Zes organisaties uit Zaanstreek - Waterland. De handen ineen!

Zes organisaties uit Zaanstreek - Waterland

De handen ineen!

Inleiding Zes organisaties uit de regio Zaanstreek - Waterland hebben de handen ineen geslagen. BaanStede, Heliomare, Odion en Odibaan, Parnassia-Reakt, Prinsenstichting en RIBW ZWWF ondersteunen mensen met een verstandelijke, zintuigelijke, psychische of lichamelijke beperking, soms in combinatie met niet-aangeboren hersenletsel. Zij bieden ondersteuning in de vorm van werkvoorzieningen, welzijnswerk, woonvormen, begeleiding, dagbesteding/activering, verzorging en behandeling. Per 1 januari 2015 vindt de transitie plaats van diverse regelingen, waaronder de Wajong en WSW naar de Participatiewet. Gemeenten worden budgethouder en uitvoerder van deze wet. Tevens vindt per 1 januari 2015 de transitie plaats van de functie van begeleiding groep (dagbesteding) van extramurale cliënten, van de AWBZ naar de Wmo. Ook deze wet zal door de gemeenten uitgevoerd gaan worden. Gemeenten zijn al verantwoordelijk voor de uitvoering van de WWB. Voor de mensen die een beroep doen op de WWB is er steeds meer behoefte om hen dichter bij de arbeidsmarkt te brengen om doorstroom naar regulier werk te bespoedigen. Vanuit bestaande samenwerkingsrelaties en de vraag van gemeenten is het idee ontstaan om de beleidsontwikkelingen binnen gemeenten te ondersteunen met kennis, kracht en innovatie. Dit door een consortium1 te vormen, met als doel synergie tot stand te brengen op het terrein van arbeid en dagbesteding. Deze synergie moet leiden tot ontkokering, spaarzaam gebruik van middelen en bovenal kansen op ontwikkeling, dagbesteding en arbeid voor kwetsbare burgers. Gezamenlijk zijn twee aanvullende concepten ontwikkeld om hier vorm aan te geven. Eén ten aanzien van het toeleiden naar werk en één met betrekking tot wijkgerichte dagbesteding en ’sociale firma’s’. Het resultaat is dat wij stellen dat de gehele scope van mensen die onder de Participatiewet en die in het kader van de Wmo in aanmerking komen voor dagbesteding en arbeidstoeleiding, bediend kunnen worden met de kennis, ervaring, begeleiding en infrastructuur die beschikbaar is binnen de gemeente en de genoemde organisaties. Met enige trots presenteren wij u dit resultaat. Met dank voor de inzet van onze medewerkers, zij worden gedreven door de wens waarde toe te voegen voor kwetsbare burgers in de samenleving.

Purmerend, mei 2014

1

Leeswijzer PARTICIPATIE, TRANSITIE

Algemene voorzieningen 80%

WLZ

WET WLZ

5. Gesubsidieerde Baan/Social Firm

EN I KNO E, W

Gestructureerde dagactivitieiten Leertrajecten Zelfstandig traject

PAT I

Maatwerk toeleiding 20%

ERK

Maatwerk 20% WIJK TEAM

6. Betaald werk

MEN

Inloop Dagactiviteiten Ontmoeting

TICI

Hierna ziet u een stroomdiagram dat schematisch laat zien hoe deze burgers via het wijkteam of een andere doorverwijzer, door maatwerk toeleiding in de eigen wijk of omgeving, aanvullend ondersteund kunnen worden. De eerste ervaring leert dat de expertise over de genoemde doelgroepen nog onvoldoende binnen de wijkteams is verankerd om efficiënt te kunnen handelen. Via maatwerk toeleiding kunnen de wijkteams en de algemene voorzieningen op effectieve wijze gecoacht en versterkt worden om ook de meer complexe vragen te kunnen afhandelen. Met deze werkwijze willen we bereiken dat de doorstroom naar de 2e lijn op (korte) termijn kan worden teruggedrongen. Gemeenten in de regio maken keuzes of burgers met hun hulpvragen bij wijkteams of een centraal loket terecht kunnen. Het maatwerk toeleidingstraject is een concept dat aansluit bij de verschillende werkwijzen die gemeentelijk worden vastgesteld. Door deze wijze van samenwerken kan ook aan de gemeenten met een centraal loket professionele ondersteuning worden geboden. Vervolgens zijn twee innovatieve concepten uitgewerkt: Individueel of leerwerktraject en wijkgerichte werkzaamheden of werkzaamheden in social firms. Tenslotte presenteren wij u 4 innovatieve projecten. Deze projecten functioneren al daadwerkelijk in de praktijk. In de bijlage treft u tenslotte de ‘position paper’ aan van de zes deelnemende organisaties.

VRAAG BURGER

Leerwerk traject

Social firm

-

3. Maatwerk activiteiten

2. Wijkgerichte Dagbesteding Social Firm

Voorbeeld pilot projecten: __ Hoornblad/ Purmerend __ Darwinpark/ Zaandam __ Noordster/ Purmerend __ Parkzicht/ Koog a.d Zaan

Synergie in proces activering, participatie en arbeid

 onsortium: Een organisatorische bundeling van diverse kennis en krachten om een groot organisatieC overstijgend of gebiedsgericht project te realiseren. 2 VG: Verstandelijk Gehandicapten, GGZ: Geestelijke GezondheidsZorg, ZG: Zintuiglijk Gehandicapten, LG: Lichamelijk Gehandicapten, NAH: Niet Aangeboren Hersenaandoening 1

2

4. Onbetaalde Baan/ Vrijwilligerswerk

Individueel traject

PA R

De samenwerkende organisaties richten zich met hun kennis en expertise op de ondersteuning van die burgers voor wie maatwerkoplossingen geboden moeten worden. Het gaat hierbij met name om de ondersteuning van de hulpvragers met een VG/GGZ/ZG/LG/NAH-achtergrond2 op het gebied van dagbesteding, ondersteunende begeleiding en arbeidsparticipatie. Uitgangspunt is dat de vragen van de burger in eerste instantie zoveel mogelijk binnen de nulde lijn en/of binnen de algemene voorzieningen worden beantwoord en opgelost. Voor hulpvragen waar een beroep gedaan wordt op specifieke expertise hebben deze 2e lijnorganisaties de handen ineengeslagen.

3

1. Algemene voorzieningen inloop activiteiten

Innovatieve concepten De transities van het Rijk naar de gemeenten betekenen dat een grote groep van mensen met diverse mogelijkheden ten aanzien van het kunnen uitvoeren van werkzaamheden en kansen op de arbeidsmarkt in één regeling komen. In deze groep zal een deel: • rechtstreeks, zonder intensieve begeleiding naar (on)betaald werk of scholing kunnen worden toegeleid. • door middel van intensieve begeleiding naar (on)betaald (zelfstandig) werk of scholing kunnen worden toegeleid. • in staat zijn om wijkgerichte werkzaamheden of werkzaamheden in sociale firma’s uit te voeren, maar voor hen zal het perspectief op (on)betaald (zelfstandig) werk of scholing niet waarschijnlijk zijn. • mogelijk deelnemen aan dagbestedingsactiviteiten. Dit hoofdstuk geeft de samenhang weer en beschrijft de onderdelen waarvoor nieuwe concepten zijn ontwikkeld. • Rechtstreeks, zonder intensieve begeleiding naar (on)betaald werk of scholing kunnen worden toegeleid -> Reeds bestaande infrastructuur bij de organisaties + deze groep kan deelnemen als ondersteuning en begeleiding bij de andere onderdelen. • Door middel van intensieve begeleiding naar (on)betaald (zelfstandig) werk of scholing kunnen worden toegeleid -> Concept 1 • In staat zijn om wijkgerichte werkzaamheden of werkzaamheden in sociale firma’s uit te voeren, maar voor hen zal het perspectief op (on)betaald (zelfstandig) werk of scholing niet waarschijnlijk zijn. -> Concept 2 • Het deelnemen aan dagbestedingsactiviteiten zal tot de mogelijkheden behoren. -> Reeds bestaande infrastructuur

Aanmelding vanuit verschillende regelingen bij gemeente of Sociaal Wijkteam. (WWB, Wajong, Wsw,aflopende AWBZ indicatie Filter t..a.v. de mogelijkheden m.b.t. het uitvoereren van werkzaamheden.

Inschatting burger kan rechtstreeks (zonder intensieve begeleiding) toegeleid worden naar (on)betaald werk of scholing.

Inschatting burger kan participeren in wijkgerichte dagbestedingsprojecten of sociale firma’s, maar met zeer slecht perspectief op (on)betaald werk of scholing worden toegeleid.

Inschatting burger kan met intensieve begeleiding toegeleid worden naar (on)betaald werk of scholing.

Als begeleiding bij

Concept 1 Individueel of leerwerktraject Leerwerktraject Toeleiden naar werk div. Inmogelijkheden, dividueel huishoudelijk traject. werk, horeca etc.)

Doorstromen naar Doorstromen naar

Doorstroom naar

Betaalde baan of scholing eventueel bij één van de organisaties.

Gesubsidieerde baan.. Sociale firma. Bijvoorbeeld licht schoonmaakwerk, horecawerkzaamheden.

Onbetaalde baan. Vrijwilligerswerk (WWB). Diverse mogelijkheden o.a. bij deelnemende organisaties. Bijv. als begeleider bij één van de twee concepten

Concept 2 Wijkgerichte dagbesteding of sociale firma’s met begeleiding. (bijv. onderhoud wijkvoorzieningen, boodschappen service, licht tuinonderhoud) Als begeleiding bij

Bijgaand schema geeft de samenhang weer.

4

Deelname aan dagbestedingsprojecten behoort tot de mogelijkheden.

5

Dagbesteidingprojecten gericht op Beleving of Bezigheid.

Leerwerktraject (Toeleiden naar werk) of Individueel traject: concept 1 Toeleiding naar werk is maatwerk: zoveel mogelijk aansluiten bij de vraag van de burger/cliënt, waarbij we een breed scala aan mogelijkheden bieden om onze begeleiding vorm te geven. Dat betekent dat zowel individuele begeleiding als groepsbegeleiding beschikbaar is we kunnen switchen tussen verschillende vormen en we steken zo ‘hoog’ mogelijk in als het gaat om eigen mogelijkheden en zo laag mogelijk qua aanpassingen (gewoon waar mogelijk, speciaal waar nodig).

Ter illustratie een casus: Henk is in behandeling bij het jeugd-ACT team van Lucertis. Het behandelteam stimuleert hem om weer iets te gaan doen. Henk wordt aangemeld en gaat aan de slag bij het groenproject, omdat Henk groene vingers heeft en daarmee aan de slag wil. De eerste week gaat redelijk goed, dan meldt Henk zich ziek. Hij blijkt grote moeite te hebben om zich aan te passen aan zijn collega’s. Henk komt in contact met een jobcoach, die eerst samen met Henk opnieuw op een rij zet wat Henk belangrijk vindt en hoe hij dat wil bereiken. In overleg met het behandelteam krijgt Henk versneld een behandeling om zijn angsten beter te kunnen hanteren. Ondertussen heeft de jobcoach een werkervaringsplek geregeld bij een kleine tuinbouwer, waar Henk samen met de boer kan werken. Na een maand merkt Henk dat hij toch liever in het groenonderhoud aan de slag wil. De behandeling is goed aangeslagen en Henk gaat 3 dagen werken bij de groenploeg en een dag bij de boer, voor de afwisseling. Na 3 maanden meldt hij zich aan bij een ROC, voor een niveau 2 opleiding. Hij wil in de toekomst voor een hoveniersbedrijf gaan werken.

6

Het concept • Het toeleiden naar werk vindt plaats door middel van een leer-werk traject gericht op maatschappelijke participatie of sociale firma’s, daar waar mogelijk met aanvullende verdiensten. • De verwachting is dat burgers/cliënten ongeveer een half jaar tot een jaar aan dit traject deelnemen. Gemiddeld ¾ jaar. • Het doel van het leer-werk traject is het trainen van arbeidsvaardigheden, zoals: • op tijd op het werk komen • uitvoeren van opdrachten • omgang met collegae • Dit traject wordt ondersteund door middel van een methodische aanpak. • Het is de bedoeling dat de deelnemers na circa ¾ jaar doorstromen naar werk, scholing of vrijwilligerswerk. Eén van de opties is doorstroom naar sociale firma’s, een andere opties is werk of vrijwilligerswerk in een van de deelnemende organisaties. • Over de opzet van de sociale firma’s waar deelnemers naar kunnen doorstromen zal nog moeten worden gesproken. Mogelijk kan dit een samenwerkingsverband zijn tussen gemeente en (zorg)organisaties, wellicht aangevuld met derden (ondernemers). • Uitgangspunt is dat er ongeveer 8 (max. 10) deelnemers/cliënten per groep kunnen deelnemen. • Het traject wordt professioneel begeleid in verband met de benodigde kennis en ervaring ten aanzien van het toeleiden naar werk van de verschillende doelgroepen en de noodzakelijke continuïteit van het concept. • Uitgangspunt is dat het concept begeleid wordt door een medeweker met de competenties of het niveau van een Persoonlijk Begeleider. Gezien de intensiteit van de begeleidingsvraag is ondersteuning voor de Persoonlijk Begeleider noodzakelijk. Deze extra ondersteuning kan geboden worden door een ‘voorman/ sleutelfunctionaris’ van BaanStede of door een Medewerker Begeleiding. • De begeleiding kan verder ondersteund worden door minimaal twee en maximaal vier personen. Dit kunnen personen uit de WWB zijn die werkervaring willen of moeten opdoen en/of mensen die vrijwilligerswerk willen of moeten doen. • Uitgangspunt is 10 dagdelen (5 werkdagen) per week beschikbaar om continuïteit te waarborgen en daarmee de kans op succes te vergroten.

7

Doelgroep/mogelijke deelnemers

Soorten leer-werktrajecten

Deelname aan het concept is gebaseerd op het aansluiten bij de individuele mogelijkheden, niet zozeer op de doelgroep. Te denken valt aan: Doelgroep: als deelnemer: • Mensen waarbij uit eerdere pogingen is gebleken dat rechtstreekse toeleiding naar werk niet mogelijk is. • Mensen met een beperking die de potentie hebben om (partieel) economisch te participeren, mits zij intensief worden begeleid en ondersteund. • Het gaat om mensen waarvan de inschatting is dat ze zelfstandig aan de slag kunnen, met enige begeleiding bij reguliere werkgevers, al dan niet binnen de toekomstige Participatiewet. Dit kunnen (voormalig) BaanStede-cliënten zijn, waarvan het de verwachting is dat zij kunnen doorstromen naar regulier werk of stageplaatsen of vrijwilligerswerk, maar daar wel begeleiding bij nodig hebben. • Het gaat hier om mensen met een SW-indicatie. • Mensen die instromen bij Heliomare, Reakt-Parnassiagroep, Odibaan, RIBW ZWWF en BaanStede en waarvan de inschatting is dat zij de potentie hebben om toe te groeien naar stage of een werkervaringsplaats. De verwachting is dat zij hier ook toe in staat zijn, maar daar wel veel begeleiding bij nodig zullen hebben. Een deel van hen zal wellicht kunnen doorgroeien naar reguliere werkgevers.

Te denken valt aan: • Koppeling aan wijkgerichte dagbestedingsprojecten. Uit te voeren wijkgerichte dagbestedingsprojecten (nu nog in het kader van de AWBZ, straks onder de Wmo) kunnen worden uitgebreid. Voordeel hiervan is dat de uitvoeringsmogelijkheden van deze projecten wordt vergroot. • Hierbij kan gedacht worden aan het groenonderhoud in een wijk, het onderhouden van voorzieningen in een wijk (speeltuin, kinderboerderij, bibliotheek, buurtwinkels). Ook kan gedacht worden aan het onderhoud van sportvoorzieningen (i.s.m. Spurd). • Interne projecten binnen de verschillende organisatie (BaanStede, Odion, Prinsenstichting, RIBW ZWWF en Heliomare). Bij Prinsenstichting kan worden gedacht aan diverse werkervaringmogelijkheden (uitlenen, repareren, breng/haalservice)in de Speel-o-theek Plus of het Eetcafé met. • Andere mogelijkheden zijn het uitvoeren van drukwerkservice en tuinonderhoud. • Ook kan gedacht worden aan sociale firma’s waarbij een samenwerking met ondernemers gezocht wordt. Bijvoorbeeld door aan hen te vragen of zij werkzaamheden of een product of dienstlijn hebben of kunnen ontwikkelen die uitgevoerd kan worden door de doelgroep. • Ook kan gedacht worden aan sociale firma’s waarbij de deelnemers in speciale vaardigheden getraind worden gericht op de uitstroom. Hierbij kan gedacht worden aan een schoonmaakgroep die in de organisaties de vaardigheden ten aanzien van licht huishoudwerk oefent, gericht op de uitstroom in een sociale firma die licht schoonmaakwerk uitvoert. Ook kan gedacht worden aan het trainen van lichte horecawerkzaamheden, gericht op uitstroom naar een horecagelegenheid. • Dit idee kan verschillende toepassingen hebben. In feite gaat het om het opleiden voor verschillende soorten sociale firma’s, waarbij de loonwaarde wordt aangevuld door de gemeente (ondergrens loonwaarde = 20%). • Mogelijk kunnen dergelijke sociale firma’s een samenwerkingsverband zijn tussen gemeente(n) en (zorg)instelling, eventueel aangevuld met ondernemers. Binnen de sociale firma’s kan het principe van Social Return On Investment geconcretiseerd worden, een voorbeeld dat in de volgende paragraaf wordt uitgewerkt.

Voor alle groepen geldt dat het gaat om mensen met een (verstandelijke) beperking die nu een uitkering hebben (veelal Wajong). Voor de tweede groep kan het ook gaan om mensen die, naast hun Wajong- uitkering, nu vanuit de AWBZ een LVG- of soms een VG-indicatie hebben, veelal met een lichte dagbestedingsindicatie. Doelgroep: als begeleiding, werkervaring Mensen uit de WWB die werkervaring willen of moeten opdoen en geen andere dan inhoudelijke begeleiding bij het werk nodig hebben. Mensen uit WWB die vrijwilligerswerk willen of moeten doen en geen andere dan inhoudelijk begeleiding bij het werk nodig hebben.

8

9

Social Return On Investment

Voordelen van het concept

Binnen Social Return On Investment (SROI) spreken betrokken organisaties af dat er ruimte wordt gemaakt om burgers uit de doelgroep ook daadwerkelijk in dienst te nemen. Dit is een van de antwoorden op de ontwikkeling dat een aantal organisaties, zoals BaanStede, die in het kader van vigerend beleid een forse uitstroom van werknemers moeten realiseren. Het concept wil bedrijven ondersteunen in het proces om medewerkers met een arbeidshandicap in een organisatie te plaatsen,bijvoorbeeld door het verwerven of verstrekken van externe opdrachten. Denk aan schoonmaakwerkzaamheden die binnen het principe van SROI worden uitgevoerd. Hiervoor wordt een gezamenlijk netwerk van organisaties en werkgevers opgezet en aansluiting gezocht bij bestaande werkgeversinitiatieven, gemeenten en UWV. De deelnemers aan dit netwerk hebben 3-maandelijks afstemming, waar gegevens worden uitgewisseld en ter beschikking gesteld. Ook worden de projecten, beschikbare werkervaringsplaatsen en vacatures geactualiseerd. Het doel is om tot een match te komen tussen de zoekers en de aanbieders door onder andere het benutten van gebruiksvriendelijke informatie op intranet. Per organisatie is een contactpersoon die direct reageert op prangende vragen en deze afhandelt.

Door aan het concept WWB-ers en andere arbeidsparticipanten toe te voegen die geen begeleiding nodig hebben, maar op deze wijze wel arbeidservaring opdoen, worden groepen en taken en financieringsstromen van de gemeenten gecombineerd. Dit leidt tot meer effectiviteit en een hogere efficiency (besparing). Voor de gemeente betekent dat in totaal voor maximaal 12 personen een begeleidingstraject kan worden aangeboden (8 deelnemers en 4 ‘begeleiders’). Door het kijken vanuit de mogelijkheden van mensen en minder vanuit de soort beperking, ontstaat op lokaal niveau voldoende volume voor dit concept. Indien het mogelijk is een ‘voorman/sleutelfunctionaris’ van BaanStede in te zetten als ondersteuning van de professionele begeleiding, betekent dit een aanzienlijk besparing op de personeelskosten. Daarnaast betekent dit ook een extra mogelijkheid van uitstroom van ‘voormannen/sleutelfunctionarissen’ vanuit BaanStede. Door het gericht opleiden van burgers voor een sociale firma wordt een win-win situatie gecreëerd. Door het concept ontstaat de mogelijkheid om bijdragen te leveren aan diverse (gemeentelijke) voorzieningen (buurtgerichte, sociaal maatschappelijke voorzieningen) en deze mogelijk te continueren.

Organisaties kennen elkaars aanbod en promoten dit. Het uitgangspunt om met deze doelgroep tot succes te komen is maatwerk en werken met een individueel plan. Dit plan kan per individu en per organisatie verschillen en omvat de volgende kenmerken: • Het is persoonlijk. • Het geeft aan wat de klant wil bereiken, waarbij het doel tijdens het traject op basis van verkregen inzichten en ervaringen kan veranderen. • De interventies worden kort benoemd. Interventies volgen het patroon (eerst kort, dan langer / eerst minder intensief dan intensief). • Plan (max. één A4) wordt bijgesteld op basis van nieuwe ontwikkelingen en/of vragen.

10

11

Wijkgerichte dagbesteding of sociale firma’s: concept 2 Het concept is bedoeld voor burgers die behoefte hebben aan (gestructureerde) dagbesteding en waarvan het de verwachting is dat zij een zeer slecht perspectief hebben op doorstromen naar regulier werk of scholing, maar wel een bijdrage kunnen leveren aan de samenleving. Behoefte aan dagbesteding komt veelal voort vanuit ófwel maatschappelijke problemen (overlast, vereenzaming, escalatieproblematiek) ófwel vanuit de noodzaak de thuissituatie/het netwerk te ontlasten om het thuiswonen/zelfstandig wonen te kunnen blijven realiseren.

Het concept • Het bieden van dagactiviteiten met een maatschappelijke relevantie. • De activiteiten bestaan uit werkzaamheden gericht op wijkgerichte participatie of sociale firma’s, waar mogelijk met aanvullende verdiensten zoals verkoop van producten en diensten, bekostiging onderhoud voorzieningen of eigen bijdragen van burgers/cliënten. • Uitgangspunt is dat er ongeveer 8 (max. 10) deelnemers/cliënten per dagdeel kunnen deelnemen. • Het traject wordt professioneel begeleid in verband met de benodigde kennis en ervaring ten aanzien van het toeleiden naar werk van de verschillende doelgroepen en de noodzakelijke continuïteit van het concept. • Uitgangspunt is dat het concept begeleid wordt door een Persoonlijk Begeleider. • De professionele begeleiding kan worden ondersteund door minimaal twee en maximaal vier personen. Dit kunnen personen uit de WWB zijn die werkervaring willen of moeten opdoen en/of mensen die vrijwilligerswerk willen of moeten doen. • Daarnaast kan de professionele begeleiding worden ondersteund door stagiaires vanuit werkgerelateerde opleidingen. • In de meest ideale situatie is de opzet 10 dagdelen (5 werkdagen) per week. • Deelnemers kunnen per dagdeel, per uur of per traject deelnemen.

12

Doelgroep/mogelijke deelnemers Als deelnemer (cliënten, werknemers BaanStede): Deelname aan het concept is gebaseerd op de individuele mogelijkheden, niet zozeer op de doelgroep. Het kunnen personen zijn met een verschillende achtergrond. Een algemene omschrijving van de doelgroep is: • Burgers waarvan het de verwachting is dat zij niet kunnen doorstromen naar regulier werk, maar wel wijkgerichte activiteiten kunnen uitvoeren. Het gaat om personen die veel begeleiding nodig hebben en waarbij toezicht op afstand mogelijk is. T.a.v. de deelnemende organisaties gaat het om de volgende deelnemers: • BaanStede-werknemers (cliënten): de zogenaamde groep ‘ondergrens’, werknemers die niet meer (kunnen) voldoen aan de criteria van WSW. • Odion, Prinsenstichting: cliënten met een (licht) verstandelijke handicap die ingezet kunnen worden voor wijkgerichte activiteiten. Het betreft de AWBZ- gerelateerde (voormalig) lagere ZZP’s (1-4) en mobiele cliënten met een hogere ZZP (ZZP 7) en LVG-indicatie. Hier gaat het om huidige AWBZ cliënten die straks deels onder de Wmo komen te vallen. • Heliomare: cliënten met Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) die ingezet kunnen worden voor wijkgerichte dagbesteding dan wel op een andere wijze kunnen bijdragen, bijvoorbeeld in de planning en organisatie van de projecten. • Reakt-Parnassiagroep en RIBW ZWWF: cliënten met psychiatrische aandoeningen en/of psychosociale problemen kunnen worden ingezet voor wijkgerichte activiteiten en/of op een andere wijze bijdragen aan het project. Dit concept kan uitgebreid worden door een koppeling met het concept dat zich richt op werkervaring en toeleiding naar werk. Dit laatste concept kan dienen als een leer-werkplek voor cliënten/burgers die de mogelijkheid hebben om door te stromen naar reguliere arbeidsplaatsen. Als begeleiding, werkervaring • Mensen uit de WWB die werkervaring willen of moeten opdoen en geen andere dan inhoudelijke begeleiding bij het werk nodig hebben. • Mensen uit WWB die vrijwilligerswerk willen of moeten doen en geen andere dan inhoudelijk begeleiding bij het werk nodig hebben. • Vrijwilligers en buurtbewoners die iets voor de maatschappij en medemens willen doen.

13

Soorten wijkgerichte participatieprojecten en ‘Social Firms’

Personele consequenties/benodigde inzet

Te denken valt aan: • Wijkgerichte projecten gericht op service in de wijk: boodschappen, tuin- en groenonderhoud, onderhoud voorzieningen of opruimen van zwerfvuil. • In stand houden van voorzieningen als buurtcentra, kleine supermarkten, bibliotheken. • Social firms als drukwerkservice, Speel-o-theek Plus en groenwerkzaamheden. • social firms waarbij een samenwerking met ondernemers gezocht wordt. Bijvoorbeeld door aan hen te vragen of zij een product of dienstlijn hebben of kunnen ontwikkelen die uitgevoerd kan worden door de doelgroep.

De begeleiding zal kennis en ervaring moeten opdoen ten aanzien van de omgang met personen uit verschillende doelgroepen. Per situatie wordt bekeken of voldoende kennis aanwezig is of bijscholing noodzakelijk is.

Voordelen van het concept

Juridisch/vergunningen Wanneer cliënten van een organisatie deelnemen aan een project dat door één van de andere organisaties wordt georganiseerd, dan is dat verzekeringstechnisch geregeld binnen de onderaannemingsovereenkomsten. Dit geldt niet voor de burgers/cliënten die op een andere wijze instromen en de deelnemers vanuit de WWB. De wijze waarop dit wordt georganiseerd, zal nog moeten worden vastgesteld.

Kosten en opbrengsten De kosten en opbrengsten van dit concept komen in overleg tussen de gemeenten en organisaties tot stand.

• Door aan het concept WWB-ers en andere arbeidsparticipanten toe te voegen die de begeleiding niet nodig hebben en op deze wijze wel arbeidservaring opdoen, worden groepen en taken en financieringsstromen aan de gemeenten gecombineerd. Dit leidt tot meer effectiviteit en een hogere efficiency (besparing). Het concept betekent besparingenop het gebied dagbesteding (begeleiding groep) en subsidies voor het in stand houden of realiseren van voorzieningen in de wijk. • Door het concept ontstaat de mogelijkheid om bijdragen te leveren aan diverse (gemeentelijke) voorzieningen en deze te continueren. Door het combineren van dagbestedingsgelden/financieringsstromen kan begeleiding groep worden ingezet om gemeentelijke voorzieningen te realiseren. Dit leidt tot het verhogen van het welbevinden in een wijk. • Door het kijken vanuit de mogelijkheden van mensen en minder vanuit de beperking, ontstaat op lokaal niveau voldoende volume voor dit concept. • Het stelt bedrijven in staat stellen een SROI te realiseren, wat mogelijk ook van toepassing is op het toekomstige quotum arbeidsgehandicapten in een organisatie.

14

15

Vier voorbeelden van innovatieve projecten

-2- PILOT Odion Darwinpark

-1- PROJECT Hoornblad Prinsenstichting

Doelstelling

Adres: Hoornblad 2-4, 1441 VS Purmerend Tel: 0299 - 459500 | Contact: J. Kemp, locatiemanager | Mail: [email protected]

Doelstelling Ondersteunen van de buurtfunctie en het uitvoeren van wijkgerichte activiteiten door cliënten/burgers die in aanmerking komen voor dagbesteding. Deze wijkgerichte activiteiten worden uitgevoerd in meerdere wijken van Purmerend, maar kunnen samen met buurtbewoners worden uitgevoerd.(SROI)

Doelgroep Deelnemers die behoefte hebben aan zinvolle (gestructureerde) dagbesteding. Dit kunnen burgers zijn met een verschillende achtergrond en/of lichamelijke -, verstandelijke - of psychische beperkingen. Project kan dienen als een leer-werk plek voor cliënten/burgers die de mogelijkheid hebben om door te stromen naar reguliere arbeidsplaatsen.

Beschrijving van het project Deelnemers verrichten in afstemming met de buurt werkzaamheden t.b.v. het in stand houden van voorzieningen. Het project biedt een scala aan werkzaamheden waaronder: Hertenkamp (centrum), Boerderij De Ridder (Purmer Noord), FC Purmerend (Weidevenne), Spurd activiteiten (Gors). Bij het Hertenkamp en Boerderij de Ridder gaat het met name om de verzorging van de dieren, schoonhouden van het terrein en licht onderhoudswerk. Bij FC Purmerend en Spurd worden gebouwen en de omliggende sportvelden schoongehouden. Het Hoornblad is tevens “Buurtpunt” voor wijkgerichte activiteiten in wijk Gors, met mogelijkheden zoals boodschappenservice en buurtontmoetingen (koffie ochtend) met ruimten beschikbaar voor avond- en weekendactiviteiten.

Adres: De Weer 31, 1504 AH Zaandam Tel: 06 - 13769315 | Contact: Rene Idema, teamleider Odion | Mail: [email protected]

Burgers met een beperking VG en GGZ of LG werken samen met vrijwilligers van de NME, in een door Odion gerealiseerde multifunctionele werkruimte. Deze ruimte is bedoeld om herstelwerkzaamheden uit te voeren en de apparatuur op te slaan, maar biedt ook een ontmoetingsplek voor de cliënten, de vrijwilligers en de professionals. Vanuit deze ruimte worden werkzaamheden in de omgeving van het park en in de wijk Poelenburg uitgevoerd. Onderdeel van de werkzaamheden zijn o.a. bijhouden van de paden, snoeiwerkzaamheden,het verzorgen van de dieren en het verkopen van frisdrank en ijs. Er is een combinatie mogelijk van trainen en leerwerktrajecten met inzet van werkbegeleiders van de afdeling begeleid werken van Odion.

Doelgroep Burgers met een beperking VG of GZZ of LG uit de participerende organisatie of burgers die op ander wijze meerwaarde ontlenen en passen binnen dit concept.

Beschrijving van het project Darwin park is een centraal gelegen plek in de wijk Poelenburg. Er is sprake van een meerjarige samenwerking (al bijna 10 jaar) met de stichting Natuur Milieu en Educatie (NME). Momenteel werken structureel ca. 15 personen met een beperking op de boerderij. De kinderboerderij is open voor bezoekers en er zijn een museum en schooltuinen aanwezig op hetzelfde terrein, waar cliënten van Odion ook regelmatig werkzaamheden in de wijk uitvoeren. Begeleiding vormt de verbinding tussen de cliënt en de samenleving is altijd aanwezig op het terrein van het Darwinpark. Begeleiding ondersteunt de cliënt door in te spelen op de individuele ondersteuningsbehoefte. In geval dat er sprake van begeleid werken wordt de methodiek “supported employment” gehanteerd.

Deelnemende partners en partijen Samenwerkende organisaties, NME, Evean (Erasmushuis) Wijksteunpunt (SWT), Centrum Jong, Welsaen, wijkmanager.

Deelnemende partners en partijen Samenwerkende organisaties, WWB afdeling Werk&Inkomen Purmerend, Clup Welzijn (buurtfunctie)

16

17

-3- PILOT Odion Noordster en Baanstede

-4- PILOT Parkzicht/Zaanse Cirkel Heliomare

Adres: Landsmeerstraat 3, 1441 ZP Purmerend Tel: 06 - 53412085 | Contact: Ronald van Eijk, teamleider Odion | Mail: [email protected] Tel: 06 - 50527506 | Contact: Hans de Gooijer afdelingsleider Baanstede Groen | Mail: [email protected]

Adres: Parkzicht 45, 1541 JX Koog aan de Zaan Tel: 088 - 9204646 (hoofdlocatie Heliomare Krommenie) | Contact: Jeroen Kelders of Els Bosch | Mail: [email protected]

Doelstelling Leerproject van het speciaal onderwijs en volwassen mensen met verschillende beperkingen vanuit dagbesteding, die wekelijks een uitgebreide lunch bereiden en uitserveren voor de oudere buurtbewoners en de Zaanse Cirkel.

Doelstelling Het verbinden van extramurale dagbesteding en wijkgerichte activiteiten Odion vindt bij dit project invulling voor de extramurale dagbesteding; BaanStede sluit aan met de wijkgerichte activiteiten. Naast het bieden van gestructureerde dagbesteding kunnen deelnemers (werk)ervaring opdoen. Doelgroepen: Burgers/ cliënten met een verstandelijke beperking met een vraag naar gestructureerde dagbesteding, sw-ers uit de ondergrens.

Beschrijving van het project De Noordster is een multifunctionele ruimte waar Odion invulling geeft aan de extramurale dagbesteding. BaanStede doet in omliggende wijken de groenvoorziening, denk hierbij aan schoffelen, zwerfvuilruimen, hondenbeleid en algemene groenvoorzieningsklussen. Doel is een wijksteunpunt te ontwikkelen waar o.a. cursussen, workshops, fitness, voorlichting over de buitenruimte gegeven kunnen worden. Concreet richten we ons in 1e instantie op de samenwerking tussen Odion en BaanStede maar de mogelijkheid voor andere organisaties om aan te haken is uiteraard aanwezig. Gestart wordt met het onderhouden van de tuin van de Noordster; in combinatie met alle cliënten en vrijwilligers kan de tuin aangepakt worden. In het weekend en in de avonduren wordt de locatie tevens gebruikt voor vrijetijdsactiviteiten, sport en cursussen (o.a. EHBO)

Doelgroep Leerlingen en jongeren uit het speciaal onderwijs, mensen met een lichamelijke of zintuiglijke beperking en/of Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH), mensen met een lichte verstandelijke beperking, vrijwilligers, ouderen met een vraag naar maaltijdverstrekking, contact en gezelligheid.

Beschrijving van het project Parkzicht in Koog aan de Zaan bestaat hoofdzakelijk uit een woon-zorgcomplex (85 woningen) van Evean en wijksteunpunt Parkzicht van SMD. In het wijksteunpunt bevindt zich tevens dagopvang “de Zaanse Cirkel”, waar bewoners van het complex en ouderen uit de buurt verschillende activiteiten i.h.k.v. dagverzorging vinden. Sinds 2009 wordt er door cliënten van Heliomare dagbesteding wekelijks op maandag een uitgebreide lunch bereid en geserveerd aan een groeiende groep ouderen. Hierin een vruchtbare samenwerking met het praktijkonderwijs. Onderwijs is nu de belangrijke factor die met een groep verstandelijk gehandicapte leerlingen de basis vormt voor de inmiddels 3 gangenmenu voor ongeveer 32 buurtbewoners. De maaltijd wordt in de keuken bereid en uitgeserveerd in het restaurant van Parkzicht.

Deelnemende partners en partijen Bewoners van het wooncentrum “Parkzicht” , vrijwilligers van SMD (De Stichting Maatschappelijke Dienstverlening) en Evean (Evean Thuiszorg), cliënten van Heliomare Dagbesteding Zaanstreek-Waterland, leerlingen van Heliomare Praktijkonderwijs

Deelnemende partners en partijen Samenwerkende organisaties. Stichting ”Wendel on the Run”, vrijwilligerscentrale, BaanStede en Odion.

18

19

Arbeid en dagbesteding als betekenisvolle beweging Position Paper Ontwikkelingen in de maatschappij We staan aan de vooravond van drie grote transities op het gebied van participatie en werk, jeugd, ondersteuning en zorg. Inhoudelijke overwegingen als ontzorging en vermaatschappelijking spelen hierbij een rol. De transities bieden kansen voor innovatie. Vanuit de overheid is de beweging ingezet om de collectieve lasten van de zorg, het beroep op professionele (specialistische) zorg te beperken en mensen te stimuleren om zoveel mogelijk zelfstandig te blijven functioneren in hun eigen wijk of omgeving. Dit betekent dat veel op het gebied van wonen, welzijn en zorg – ook voor mensen met een beperking – anders moet worden vormgegeven en voor minder geld. De veranderingen in de langdurende zorg, participatie, werk en ondersteuning hebben gevolgen voor huidige en toekomstige medewerkers, cliënten en aanbieders. De gemeenten hebben een belangrijke rol bij de realisatie van bovenstaande veranderingen. Van oudsher voeren zij beleid of hebben zij taken op terreinen als wonen, welzijn en werk & inkomen. Door de overhevelingen van een aantal essentiële onderdelen uit de AWBZ naar de Wmo, de Participatiewet en de decentralisatie van de jeugdzorg, breiden hun taken in de komende periode uit. Zorg en welzijn komt dichterbij de burger te staan.

Wie zijn wij? Wij zijn zes organisaties uit de regio Zaanstreek-Waterland die ondersteuning bieden aan mensen met een verstandelijke, zintuigelijke, psychische of lichamelijke beperking eventueel in combinatie met niet-aangeboren hersenletsel. Ondersteuning bieden wij in de vorm van werkvoorzieningen, welzijnswerk, woonvormen, begeleiding, dagbesteding/activering, verzorging en behandeling. Vanuit bestaande samenwerkingsrelaties is het idee ontstaan om de beleidsontwikkelingen te ondersteunen door het vormen van een consortium om allereerst synergievoordelen op het terrein van arbeid en dagbesteding te realiseren, gedreven vanuit veranderingen in Wmo en Participatiewet. Bij positieve resultaten en op geleide van de wens van de gemeenten, is het voornemen de samenwerking uit te breiden naar de totale breedte van de integrale ondersteuningsstructuur voor mensen met een beperking en zo ook de Jeugdzorg.

20

• Prinsenstichting • BaanStede • Odion en Odibaan • Reaktgroep-Parnassia • Heliomare • RIBW ZWWF Waarom? Enerzijds vormen we een consortium gedreven door de gemeentelijke impuls om zorg- en dienstverlening te ontschotten en het verzoek van de gemeenten om te streven naar gezamenlijke oplossingsrichtingen. Anderzijds vormen we een consortium omdat we samen meer kunnen, completer zijn voor wat betreft kennis en kunde, omvang en voorzieningen. Samen komen we tot vernieuwde zorg- en dienstverleningsconcepten. We hanteren bij onze samenwerking de volgende uitgangspunten: • Wij zijn er voor alle mensen met een beperking in de leeftijdscategorie 16 jaar en ouder in de regio Zaanstreek – Waterland, inclusief huidige en potentiële cliënten op het terrein van WWB, Wajong en vrijwilligers; • We willen deze burgers in gezamenlijkheid bedienen zodanig dat deze mensen zoveel mogelijk naar eigen inzicht zelfstandig in hun eigen wijk of omgeving kunnen functioneren en maatschappelijk en economisch kunnen participeren; • Mensen met een beperking dienen enerzijds zo min mogelijk afhankelijk te zijn van specialistische en verzekerde zorg. Anderzijds is continuïteit van lichte zorg en begeleiding essentieel gericht bij het wegnemen van drempels. Emancipatoire zorg is een belangrijke randvoorwaarde voor volwaardige participatie; • Wij dragen zorg voor het realiseren van een vangnetfunctie voor mensen met een beperking die niet of onvoldoende kunnen participeren in maatschappelijk en/of economisch opzicht. • Economisch en maatschappelijk participeren heeft een positieve invloed op de kwaliteit van leven. Wij gaan uit van de principes supported living en supported employment. • Samen is deenige weg om betekenis te hebben voor mensen met een beperking.. Wij willen een nieuwe beweging creëren. • We zetten onze expertise in voor mensen met een beperking. We streven naar ontschotting en het dichterbij brengen van integrale zorg voor de burger. • Wederkerigheid tussen cliënt en zijn directe omgeving staat centraal. Wij gaan uit van en streven naar wederkerigheid tussen de deelnemers aan het consortium en tussen gemeenten en deelnemers aan het consortium. • We werken met en voor iedereen aan een herkenbare en laagdrempelige toegang tot arbeid en dagbesteding: cliënten, mantelzorgers, gemeenten, professionals en andere organisaties.

21

Wat en hoe? Arbeid en dagbesteding: ambitie, doelen en producten Wij willen in de regio Zaanstreek - Waterland samen de kennis en kunde van de individuele organisatie op het terrein van arbeid en dagbesteding borgen in nieuwe verhoudingen en nieuwe werkmethoden.

1 Doelen • 20% van de doelgroep van de gemeente (WWB en Wajong) geleiden naar een betaalde baan • 80% van de doelgroep die dagbesteding krijgt zodanig ondersteunen dat ze waarde toevoegen aan de maatschappij. Binnen of buiten het terrein van hun oorspronkelijke aanbieder. Social return en wederkerigheid zijn kernbegrippen.

Uitgangspunten bij ons praktische aanbod • Zoveel mogelijk normaal leven aanbieden (participatie doelstelling tegen concurrerend tarief) • Het ondersteunen van zelfredzaamheid tegen realistisch tarief. Daarbij streven we naar inclusieve samenleving met eigen regie plus professionele zorg/ gespecialiseerde begeleiding om terugval te voorkomen. Als wederdienst voor de realisatie van bovenstaande zaken in samenwerking met elkaar en de gemeenten kan worden gedacht aan het onderhoud van sportvelden door cliënten.

2 Gezamenlijke producten en diensten Wij hebben ons gezamenlijk aanbod op het terrein van maatwerktoeleiding, ondersteuning bij wijkgerichte dagbesteding en arbeidstoeleiding gevisualiseerd in onderstaande afbeelding. We introduceren eveneens een aantal bestaande pilots die onze samenwerking in de praktijk goed weergeven. Deze pilots beslaan alle treden van de participatieladder. Hoe zelfstandiger een burger met een handicap kan functioneren, hoe lager de intensiteit van begeleiding en ondersteuning.

22

23

.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

24