Een zinnenprikkelende route in het Almeerderhout
Zintuigenpad
Staatsbosbeheer Almere Kemphaanpad 10, 1358 AC Almere T 036-5384416 www.staatsbosbeheer.nl
Het hele jaar door...
Een warme of koude steen? (1) Heeft een steen gevoel? Een steen neemt makkelijk zonnewarmte op en laat dat ook duidelijk merken aan degene die er een hand op legt. Aan de schaduwkant laat hij voelen wat voor temperatuur het zou zijn als de zon niet schijnt.
Zien, horen, ruiken, voelen en proeven! Op het Zintuigenpad kunt u zich het hele jaar laten prikkelen door de natuur.
Houten staken en takkenbossen (2) De houten staken zijn voedsel voor schimmels. Schimmels zijn de opruimers van het bos. Ze verteren het dode hout dat vervolgens weer als voedsel dient voor planten en insecten. De dichte takkenbossen geven bescherming aan
Het Zintuigenpad ligt in het Almeer-
vogels. Ze voelen zich er veilig om zich te laten horen
derhout. Het is 2,4 kilometer lang en
en af en toe even naar de overkant gaan om wat bij de
en zien aan hun soortgenoten. Ze kunnen er broeden
twee meter breed. Het is over de hele
houten staken te eten. Een aantal vogelsoorten komt
lengte verhard en daardoor het jaar
zowel in het bos voor als in de omgeving van wonin-
rond goed toegankelijk, ook voor
gen. In het bos zijn ze wat minder gewend aan mensen en laten zich minder makkelijk zien. Soms heeft
mensen die niet of minder goed ter
u geluk met het nieuwsgierige roodborstje, de druk
been zijn. Langs de route staan zit-
pimpelmees of de luidruchtige zwarte merel met zijn
bankjes om op uit te rusten en van de
heen en weer springende staartmees, de felgekleurde feloranje snavel.
natuur te genieten.
Pas op: berenklauw! De metershoge berenklauw heeft enorme bladeren en opvallende witte bloemschermen. In de winter verdwijnt hij helemaal maar in het voorjaar komt hij volop terug. De berenklauw is gevaarlijk omdat de bladeren en stengels stijve haartjes dragen die bij aanraking voor wondjes zorgen.
Open of dicht? Donker of licht? (3) Bomen bepalen het karakter van het bos: open of dicht, donker of licht, koel of warm. Een bosvak met populieren heeft een uitgesproken licht en open karakter. In tegenstelling tot andere boomsoorten hebben populieren geen problemen met zonlicht dat op hun stam schijnt. Dankzij het zonlicht is begroeiing van de bodem mogelijk maar omdat een populier voor zijn eigen groei veel voedsel en water uit de bodem opneemt wordt de ondergroei toch beperkt. In het populierenvak groeien vooral de brandnetel en het kleefkruid, twee plantensoorten die zich goed thuisvoelen op en in de polderbodem. Onder een staartmees, rechts ‘sneeuwende’ populieren.
Beukenbos: idyllisch licht (4) Een boom die er niet van houdt dat zijn stam door de zon beschenen wordt, is de beuk. Zijn takken waaieren ver uit en bedekken de stam en de bodem met een diepe, donkere schaduw. Er groeit bijna niets op de bodem. Alleen in het voorjaar, als de zon laag staat en de bomen bladerloos zijn, kan de zon doorbreken en voor een prachtig lichtspel zorgen met lange schaduwen. De frisgroene bladeren van de haagbeuken, die eerder uitkomen dan de bladeren van de beuken zelf, stralen dan onder de prille voorjaarszon. In het najaar, als de bladeren van de bomen vallen, raakt de bodem bezaaid met het verkleurde, roodbruine beukenblad. Zomers zal het in het beukenbos koeler aanvoelen dan in een populierenbos.
Bruidswit langs de bosrand (5) De bosrand is een bijzonder onderdeel van het bos. Er is veel meer licht en ruimte en daar profiteren vooral
Wandelen is het hele jaar mogelijk en boeiend.
struiken van. Voor de polderbossen, met hun vierkante
Heemtuin: bloeiende bloemen (6)
bosvakken en hun in rijen aangeplante bomen, is de
Sommige planten doen het uitstekend op voedzame
bosrand een eerste, zichtbaar bewijs dat het bos zich
polderklei. Andere planten staan liever op een karige
in fasen ontwikkelt. Typische bosrandstruiken zijn de
zandbodem en bloeien met prachtige gevormde, fleu-
meidoorn, die vaak doorns heeft. De sleedoorn, een
rige en geurige bloemen.
‘naaktbloeier’, die bloeit voordat hij bladeren krijgt.
De heemtuin is in het voorjaar van 2006 gedeeltelijk
De lijsterbes, die half boom en half struik is. En er zijn
opgehoogd met zand en er zijn zaden van zestig in-
nog de vlier, de krent en de kornoelje. In het voorjaar
heemse plantensoorten uitgezaaid.
zijn vooral de witte bloemen opvallend. De bosrand
Een aantal komt voor op de ‘rode lijst’, hetgeen be-
lijkt dan wel een optocht van wit geklede bruiden.
tekent dat ze in hun voortbestaan bedreigd worden.
In het najaar verkeert de bosrand in een heel andere
Welke bloemen er zich thuis zullen voelen, is niet te
levensfase. Dan overheersen de rode, donkerrode en
voorspellen en het zal ook wel een paar jaar duren
zwarte kleuren. Tijd voor de oogst!
voor er iets zichtbaar is.
Waterpomp (7)
Boomzitbank (8)
Zonder water geen leven! Toch dient de sloot waar-
Rondom de stam van een populier is een zitbank met
over de brug ligt vooral om overtollig regenwater af te
brede steunen gemaakt. In het bosvak zelf is door kap
voeren. Wat niet wil zeggen dat de natuur het zomers
wat ruimte ontstaan en dat is dankbaar ingenomen
niet moeilijk kan hebben omdat er dan juist te weinig
door allerlei struiken, waardoor meer variatie is ont-
regenwater valt.
staan in de beplanting. Ook de uitbundig groeiende
Op de houten brug kunt u water oppompen. Voel de
bosrank komen we hier tegen.
temperatuur, kijk of het mooi helder is maar laat het
Het is een mooi plekje om even uit te rusten. In de zo-
proeven achterwege! Ook al is het water uit de sloot
mer zult u de berenklauw ruiken. In het voorjaar ziet u
helder, het kan voor mensen ongezond zijn.
misschien een specht rondvliegen, aangetrokken door
Hoor hoe het water klatert als het terugvalt, zodat het
de dode boomstammen waarin hij zijn woning maakt.
weer als bron van leven dient voor de dieren en planten langs en in het water.
Bosrank geeft winterse gloed Op verschillende plekken langs de route groeit de bosrank. In de winter verliest hij zijn blad maar de overgebleven lange stengels, die in grote aantallen over andere bomen en struiken hangen, zijn goed herkenbaar. De resten van de bloemen kunnen in de winter en tot ver in het voorjaar een betoverende witte glans aan het bos geven. De bosrank is in 1974 aangeplant vanwege zijn mooie bloemen. Het ging om tien planten. Na een paar jaar was niet iedereen even gelukkig met het initiatief. Sommige bosvakken waren volkomen overwoekerd. De bosrank is daarop flink aangepakt maar nog altijd is hij voornaam aanwezig.
De boomzitbank
WA L AN TE R DSE
KUI
WEG
KER
LEN
PAD
Start
(3) Open of dicht? (1) Warme of koude steen?
P Parkeren voor invaliden
(2) Houten staken
(4) Beukenbos
(11) Wildscherm
STADSLANDGOED DE KEMPHAAN
Eik (5) Bosrand
(10) Voelbomen
(6) Heemtuin Es
Meetpaal
P
(7) Waterpomp (8) Boomzitbank WA
TER
LAN
DSE
PAD
STE V
ENS
PAD
P
(9) Natuurrestaurant
Alternatieve start OVERGOOI
Route Zintuigenpad
EG
TW
N MEE
Zitbank
Proeven in het natuurrestaurant (9) Proeven! Vruchtbomen zijn in het voorjaar een lust voor het oog en in het najaar een weldaad voor de tong. Het natuurrestaurant is een boomgaard met deels ‘ouderwetse’ vruchtbomen. De boomgaard is in 2006 aangeplant. Sommige bomen dragen niet meteen vrucht, dus nog even geduld. De soorten die aangeplant zijn, worden hieronder genoemd. De peer is een ‘Conference’. Het is de meest geteelde peer in Nederland. De vruchten van de Conference zijn groot, smaakvol en goed bewaarbaar. De zaden van de tamme kastanje (‘kastanjes’) kunnen na droging en het verwijderen van de stekelige bolster worden geroosterd of, na het verwijderen van de bast,
Een kers treft u niet aan in de boomgaard maar er staan er voldoende langs de route.
gekookt. Er zijn verschillende appelsoorten aangeplant. In de
De vruchten van de Moerbei lijken op bramen en zijn
19e eeuw kenden veel streken en steden hun eigen ap-
eetbaar. Bij de moerbei gaat het om twee klassieke
pelras. Een voorbeeld daarvan is de Groninger Kroon.
Nederlandse soorten: de Morus alba en de Morus
De sterappel is een veel geroemd appelras dat om-
nigra (de Morus alba is afkomstig uit China en is een
streeks 1830 in België en in het zuiden van Nederland
belangrijke voedselplant voor zijderupsen).
is gekweekt. Hij komt tegenwoordig nauwelijks meer voor. De notarisappel is een ander bekend ‘oud ras’ en
De walnoot is een Broadview, een ras afkomstig uit
werd vroeger veel geteeld in Nederland. Dit appelras
Brits Columbia. De noten zijn enigszins langwerpig en
is gekweekt aan het einde van de 19e eeuw, door een
hebben een goede smaak. Walnootbomen willen van
notaris!
jaar tot jaar nog wel eens verschillen in aantallen en
Bij de pruimen gaat het om de Prunus ‘Meikers’, de
kwaliteit van de vruchten maar de Broadview heeft
Prunus spinoza en de Mirabelle de Nancy. De Nancy
een tamelijk regelmatige productie.
(veel aangeplant rondom het Franse Nancy) is een zeer oud ras van onbekende herkomst. Het stevige vrucht-
De hazelaar is natuurlijk bekend om zijn hazelnoten.
vlees laat makkelijk van de pit los en heeft een goede
Aangeplant is een inheemse hazelaar die veel in de
smaak.
vrije natuur voorkomt, ook in de Almeerse bossen.
Wildscherm(11) Misschien heeft u geluk en kunt u reeën of andere dieren bespieden vanachter het wildscherm.
Nummers bij de artikelen Bij sommige teksten staat een nummer achter het kopje. Langs de route zijn paaltjes geplaatst met daarop het corresponderende nummer van het beschreven onderwerp.
Voelbomen (10) De meeste bomen in het bosvak met de voelbomen hebben smalle stammen en ze zijn niet erg hoog. Dit bosvak ademt dan ook een hele andere sfeer dan de andere bosvakken langs de route. In dit deel heeft erg veel vraat van reeën plaatsgevonden en de watermerkziekte heeft hier huisgehouden. Daardoor zijn veel bomen doodgegaan. Er zijn nieuwe bomen aangeplant en dat verklaart de jeugdige sfeer. Direct langs het pad staan twee ‘voelbomen’: om de stam te kunnen voelen. Het gaat om een es en een zomereik. De schors van een es is glad en die van een eik ruw.
Adressen Staatsbosbeheer Almere Kemphaanpad 10 1358 AC Almere T 036-5384416 www.staatsbosbeheer.nl
Infopunt de kemphaan Kemphaanpad 4 1358 AC Almere T 036 5309980 Zie voor de openingstijden www.kemphaan.nl
Geuren in het bos Tijdens zijn bloeiperiode is de geur van de berenklauw goed te herkennen. De vlier heeft grote trossen, roomwitte bloempjes die een sterk muskusachtige geur hebben.
2009 © Staatsbosbeheer auteursrechten voorbehouden. | Foto’s en tekst: Ben te Raa, Almere | Karthografie: TCB Flevoland, Almere | Het pad is aangelegd naar ideeën van Evelien van de Biezen.
