Zoönose in aantocht! Help, wat nu?

Zoönose in aantocht! Help, wat nu? 12 Juni 2014 Arjen van de Giessen, Kitty Maassen, mede namens de leden van het SOZ

Disclosure belangen spreker

(potentiële) belangenverstrengeling

Geen

Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven

Bedrijfsnamen

Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk …

2

12 juni 2014 Zoonose in aantocht! | AW van de Giessen

Inhoud presentatie ● ● ● ●

3

Aanleiding tot veranderingen in de aanpak van zoönosen De risicoanalysestructuur zoönosen Rol van het Signalerings Overleg Zoönosen (SOZ) Voorbeelden van zoönotische signalen


Nederland, een klein en bevolkt land ………. ● ● ● ● ● ● ●

4

33.883 km2 16.7 miljoen inwoners 75 miljoen kippen 7 miljoen varkens 3.9 miljoen runderen 1.2 miljoen schapen 0.4 miljoen geiten


…... Waar we houden van huisdieren…... • • • • • •

5

1,8 miljoen honden 3,3 miljoen katten 4,5 miljoen siervogels / duiven 1,7 miljoen konijnen/knaagdieren 0,25 miljoen terrariumdieren 19 miljoen aquarium-/vijvervissen


Geïmporteerde levende dieren (vanuit derde landen) (Buitengrens Inspectie Post (BIP) Schiphol (2012) ● ● ● ● ● ●

27 miljoen siervissen 3 miljoen eendagskuikens 3.120 paarden 1.031 honden 450 katten 628 wilde dieren / exoten, waaronder: o o o o o o

6

Zeehonden Lama’s Apen Eenden Kangoeroes Etc. 12 juni 2014 Zoonose in aantocht! | AW van de Giessen

Transmissieroutes zoönoseverwekkers

Direct contact Dier

Mens

Voedingsmiddelen

Milieu / Vectoren 7


2003: uitbraak van Aviaire Influenza H7N7 453 cases, 89 H7 pos 349 conjunctivitis, 22% H7 78 conjunctivitis + ILI, 10% H7 37 ILI, 5% H7 3 secondaire cases

25

number of cases

20

20

10

15

10

Fatal case

5

13

9

5

1 May

27

23

19

15

11

7

3

30

26

22

18

14

10

6

2

28

24

20

16-feb

0

Koopmans et al, 2004 8


2004: emergence veegerelateerde MRSA

9


Toename tekenbeten en ziekte van Lyme Huisartsconsulten voor

100.000

93.000

Tekenbeten

Tekenbeet

Erythema migrans 80.000 73.000 60.000

60.000

40.000

Erythema migrans 30.000

20.000

12.000

17.000

22.000

6.000 Hofhuis et al., 2010

0 1994 10

2001

2005

2009 12 juni 2014 Zoonose in aantocht! | AW van de Giessen

2007-2010: Q-koorts epidemie

11


● Aanbevelingen voor verbetering van de signalering en bestrijding van opduikende zoönosen d.m.v. een One Health aanpak

● Implementatie van een humaan-veterinair geïntegreerde risicoanalysestructuur zoönosen in 2011 12


Doel van de risicoanalysestructuur zoönosen ‘ adequate herkenning en opvolging van zoönotische signalen en tijdige opschaling’

13


14


Signaleringsoverleg zoönosen (SOZ) ● Humane en veterinaire partners ● Structureel overleg (1x / maand) ● Urgente signalen: spoedprocedurre ● Beoordelen van signalen met oog op (mogelijke) risico’s voor de VGZ ● Alle signalen van mogelijke zoönotische aard – Meldingsplichtige zoönosen – Niet-meldingsplichtige zoönosen

● Informeren humaan

veterinair

● Informeren professionals ● Melding/advisering aan volgende schakel (of aan andere partij die actie kan ondernemen) 15


16


Responseteam Zoonosen Humane en veterinaire expertise.

RT-Z heeft regie over outbreak response: • Bestrijdingsacties (via GGD en NVWA) • Laboratoriumcapaciteit (incl. opschaling) • Communicatie

17


18


OMT-Z en BAO-Z Ernstige acute dreigingen die bestuurlijk ingrijpende acties vergen OMT-Z: • brengt wetenschappelijke kennis volksgezondheid en diergezondheid bijeen, eventueel aangevuld met entomologische / ecologische kennis, t.b.v. risico-beoordeling • Adviseert het BAO-Z over opties voor risicomanagement en risicocommunicatie. BAO-Z: • beoordeelt de geadviseerde maatregelen op bestuurlijke haalbaarheid en wenselijkheid • Adviseert de minister van VWS en de staatssecretaris van EZ tav besluitvorming

19


Deskundigenberaad Minder acute dreiging DB-Z: • brengt wetenschappelijke kennis volksgezondheid en diergezondheid bijeen, eventueel aangevuld met entomologische / ecologische kennis • Voert een risico-beoordeling uit en brengt kennis-hiaten in kaart • Geeft advies aan minister van VWS over benodigde follow-up acties (incl. aanbevelingen voor onderzoek)

20


21


Signaleringsoverleg Zoönosen (SOZ) Deelnemende partijen: • Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) • Gemeentelijke gezondheidsdienst (GGD) • Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) • Central Veterinary Institute (CVI) of Wageningen UR • Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) • Faculteit Diergeneeskunde (FD) van de Universiteit Utrecht • Dutch Wildlife Health Centre (DWHC)

22


Bronnen van signalen

23


Aangifteplichtige zoönosen Humaan

GGD

Veterinair

NVWA

SOZ vangnet voor nietmeldingsplichtige zoönosen 24


Mogelijke acties n.a.v een signaal ● ● ● ● ●

Nader onderzoek / meer informatie verzamelen t.b.v. de risicobeoordeling Opstellen van een risicoprofiel t.b.v. de risicobeoordeling Aanpassen richtlijn/draaiboek (LCI/NVWA/…) Advies aan specifieke organen (PVE/LTO/….) Communicatie aan professionals – Maandelijks overzicht signalen – E-mail alerts (vetinf@ct, inf@ct, labinf@ct) – publicatie (bv Infectieziektenbulletin, TvDG) – Risicocommunicatie aan specifieke doelgroepen (bv jagers)

Melding aan volgende schakel risicoanalysestructuur ● Melding met advies Responseteam Zoönosen (RT-Z) ● Melding met advies Deskundigenberaad Zoönosen (DB-Z) 25


Criteria voor melding aan de volgende schakel 1. een uitbraak van een endemische of regelmatig voorkomende zoönose die groter is (opschaling nodig) of ernstiger is dan normaal 2. een uitbraak waarbij behandeling en/of preventie complex is of ingrijpend (bij mens en/of dier) • Voorbeeld: Q-koorts epidemie 2007-2010 • Implementatie van de structuur beoogt: • Snellere signalering van outbreaks • Geïntegreerde bestrijding

26


Criteria voor melding aan de volgende schakel 3. (een uitbraak met) lacunes in behandeling en/of preventie (bij mens en of dier) • Laag-pathogene aviaire influenza kan leiden tot humane gezondheidsklachten • Signalering van een lacune in het draaiboek AI v.w.b. mensen in direct contact met pluimvee bij een uitbraak van LPAI • Resultaat: monitoring van gezondheidsklachten door GGD geïncludeerd in draaiboek

27


Criteria voor melding aan de volgende schakel 4. Opduiken van een nieuwe (vermoedelijk) zoönotische verwekker waarvan de impact op de volksgezondheid (nog) niet bekend is 5. een potentiële aanleiding voor maatschappelijke onrust •

• • • •

28

Toename virulent type Clostridium difficile (078) bij de mens, mogelijk afkomstig uit de varkenshouderij (2011, DB-Z) Nieuw virus (SBV) onder schapen en runderen (2011, DB-Z: advies serologisch onderzoek onder hoogblootgestelden) Sterke toename Echinococcus multilocularis in vossen in Limburg (2013, risicocommunicatie naar (dieren)artsen en publiek in regio) Hoge seroprevalentie Chlamydia abortus bij schapen (2013, DB-Z: geen verhoogd risico) Gevallen van tularemie bij mensen en hazen (2013-2014) 12 juni 2014 Zoonose in aantocht! | AW van de Giessen

• • •

• • •

opvolging humane casuïstiek communicatie regionaal richting medici

Generieke surveillance in wildlife 2011: start doelgerichte surveillance naar tularemie in ingezonden hazen Communicatie met jagers etc.

30

• •

•

• •

Meldingen veterinair bronopsporing

• • •

Wildlife-borne zoönosen onderzoek Humane diagnostiek tularemie (PCR) Risicoprofiel

Diagnostiek / bevestiging F. tularensis (veterinaire en humane monsters) Serologie (serumagglutinatie test) PCR Kweek (BSL3)


Acties SOZ nav signalen tularemie ● Nav gevallen 2013 Limburg: – Voorlichting aan risicogroepen (dierenartsen (vetinf@ct), jagers) – opstellen risicobeoordeling (begin maart 2014 gereed): › VGZ-risico op dat moment gering (geen melding ikv structuur nodig) › (aanvullende) acties risicocommunicatie › kennislacunes (verspreiding/transmissie F. tularensis)

● Nav gevallen Zeeland, maart 2014: melding aan volgende schakel structuur met advies een Deskundigenberaad Zoönosen te overwegen ● Instelling van een projectgroep tularemie – Monitoren problematiek – Implementatie risico-communicatie – Uitwerken onderzoeksmogelijkheden opvulling kennislacunes

● Risicocommunicatie – Informeren medici in Noord-Limburg door GGD in voorjaar 2014 – Informeren medische en veterinaire professionals (via labinf@ct / vetinf@ct) – Continuering voorlichting aan risicogroepen (jagers, beroepsgroepen) 31


Maandelijks overzicht zoönosensignalen

• •

32

Professionals zoönosen [email protected]

12 juni 2014 Zoonosenstructuur | 4 oktober 2012 Zoonose in aantocht! | AW van de Giessen

33


Wat kunt u doen? ● Zorg dat u geïnformeerd blijft over zoönosen! ● Meld aangifteplichtige ziekten! (bevoegden) ● Meld opvallende zaken (bv. een bijzondere toename in een specifieke zoönose) via reguliere partners (of eventueel de secretaris SOZ)!

Wees alert!

34


Zoönose in aantocht! Help, wat nu?

Recommend Documents