Zienswijze Gemeenteraad Oostzaan inzake: de jaarrekening 2008 en de conceptbegroting 2010 van de GGD ZaanstreekWaterland, de wijziging van de verdeelsleutel van de kosten van de GGD en de risicoanalyse integratie Jeugdgezondheidszorg (iJGZ).
Datum, 27 april 2009
Samenvatting De Gemeenschappelijke Geneeskundige Dienst Zaanstreek-Waterland (GGD ZW) heeft de voorlopige jaarrekening 2008 en de conceptbegroting 2010 ingediend. Tegelijk zijn het
voorstel voor de wijziging van de verdeelsleutel voor de kosten van de GGD en de risico-
analyse integratie Jeugdgezondheidszorg (iJGZ) ingediend. De GGD vraagt om een zienswijze van de gemeenteraad op deze vier stukken. Omdat de stukken samenhangen en elkaar beïnvloeden, worden zij in dit advies tegelijk behandeld.
1. Inleiding en probleemstelling Op 7 april heeft de GGD Zaanstreek-Waterland de voorlopige jaarrekening over 2008 en de
conceptbegroting voor 2010 ingediend. Dit is een gebruikelijke gang van zaken die elk jaar
rond deze tijd plaatsvindt. In 2009 is er echter sprake van een bijzondere situatie. Tegelijk met de jaarrekening en de begroting dient de GGD namelijk nog twee stukken in; een risico-
analyse van de integratie Jeugdgezondheidszorg (iJGZ) en een voorstel om de verdeelsleutels
voor de kosten van de GGD te wijzigen. De gemeenteraden worden in de gelegenheid gesteld hun zienswijze op deze vier stukken te geven. De zienswijzen worden besproken in de
vergadering van het Algemeen Bestuur van de GGD op 3 juli 2009 en meegenomen in de besluitvorming. Omdat de vier stukken met elkaar samenhangen en elkaar beïnvloeden, worden ze in deze conceptzienswijze tegelijk behandeld.
Ter informatie. De GGD ZW valt onder de Gemeenschappelijke Regeling (versie 1 januari 2006). Negen gemeenten in de regio Zaanstreek-Waterland hebben gezamenlijk één GGD. In de
besluitvorming aangaande de GGD heeft elke gemeente één stem (ongeacht inwoneraantal en financiële bijdrage). Besluiten worden genomen op basis van meerderheid. Als 5 van de 9 gemeenten voorstander van een voorstel zijn, dan wordt er positief over besloten. In die
gevallen waarin de gemeenten Zaanstad en Purmerend zwaarwegende bezwaren hebben tegen
een voorstel en met het oog daarop tegenstemmen, leidt die tegenstem tot verwerping van het voorstel. Dit is echter niet van toepassing op het voorstel tot vaststelling van de begroting respectievelijk de jaarrekening van de GGD.
1
2. Analyse
Jaarrekening 2008
De jaarrekening 2008 is door Deloitte gecontroleerd. Volgens de accountantsverklaring zijn de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties rechtmatig tot stand gekomen en in overeenstemming met de begroting en de van toepassing zijnde
wettelijke regelingen. De jaarrekening geeft een positief resultaat van €329.193. De GGD doet in de jaarrekening het voorstel om:
- een bedrag van €26.425 te onttrekken aan de reserve markttaken in verband met het negatieve resultaat van €40.560 van de reizigersadvisering (*);
- een bedrag van €62.000 te reserveren voor de uitgaven aan het interim hoofd JGZ; - een bedrag van €21.863 terug te storten aan de deelnemende gemeenten;
- het resterende bedrag ad €271.755 toe te voegen aan de algemene reserve van de GGD.
(*) Uit de jaarrekening 2008 blijkt dat de reizigersadvisering die de GGD uitvoert verliesgevend is. Er is sprake van een negatief resultaat van €40.560.
Begroting 2010
In de conceptbegroting 2010 vraagt de GGD € 306.867 aan voor haar activiteiten voor
Oostzaan. In 2009 heeft de GGD de bijdrage voor Oostzaan geraamd op € 281.408. Op basis van de nu voorhanden zijnde gegevens is er dus sprake van een stijging van de begroting van de GGD van € 25.459. Voor deze stijging is een aantal verklaringen te geven: -
Autonome ontwikkelingen leiden tot een stijging voor de gemeente Oostzaan van €5.046 (€174.000 voor de hele regio x 2.9% aandeel Oostzaan). Het gaat hier om stijgingen die worden veroorzaakt door loonkostenstijgingen en stijgingen in de
materiële kosten. De GGD heeft voor looncompensatie 1.5% aangehouden en voor
materiele kostenstijging 2%. Dit is lager dan de percentages die Oostzaan hanteert. -
De incidentele kosten van nieuw beleid leiden voor de gemeente Oostzaan tot een
bedrag van €15.631 extra (€539.000 hele regio x 2.9% aandeel Oostzaan). Het grootste deel hiervan wordt veroorzaakt door de kosten van de implementatie van het
Electronisch Kind Dossier (EKD) (€15.022). De resterende €609 is benodigd voor de
projectleider Raak in de jaren 2010 en 2011. Daarna komen deze kosten te vervallen. -
Voor het aanstellen van een communicatiemedewerker is €1.624 extra nodig (€56.000.
x 2.9% aandeel Oostzaan). De kosten voor de communicatiemedewerker zullen alleen in 2010 en 2011 nodig zijn. Vanaf 2012 wordt deze post als bezuinigings-taakstelling opgenomen en dient deze te worden terugverdiend door efficiency- voordelen ten gevolge van de integratie Jeugdgezondheidszorg. -
Voor de aanschaf van software voor infectieziektebestrijding is €580 extra nodig
(€20.000 hele regio x 2.9% aandeel Oostzaan). Deze toename is structureel en zal jaarlijks ongeveer hetzelfde bedrag gaan kosten. -
Voor het Meldpunt overlast en bemoeizorg is rekening gehouden met autonome
ontwikkelingen van (€2.190). In de noot hieronder (*) wordt hier nader op ingegaan.
Opgeteld zijn de bovenstaande vier bedragen in totaal €25.071. Dit verklaart vrijwel geheel de stijging van de GGD begroting ten opzichte van de meerjarenbegroting Oostzaan. De bedragen zijn niet precies gelijk door afrondingsverschillen in het geheel aan berekeningen.
2
(*) De negen gemeenten dragen op twee manieren bij aan het Meldpunt overlast en bemoeizorg:
- Ten eerste dragen alle gemeenten via de reguliere begroting bij aan het in stand houden van de basisvoorziening Meldpunt overlast en bemoeizorg met een vast aantal meldingen per jaar. Dit vaste aantal is nooit voldoende.
- Ten tweede kopen de gemeenten daarom extra meldingen in op basis van de verwachte
hulpvraag. Het genoemde bedrag van €2.190 heeft betrekking op deze extra meldingen voor
Oostzaan. In mei 2009 volgt ambtelijk overleg over mogelijkheden om van tevoren het aantal extra meldingen af te spreken, zodat de gemeenten niet langer te maken hebben met de onzekerheid van deze "open einde" financiering. Daarbij speelt het volgende dilemma: gemeenten willen geen bodemloze put bekostigen, maar willen wel onrust en crises voorkomen door het bieden van hulp bij meldingen.
Risicoanalyse integratie Jeugdgezondheidszorg (iJGZ)
In 2008 is door het Algemeen Bestuur (AB) van de GGD de wens uitgesproken om te komen tot een integratie van de Jeugdgezondheidszorg (JGZ), waarbij de uitvoeringsorganisaties van de zorg voor 0-4 jarigen (nu: Evean) en 4-19 jarigen (nu: GGD) met ingang van 1 januari 2010 worden geïntegreerd. Uit meerdere onderzoeken blijkt dat de integratie van de JGZ een meerwaarde oplevert. De vorming van één organisatie heeft meerdere voordelen: •
Inhoudelijk is door de integratie een efficiënte gezinsaanpak beter te realiseren en is er minder kans op het buiten beeld raken van kinderen.
•
Er zullen zich minder problemen voordoen in de overdracht van informatie waardoor (risico)kinderen beter kunnen worden gevolgd.
•
Voor de gemeenten zal de integratie ertoe leiden dat geformuleerd beleid makkelijker te realiseren is.
• •
Er zal meer duidelijkheid ontstaan doordat er één aanspreekpunt is voor de hele JGZ.
De financieringsstroom zal overzichtelijker worden doordat er nog maar sprake is van één organisatie.
•
In één organisatie kan efficiënter worden gewerkt met minder overheadkosten.
Het AB GGD kan pas tot een definitief besluit over de iJGZ komen als de risico's en effecten van deze integratie helder in beeld zijn gebracht. Vertegenwoordigers van Evean en de GGD
hebben in werkgroepen de belangrijkste risico's beschreven. Accountants van Deloitte hebben een boekenonderzoek (due diligence onderzoek) bij Evean uitgevoerd. Op basis van de
resultaten uit de werkgroepen en het boekenonderzoek is de Risicoanalyse iJGZ opgesteld.
Deze wijst uit dat Evean forse bedragen aan reserves heeft gevormd uit exploitatieresultaten. Deze blijken hoger te zijn dan de ingeschatte frictie- en transitiekosten die met de integratie
gepaard gaan. Incidentele kosten ten laste van de gemeenten zullen hierdoor niet aan de orde zijn. Het is zelfs aannemelijk dat de iJGZ een positief saldo oplevert.
Naast de incidentele kosten van de integratie, is ook berekend met welke structurele kosten
rekening gehouden moet worden. Deze bedragen in totaal €208.000 voor de hele regio. In de risicoanalyse is gewerkt met een bandbreedte van minimum en maximum bedragen waarbinnen de risico's per onderdeel zullen vallen (bijvoorbeeld huisvesting en
personeelskosten). Het bedrag van €208.000 is de optelsom van alle maximum risicobedragen. De kans dat in werkelijkheid alle risico's ook echt maximaal zullen uitvallen, is klein. De structurele verhoging van €208.000 wordt in de begroting opgevangen door een lagere
3
ingediende begroting van Evean (€109.000 minder dan verwacht) en door een nieuwe
loonkostenbegroting van de GGD die circa €100.000 lager uitvalt. Dit alles is reeds verwerkt in de ingediende begroting 2010.
Wijziging verdeelsystematiek
Omdat de GGD Zaanstreek-Waterland producten levert aan negen gemeentes van verschillende grootte en inwoneraantal, worden er zogenaamde verdeelsleutels gehanteerd om de kosten
voor de producten over de gemeentes te verdelen. Op dit moment zijn er voor de verschillende (sub-)producten van de GGD vier verdeelsleutels in gebruik. Eind 2008 heeft het Algemeen
Bestuur (AB) van de GGD gesproken over een nieuwe berekeningssystematiek voor de kosten van de JGZ. Op basis van een notitie met daarin de uitwerking van een aantal alternatieve
berekeningswijzen, is door het AB de voorkeur uitgesproken voor een nieuwe systematiek die logischer en gemakkelijker uitvoerbaar is en waarbij andere peildata voor het bepalen van de sleutels worden gehanteerd. Later besloot het Dagelijks Bestuur van de GGD dat het ook
wenselijk is om de verdeelsleutels voor de andere GGD producten te wijzigen (dus niet alleen voor de JGZ). Deze systematiek zal, indien het AB GGD daartoe op 3 juli 2009 besluit, ingaan per 1 januari 2010. In dat geval zullen ook zes tekstuele wijzigingen worden doorgevoerd in artikel 27 (lid 2) van de gemeenschappelijke regeling GGD Zaanstreek-Waterland. De
documenten "Wijziging verdeelsleutel GGD" en "Verdeelsleutelbijlage, behorende bij artikel 27, lid 2 van de gemeenschappelijke regeling GGD Zaanstreek-Waterland" liggen ter inzage in de leeskamer. De belangrijkste voordelen van het hanteren van de twee nieuwe verdeelsleutels zijn als volgt: - In de nieuwe systematiek wordt voor het gehele programma JGZ één verdeelsleutel
gehanteerd. Bij de integratie van de JGZ zou het immers steeds lastiger worden om met de
verschillende verdeelsleutels voor de subprogramma's JGZ te beredeneren welke kosten op basis van de ene en welke kosten op basis van de andere sleutel moeten worden verdeeld. Voor de andere programma's van de GGD wordt ook één verdeelsleutel gehanteerd. In
totaal zal er bij de nieuwe systematiek dus nog maar met twee verdeelsleutels worden gerekend, in plaats van vier. Het idee om voor alle producten van de GGD nog maar één
verdeelsleutel te hanteren is niet uitvoerbaar. Bij de producten JGZ gaat het immers om de inwoners van 0-19 jaar. Bij de overige producten gaat het om de inwoners van alle
leeftijden. De percentages jeugdigen van de totale bevolking verschillen aanzienlijk per gemeente.
- In de jaarlijkse GGD begroting worden de gemeentelijke bijdragen nu verdeeld op basis
van het inwoneraantal op peildatum 1 januari van het jaar voorafgaand aan het jaar waar de begroting betrekking op heeft. De huidige verdeelsleutels gebruiken echter de
inwoneraantallen op peildatum 1 januari van het uitvoeringsjaar zelf. Hierdoor traden er bij de afrekening altijd herverdeeleffecten op als gevolg van een onevenwichtige groei en/of
krimp van het aantal inwoners in de regio. In de nieuwe berekeningssystematiek worden,
net als in de begroting, de inwoneraantallen in het jaar voorafgaand aan het uitvoeringsjaar als uitgangspunt genomen. Hierdoor treden er geen herverdeeleffecten meer op.
Op basis van de gegevens van 2008 is een voorbeeldberekening voor de kosten van de JGZ gemaakt op de oude en nieuwe manier. In het geval van de gemeente Oostzaan leidt het
gebruik van de nieuwe verdeelsystematiek voor het jaar 2008 in het voorbeeld tot een toename 4
van het aandeel van Oostzaan in de kosten voor de JGZ van gemiddeld 2,012%. Hierbij moet worden aangetekend dat de alternatieve systematieken die zijn besproken in het AB GGD,
grotere herverdeeleffecten zouden hebben gehad. Bovendien kan dit percentage in andere jaren wisselen door wijzigingen in de inwoneraantallen.
In de door de GGD ingediende conceptbegroting 2010 zijn de twee nieuwe verdeelsleutels als uitgangspunt genomen.
5
3. Oplossingsrichtingen
Jaarrekening 2008
De jaarrekening 2008 heeft een aanzienlijk positief resultaat. De
resultaatbestemming die de GGD voorstelt, leidt tot een forse toename van de
algemene reserve van de GGD. Dit is nodig omdat, tengevolge van de integratie van de JGZ, de organisatie zal groeien, waardoor de reserve (als percentage van de
gehele omzet) zal afnemen. Om boven de wettelijk gestelde ondergrens van de
algemene reserve te blijven, is het nodig om daarvoor nu dit bedrag toe te voegen. De reizigersadvisering was in 2008 verliesgevend. Het negatieve resultaat was €40.560. Redenen hiervoor zijn de sluiting van de afdeling op diverse dagen, toegenomen concurrentie en afname van verre reisbestemmingen. De
reizigersadvisering is een markttaak en dus geen wettelijke taak van de GGD. De gemeenten kunnen ervoor kiezen om de GGD deze taak al dan niet te laten
uitvoeren. Omdat deze taak verliezen oplevert, dient zo spoedig mogelijk te worden onderzocht welke onderdelen van deze taak (voorlichting, advisering, vaccinatie) tot welke resultaten leiden en/of welke onderdelen kunnen worden afgestoten.
Begroting 2010
Zoals beschreven is er sprake van een stijging van de bijdrage van de Gemeente
Oostzaan ten gevolge van de begroting van de GGD met € 25.459. Hiervoor kunnen de volgende dekkingsmiddelen worden aangewend:
- De autonome ontwikkelingen die leiden tot een toename van de bijdrage van Oostzaan van €5.046 zouden kunnen gedekt worden uit de post loon en
prijscompensatie vanuit de algemene middelen. Voor de gemeentelijke Kadernota 2010 wordt dit bedrag iig meegenomen
- De incidentele kosten van €15.631 (2010) ten gevolge van de implementatie EKD en de projectleider Raak kunnen worden gedekt uit de Brede Doeluitkering (BDU) voor Jeugd en Gezin.
- De toename met €1.618 van incidentele kosten voor de aanstelling van een
communicatiemedewerker kan in 2010 en 2011 worden gedekt uit de gereserveerde
middelen van de rijksbijdrage maatschappelijke opvang die vanaf 2010 overgaat van specifieke doeluitkering naar decentralisatie-uitkering. Vanaf 2012 wordt deze post als bezuinigingstaakstelling opgenomen bij de GGD en moet het bedrag worden terugverdiend uit efficiencywinst.
- Voor de structurele toename met €587 ten behoeve van de software voor
infectieziektebestrijding zijn geen dekkingsmiddelen gevonden. Deze kosten zijn
echter onontkoombaar. In de nieuwe wet Publieke Gezondheid is de bestrijding van
infectieziekten een speerpunt. De software die de GGD voor dit doel wil aanschaffen, leidt tot een uniforme registratiemethode van meldingen in heel Nederland. De
inschatting is dat de meerderheid van de andere negen gemeenten deze post niet zal afwijzen. Het voorstel is om het bedrag dat de gemeente Oostzaan retour krijgt ten
gevolge van het positieve resultaat over 2008, aan te wenden om in 2010 de kosten
6
voor de software te dekken. Vanaf 2011 moet de GGD deze kosten zelf kunnen dekken uit een toenemende efficiency ten gevolge van de integratie JGZ.
Risico-analyse iJGZ
Op basis van de nu beschikbare informatie is de inschatting dat de risico's van de integratie van de jeugdgezondheidszorg beheersbaar zijn. Gezien de voordelen van de integratie en de ingeschatte beheersbaarheid van de kosten en de risico's is de verwachting dat de integratie zonder grote problemen kan worden doorgevoerd.
De gemeente Oostzaan ziet echter 2 belangrijke punten van aandacht, te weten de overdracht van de pensioensrechten en de verhoging van de pensioenspremie.
Ons inziens is dit risico van maximaal 4 procent te laag ingeschat, gezien het feit de pensioenfondsen momenteel onder druk staan met hun dekkingsgraad. Daarnaast zal de stijgen van de pensioenslasten ook voor een deel op de werkgevers worden afgewenteld.
Wijziging verdeelsystematiek
De voorgestelde wijziging in de verdeelsystematiek heeft inhoudelijk vooral
voordelen en leidt financieel niet tot grote problemen voor de gemeente Oostzaan. Wel zal de totaalbijdrage aan de GGD iets stijgen.
4. Financiële consequenties Jaarrekening 2008 Ten gevolge van het positieve resultaat over 2008 ontvangt de gemeente Oostzaan € 630 retour van de GGD ZW.
Begroting 2010
De GGD begroting voor 2010 leidt voor de gemeente Oostzaan tot een stijging van € 25.459 ten opzichte van het bedrag waarvan in de gemeentelijke begroting werd uitgegaan. Voor het grootste gedeelte van dit verschil zijn dekkingmiddelen
gevonden. Alleen voor de autonome ontwikkelingen en de structurele kosten voor
software infectieziektebestrijding zijn geen dekkingsmiddelen gevonden. Zoals al beschreven, zijn deze kosten hoogstwaarschijnlijk onontkoombaar en is de
inschatting dat de meerderheid van de andere negen gemeenten deze post niet zal
afwijzen. Het positieve resultaat ten gevolge van de jaarrekening 2008 kan voor een deel worden aangewend om deze kosten in 2010 te dekken.
Risico-analyse iJGZ
De integratie van de Jeugdgezondheidszorg heeft geen grote financiële gevolgen
voor de gemeente Oostzaan. De maximale structurele kostenstijging van €208.000 is reeds opgenomen in de begroting en wordt gedekt. De maximale incidentele
kostenstijging van €80.000 wordt door de GGD uit de algemene reserve gedekt.
7
Echter, zoals gezegd ziet de gemeente Oostzaan 2 belangrijke punten van aandacht, te weten de overdracht van de pensioensrechten en de verhoging van de pensioenspremie.
Ons inziens is dit risico van maximaal 4 procent te laag ingeschat, gezien het feit de pensioenfondsen momenteel onder druk staan met hun dekkingsgraad. Daarnaast zal de stijgen van de pensioenslasten ook voor een deel op de werkgevers worden afgewenteld.
Wijziging verdeelsystematiek
De nieuwe verdeelsystematiek van de kosten van de producten van de GGD heeft
geen grote gevolgen voor de gemeente Oostzaan. Voor de producten JGZ is in een voorbeeld (gebaseerd op de cijfers van 2008) uitgerekend welke gevolgen de
wijziging voor elke gemeente heeft. Voor Oostzaan betekende dit in het voorbeeld een stijging van het aandeel in de kosten JGZ van 2,012%. In andere jaren kunnen deze percentages verschillen. In 2010 leidt het gebruik van de nieuwe
verdeelsleutels niet tot hogere kosten omdat het aantal jongeren in Oostzaan is afgenomen. Kortom, dit voorbeeld geeft helaas nog geen actueel beeld.
5. Monitoring/evaluatie De jaarrekening 2010 en het jaarverslag 2010 worden gebruikt om te evalueren in hoeverre de voorgenomen activiteiten, de beoogde resultaten en de begrote budgetten zijn gerealiseerd.
Voorstel Jaarrekening 2008 1. Kennisnemen van de jaarrekening 2008.
2. Vaststellen van de volgende zienswijze door de raad: • •
De gemeente Oostzaan gaat akkoord met de jaarrekening 2008.
Er dient zo spoedig mogelijk een onderzoek te worden verricht naar de
verliesgevende taak reizigersadvisering om vast te stellen of deze taak (of delen ervan) moet(en) worden stopgezet. •
De gemeente Oostzaan gaat akkoord met het verhogen van de Algemene Reserve van de GGD in verband met de kosten voor de iJGZ
Begroting 2010
1. Kennisnemen van de begroting 2010.
2. Vaststellen van de volgende zienswijze door de raad: • •
De Gemeente Oostzaan gaat akkoord met de GGD begroting voor 2010.
De Gemeente Oostzaan gaat niet akkoord met een structurele stijging van de GGD begroting met €208.000 als gevolg van de iJGZ. Onderzocht moet
worden hoeveel de kosten daadwerkelijk zijn en of eventuele stijgingen van
8
de kosten kunnen worden opgevangen door het efficiënter werken na de integratie van de JGZ.
•
De Gemeente Oostzaan dekt de kosten voor de software
infectieziektenbestrijding met het positieve resultaat dat de gemeente ten gevolge van de jaarrekening 2008 retour ontvangt van de GGD.
Risico-analyse iJGZ
1. Kennisnemen van de risicoanalyse iJGZ.
2. Vaststellen van de volgende zienswijze door de raad: •
De Gemeente Oostzaan stemt in met de integratie van de
jeugdgezondheidszorg per 1 januari 2010 onder de voorwaarde dat:
1. De GGD opnieuw de risico’s van de overdracht van pensioenen beziet.
2. De GGD opnieuw doorrekent wat de verhoging van de pensioenslasten betekent voor hun totale personeelslasten Wijziging verdeelsystematiek
1. Kennisnemen van de voorgestelde wijziging in de verdeelsystematiek en de tekstuele wijzigingen in de gemeenschappelijke regeling GGD ZaanstreekWaterland.
2. Vaststellen van de volgende zienswijze door de raad: •
De gemeente Oostzaan gaat akkoord met de wijziging van de
verdeelsystematiek voor de kosten van de producten van de GGD ZW en de tekstuele wijzigingen in artikel 27 van de gemeenschappelijke regeling.
9
