Zeearend
Haliaeetus
albicilla
Visarend
contra
Pandion
haliaetus?
Gerard Ouweneel
De eerder in dit tijdschrift beschreven actie in de
Oostvaardersplassen Lent
(van
komt
2006)
Onderzoek elders weerhouden zich
de
Brabantse
Zeearenden
Zomer 2012
de bewuste
noordwesten van een net
daar
een
laag
bedelgedrag, geen
over
de Polder Hardenhoek
van
is
jaar
paar
geïnundeerd.
ruggen maken dan ook
zijn
zijn?
Hardenhoek
geregeld
een
of
noch
kunnen
jong
Om
ca.
de
waar
in de 08.45
inging.
zich
vogel
Even later
vanaf zijn
eerste
keer
oude
rij
in de
hier,
peppels,
vloog
uur
een
ring
dat de oude
om.
vogel
neer
Het
jong
doen
jong
aan
van
het
vertoonde
tijdens zijn
was
de
op de punt
te
gezelschap
roestplaats aanvloog.
die
vanuit het
er
tegoed begon
de arend
kreeg
Van het bewuste
deze
opmaken
de
adulte Zeearend aan. Deze streek
een
kreeg
voor
nestfase
Die ochtend meende ik uit het een
man
kon
zijn
en
het
jong
wijfje.
Kort
na
09.00
verschenen
uur
tegelijkertijd
maar ver
vleugels
lange
een
een meter
snelheid zette
de
vaart,
bracht,
vanuit het
stootduik op de adulte Zeearend. Het
of zes uit boven de richel
hielp
de Visarend snel
achtervolging
in.
die hem in enkele waarna
hij
buitelende grote Zeearend terug
deze
Takkeling 20(3),
boven
hoog
seconden
zon
de Visarend
rustende arend.
te
keerpunt De
bij
waren
de al
Vanaf
in
te
Hardenhoek
dichtgevouwen die actie kwam
de duik
herwinnen. De adulte Zeearend
weer
aardig
ver
van
had ontfutseld.
zijn
twee
van
klauwen
op
en
formidabele
verwijderde
onderscheiden. Na dit
een
een
verkregen
vloog
Visarend
vond deze actie recht
mijn standplaats
in, zodat slechts schimmen
met
van
tijdens
ontwikkelde de Zeearend direct
attaqueerde.
de richel,
2012
met
hoogte
Daarbij
vogelfiguren
naar
hij kennelijk
noordoosten
uit elkaar twee Visarenden. Eentje ondernam met
tegen de nog laagstaande
De
water
liggende bank,
waarop senior niet
te
lage
kunnen
geval
brengen.
het bewuste
rustte
het
water
geslacht bepaald,
grootteverschil
die
groot te
dat rechtstreeks
jong,
een
In Hardenhoek
Hardenhoek markeren.
boven
en
Zeearenden erin,
paartje
jong
een
ochtend
van
sinds
eilanden
steltlopers.
kennelijk liggende prooiresten.
bewuste
een
en
die
beroofde
Zeearenden Visarenden kan
van
de zuidkant
uur aan
polder
ondiepten,
rust,
slaagde
zuidwestkant
08.30
een
prooi
in de Biesbosch.
zien, die tegenwoordig het jaar rond in de Biesbosch verblijven.
te
Brabantse Biesbosch
Op
om
Biesbosch,
diens
van
dat ook
gebeurde
Zou dat ook in Nederland het
vestigen.
populair bij watervogels meer
Zeearend Haliaeetus albicilla die
suggereert dat de aanwezigheid
te
grootschaligheid,
De
Nazomer 2012
voor.
19 augustus 2012 stond ik
Op in
meer
van een
Visarend Pandion Haliaeetus
een
een
Klaarblijkelijk
om
elkaar heen
spektakel niet al
was
keerde
te
mij bij
de
grote vis, aanvang
235
de actie ontgaan dat de Visarend
van
houdingloos blijven zitten, Dat
neergestreken.
was
het
jong
tot
gevolg
door
De
vis(je) meedroeg.
op senior af zodra deze dermate
gehaast
wederom
vogel belandde, hetgeen
Zeerarend
jonge
met en
was
de bemachtigde vis dat
ongecoördineerd
geklapwiek
beroering
en
had.
Even later kwam
een
een
vloog
aanvliegen gebeurde
halfop de oude
luchtslag
maar
kunnen
Jos
Jansen
de lucht keilend
Deze had vanaf
langs.
fotograferen. Op
de foto’s
een van
vissenlichaam
dat
een
zijn
plek
beide
de Zeearend
met
licht
gunstig
vogels
te
had
kennelijk
de
zien alsmede weten
te
grijpen.
De vis heeft
Just
voor even
been robbed
Biesbosch,
19
gemaakt,
of its
and adult
prey,
de Visarend
augustus
White-tailed
geval
moge
ervaring
vrij
die
uit het
hij
mailtje
eerder die week
mee
weg,
het niet
zij
grote afstand staande boom
‘aanvallen’ liet de Visarend landde
wat, de
ernaast.
waarna
grond
236
druipt
(Foto:
Eagle is
af
Jos
en
de Zeearend
Jansen).
Adult
about to snatch the fish
de Biesboschzeearenden zich dit kleptomane
blijken
dat Hans Gebuis
opdeed,
adulte Visarend greep, zoals heel vaak, in
vrij hoog
2012
is
op weg
Osprey
has
the
air,
from
19 August 2012.
Dat in ieder
een
zijn vrijheid herkregen,
zijn gestolen maaltje, Biesbosch,
naar
Daarna
ze met
de
snel.
ook
naar
De
aanvliegen
zijn prooi
kwam
rest
zo
het
eveneens
mij
en
man
met
flinke vis.
Hij vloog
Zeearend kwam
vanuit de
een
er
op
haalde de Visarend snel in. Na enkele
los. Deze tuimelde op de
het
hebben
in de Biesbosch. Ik citeer: ‘De
één stootduik adulte
gedrag eigen
op 26 augustus zond
wijfje aanvliegen.
jong vlogen,
grond
en
de Zeearend
Gezamenlijk peuzelden
ze
dat buiten beeld onder de bomen op
zat.’
De
Takkeling 20(3),
2012
Nestplaatsconcurrentie Thuis
dook ik in
sehr
de literatuur
Hierin
(1971).
team
ook
roofvogelsoorten
Visarenden. Fischer
deze
waarbij een
maar
waarvan
Slechtvalken Falco peregrinus.
van
een
Fischadler
Slechtvalk
kroppende
Zeearend
met
hem
naast
van
van
Zeearenden
dat
werden
ze
beschrijft
een
steek laat op het met
afgenomen
waarneming dat
moment
Visarenden lezen
wie auch auf dem
er
we:
‘Dem
Kröpfplatz weg’.
Poole
visarendstudies uitvoerde in Noord-
zijn
van
het minder
van nesten
uitsluit dat de
onderzoeker
Stossflug
(1989), die overigens het overgrote deel
maken
Deze meldt
is
in de
die
dat andere
voorts
oppervlakkigheid.
hij
Over interacties
diens
en
vielseitiger Jager,
staat
meester
waarvan
Deze
Blotzheim
von
kleptomane gedrag, zij
soms
aannemelijk
zijn prooi
neerstrijkt.
die Beute in
nimmt er
dit
is evenmin te betichten
(1970)
bemachtigden,
Vermeld
abjagt’.
dat Zeearenden zich
we
Glutz
eerst
lezen ‘ein recht
te
prooien bij zeearendhorsten,
van
zelf
natuurlijk
hebben
kampen
te
Voorts lezen
vondsten
met
de Zeearend
van
dem Fischadler Beute
regelmassig
frequent.
staat
Amerika, vraagt zich af‘could Bald Eagles be excluding Ospreys ffom suitable habitat in Canada? This is two
species
more
citaten
Deze
zijn
not
ontleend
Zeearend Haliaeetus
krimpende
met voor
Zeearend
the
paren.
uitbreiding
van
de
waarschijnlijk (Treinys
et
al.
op
deden
Zeearend als
vogelsoorten
wel
2011).
Hokkaido vaak
Ook op het
voor.
De
eiland. Ondanks dat zich voor
die
broedvogel
er
van
aanwezig geschikt
Dat
Zeearenden hun
kunnen
mannetje
lokale
staan
et
De
Takkeling 20(3),
van
2012
hun
1987. Het land telt thans
vraag of de
tot
nestplaatsconcurrentie
terugkeer
en
er
en
en
met
nahouden. Dat bleek niet het
Zwarte Ooievaar Ciconia nigra,
Zeearenden
al.
ten
koste
in die strook veel
ca.
van
50 paren
soorten
maar
omvat
in eikaars
Visarenden komt van
het
broedlocaties
geschikte
minder dan kon worden verwacht op basis
2011).
daarbij
de kust
Omdat deze arenden,
Slechtvalken
op
in
de nationale populatie
van
het aantal Amerikaanse Zeearenden de laatste
verdubbeling.
‘moderate
Zeearenden bewonen het noorden en oosten
habitat (Shoji
maken, bleek ook langs
leidden
en
ogenschijnlijk juist
Visarenden bevinden, broeden deze
van
maken
de
Hokkaido broeden beide
Japanse
meeste
terug
naar
boomnesten
waarvan
gedrag
te
signaleerde
Targe’ respectievelijk
een
onderzoek
Aquila pomarina
nabijheid. Kleptoparasiterend op
dat zowel de Amerikaanse
periode
duurt voort.
broedvogel
de Visarend,
bij
een
albicilla én Visarenden hadden
Europese schaal
Zeearend als
Schreeuwarend
differences make the
Sindsdien veranderde dat. BirdLife (2004)
Ornithologen
drie andere grote
geval bij
uit
onze
rooskleurige ontwikkeling
In Litouwen keerde de 90
als
ecological
latitudes’.
publicaties
aan
Visarend
en
in south Florida, but
at northem
leucocephalus
populaties.
increase’. Deze
ca.
case
competitive
andere roofvogelsoorten
het leven
Brits Columbia in Canada. Daar
jaren
trouwens
enorm
toe,
plaatselijk bijna
zuur
nam
een
ook Giervalken Falco rusticolus, de
prooien beroven, gingen deze laatste ertoe
over
kleinere
237
prooien
te
vangen,
met name
Calidris
Strandlopers
De toekomst
de ’s winters
alpina (Dekker
et
langs
de Pacifickust overwinterende Bonte
al. 2012).
beide arenden in Nederland
van
Optimisten stelden rond 2000 zichzelf de vraag wie zou
de
het
was
inmiddels
met
2002),
(in 2006)
en
maar
Mocht
uitgedeeld.
afzien
aan
Nederland: in het
deze
begin
Tot
najaar
waren
noordelijk
en
ervaringen
oostelijk
van
Maar
liet in 2011
liet zien dat
(med. Thomas
al.
hadden beide
overwinteren.
In
2011).
2011
vestigde
had
deze
Jorn Lennart
voorkomen in de
misschien
de natie al
38
Zeearend
(med.
Boeiend
om
beseffen
dat
te
E.
te
in
vestigen
ze
in hun
met
elkaar
ondernam
hij mogelijk
andere
een
werd
4
potentiële
voorschot op
wat
van
we
in 1995/1996
de grenzen. er
kunnen
(Ehmsen
Jarenlang
in 2011
had
ineens drie
dat zich
paartje Visarenden,
een
is
op.
dat werden
het noorden
uitgesloten
2012 vanaf de
september
opnieuw
paren binnen maar
niet
broedtijd
op
exemplaren
de Zeearend zich
Larsen). Anderzijds
probeerde
eeuw
deden
wat
en
in
dat de
tijdstip
schijnaanval
zijn broedgebied
visarendvaartocht
zaken in Denemarken is
van
uit
een
bezig
kruispunt
in de Biesbosch overzomerende Visarend
leverde 12
Tiengemeten
tot en met
Een
Denemarken slechts één paar Visarenden,
(med.
door op het
die reden de Biesbosch
om
mijden?
een
een
Natuurlijk
bezig
dat Visarenden
zijn
nauwelijks
Visarenden al
waarschijnlijk
En
risico
heeft
klap
eerste
de
overging
dan is de Zeearend
gelegen gezamenlijke broedgebieden
gezamenlijk
der Es).
van
verwachten. In dat land et
een
&
(Bijlsma
omdat de Zeearend hier
annexeren,
om te
of Visarenden
in dit land gaan
broedgebieden
gang
werkelijk
Visarenden in
broeden
tot
Nederland de
over
competitie,
op. De Visarend die op 19 augustus 2012 direct
duchten had.
Biesbosch
te
meeste
Nederland
op de rustende Zeearend, wist
De
de
van
zou er
eeuw
Zeearenden hier arriveerden
eerste
te
sprake zijn
broedplaats
Visarenden
voor
in Nederland
eerst
paartje
van een
de Zeearend die daar
vijf paren verspreid
bouwen. Maar
te
dit land als
opmars?
een
leek het startschot
uiteindelijk
inderdaad
er
voorsprong op
ervan
is
in 2002
Oostvaardersplassen
Roder
een
de twee het
van
broeden: Visarend of Zeearend. De nestbouw gaan
Jutland, verdreven
begin
door
een
Ehmsen).
volgen,
de realiteit
maar
het
meestal
moge
anders
duidelijk zijn
uitpakt
dan
de
dat
we
goed
er
aan
doen
te
verwachting.
Summary
Ouweneel G. 2012. and
Osprey
In 2012, in the
a
238
between
White-tailed
Takkeling
20:
Eagle
Haliaeetus albicilla
235-239.
White-tailed Eagle bred for the first time in the Biesbosch,
southwestern
this fledgling size
Interaction
Pandion haliaetus. De
was
Netherlands;
seen
begging
differences, the fledgling
a
single
for food
was
chick
near
an
considered
to
was
raised.
On
adult White-tailed be
a
a
19
large
Eagle.
female (this bird
De
wetland
August 2012, Based
was
on
neither
Takkeling 20(3),
2012
ringed
nor
measured whilst
scene,
one
of which made
behaviour apparently of the
Photographs had been
carrying
Another
case
the
on
a
nest),
the adult male to
prompted
small fish, which
of successful
tailed Eagle and and adult
was
Osprey
presence
settling
breeding bird,
of
range
a
the
for
summering
decades,
in 2002
Oostvaardersplassen
White-tailedEagles started
present with five
were
well
(as
testified
no
-
same
wetland.
Questions
have
Ospreys -
are
been
frequently
apart from nest-building in the
in wetlands
breeding pairs, mostly
suitable for
How the future will
by summering individuals).
colonisationand distribution of both raptors, remains
from
breeding
Contrarily,
in The Netherlands in 2006, and in 2012
breeding
raised
Ospreys
have been observed.
breeding attempts
speed. moult)
elsewhere within the
regions
recorded in suitable habitats in The Netherlands, but
full tail
at
adult male White-
an
prevent
may
bank, which
the White-tailedEagle.
literature.
Eagles
a
Osprey (in
much later in the
not
White-tailed
on
the Osprey
chasing
ornithological
surmised
as
Since
Osprey.
start
entered the
Ospreys
eagles sitting
behaviour between
observed
was
breeding
whether the as
male. Two
kleptoparasitized by
kleptoparasitic
This behaviour is well known from the of
a
interaction showed that the adult
ensuing
a
the adult
stoop towards the
long
to
be
already
Ospreys
as
develop regarding
seen.
Literatuur
R.G.
Bijlsma
&
de
Roder
Oostvaardersplassen Takkeling BirdLife
D.,
and
E.,
Out
Dansk
Glutz
von
2004.
Tabak
M.,
on
Condor
Pedersen
reestablishment
M. &
the kill
Poole
Visarenden
van
begin
van
de
Pandion
haliaetus
in
kolonisatie
of
Meltofte
R. 2012.
Peregrine
M.,
Clausen
Eagle
The
Falcons
T.
effect of
hunting
Nyegaard
Tidsskrift
Eagle
as
in
de
Nederland?
De
trends
and
conservation
kleptoparasitic
Dunlins
Bald
Eagles
in
British
wintering
en
Visarend.
A
natural
T.
2011.
The
breeding
occurence
birds
in
and
Denmark.
105:139-150.
Neue Brehm-Bücherei.Ziemsen
Akademische
Ospreys.
&
and Golden
Bauer K.M. & Bezzel
U.N.,
2006. Zeearend 1989.
Europe: population estimates,
Ydenberg
of White-tailed
Blotzheim
A.F.
in
rate
1970. Die Seeadler.
van
het
114: 290-294.
L.,
Band 4: Falconiformes. Lent T.
Birds
Omitologisk Forening
Fischer W.
Nestbouw
2002:
International, Cambridge.
Gyrfalcons
Columbia. Ehmsen
2002.
nazomer
10: 238-250.
International
status. BirdLife
Dekker
F.E.
in
Verlagsgesellschaft,
De
der
Frankfort
Lutherstadt.
Vogel Mitteleuropas.
am
Main.
14; 206-208.
Takkeling
and
Verlag, Wittenberg
E. 1971. Handbuch
unnatural
history.
Cambridge University
Press,
Cambridge. Shoji A., Sugiyama
A. &
Hokkaido, Japan.
Treinys
R.,
Dementavicius
Coexistence
Eagle
Adres:
De
Brazil
Condor
of
Lijster 17,
avian
2012
The
G.,
predators:
other avian
3299 BT Maasdam,
Takkeling 20(3),
2011.
status
and
breeding biology
of
Ospreys
in
762-767.
D., Mozgeris
protected
threaten to exclude
M.A.
134:
Skuja S., does
predators?
a
Rumbutis
S.
&
Stoncius
recovering population
Eur J. Wildl.
Res.
57:
D.
2011.
of White-tailed
1165-1174.
[email protected]
239
