Workshop Integriteit & Financiën Jaarcongres Controlling Alex van Groningen Theo Quaijtaal (HighQ) 18-04-2013
1
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (Pleonasme) De maatschappelijke en daarmee ethische grondslag van het ondernemen is het leveren van toegevoegde waarde die bijdraagt aan de ontwikkeling van mens en maatschappij. Bron Adam Smith (1776): Hij plaatste zijn beschouwingen over welvaartscreatie in zijn Wealth of Nations niet voor niets binnen het kader van “moral sentiments”. Ondernemingsactiviteiten moeten niet alleen winst opleveren, maar ook primair maatschappelijke toegevoegde waarde. Beide criteria zijn relevant. Als alleen op winst wordt gestuurd, wordt winst gepromoveerd van middel tot doel en komt de wereld op zijn kop te staan.
2
Relatie integriteit & MVO
MVO-Thema’s (internationale ISO 26000 norm)
3
Thema: Gedragscode (interne eisen) • Hierbij gaat het de interne afspraken die worden gemaakt op het gebied van ethisch gedrag, naleving van de regels van de wet, (=compliance) respect voor internationale normen/ verwachtingen, respect en aandacht voor de belangen van belanghebbenden, verantwoording afleggen, transparantie en respect voor mensenrechten. 4
Kernwaarden en kerncompetenties Controller Kernwaarden
Kerncompetenties
Life Long Learning
De attitude om zich nieuwe Communicatie & Leiderschap vaardigheden en kennis eigen te willen maken.
Vermogen om informatie uit te wisselen binnen een betekenisvolle context en met gebruikmaking van goede interpersoonlijke vaardigheden. Vermogen om medewerkers resultaatgericht te motiveren, dirigeren en inspireren.
Vakmanschap
Hoog kwaliteitsniveau van het werk, Strategisch en kritisch denken efficiënte capabele wijze van opereren.
Vermogen om data, kennis en inzicht te combineren om op hoog niveau strategische besluitvorming te ondersteunen.
Integriteit
Naleven van beroepsregels en beroepsethiek.
Klant en marktfocus
Vermogen om in te spelen op de veranderende behoeften van stakeholders.
Betrokkenheid
Betrokkenheid bij de business omgeving waarin men werkt.
Vermogen tot combineren
Vermogen om financiële en niet financiële informatie in een bredere context te interpreteren en te presenteren.
Objectiviteit
Onafhankelijkheid, ongekleurd en zonder persoonlijk belang.
Technologie weten in te zetten
Vermogen om met de inzet van technologie waarde toe te voegen aan klanten en werknemers.
Bron: World Class Finance in de praktijk Fred Conijn, Edward Koops, Rob 5 Uiterlinden
5
Vijf fundamentele beginselen Gedragscode registercontrollers en accountants • • • • •
D O P IN G
Deskundigheid Objectiviteit Professionaliteit INtegriteit Geheimhouding
6
Integriteit (art. 2.2) • Dit impliceert dat de (Register)controller / Accountant in al zijn interacties ZUS moet toepassen • Toelichting: – ZUS = zorgvuldig – uitlegbaar - standvastig • Hij/Zij moet niet geassocieerd worden met rapportages , aangiften of communicatie als hij van mening is dat deze – onjuist of misleidend zijn, – geen deugdelijke grondslag hebben, – incompleet zijn of verhullen waar dit misleidend is. 7
Casus 1: de zakenreis U (Controller) bent op zakenreis in een ver buitenland. U wilt de lokale vestiging uitbreiden. De directeur van die vestiging geeft aan dat een bemiddelingsbureau snel de vereiste vergunning kan verzorgen. Dat kost dan wel 1000 Euro extra.
Wat doet u?
8
Casus 2: de zakenreis U (Controller) bent op zakenreis in een ver buitenland. U wilt de lokale vestiging uitbreiden. De directeur van die vestiging geeft aan dat een bemiddelingsbureau snel de vereiste vergunning kan verzorgen. Dat kost dan wel 50.000 Euro extra.
Wat doet u?
9
Casus 3: De Bonus U bent controller. U bent Financieel Directeur en lid van de Business Unit-directie. De jaarlijkse bonus (tot 50% van het basissalaris) van de BU-directie (waaronder ook de RC) is afhankelijk van de jaarlijkse operationele winst ten opzicht van het budget. Aan het einde van boekjaar 2011 blijkt dat er ruim voldoende resultaten behaald zijn om de maximale bonus over 2011 te betalen. De BU-directie overlegt en de collega’s verzoeken de RC, in het belang van hen allen, de resultaten boven de benodigde winst voor maximale bonus zoveel mogelijk af te romen door extra voorzieningen in 2011 te nemen die dan zo nodig in 2012 zouden kunnen worden aangewend om het resultaat te verhogen en de bonus voor 2012 grotendeels veilig te stellen. De Financieel directeur heeft uitgerekend dat de aldus te boeken extra voorzieningen onder de materialiteitsgrens van de accountant zouden vallen en aldus zouden worden geaccepteerd voor de jaarrekeningcontrole 2011. Dientengevolge redeneert hij dat het daarmee toelaatbaar is, extra voorzieningen altijd goed zijn in het kader van het voorzichtigheidsprincipe, en daarmee eerder te aanvaarden zijn dan bijvoorbeeld het activeren van kosten om winsten te flatteren. Wat doet u?
10
Ethiek vereist … • Zorgvuldigheid » rekening houden met rechten, belangen en welzijn alle belanghebbenden • Uitlegbaarheid » beslissen op basis van goede argumenten • vanuit maatschappelijk perspectief • vanuit professioneel perspectief • vanuit perspectief medewerker • vanuit persoonlijk perspectief • Standvastigheid » je rug recht houden bij verleidingen 11
Vanuit maatschappelijk perspectief • Wat zijn in onze maatschappij de waarden en normen waarmee we aangeven wat we verstaan onder vreedzaam samenleven en vruchtbaar samenwerken? • • • • • • • 12
Gelijkheid (niet discrimineren) Rechtvaardigheid Solidariteit Vrijheid Redelijkheid en billijkheid Goed opdrachtnemerschap … 12
Vanuit professioneel perspectief • Fundamentele beginselen • • • • •
Integriteit Objectiviteit Deskundigheid en zorgvuldigheid Geheimhouding Professioneel gedrag
• Wat zou de robuuste controller / accountant doen?
13
13
Vanuit perspectief medewerker • De kernwaarden, basiswaarden, business principles van de eigen organisatie • De gedragscode(s) van de eigen organisatie • Goed medewerkerschap • • • • 14
Inspanningsverplichting om doelen organisatie te realiseren Collegiaal samenwerken op basis wederzijds respect Gezondheid en veiligheid zichzelf en anderen achten … 14
Vanuit persoonlijk perspectief • Waar sta ik voor, waar ga ik voor? • • • • • • • • • 15
Een goed leven Eerlijk zijn tegen je vrienden Inzet Vriendschap Ik wil de wet niet overtreden Gezondheid Je moet dieren met respect behandelen Aandacht voor je medemens … 15
Methodiek om ZUS toe te passen en dus integriteit toe te passen • Zes Stappenplan • Ontwikkeld door – Dr. Edgar Karssing & Prof. Dr. Ronald Jeurissen
• Soort van intervisie methodiek
16
16
Goed
Goed Zorgvuldigheid
Hoe doe ik mijn werk goed? Standvastigheid
Uitlegbaarheid
Fout Meer regels? Meer wetgeving? 17
Morele oordeelsvorming – Zes stappenplan 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Welke beslissing moet ik nemen? Wie zijn de belanghebbenden? Wat zijn relevante kaders? (compliance) Welke argumenten kunnen worden aangevoerd? Wat is mijn conclusie? Doe ik het ook?
18
Casus 4: Interimmer als assistent CFO U bent controller en werkt bij een grote, administratief georiënteerde organisatie in de publieke sector. Interim-bureau ABC levert uw organisatie veel personen die werken als controller en op de financiële administratie. Omdat u bij een ander onderdeel werkt, heeft U daar niet direct mee van doen. De directeur-eigenaar van het interim-bureau ABC is een oud-RC-studiegenoot van u. Op een dag ziet u deze oud-studiegenoot toevallig in het bedrijfsrestaurant en hij schuift aan uw tafel aan. Hij vertelt dat hij met zijn bureau de mogelijkheid heeft een offerte in te dienen bij de CFO voor een tijdelijke job van een jaar als assistent CFO. Dit is een part time job voor 3 dagen per week. Belangrijke elementen van deze rol zijn: toezicht houden op de kwaliteit van de financiële administratie en van de unit controlling, en zorgen voor tijdelijke en vaste bemensing. De directeur-eigenaar wil deze rol zelf wel op zich nemen, want, zo zegt hij in vertrouwen, ‘uit strategische overwegingen van mijn bureau is het in deze moeilijke tijden een interessante opdracht mede omdat ik hierdoor gelegenheid heb om mijn mensen aan de praat te houden’. Wat doet u? 19
