1
2
Jeroen van Rooij
Zeg eens: wat in je mond ligt
Op deze tekst rust geen copyright. © 2008 Enkele van deze gedichten verschenen eerder op www.dichttalent.nl Voorkant: Elwin Rijken Dank: Anne Becking, Willem Bongers, Tessa Velthuis 3
“Oh, I didn’t realise you wrote poetry I didn’t realise you wrote such bloody awful poetry” The Smiths - Frankly, Mr. Shankly
4
De Knibbelhof een heel festijn geweest. Het is jou ook zo gegund! Mooi dichterlijk gedicht gelukkig wel, wellicht te weinig tijd voor een echte verkenning van de ruimte. Zeg eens: plekken waar virtuele kinderen zichzelf tegen betaling aanbieden voor de kerststal. Vrede vinden, zonnestralen zien, schaafwondjes (men wil controle over kwaliteit van leven) de zorg voor kinderen b.v. met veel meer aandacht gedaan creatief bezig gaan met de vier oerelementen zijn allemaal waar gebeurde momenten. Zeg eens: post-direct-krediet. Zeg eens?
5
Vandaag wordt het oud papier opgehaald in de straat en de kranten waaien in het rond. Er drijft iets ten zuiden van Hawaï een poëzieberg in de oceaan met vier maal de oppervlakte van de staat Texas. Deze gedicht geeft stof tot nadenken. Ik vind dat democratie niet bestaat zodat de woorden geen enkele invloed meer kunnen doen gelden. Poëzie is cool.
6
Vragen of iets (dicht)kunst is, is vragen om moeilijkheden, al eeuwen wordt daarover gesproken, kunst of niet. The greatest love. 2006. The greatest love - Liefde voor je kind van dit moment en tevens liefde in opdracht is geen liefde en zeker ook geen kunst, denk ik. Ik heb beter van je gezien/gelezen cor. Ik, bijvoorbeeld, kan en mag liefhebben zoals ik dat wil, kan en mag, maar dat deze ontstolen is door de kok van het schip. Ook als je gek doet. Warme liefdevolle groetjes, Sunny Mark.
7
Zeer goed idee...! De technische uitvoering is voor geniale technici. Wow, Cor! We worden weer even kinderen, met astma. Dat klinkt misschien sentimenteel, maar er is niets mooiers dan wat een gedicht van één regel al niet veroorzaakt lieve eeuwige vriend. Ik snap 'm niet. Ook als je gek doet.
8
Zeer herkenbaar dat die hufters een stuk gedachtengoed van een superkindje vermoorden. Vergeef me mijn uitspatting. We doen het gewoon nog een keer. Voedsel van poëzie wat in je mond ligt. Zeg eens: zit in je hoofd.
9
Wat is hier in Godsnaam lol aan? Wat is hier lol aan te hebben? Welke is heeft hierin het onderhoud? Op, Dan niet Man! welke absurd is, wat door de voorafgaande gedichten en door de teksten van de mensen werd overgebracht? Je hebt gelijk. Wat in je mond ligt zit in je hoofd. Negeer ik je verder.
10
Sindsdien is die belt iedere vijf jaar tien keer zo groot geworden. Ook daar hebben we over nagedacht en rekening mee gehouden. Via een sonde krijg ik nu bijvoeding. Wel grappig, voedsel van poëzie. Wil je je Fokke en Sukke bekertje terug? Het drijvende land van poëzie is voor het eerst geconstateerd in de jaren vijftig en het heet Mount Wannahockaloogy.
11
Het gedicht is 68 keer bekeken, waarvan 4 bezoekers het gedicht hebben beoordeeld met een gemiddeld cijfer van 9.5. Ik lach niet en denk er het mijne over, aldus Gert. Je hebt gelijk. Misschien is het triest, maar het leven overwint de dood.
12
Zie mij niet als een aanval. Daarvan weet ik niks, wist ik niks en zou ik geen toestemming voor hebben gegeven. - weg te halen Dat heet nu manipuleren Ruben, gisteren voor het eerst en bescheiden waarin je de lezer - al dan niet verkapt - niet aanspreekt, als ik het zelf zeggen mag.
13
Kinderen worden steeds vaker elektronisch een pakje sigaretten halen. Kan een vleugje zelfbedoeling zitten en hoogmoed lijkt je ook niet vreemd. Het waarom ontgaat mij, dat kon ik niet goed beoordelen, maar je zal er blij mee zijn, met de hoogmoed, je weet hoe dat gaat met hoogmoed. Twee maal de helft, maar stel ik hield mij op een afstand, want zie! Veranderd sinds de Grieken.
14
Ze maken daar tentoonstellingen van Maria met de benen bloot en wijd en in alle standen. De handen gevouwen, met blote kont om eens een gedicht te schrijven waarin we jouw persoonlijke vingerafdruk kunnen vinden.
15
Mooi mêlee van observatie en gevoelens. De liefde en het intense verdriet vloeien in je woorden samen en beroeren mijn hart. Dat mag best hoor. Weer even geen moeder zijn. Het kan niet allemaal halleluja leve de school der poëzie zijn. Je hebt gelijk. Wat in je mond ligt zit in je hoofd. Zeg eens: poëziepoëzie. Kinderen hoog te paard. Ik wil het ook het liefst negeren, maar soms gaan ze gewoon te ver. BARRE OMSTANDIGHEDEN! (Herhaal) Waarvan akte.
16
Maria met de benen bloot. Deze is zonder mijn toestemming eerder hier gebruikt, waar ik tegen was, zou zijn en nog ben. Ik zit namelijk nu ook weer thuis in het gips door een teenoperatie. Dat heeft Alfred al gezegd, waarvan akte. Gecreëerd waar kinderen en dieren op een ontspannen manier samen kunnen komen.
17
Daarnaast hebben huisvrouwen ook nog een gezin, hebben bomen een symbolische waarde. Uit kinderstenen kinderen geboren worden. Snappie dat niet? Vind jij voor elk kind een overleden steen? Graag zou ik zien dat u het begrip feedback nog een keer bestudeerde, want we beschouwen kinderen als volwaardige partners.
18
Onder een glazen stolp bevindt zich een kleine berg van papier-maché, bedekt en omringd met kleine plastic bloempjes en plantjes - de hoogste berg van Soedan, een heilige plek die de halve stad bedekt en minstens zo hoog is als de hoogste. Je bent onderdelen sneller kwijt dan je lief is.
19
PAS OP VOOR LAAGHANGENDE WASLIJNEN
20
Het is een nieuw woord, maar regel negen en tien vat ik niet. Ik blijf het hele gedicht vooral te dun vinden, met recht genoemde schaamlippen en twijfel of je nou een poes of een poes bedoelt, ook al staat het tussen haakjes.
21
Zal ik dan maar de sleur doorbreken en vertellen dat ik net een gevecht heb geleverd met plakband, schaar en uitermate snel scheurend papier? Steen, hout, beton, cement, ijzer, gips, poëzie, aluminium, tot op een dag de la vol zal zijn.
22
Zit jij nu geheel doorzichtig reclame te maken voor je eigen werk? Een gedenkbordje zal de betekenis en de symbolische waarde aan de voorbijgangers duidelijk maken. Bel me gewoon even!! 0627321171 Foei! Heb je het niet kunnen laten hem deze morgen weer te pijpen? Een paar plastic oorbellen van de Hema. Het narsistisch dichtvolk kan zich niet beter wensen. Mag iedereen hier op bellen?
23
Knipoog, geniet van het leven, niet van het lezen en schrijven van poëzie. Een uitgesproken matriarch en daarin een aanhanger van de karikatuur. Werkt ook als therapeut. Tenminste, zo leest het wel. Niettemin lijken de voorlopige resultaten bemoedigend op een zonovergoten Oostendse zeedijk. Zit ook nog even met die wortelpassage. (Ook al staat het tussen haakjes)
24
Doordat het grootste deel van het land met poëzie is bedekt, kan in regenachtige periodes het water niet wegzakken en zijn de woonplaatsen kleddernat. Eén mogelijkheid is: in brand steken, maar ik was even vergeten dat ik in het land van poëzie leef.
25
26
Naschrift. In memoriam Mevrouw Rita Osborne In juli vorig jaar ontving ik de volgende e-mail van Mevrouw Rita Osborne, een filantropisch ingestelde dame die aan kanker leed. Schrijft Mevrouw Rita die Osborne, aan kankerkwaal hier lijdt. Ik ben gehuwd aan de Heer Williams een Engelsman die dood is. Mijn echtgenoot stierf na opgelopen ziekte. Mijn echtgenoot en ik maakte een gelofte aan ondersteuning de onderdrukte en minder bevoorrechte individuen aangezien hij hartstocht voor personen had die niet kunnen helpen toe te schrijven aan fysieke onbekwaamheid of financiële klasse. Ik kan dit aan het feit dat aanhalen hij een Kind van deze verhouding wenste, die nooit kwam. Toen mijn recente echtgenoot in leven was deponeerde hij de som van 10,000,000.00 Miljoen Pond Sterling van Groot-Brittannië die werden afgeleid uit zijn enorme landgoederen en investering in hoofdmarkt met zijn bank hier in het UK. Weldra, is dit geld nog met de Bank. Onlangs, vertelde mijn Arts me dat ik dagen om wegens de kankerproblemen heb beperkt te leven ik aan lijd. Hoewel welke lasten me de meesten de slag ben die ik naast kanker heb. Met deze harde werkelijkheid die mijn familie zijn overkomen, en me heb ik beslist dit fonds te schenken aan u en u te willen deze gift gebruiken die uit mijn echtgenoteninspanning komt om het onderhoud van berooide weduwen, weduwnaars, wezen, de onderdrukte, fysisch uitgedaagde kinderen, de onvruchtbaar-vrouwen en de personen te financieren die echt blijken financieel worden gehandicapt. Ik heb beslist dit fonds aan u te schenken, hoop ik u dit geld voor het bovengenoemde doel zou kunnen gebruiken enkel aangezien ik ga hierin instrueren. Ik nam dit besluit omdat de verwanten van mijn echtgenoot de Makers zijn van het Probleem en ik de inspanningen van mijn echtgenoot niet voor trivialiteiten wil worden gebruikt wil geen situatie waar het zweet van mijn echtgenoot zal gebruikt worden in materiële achtervolgingen. Dit is waarom ik dit besluit. Ik wil dit geld niet vandaar de reden worden verkeerd gebruikt om dit gewaagde besluit te nemen. Ik ben niet bang van dood vandaar weet ik waar ik ga. Ik heb in dit verband geen telefoonmededeling wegens mijn verslechterende gezondheid en wegens de aanwezigheid van mijn echtgenootverwanten rond me nodig. Weldra, wordt deze storting gekend door me, onze familieadvocaat en nu u. 27
Om het even welke vertraging in uw antwoord zal me ruimte in schorsing een andere persoon voor dit zelfde doel geven. Gelieve te hebben ik verzekering van u nodig dat u dienovereenkomstig zult handelen zoals ik hierin heb verklaard. Blijf heilig. Uw Zuster, Mevrouw Rita Osborne Mevrouw Osborne trof mij zeer met het ontroerende relaas van haar ziekte en misfortuin. Omdat ik mijzelf echter niet geschikt acht voor het charitatief beheer van Tien Miljoen Pond Sterling in haar fonds leek het mij niet opportuun om Mevrouw Osborne mijn medewerking aan te bieden in deze duidelijk uiterst gecompliceerde zaak. Mevrouw Osborne liet me echter niet los. In haar wat eigenaardig geformuleerde woorden dacht ik bovendien een heuse dichteres te herkennen. Geïnspireerd op haar brief, en op soortgelijke noodkreten die mij bekend waren, maakte ik een kleine reeks gedichten. Deze zijn onder de titel “Kaftijd waar men koren van wil malen” te vinden op mijn website. Blijkbaar school er inderdaad een dichteres in Rita Osborne, want nadat ik “Kaftijd waar men koren van wil malen” op het web geplaatst had, begon via haar advocaat een gestage stroom gedichten mijn mailbox binnen te komen. Haar advocaat verzocht mij met Mevrouw Osborne’s poëzie voorzichtig naar buiten te treden. Geheel in overeenstemming met haar bescheiden en charitatief ingestelde persoonlijkheid, liet Mevrouw Osborne’s vertegenwoordiger mij weten dat zij niet in geldelijk gewin of roem geïnteresseerd was, maar wel op zoek was naar aandacht voor haar onfortuinlijke geschiedenis en familie-omstandigheden. Namens Mevrouw Osborne begon ik haar poëzie, gedicht voor gedicht, te plaatsen op www.dichttalent.nl, een website die de dichteres naar eigen zeggen een warm hart toedroeg, en waar ze haar poëzie graag terug zou zien. Aanvankelijk kreeg Mevrouw Osborne te maken met bijval. Op Dichttalent kan de lezer reageren op de gepubliceerde gedichten, en Rita Osborne kon rekenen op de sympathie van enkele leden van deze poëzie-community. Toen ik haar advocaat daarvan op de hoogte stelde, had hij echter een droevig bericht voor mij. Mevrouw Rita Osborne was intussen aan haar kankerachtige kwaal overleden. De warme reacties hadden haar niet meer kunnen bereiken. Overtuigd van de kwaliteit van haar poëzie, en nog immer in de ban van haar tragische levensloop, deed ik een verzoek aan Mevrouw Osborne’s advocaat, dat mij als stoutmoedig voorkwam, maar dat wonderlijk enthousiast ontvangen werd door haar gerechtelijke vertegenwoordiger: ik vroeg of ik de beheerder mocht worden van haar dichterlijke nalatenschap. Haar advocaat en ik waren het eens dat de poëzie van 28
Rita Osborne, die ondanks haar persoonlijke lijden op ontroerende wijze - welhaast stoïcijns zou ik durven zeggen - over niets dan de poëzie zelf leek te gaan, niet verloren mocht gaan. Ik stelde mij Mevrouw Osborne voor als een oude dame, der dagen zat, die in haar ouderwets gemeubileerde werkkamer, in haar Engelse landhuis, met een raam dat over glooiende velden uitzag, gestaag doordichtte, op zoek naar het geheim van de poëzie, hoewel ze daarbij gehinderd werd door een infuus in haar schrijfarm, dat verbonden was met een zak doorzichtige vloeistof aan een verrijdbaar rek. Zo langzaam, regelmatig en zorgvuldig als de vloeistof in haar aderen drupte, zo verscheen ook haar poëzie op papier, vel na vel, terwijl buiten het invallende duister haar vroegtijdige einde al aan leek te kondigen. Nee, Mevrouw Rita Osborne was nog niet klaar met de poëzie, en ik niet met haar. Dat veel van haar gedichten nog niet of nauwelijks voldragen waren, hinderde mij wel enigszins - kon ik het mij veroorloven om aan haar poëzie te werken, terwijl ik toch maar zo weinig van Mevrouw Osborne en haar poëticale opvattingen wist? Intussen ging ik gestaag door met het plaatsen van Mevrouw Osborne’s gedichten op Dichttalent, vooral van de exemplaren waarvan ik vermoedde dat ze al voltooid waren op het moment dat ik ze ontving. Daarbij begon ik wel wat meer nare reacties te ontvangen. Blijkbaar kende wijlen Mevrouw Osborne de site Dichttalent ook, want in haar werk verwees ze met regelmaat naar dichters die daar actief waren. Vooral de respons op de geplaatste gedichten interesseerde haar blijkbaar buitengewoon - regelmatig citeerde ze daaruit in haar poëzie. Dit was nu de steen des aanstoots voor enkele poëten op Dichttalent, die bij de gedichten van Mevrouw Osborne nare reacties begonnen te plaatsen. Met name een vroege versie van een gedicht dat ook hier opgenomen is, toen nog getiteld ‘Liefdevolle groetjes’, ontving een buitengewoon giftige respons. Ik was blij dat Mevrouw Osborne dit niet meer mee hoefde te maken. Zoals u hieronder kunt zien, ging het hierbij om een tamelijk onschuldig dichtsel van Mevrouw Osborne: ‘Liefdevolle groetjes’ Vragen of iets (dicht)kunst is, is vragen om moeilijkheden, al eeuwen wordt daarover gesproken, kunst of niet.
29
Liefde in opdracht is geen liefde en zeker ook geen kunst, denk ik. Ik heb beter van je gezien/gelezen cor. Ik, bijvoorbeeld, kan en mag liefhebben zoals ik dat wil, kan en mag. Ook als je gek doet. Warme liefdevolle groetjes, Sunny Mark. Speurneuzen - of moet ik zeggen bloedhonden? - spoorden de herkomst der citaten op, en slingerden de resultaten van hun zoeken op intimiderende wijze bij Mevrouw Rita in het gezicht. Ik probeerde intussen haar nagedachtenis zo goed mogelijk te verdedigen, maar blijkbaar waren bepaalde kernwaarden van het dichterschap in het gedrang, want de poëten op Dichttalent bleven verontwaardigd en niet voor rede vatbaar. Was het wellicht de bedoeling geweest van Mevrouw Osborne om te provoceren? Ging het hier om een experiment met intertekstualiteit? Mevrouw Osborne probeerde denkelijk de dichter een spiegel voor te houden, door hem of haar met zijn - of haar - eigen uitspraken te confronteren. Mevrouw Osborne’s advocaat liet mij weten op mijn vragen omtrent haar relatie met Dichttalent, weinig verstand van poëzie te hebben, en er bovendien niet al te zeer in geïnteresseerd te zijn. Hij trok zijn handen af van dat deel van haar nalatenschap, omdat hij er op vertrouwde dat deze taak aan mij welbesteed was - een vertrouwen dat mij eerde, maar waarvan ik nog steeds niet weet of ik het waard was - of ben. Intussen begon ik mij steeds meer af te vragen of het niet mogelijk moest zijn om Mevrouw Osborne’s poëtische erfenis als het ware te voltooien. Ik was nu immers bekend met haar voornaamste intertekstuele bron, begon haar werkwijze al aardig te begrijpen en wist bovendien van haar persoonlijke lijden - iets dat weliswaar niet rechtstreeks in Mevrouw Osborne’s poëzie terug te vinden was, maar wat er mijns inziens voor een belangrijk deel de onderliggende motivatie van moest zijn. Alleen op de vraag wat nu precies Mevrouw Osborne’s bedoeling met haar poëzie was, had ik geen antwoord. Misschien was deze vraag ook wel bezijden de kwestie. Hoe meer ik er over nadacht, hoe meer ik begon te vermoeden dat de essentie van Mevrouw Rita Osborne’s poëzie nu juist in de vragende grondtoon ervan lag. Vanuit die gedachte heb ik geprobeerd Mevrouw Osborne’s dichterlijke erfenis te voltooien. Nog steeds zijn de verwijzingen naar haar jammerlijke lot schaars en obscuur. Ik heb mij gehouden aan haar onderwerp: de poëzie zelf. Ook haar methode heb ik aangehouden 30
als leidraad in mijn revisies. Delen van de gedichten zoals ze hier verschijnen, zijn overgenomen uit commentaar op haar gedichten zoals ze op Dichttalent verschenen zijn. Ik heb geprobeerd om daar op eenzelfde wijze mee om te gaan als Mevrouw Osborne zelf gedaan zou hebben: eclectisch, maar consequent, respectvol, maar zonder aanziens des persoons. Of ik met mijn werk aan Rita Osborne’s poëzie haar unieke toon, haar eigen stem, haar ‘persoonlijke vingerafdruk’ heb weten te benaderen, is voor mij moeilijk te zeggen. Ik kan niet anders doen dan hopen van wel. Een stem als die van Mevrouw Rita Osborne is er namelijk een die het best puur en onverdund genoten wordt.
31
32
INHOUD 5)
De Knibbelhof een heel festijn geweest.
6)
Vandaag wordt het oud papier opgehaald
7)
Vragen of iets (dicht)kunst is,
8)
Zeer goed idee...! De
9)
Zeer herkenbaar dat die hufters
10)
Wat is hier in Godsnaam lol aan?
11)
Sindsdien is die belt iedere vijf jaar tien keer zo groot geworden.
12)
Het gedicht is 68 keer bekeken,
13)
Zie mij niet als een aanval.
14)
Kinderen worden steeds vaker
15)
Ze maken daar tentoonstellingen
16)
Mooi mêlee van observatie en gevoelens.
17)
Maria met de benen bloot. Deze is
18)
Daarnaast hebben huisvrouwen
33
19)
Onder een glazen stolp bevindt zich een kleine berg
20)
PAS OP VOOR LAAGHANGENDE WASLIJNEN
21)
Het is een nieuw woord,
22)
Zal ik dan maar de sleur doorbreken
23)
Zit jij nu geheel doorzichtig
24)
Knipoog, geniet van het leven,
25)
Doordat het grootste deel van het land
27)
Naschrift. In memoriam Mevrouw Rita Osborne
34
