Zorgpad palliatieve oncologische patiënten
Patiëntengroep Ziekenhuis
Palliatieve oncologische patiënten IJsselland Ziekenhuis
Projectleider(s) Medisch specialist Huisarts Casemanager ziekenhuis
Liesbeth Struik
Casemanager thuiszorg Aanspreekpunt huisartsenpost
Jeannette Roskam (functionaris palliatieve zorg)
Aanspreekpunt SEH teamleider
Kitty Garnier
Doel (YSL, 2011)
Zorgen dat overwegingen en afwegingen rond palliatieve zorgverlening worden gedocumenteerd, zodat een integraal zicht op de behandeling mogelijk is. Aandacht besteden aan de vroegsignalering van palliatieve zorg, zodat lijden, crisissituaties en onnodige transities naar zorginstellingen voorkomen of verminderd kunnen worden.
Versienummer Datum
1
7 21-01-2014
Zorgpad palliatieve oncologische patiënten | versie 7
Omschrijving patiëntencategorie, inclusie in zorgpad Doelgroep
Betrokken hulpverleners
Specifieke punten
Het gaat om patiënten met een gemetastaseerde ziekte met een levensverwachting korter dan 1 jaar. De medisch specialist is de hoofdbehandelaar van deze patiëntengroep.
Medisch specialist
Inclusie in zorgpad op initiatief van de medisch specialist door het stellen van de surprise-question ( Moss et al, 2009): zou het u verbazen als deze patiënt binnen een termijn van 1 jaar zou overlijden? Triggers om het zorgpad te starten: Zijn er klinische indicatoren (bijlage 1) van voortschrijdende ziekte? Is het een oudere, kwetsbare patiënt? Wat wenst de patiënt? Welke noden heeft de patiënt?
Acties bij inclusie in zorgpad
Afspraken
Norm / Indicator • Medische overdracht naar huisarts verstuurd binnen maximaal 5 werkdagen. • Huisarts stuurt binnen twee weken een korte overdracht naar de HAP bij inclusie in zorgpad. • Lastmeter wordt meegegeven aan iedere patiënt bij inclusie in zorgpad.
2
Zorgpad palliatieve oncologische patiënten | versie 7
Medisch specialist
Benoemen/ markeren palliatieve fase naar patiënt en naasten Hoofdbehandelaar noteren in medisch dossier Palliatieve fase en inclusie zorgpad noteren in medisch dossier Medische overdracht naar de huisarts sturen
Casemanager ziekenhuis
Stuurt korte overdracht naar de huisartsenpost (HAP) (daarna bij belangrijke wijzigingen
[email protected])
Doktersassistente polikliniek
Poliafspraak bij casemanager ziekenhuis gekoppeld aan volgende poliafspraak medisch specialist (eerste bezoek aan boeken als nieuwe patiënt in SAP) Lastmeter meegeven aan patiënt Checklist palliatieve zorg invoegen in medisch dossier
Fase 1. Patiënt met gemetastaseerde ziekte met een levensverwachting van minder dan een jaar. Nb. De patiënt krijgt in deze fase ook nog ziektegerichte behandeling (Zylicz, Teunissen & Graeff, 2010). Actie
Betrokken hulpverleners
Specifieke punten
Inhoud eerste poliafspraak casemanager ziekenhuis Kennismaken patiënt en naasten Rol van casemanager vanuit ziekenhuis benoemen Lastmeter bespreken Continuïteitshuisbezoek (IKNL, 2005) aanvragen Transmurale overdracht (IKNL, 2002) invullen, versturen naar thuiszorg (point) en huisarts Afhankelijk van welke hoofdbehandelaar patiënt instrueren over wat te doen bij klachten in thuissituatie
Casemanager ziekenhuis
De casemanager kan zijn: Verpleegkundig specialist Specialistisch verpleegkundige
Voor transmurale overdracht kan uitgebreide point-aanvraag gebruikt worden Hoofdbehandelaar ziekenhuis: Op kantoortijden belt patiënt casemanager ziekenhuis. In avond-nacht-weekend belt patiënt huisarts arts-assistent. Hoofdbehandelaar huisarts: Patiënt belt huisarts of de HAP, de huisarts handelt situatie zelf af. Indien nodig overlegt huisarts met de casemanager ziekenhuis op werkdagen, in avond-nacht-weekend overlegt huisarts met dienstdoende arts-assistent.
Huisarts bellen bij inclusie in zorgpad (doorgeven aan doktersassistente) Checklist in medisch dossier invullen
Medisch specialist en casemanager ziekenhuis
Continuïteitsbezoek afleggen: Rol van casemanager thuiszorg benoemen. Maken zelf vervolgafspraken met patiënt en naasten. Overdracht na eerste continuïteitsbezoek naar casemanager ziekenhuis en huisarts.
Thuiszorg
Patiënt bezoekt SEH (handelen volgens procedure bijlage 2) Patiënt wordt opgenomen (handelen volgens procedure bijlage 3
3
Zorgpad palliatieve oncologische patiënten | versie 7
Checklist bevat afspraken over passeren SEH, onderwerpen die besproken zijn met patiënt en naasten zijn aangevinkt en benoemd wie dit heeft besproken (bijv. wel of niet reanimeren).
Actie
Betrokken hulpverleners
Specifieke punten
Afspraken maken Lastmeter meegeven aan patiënt
Doktersassistente polikliniek
Poliafspraak over 3 maanden bij casemanager ziekenhuis (naar wens pt)
Norm / Indicator • Contactmoment door huisarts binnen maximaal twee weken na inclusie in zorgpad. • Lastmeter wordt standaard afgenomen bij inclusie in zorgpad. • Overdracht versturen naar thuiszorg (point), HAP en huisarts binnen maximaal twee weken. • Checklist in medisch dossier wordt ingevuld binnen drie weken na inclusie in zorgpad. • Continuïteitshuisbezoek: na aanmelding binnen 2 dagen afspraak maken en deze binnen 1 week plannen. • Overdracht thuiszorg vanuit continuïteitsbezoek naar casemanager ziekenhuis binnen maximaal twee weken. • Overdracht binnen maximaal 5 dagen tussen alle disciplines noodzakelijk bij volgende criteria: opname in de kliniek, ontslag uit de kliniek en uitbreiden van thuiszorg. Uitzondering!: overlijden van de patiënt, zelfde dag of bij overlijden in weekend de eerste werkdag telefonisch terugkoppelen.
4
Zorgpad palliatieve oncologische patiënten | versie 7
Actie
Betrokken hulpverleners
Specifieke punten
Markeren van de overgang naar fase twee van het zorgpad
Medisch specialist, huisarts
Noteren in medisch dossier
Heroverwegen hoofdbehandelaar*
Medisch specialist
Noteren in medisch dossier
Onderstaande acties uitvoeren als de medisch specialist hoofdbehandelaar blijft. Poliafspraak casemanager: Lastmeter bespreken (1 x in 3 mnd) Utrechts symptoomdagboek (Utrecht Palliatie Centrum, 2012) uitreiken en uitleggen Wensen t.a.v. levenseinde en wilsverklaringen bespreken Poliafspraak maken in overleg met patiënt en naasten Transmurale overdracht invullen (point), versturen naar thuiszorg en huisarts
Casemanager ziekenhuis
Noteren in medisch dossier
Checklist actualiseren medisch dossier
Casemanager ziekenhuis / Medisch specialist
Actualiseren van afspraken in medisch dossier
Continuïteitsbezoek afleggen
Thuiszorg
Contactmoment met patiënt
Huisarts
Patiënt bezoekt SEH (handelen volgens procedure bijlage 2) Patiënt wordt opgenomen (handelen volgens procedure bijlage 3)
5
Zorgpad palliatieve oncologische patiënten | versie 7
* Fase twee is een cyclus tot de hoofdbehandelaar wijzigt van internist- oncoloog naar de huisarts
Fase 2. Patiënt met gemetastaseerde ziekte met een levensverwachting van minder dan een jaar. Nb. patiënt krijgt in deze fase ook nog ziektegerichte behandeling. Er is duidelijk progressie van de ziekte aangetoond en een toename van de ziektelast. De behandeling gaat zich richten op bestrijden van aanwezige symptomen vanuit het perspectief van de patiënt.
Onderstaande acties uitvoeren als de huisarts de hoofdbehandelaar wordt. Medisch specialist bespreekt de overdracht met patiënt en familie De medisch specialist belt de huisarts voor overdragen behandelaarschap (zelfde dag) Uitleg procedure SEH (bijlage 2) aan huisarts Schriftelijke medische overdracht binnen 2 dagen van medisch specialist naar huisarts
Medisch specialist, huisarts
Noteren in medisch dossier
Afspraken
Doktersassistente polikliniek
Poliafspraak bij casemanager ziekenhuis (Gekoppeld aan poli medisch Specialist)
Norm/ Indicator • Lastmeter wordt afgenomen bij fase twee van het zorgpad. • Utrechts symptoomdagboek aanbieden aan patiënt bij fase twee • Overdracht versturen naar thuiszorg en huisarts binnen maximaal een week. • Overdracht thuiszorg vanuit continuïteitsbezoek naar casemanager ziekenhuis binnen maximaal twee weken. • De medisch specialist belt de huisarts voor overdragen behandelaarschap (zelfde dag) • Schriftelijke medische overdracht binnen 2 dagen van medisch specialist naar huisarts • Nb. Overdracht binnen maximaal 5 dagen tussen alle disciplines noodzakelijk bij volgende criteria: opname in de kliniek, ontslag uit de kliniek en uitbreiden van thuiszorg. Uitzondering!: overlijden van de patiënt, zelfde dag of bij overlijden in weekend de eerste werkdag telefonisch terugkoppelen.
6
Zorgpad palliatieve oncologische patiënten | versie 7
Fase 3. Omschrijving: patiënt met gemetastaseerde ziekte met een levensverwachting van minder dan een jaar. In deze fase is de patiënt terminaal en de verwachting is dat deze binnen enkele dagen tot een week gaat overlijden (doel van zorgpad is een minimaal aantal overlijdens in ziekenhuis). Actie
Betrokken hulpverleners
Inzet van zorgpad stervensfase
Medisch specialist Arts-assistenten Huisarts Thuiszorg Casemanager ziekenhuis SEH
Norm / Indicator • De zorg wordt verleend op de plaats waar de patiënt wil overlijden, volgens zorgpad stervensfase (IKNL). • Overdracht binnen maximaal 5 dagen tussen alle disciplines noodzakelijk bij volgende criteria: opname in de kliniek, ontslag uit de kliniek en uitbreiden van thuiszorg. Uitzondering!: overlijden van de patiënt, zelfde dag of bij overlijden in weekend de eerste werkdag telefonisch terugkoppelen.
7
Zorgpad palliatieve oncologische patiënten | versie 7
Specifieke punten
Literatuur Brandt, H.E., Francke, A.L., Pasman, H.R.W., Claessen, S.J.J., Putten, van der, M.J.A. & Deliens, L. (2009). Indicatoren voor Palliatieve Zorg Ontwikkeling en toetsing van een set kwaliteitsindicatoren voor de palliatieve zorgverlening. Rapport van NIVEL. IKNL (2005). Protocol voor de Transmurale Palliatieve Overdracht. Eindrapportage IKNL. IKNL (2012). Zorgpad stervensfase. In te zien op http://www.zorgpadstervensfase.nl/. IKNL (2006). Stroomschema continuïteitsbezoek voor patiënten in de palliatieve fase. Publicatie van het Netwerk Palliatieve Zorg Rotterdam. Gier, M.J. & Ravenschot, E. (2012). Zorgpad oncologische patiënten op de SEH. Interne publicatie IJsselland Ziekenhuis. Moss, A.H., Lunney, J.R., Culp, S., Auber, M., Kurian, S., Rogers, J., Dower, J. & Abraham, J. (2009). Prognostic significance of the "surprise" question in cancer patients. Journal of Clinical Oncology 27:15s. Thoonsen, B, Engels, Y, van Rijswijk, E, Verhagen, S, van Weel, C, Groot, M & Vissers K. (2012). Early identification of palliative care patients in general practice: development of RADboud indicators for PAlliative Care Needs (RADPAC). Br J Gen Pract 2012 Sep; 62(602):e625-31. Utrecht PalliatieCentrum (2012). Utrecht symptoom dagboek. Symptoomdagboek voor oncologische patiënten in de palliatieve fase. Ontleend op 19 oktober 2012 aan: http://www.umcutrecht.nl/NR/rdonlyres/744277DB-6747-44FD-AAA7-3EBF510944BC/25146/UtrechtSymptoomDagboek1.pdf IJsselland Ziekenhuis. (2011). Jaarplan 2012 Oncologiecommissie IJsselland ziekenhuis. Interne publicatie. Zylicz, Z, Teunissen, SC.C.M. & Graeff de, A. (2012). Algemene inleiding richtlijnen palliatieve zorg. Uitgave van Vereniging Integrale Kankercentra.
8
Zorgpad palliatieve oncologische patiënten | versie 7
Bijlage 1 Klinische indicatoren (Thoonsen et al, 2012) 1.
De patiënt heeft een slechte prognose bij primaire tumor.
2.
De patiënt heeft veel hulp nodig en frequente medische verzorging (Karnofsky-score < 50%).
3.
Er is progressieve achteruitgang in functioneren.
4.
De patiënt ligt in toenemende mate op bed.
5.
Er is sprake van een verminderde voedselintake.
6.
Er is sprake van toenemende vermagering.
7.
Aanwezigheid van het anorexie-cachexie syndroom.
8.
De patiënt heeft een afname van “drive to live”.
9.
Eigen keus patiënt: patiënten kunnen er voor kiezen om niet verder te willen gaan met de reeds ingezette behandeling. Deze keus kan gemaakt worden doordat de behandeling te zwaar wordt, of omdat het kiezen voor comfort meer recht doet aan de reële situatie.
9
Zorgpad palliatieve oncologische patiënten | versie 7
Bijlage 2 Procedure SEH Verwijzing naar de SEH Actie
Betrokken hulpverleners
Specifieke punten
Afspraken rondom insturen patiënt
Medisch specialist Arts-assistenten Huisarts Thuiszorg Casemanager ziekenhuis
Patiënt belt volgens afspraak de oncotelefoon of de huisarts bij klachten in de thuissituatie (afhankelijk van hoofdbehandelaarschap). Huisarts overlegt op werkdagen met de casemanager ziekenhuis, avond-nachtweekend met de dienstdoende arts-assistent.
Triage en starten behandeling op SEH
SEH
Patiënten verblijven maximaal 1 uur op de SEH Behandeling op SEH volgens protocol zorgpad oncologische patiënten op de SEH.
Eten en drinken op SEH
Norm / Indicator • Patienten verblijven maximaal 1 uur op de SEH.
10
Zorgpad palliatieve oncologische patiënten | versie 7
Alle palliatieve patiënten mogen eten en drinken, mits er een indicatie is om de patiënt nuchter te houden.
Bijlage 3 Procedure oncologieafdeling
Actie
Betrokken hulpverleners
Specifieke punten
Patiënt komt via de SEH naar de afdeling
Medisch Specialist (Oncologie) verpleegkundige Arts-assistenten Huisarts Thuiszorg Verpleegkundig specialist SEH
In uitzondering komt de patiënt direct naar afdeling (alleen met toestemming van dienstdoende arts-assistent en teamleider oncologieafdeling). Nb. Patiënt in fase 3 altijd direct naar de afdeling laten komen.
Checklist in medisch dossier wordt door arts-assistent en medisch specialist geraadpleegd bij bepalen van het beleid Behandeldoel wordt opgesteld in overleg met patiënt en naasten Patiënt (klinisch en poliklinisch) wordt in het MDO op B3 midden besproken Familiegesprek vindt binnen twee dagen plaats
Volgens procedure MDO op verpleegafdeling B3 midden
Arts-assistent
Patiënt ligt maximaal een week opgenomen, bij verlenging is voor alle betrokkenen duidelijk wat het behandeldoel is. Ontslag van patiënt in fase 2 en 3 telefonisch contact met huisarts op zelfde dag.
Arts-assistent
Bij een ontslag op vrijdagmiddag, bellen met de HAP, overdracht faxen.
Casemanager ziekenhuis
Norm / Indicator • Patiënt in fase 3 komt altijd direct naar de afdeling. • Behandeldoel is binnen maximaal twee dagen opgesteld. • Tijdens opname screening van pijnscore, snaq, decubitus en DOS. • Overdracht binnen maximaal 5 dagen tussen alle disciplines noodzakelijk bij volgende criteria: opname in de kliniek, ontslag uit de kliniek en uitbreiden van thuiszorg. Uitzondering!: overlijden van de patiënt, zelfde dag of bij overlijden in weekend de eerste werkdag telefonisch terugkoppelen. • Bij ontslag heeft huisarts binnen maximaal 5 dagen een overdrachtsbrief.
11
Zorgpad palliatieve oncologische patiënten | versie 7
In fase 2 en 3 is het patiëntenperspectief leidend!
Communicatie over het opnamedoel vindt plaats via de huidige overlegvormen op B3 midden (visite en MDO)