www.ggze.nl
jaargang 9 • nummer 2 • 2014
Zo voelt iemand met een psychose zich ook
GGzE Centrum Bipolair biedt unieke ondersteuning
Cliënten aan de slag met applicatie Kinect
-
Colofon
Dit magazine verschijnt vier keer per jaar. Negende jaargang nr. 2 – 2014. Oplage: 1250 exemplaren.
Het volgende nummer verschijnt in juni 2014.
Vormgeving/dtp
Huisdrukkerij GGzE Drukwerk
GrafiPrint BV Beeldmateriaal Karin Quint,
Tamara Broens,
Afdeling Communicatie GGzE Tekst
Arnold Otten, Karin Quint,
José van der Waerden,
afdeling Communicatie GGzE Redactiesecretariaat
GGzE, afdeling Communicatie
Postbus 909, 5600 AX Eindhoven tel. (040) 297 05 06
e-mail:
[email protected]
Foto voorpagina: Kookworkshop
GGzE is een HKZ-gecertificeerde organisatie.
Het magazine wordt met zorg samen-
gesteld. Toch kan het voorkomen dat er onjuistheden in staan. Aan de inhoud
van dit magazine kunnen geen rechten worden ontleend.
Niets uit deze uitgave mag worden
7 GGzE Centrum Bipolair biedt unieke ondersteuning
13
Cliënten aan de slag met applicatie Kinect
14-15
bezoekers zelf ervaren wat dit is met een digitaal psychosesimulatieprogramma ‘Labyrinth Psychotica’.
Mensen met manische-depressieve
episodes kunnen terecht bij een apart centrum voor mensen met bipolaire
stoornissen. Zij krijgen een uniek behandelprogramma met veel aandacht voor naastbetrokkenen.
Het inzetten van de innovatieve applicatie Kinect stimuleert de eigen regie van
de cliënt. Kinect is een game- en ontspanningsapplicatie bestaande uit een infra-
rood camera en software die reageert op de beweging van de cliënt.
Verder in dit nummer
Voorbereidingen voor derde editie ‘The Legend’ in volle gang.................. 3 Meer samenwerking met de huisarts.................................................................4 FACT is echt anders dan clinical casemanagement.......................................6
Unieke samenwerking PI Vught en De Woenselse Poort.............................8 31 cliënten betrekken nieuwbouw Gerretsonplein.........................................9 Intensieve Daghulp helpt jongeren bij bouwen aan nieuwe
toekomst........................................................................................................................10
Deskundigheidscampagne ‘Zorg voor Jezelf’................................................... 11 Succesvolle start van leerroute ARIE .................................................................. 11 Forensische cliënten vaak lastig te behandelen.............................................12 Profilering in de GGZ wordt steeds belangrijker........................................... 16
verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt
Kookworkshops stimuleren zelfstandigheid cliënten..................................17
van afdeling Communicatie van GGzE.
Column Raad van Bestuur....................................................................................... 19
worden zonder schriftelijke toestemming
2
Zo voelt iemand Hoe voelt het om een psychose te met een psychose hebben? Tijdens een evenement zich ook georganiseerd door GGzE FACT konden
GGzE Magazine
Taskforce Blended Care bewaakt samenhang in zorgaanbod................. 18
Voorbereidingen voor derde editie ‘The Legend’ in volle gang
Een staande ovatie, daar kan geen therapie tegenop Persoonlijke levensverhalen, geïnspireerd op
The Passion op televisie.” Het eigentijdse zit
Twee weken voor de voorstelling crashte hun
heid, verraad, veroordeeld worden, hulp ont-
lijk verzorger Roy Clermons aan. “Daar voelen
met een bestaand nummer te doen, maar op
het lijdensverhaal van Jezus. Over eenzaamvangen, acceptatie en overleven. Met vooral rapmuziek als uitingsvorm voor de emoties en gedachten die daarbij loskomen. Voor
het derde jaar spelen cliënten de hoofdrol in
‘m onder meer in de rapmuziek, vult geesteveel jongeren zich bij thuis, daar herkennen ze zich in.” Overigens is er ook ruimte voor andere muziek en gedichten.
‘The Legend’.
Straattaal
‘The Legend goes on’ heet de nieuwste editie,
zelf geschreven, soms met hulp van activi-
die op Witte Donderdag uitgevoerd wordt.
De voorbereidingen zijn in volle gang. Theo
Hofmans, Roy Clermons en Marlies Verdonk tekenen voor de organisatie. Ze realiseren
zich dat de verwachtingen hooggespannen zijn. “Ja, het is twee keer een groot succes
geweest. Daaruit bleek wel dat we met deze voorstelling de spijker op z’n kop sloegen:
speciaal iets voor jongeren doen, omdat er voor hen te weinig activiteiten waren.”
De teksten worden door de jongeren
kwetsbaar maar tegelijkertijd heel krachtig voor 200 mensen op het podium. Hij kreeg
een staande ovatie. ‘Daar kan geen therapie tegenop’, zei een hulpverlener tegen me.”
hulpverlening. Ze gebruiken thema’s uit
Legend is een enorme klus. Marlies Verdonk,
de kruisweg als inspiratiebron, via Engelse
‘straattaal’ termen zoals alone, snitch, dissen (veroordelen), friends, accept (je eigen weg gaan) en reset (ik ben er toch nog). “Het is niet per se gekoppeld aan een bepaalde religie. Ook jongeren met een moslimachtergrond doen mee.”
The Legend de traditie van de Passieweek
een voorbeeld. “Vorig jaar deed een cliënt
ling. “Je kunt het een beetje vergelijken met
af. Die jongen heeft toch meegedaan. Stond
Hulp
De Catamaran, OPSY en de ambulante
Optreden in The Legend kan voor jongeren
gekoppeld wordt aan een eigentijdse invul-
het laatste moment haakte de medecliënt
teitenbegeleiders. Het zijn cliënten van
Theo Hofmans, bij GGzE verantwoordelijk voor muziek en theater, legt uit dat met
computer. Alles was weg. Ze besloten iets
enorm veel betekenen, illustreert Roy met
van OPSY mee. Hij zou met een andere jon-
gen een zelfgeschreven nummer opvoeren.
Het opzetten van een voorstelling als The ondersteuner bij de Dienst Geestelijke
Verzorging, is als floormanager onmisbaar.
“En we schakelen Jan en alleman in om mee te helpen. Bij De Catamaran maken ze de-
cors, mensen van ’t Groen en De Tuin zetten zich in en de ERVO gaat filmen.”
De opzet is ongeveer dezelfde als de vorige
edities, maar met vernieuwende elementen.
Vorig jaar sloot rapper Fresku de voorstelling af. Ook voor deze keer is er een verrassing gepland.
The Legend 2013
The Legend goes on
• opvoering op donderdag 17 april, aanvang 15.00 uur
• in de grote zaal van het Conferentie- centrum op Landgoed De Grote Beek (volg op het landgoed P10)
• gratis entree
• meer informatie bij Marlies Verdonk via
[email protected]
GGzE Magazine
3
Meer samenwerking met de huisarts participatie centraal
Basis GGZ: dichtbij, kort en minder duur Sinds 1 januari 2014 ziet het geestelijke
traject is klantgericht. Er wordt niet lang-
nu een generalistische basis GGZ en een
gewerkt, maar aan de klacht waar hij of zij
gezondheidszorgstelsel er anders uit. Er zijn gespecialiseerde GGZ. Een grote verandering, die van alle betrokken partijen heel
wat vraagt. Beleidsadviseur Tomas Göbbels en procesmanager Patricia Janssen leggen
op dit moment last van heeft. Behandeling kan individueel gebeuren, in een groep of met de inzet van E-health modules.
uit wat de verandering inhoudt.
Huisarts
Tot voor kort werden mensen met psychi-
de poortwachter die bekijkt of een praktijk-
sche klachten vaak te snel doorverwezen naar specialistische tweedelijns zorg-
aanbieders. De stelselwijziging moet daar een einde aan maken, want tweedelijns
zorg is te duur om in te zetten voor mensen met lichte tot matige psychische klachten. Het doel van de basis GGZ: een goed en
gevarieerd GGZ aanbod, dichtbij mensen thuis en waar mogelijk minder zwaar
behandelen in een korter behandeltraject.
Bijvoorbeeld door een praktijkondersteuner GGZ bij de huisarts, of door een eerstelijns psycholoog.
Misverstand
Procesmanager Patricia Janssen wil direct een misverstand over de basis GGZ uit de
De spil in het stelsel is de huisarts. Dat is
ondersteuner GGZ de klacht kan behande-
len, of dat een cliënt naar een zorgverlener
binnen de basis of de gespecialiseerde GGZ
moet worden doorverwezen. “De zorg moet zo dicht mogelijk bij de cliënt geleverd worden”, zegt beleidsadviseur Tomas
Göbbels. “Als zorgverleners zien we elkaar
dan ook niet als concurrenten, maar vullen we elkaar juist aan. We maken gebruik van elkaars kennis en expertise.”
GGzE heeft nu nog meer dan voorheen een consulterende functie. Een huisarts die
twijfelt, kan bijvoorbeeld een psychiater of
psycholoog van GGzE om advies vragen. Ook biedt GGzE deskundigheidsbevordering aan huisartsen en eerstelijns psychologen.
wereld helpen: “Het is niet zo dat je een
Doorstroming
de basis GGZ kunt behandelen. Het gaat om
GGZ en gespecialiseerde GGZ moet straks
cliënt met complexe problematiek niet in
zijn zorgvraag; als die maar niet te complex en risicovol is.”
Dat laatste is ook een kenmerk van het
nieuwe stelsel: de cliënt vraagt, het zorg-
4
durig aan álle problemen van de cliënt
GGzE Magazine
De doorstroming van huisarts naar basis naadloos gebeuren. Maar het is nog
wennen, merkt Janssen. “We zien bijvoor-
beeld dat huisartsen bij het doorverwijzen
soms te snel voor basis GGZ kiezen. Daarom
Basis GGZ in het kort •
Ingevoerd op 1 januari 2014
•
Passende behandeling op de juiste plaats
• • • • • •
Voor lichte tot matige psychische klachten Meer psychische zorg in de huisartsenpraktijk Inzet van E-health waar mogelijk
Verwijzers blijven betrokken bij de behandeling van de cliënt Ook GGzE biedt basis GGZ, onder andere via GGzE Direct
In de eerste drie weken van februari heeft GGzE 72 verwijzingen voor de basis GGZ gehad
bekijken wij bij iedere doorverwijzing of
zorgen dat de basis en gespecialiseerde GGZ
sis GGZ of misschien toch gespecialiseerde
wel doorstroming in zitten. En we moeten
iemand inderdaad voldoende heeft aan baGGZ nodig heeft.” De huisarts wordt veel
meer dan voorheen betrokken bij het verloop van de behandeling. “We zijn er samen voor de cliënt. GGzE neemt niet de cliënt van de huisarts over, alleen de zorgvraag van die cliënt.”
GGzE Direct
GGzE levert zelf ook zorg die onder de basis
GGZ valt. Afgelopen jaar al ging GGzE Direct van start, een nieuw centrum dat specia-
listische kortdurende behandelingen biedt
aan mensen die weer snel grip op hun leven
willen krijgen. “We gaan nu ook kijken welke basis GGZ er bij de centra Ouderenpsychia-
geen afgebakende delen worden. Er moet
elkaar regelmatig blijven zien, zodat we op
een open manier het gesprek blijven voeren.” Het komend jaar is het transitiejaar, waarin zaken opgezet en aangescherpt worden.
“Maar ik denk dat de transitie nog wel verlengd zal worden”, zegt Göbbels. Want
er is nog veel onduidelijk. “Bijvoorbeeld wat er allemaal op de huisarts zal afkomen en of zij het wel aankunnen. Het is een hele
andere manier van werken. Wij sluiten aan op het tempo van de huisartsen.” Janssen: “We zitten met z’n allen in een learning curve, we weten nog niet hoe het gaat uitpakken.”
trie, Kinder- en Jeugdpsychiatrie en Autisme geleverd kan worden”, zegt Janssen. “We
beginnen met het behandelaanbod voor ons huidige cliëntenbestand: wat is nu precies een basiszorgproduct en wat niet?”
Het is niet de bedoeling dat GGzE lichte
psychische klachten gaat behandelen, maar als het net te complex wordt voor andere
zorgverleners, kan een cliënt wel bij GGzE terecht.
Logisch
Göbbels en Janssen vinden allebei dat de
stelselwijziging een goede ontwikkeling is.
“De beweging is heel logisch”, zegt Göbbels. “De grootste uitdaging is om ervoor te
GGzE Magazine
5
FACT is echt anders dan clinical casemanagement
Het verschil zit ’m vooral in de werkrelatie FACT en clinical casemanagement (kortweg
ken en ze helpen bij het versterken van hun
met ernstige psychiatrische problemen.
mogelijk aan bij de gedachten en leefwereld
CCM), twee behandelvormen voor mensen
als dat nodig is. Zij werken meer zorgend.”
van de cliënt.”
Attitude
gebieden. Voor de buitenwacht lijkt hun
Een groot verschil met CCM, vertelt zijn
en FACT vragen om specifieke deskundig-
CCM-cliënt past niet bij de werkwijze van
in de vaak negatieve en zelf-devaluerende
Ze bieden allebei ambulante behandeling, meestal langdurig en op diverse levens-
aanpak hetzelfde, maar dat is niet zo. “Een FACT”.
Het grootste verschil tussen de twee cliënt-
groepen zit ‘m in de werkrelatie tussen cliënt en hulpverlener, constateren Sjaak Roza, programmamanager FACT en Albert
Dijkhuizen, als psychiater verbonden aan het CCM-team. Een relatie die cruciaal is voor succesvolle behandeling en begeleiding.
“Bij CCM komen mensen bij wie de behandeling is vastgelopen door een verstoorde
werkrelatie en het maar niet wil lukken om dat weer goed te krijgen”, legt Dijkhuizen
uit. “Daarbij is soms ook sprake van behandelverstorend gedrag zoals afspraken niet
nakomen of keer op keer in een crisis raken.” Hij benadrukt dat CCM maar 3% van alle
volwassen GGzE-cliënten onder z’n hoede
heeft. “Een relatief kleine groep die om een specifieke benadering vraagt. Ze voelen
zich onbegrepen, vinden dat niemand ze
adequaat helpt en dreigen al snel in crisis te raken, soms met zaken als suïcide en geweld.”
Gedachten
CCM heeft veel cliënten met een persoon-
lijkheidsstoornis. Bij FACT gaat het vaker om mensen met een psychotische achtergrond. “Bij ons is er veelal een werkbare relatie”,
aldus Sjaak Roza. “Het uitgangspunt is dat
we mensen in hun eigen omgeving opzoe-
6
eigen kracht. Hulpverleners sluiten zoveel
waar juist alle teamleden ingezet worden
GGzE Magazine
collega Dijkhuizen. “Wij gaan juist niet mee gedachten van cliënten. We spreken mensen aan op hun eigen verantwoordelijkheid.
Daarom hebben we liever dat mensen naar óns komen. Dat maakt het makkelijker om
het gesprek een andere kant op te krijgen.” CCM-cliënten hebben de neiging om veel
op het bordje van de hulpverlener te leggen, gaat hij verder. “Wij zijn continu bezig met
hulp doseren en grenzen stellen. We kijken bewust of de cliënt buiten het team zaken kan doen. Dat is echt anders dan bij FACT,
Roza en Dijkhuizen weten het zeker: CCM
heid én om specifieke hulpverleners. “Het gaat om affiniteit met de doelgroep en
om attitude. Bij CCM is het belangrijk dat je
kunt omgaan met het appèl dat mensen op de behandelaar doen.” Wat ze wel delen is de noodzaak om verwachtingen van
netwerkpartners te delen. “De gedachte is vaak: bij GGzE lossen ze het wel even op. Maar zo werkt het niet. Samen met de cliënt probeer je er iets van te maken,
samen zoek je daar een weg in. Dat gaat vaak met ups en downs.”
Zo voelt iemand met een psychose zich ook
Laat me los!
door GGzE FACT, konden bezoekers het zelf
ervaren. Want het is moeilijk om in woorden uit te leggen wat een psychose met iemand doet. “Als gewone taal ontoereikend is, kan ervaringstaal helpen”, zegt Kanary. Labyrinth
Kanary ontwikkelde twee kunstwerken
om de ervaring van een psychose te simuleren. Ik ga als eerste het Labyrinth in, een
multimedia-installatie waarbij je door een
surrealistische omgeving loopt. “Probeer er
voor open te staan”, wordt er aan het begin tegen me gezegd. Goeie tip, maar hoe doe
je dat? Terwijl ik stapje voor stapje door het labyrint schuifel, begin ik die opmerking te begrijpen. Want natuurlijk weet ik dat de gewone wereld slechts een paar meter
van me verwijderd is, maar toch voelt een wandeling door het labyrint als een soort
droom. Muren die van verschillende stoffen
materialen zijn gemaakt; de ene keer ruw, de andere keer zacht. Er komt geluid uit, licht, ik zie woorden verschijnen en hoor een stem
die de ene keer ‘do it’ zegt en de andere keer ‘stop it’. Meestal is het licht, maar wanneer ik ineens in het donker loop, voel ik een
lichte paniek opkomen. De wandeling door het labyrint duurt lang, eigenlijk ben ik er
wel klaar mee. Maar een psychose houdt ook niet op wanneer jij dat wilt, dus wandel ik door.
The Wearable
Voor The Wearable, het andere kunstwerk van Kanary, hoef ik geen enkele moeite te
doen om ervoor open te staan. Die maakt
grof inbreuk op al mijn zintuigen. De bril die ik op krijg verandert de visuele werkelijk-
heid, het geluid uit de koptelefoon zorgt
ervoor dat ik al mijn eigen gedachten niet
kan horen. Je zou er gek van worden. Dat er “Gaat het wel goed met je?”, hoor ik in
Hoe voelt het om een psychose te hebben?
stemmen door elkaar heen, terwijl de kamer
Nikolova ontwikkelde ‘Labyrinth Psychotica’,
de verte iemand vragen. Ik hoor geruis en
is veranderd in een lange gang zonder eind.
Iemand pakt mijn arm vast. “Hoe gaat het?” Ik kan de neiging om de hand weg te slaan maar net onderdrukken. Laat me los!
Onderzoeker en kunstenaar Jennifer Kanary
een digitaal psychose-simulatieprogramma, om het antwoord op die vraag te zoeken. Tijdens een evenement in het Temporary Art Centre in Eindhoven, georganiseerd
af en toe mensen zijn die aan me vragen
hoe het met me gaat, geeft me nog meer
een opgejaagd gevoel. Een kwartier lang is
mijn leven een hel. Als ik na afloop vertel dat ik agressief werd van de hand die af en toe mijn arm vastpakte, zegt een van Kanary’s
medewerkers: “En zo voelt iemand met een psychose zich ook.”
GGzE Magazine
7
Unieke samenwerking PI Vught en De Woenselse Poort
Er is ook nog een leven na detentie ‘Zorg en behandeling voor mensen die niets
het eerst geboden in Balans, waar gedeti-
ben.’ Zo omschrijven Hanneke Gijsbers en
detentie naartoe gaan. Jan Reijnen: “Naast
willen, maar wel dringend hulp nodig heb-
Jan Reijnen de doelgroep van gedetineerden voor wie een nieuwe afdeling is ingericht bij De Woenselse Poort. Recidive voorkomen door al tijdens detentie te behandelen.
PI Vught en De Woenselse Poort gaan de uitdaging met vertrouwen aan.
Hanneke Gijsbers, Hoofd Behandeling
PI Vught en Jan Reijnen, directeur Behandelzaken bij De Woenselse Poort, staan mede
aan de basis van de afdeling die op 1 januari 2014 onder de naam Balans werd geopend. De doelgroep bestaat uit gedetineerden
die verblijven in het PPC, het Penitentiair
Psychiatrisch Centrum, onderdeel van de PI. Het betreft gedetineerden die psychische zorg nodig hebben.
“Een aantal mensen in zo’n PPC is zorg-
mijder”, zegt Hanneke Gijsbers. “Het is een
moeilijke groep die niets wil. Hier proberen we deze mensen te motiveren voor be-
handeling en medicatie-inname, maar als
iemand de deur dichthoudt, kun je niet veel.” Op het moment dat de detentie ophoudt,
liggen problemen voor de hand. “Bij gevaar wordt een Rechterlijke Machtiging (RM)
opgelegd, waardoor mensen gedwongen in
de reguliere GGZ geplaatst kunnen worden. Maar daarvoor is de problematiek vaak te
een Rechterlijke Machtiging nodig. Bijzonder, want het koppelen van een RM aan detentie is uniek. Alleen is het wel nodig om de behandeling te kunnen starten.” Klaar voor GGZE
Vraag is wel waarom gedetineerden in een GGZ-setting behandeling toestaan, terwijl
ze hem in een PI weigeren. “Wij zijn gewend om met ‘weigerachtige’ cliënten te wer-
ken”, aldus Jan Reijnen. “We hebben meer
mogelijkheden om de cliënt te verleiden tot
een behandeling.” Doel van die behandeling, die gemiddeld ongeveer negen maanden
duurt, is om de cliënt ‘klaar te maken’ voor
vervolgbehandeling in de reguliere GGZ. “Wij doen het moeilijke stuk”, verduidelijkt Jan
Reijnen die aangeeft dat al bij de start wordt samengewerkt met de instelling waar de cliënt in principe later naartoe gaat. “We
kijken samen wat nodig is om deze cliënt succesvol verder te kunnen helpen.” Het grote achterliggende netwerk van De
Woenselse Poort noemt Hanneke Gijsbers
een groot pluspunt. “Het gaat er om dat een cliënt op een goede manier uitgeplaatst kan worden naar de reguliere GGZ.” Leven na detentie
Al tijdens detentie
justitie en GGZ. Hanneke Gijsbers: “We
wel een goede kans maakt op een succesvol traject bij een reguliere GGZ-instelling in de eigen regio, is het belangrijk dat al tijdens detentie wordt gestart met een passend
behandeltraject. Dat aanbod wordt nu voor GGzE Magazine
de strafrechtelijke maatregelen is dan ook
complex.”
Om ervoor te zorgen dat de ex-gedetineerde
8
neerden een half jaar voor het einde van hun
Zo vervult Balans een brugfunctie tussen realiseren continuïteit van zorg voor mensen die dat tot nu toe niet krijgen. Het vergt
creativiteit en vooral de wil om samen te
werken met je ketenpartners. Er is ook nog een leven na detentie. De kwaliteit van dat
leven proberen we hierdoor te verbeteren.”
31 cliënten betrekken nieuwbouw Gerretsonplein
Eigen appartement, begeleiding waar nodig In het nieuwe appartementencomplex aan
Niet eenvoudig
sinds december 31 cliënten van GGzE.
altijd eenvoudig voor men-
het Gerretsonplein in Eindhoven wonen Allemaal hebben ze Autisme Spectrum
Stoornis (ASS). Ze wonen zoveel mogelijk
zelfstandig en krijgen waar nodig begeleiding.
Het appartement van Patrick Sprenkels is gezellig ingericht. Warme kleuren, mooie foto’s aan de muur. Het is er netjes en
opgeruimd. “Mijn woonkamer moet rust
uitstralen”, zegt hij. “Ik heb mijn computer
in een andere kamer staan, die wil ik niet in
de woonkamer hebben. Als ik thuiskom van mijn werk, wil ik hier kunnen relaxen.” Verhuisd
Zelfstandig wonen is niet
pen dat er een vertrouwd persoon bij
is, zodat ze daar meer op
verzamelnaam vallen verschillende
gefocust zijn
stoornissen,
dan op hun omgeving.”
zoals het syndroom van As-
perger, PDD-NOS en klassiek
Autisme. Schoonmaken, bood-
schappen doen, koken; het zijn
zaken waarbij ze (tijdelijk) extra ondersteu-
Er zijn ook cliënten die
moeite hebben met het struc-
tureren van hun dag. Begeleiders
komen bij hen drie keer per dag langs
ning nodig hebben. “Voor sommige cliënten
om de planning door te nemen voor de
appartement, te overzien. Zij moeten alle
Patrick heeft nog maar heel weinig bege-
is het lastig om een grote ruimte, zoals hun details bij elkaar optellen om er een hele
ruimte van te maken. Dan kan poetsen lastig zijn”, legt begeleider Menno Hartog uit. Uitdaging
verd. Van de 110 appartementen zijn er
een uitdaging. “Een winkel is onvoorspel-
31 bestemd voor GGzE-cliënten met ASS.
mensen. Dan kan het hel-
sen met ASS. Onder deze
Het winkel- en wooncomplex aan het
Gerretsonplein werd in december opgele-
baar, er zijn telkens andere
Ook boodschappen doen is voor sommigen
komende uren.
leidingsmomenten. Het enige waar hij
nog hulp bij nodig heeft, is het ordenen van zijn post en administratie. “Ik ben
daarom nu met mijn casemanager aan
het kijken wat het vervolgtraject zal zijn”,
zegt hij. “Hopelijk woon ik vóór 2015 helemaal zelfstandig.”
Patrick is een van hen. Eerder woonde hij
in het Trainingscentrum Autisme aan het Gerardusplein. Daar moest hij keuken en
sanitaire voorzieningen delen met andere
bewoners; nu heeft hij zijn eigen appartement met keuken en badkamer.
Ook cliënten van BW Woensel Midden
(onderdeel van GGzE De Boei) zijn naar het
Gerretsonplein verhuisd. De begeleiders van de twee locaties vormen nu één team. Zij
hebben hun kantoor in het appartementengebouw en zijn dus altijd in de buurt. Nu
werken ze nog exclusief voor de cliënten van GGzE. Vanaf 2015 staat het team, in samenwerking met WIJ Eindhoven, ook klaar voor andere mensen in de wijk die begeleiding nodig hebben.
Patrick Sprenkels in zijn nieuwe appartement
GGzE Magazine
9
Intensieve Daghulp helpt jongeren bij bouwen aan nieuwe toekomst
Gedragsproblemen omzetten in kansen Jongeren met meervoudige gedrags-
toekomstwensen. Daarop spreken we
trajectbegeleider en behandelcoördinator.
geen werk hebben. Tot voor kort bestond
motiveren.”
terecht en vaak na een advies weer vooruit.”
problemen die niet naar school gaan en er voor die groep geen geschikte hulp.
Dat moest veranderen, vond de gemeente
Eindhoven, want juist deze jongeren lopen risico’s op het afglijden naar criminaliteit. Daarom sloegen Combinatie Jeugdzorg,
GGzE, Lumens Groep, Saltho Onderwijs en
de gemeente de handen ineen. Nu kunnen de jongeren (12-18 jaar) terecht bij Intensieve Daghulp. Samen met hun ouders
werken ze aan een toekomstplan dat bij
hun mogelijkheden past. Het programma
bestaat uit individuele begeleiding, groepsactiviteiten, trainingen, werkstages of onderwijs.
“Belangrijk is dat we via lokale wijkteams
de hulp toegankelijk hebben gemaakt. Die teams kunnen de jongeren actief traceren
en motiveren. Bovendien is het programma specifiek toegerust op de problemen van deze doelgroep. De school Het Dok komt
bijvoorbeeld ook naar de jongere toe als dat
gewenst is: thuis, op de daghulp, bij een leer/ werktraject van Lumens of tijdens behande-
ling bij GGzE. Op die manier kan Het Dok een brug zijn naar normale schoolgang”, vertelt Thomas Ruitenbeek, clustermanager bij Combinatie Jeugdzorg. Talenten en dromen
Het belang van goede hulp bij langdurige gedragsproblemen is groot, aldus Ruiten-
beek. “Als je daar op jonge leeftijd niets mee doet, is de kans groter dat iemand later een persoonlijkheidsstoornis ontwikkelt, in de
gevangenis of in de forensische psychiatrie
terechtkomt.” Maar, benadrukt hij, de hulp-
10 10
verlening zoomt niet in op de problemen.
“We werken juist vanuit talenten, dromen en GGzE Magazine
GGzE Magazine
de jongeren aan, zo proberen we ze te Combinatie Jeugdzorg en GGzE weten elkaar binnen Intensieve Daghulp goed te vinden. Er is samenwerking rondom diagnostiek,
therapie, Het Dok en GGzE Centrum Kinderen Jeugd- psychiatrie. “Heel belangrijk zijn de consultatiemogelijkheden voor onze
Zij kunnen met vragen of zorgen bij GGzE Intensieve Daghulp heeft dertig plaatsen
beschikbaar voor de regio Zuidoost-Brabant. Meer informatie:
www.combinatiejeugdzorg.nl
Deskundigheidscampagne ‘Zorg voor Jezelf’ GGzE steekt veel energie in deskundig-
Daarom zijn we medio januari
levert beter opgeleide professionals op die
Zorg voor Jezelf”, vertelt Kees Spitters,
heidsbevordering van medewerkers. Dit
zorg en dienstverlening van hoge kwali-
teit kunnen leveren. Medewerkers vinden
gestart met de medewerkerscampagne manager Onderzoek & Ontwikkeling.
het bovendien prettig als er voldoende
Rondleiding
blijven. Dit zorgt voor meer tevredenheid
maand staat een thema centraal, bij-
leermogelijkheden zijn om bij de tijd te
en werkplezier. Ook daar hebben cliënten profijt van.
Medewerkers van GGzE kunnen kiezen uit talloze cursussen en e-learning modules. Van ‘dwang en drang’ tot ‘starten met
Twitter’ en van ‘functioneringsgesprekken’ tot ‘gesprekstechnieken’. “Ze staan
allemaal in een leermanagementsysteem.
Alleen kwamen we er via een enquête achter dat medewerkers niet goed weten wát er allemaal is, hoe ze dat kunnen inzetten en welke nieuwe ontwikkelingen er zijn.
15 APRIL
Open middag Gerretsonplein
De campagne loopt een half jaar. Elke voorbeeld ‘cursusaanbod’ en ‘voordelen
deskundigheidsbevordering’. Medewerkers krijgen informatie via een digitale nieuwsbrief en kunnen meedoen aan groeps-
bijeenkomsten. “Op deze manier willen
we onze medewerkers als het ware een
17 APRIL
15.00 uur The Legend goes on
laagdrempelige rondleiding geven door onze goed gevulde opleidingenwinkel”,
aldus Spitters. Doel is dat medewerkers met hun manager afspreken met welk
onderwerp ze aan de slag gaan en hoe ze dat invullen.
30 APRIL ± 18.30 uur Beekloop
Succesvolle start van leerroute ARIE ARIE, de nieuwe 1-jarige opleiding voor
lijk in de bestaande MBO-opleidingen waren
13 SEPTEMBER
succesvol. ARIE (Alternatieve Route Inzet
een 3-jarige MBO-studie erg lang.” Toen ze
Publieksdag GGzE
ervaringsdeskundigen verloopt bijzonder Ervaringsdeskundigheid) maakt deel uit
van het aanbod van Markieza, de academie voor herstel en ervaringsdeskundigheid
waar GGzE partner van is. De cursisten die in september zijn gestart, zijn enthousiast en zeer gemotiveerd. “Het is dan ook een
gedegen leertraject, een compleet pakket.
En deze alternatieve insteek past heel goed
binnen ons overige aanbod”, aldus Ivy Veira, procesbegeleider bij Markieza.
in te passen. Ook vonden sommige mensen voor het project ‘Het Roer Om’ een module
ontwikkelde over herstel en empowerment, bleek uitbreiden naar een volwaardige
opleiding een logische volgende stap. “Deze
eerste lichting studenten is gemotiveerd en enthousiast. Ik ben daar heel blij mee”, zegt Chantal Schiks.
In september begint een nieuw studiejaar. Aanmelden kan via www.Markieza.org.
Voor meer informatie www.ggze.nl
In de leerroute staan de thema’s bondge-
nootschap, wederkerigheid en gelijkwaardigheid centraal. Cursisten volgen wekelijks een dag onderwijs en werken minimaal achttien uur per week op een relevante werkplek. Ze maken een persoonlijk portfolio met onder
meer praktijkervaringen, reflectieverslagen, feedback van collega’s.
Volg ons op twitter en facebook
De nieuwe opleiding is opgezet door erva-
ringswerker Chantal Schiks. “Ik merkte dat de aspecten ‘herstel’ en ‘empowerment’ moei-
GGzE Magazine
11
Forensische cliënten vaak lastig te behandelen
Veel narigheid, maar hoezo hulp nodig? Veel forensische cliënten vinden dat ze geen
omstandigheden dat patroon ontwikkeld
cliënten moeilijk praten, ze hebben geen
behandeling verplicht en is er een psychia-
overontwikkelde autonomie is een vorm
nen dat gebrek aan emoties bij zichzelf niet.
behandeling nodig hebben, ook al is de
trische stoornis bij ze vastgesteld. Hoe kan dat? En op welke manier is een behande-
ling dan toch mogelijk? Leo Paesen, klinisch psycholoog bij GGzE, doet daar momenteel onderzoek naar.
In zijn jarenlange carrière binnen de foren-
sische psychiatrie is Leo Paesen al heel wat cliënten tegengekomen die hem de indruk geven niet behandeld te willen worden,
vooral cliënten met een persoonlijkheids-
stoornis. Het gaat om een behoorlijk grote groep, zo’n 70 procent, schat Paesen. “Het zijn mensen die in hun voorgeschiedenis
veel narigheid hebben meegemaakt, maar
hebben. Hun emotionele ontkoppeling en van overleven. Deze mensen leven vooral in hun hoofd, ze laten hun gevoel niet binnen komen. Dit zal ook niet losstaan van het strafbaar feit dat ze hebben gepleegd.” Herkennen
ze wel. ‘Iedereen zegt dat ik eigenwijs ben’,
zeggen ze dan. Dat biedt materiaal om met
het patroon aan de slag te gaan. Daar kun je in de therapie mee aan het werk.” Congres
het oordeel van therapeuten over het ‘niet
International Congress on the Disorders of
subschalen de grootste invloed heeft op
willen’ behandeld worden. Daaruit bleek dat zelfmisleidende zelfeffectiviteit nauwelijks invloed heeft, maar emotionele ontkoppe-
ling en zelfverzekerde autonomie juist wel. “Over emotionele ontkoppeling kun je met
voor de gevolgen van trauma’s en ontwikkelden een bijzondere veerkracht”, legt Paesen uit. “Ze zijn van mening dat ze het allemaal
zelf kunnen oplossen en zijn daarom nauwelijks geïnteresseerd in wat ik er als behandelaar van vind.” Mind-schaal
In 2008 ontwikkelde Paesen een instrument om dit patroon te meten. De Mind-schaal
meet drie facetten: emotionele ontkoppe-
ling (pijnlijke gebeurtenissen kan ik gemakkelijk loslaten), zelfverzekerde autonomie (ook zonder hulp van buiten heb ik mijn
leven goed in de hand) en zelfmisleidende
zelfeffectiviteit (ik zie altijd een uitweg uit moeilijke situaties).
Wat blijkt nu uit het onderzoek: cliënten die
‘niet willen’ behandeld worden, scoren hoog op die Mind-schaal. Waarom dit is, moet
nog onderzocht worden, maar Paesen heeft wel een theorie: “Ik denk dat deze cliënten als reactie op ongunstige opvoedingsGGzE Magazine
Maar zelfverzekerde autonomie herkennen
Paesen onderzocht ook welke van de drie
daar geen last van hebben. Ze lijken immuun
12
idee waar je het dan over hebt. Ze herken-
Leo Paesen, klinisch psycholoog
Paesen sprak over zijn bevindingen op het
Personality, dat afgelopen september in Ko-
penhagen werd gehouden. Daar reageerden zijn internationale collega’s positief op zijn onderzoek. Paesen verwacht in september
van dit jaar op dit onderwerp te promoveren.
Rode draad is zelfmanagement en naasten betrekken
Centrum Bipolair biedt unieke ondersteuning Toen psychiater Lisette Rops bij GGzE
ging werken, had ze een missie: een apart centrum opzetten voor mensen met een
bipolaire stoornis. In 2012 ging het van start
en inmiddels staat het als een huis. Met een uniek behandelprogramma en veel aan-
dacht voor naastbetrokken. Eind februari
kreeg het centrum het KenBiS-kwaliteitscertificaat toegekend.
Mensen die het ene moment overmatig veel energie hebben en het volgende
moment juist energieloos zijn. Manisch-
depressief heette dat vroeger, nu spreken
we over een bipolaire stoornis. Kenmerken
van de manische periode zijn: weinig slapen,
Team bipolair
continu nadenken, ongeremd gedrag en
soms grootheidswaanzin. In de depressieve
periode zitten mensen futloos en somber op
dat mensen alleen met hun depressieve
centraal. Via specifiek ontwikkelde cursussen
rond het twintigste of veertigste levensjaar.
doorvragen om erachter te komen of iemand
hun eigen gedrag, dit te monitoren en zelf
de bank. De ziekte openbaart zich meestal Vaak is ook sprake van angststoornissen en/of een verslavingsprobleem. Blijvende schade
“Tussen manisch-depressieve episodes in is iemand een tijdlang stabiel, maar er is
altijd blijvende cognitieve of andere schade.
Dat kan relationele schade zijn, bijvoorbeeld als iemand in z’n ongeremdheid is vreemdgegaan. Andere mensen lopen financiële
schade op door impulsief koopgedrag. Of ze verliezen werk en vriendschappen”, vertelt Lisette Rops.
Iemand zo lang mogelijk stabiel houden, is
dus het streven. “Dat lukt het beste als mensen snel worden doorverwezen naar goede zorg. Daarom is het zo jammer dat
de diagnose bipolaire stoornis gemiddeld pas na tien jaar vastgesteld wordt. Huis-
artsen denken vaak niet aan de stoornis om-
klachten komen. De huisarts moet goed
soms ook hyperdruk gedrag vertoont. En dit vooral aan naasten vragen, want zij lijden
leren we mensen om zich bewust te zijn van bij te sturen.”
het meest onder een manische episode.
Dat lukt niet altijd. Daarom stapt het team
gelukkig.”
instabiel wordt. “Dan geven we intensieve
Cliënten zelf voelen zich juist dan heel
Centrum Bipolair maakt veel werk van het betrekken van familie en andere naasten.
Ze zijn aanwezig bij de intake, bij de psychoeducatiecursus en spelen een rol in het signaleringsplan.
Zelfmanagement
Bij het centrum werken twee psychiaters,
een GZ-psycholoog en systeemtherapeut,
over op een FACT-aanpak als de cliënt
zorg, met huisbezoeken en veel contact met
naasten. We bekijken de medicatie en blijven bezig met zelfmanagement, om zo een op-
name te voorkomen”, legt Rops uit. “Verschillende teamleden zijn daarbij betrokken. Zij bespreken dagelijks welke zorg er nodig is.
Als het beter gaat, stopt de FACT-werkwijze.
Dan verloopt het contact weer via de SPV’er.”
sociaal-psychiatrisch-verpleegkundigen
GGzE biedt als enige in de regio Eindhoven/
een ervaringsdeskundige. Afhankelijk van
delprogramma, aldus Lisette Rops.
(SPV’ers), ambulant verpleegkundigen en hoe het met de cliënt gaat, worden ze
ingezet. “Iemands vaste SPV’er doet zoveel mogelijk om mensen in de stabiele fase
te houden. Zelfmanagement staat daarbij
Helmond zo’n compleet en specifiek behanDat KenBiS (landelijk kenniscentrum bipolaire stoornissen) GGzE als derde instelling in
Zuid-Nederland heeft gecertificeerd, maakt haar extra trots.
GGzE Magazine
13
Cliënten aan de slag met applicatie Kinect
Behandeling letterlijk en figuurlijk in eigen hand Zelf informatie opzoeken over je dagrooster, zelf kiezen welke vaardigheden je wilt trainen. Het hoort bij ‘Thuis in je behandeling’, de nieuwe
manier van werken van GGzE. De applicatie Kinect is een mooi voorbeeld van hoe dat vorm krijgt. Cliënten kunnen hiermee letterlijk en figuurlijk het heft in eigen hand nemen.
Het inzetten van de applicatie Kinect (zie
kader) biedt tal van mogelijkheden, demonstreren Joep Kolijn en Rob Kimpen. Eerst
internetverbinding nodig heeft.
bij De Woenselse Poort, daarna in het E-lab
Ondertussen laat Joep Kolijn zien hoe hij
Kinder- en Jeugdpsychiatrie gebruikt. De
keuzemenu. Het hoofdmenu toont drie op-
waar een opstelling staat die GGzE Centrum rode draad in hun verhaal: het stimuleren van de eigen regie van de cliënt.
Bij forensische cliënten die vaak gedwongen in De Woenselse Poort verblijven, is
eigen regie niet vanzelfsprekend. “Er is veel
afhankelijkheid en dat vinden cliënten vaak
niet prettig. Het komt weleens voor dat een dagrooster wijzigt, bijvoorbeeld omdat een therapeut ziek is. Daar komt de cliënt pas achter als de begeleiding dit vertelt, of ze
moeten er zelf om vragen”, vertelt psychomotorisch therapeut Kolijn, kartrekker van het GGzE E-lab. En dat is vreemd, vindt hij. “In het dagelijks leven zoeken jij en ik zelf
onze informatie op. Waarom zouden cliënten dat niet kunnen? Bovendien wijzen we ze keer op keer op hun eigen verantwoorde-
lijkheid. Dan moet je mensen ook de tools geven om daarmee aan de slag te gaan.” Veiligheid
Nieuwe technologieën maken veel mogelijk,
maar bij De Woenselse Poort liepen ze tegen een beperking aan. “Uit veiligheidsover-
wegingen is niet overal internettoegang
mogelijk. Maar voor e-health toepassingen heb je juist vaak internet nodig. Dus dat
botste”, legt programmacoördinator Kimpen
14
uit. Kinect is een uitkomst omdat het geen
GGzE Magazine
met handbewegingen kan ‘klikken’ in een
ties: rooster, informatie en nieuws. Bij rooster kan een cliënt op zijn eigen naam klikken en
zo de dagindeling inzien. Informatie gaat onder meer gevuld worden met filmpjes over het gebouw, de medewerkers en de
activiteiten. “Voor mensen die hier komen, is alles een black box. Ze weten niet wat hier
gebeurt en wat ze kunnen verwachten. Dat willen we veranderen.” Bij De Woenselse
Poort wordt het systeem vooral als infor-
matiebron ingezet, maar ook interactieve
Kinderen oefenen
willen we de behoeften peilen.”
psy-chiatrie draait het vooral om de
toepassingen zijn mogelijk. “In deze pilot
Volop ideeën
De cliënten en medewerkers werken daar al volop aan mee, vertelt Kimpen. “Ze komen
Bij GGzE Centrum Kinder- en Jeugdinteractieve toepassing van Kinect. ICT-
studente Lisanne Schalie ontwikkelde een programma waarmee kinderen kunnen
oefenen in sociale omgang. Aspecten als
met allerlei ideeën, zoals ‘Zet er algemene
‘hoe ga je om met emoties’ en ‘hoe zet je
erop’. Dit sluit mooi aan bij hoe wij met
Kolijn laat ook deze toepassing zien. Op
informatie over medicatie op, zet de krant e-health willen omgaan: toepassingen
bedenken en ontwikkelen door met de eindgebruiker in gesprek te gaan en te blijven.” Hij stipt verder aan dat een vooraf goed
geïnformeerde cliënt zich sneller vertrouwd en veilig voelt. “Dit vermindert de kans op
agressie, wat natuurlijk bevorderlijk is voor de algehele veiligheid op een afdeling.”
Voor medewerkers kan de Kinect-applicatie ook een andere toegevoegde waarde hebben, stelt Kolijn. “Als je ziet hoe een cliënt
jezelf stevig neer’ komen daarbij aan bod. het grote tv-scherm verschijnen kleurige poppetjes. Kinderen kunnen een avatar
maken en die naar eigen smaak aankleden. Met deze avatar gaan ze situaties oefenen, bijvoorbeeld op het schoolplein. ‘Wil je
meespelen?’, luidt de vraag. Via een hand-
beweging kan het kind ‘ja’ aanklikken. Dan verschijnen vervolgvragen, zoals ‘hoe kun je dat aanpakken?’ en ‘hoe voel je je daar-
bij?’. Aan de keuzes zijn praktische adviezen gekoppeld.
met zo’n tool omgaat, geeft dat inzicht:
“Kinderen vinden dit heel leuk om te doen
worden afspraken nagekomen? Je kunt er
Kolijn. “Ook hierbij willen we snel naar een
lukt het om bepaalde zaken zelf te regelen, dus vaardigheden mee testen.”
en de behandelaars zijn positief”, vertelt volgend level met meer mogelijkheden.
Met extra filmpjes, teksten die worden voor-
gelezen en de mogelijkheid om thuis te oefenen.”
Touchscreen
De pilots zijn pas begonnen, maar Kimpen en Kolijn staan al met een half been in de toekomst. “We merken dat de bediening met de hand niet vloeiend genoeg gaat,
waardoor dat niet zo lekker werkt. Daarom verwachten we snel de overstap te maken naar een systeem met touchscreen.” Het geeft aan hoe de pioniers omgaan met
feedback. “Als cliënten aangeven dat iets
beter kan, gaan we daar direct mee aan de gang.” Als het helemaal goed werkt, zal Kinect of een ander systeem op meer afdelingen beschikbaar komen.
Kinect en GGzE
• Kinect is een game- en ontspannings-
applicatie die ontwikkeld is voor de Xbox. Het bestaat uit een infrarood camera
en software die reageren op gebaar en
beweging. Programma’s bedien je als het
ware via je lijf, er is geen controller nodig. Kinect is te vergelijken met de Nintendo Wii en Playstation Move.
• GGzE heeft met behulp van Kinect eigen
programma’s ontwikkeld. Op dit moment lopen er twee pilots.
• Bij De Woenselse Poort oefenen cliënten met het bedienen van een rooster-
programma. Hiermee kunnen zij zelf zien of er wijzigingen in hun dagrooster zijn aangebracht.
• Bij GGzE Centrum Kinder- en Jeugd-
psychiatrie oefenen kinderen met een
programma waarmee ze hun vaardigheden op het gebied van sociale contacten kunnen versterken.
• Het eerstvolgende Devcamp van GGzE staat geheel in het teken van de ver-
wachte nieuwe Kinect-release, in relatie tot het zorgproces. Dit Devcamp, waar cliënten en medewerkers aan nieuwe apps werken, staat gepland voor het najaar. Met een handbeweging bestuur je het programma
GGzE Magazine
15
Onderzoek naar marktpositionering
Profilering in de GGZ wordt steeds belangrijker De geestelijke gezondheidszorg is de
het instrument dat ze hiervoor gebruikte,
tieve markt. GGZ-instellingen moeten
voor de GGZ. “Zo kregen we antwoord op een
afgelopen jaren veranderd in een competinadenken over hoe zij zich in die markt
willen positioneren. Dat werd nog weinig
gedaan, merkte Joyce Bierbooms, beleidsadviseur bij GGzE. Zij onderzocht welke instrumenten hierbij kunnen helpen.
Zes jaar geleden ging Joyce Bierbooms aan de slag met haar onderzoek, waarop ze op 14 maart promoveerde. Concurrentie was
toen nog een vrij nieuw fenomeen binnen de geestelijke gezondheidszorg. “Het is een uitdaging om je als GGZ-instelling
strategisch te positioneren, zowel binnen als buiten je regio”, zegt Bierbooms. Verandering
Uit gesprekken met verschillende instellingen bleek dat er nog niet veel aan strategische marktoriëntatie werd gedaan. Inmiddels komt daar wel verandering in.
Zo richtte GGzE in 2009 een nieuwe afdeling in: Verkoop & Marketing. “Ik las onlangs in een rapport dat nu 25 procent van de
instellingen iets aan marketing doet”, vertelt Bierbooms. “Je ziet dat men het tot nu toe
ook wel heeft gered zonder marketing. Maar ik denk dat het zeker in de toekomst noodzakelijker wordt.”
namelijk audience segmentation, geschikt is specifieke vraag over beddenreductie
én kreeg ik inzicht in hoe bruikbaar zo’n
instrument is. Een koppeling tussen wetenschap en praktijk.” Aanbod
Het lastigste domein bleek het aanbod te
zijn. “Idealiter wil je het eigen aanbod maar
ook dat van concurrenten in beeld brengen”,
legt Bierbooms uit. “Zodat je kunt zien welke positie je inneemt. Maar het bleek erg
moeilijk om die informatie naar boven te
krijgen, vooral ook omdat ik het onderzoek als GGzE-medewerker deed.”
Zelfs binnen de eigen organisatie was het niet altijd makkelijk om de juiste data te
krijgen, omdat die niet altijd voorhanden
waren. “In de portfolio-analyse valt zeker nog winst te behalen”, zegt Bierbooms.
De instrumenten die ze in haar onderzoek heeft gebruikt, blijken van nut te zijn voor de geestelijke gezondheidszorg. Na haar
promotie hoopt ze dan ook verder te kunnen gaan met de inzet van dit instrumentarium
bij GGzE. “Ook zijn er plannen om het te verbreden naar de sector; daarvoor zoeken we
actief het contact op met bijvoorbeeld GGZ Nederland”, aldus Bierbooms.
Vier belangrijke domeinen nam Bierbooms
Joyce Bierbooms promoveerde op 14 maart
GGZ, aanbod van GGZ, stakeholders en de
[email protected]
in haar onderzoek onder de loep: vraag naar externe omgeving. Bij ieder domein voerde
aan University Tilburg. Meer informatie:
ze een casestudy uit. Bij de vraag naar zorg onderzocht ze bijvoorbeeld welke cliënten van GGzE Centrum Psychose het meest
geschikt zijn om extramuraal behandeld te worden. Daarnaast onderzocht ze of
16
GGzE Magazine
Joyce Bierbooms
Kookworkshops stimuleren zelfstandigheid cliënten Sinds afgelopen jaar koken
De tassen met boodschappen
gezamenlijk op alle afdelingen
tafel: harirasoep als voorgerecht,
cliënten en medewerkers
van GGzE. Het is de bedoeling
dat kant-en-klare maaltijden zoveel mogelijk plaatsmaken voor
eigengemaakte gerechten. Cliënten die willen leren zelfstandig
te koken, kunnen meedoen aan een kookworkshop in Het Dok.
staan klaar, het menu ligt op
preistamppot met kalkoenfilet
als hoofdgerecht en kwarktaart als toetje. De taken worden verdeeld en chef-kok Guus
Groenewegen geeft hier en daar uitleg. Maar de meeste deel-
nemers weten hun weg in de keuken al aardig te vinden.
De wekelijkse kookworkshops zijn een initiatief van Groene-
wegen, die in het verleden zelf cliënt was bij GGzE. “Koken
is altijd een hobby geweest”,
vertelt hij. De autodidact gaf
afgelopen jaar in het kader van het project ‘Life and Cooking’
kookworkshops op verschillende
Harirasoep, leut en gezelligheid
afdelingen om daar cliënten te leren koken. Acht maanden
geleden bleek het mogelijk om een wekelijkse kookworkshop in de keuken van Het Dok te organiseren. Die kans pakte Groenewegen met beide handen aan.
Iedere dinsdagmiddag doen zo’n acht à tien mensen aan
de workshop mee. “Ik vind het
leuk om over te kunnen brengen wat ik zelf heb geleerd”, zegt
Groenewegen. “Het is belangrijk om zelf te kunnen koken en te weten hoe je vers voedsel
bereidt.” Maar dat is niet de
enige reden om de kookwork-
shops te houden. “We doen het natuurlijk ook voor de leut en de gezelligheid.”
GGzE Magazine
17
Taskforce Blended Care bewaakt samenhang in zorgaanbod
Cliënt bepaalt zélf hoe behandeling vorm krijgt Uitgangspunt: de behandeling is van de
Taskforce Blended Care van start. Behalve
als medewerkers de omslag maken,
de cliënt bepaalt echt samen met de hulp-
kern van de Taskforce uit mensen van het
wordt.
cliënt. Gevolg: rollen worden omgedraaid;
verlener wat nodig is. Middel: een blended care aanbod van zorgvormen, met steeds
meer E-health. Aanjager: een Taskforce die verbindt en de samenhang bewaakt.
‘Thuis in je behandeling’ is het motto dat
E-lab, gamelab en afdeling ICT. Afdelingen
Feedback cliënten
ervoor zorgt dat hobbels genomen worden.
de ontwikkeling van blended care, stelt
kort op de bal zit, ontwikkelingen volgt en We willen niet dat zaken verzanden.”
Veel hangt af van de opstelling van de hulp-
denken. We gaan er voortaan principieel
was er vorig jaar al een inspiratiedag voor
vanuit dat de behandeling iets van de cliënt is. De medewerker wordt meer en meer een coach die de cliënt in zijn behandelproces
begeleidt”, vertelt Marieleen Bouts, directeur Divisie Jeugd- en Volwassenenpsychiatrie.
Kernbegrippen zijn gelijkwaardigheid, tweerichtingsverkeer en samen doen.
Het lijkt op ‘de cliënt centraal’, een kreet van jaren geleden. “En toch is het beslist geen
oude wijn in nieuwe zakken”, verzekert Kees Spitters, manager Onderzoek & Ontwikke-
ling. “Het gaat echt om andere zorg, om een andere manier van werken.” Mix van zorgvormen
Voortaan bepaalt de cliënt samen met de hulpverlener op welke gebieden onder-
steuning nodig is. Vervolgens vult de cliënt zijn eigen behandeling in met een mix van
zorgvormen (blended care). Een greep uit het aanbod: individuele gesprekken, groepsses-
sies, trainingen via internet, een stressmeetapparaatje, beeldbellen, een digitaal dag-
boek, een game, een zelfhulpgroep en apps. Om alles goed op elkaar af te stemmen en
ervoor te zorgen dat iedereen bij GGzE weet wat er beschikbaar is, ging in januari de
GGzE Magazine
ze ervaren dat hun werk er leuker op
schuiven flexibel aan. “Het is een forum dat
GGzE in 2014 volop in praktijk wil brengen. “Het betekent een grote sprong in het
18
Marieleen Bouts en Kees Spitters bestaat de
verlener, erkennen Bouts en Spitters. Daarom medewerkers die met blended care aan de slag willen. “En nu zetten we stappen bij
GGzE Direct en De Woenselse Poort. We pra-
Feedback van cliënten is essentieel voor Bouts. “En die feedback halen we overal op. Heel informeel, dus niet via een stuur- of projectgroep. Het gaat erom dat alle
medewerkers nieuwsgierig zijn, openstaan voor de ideeën van cliënten en daar ook
actief naar vragen: hoe vind je deze trai-
ning werken? Wat kan beter aan die app?”
ten met medewerkers over hun nieuwe rol:
De Taskforce is aangesteld voor een jaar
zijn altijd cliënten, want die kunnen dit het
effecten van blended care objectief
hoe doe je dat nou? Bij zulke bijeenkomsten beste vertellen.” De Taskforce verwacht dat
en bekijkt, samen met cliënten, hoe de gemeten kunnen worden.
Column Raad van Bestuur
De bedoeling: goede zorg voor kwetsbare burgers De afgelopen periode zijn we via onze
gespecialiseerde zorg nodig is. En dan moet
de decentralisaties af te halen, heeft deels
overstelpt met uitspraken en reuring over
zijn...
aanspreken op ‘de bedoeling’, we blijven
eigen achterban maar ook via de media de transities in het sociale domein. Ook voor de doelgroep van GGzE heeft dit
grote consequenties. De langdurige zorg,
waaronder ook dagbesteding, ambulante
begeleiding en een deel van langdurig ver-
die zorg natuurlijk ook nog lokaal ingekocht Ik denk dus dat er met twee maten wordt gemeten; waarom wel recht op medische zorg vanuit een somatische vraag en niet vanuit een psychiatrische vraag?
blijf, wordt overgeheveld naar gemeenten,
De inhoudelijke uitgangspunten van de
Gemeenten die daar ieder voor zich op een
en (arbeids)participatie richting lokale over-
inclusief daarbij horende bezuinigingen.
eigen wijze invulling aan geven. Dit geldt ook voor de jeugdzorg; die wordt overgeheveld naar lokale overheden.
Ik spreek met enige regelmaat cliënten
die nu al erg ongerust zijn over wat hen te wachten staat. Cliënten die naast het behandelcontact structuur in hun leven
hebben door, wellicht in onze ogen, eenvoudige activiteiten als koffiedrinken bij een
inloop. Het niet weten of een inloop in 2015
nog open blijft, kan nu al leiden tot terugval
in het herstelproces. Een cliënte vertelde me dat ze gestopt was met haar opleiding tot ervaringsdeskundige. Waarom? Omdat ze
nu al geconfronteerd wordt met het vertrek van haar begeleidster, als gevolg van bezuinigingen, en voor de toekomst niet weet
welke gevolgen de participatiewet met zich meebrengt.
Ook spreek ik ouders van kinderen die nu via de zorgverzekering bij ons in zorg zijn.
Zij moeten in de toekomst hun vraag voor specialistische hulp via de gemeente aanvragen. Een weeffout denk ik dan, want
waarom moet de zorg voor een kind met psychiatrische problematiek anders
gefinancierd worden dan de zorg voor een
decentralisaties jeugdzorg, AWBZ/Wmo
investeren in partnership. Hierdoor kan ik in ieder geval de cliënten recht in de ogen blij-
ven kijken en waken voor excessen waarvoor we ons allemaal zullen schamen. Want uit-
eindelijk blijft het gaan over ‘de bedoeling’: goede zorg voor kwetsbare burgers.
heden zal niemand ter discussie stellen.
Dat zijn, kort gezegd: actief burgerschap, de burger in zijn kracht plaatsen en één gezin één hulpverlener. Sterker nog, deze visie
wordt door iedereen gedeeld. Ook het feit
dat er in het hele zorg- en welzijnsdomein
beter met elkaar samengewerkt kan worden, waardoor het voor gezinnen duidelijker wordt wie aanspreekpunt is, staat niet
ter discussie. Maar naar mijn bescheiden
mening had dat ook anders gekund, zonder weer in nieuwe systemen en schotten te
schieten. Nieuwe systemen die de oude vervangen spreken niet tot de verbeelding en
nodigen niet of in ieder geval onvoldoende uit tot meedenken.
Als we elkaar vast hadden gehouden en
vanuit ‘de bedoeling’ hadden geopereerd,
namelijk ‘waar heeft de kwetsbare burger behoefte aan en hoe zou dit zo simpel en
goedkoop mogelijk georganiseerd kunnen
worden?’, dan had ik wellicht met de cliënten een hoopvoller gesprek gehad. Een gesprek waarin we met realisme ook optimisme
kunnen uitstralen, een gesprek waarbij we in plaats van slachtoffer mede-architect van de verandering zijn.
kind met een gebroken been? Het gezin is
Nu zullen we het moeten doen met de ka-
schatting van een generalist die bepaalt of
van vele partijen om de scherpe kantjes van
in de toekomst overgeleverd aan de in-
resultaat geboekt. En wij blijven iedereen
ders die landelijk op ons afkomen. De lobby
Marie-Louise Vossen Raad van Bestuur
GGzE Magazine
19
Erik,
Jolanda van Stratum, directiesecretaresse Divisie Volwassenen- en Ouderenpsychiatrie “Ik vind het heel goed dat GGzE in januari Labyrinth Psychotica heeft georganiseerd. Mensen konden zo zelf ervaren hoe het is om een psychotische aanval te hebben. Een bijzondere manier om je meer in te leven in cliënten.”
cliënt “We zijn nét met de transportdienst en KlussenBus van de Hurksestraat verhuisd naar De Grote Beek. We zitten goed hier, in een fijne ruimte. Verder zijn we voortaan een leer/werktraject van GGzE Promenzo. Ik zie het allemaal als een nieuwe uitdaging.”
Marly van Dommelen medewerker GGzE De Boei “We zijn pas begonnen met een nieuwe activiteit in De Suikertante. Elke dinsdagmiddag kunnen cliënten komen bakken en decoreren. Cupcakes, taartjes en cakepops. Die gaan daarna in de verkoop in De Suikertante. Het is hartstikke leuk om te doen.”
Wat heeft je positief verwonderd? Marina Cornelissens, vrijwilliger “Ik ben van twee cliënten een ‘maatje’. Een van hen zei laatst dat ik voor haar de link ben met de maatschappij, omdat ik onder andere met haar naar Winkelcentrum Woensel en de bank ga. Dat vond ik toch wel mooi om te horen.”
Jessica Bartels, vrijwilliger
“Ik werk nu twee dagen per week bij Janny’s kledingboetiek. Dat vind ik erg leuk en dankbaar werk, vooral het buurten met de klanten. Zelf ben ik 1,5 jaar opgenomen geweest op De Grote Beek. Ze hebben me toen zo goed geholpen dat ik graag iets terug wil doen.”
