Kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg Extern toezicht door de NZa Presentatie voor de Nederlandse Vereniging van Toezichthouders in de Zorg Amersfoort, 6 oktober 2010 mw. drs. Cathy van Beek MCM lid Raad van Bestuur/ plv. voorzitter NZa
Agenda
1. NZa 2. Nalevingstoezicht 3. Markttoezicht 4. Verhouding intern extern toezicht
2
1. NZa: organogram en taken Raad van Bestuur
Stafafdeling Ontwikkeling
regulering
Directie Zorgmarkten Cure
Stafafdeling Organisatieontwikkeling en Bedrijfsvoering
toezicht
Directie Toezicht & Handhaving
•
Reguleren tarieven en prestaties
•
Adviseren van VWS over ordening zorgmarkten
•
Houden van toezicht en zonodig handhaven
regulering
Directie Zorgmarkten Care
3
NZa is marktmeester in de zorg
Missie: ‘De NZa maakt en bewaakt goed werkende zorgmarkten. De belangen van de consument staan daarbij centraal. Efficiëntie op korte en lange termijn, markttransparantie, keuzevrijheid, toegang tot zorg en de kwaliteit zijn gewaarborgd. De consument krijgt zo de beste waar en waarde voor zijn zorgeuro.’
4
Het belang van de consument staat voorop
‘.. een marktsituatie waarin de zorgconsument erop kan vertrouwen dat zorgmarkten goed werken en zorgaanbieders en zorgverzekeraars hun verplichtingen uit wet- en regelgeving goed naleven.’ visiedocument ‘Zicht op toezicht’, NZa 2009 (www.nza.nl)
5
Uitgangspunten van modern toezicht •
Eigen verantwoordelijkheid marktpartijen: • •
•
Voor kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg (Ook) door naleving wet- en regelgeving en correct marktgedrag
‘Good governance’ bij zorgaanbieders geeft NZa vertrouwen: •
Transparantie in bedrijfsvoering belangrijk
•
Goed intern toezicht ook
•
‘High trust’, maar ook ‘high penalty’/’zero tolerance’
•
Toezichttaken van de NZa 1. Nalevingstoezicht 2. Markttoezicht 3. Uitvoeringstoezicht
•
Samenwerking met IGZ, NMa en OM/Fiod-ECD 6
Extern toezicht op zorg en zorgaanbieders Kwaliteit en veiligheid
IGZ CA
CBP
Financieel-economisch
NMa NZa CIBG
CSZ
OM/ FIOD-ECD
7
Vragen die het externe toezicht op zorg(-aanbieders) stelt IGZ: 1. Is de kwaliteit en veiligheid van de zorg in orde?
Nalevingstoezicht
NZa: 1. Hanteren zorgaanbieders juiste tarieven en prestaties? 2. Informeren zij consumenten, zorgverzekeraars of anderen op juiste wijze? 3. Gedragen zorgaanbieders zich correct naar andere zorg-aanbieders, zorgverzekeraars en patiënt/ consument toe? 4. Is samenwerking van zorgaanbieders toegestaan? NMa 1. Mogen zorgaanbieders fuseren? 2. Maken zorgaanbieders misbruik van een machtspositie of concurrentiebeperkende afspraken?
Markttoezicht
8
1. (Reactief) nalevingstoezicht: NZa ontvangt signaal Meldpunt NZa Signaaltoezicht Analyse signaal
Interne acties - toezichtonderzoek - transparantieonderzoek - verdiepend onderzoek - overdracht aan IGZ, NMa, OM/FIOD-ECD of VWS
Vervolgacties
Interne acties - toezichtonderzoek - transparantieonderzoek - verdiepend onderzoek - overdracht aan IGZ, NMa, OM/FIOD-ECD of VWS
Handhaving 9
(Pro-actief) nalevingstoezicht: NZa maakt een risicoanalyse S Y S T E E M T O E Z I C H T
T O E Z I C H T O P M A A T
Risicoanalyse
Systeemverbetering
Signaaltoezicht
Verscherpt toezicht op Ja individuele zorgaanbieder
Individuele toezichtacties zorgaanbieder
Interventie en handhaving 10
NZa voert een toezichtonderzoek uit:
11
Voorbeelden van nalevingstoezicht
12
Naleving wet- & regelgeving: rol van de Raad van Toezicht
1. Zorgaanbieder is zelf verantwoordelijkheid voor naleving van wet- en regelgeving 2. Raad van Toezicht moet zeker stellen: • Structurele borging van naleving in de organisatie • Processen op orde? • Cultuur gericht op naleving? • Actief informeren bij signalen over niet-naleving
13
2. Markttoezicht
Zicht op markten door: •
Marktscans & verdiepende monitors
•
Risicoanalyse & signaaltoezicht
Welke acties onderneemt NZa? a. Zorgaanbieders willen fuseren: ¾
Zienswijze aan NMa over gevolgen fusie voor kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg
¾
Input IGZ voor oordeel kwaliteit
b. Zorgaanbieder sluit zorgaanbieders uit of buit toeleverancier/afnemer uit: ¾
Verplichtingen opleggen als werking van zorgmarkt in geding is
¾
Aanmerkelijke Marktmacht (art. 48 WMG) of generieke regels (art. 45 WMG) 14
Fusie DSW/Vlietland • •
la liet V atie r e öp visie o c kt org e Z o (NZ rz 09 – t Verticale integratie e i e d t 0 w n tori ratie a o uari 2 u Z a e N g jan Zor n coöp kale z 4 e s 1 e lo d lan van e W en ieken r Risico op uitsluiting: e dZ DS ing Ned h De pricht eraar lietlan in Sc 1. Van andere verzekeraars dan DSW: s k o V de verze n het enhui dt van r g k zor en va d Zie ar wo rzeke • Vlietland exclusief ‘DSW’-ziekenhuis d e n a wor Vlietla eigen zorgv en d t het eratie neem st nem isar p u coö eratie aarnaa een h nd 2. Van andere zorgaanbieders door p o coö ent. D eel en aan z et k c g pro person ders en in o exclusieve doorverwijzing: u r het eelho veste kt of d d a in • Door huisartsencoöperatie Vlietland naar aan illen derzoe arktm w 5 on ke m en a n5 Z j i Vlietland ziekenhuis a l N d e a De merk ee r l f i s d m n j e t ‘aa parti • Door Vlietland ziekenhuis naar gelieerde ichz te par z n éé t. Op inan ld h g AWBZ-instellingen krij de dom orbee rde o dat is bijv bevoo n • Geen onafhankelijk advies van huisarts of e Dat enhuis betal h c e ziek ven t voorli ziekenhuis aan consument/patiënt e tari s NZa u ald 15
Voorbeelden
16
Samenwerken mag, tenzij! Voorbeeld Ketenzorg: z Samenwerking voor samenhangende zorg tussen diverse aanbieders z
•
Potentiële voordelen: z Betere kwaliteit z Lagere kosten Potentiële nadelen: • (Misbruik van) machtspositie
z
Let op bij monodisciplinaire samenwerking!
z
NMa/NZa, ‘Richtsnoeren Zorggroepen’
17
Aanmerkelijke Marktmacht z
Verplichtingen moeten proportioneel zijn z NZa beleidsregel AMM: Proportionaliteit van verplichtingen
18
Generieke regels: artikel 45 Wmg •
Transparantieverplichting zorgkantoren bij inkoop AWBZ-zorg
•
•
Handhaving in individuele gevallen: • Toegang tot OZIS netwerken
•
Soms volstaat NZa ook
met informele gedragsrichtlijnen • ‘Good Contracting’ practices
h
erk
n nte ë i t pa ele or t o nd o v rba ev nt en l e e e v g s rd r ij ng te g voo rki ang erb gk e e t n eg sv nw gro eg a me en to rking me dt o a t e s i a k e b oet een le we enw deeln othe rk t e m g n ap am ke le etw a) n en het s den e uwe ktro eek hn Z h c t e j e s N i e l i i o n ( t i ee ap 0 eit k bin en d ings de n het hun ron t t : i k r a 1 le to an ard pen van elf rk hee NZ 09-20 tot e gau apot orwa jke o ang eeft z ens v etwe r o g h Z vo ev 06 gan eli en h n the oeg e dse om e . De als g de t heken iegeg nisc apo i n To a o k ru at zo ren rl tr p ot er ere ede ing o netw erk, me an ap edic elek and deze nh N t m m w n n t e De plich ische t net bele and v r de . Ee ar ee mda ziek k n a e ver ktron tot h ijk en verb elka etere ij na eld o , een ebrui h s e t l g b g e g b o g e e r n t e r in n e ie el gan red rki zij m te v Zo ka ijvoo gev dicat aan de t e e e o i t b kom me llen an enw nen ing nt. n, nn zij t sam kun ewak atië cijne e wer zijn n ste oen a pge p e e He rme atieb r de medi an d werk aard vold eeft o di a dic v t l o h w a e t n e o r in j r D me n v or zi buu het n voo ten w deze and an e l e g b r e e o d Za ver en v oe oo ma nd ord k v vo thee d is i dan d and den m s de N ings krijg e avo b k r apo estig kan sver rwaa , zoal nwer t ver aan d uim e g k v r e n o h n e n e i g the erk e vo erke t sam voor neme en de r van o w p w D e e l d t t a en en. ee at oe ne ou eh me sam werk sche en di ek m en d ee z niet eelt d i n i m e net tron aard poth asse Hier t hier oord de n k orw e a p a . n o e n m l d Z o ë a e do nv vo . D ati e N n a ban De eling tijde sver r de p ft. D erban aarde s g reg ning rkin rdoo n hee ingsv oorw e e e v aa rk p w o en n, w jkhed nwe n de n. m e i e e a l l e s val e sam erk ass og ver zem t het netw te p n 19 keu plich sche 0 aa l r n ni 01
Regeling Toegang tot elektronische netwerken
isc on r t k
tw ne
Verhouding intern - extern toezicht
•
Eigen verantwoordelijkheid zorgaanbieder betekent: • Ziet ook op naleving wet en regelgeving en juist marktgedrag • Bestuur van zorgaanbieder is verantwoordelijk • Raad van Toezicht houdt intern toezicht
1. Extern toezicht (NZa) staat op afstand • Terughoudend toezicht • Good governance daarvoor essentieel • High trust, maar ook high penalty
20
Nieuwe ontwikkelingen
Toezichtkader IGZ voor invulling bestuurlijke verantwoordelijkheid •
Voor kwaliteit en veiligheid
•
Ook relevant voor nalevingstoezicht en beoordeling van steunaanvragen
NZa werkt aan Early Warning System •
Cruciale zorg: VWS bepaalt de norm.
•
Bepalen indicatoren goede bedrijfsvoering (samenwerking met IGZ)
•
Aanpassing wettelijk kader nodig: • Meldplicht en bestuurdersaansprakelijkheid • Wettelijk instrumentarium om in te grijpen
21
Conclusies
1. Eigen verantwoordelijkheid (van Raad van Bestuur) van zorgaanbieder staat voorop 2. Intern toezicht door Raad van Toezicht is essentiële en onmisbare schakel in de borging van kwalitatief goede, toegankelijke zorg tegen een betaalbare prijs 3. Als borging goed is dan kan sprake zijn van terughoudend extern toezicht
22
