Wordt alternatieve financiering een vast onderdeel van de kapitaalstructuur van Nederlandse bedrijven? KPMG Seminar Alternatieve Financiering Woensdag 29 oktober 2014
Agenda
Vormen van alternatieve financieringen ■ Wat zijn de verschillende vormen van alternatieve financiering? ■ Welke eigenschappen hebben deze verschillende vormen? Waarom staat alternatieve financiering op de bestuursagenda? ■ Effect van de bankencrisis ■ Wat kunnen we verwachten van bancaire financiering? Vooruitblik en uitdagingen van alternatieve financiering ■ Welke uitdagingen zien wij? ■ Wat is onze toekomstvisie in relatie tot alternatieve financieringsvormen?
© 2014 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. De naam KPMG, het logo en 'cutting through complexity' zijn geregistreerde merken van KPMG International.
3
Wat is het?
“Shadow banking can broadly be described as credit intermediation involving entities and activities outside the regular banking system”.(1)
Bron:
(1) Financial Stability Board “Global Shadow Banking Monitoring Report 2013“, 14 November 2013
© 2014 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. De naam KPMG, het logo en 'cutting through complexity' zijn geregistreerde merken van KPMG International.
4
Niet bancaire financiering groeide in 2012 tot $71 biljoen: een stijging van 7.6% of $5 biljoen ten opzichte van 2011
$16.3 biljoen VS BBP
$14.7 biljoen VS Totale Bank Activa
Bronnen:
(1) (2)
€10.9 biljoen Euro Zone BBP
€29.5 biljoen Euro Zone Totale Bank Activa
‘Financial Stability Board “Global Shadow Banking Monitoring Report 2013“, 14 November 2013 ECB Banking Structures Report 2013
© 2014 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. De naam KPMG, het logo en 'cutting through complexity' zijn geregistreerde merken van KPMG International.
5
Naast bancaire financiering zijn alternatieve financieringsbronnen in opkomst…
Large corporates
BOND MARKET
DEBT FUNDS
Small corporates/ large SMEs
SMEs
MEZZANINE FUNDS
SHAREHOLDERS
PRIVATE PLACEMENT
PRIVATE EQUITY
Mid corporates
BANK FINANCING CROWDFUNDING/P2P FUNDING
Senior
Junior
Mezzanine
Equity
© 2014 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. De naam KPMG, het logo en 'cutting through complexity' zijn geregistreerde merken van KPMG International.
6
Non-bancaire instellingen houden zich steeds meer bezig met het verstrekken van krediet om enerzijds het gat te dichten die banken achterlaten en anderzijds om meer rendement te behalen op hun beleggingen(1)
Verschillende structuren waarmee non-bancaire instellingen krediet verstrekken aan het MKB, infrastructuurprojecten en de vastgoedsector (1) Large corporates
Obligatie markt
Het financieren van MKB, infrastructuurprojecten, vastgoed...
Securitisatie
Direct Lending
Model 1
Model 2
Model 3
Bilateral lending /private placement
Specialized loan funds
Co-originatie bij bank & non-banken
e.g. Delta Lloyd
e.g. NEOS / DL Private Debt fund
e.g. NL Ondernemingsfonds
Verzekeringsmaatschappijen, pensioenfondsen en private equity fondsen zijn steeds vaker kredieten aan het verstrekken via deze modellen. Key: Bron:
(1)
Traditionele vorm van financiering Nieuwe vorm van financiering in de markt door non-bancaire instellingen Financial Stability Board ‘Global Shadow Banking Monitoring Report 2013’, 14 November 2013
© 2014 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. De naam KPMG, het logo en 'cutting through complexity' zijn geregistreerde merken van KPMG International.
7
In het eerste model, zorgt de non-bancaire instelling voor in huis expertise om direct kredieten te verstrekken De VS private placement markt en de Duitse Schuldschein markt zijn twee voorbeelden van ontwikkelde bilaterale markten VS PRIVATE PLACEMENTS
Bron:
Private Placement Letter
DUITSE SCHULDSCHEIN
Noot: Bron:
No data available on non-German issuers pre-2011 Thomson Reuters LPC – Corporate Schuldschein 2013 Review
… waar de interesse en aanwezigheid van internationale issuers en investeerders sterk is toegenomen in de afgelopen jaren © 2014 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. De naam KPMG, het logo en 'cutting through complexity' zijn geregistreerde merken van KPMG International.
8
Het oprichten van specialized loan funds (model 2) is sinds 2012 significant versneld (1) In recent gelanceerde fondsen maakt de fund manager vaak deel uit van een hedge fund of een private equity fund… VOORBEELDEN VAN RECENT GELANCEERDE FONDSEN DIE GESPECIALISEERD ZIJN IN LENINGEN VOOR DE MID-MARKET Vermogen onder beheer van een specifiek fonds (miljard)
Geografische focus
April 2012
EUR1.7
Europa
Riverrock
Juli 2012
EUR0.2
West Europa
Axa Private Equity
Maart 2013
EUR2.0
Europa
M&G
Mei 2013
USD0.7
Europa
Bluebay
Mei 2013
EUR1.0
Europa
Highbridge
Juni 2013
USD3.0
VS & Europa
EQT
Oktober 2013
EUR0.9
Europa
Hayfin
November 2013
EUR1.4
Europa
November 2013
EUR0.8
West Europa
Fonds manager
Lanceer datum
ICG (ICG Senior Debt Partners)
Delta Lloyd
Bron:
(1)
Financial Stability Board ‘Global Shadow Banking Monitoring Report 2013’, 14 November 2013
Het merendeel van deze fondsen zijn event-finance driven en daarom is het niet noodzakelijk zo dat deze fondsen bank financiering vervangen © 2014 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. De naam KPMG, het logo en 'cutting through complexity' zijn geregistreerde merken van KPMG International.
9
Het derde model (co-originatie met een bank) is een variant van de ‘originate-todistribute’ model en is veruit het meest voorkomende model in Europa(1) In Nederland heeft Robeco recent zo’n co-originatie initiatief aangekondigd: het NL Ondernemingsfonds VOORBEELDEN VAN ANDERE CO-ORIGINATIE INITIATIEVEN(1) Non-bank financier
Bank
Datum van aankondiging
Focus
CNP Assurances
Natixis
Mei 2012
Infra
AXA
Societe Generale
Juni 2012
Mid Market
Ageas
Natixis
Augustus 2012
Infra
AXA
Credit Agricole
Oktober 2012
Mid Market
AXA
Commerzbank
Juni 2013
Mid Market
...
Bron:
http://www.robeco.com/en/media/press-releases/2014/nl-ondernemingsfonds.jsp
Bron:
(1)
Financial Stability Board ‘Global Shadow Banking Monitoring Report 2013’, 14 November 2013
© 2014 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. De naam KPMG, het logo en 'cutting through complexity' zijn geregistreerde merken van KPMG International.
10
In Nederland zijn er verschillende alternatieve financieringsinitiatieven waarbij een sterke focus ligt op het MKB
Large corporates
Mid corporates NL ONDERNEMINGSFONDS NPEX
€
Small corporates/ large SMEs
ONDERNEMEND ORANJE KAPITAAL
KREDIETUNIES
NII MKB FONDS
SMEs EIB
CROWDFUNDING
NEOS QREDITS
Senior
Junior
Mezzanine
Equity
…voor de meeste initiatieven dient de eerste lening echter nog verstrekt te worden. © 2014 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. De naam KPMG, het logo en 'cutting through complexity' zijn geregistreerde merken van KPMG International.
11
Alternatieve bronnen van financiering zijn divers wat betreft risicograad, rente, looptijd, volume… Annual issuance volume
Ticket size
Leverage ratios
Duration
Interest levels
US Private Placement
USD40bn-USD50bn
<= 3.0x
3-10 years
3%-5% (USD)
US High Yield Private Placement
USD10bn-USD15bn
<= 4.75x
5-7 years
12%-14% (cash and/or PIK/USD)
US Unitrache
USD6bn-USD7bn
<= 4.5x
5-7 years
9.5%-11.5% (USD)
German Schuldschein market
EUR8bn-EUR10bn (approx. 29% nondomestic)
EUR25m-EUR500m
<= 3.0x
3-10 years
2%-3% margin
n/a
EUR0.25mEUR10m
n/a
3-5 years
7%-10%
EUR13bn in 2011
<EUR12.5m
<= 2x-2.5x
6-12 years
approx. 0.6% lower than rate on bank financing
Debt Funds
n/a
EUR25m-EUR100m
<= 4.5x
3-10 years
4%-8% margin
SME Fund (NYSE/Euronext)
n/a
>EUR5m
n/a
3-7 years
6%-10%
(Debt) Crowdfunding
EUR32m (2013 in Nederland)
~EUR75,000 (2013)
n/a
1-3 years
7%-10 %
Credit Unions
Pilot fase
Pilot fase
n/a
n/a
n/a
SME Bonds (NPEX)
EIB SME Loan
© 2014 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. De naam KPMG, het logo en 'cutting through complexity' zijn geregistreerde merken van KPMG International.
12
Europese bedrijven zijn voornamelijk door banken gefinancierd terwijl Amerikaanse bedrijven vooral obligatiemarkten en alternatieve bronnen hebben opgezocht In Amerika is het disintermediatie proces (financiering van alternatieve bronnen) gestimuleerd in de late 1980s als gevolg van de ‘savings & loans’ crisis WEST EUROPESE UITGIFTE VAN NIEUW SCHULDPAPIER – OBLIGATIES EN LENINGEN GESPLITST
Noot: Bron:
2013 excludes December Thomson, LPC
AMERIKAANSE UITGIFTE VAN NIEUW SCHULDPAPIER OBLIGATIES EN LENINGEN GESPLITST
Noot: Bron:
2013 excludes December Thomson, LPC
In de VS zijn inmiddels veel verschillende financiers die een breed scala aan eigen- en vreemd vermogen aanbieden Traditional banks
Revolver Bron:
(1)
Commercial finance companies
Term loans
Last out senior
CLOs
BDCs
Hedge funds/credit opportunity funds
Tranche B Unitranche
Second lien loans
Insurance companies
Rate only sub debt
Mezzanine funds
Traditional sub Preferred debt stock
Private equity funds
Common equity
KPMG Capital & Debt Advisory US
© 2014 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. De naam KPMG, het logo en 'cutting through complexity' zijn geregistreerde merken van KPMG International.
13
Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door het feit dat, ook na de economische crisis, de rentetarieven in Europa aantrekkelijk zijn gebleven In Nederland worden nieuwe leningen voor het MKB de laatste tijd geprijsd op ongeveer 3%-4%. Marges zijn gemiddeld 250bps-350bps (gebaseerd op een BB rating)
Aantrekkelijke marges zijn ook van toepassing op investment grade leningen in West Europa
RENTE TARIEVEN IN NEDERLAND (>EUR1M MET LOOPTIJD VAN >1 JAAR)
RENTES EN MARGE OP WEST EUROPESE INVESTMENT GRADE LENINGEN
Initial fixed interest period
Bron:
DNB
Bron:
LPC
© 2014 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. De naam KPMG, het logo en 'cutting through complexity' zijn geregistreerde merken van KPMG International.
14
Waarom staat alternatieve financiering momenteel op de bestuursagenda? Een korte samenvatting
Relevante omgevingsfactoren voor de Nederlandse banksector
■ Meer dan 95% van ondernemingen beschouwt de banksector als de voornaamste leverancier van krediet; Europese schuldencrisis
Open economie
■ Een groot deel van de ondernemingen is export afhankelijk; ■ Nederlandse banken zijn voor een groot deel van hun financiering afhankelijk van de internationale kapitaalmarkt;
Verwevenheid met overheid
Omgevingsfactoren
Afhankelijkheid internationale kapitaalmarkt
■ De crisis heeft geleid tot een gebrek aan vertrouwen tussen banken onderling; ■ DNB heeft zorgen geuit over de staat van de woningmarkt, en
Ontwikkelingen op de vastgoedmarkt
Bron:
Gebrek aan onderling vertrouwen in sector
■ Diverse Nederlandse banken en verzekeraars hebben staatssteun ontvangen.
KPMG – the cumulative impact of regulation (2012)
© 2014 KPMG Advisory N.V., registered with the trade register in the Netherlands under number 33263682, a subsidiary of KPMG Europe LLP and a member firm of the KPMG network of independent member firms affiliated with KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), a Swiss entity. All rights reserved.
16
De crisis heeft 2 belangrijke structurele consequenties gehad voor de banken…
a) Verhoging van financieringskosten…
Bron:
Balance sheet
Business Operating Change model model capacity
Focus
Rules/regulation
Capital & liquidity
CRD IV (EU)/Basel III
IFRS 9 (EU)
System risk
Intervention Act (NL)
Framework Recovery Plan (NL)
Ex-ante DGS (NL)
SIFI Buffer (NL/EU)
Crisis Management Framework (EU)
Crisis Management Framework (EU) – bail-in
Taxes
Bank tax (NL)
(Some) other
AIFMD (EU)
bps
SPREADS (IN BPS) RELATIVE TO EURIBOR/SWAP
…b) Een significant pakket aan nieuwe- en strengere maatregelen
Bloomberg, KPMG analysis
Bron:
Consumer Credit Directive (EU)
EMIR (EU)
FATCA (VS)
MAD II (EU)
Ban on Commission (NL)
SEPA (EU)
Transparency Directive (EU)
CRA II (EU)
MiFID II (EU)
PRIPs (EU) KPMG report: The cumulative impact of regulation, September 2012
© 2014 KPMG Advisory N.V., registered with the trade register in the Netherlands under number 33263682, a subsidiary of KPMG Europe LLP and a member firm of the KPMG network of independent member firms affiliated with KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), a Swiss entity. All rights reserved.
17
In 2012 heeft KPMG een onderzoek gedaan naar de effecten van de toename en stapeling van regelgeving op de Nederlandse bancaire dienstverlening Conclusies: ■ Uit het onderzoek naar de effecten van 38 maatregelen volgt dat de bancaire sector wordt geconfronteerd met regelgeving, die ieder aspect van het bancaire bedrijf raakt. ■ Uit de analyse blijkt dat het gezamenlijke effect van deze maatregelen er toe leidt dat Nederlandse banken zonder aanpassingen in de aangeboden bancaire dienstverlening en het bankbedrijf niet kunnen voldoen aan de per 2015 gestelde wettelijke en/of door de markt verlangde (minimum)vereisten. ■ Het onderzoek toont aan dat met uitsluitend kostenbesparingen het onmogelijk is om de gestelde eisen te behalen. ■ Na een structurele kostenreductie van 5%, het aantrekken van EUR 50mld. extra lange financiering, het verhogen van de marges met 0,87% en het afbouwen van de balans met EUR 200mld. kunnen de target ratio's worden gehaald.
© 2014 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. De naam KPMG, het logo en 'cutting through complexity' zijn geregistreerde merken van KPMG International.
18
Op dit moment voeren wij een update van dit onderzoek uit en initiële resultaten laten zien dat… …balansverkleining heeft plaatsgevonden 12%
Noot: Bron:
12%
Totale balans van 6 Nederlandse banken (ING Bank, Rabo Bank, ABN AMRO Bank, SNS Bank, NIBC, van Lanschot Bankiers) Jaarverslagen en investor presentaties
…maar dit is ten koste gegaan van de winstgevendheid van banken. Verwachting is dat het einddoel nog niet is behaald en verdere verhoging van marges op leningen verwacht worden © 2014 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. De naam KPMG, het logo en 'cutting through complexity' zijn geregistreerde merken van KPMG International.
19
Uitdagingen en vooruitzichten voor alternatieve financiering
Grote, investment grade, ondernemingen maken al lange tijd gebruik van de obligatiemarkt als alternatieve bron naast bancaire financiering.
West Europa – Marge per kwartaal
West Europa – Volume per kwartaal
Bron:
LoanConnector
Bron:
LoanConnector
© 2014 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. De naam KPMG, het logo en 'cutting through complexity' zijn geregistreerde merken van KPMG International.
21
Bij midcaps en het MKB is het gebruik van alternatieve financieringsbronnen relatief laag
Uitdagingen
1 2
Veel van de nieuwe initiatieven zijn nog in hun proeffase
Bancaire financiering is momenteel nog steeds voldoende beschikbaar en tegen aantrekkelijke tarieven
Beschikbaarheid en kwaliteit van bedrijfsinformatie voldoet niet aan de norm
4
Onbekend maakt onbemind
Alternatieve financieringsbronnen zijn voor veel mensen nog steeds een ‘black box’.
© 2014 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. De naam KPMG, het logo en 'cutting through complexity' zijn geregistreerde merken van KPMG International.
22
Samenvatting
Conclusie
Er zijn talloze verschillende bronnen van alternatieve financiering en nieuwe initiatieven
Banken zitten in het proces van balanskrimp en de verwachting is dat dit nog even doorzet
Net als in Amerika, zal het gebruik en de beschikbaarheid van alternatieve financieringsbronnen blijven groeien
De groei zal afhangen van de prijs en beschikbaarheid van bancaire financiering en de bereidheid van bedrijven om huidige uitdagingen te overwinnen © 2014 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. De naam KPMG, het logo en 'cutting through complexity' zijn geregistreerde merken van KPMG International.
24
Bedankt Ferdinand Veenman Partner, Head of KPMG Debt Advisory NL + 31 (0)20 656 8586
[email protected]
© 2014 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden.
De naam KPMG, het logo en 'cutting through complexity' zijn geregistreerde merken van KPMG International.