Zelfstandige Behandel Centra Kwaliteit van zorg, efficiëntie en innovatiekracht Naarden, 17 februari 2011

Zelfstandige Behandel Centra

Kwaliteit van zorg, efficiëntie en innovatiekracht

Naarden, 17 februari 2011

Dit rapport is bestemd voor de organisatie van de opdrachtgever. Verspreiding en reproductie van (delen van) dit rapport buiten de organisatie van de opdrachtgever is niet toegestaan zonder vooraf verstrekte schriftelijke toestemming van Boer & Croon.

Vooraf Dit rapport is vervaardigd door Boer & Croon in opdracht van Zelfstandige Klinieken Nederland (“ZKN”). Het rapport is gebaseerd op de volgende bronnen 1) een enquête onder de leden van ZKN, 2) vijf interviews met medisch specialisten die werkzaam zijn in ZBC’s, 3) brancherapporten over de curatieve zorg, 4) enkele publicaties over de toekomst van zorgsector en 5) een analyse van de jaarverslagen van ZBC’s. Het rapport en de onderliggende analyses zijn gebaseerd op informatie en feiten zoals beschikbaar in de bovengenoemde bronnen. Het rapport is daarmee, met uitzondering van de visie op de ziekenhuiszorg zoals verwoord in publicaties van Boer & Croon, niet de mening van Boer & Croon of de auteurs van dit rapport, maar moet worden opgevat als een zo objectief mogelijke weergave van de feiten en informatie die de auteurs van dit rapport ter beschikking hadden. Het rapport is het resultaat van de onderzoeksopdracht die ZKN aan Boer & Croon heeft verstrekt. Deze onderzoeksopdracht is beperkt van aard geweest. De opdracht aan Boer & Croon heeft niet als doel gehad om de markt van ZBC’s uitputtend te onderzoeken. De rapportage beoogt een beeld te geven van de rol van ZBC’s in de Nederlandse zorg, gegeven de beperkte tijdspanne en kan daarom niet als diepgaande sectorstudie of marktanalyse worden beschouwd. Boer & Croon aanvaardt jegens haar opdrachtgever geen enkele aansprakelijkheid ten aanzien van aangelegenheden buiten de omvang van de opdracht, zoals uiteengezet in de opdrachtbevestiging. Jegens derden aanvaardt Boer & Croon voor de inhoud van dit rapport geen enkele aansprakelijkheid.

1

Management samenvatting •

1

De aanleiding van dit onderzoek is de ophanden zijnde besluitvorming over budgettering van de ziekenhuiszorg. Het onderzoek beoogt de rol van ZBC’s in het Nederlandse zorglandschap in kaart te brengen en de mogelijke gevolgen van de aanstaande besluitvorming. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de ZKN. Het object van onderzoek zijn ZBC’s die hoofdzakelijk verzekerde zorg uitvoeren

•2

Het onderzoek bestaat uit vijf onderdelen: 1. Een quicksan in de vorm van een enquête onder de leden van de ZKN 2. Interviews met medisch specialisten werkzaam in een ZBC 3. Een samenvatting van sectorrapporten over kwaliteit en doelmatigheid van ZBC’s 4. Een synthese van enkele visies op ziekenhuiszorg 5. Een analyse van de jaarverslagen van ZBC’s

•3

De teneur van de resultaten van het onderzoek is:

− 4

−

ZBC’s dringen steeds verder door in de klassieke ziekenhuiszorg en werken nauw samen met andere zorgaanbieders op alle fronten zoals verwijzing, onderzoek en opleiding. Kwaliteit, innovatiekracht en efficiency kenmerken ZBC’s

−

De efficiency van ZBC’s zorgt voor lagere prijzen ten opzichte van het landelijke niveau over de gehele linie. De IGZ spreekt voor het tweede jaar positief over ZBC’s en de geleverde kwaliteit

−

ZBC’s zien groei voor de komende jaren en dit wordt geïllustreerd door de verwachte verbreding en verdieping van het aanbod. ZBC’s hebben anticiperend daarop geïnvesteerd en uitgaven gedaan

−

Diverse studies naar de toekomst van de ziekenhuiszorg laten zien dat een deel van de huidige ziekenhuiszorg geschikt is om in een meer gefocuste setting uit te voeren. Onder meer een ZBC lijkt hiervoor een geschikt model

−

De groeitrend van de ZBC sector is in de periode 20052008 onverminderd voortgezet en heeft in 2009 de verwachtingen zelfs overtroffen. In een gematigd groeiscenario zal de ZBC sector tot een omvang van circa € 0,65 mrd doorgroeien in 2012

−

Het maximeren van de groei tot 2,5% per instelling betekent een enorme groeirem en daarmee acute financiële nood voor veel ZBC’s. Bovendien betekent het voor circa 300.000 patiënten geen vrije keuze voor een ZBC in 2012

Conclusie van het onderzoek is dat kwaliteit, innovatiekracht en efficiency ZBC’s als aanbieders in een sterk groeiende sector kenmerken. Afremmen van de groei heeft grote gevolgen voor ZBC’s en patiënten, terwijl van ZBC’s juist een positieve dynamiek uitgaat. ZBC’s veroorzaken bijvoorbeeld een neerwaartse prijsdruk die kan oplopen tot circa € 0,8 mrd op het totale ziekenhuisbudget in 2012

Noot: In dit onderzoek wordt de term ZBC gehanteerd en niet Instelling voor Medisch Specialistische Zorg. De term ZBC is mogelijk enigszins verouderd, maar is in de praktijk nog steeds de meest gehanteerde term

2

Agenda

1.

Introductie

5

2.

Enquêteresultaten ZKNleden

9

3.

Interviews specialisten ZBC’s

15

4.

Samenvatting sectorrapporten; kwaliteit en doelmatigheid

19

5.

Synthese toekomstvisie curatieve zorg

22

6.

Analyse jaarverslagen ZBC’s

26

7.

Conclusies

32

Bijlage −

Artikel Het Financieele Dagblad, 3 December 2009

3

1.

Introductie

2.


3.


4.


5.


6.


7.

Conclusies

Aanleiding van dit onderzoek is de ophanden zijnde besluitvorming over budgettering van de ziekenhuiszorg De Nederlandse curatieve gezondheidszorg bevindt zich in een staat van transitie. Gestaag worden de oude structuren van een centraal geregisseerd stelsel vervangen door een stelsel waarin concurrentie een steeds grotere rol speelt. Terwijl kwaliteitstransparantie, prestatiebekostiging en concurrentie tussen zorgaanbieders behoedzaam worden geïntroduceerd als mechanismen, wordt de overheid tegelijkertijd geconfronteerd met de uitdaging om de kosten niet onverantwoord te laten oplopen door prijs of volumeopdrijvende effecten. In het licht van deze “balancing act” bereidt de overheid maatregelen voor om de kostengroei van de medisch specialistische zorg binnen de perken te houden en tegelijkertijd de benodigde dynamiek in de sector te genereren om de beoogde transitie te laten plaatsvinden. In dit licht bereidt de minister maatregelen voor omtrent de bekostiging van de ziekenhuiszorg. ZKN heeft geconstateerd dat het belang van Zelfstandige Klinieken in de discussie omtrent deze maatregelen onvoldoende is vertegenwoordigd. ZKN is van mening dat Zelfstandige Klinieken en in het speciaal ZBC’s juist van grote waarde zijn voor de Nederlandse zorg. ZBC’s laten zien dat ze wat betreft innovativiteit, kwaliteit van zorg, doelmatigheid en inbedding in de sector zeer goed presteren. Deze groep aanbieders afremmen en onderwerpen aan dezelfde (budget)beperkingen als ziekenhuizen leidt naar indruk van ZKN tot een buitengewoon ongelijk speelveld en daarmee benadeling van een groep zorgaanbieders die juist de sleutel kunnen vormen tot de zo gewenste dynamiek in de zorgsector. In dit licht heeft ZKN Boer & Croon gevraagd om een onderzoek uit te voeren onder ZBC’s, naar hun rol in de zorgsector. Het onderzoek heeft als doel uiteen te zetten hoe ZBC’s in termen van onder andere kwaliteit, doelmatigheid, innovatie en inbedding in de sector presteren. Daarnaast wordt geïnventariseerd hoe de sector zich de afgelopen periode in omvang heeft ontwikkeld.

5

Het onderzoek betreft ZBC’s die hoofdzakelijk verzekerde zorg uitvoeren en bestaat uit vijf onderdelen De scope van het onderzoek Verzekerde zorg

Onverzekerde zorg

Particuliere klinieken met alleen verzekerde zorg Particuliere klinieken met verzekerde zorg en onverzekerde zorg Particuliere klinieken met alleen onverzekerde zorg ZBC’s: object van beschouwing

Buiten beschouwing

Het onderzoek bestaat uit vijf onderdelen

Analyse van de jaarverslagen van ZBC’s

Synthese van toekomst visies op de curatieve zorg

2

Enquête/quickscan onder leden van ZKN

1 Toevoegde waarde ZBC’s

4 3

5

Interviews met vijf medisch specialisten uit ZBC’s

Samenvatting sectorrapporten over kwaliteit en doelmatigheid

6

Het aantal ZBC’s is de afgelopen jaren flink toegenomen Aantal zorgaanbieders naar type 2005 2010

184

200 129

150 100 50

37

57

68

89

0 2005 2006 Algemene Ziekenhuizen Aantal ZBC’s in 2005

2007 2008 Categorale Ziekenhuizen

2009 UMC's

2010 ZBC's

Aantal ZBC’s in 2009

Bron: www.nza.nl, www.rivm.nl Bron: Marktscan Medisch specialistische zorg Weergave van de markt 20062010, NZa , Januari 2011, www.rivm.nl

7

1.

Introductie

2.


3.


4.


5.


6.


7.

Conclusies

Aan de quickscan hebben 33 respondenten meegedaan en daarmee is circa 50% van de ZBC omzet vertegenwoordigd Indicatie respons op de quickscan in omzet (€ mln)

De 33 respondenten 1. Andros Mannenkliniek 2. Annatommie 3. Aveorthopedische klinieken 4. Bergman Clinics 5. CliniX 6. DC|Groep 7. DermaPark 8. Dermatologisch Centrum Amstel & Vechtstreek 9. Gewicht op Maat 10. HZCR 11. Intermedica Kliniek 12. Kliniek Delairesse 13. Kliniek Viasana 14. Kuypers Kliniek 15. Mauritsklinieken 16. Medinova 17. Medisch Centrum de Veluwe 18. Medisch Centrum Waalre 19. MWCZ 20. Opsis Oogartsenpraktijk Stichting 21. Reinaert Kliniek 22. Stichting Cardiologie Centra Nederland 23. Stichting Flebologisch Centrum Oosterwal 24. Stichting Geertgen 25. Stichting Medisch Centrum Baarn 26. Stichting Oogheelkunde Rijswijk 27. Stichting ZBC FeMpoli 28. Van Linschoten Specialisten 29. Velthuis Kliniek 30. Xpert Clinic 31. ZBC de Terp 32. Zorggroep Zonnestraal 33. Zorgpraktijk Avenue Carnisse Bron: Quickscan onder ZKNleden

198 202

Omzet klinieken die niet hebben kunnen bijdragen Omzet respondenten quickscan

Onderwerpen in de quickscan In de quickscan zijn onder meer de volgende onderwerpen aan de orde gekomen: 1.

Aanbod en (aard van de) productie van de ZBC in 2010 en 2012

2.

Samenwerkingsverbanden, opleiding en onderzoek van de betreffende ZBC

3.

Verwachtingen over verbreding en verdieping van het aanbod

4.

Gedane investeringen en gemaakte kosten om de groei te kunnen accommoderen

9

ZBC’s dringen steeds verder door in de klassieke ziekenhuiszorg ZBC’s met specialisme in aanbod in 2010 (in %) Verloskunde Urologie Klinische genetica Vaatchirurgie Reumatologie Neurologie Kindergeneeskunde Kaakchirurgie Neurochirurgie MDL Interne geneeskunde Oogheelkunde Cardiologie Overig KNO Radiodiagnostiek Gynaecologie Orthopedie Algemene heelkunde Plastische chirurgie Anesthesiologie Dermatologie

3% 3% 3% 6% 6% 6% 6% 6% 9% 9% 9% 12% 12% 15% 15% 18% 18%

9% 34%

10%

20%

Asegment Bsegment 58%

Polikliniek bezoeken Afgesloten DBC's Omzet (€) 30% 30% 33% 33% 36%

0%

Zorgproductie 2010 (in % en aantallen)

30%

Gemiddeld aantal vestigingen per ZBC

2010

3,3

Bron: Quickscan onder ZKNleden

40%

Niet verzekerde zorg

Gemiddeld

Totaal

25.534 14.050

663.892 365.299

7.783.451

202.369.727

•

Het aanbod in ZBC’s is relatief breed. Orthopedie, algemene heelkunde, plastische chirurgie en dermatologie komen veel voor

•

Aangezien veel ZBC’s interventies uitvoeren waarbij anesthesiologie nodig is, is anesthesiologie een veelvoorkomend specialisme

•

Een aanzienlijk deel van de zorg in ZBC’s is Asegment en slechts een klein deel is onverzekerde zorg

•

Het aantal vestigingen per ZBC is gemiddeld 3,3, wat duidt op een flink aantal ketens met meerdere vestigingen

10

ZBC’s werken nauw samen met andere zorgaanbieders op alle fronten 82% van de ZBC’s werkt samen met andere zorgaanbieders Zorggroepen

82% van de ZBC’s is actief met kennisoverdracht

6%

Categoraal ziekenhuis

•

Ruim 45% van de respondenten verzorgt medisch inhoudelijke opleidingen/cursussen voor aan de ZBC verbonden medisch specialisten

•

70% doet dit voor het overige personeel, en

•

21% biedt intern opleidingsmogelijkheden en/of cursussen aan op het gebied van ondernemerschap/bedrijfsvoering

•

Ruim 42% van de respondenten verzorgt medisch inhoudelijke opleidingen/cursussen voor niet aan de ZBC verbonden medisch specialisten

•

49% doet dit voor het overige personeel, en

•

9% biedt extern opleidingsmogelijkheden en/of cursussen aan op het gebied van ondernemerschap/bedrijfsvoering

•

Ruim de helft van de respondenten geeft aan actief te zijn op het gebied van medischwetenschappelijk onderzoek

12%

Gezondheidscentra

15%

Huisartsenposten

18%

Andere ZBC's

24%

Academisch ziekenhuis

36%

Algemeen ziekenhuis

76% 0%

25%

50%

75%

100%

Waarbij ruim 72% van de respondenten aangeeft te willen gaan samenwerken of van plan is het huidige aantal samenwerkingsverbanden verder uit te breiden

Met diverse redenen voor samenwerking

Doorverwijzing naar ZBC ivm expertise

70%

Uitwisseling van expertise

41%

Doorverwijzing naar ZBC in verband met wachttijdverkorting

41%

Delen van faciliteiten

37%

Gezamenlijk medischwetenschappelijk onderzoek

37%

Organiseren/aanbieden van opleiding/cursussen

33%


11

Analyse van de productiecijfers ondersteunt dit beeld en illustreert ook de verbreding en verdieping van het aanbod Verbreding en verdieping van het aanbod1 Verdieping aanbod

Verwachte zorgproductie in 2012

Verbreding aanbod

Vaatchirurgie Reumatologie Neurochirurgie Kindergeneeskunde Cardiologie Verloskunde Revalidatie Psychiatrie Pulmonologie Plastische chirurgie MDL Klinische oncologie KNO Interne geneeskunde Gynaecologie Cardiochirurgie Overig Radiodiagnostiek Neurologie Urologie Algemene heelkunde Anesthesiologie Orthopedie Oogheelkunde Dermatologie

Asegment 38%

Polikliniek bezoeken Afgesloten DBC's Omzet (€)

5%

10%

15%

20%

Gemiddeld aantal vestigingen per ZBC

2012

Bsegment 57%

0%

2010

4%

Niet verzekerde zorg

Gemiddeld

Totaal

38.374 18.075

959.339 451.866

12.116.556

315.030.453

•

Veel ZBC’s geven aan het aanbod te willen verbreden en verdiepen. Wat opvalt is dat voor algemene heelkunde, orthopedie en dermatologie naast behoorlijke verbreding, vooral een verdieping wordt verwacht

•

Het aandeel Asegment zal naar verwachting nagenoeg gelijk blijven. Het aandeel Bsegment zorg zal toenemen ten koste van de onverzekerde zorg

•

In 2012 zal het aantal vestigingen oplopen naar 4,8 per ZBC. Dit duidt op verdere ketenvorming in de sector

25%

3,3 4,8

Bron: Quickscan onder ZKNleden. Noot: (1) Onder verbreding wordt verstaan dat het productpalet wordt verbreed met extra specialismen, onder verdieping wordt verstaan dat aan een specialisme extra producten worden toegevoegd

12

Gebaseerd op deze ontwikkelingen hebben vrijwel alle ZBC’s uitgaven en investeringen gedaan Investeren in toekomstige groei

Medischwetenschappelijk onderzoek

11,5%

Opleiding

46,2%

Arbeidsplaatsen nietmedisch

90%

69,2%

Arbeidsplaatsen medisch

90% van de respondenten die groei verwachten geeft aan geïnvesteerd te hebben of uitgaven gedaan te hebben om deze toekomstige groei te realiseren

80,8%

Gebouwen

57,7%

Apparatuur e.d.

88,5% 0%

25%

50%

75%

100%

“Alles is gericht geweest op uitbreiding …” •

De focus ligt volgens respondenten bij het investeren in innovatie, wat in de enquête ook tot uiting komt in de investeringen in apparatuur, maar bijvoorbeeld ook specifiek in ICT zoals werd aangegeven door een respondent

•

Ook hebben ZBC’s extern advies ingewonnen om hun visie van toekomstige groeivorm te geven, waarvoor het groeimodel dat de overheid tot medio 2010 geformuleerd heeft, de aanleiding was

•

Er is fors geïnvesteerd in onroerend goed, zoals bijvoorbeeld een respondent aangeeft die in december 2010 een nieuw pand betrokken heeft na een investering van €10m, met aanverwante investeringen in apparatuur en een toename in het personeelsbestand van 15%

•

“Onze visie is een landelijk netwerk van centra, gericht op behandeling van klachten aan het bewegingsapparaat. Elke vestiging heeft een ervaren team van orthopedisch chirurgen, ondersteund door team diagnostiek (met radiodiagnostiek t.b.v. orthopedie), fysio/ OMT (met eigen patiënten) en een regionaal OK team (met anesthesie). De regio Randstad is in 2007 2009 opgezet, overige regio's zijn in ontwikkeling, concrete uitbreiding in 2011 met 2 nieuwe vestigingen.”


13

1.

Introductie

2.


3.


4.


5.


6.


7.

Conclusies

Specialisten uit ZBC’s aan het woord (1 van 3) Dr. Alex Fiévez •

Mijn specialisatie is gewrichtschirurgie, met name knieën

•

In ons aanbod streven we naar een heldere coherente productlijn op het gebied van enkele orthopedische niches, vooral protocoleerbare chirurgie. Op de eerste plaats staat continu kwaliteitsverbetering en perfectioneren van processen en procedures

•

Bewezen verbeteringen worden altijd zo snel mogelijk geadopteerd. Een recente innovatie is bijvoorbeeld computergestuurd opereren. We zijn in staat deze techniek snel te implementeren en alle betrokken professionals snel en grondig te scholen volgens de richtlijnen

•

Voorwaarde die dit met zich meebrengt is dat iedereen hier ook consequent werkt volgens de richtlijnen. Als het om kwaliteit gaat, hebben we een cultuur van transparantie en elkaar aanspreken

•

Binnenkort breiden we uit. Het aanbod wordt verbreed en verdiept met een vierde vestiging in Breda

Dr. Alex Févier is Orthopedisch chirurg in Kliniek Zestienhoven, onderdeel van Medinova, voormalig specialist in het Amphia Ziekenhuis

Dr. Igor Tulevski •

Onze specialisatie is cardiologie. Inmiddels heeft Cardiologie Centra Nederland zeven vestigingen in heel Nederland

•

In mijn ogen is kwaliteit het bestaansrecht voor centra zoals wij

•

Daarnaast is service en toegankelijkheid enorm belangrijk. Bij ons zit je bijvoorbeeld bij één van onze behandelaars binnen gemiddeld 0,7 dagen na een verwijzing

•

Circa 5% van de cliënten wordt doorverwezen voor een interventie. Je zou kunnen zeggen dat wij het wachtlijstprobleem voor de ziekenhuizen helpen oplossen. Een ziekenhuis moet immers 100 patiënten zien op de polikliniek om vijf interventies te kunnen uitvoeren. Met name dat “zien van patiënten” kunnen wij vele malen efficiënter dan een ziekenhuis

•

ICT is voor ons cruciaal. Bij gebrek aan een systeem dat aan onze eisen voldeed, hebben wij zelf een EPD ontwikkeld. Precies zoals de cardioloog dat hebben wil, online en gekoppeld aan onder meer de bedrijfsvoeringssoftware. Dit heeft een enorme kwaliteits en efficiencyslag betekend. Ziekenhuizen beginnen nu onze software over te nemen

Dr. Igor Tulevski, Cardioloog en oprichter van Cardiologie Centra Nederland, voormalig specialist AMC

Bron: Interviewgesprekken met vijf medisch specialisten werkzaam in ZBC’s

15

Specialisten uit ZBC’s aan het woord (2 van 3) Dr. Thybout Moojen •

Onze zorg is voor het grootste deel (70%) Asegment zorg op het gebied van handpolschirurgie

•

Cruciaal in onze bedrijfsvoering is registreren en meten van kwaliteits en procesindicatoren. Alleen hiermee creëer je maximale transparantie en controle over je processen en dus de beste kwaliteit. We hebben hiervoor eigen richtlijnen ontwikkeld en geïmplementeerd

•

De Xpert Clinic is hiermee voor mij het platform om handpolschirurgie te leveren zoals ik en mijn collega’s dat ambiëren, namelijk van internationaal topniveau met maximaal resultaat voor de patiënt. In een ziekenhuisorganisatie is dat vele malen lastiger

•

In de komende periode zullen we verder uitbouwen naar de bovenste en onderste extremiteiten georganiseerd op de manier zoals we dat nu ook doen

Dr. Thybout Moojen, hand polschirurg en oprichter van de Xpert Clinic, onderdeel Equipe Zorgbedrijven, tevens specialist in het Diakonessenhuis

Dr. Cor van der Hart

•

Mijn aandachtsgebieden zijn operatieve behandelingen van de knie en heup prothesiologie, maar de Bergman Kliniek heeft daarnaast een breed spectrum van orthopedische behandelingen

•

De Bergman kliniek is voor mij de manier om orthopedische chirurgie te bedrijven zoals ik denk dat dat goed is voor de patiënt; topkwaliteit, efficiënt en maximaal patiëntvriendelijk

•

Door de kleinere schaal en kortere lijnen zijn we veel sneller instaat om innovaties en verbeteringen door te voeren. Dat zit ‘m in kleine zaken zoals directere communicatie met de patiënt en bijvoorbeeld een extra beeldscherm voor de patiënt op de polikliniek ten behoeve van communicatie en transparantie

•

Maar ook, van heel andere orde, is de volledig uitbestede verslaglegging van de radiologie: na de uitvoer van de diagnostiek op digitale MRI en Röntgen hebben wij binnen korte tijd (<1 uur) adequate verslaglegging van onze Nederlandse leverancier (Teleconsult Nederland). Van hoge kwaliteit en vele malen goedkoper dan een “interne afdeling”

•

Een ander voorbeeld is de minimaal invasieve spondylodese. Wij zijn één van de weinige reference centra voor deze ingreep in de wereld

Dr. Cor van der Hart is Orthopedisch chirurg in de Bergman Kliniek vestiging Naarden, voormalig Orthopeed in het OLVG


16

Specialisten uit ZBC’s aan het woord (3 van 3) Dr. Alex Rulo •

Mijn specialisatie is oogchirurgie. In Zonnestraal bedrijven wij oogchirurgie van internationaal topniveau

•

Ik werkte aanvankelijk bij een ZBC. Ik ben toen naar het Tergooi gegaan met de gedachte: “wat in een ZBC kan, moet in een ziekenhuis ook kunnen”. Dat viel tegen; voor iets simpels als samenvoegen van twee functies moest het hele ziekenhuis op z’n kop. Ik ben daarom teruggekeerd naar een ZBC, Zonnestraal

•

In Zonnestraal focussen wij primair op kwaliteit. We hanteren zeer strikte protocollen, deze worden samen met het AMC opgesteld en bij ons razendsnel ingevoerd. Dit resulteert bijvoorbeeld in extreem weinig infecties, veel minder dan in een ziekenhuis

•

Een ander voorbeeld is ons percentage complicaties, dat ligt op een paar promille. Verzekeraars leggen de grens vaak op circa 2% procent. Veel oogartsen in Nederland zitten zelfs ver boven die 2%

•

Door de hoge mate van protocollering gaat niet alleen de kwaliteit, maar ook de productiviteit met sprongen omhoog. Ik doe, naast een drukke poli, vier tot vijf keer meer ingrepen op jaarbasis dan mijn collega’s in gewone ziekenhuizen

•

Ik zie onszelf absoluut niet als “cherry pickers”. Ik zou bijna het tegendeel willen beweren, vaak worden patiënten juist naar ons doorverwezen voor moeilijke ingrepen. Ook wordt Zonnestraal vaak ingeschakeld voor second opinions

Dr. Alex Rulo, Oogchirurg, Oogziekenhuis Zonnestraal, locatie Hilversum, voormalig specialist Tergooi Ziekenhuis


17

1.

Introductie

2.


3.


4.


5.


6.


7.

Conclusies

De efficiency van ZBC’s zorgt voor lagere prijzen ten opzichte van het landelijke prijsniveau Reëel prijsniveau Bsegment (schoningsprijs=100) 99,4

100

98

97,6

Prijsniveaus van ZBC’s in het Asegment (%) 100%

90,9 85,5

90%

82,5

80%

80 70% 60% 60

2005 Tranche 2005

Tranche 2008 ZBC's

Tranche 2009

Dagopname DBC

2006

2007 Klinische DBC

2008

2009

Polikinische DBC

Landelijk

•

Alle drie Bsegment tranches laten landelijk gezien een reële prijsdaling zien van ongeveer 3%

•

In het algemeen geldt dat de ZBC’s de laagste en de UMC’s gemiddeld genomen de hoogste prijsniveaus hebben

•

Over het algemeen geldt dat de ZBC’s ongeveer 15% lagere prijzen in rekening brengen dan het geldende maximumtarief

•

Klinische DBC’s hadden in 2005 en 2006 een nog lager prijsniveau. Deze DBC’s hadden een klein aandeel in de totale DBCproductie van de ZBC’s

•

Vanaf 2007 neemt het aandeel van klinische DBC’s wel toe en stijgt ook het prijsniveau naar ongeveer 85% van de landelijke DBC tarieven

Bron: Marktscan Medisch specialistische zorg Weergave van de markt 20062010, NZa , Januari 2011, www.rivm.nl

19

IGZ spreekt voor het tweede jaar positief over ZBC’s en de geleverde kwaliteit De inspectie is zeer tevreden over de ontwikkelingen in dit zorgveld •

De algemene constatering van de inspectie dat veldnormen van wetenschappelijke verenigingen goed worden gevolgd

•

In toenemende mate wordt de zorgzwaarte (ASA klasse) geregistreerd

•

In toenemende mate is een Anesthesioloog betrokken bij een ingreep

•

Ze constateert ook dat er verbeteringen mogelijk zijn •

In 97% van de kliniek is complicatie registratie aanwezig, maar behalve bij de oogartsen, is dit niet overal volgens de richtlijnen van de wetenschappelijke verenigingen

•

Wat betreft visitatie door de NOG en de NVPC was in een aantal klinieken verbetering mogelijk Complicatieregistratie

Patiënttevredenheid

Aantal verleende ZKN keurmerken 130

Ziekenhuizen

ZBC’s 3%

ZBC's

8%

91

8,5 60

Ziekenhuizen 97 %

22

7,35

92 %

Geen complicatie registratie Een vorm van complicatie registratie

2007

Geen complicatie • registratie Een vorm van complicatie registratie

•

De patiënttevredenheid van de ziekenhuizen is het gemiddelde zoals gerapporteerd op www.independer.nl

2008

2009

2010

2011 1 (EST) 1

•

Het aantal verleende ZKNkeurmerken groeit

•

De Consumentenbond heeft het vergeleken met vijf andere zorgkeurmerken en als beste beoordeeld

De patenttevredenheid van de ZBC’s is zoals gerapporteerd door IGZ •

Bron: Het resultaat telt, particuliere klinieken, IGZ 2009; www.independer.nl Noot: (1) Dit betreft een inschatting van ZKN

36

Diverse partijen gebruiken het keurmerk zoals banken, IGZ en zorgverzekeraars

20

1.

Introductie

2.


3.


4.


5.


6.


7.

Conclusies

Geert Blijham constateert in 2005 dat “hét ziekenhuis niet meer bestaat” De Blijham Matrix

Hoog

• ••

Topreferente zorg Topreferente zorg UMC

• ••

•• ••

UMC Ziekte oriëntatie Ziekte oriëntatie Prestatiebekostiging met

•

•

academische component Prestatiebekostiging met academische component

• ••

Electieve hoogcomplexe zorg Electieve hoogcomplexe zorg UMC/groot algemeen ziekenhuis UMC/groot algemeen ziekenhuis Procesoriëntatie

•

Procesoriëntatie Vergunning en tenderen Vergunning en tenderen

• ••

Electieve laagcomplexe zorg Electieve laagcomplexe zorg Focuskliniek (ZBC)

•• ••

Focuskliniek (ZBC) Procesoriëntatie Procesoriëntatie DBC met vrije prijzen

•

DBC met vrije prijzen

Complexiteit

Laag

••

Basisspecialistische generieke Basisspecialistische generieke zorg zorg

••

Streek of stadsziekenhuis Streek of stadsziekenhuis

••

Klachtoriëntatie Klachtoriëntatie

••

Abonnement met Abonnement met prestatiebekosting prestatiebekosting

Laag

Mate van planbaarheid

Hoog

•

In 2005 publiceert Blijham in ‘Medisch Contact’ de zogenaamde “Blijham matrix”. Hij zet daarmee uiteen dat ziekenhuiszorg, langs de assen van complexiteit en planbaarheid, uiteenvalt in vier soorten zorg

•

Daarmee impliceert hij ook dat de vier typen zorg een andere dynamiek kennen en op een andere manier zouden moeten worden bekostigd

Bron: Medisch Contact 2005

22

Christensen beargumenteert dat verschillende typen zorg andere zakelijke modellen vereisen die niet in één huis passen The innovator’s Prescription

“Solution shops”, structured to diagnose and solve unstructured problems (e.g. consultancies, advertising, research firms)

“Valueadding process businesses”, take in incomplete or broken things and turn them into more complete outputs of higher value (retailing, restaurants, automobile)

“Facilitated networks”, where

people exchange things or services (e.g. Craiglist, mutual insurance co’s)

Fee for service Diagnostics in hospitals

Fee for output, outcome guarantee Medical procedures after a definitive prognosis

Membership or user fees Networks for and by chronically ill people

•

In ‘The Innovators Prescription’ gaat Clayton Christensen nog een stapje verder dan Geert Blijham

•

Hij onderkent ook, weliswaar net iets andere, verschillende typen zorg. Maar hij betoogt dat deze vier typen zorg ieder hun eigen dynamiek hebben en bedrijfsmodel vereisen en dus niet in dezelfde onderneming kunnen worden uitgevoerd.

Bron: The Innovators Prescription, C.M. Christensen, McGrawHill, 2009. Noot: Om de aard van de boodschap intact te laten is gekozen om de Engelse terminologie van Christensen te handhaven

23

Van instituten naar netwerken bouwt ondermeer op dit gedachtegoed verder en illustreert de rol van ZBC’s Van institituten naar netwerken Monodisciplinaire interventies • “Lowtech infrastructuur” • Goedkoper en kleinschaliger • Locatieonafhankelijk en sterk verspreid • Nadruk op procesoptimalisatie

Geconcentreerde zorg

Primaire zorg

Huidige ziekenhuiszorg, met breed aanbod per locatie Thema zorg

Zorg dichtbij

Acute zorg

•

‘Van instituten naar netwerken’ is een toekomstverkennende studie naar het curatieve zorglandschap van 2020

•

Uitgaande van technologische ontwikkelingen wordt beredeneerd dat er vier typen curatieve zorg zijn, met elke zeer eigen kenmerken

•

Deze vier typen zorg worden nu nog grotendeels in één type organisatie geleverd, namelijk een ziekenhuis

•

De verwachting is dat dit in de toekomst niet meer het geval zal zijn, maar dat voor ieder type zorg een specifiek soort zorginfrastructuur zal ontstaan

•

Een aanzienlijk deel van de zorg zal in een ZBCachtige setting worden geleverd

Bron: Van instituten naar netwerken, Boer & Croon, september 2010. Noot: Naast deze publicatie zijn er nog enkele andere publicaties verschenen van Boer & Croon. Het Financiële Dagblad maakte op 3 december 2010 melding van het onderzoek naar de ZBCmarkt van Boer & Croon en Znetwerk publiceerde oktober 2010 een artikel over focusklinieken

24

1.

Introductie

2.


3.


4.


5.


6.


7.

Conclusies

De groeitrend van de sector in de periode 2005 2008 onverminderd voortgezet in 2009 De totale ZBC omzet groeit tot €335 mln in 2009 •

•

•

Omzet ZBC sector (€ mln)

De gezamenlijke omzet van alle ZBC’s in 2005 was circa €45 mln en deze is gestegen naar €180 mln in 2008. Dit betreft een verviervoudiging van de marktomvang over deze periode

400

In het onderzoek dat Boer & Croon in 2009 uitvoerde naar de omvang van de markt werd de marktgrootte in 2009 geschat op circa €290 mln

300

De daadwerkelijke groei overtreft deze inschatting met €45 mln en brengt de marktomvang in 2009 op €335 mln

•

De totale curatieve zorgmarkt is de afgelopen 10 jaar met gemiddeld 7% per jaar gegroeid

•

De omzet van de totale markt van ZBC’s is over de periode 20052009 met gemiddeld 67% per jaar gegroeid

4

335

3,5 3 2,5

200

179 115

100

72 43

0

Inschatting marktomvang obv onderzoek Boer & Croon 2009

2 1,5 1 0,5 0

2005 2006 2007 2008 2009 Omzetprojecties op basis van de analyse van de jaarverslagen t/m 2008 uitgevoerd in 2009 Omzetprojectie op basis van de aanvullende analyse van de jaarverslagen 2009 uitgevoerd in 2011 Gemiddelde omzetprojectie per ZBC op basis van de jaarverslagen 20052008 en geactualiseerde analyse van de jaarverslagen 2009

Bron: Analyse Boer & Croon Jaarverslagen ZBC’s Noot: De NZA maakt melding van een marktomvang van circa €350m

26

In het base case groeiscenario bedraagt de marktomvang in 2012 circa € 0,65 mrd Omzetontwikkeling en prognose t/m 2012 (in € mln) 1.600

€ 1,56 mrd

1.200

800 € 0,65 mrd

400

€ 0,36 mrd

0 2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Tot en met 2012 zijn een aantal groeiscenario’s aannemelijk

•

Worst case scenario: de groei is gemaximeerd op 2,5% per jaar per instelling. Dit resulteert in een marktomvang van de ZBC sector van € 0,36 mrd in 2012

•

Base case scenario: de groei van de sector is gebaseerd prognoses die de participanten van de quickscan verwachten. Dit resulteert in een marktomvang van € 0,65 mrd in 2012

•

Best case scenario: De markt blijft doorgroeien met het tempo van de afgelopen jaren. In dat geval heeft de markt in 2012 een omvang van € 1,56 mrd

Voor het vervolg van de analyse nemen we het base case scenario als uitgangspunt

Bron: Analyse Boer & Croon Noot: (1) Prognose ZBC’s is op basis van de quickscan onder ZKNleden

27

Maximeren van de groei per jaar per instelling betekent een nietgerealiseerde groei van € 0,3 mrd in 2012 Worst case – groei (€ mrd)

Base case – groei (€ mrd)

Best case – groei (€ mrd)

€ 1,6

€ 1,6

€ 1,6

€ 1,2

€ 1,2

€ 1,2 € 1,22

€ 0,8

€ 0,8

€ 0,4

€ 0,4

€ 0,03 € 0,36

€ 0,33

€ 0,8

€ 0,32 € 0,65

Omvang 2010

Groei

Omvang 2012 worst case

€ 0,4

€ 0,33

€ 0,33

€ 0,0

€ 0,0

€ 1,56

€ 0,0 Omvang 2010

Groei

Omvang 2012 base case

Omvang 2010

Groei

Omvang 2012 best case

•

In het worst case scenario is de groei van de markt t/m 2012 beperkt tot € 0,03 mrd

•

In het base case scenario, uitgaande van de prognoses van de ZBC’s, verdubbelt de markt in twee jaar tot € 0,65 mrd in 2012

•

Wanneer de groei doorzet zoals in de afgelopen vier jaar, het best case scenario, bedraagt de omvang van de markt in 2012 circa €1,56 mrd. Dit betekent een groei van € 1,2 mrd in twee jaar

•

Het worst case scenario betekent geen groeiruimte voor alle ZBC’s. Van deze groei is uitgegaan bij die investeringen die veruit de meeste ZBC’s hebben gedaan

•

Een maatregel die groei op 2,5% per instelling maximeert, zal daarom naar verwachting vele ZBC’s in acute financiële problemen brengen

Bron: Analyse Boer & Croon

28

Maximeren van de groei betekent ook dat in 2012 circa 300.000 patiënten geen keuze hebben tot toegang tot een ZBC Worst case # patiënten (in mln)

Base case # patiënten (in mln) 1

Best case # patiënten (in mln)

1,8

1,8

1,8

1,2

1,2

1,2

1,4 1,8

0,6

0,6

0,3

0,0 0,4

0,6 0,8

0,4

0,4

0,4

0,0

0,0 # Patiënten # extra 2009 patiënten

# patiënten 2012

0,0 # Patiënten # extra 2009 patiënten

# patiënten 2012

# Patiënten 2009

# extra patiënten

# patiënten 2012

•

IGZ rapporteerde 335.862 patiënten in klinieken in 2008 en 416.241 in 2009. Deze patiënten waren respectievelijk goed voor een omzet van circa €500 en €800 per patiënt

•

Het is vrijwel onmogelijk om een gefundeerde uitspraak te doen over de omzet per patiënten voor de jaren 2010, 2011 en 2012. Om toch een inschatting te kunnen doen over hoeveel patiënten het in 2012 zou gaan hebben we aangenomen dat de omzet per patiënt 2,5% per jaar stijgt, gelijk aan de inflatie, gelijk aan de maximale groei

•

In dat geval zullen in het worst case scenario in 2012 evenveel patiënten toegang hebben tot een ZBC’s als in 2009.

•

In het base case scenario zullen circa 300.000 nieuwe patiënten toegang hebben tot een ZBC

•

In het best case scenario bedraagt het aantal nieuwe patiënten dat toegang heeft tot een ZBC circa €1,4 mln

Bron: Analyse Boer & Croon Noot: (1) Na afronding is het totaal aantal patiënten 0,8 mln

29

De ZBC’s veroorzaken een neerwaartse prijsdruk die kan oplopen tot € 0,8 mrd op het totale ziekenhuisbudget in 2012 Het eerste orde effect goedkoper contracteren bij ZBC’s: € 45 mln in 2012 •

In 2012 zal, in het base case scenario, de omvang van de sector € 0,65 mrd bedragen

•

Ervan uitgaande dat deze € 0,3 mrd groei in de ZBCsector niet een surplus op het totaal is, maar niet meer bij ziekenhuizen wordt gecontracteerd door de verzekeraars, betekent dit dat deze zorg voor 15% lagere prijzen wordt gecontracteerd

•

En kan dit een eerste orde besparingseffect van een groeiende ZBCsector betekenen van circa € 45 mln

Het tweede orde effect prijsdruk op 30% van de ziekenhuiszorg: oplopend tot maximaal € 800 mln in 2012 20 15 10

13.837 19.767 651

5

5.930

5.279

0 Totale ziekenhuis Niet focusbare zorg zorg 2012

Focusbare zorg (30%)

Zorg uitgevoerd door ZBC's

Focusbare zorg in Ziekenhuizen

792

Maximaal prijssdruk effect

•

Uit analyse van de productie cijfers blijkt dat circa 30% van de ziekenhuiszorg focusbaar is: geschikt om in een gefocuste /ZBCachtige setting uit te voeren

•

Uitgaande van een groei van 2,5% per jaar voor de totale ziekenhuissector vanaf 2012, zal de totale omvang van de ziekenhuiszorg circa 19,8 mrd bedragen

•

Van deze zorg is 70% niet focusbaar, 30% (circa 5,9 mrd) is wel focusbaar. In 2012 wordt € 0,65 mrd hoogstwaarschijnlijk in ZBC’s uitgevoerd

•

Verzekeraars kunnen in potentie de resterende € 5,3 mrd ook in een ZBC contracteren en zullen dit gegeven waarschijnlijk als onderhandelingsinstrument gaan inzetten. Dit zal onvermijdelijk een neerwaartse druk op de prijs tot gevolg hebben.

•

Het effect hiervan zal liggen tussen nihil en circa € 800 mln Bron: Marktscan Medisch specialistische zorg Weergave van de markt 20062010, NZa , Januari 2011; Analyse Boer & Croon

30

1.

Introductie

2.


3.


4.


5.


6.


7.

Conclusies

Kwaliteit, innovatiekracht en efficiency kenmerken ZBC’s als aanbieders in een sterk groeiende sector Kenmerken van ZBC’s

•

Kwaliteit van zorg en in dienstverlening is voor de meeste ZBC’s het speerpunt en wordt in veel gevallen als bestaansrecht aangemerkt

•

ZBC’s scoren een 8,5 als het gaat om patiënttevredenheid. Voor de zorgsector is dat hoog te noemen

•

De efficiency van ZBC’s is hoog. Dit komt over het algemeen door de sterke focus in activiteiten en procesoriëntatie. Als gevolg daarvan slagen ZBC’s erin om zorg tegen 15% lagere prijzen aan te bieden

•

De innovatiekracht van ZBC’s is hoog, er ontstaan veel nieuwe ideeën over zorg en deze worden snel geïmplementeerd

•

ZBC’s werken intensief samen met bestaande zorgaanbieders op diverse vlakken, zoals verwijzing, onderzoek, opleiding en achterwacht

•

De groei die de sector heeft doorgemaakt blijkt versneld te hebben doorgezet in 2009. De verwachting is dat de omvang van 335 mln in 2009, in 2012 is gegroeid tot €650 mln

32

Afremmen van de groei heeft gevolgen voor ZBC’s en patiënten, terwijl juist een positieve dynamiek kan ontstaan Maximeren van de groei per instelling betekent problemen voor ZBC’s en benadeling van patiënten

•

Talloze ZBC’s hebben, uitgaande van groei, geïnvesteerd en uitgaven gedaan

•

Dit kan onder ondernemingsrisico worden geschaard, maar in dit geval gaat het wel om een forse koerswijzing

•

Een groep zorgaanbieders die aantoonbaar een positieve bijdrage heeft in het zorglandschap komt mogelijk in financiële problemen

•

Bovendien zal een groot aantal nieuwe patiënten (circa 300.000) niet kunnen kiezen voor een ZBC

Van ZBC’s kan een positieve dynamiek voor de sector uitgaan

•

Van de prestaties die ZBC’s laten zien als het gaat om kwaliteit en efficiency kunnen positieve effecten uitgaan op de ziekenhuiszorg als geheel

•

Wanneer verzekeraars de prijsstelling van ZBC’s verder als onderhandelingsinstrument gaan inzetten kan er een neerwaartse prijsdruk optreden oplopend tot circa € 0,8 mrd

Volumebeheersing is de uitdaging

•

ZBC’s hebben laten zien dat ze kunnen concurreren op kwaliteit en prijs

•

Cruciaal voor het beheersen van de totale zorgkosten is het bedwingen van volumegroei als gevolg van vraagcreatie of bijvoorbeeld diagnose inflatie

•

De uitdaging voor ZBC’s is om aantoonbaar te maken dat er geen volumeopdrijvende effecten uitgaan van groei van de sector

33

Bijlagen

FD artikel 2 december 2009 (Voorpagina)

35

FD artikel 2 december 2009 (Pagina 3)

36

Zelfstandige Behandel Centra Kwaliteit van zorg, efficiëntie en innovatiekracht Naarden, 17 februari 2011

Recommend Documents