen zich veilig voelt. Zich veilig voelen betekent niet bang zijn dat anderen over je grenzen gaan met opmerkingen of andere gedragingen. Een veilige school wordt gecreëerd door: - respectvolle omgang van medewerkers onder elkaar en van medewerkers naar leerlingen; - preventieve activiteiten, zoals lessen over omgaan met elkaar; - helder beleid over acties die de school uitvoert als er onverhoopt sprake is van pesten.
51
HOE ZORGEN WIJ ERVOOR DAT DE SCHOOL VOOR IEDEREEN EEN VEILIGE PLEK IS? Wij doen er van alles aan om ervoor te zorgen dat er niet gepest wordt, dat leerlingen zich goed voelen op school en dat zij het er naar hun zin hebben. Dat zijn noodzakelijke voorwaarden om goed te kunnen leren en te presteren. De activiteiten van het Vossius kunnen ingedeeld worden in structurele en incidentele handelingen om pesten te voorkomen, of tijdig te signaleren en daar zo adequaat mogelijk mee om te gaan. Per leerjaar is de behoefte van leerlingen anders, omdat ze een andere aanpak nodig hebben in de verschillende stadia van hun ontwikkeling. Daarom zijn er ook verschillen in de aanpak van pestgedrag per leerjaar.
Structurele handelingen van de school Binnen de school is er een organisatiestructuur gebouwd en zijn er per leerjaar signaleringsmomenten afgesproken -zoals het mentoroverleg- die ervoor moeten zorgen dat pestgedrag voorkomen wordt of tijdig gesignaleerd en opgelost wordt. Binnen de school is de zorg ten aanzien van pesten als volgt gestructureerd: - De docenten: zij hebben natuurlijk de eerste verantwoordelijkheid door leerlingen aan te spreken op hun gedrag. De docenten zijn degene die het pesten kunnen waarnemen (zie bijlage 1). Het is van belang te letten op signalen omdat erg veel leerlingen niet melden aan ouders of school dat zij worden gepest. Docenten moeten alert blijven en het niet laten passeren dat leerlingen negatief op elkaar reageren. Als school verwachten we van docenten dat ze op een passende manier het groepsproces kunnen begeleiden. Docenten houden zelf hun pedagogische competentie op peil en binnen de school wordt hun deze mogelijkheid ook geboden. - De mentoren: elke klas heeft een mentor -één van de docenten- die goed de sfeer in de klas kan peilen. Zij kennen hun mentorleerlingen en zijn het eerste aanspreekpunt voor de leerling. Alle informatie komt samen bij de mentor. Op het mentorspreekuur kunnen leerlingen met hun mentor persoonlijke zaken bespreken. In de eerste 4 leerjaren zijn er wekelijkse mentoruren ingeroosterd. Vanaf het 5e en 6e leerjaar spreken de individuele mentoren zelf af met hun leerlingen. Bij een incident voert de mentor onmiddellijk gesprekken en bemiddelt bij conflicten en pesten. - De zorgcoördinator: is het aanspreekpunt voor alle betrokkenen op het gebied van zorg. Dat geldt ook voor de zorg voor leerlingen die pesten of gepest worden. Zij adviseert mentoren, docenten en ouders bij preventief en curatief handelen bij pesten. Zij heeft informatie over de mogelijke externe hulp als dat voor leerlingen nodig mocht zijn. Veel gepeste kinderen hebben baat bij een weerbaarheidstraining; pesters hebben soms ook externe ondersteuning nodig om hun gedrag te kunnen veranderen.
52
- De leerjaarcoördinator: dit is een docent met de verantwoordelijkheid voor alle voorkomende zaken ten aanzien van alle leerlingen in een betreffend leerjaar. De leerjaarcoördinator heeft regelmatig contact met de mentoren en onderneemt actie samen met de mentor, de zorgcoördinator en de schoolleiding wanneer dat nodig is. Deze coördinator zorgt ervoor goed op de hoogte te blijven van wat zich afspeelt in het leerjaar. Wat kenmerkend is voor de coördinatoren is dat zij direct communiceren met ouders, leerlingen en docenten. - De schoolverpleegkundige: deze neemt in de tweede klas een GGD-vragenlijst af, onder andere als signaleringsinstrument voor pestgedrag. - De schoolmaatschappelijk werker: dit is een externe professional, die wanneer nodig, door de school betrokken wordt. - In het leerlingvolgsysteem (Magister) worden relevante incidenten en adviezen geregistreerd. - Het ‘Zorg- en Advies Team’ (ZAT): is een landelijk steunpunt van professionelen, om leerlingen met problemen snel en adequaat te helpen. Goede samenwerking tussen de school en het ZAT voorkomt escalatie van problemen met en van leerlingen. - Vertrouwenspersonen: dit zijn twee docenten die onafhankelijk staan van de zorgstructuur en daardoor als informeel portaal dienen voor vertrouwenskwesties van zowel leerlingen als medewerkers. - Juniorbegeleiders: dit zijn vierde klas leerlingen die na een sollicitatieprocedure geselecteerd zijn als hulpmentoren voor de mentoren van de eerste klas. Zij zijn ook aanspreekpunt voor leerlingen uit de eerste klas. Omdat de juniorbegeleiders ook leerlingen zijn spreken de eersteklassers hen gemakkelijker aan in geval van pestincidenten. De juniorbegeleiders ontvangen een korte training onder andere om pesten te kunnen signaleren en adequaat te kunnen reageren. - Klassenvertegenwoordigers: dit zijn twee leerlingen per klas, democratisch gekozen als vertegenwoordiger. Zij hebben o.a. de taak om eventueel pesten aan te kaarten bij de mentor. Er is tussen deze personen voldoende overleg om relevante informatie uit te wisselen: - Eén keer in de drie weken is er individueel overleg tussen mentor en de leerjaarcoördinator. - Eén keer in de zes weken is er overleg tussen de mentoren van de onderbouw en de leerjaarcoördinator. - Eén keer in de zes weken is er mentoroverleg met de mentoren van elk leerjaar. - Er zijn natuurlijk ook regelmatig teambesprekingen en rapportvergaderingen waarin de docenten hun signalen kunnen delen. - Eén keer in de zes weken is er overleg met het ZAT en de leerjaarcoördinatoren, de zorgcoördinator en de conrectoren. Het reguliere contact van de school met ouders bestaat uit ouderavonden en voorlichtingsavonden en uit telefoon- en mailverkeer met de mentor.
53
Structurele handelingen in de leerjaren Pesten komt het meeste voor in de leeftijd van acht tot veertien jaar. Daarom biedt het Vossius in de eerste twee leerjaren een preventieprogramma aan. Het eerste leerjaar Op het Vossius zijn er per leerjaar verscheidene programma’s die tot doel hebben leerlingen bewust te maken van hun gedrag, de keuzes die zij maken en het effect van hun gedrag op anderen. We vinden het belangrijk dat het groepsproces en hun start op het Vossius goed verloopt. Leerlingen hebben voor onze school gekozen en het is belangrijk dat ze zich thuis voelen op het Vossius. Naast de cognitieve uitdaging willen wij dat leerlingen ook in sociaal opzicht goed beslagen hun weg vervolgen. - In het eerste half jaar van de eerste klas ligt de nadruk op het kennismaken met elkaar en het vinden van een stabiele groepsverhouding in de klas. Alle leerlingen krijgen een aanbod van studieen sociale vaardigheden in hun studiemap tijdens de studielessen met de mentor. Er zijn twee van deze mentoruren per week ingeroosterd, waar onder meer afspraken worden gemaakt over hoe de leerlingen met elkaar om willen gaan. Deze afspraken worden vastgelegd per klas en verspreid onder alle kinderen. Er wordt aandacht besteed aan het verschil tussen pesten en plagen, hoe je een goede groep kunt vormen, welke omgangsvormen daarvoor nodig zijn. Bij deze afspraken wordt opgenomen dat iedere leerling pestgedrag hoort te melden. Het verschil tussen klikken en melden van probleemgedrag wordt besproken. Tevens wordt hier aangegeven wat het Vossius doet als pesten wordt gesignaleerd, zodat alle leerlingen weten waar ze aan toe zijn. - Om het groepsproces te bevorderen gaan de eersteklas leerlingen al in hun tweede lesweek met elkaar een aantal dagen op kamp. Samen met hun klasgenoten vervullen zij allerlei opdrachten, spelen zij samenwerkingsspellen en voeren zij een sportieve competitie met elkaar om de groepscohesie te benadrukken. Door klassenuitstapjes te maken wordt het groepsgevoel bevorderd. Ook de twee schooltoernooien die elk jaar worden georganiseerd dragen hiertoe bij. - Elke leerling in de eerste klas houdt een persoonlijk schriftje bij waarin zij melden hoe zij zich voelen, of zij zich zorgen maken om zichzelf of om andere leerlingen bij hen in de groep. De mentor gebruikt dit schriftje bij de persoonlijke gesprekken met de leerlingen om tijdig te kunnen signaleren wat er speelt. Hierbij is het van groot belang te benadrukken dat deze gesprekken vertrouwelijk zijn en dat er geen acties worden ondernomen zonder medeweten van de betreffende leerling. - In de onderbouw (1e, 2e, en derde klas) zijn er veel excursies, museumbezoeken en dergelijke gepland. Ook gaan we elk jaar met elke klas (behalve in de zesde klas) op excursie om de groepsbinding te bevorderen en in stand te houden. - Verder zijn er in de onderbouw meerdere momenten ingeroosterd waarbij leerlingen voorlichting krijgen. Er wordt gezamenlijk naar een DVD over pesten gekeken. Naar aanleiding van dit programma wordt het effect van pesten, de gevolgen op lange termijn, de bewustwording van je eigen rol en verantwoordelijkheid besproken. - Ouderejaars (de juniorbegeleiders) begeleiden de eerstejaars tijdens hun eerste jaar. Zij werken als assistenten van de klassenmentor en maken de leerlingen wegwijs. Zo is het voor eerstejaars vanzelfsprekend dat zij ook contacten hebben in andere leerjaren.
54
- Elke klas kiest twee klassenvertegenwoordigers die als woordvoerders voor de klas fungeren. Deze vertegenwoordigers hebben o.a. als taak om te signaleren en te melden wanneer er een leerling gepest wordt. Dit sociale systeem is onderdeel van de cultuur op het Vossius, leerlingen zorgen voor elkaar en letten op elkaar. Door een gemengde populatie van leerlingen die eindelijk op een plek komen waar zij mogen excelleren, is er een sfeer ontstaan van wederzijds respect dat het hart vormt van het Vossius. Hier mag je zijn wie je bent en je mag je hier thuis voelen.
Het tweede leerjaar (preventieprogramma) In de tweede klas is er veel aandacht voor preventieve programma’s om leerlingen voorlichting te geven over allerlei zaken. Bij het vak biologie is er een aanbod van lessen over verslaving, gameverslaving, roken en alcohol. Na deze lessen heeft elke mentor gesprekken met de klas naar aanleiding van de besproken stof. De leerlingen krijgen ook een dubbele les over pesten, herkennen en voorkomen van pesten, en het verschil tussen plagen en pesten, gegeven door een externe deskundige. De mentor is bij deze lessen aanwezig en kan in de contacten -met de hele klas en individueel-, hierna ingaan op pestgerelateerde onderwerpen volgens de methode die aan de leerlingen aangereikt is. Tijdens deze lessen wordt ook het cyberpesten behandeld en wat je zelf kunt doen als leerling om ervoor te zorgen dat medeleerlingen zich ook op het net veilig blijven voelen
Incidentele handelingen Wanneer er een pestincident wordt gesignaleerd is de gangbare manier van handelen als volgt: - De mentor gaat zo snel mogelijk in gesprek met degene die gepest wordt. Met deze leerling wordt besproken wat er gaande is en wordt een gesprek met de pester en/of meelopers voorbereid indien de gepeste daartoe bereid is. Indien de ouders niet op de hoogte zijn, wordt besproken of dat alsnog dient te gebeuren (zie bijlage 1). - Vervolgens wordt een gesprek gevoerd met slachtoffer en pester. Dat kan één gesprek zijn, maar ook meerdere gesprekken als dat nodig is. Dat is altijd een ´gesprek zonder schuldvraag´ (zie bijlage 2). Dat wil zeggen dat het er niet om gaat wie er schuld heeft, maar dat het in de toekomst anders gaat. Het gesprek eindigt met afspraken voor de toekomst. Door leerlingen te laten luisteren naar de effecten van hun gedrag op een medeleerling kan het effect bereikt worden dat leerlingen zich bewuster worden van hun gedrag en stoppen met het pesten. Door ook de meelopers aan te spreken, is het voor de pester gemakkelijker om het eigen ongepaste gedrag te stoppen. Meer mensen zijn immers ervan op de hoogte dat ander gedrag is afgesproken. Daarnaast wordt er zo een systeem gecreëerd van sociale controle binnen de groep om de veilige sfeer te waarborgen. - De mentor checkt na een week en na drie weken bij de gepeste leerling en bij de andere gesprekspartners of de afspraken voldoende worden nageleefd. Indien nodig wordt nogmaals een gesprek gevoerd. - Worden de in het tweede gesprek gemaakte afspraken nog niet uitgevoerd, dan neemt de mentor contact op met de ouders van de pesters en meelopers.
55
- Wij verwachten van de ouders dat zij het gedrag met hun kind bespreken en indien nodig sturend optreden. Het helpt ons wanneer ouders de school van informatie voorzien waardoor wij in onze benadering zo adequaat mogelijk kunnen reageren. - In het geval dit niet voldoende is, worden de leerjaarcoördinator en de zorgcoördinator bij dit probleem betrokken. Samen wordt er gekeken of er intern mogelijkheden bestaan om degene die pest en degene die gepest wordt ondersteuning te bieden. Daarnaast wordt bekeken of een passende straf gewenst is. Mogelijkheden zijn onder meer: strafwerk, schorsing van één of meer dagen. - Indien nodig wordt er met mensen uit het ZAT gezocht naar verwijzing naar interne hulp of externe instanties. Dit gebeurt in ieder geval pas na overleg met de ouders. Mogelijkheden zijn: interne dramalessen op basis van de methode Rots en Water en sociale vaardigheidstrainingen. In het kort komt het er op neer om zo snel mogelijk boven water te krijgen wat er aan de hand is. Vervolgens wordt er intern -en wanneer nodig extern- geprobeerd het pestprobleem zo goed mogelijk op te lossen.
EVALUATIE Hoewel er tot nu toe veel gedaan is aan preventie van pestgedrag en er adequaat wordt gereageerd op incidenten, was er nog geen protocol vastgelegd. Het opstellen van dit document is een eerste stap in het bieden van kwaliteitszorg met betrekking tot omgang met pesten op het Vossius. Dit document is tot stand gekomen door informatie te verzamelen bij alle betrokkenen van de leerlingenzorg op het Vossius. Daarnaast is er in februari 2011 een studiedag voor docenten gehouden met betrekking tot het omgaan met pesten. Opmerkingen uit deze studiedag zijn verwerkt in dit document. Het doel is om dit document als leidraad te gebruiken voor de kwaliteitszorg met betrekking tot het omgaan met pesten. Het Vossius doet mee met ‘Vensters voor Verantwoording’. Daarvoor hebben we afgesproken om metingen te doen onder leerlingen waarbij veiligheid een belangrijk onderwerp is. Afgelopen jaar is er al een meting gedaan onder leerlingen. De uitkomst was redelijk positief, het Vossius Gymnasium wordt als een veilige school ervaren door minstens 90 % van de leerlingen. Jaarlijks zal de werkwijze van het Vossius, beschreven in Veilig op het Vossius, worden geëvalueerd. Indien nodig zullen aanpassingen worden aangebracht. Ook nieuwe inzichten met betrekking tot pesten, die uit onderzoek blijken, zullen in dit document worden verwerkt. De evaluatie zal plaatsvinden in het zorgadviesteam, met mentoren en met ouders in de ouderraad. Uiteraard wordt de mening van leerlingen hierbij betrokken via de jaarlijkse meting onder leerlingen.
BIJLAGEN Voorbeelden van pesten en signalen van pesten Aandachtspunten bij het gesprek met een gepeste leerling Gesprek zonder schuldvraag
56
BIJLAGE 1 Pesterijen kunnen zijn:
Altijd een bijnaam, nooit bij eigen naam noemen. Zogenaamd leuke opmerkingen maken over een klasgenoot. Buitensluiten, niet mee laten doen met gesprekken of met meefietsen naar buitenschoolse activiteiten of lessen. Uitlachen. Een klasgenoot voordurend ergens de schuld van geven. Briefjes doorgeven. Beledigen. Nare opmerkingen maken over kleding, uiterlijk, gedrag. Isoleren. Buiten school opwachten. Fysiek geweld: slaan of schoppen. Achtervolgen: op weg naar huis achterna rijden/naar het huis van het slachtoffer gaan. Bezittingen afpakken. Schelden of schreeuwen tegen het slachtoffer. Slachtoffer tegenhouden, insluiten.
Deze gedragingen kunnen op school of op weg van en naar school gebeuren, maar ook digitaal.
Signalen van pesten zijn:
Constatering van bovenstaande gebeurtenissen. Melding van bovenstaande gebeurtenissen. Leerlingen die zich terugtrekken (timide (subassertief) gedrag), niet-weerbare lichaamstaal. Leerlingen die zich sterker manifesteren: brutaler, agressiever. Leerlingen die zich afzonderen. Leerlingen die in de klas alleen zitten, en ook buiten het klaslokaal vaak alleen zijn. Leerlingen die spullen kwijt zijn. Leerlingen waarvan spullen kapot zijn. Leerlingen die bij de gymles altijd als laatste gekozen worden. Leerlingen waarvan de schoolprestaties achteruit gaan. Leerlingen die sociaal onhandig gedrag vertonen.
Let wel: de bovenstaande signalen kúnnen duiden op pesten, maar dat hoeft niet. Het is altijd raadzaam om bij vermoedens na te vragen bij het gepercipieerde slachtoffer of de vermoedens kloppen.
57
BIJLAGE 2 AANDACHTSPUNTEN VOOR HET GESPREK MET DE GEPESTE LEERLING Houding
Medeleven tonen door bijvoorbeeld te zeggen: ik kan me voorstellen dat het heel naar is dat je dit hebt meegemaakt. Rustig blijven als emoties (verdriet, woede) worden getoond.
Vragen stellen Luisteren en vragen; hoe en door wie er wordt gepest. Doorvragen naar hoe de leerling zelf reageert, wat doet hij/zij voor, tijdens en na het pesten. Complimenten geven voor wat een leerling zelf al heeft gedaan (al is het een klein dingetje). Sterke kanten van de leerling benadrukken. Heeft de leerling het gemeld aan de ouders? Zo niet, redenen gevebn waarom dat belangrijk is.. Bespreken of de leerling het gesprek met de pester/meelopers wil aangaan. Hij/zij kan dan rustig en duidelijk zeggen hoe het gedrag van de pester/meelopers overkomt en wat deze leerling in de toekomst anders wil.
Informatie geven Verslagenheid of heel boos worden is juist vaak een reactie die de pester wil. Benadrukken dat de gepeste leerling geen schuld heeft. De gepeste leerling in laten zien waarom iemand pest (deze voelt zich daar groot door; zegt niets over hoe jij bent). Uitleg van het ´gesprek zonder schuldvraag´, de rol van de mentor en wat er van de leerling al dan niet wordt verwacht.
In de weken na het gesprek Alleen acties ondernemen als de gepeste leerling daarmee akkoord gaat. Belonen (complimenteren)als de leerling zich sterker opstelt. Voor anderen onzichtbare steun door een blik of een knipoog e.d.
58
GESPREK ZONDER SCHULDVRAAG 1) Mentor/docent meldt feiten melden door een IK-boodschap. (gedrag, wat heb je gezien, gehoord) 2) Doel aangeven van bemiddelen. “Ik wil dat we dit nu met elkaar uitpraten en dat jullie tot een oplossing komen met elkaar die voor iedereen goed voelt”. 3) Om de beurt deelnemers laten vertellen wat er is gebeurd en daarna checken bij de anderen: herkennen ze dit? Laat ze vertellen hoe zij zich voelden en check of ze zich kunnen voorstellen hoe de ander zich voelde? Als er deelnemers doorheen praten: aangeven dat zij straks mogen, nu is de opdracht luisteren en inlevingsvermogen. Soms loopt een gesprek vast, ga dan in op behoeftes, wat wilde je? En ook hier feiten checken en inlevingsvermogen prikkelen. 4) Brainstormen over mogelijke oplossingen, hoe het in de toekomst anders kan. Wat kan een ieder doen om de situatie positief te veranderen. Welke verandering wil je zien, willen zij zien? 5) Oplossing kiezen met elkaar. 6) Checken: is iedereen het eens met de oplossing. 7) Evalueren van het gesprek en compliment maken. Zorgen voor een positieve afsluiting met gedragselement bijvoorbeeld een compliment voor elkaar. 8) Eventueel kort oefenen van de oplossing. 9) Afspraken maken over wanneer en hoe te evalueren en gesprek afronden. 10) Aanwezig blijven en zonodig begeleiden, bijstellen, evalueren van de oplossing. 11) Vervolggesprek ter evaluatie: hoe gaat het nu? Eventueel samen afspraken nog scherper stellen. Let op: een gesprek zonder schuldvraag is niet altijd mogelijk. Het kan zijn dat het gesprek strandt. Vaak gebeurt dit doordat de gesprekspartners nog te veel in hun emotie zitten waardoor ze (nog) niet in staat zijn om écht te luisteren naar de ander. Soms speelt dat de gesprekspartners nog steeds bang zijn voor straf waardoor zij denken ´als ik me op de vlakte houd, kunnen ze me niet ´pakken´. Dan benoem je wat er volgens jou gebeurt op dit moment (metacommunicatie) en meld je dat je er later op terugkomt.
59
