Zelfdoding
en depressie Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op.
Alles over zelfdoding • •
De Zelfmoordlijn tel. 02 649 95 55 www.zelfmoordlijn.be
• Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg www.desocialekaart.be
Werkgroep Verder Voor wie achterblijft na een zelfdoding www.werkgroepverder.be
• Klopt het in je hoofd? www.noknok.be
• Fit in je hoofd www.fitinjehoofd.be • Jongeren Advies Centrum www.jac.be
• Tele-Onthaal tel. 106 www.tele-onthaal.be • Awel, luistert naar kinderen en jongeren tel. 102 of www.awel.be
Een uitgave van De Ambrassade, Leopoldstraat 25, 1000 Brussel
Zelfdoding
en depressie Praat over wat je voelt, denkt, ervaart. Praten lucht op. Zelfdoding is in België, na verkeersongevallen, de grootste doodsoorzaak bij jongeren. Een ernstig probleem dus, zeker omdat veel zelfdodingen vermeden kunnen worden. Zwijg er niet over: leg uit wat je voelt en wat je denkt. Samen met anderen vind je een oplossing!
Komt zelfdoding bij jongeren veel voor? De cijfers en statistieken zeggen voldoende. Zelfdoding bij jongeren is geen uitzondering. In België is zelfdoding, na verkeersongevallen, de belangrijkste doodsoorzaak bij jongeren. Elke week stapt iemand tussen 10 en 24 jaar uit het leven. Dat is veel, en veel van die wanhoopsdaden kunnen vermeden worden.
Wat is het verschil tussen een dipje en een depressie? Altijd gelukkig zijn, is zo goed als onmogelijk. Iedereen heeft wel eens een negatieve bui of is wel eens neerslachtig. Een leven zonder tegenslagen bestaat gewoon niet. Maar zo’n dipje is niet eindeloos. Je weet dat je er weer bovenop komt. Soms duurt het enkele uren, soms een paar dagen. Met een beetje zelfvertrouwen, vrienden om je heen en ‘positive thinking’ los je dat wel op. Als je over een periode van weken of zelfs maanden helemaal zonder energie zit, je triest voelt, nergens nog zin in hebt en met een gevoel van leegheid rondloopt, lijd je aan een depressie. Als je daar geen raad mee weet, moet je hulp zoeken. Schaam je er niet voor, je bent echt niet alleen. Hulp zoeken en praten is het begin van de oplossing.
Wat kan een depressie veroorzaken? Oorzaken van een depressie zijn vaak tegenslag, veranderingen of verlies. De dood van een vriend of ouder, zus of broer. Een echtscheiding of een verhuis naar een andere omgeving. Genetische factoren spelen ook soms mee, of het feit dat je thuis voortdurend moet samenleven met een ouder die een depressie heeft. Ook tijdens de puberteit worstelen veel jongeren met negatieve gevoelens. Meestal zijn het gewoon stemmingswisselingen die elkaar opvolgen, maar soms duren die lang en kan dat omslaan in een depressie.
Welke depressies bestaan er allemaal? Er bestaan zoveel depressies als er mensen bestaan. Negatieve gevoelens zijn heel persoonlijk en kunnen heel verschillende oorzaken hebben. Dat kan bijvoorbeeld een extreme angst zijn: faalangst, sociale angst of een echte fobie. Een burn-out is een ook veel voorkomende factor: zie het als een totale overbelasting die tot oververmoeidheid leidt. Veel depressies zijn te herleiden tot psychische symptomen zoals droefheid, wanhoop, lage zelfwaarde, lusteloosheid, schuldgevoelens, negatief denken of zelfdodingsgedachten.
Leidt een depressie altijd tot zelfdoding? Zeker niet. Onderzoek toont aan dat één op de vier jongeren al voor zijn 18de verjaardag een ernstige depressie doormaakt. In sommige gevallen is zelfdoding het eindpunt van een depressie. Een depressie waar je niet uit raakt. Een depressie waarvan de familie, vrienden of leerkrachten de signalen niet begrepen. Net daarom is praten belangrijk. Omdat anderen mee naar oplossingen kunnen zoeken.
Is zelfdoding te voorkomen? Ja! In veel gevallen kan je zelfdoding voorkomen en ombuigen in een andere oplossing. Ook al lijkt het op sommige momenten een wirwar die je niet meer kan ontrafelen, of een muur waar je niet meer door geraakt. Toch is in veel gevallen een zelfdoding te vermijden. Aan elke zelfdoding gaat een proces vooraf. Door op de juiste manier te helpen en te luisteren, kan je nieuwe inzichten krijgen. Praat met mensen om je heen. Andere mensen of hulpverleners kunnen je problemen helpen ontrafelen en stuk voor stuk oplossingen aanbieden.
“Ook al lijkt het op sommige momenten een wirwar die je nooit meer kan ontrafelen, toch zijn heel veel zelfdodingen te voorkomen”
Wil je echt dood met een zelfdoding? Het klinkt vreemd, maar wie de stap tot zelfdoding zet, wil niet altijd echt sterven. Mensen in een depressie zien zelfdoding als een soort van oplossing. In hun denken vormen alle problemen en moeilijkheden een soort van uitzichtloosheid. Ze zien geen enkele haalbare oplossing meer. Alle problemen stapelen zich op tot één grote berg waar ze niet meer over geraken. Zelfdoding lijkt dan de enige manier om uit de problemen te geraken. Sterven zien ze niet als ‘niet willen verder leven’, maar als een oplossing om uit de problemen te komen.
Wat doe je als je met jezelf in de knoop zit? Dat je je slecht voelt en geen oplossingen of antwoorden ziet, is geen schande. Laat je negatieve gevoelens niet overheersen. Praat erover met iemand. Ook als je je heel slecht voelt. Zeker als je echt aan zelfdoding denkt en even geen uitweg meer ziet. Praat met een vriend of vriendin, iemand uit de familie, een leerkracht die je vertrouwt… Maak eens een afspraak met je huisarts of met een andere hulpverlener. Zij kennen de problemen van zelfdoding en zullen je proberen verder te helpen. Praten helpt altijd. Vertel heel rustig en eerlijk wat je voelt, wat je denkt. Doe je niet beter voor dan je je voelt. Mensen die jouw verhaal horen, kunnen een beetje afstand nemen. Jij loopt misschien al een tijdje rond met je gedachten die op een onontwarbare knoop lijken. Mensen met wie je praat kunnen andere inzichten hebben, dingen anders bekijken.
Wat kan jij doen om je beter te voelen? Op de website www.fitinjehoofd.be kan je een test doen die je inzicht geeft in jouw geestelijke gezondheid en hoe jij omgaat met persoonlijke sterktes en tekorten. Ontdek in tien vragen hoe jij omgaat met problemen en hindernissen die je tegenkomt in jouw leven. Een aanrader als je worstelt met je gedachten en gevoelens.
Wat als je het moeilijk vindt om erover te praten? Blijf niet alleen met je problemen zitten. Heb je geen mensen in je buurt of vertrouw je ze niet? Dan kan je terecht bij De Zelfmoordlijn. Op www.zelfmoordlijn.be kan je chatten met vrijwilligers die hiervoor speciaal zijn opgeleid. Wil je liever een gesprek, dan kan je gratis bellen naar tel. 02 649 95 55. Ook bij Tele-Onthaal (tel. 106) en Awel (tel. 102) luisteren mensen naar je verhaal. De gesprekken zijn gratis en anoniem. Niemand komt te weten dat jij hulp zocht. Twijfel niet als je er nood aan hebt. Je verhaal vertellen is het begin van oplossingen vinden.
Hoe kan je iemand helpen die in een crisis zit? Merk je bij iemand in je omgeving signalen dat het niet meer gaat? Praat hij of zij over zelfdoding? Probeer dan een gesprek aan te knopen. Doe dat voorzichtig en bedachtzaam, maar eerlijk en open. Het is belangrijk dat je begrip toont voor de gevoelens van wanhoop, en uitzichtloosheid. Zorg ervoor dat je geen gevoel van kwaadheid of afwijzing toont. Je gesprek is een manier om een hand te reiken aan iemand die zich erg eenzaam voelt. Zorg ervoor dat je ruimte maakt om verdriet en pijn op te vangen. Een eerlijk gesprek betekent dat je ook open praat over de mogelijkheid van zelfdoding. Zo schat je de problemen correct in en win je ook vertrouwen. Weet je niet goed hoe je zo’n gesprek moet aanpakken of hoe serieus je de signalen moet nemen? Neem contact op met de Zelfmoordlijn (zie pagina 2 van deze folder).
Kan jij iemand zelfdoding uit het hoofd praten? Ook al zouden we dat graag kunnen, jij kan dat niet alleen. Na een eerste gesprek is het belangrijk dat je tracht je vriend of vriendin weer in een omgeving van vrienden te brengen. Andere mensen moeten mee een netwerk rond hem of haar maken, zodat hij of zij zich opgevangen voelt. Het is ook belangrijk dat je de persoon doorverwijst naar gespecialiseerde hulp. De Zelfmoordlijn is er zo een, maar ook Tele-Onthaal of een Centrum voor Geestelijke Gezondsheidszorg. Jouw hulp is heel belangrijk. Dat je doorverwijst naar specialisten is een oplossing op lange termijn.
Hoe moet het verder als iemand in je omgeving uit het leven stapt? Wie achterblijft na een zelfdoding zit met heel veel vragen. Zeker als de zelfdoding onverwacht komt en je de signalen niet opmerkte. Dan sta je abrupt stil. Je voelt je schuldig, kwaad, eenzaam, verdrietig. Iedereen reageert anders na een zelfdoding. Je gevoel zal ook afhangen van hoe ver of hoe dicht je bij de overleden persoon stond. Het is belangrijk dat je die gevoelens niet wegsteekt. Dat je omgeving weet hoe jij omgaat met die situatie. Je staat voor een moeilijke periode dus kan je maar beter vrienden en familie om je heen hebben om je verdriet te delen.
Ook wie achterblijft na een zelfdoding kan terecht bij De Zelfmoordlijn. De Werkgroep Verder (zie pagina 2 van deze folder) is er speciaal voor mensen die geconfronteerd werden met een zelfdoding. In onze aparte folder ‘Verlies, verdriet en rouw’ vind je informatie over hoe je verder moet na een overlijden.
Stap eens binnen bij het JIP! In een Jongereninformatiepunt in je buurt kan je informatie opzoeken in folders of op het internet, maar je kan er ook terecht voor een gesprek. De JIP-medewerkers helpen je met je vragen en zoeken samen een oplossing voor je probleem. Binnenstappen in een JIP is helemaal gratis. Op zoek naar het JIP in je buurt? ➜ www.jips.be
Najaar 2012 • V.U.: Marjolein Haan, Leopoldstraat 25, 1000 Brussel
Jongerengids.be is de snelste weg naar alle informatie voor jongeren. Je vindt er een antwoord op al je vragen.
