Zingen in de zomer De dienst is samengesteld uit verzoeken van gemeenteleden Dienst op zondag 25 augustus 2013 om 18.30 uur in de Ontmoetingskerk Voorganger: Ds. P.M.W. van der Schans Organist: Arie Metaal Protestantse gemeente te IJsselstein De paaskaars brandt Orgelspel We worden stil De dienstdoende ambtsdragers komen binnen De voorganger heet allen welkom AAN HET BEGIN Welkom: ik heet u mede namens de voorbereidingscommissie bestaande uit Ben Rijneveld, Willem Langerak en organist Arie Metaal hartelijk welkom in deze zangdienst. U hebt weer gezorgd voor een heel lijstje met verzoekliederen De keuze is vooral afkomstig uit bundels als Johannes de Heer en de Evangelische liedbundel. Het zijn m.n. liederen van troost en bemoediging. Het is nu misschien heel moeilijk voor je, maar er komen betere tijden dankzij de kracht van God. En verder zijn het liederen van lof en prijs, van eer aan God. Dat past bij deze bundels. daar zit ook een beetje hun eenzijdigheid. Ik mis zelf dan bijv. de meer vragende, twijfelende, zoekende liederen. De klaagliederen. De liederen met de diepte van bijv. de psalmen. Bovendien zijn ze vaak makkelijker voor gemeenteleden, laagdrempeliger. Er is veel verschil in stijl en inhoud met bijv. liederen uit het Liedboek of Tussentijds. Er is ook sprake van een kwestie van smaak. Van geloofsbeleving. Van geloofsovertuiging. Daarom is onderling respect nodig! De één zingt dit graag; de ander dat. En je hebt het allemaal nodig om de rijkdom van God te peilen. Zo vul je elkaar aan, corrigeer je elkaar. Maar ook ontdek je hoe belangrijk samen zingen is. Toelichting: De vorige keer ons slotlied; vandaag ons openingslied: ‘U zij de glorie’. Het lied is een vertaling van het Franse lied A toi la gloire, dat in 1884 door Edmond Budry (1854-1932) werd geschreven. Budry was een Zwitserse predikant en tekstdichter.
2 De melodie is uit het oratorium Judas Macabaeus van Georg Friedrich Händel (16851759). De Nederlandse berijmde vertaling is van Jan Willem Schulte Nordholt (19201995). In Tussentijds en het nieuwe Liedboek staat een tekst van Henk Jongerius. Het lied wordt vaak bij huwelijken en begrafenissen gezongen en is een standaard onderdeel van de Heilige Missen met Pasen. Bekend zijn de uitvoeringen tijdens de huwelijken en begrafenissen van het Nederlands koningshuis. Bij deze koninklijke gelegenheden wordt overigens vaak de originele Franse tekst gezongen. Staande zingen van het eerste lied: Gezang 132 uit de Evangelische liedbundel 1. U zij de glorie, opgestane Heer! U zij de victorie, nu en immermeer. Uit een blinkend stromen daald' een engel af, heeft de steen genomen van 't verwonnen graf. U zij de glorie, opgestane Heer! U zij de victorie, nu en immermeer. 2. Ziet Hem verschijnen, Jezus onze Heer! Hij brengt al de zijnen in zijn armen weer. Weest dan volk des Heren, blijd'en welgezind en zegt telkenkere: "Christus overwint!" U zij de glorie, opgestane Heer! U zij de victorie, nu en immermeer. 3. Zou ik nog vrezen, nu Hij eeuwig leeft, die mij heeft genezen, die mij vrede geeft. In Zijn Godd'lijk Wezen is mijn glorie groot, niets heb ik te vrezen in leven en dood. U zij de glorie, opgestane Heer! U zij de victorie, nu en immermeer. Stil gebed Groet Bemoediging De gemeente gaat weer zitten Gebed Toelichting algemeen: In de liederen die we zingen komen allerlei beelden van God en van Jezus naar voren. alleen al in het lied dat we zo dadelijk zingen ontdek ik er vijf. Rots, Lam, Licht. Morgenster, Koning. Het zijn beelden van God. D.w.z. ze zijn niet God zelf, maar ze verwijzen naar God. En wij kunnen niet anders dan over God in beelden spreken. Ieder heeft zijn eigen beelden. Beelden die raken. Daarom hebben we elkaar nodig om iets van de volle rijkdom van God te begrijpen.
3 Verderop in de dienst komen nog andere beelden naar voren: Heer van het al, Heerser, Schepper, Herder. Toelichting lied: Gezang 351 EL Tekst: G. Bonov Georgian en zijn vrouw Winnie Banov worden ‘Joy Apostles’ genoemd. Apostelen van vreugde / blijdschap. Ze trekken de wereld rond met hun boodschap van hoop dankzij het verzoenende werk van Jezus. Georgian kwam uit het communistische Bulgarije door het IJzeren Gordijn naar Amerika. Hij was in Bulgarije lid van een rockband. In de zeventiger jaren werd hij christen. En werd toen lid van een christelijke band. Hij schreef teksten en muizek. Hij gebruikte ook de muziek in de verspreiding van de blijde bodschap. Speciaal in kinderliederen. Vertaling: Rikkert Zuiderveld, van Elly en Rikkert Melodie: Frank Hernandez, die vaak in één adem met zijn vrouw Betsy wordt genoemd. Ze zijn beiden actief in de muziek. Vooral als het gaat om christelijke teksten en muziek voor kinderen. Frank komt uit Anaheim in Californië., Amerika. Op zijn 21e werd hij christen na een leven van drugs en alcohol. Vanaf die tijd is hij actief in zendingswerk en de band Silverwind. Gemeentezang: Gezang 351 uit de Evangelische liedbundel Opwekking 277 / Johannes de Heer 92 Machtig God, sterke Rots, U alleen bent waardig. Aard' en hemel prijzen U, glorie voor uw naam. Lam van God, hoogste Heer, heilig en rechtvaardig, stralend Licht, Morgenster, niemand is als U. Prijst de Vader, prijst de Zoon, prijst de Geest die in ons woont, prijst de Koning der heerlijkheid, prijst Hem tot in eeuwigheid. Toelichting lied Gezang 170 EL 149 JdH: Dit lied komt – net als vele anderen van vanavond - ook uit de Bundel van Johannes de Heer. Hij werd geboren in Rotterdam, 23 mei 1866. En stierf in Driebergen, 16 maart 1961. Hij was een bekende Nederlandse evangelist, die aan de wieg stond van de protestants-christelijke radio- (en later ook televisie)omroep de NCRV. Hij groeide op in de Nederlandse Hervormde Kerk maar begon al in zijn jeugd een andere koers te varen. Na de Eerste Wereldoorlog startte hij activiteiten onder de noemer van de zogeheten Maranatha-beweging waarvan hij een van de voormannen werd; hierin werd sterk de terugkomst van Jezus Christus benadrukt. In dat licht richtte hij in 1919 het blad Het Zoeklicht op dat zich eveneens sterk richt(te) op de terugkeer van Jezus Christus.
4 De Heer sprak veelvuldig voor de NCRV-radio. Daar verzorgde hij ook een liederenuur, waarin hij zong en zichzelf op het harmonium begeleidde. De gezangen werden verzameld in de naar hem genoemde Johan de Heer-bundel. In het dagelijks leven was hij orgelbouwer. Een firma met zijn naam bestaat nog steeds. Tijdens een bezoek aan Engeland raakte hij na verschillende visioenen sterk overtuigd om een zangbundel te publiceren. In 1905 gebeurde dat: de eerste druk kwam uit. We zingen uit deze Bundel van Johannes de Heer zo dadelijk eerst ‘Groot is uw trouw’. En daarna het lied: ‘’t Scheepke onder Jezus’ hoede’. ‘Groot is uw trouw’: Daaraan zijn de namen verbonden van Willem Marion Runyan en Thomas Obadoah Chisholm. Chisholm leefde van 1866-1960. Hij werd geboren in Franklin, Kentucky. Aanvankelijk was hij docent. later editor van christelijke kranten. Daarna werd hij methodistische predikant. Zijn gezondheid zat hem vaak dwars. Na een jaar moest hij daarom stoppen. Later ging hij in levensverzekeringen. Hij schreef veel liederen. Van het lied dat we zo gaan zingen schreef hij de tekst. De muziek is van zijn vriend William Marion Runyan. Hij was een Amerikaans componist, geboren in 1870 te Marion in de Amerikaanse staat New York; hij overleed in 1957 te Pittsburg, Kansas. Runyan toonde al jong een interesse in muziek en speelde op zijn 12e al vaak orgel in de kerk. Op zijn 21e werd hij, evenals zijn vader, voorganger in de methodistische kerk, waarna hij gedurende 12 jaar diverse kerkgemeentes in Kansas hoedde. In 1915 schreef Runyan zijn eerste gospellied. Hij werd later nog redacteur. Na ‘Groot is uw trouw’ komt er een mooi voorspel op het volgende lied dat we dan ook zingen: ‘’t Scheepke onder Jezus hoede’. Gemeentezang: Gezang 170 uit de Evangelische liedbundel JDH 149 Groot is Uw trouw, o Heer, mijn God en Vader. Er is geen schaduw van omkeer bij U. Ben ik ontrouw, Gij blijft immer dezelfde, die Gij steeds waart, dat bewijst Gij ook nu. Refrein: Groot is Uw trouw, o Heer, groot is Uw trouw, o Heer, iedere morgen aan mij weer betoond. Al wat ik nodig had, hebt Gij gegeven, groot is Uw trouw, o Heer, aan mij betoond. Gij geeft ons vrede, vergeving van zonden, en uw nabijheid, die sterkt en die leidt: Kracht voor vandaag, blijde hoop voor de toekomst. Gij geeft het leven tot in eeuwigheid. Refrein: …
5
Orgelspel: Uit Boek VIII 4 Geestelijke Liederen van Jan Zwart "Scheepje onder Jezus' hoede" Gemeentezang: Gezang 213 uit Bundel Johannes de Heer 't Scheepke onder Jezus' hoede. Met de kruisvlag hoog in top. Neemt als arke der verlossing Allen die in nood zijn op. Al staat de zee ook hol en hoog. en zweept de storm ons voort, Wij hebben 's Vaders Zoon aan boord. En 't veilig strand voor oog. Zonne, bied dat scheepje uw glanzen, Koeltjes, stuwt het zacht vooruit; Golven, steunt gebed en psalmzang Met uw zilv'ren maatgeluid. Al staat de zee ook hol en hoog. en zweept de storm ons voort, Wij hebben 's Vaders Zoon aan boord. En 't veilig strand voor oog. Arme zondaar, zie de kruisvlag Wapp'rend langs de oceaan: Weet! de Heer is in het scheepje, Kom! neem uw verlossing aan. "Dies rijst een lied tot God omhoog, Ruist vol een dankakkoord: Wij hebben 's Vaders Zoon aan boord En 't veilig strand voor oog. Toelichting achteraf van Gezang 213 JdH: De tekst van ‘’t Scheepke onder Jezus’ hoede’ is voor zover ik begrijp van ds. C.S. Adama van Scheltema. Hij werkte in Amsterdam onder de allerarmsten , eind 19 e eeuw. O.a. in de Jordaan. Hij overtuigde mensen ervan om niet naar de kroeg te gaan, maar naar een gemeenschapshuis. Ook organiseerde hij volwassenenonderwijs. En zorgde voor aansluiting van de Jordaan op het waternet. Adama van Scheltema wordt wel 'liederenkoning' genoemd. Behalve de liederen die hij in het Nederlands vertaalde, was hij één van de domineedichters. Hij was ook betrokken bij de oprichting van de De Nederlandsche Zondagsschool Vereeniging in 1865. Toelichting Er is een God, Die hoort De eerste componist is George C. Stebbins (1846-1945). De Nederlandse tekst is van Jelle Pel. Het lied is voor een mannenkoor gearrangeerd door Jan de Graaff. Die gaf de volgende toelichting:
6 “Het is al verschillende jaren geleden, maar ik hoor het Jelle Pel nog zeggen: “Meneer de Graaff, als ik u tot last ben moet u het eerlijk zeggen, want dan verlaat ik het koor”. Gedurende 32 jaar was ik dirigent van mannenkoor “Onderling Genoegen” uit Nieuwendijk. Eén van de leden was de hoogbejaarde voormalige Friese boerenknecht Jelle Pel. Hij maakte gedichtjes en schreef soms een tekst bij een door mij gearrangeerd lied. Op een zaterdagmorgen zaten wij samen aan tafel. “Of ik even wilde kijken”. Hij haalde een verfrommelde, oude envelop tevoorschijn en las zijn gedicht voor. “Er is een God die hoort”. Vanwege zijn ouderdom was het moeilijk te lezen, maar we kwamen er uit. Wij gingen dit geweldige lied zingen bij “mijn” mannenkoor, maar ook ging het lied een eigen leven leiden, door heel Nederland.” Gemeentezang: ‘Er is een God die hoort’ Vreugde of blijdschap, droefheid of smart Er is een god, er is een god. Stort bij hem uit, o mens toch uw hart. Er is een god die hoort. Ga steeds naar hem om hulp en om raad Wacht niet te lang, ’t is spoedig te laat dat niet door twijfel ’t hart wordt verstoord Er is een God die hoort God schonk zijn zoon in Bethlehems stal Heer van het al, heer van het al Hij droeg verneed’ring, smaad zonder tal Heerser van ’t gans heelal Want onze schepper, koning der aard heeft zelfs zijn eigen zoon niet gespaard Ga dan naar hem, nu ’t morgenlicht gloort Hij is de God die hoort Van oost tot west, van zuid tot noord Mens, zegt het voort, mens zegt het voort Wordt ’s Heren liefde alom gehoord Mensenkind, zegt het voort Dwaal niet in ’t duister, ga niet alleen Maar zoek het heil bij Jezus alleen Dat al uw hoop op hem is gericht Jezus is ’t eeuwig licht. Toelichting Gezang 884 uit de Bundel Johannes de Heer: Er zijn veel variaties gemaakt op Psalm 23. Qua vertaling en qua melodie. In het nieuwe Liedboek staan er al acht. Die we nu gaan zingen staat er niet in. Tekst en muziek zijn van Jessie S. Irvine. Zij leefde van 1836-1887 in Schotland. Ze heeft een oude tekst uit het Schotse psalter van 1650 verbonden met haar eigen melodie ‘Crimond’. Ze heeft hem waarschijnlijk als tiener geschreven als een oefening voor haar orgellessen.
7 In 1947 werd deze tekst plus melodie gebruikt bij het huwelijk van Koningin Elizabeth en Prins Philip. Dat bevorderde de populariteit. De vertaling is van ds. B. Smilde, predikant in de voormalige Gereformeerde kerk. Maar ook bekend als musicoloog, componist en kenner van het kerklied. Over het lied dat we daarna zingen heb ik niets kunnen vinden. Als ik de naam van de auteur: T. van Pagéé intyp bij een zoekmachine op internet kom ik bij hele series tennisuitslagen. Hoe dan ook: het is een eenvoudig lied, dat in alle eenvoud van woord en melodie een kernbetekenis van het geloof aangeeft. Gemeentezang: Gezang 884 uit de Bundel Johannes de Heer Mijn Herder is de Here God, in Hem is al mijn lust; in groene weiden voert Hij mij aan wateren der rust. De Heer verkwikt mijn matte ziel, Hij doet mijn voeten gaan in 't spoor van Zijn gerechtigheid ter wille van Zijn Naam. En ga 'k door 't diepe doodsravijn, geen vrees verbijstert mij: Uw stok en staf zijn mij tot troost, Gijzelf zijt mij nabij. Voor 't oog van wie mijn hater is, hebt Gij mijn dis gespreid, met olie wordt mijn hoofd gezalfd, mijn beker is bereid. Genâ en goedheid volgen mij, mijn ganse levensdag. Totdat ik eens in ´s Heren huis, voor eeuwig wonen mag. Gemeentezang: Gezang 188 uit de Evangelische liedbundel Tekst en melodie: T. van Pageé 'k Stel mijn vertrouwen op de Heer mijn God. Want in zijn hand ligt heel mijn levenslot. Hem heb ik lief, Zijn vrede woont in mij ‘k Zie naar Hem op en weet: Hij is mij steeds nabij. Eén ding is zeker, Hij houdt ook van mij. En dat geloof, dat maakt mij altijd blij, Hem heb ik lief, zijn vrede woont in mij,
8 'k zie naar Hem op en ik weet; Hij is mij steeds nabij. Toelichting: Gezang 393 uit Liedboek voor de kerken We komen langzaam maar zeker aan het einde van deze zangdienst. Ons voorlaatste lied is een avondlied. Het is een Engels lied van oorsprong: The day thou gavest Lord is ended, geschreven door John Ellerton, 1826-1893. Hij was predikant in o.a. Brighton. Zijn liederen waren vooral voor kinderen. De vertaling, een bewerking is van: Jacqueline van der Waals die in 1968 in Den Haag werd geboren. Ze is een Nederlandse dichteres, schrijfster, vertaalster en lerares. Haar vader was een groot natuurkundige, Nobelprijswinnaar ook. Ze werd lerares. vertaalde o.a. uit Scandinavische talen. Van der Waals deed aan tennissen, schaatsen, wandelen en bergbeklimmen, activiteiten die in haar gedichten terugkomen. Ook nam ze deel aan studiegroepen waar ze filosofen besprak. In 1921 wordt maagkanker bij haar geconstateerd. In haar gedichten wordt duidelijk dat ze, juist nu ze weet dat ze binnenkort zal sterven, het leven nog intenser beleeft. Ze komt tot een aanvaarding van het leven en de dood. Dat blijkt o.a. uit gedichten en uit een lied als Gezang 293 ‘Wat de toekomst brengen moge’. Ze stierf in 1922 op 53-jarige leeftijd. In het Liedboek voor de Kerken is een aantal liederen van Van der Waals opgenomen. Hoe geliefd deze zijn bleek nog eens in 2006, toen in een verkiezing van het mooiste religieuze lied onder NCRV-luisteraars Wat de toekomst brengen moge (Lied 293) en De dag door uwe gunst ontvangen (Lied 393) bij de eerste tien eindigden. Gemeentezang: Gezang 393 uit Liedboek voor de kerken De dag, door uwe gunst ontvangen, is weer voorbij, de nacht genaakt; en dankbaar klinken onze zangen tot U die 't licht en 't duister maakt. Die dan, als onze beden zwijgen, als hier het daglicht onderduikt, weer nieuwe zangen op doet stijgen, ginds waar de nieuwe dag ontluikt. Zodat de dank, U toegezonden, op aard' nooit onderbroken wordt, maar steeds opnieuw door mensenmonden gezongen en gesproken wordt. Voorwaar, de aarde zal getuigen van U, die thans en eeuwig zijt, tot al uw schepselen zich buigen voor uwe liefd’ en majesteit. DIENST VAN HET ANTWOORD Gebeden: dankgebed, afgesloten met het samen bidden van een avondgebed
9
Als alles stil wordt om ons heen, als binnen in ons ook de stilte wordt ontdekt, laat dan, O God, die stilte klinken, zingen als een lied dat adem vindt in U, dat van de vrede weet in U, een lied waarin wij thuis komen bij U en bij onszelf. Geef ons de ruimte voor de rust, waarin de zwaarte van ook deze dag van onze schouders wordt genomen. Bewaar ons voor de nacht. Herschep ons in de slaap. Geef ons de droom of even al voorgoed het leed geleden is, de tranen afgewist voor eens en voor altijd. Amen. AAN HET EINDE Toelichting slotlied: Ga nu heen in vrede De tekst is van Johannes de Heer. Voor zover ik tenminste kan vinden. De van het bekende Engelse lied ‘Land of hope and glory’. Componist is Edward Elgar. Elgar was een Brits componist, 1857-1934.Zijn vader was jarenlang organist in een r.k. kerk in Worcester. Dat katholieke element had een grote invloed in zijn verdere levenswerk. Vanuit zijn ouderlijk huis kreeg hij van alles aan muziek mee. Zo kon hij zich later ontwikkelen tot concertmeester, arrangeur en dirigent. Zijn bekendste werken zijn waarschijnlijk de Enigma Variations (1899) en de Pomp and Circumstance Marches nrs. 1-5 op. 39 (1901-07). De eerste mars met daarin Land of Hope and Glory heeft de grootste bekendheid gekregen, maar ook de vierde werd zeer populair. Gemeentezang (staande) slotlied: Gezang 270 uit de Evangelische Liedbundel JdH 928 1. Ga nu heen in vrede, ga en maak het waar, wat wij hier beleden, samen met elkaar. aan uw daag’lijks leven, uw gezin, uw werk.
10 Wilt u daaraan geven: daar zijn wij Gods kerk. Ga nu heen in vrede, ga en maak het waar. 2. Ga nu heen in vrede, ga en maak het waar, wat wij hier beleden, samen met elkaar. Neem van hier uit vrede, vrede mee naar huis, dan is vanaf heden Christus bij u thuis. Ga nu heen in vrede, ga en maak het waar! Uitzending Zegen Gemeentezang: Dienstboek 126
Orgelspel Inzameling van de gaven bij de uitgang
