Woordenlijst Sanskriet - Nederlands

versie 30-12-05

pg 1

Woordenlijst Sanskriet - Nederlands Volgorde van de letters: a - ā – i - ī – u - ū – ŗ - ļ - e – ai – o – au k – g – ŋ – c – j – ñ – ţ – d. – ņ – t – d – n – p – b – m – y–r–l–v-ś-ş–s–h Opmerkingen: 1. De palatale d (de d met een punt eronder) is weergegeven als een d. (met een punt erachter). 2. De genasaleerde klinker die wordt weergegeven door een m met een punt eronder, wordt eveneens weergegeven door de punt erachter te plaatsen. 3. De verschillende kleuren wijzen op de verschillende woordsoorten. Dat wijst zich vanzelf. a-, anaiņa

[ontkennend prefix]

besmeerd met, afkomstig van, of behorend tot de mannelijke zwarte antilope naam van Indra’s olifant, sinaasappelboom sinaasappel niet-handeling

m.f. (ī) n.

m.f.n. –an-stam

akārya

niet werkend, inefficiënt, intransitief wat niet gedaan moet worden

akta akleşa

besmeerd met, besmeurd, gemak, geen moeite

m.f. (ā) n. m. a-stam

√ akş

bereiken

airāvata airāvata

akarman akarman

m. a-stam n. a-stam n. n-stam

n. a-stam

a = niet + karman = handeling

a = niet + kārya = wat gedaan moet worden

as, oog, dobbelsteen, wiel, kar, tempelbeen, boom (Terminalia Belerica; vrucht is dobbelsteen) dobbelspeler het dobbelspel niet aan verval onderhevig onvergankelijk, onwrikbaar, ondeelbaar onvergankelijkheid, geschreven karakter, lettergreep oog walnotenboom (n: vrucht v.d.boom)

m. a-stam

komt van √ akş = bereiken

n. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

komt van a = niet + kşaya

√ ag

heftig bewegen, kronkelen

Ip

aga

m. a-stam

agaja

berg, boom, het getal 7, slang, zon, waterpot niet in staat te lopen afkomstig van een berg of een boom alcoholhoudende drank

agada aguru

gezondheid licht

akşa akşadyū, akşadevin akşadyūta akşaya akşara akşara akşi akşoţa, akşod.a

aga agaja

n. a-stam n. i-stam m. a-stam

ekākşara = de ene lettergreep (OM) komt van √ akş = bereiken

agati

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

komt van a = niet + √ gam komt van aga

m. a-stam?

(in Bower ms.; niet in Wdb.)

© 2004 Maaike Mulder – Zie www.agniveda.com voor meer informatie.

komt van a = niet + guru

versie 30-12-05

aguru

pg 2

m./n. u-stam m. i-stam

agra agra agrakasta agrima aghoşa aghnat

de welriekende aloë vuur (element), spijsverteringsvuur subtiele energie in de agni v.h. vuur voorkant, begin, hoofdpunt beste, superieur vinger voorste, belangrijkste, oudste stemloos niet dodende

√ aŋk

stempelen, brandmerken

X

aŋka

hoek, curve, menselijk lichaam, schoot, brandmerk, merk, cijfer spruit, jonge loot ledemaat, lid, lichaam, wezen Angiras (een rishi) ring voor vinger breedte van de duim, vingerbreedte, maat vinger, teen duim, grote teen de lengte van een duim hebbend de lengte van een duim hebbend standvastig, bewegingloos spoedig na een korte tijd in een korte tijd helder, niet in de schaduw naar- (richting) komijn (Cuminum cyminum), Nigella indica schapen en geiten snel slechte spijsvertering onverteerd ongekend, onverwacht, niet verwant een niet verwante onwetendheid (spiritueel) onwetend, dom, onwijs krullend, rondgaand hoog, luid heel erg klein het allerkleinste, een atoom ei, scrotum, testikel vanaf hier, daarom, vanuit dit, vanaf die tijd, voortaan voorbij, over(heen), overtreffend, extreem

m. a-stam

ati + √ i > atī

voorbijgaan

II p

atikātara atikrānta atithi

verlegen voorbijgegaan gast

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m. i-stam

agni agni tejas

aŋkura aŋga aŋgiras aŋgurīyaka aŋgula aŋguli aŋguşţha

aŋguşţhamātra aŋguşţhamātraka acala acira acirāt acireņa accha accha ajāji, ajājī ajāvi ajira ajīrņa ajīrņa ajñāta ajñāti ajñāna ajñāna añca aţţa aņu aņu aņd.a atah. ati-

komt van a = niet + guru

n. as-stam n. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m.f.n. at-stam

a + praet.pres. van √ han aŋkayati

m. a-stam n. a-stam eigenn.; m. as-stam m./n. a-stam m. a-stam f. i-stam m. a-stam m.f. (ī) n. m.f. (ikā) n. m.f. (ā) n.

a = niet + cala = bewegend a = niet + cira = lange tijd

m.f. (ā) n. prefix m.pl. m.f. (ā) n. n. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m. i-stam n. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

a = niet + jnāta = wetend

a = niet + jnāna = wijs a = niet + jnāna = wijs

m.f. (vī) n. m. u-stam n. a-stam oude abl. van pron. basis a = dit prefix


atyeti

versie 30-12-05

atidāruņa atibībhatsa atiśaya

pg 3

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m. a-stam

komt van ati + √ śī

m.f. (ā) n.

komt van ati + √ śī

atiśayam, atiśayena

vreselijk erg boosaardig superioriteit (kwal. of kwant.), uitzonderlijk resultaat superieur, alles achter zich latend zeer

ati + √ śī

overtreffen

II a

atisete

atīva atura atŗpta atŗpti atya atyanta (< ati-anta)

zeer niet vrij, niet rijk, zwak, ziek onverzadigd, nieuwsgierig onverzadigbaarheid lopend (lett.: buiten de grens) intens, buitengewoon, heel erg, extreem grote speekselproduktie calamiteit trots, eervol hier, tot hier Hare Majesteit, deze dame a.h.begin van zin: nu, dan, hier, daarna, en, ook, als; a.h.begin van hfdst.: hier begint

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. f. i-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

a + tura = sterk, machtig

atiśaya

atyapraseka atyāhita atyudāra atra atrabhavatī atha

m. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n. f. ī-stam

(<-> iti = hier eindigt)

atharvan

m.

atho (= atho+u)

de vuurpriester, zijn magische bezweringen of anders, of beter gezegd, of liever, of zo naderhand, daarna

√ ad

eten

II p

adah. - amuşya adah. aditi adbhuta adya adya adya adya adharma

dat (sg.ntr. N/A) – ervan (G) zo Aditi (zon) buitengewoon, wonderbaarlijk vandaag huidige eetbaar, geschikt om te eten voedsel, graan ontkenning van dharma, onrecht, wetteloosheid, chaos beneden op, over, in, opzij van

pron.dem.

adhi + √ i (> adhī)

leren, observeren, begrijpen, zorgen voor, denken aan

II p

adhyeti

adhika adhika adhikaraņa

toegift, extra excessief, in hoge mate aan het hoofd plaatsing, onderwerp, magistraat, gerecht, plaats van handeling (locatief), relatie tussen woorden regel, autoriteit, recht, overkoepelende regel (gramm.)

n. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam

komt van adhi + √ kŗ

m. a-stam

komt van adhi + √ kŗ

aan het hoofd plaatsen, superieur zijn/worden

a

adhikurute

atha vā

adhastāt adhi-

adhikāra adhi + √ kŗ

atti n.b. m./f.: asau

eigenn.; f. i-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. n. a-stam m. a-stam

komt van √ ad komt van √ ad

+ gen.

prefix


versie 30-12-05

pg 4

adhi + √ gam

bemerken, vinden, benaderen (voor sex), studeren, lezen, verkrijgen

I

adhigacchati

adhigama adhideva adhipati adhibhūta

het verkrijgen, kennis, profijt geest, mind opperheer, heerser object

[marmapunt]

adhi + √ śī adhi + √ şţhā

slapen op, neerliggen op staan op, afhangen van, bewonen, staan boven, regeren

m. a-stam n. a-stam m. n. a-stam II a

adhişţhita adhīta adhīra adhīram adhīrata

bewoond, bedoeld, gereguleerd bereikt, bestudeerd ongeduldig, laf, onstandvastig ongeduldig ongeduld

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

adhişţhāna adhūna adhŗita

standpunt, plaats, woning nu rusteloos, niet onder controle zijnde gebrek aan standvastigheid, besluiteloosheid te veel eten hoofdstuk, lezing, studie, tijd voor studie Zelf bewoond weg, loop, afstand, tijd, methode, baan (v.e. planeet) religieuze ceremonie, offer, soma ceremonie priesterfunctie: handelend priester, ritualist (hoort bij de yayurveda)

m. a-stam

ademen [primair suffix; maakt neutr. woorden van ww-stam]

II p

adem eindeloos, eeuwig, grenzeloos ommekeer, ramp vuur, god van het vuur, spijsverteringskracht, gal niet stabiel onzeker (m.n. in gedrag) onzekerheid, labiliteit onzeker van geest vasten, geen voedsel gebruiken zonder begin geen mond of gezicht hebbend te veel ama en/of feces in het spijsverteringskanaal, waardoor normale darmbeweging onmogelijk is; obstipatie, winderigheid. hartchakra niet geslagen, nieuw, intact

m. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam m. a-stam

adhŗiti adhyaśana adhyāya adhyātama adhyuşita adhvan adhvara adhvaryu √ an

- ana ana ananta anartha anala anavastha anavasthita anavasthitatva anavasthitacitta anaśana anādi anās anāha

anāhata anāhata

adhiśete

a + dhairyam = stevigheid, stabiliteit, geduld komt van adhi + √ sthā

m.f. (ā) n. f. i-stam m. a-stam m. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n. m. n-stam

komt van √ vas = wonen

m. a-stam

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. n. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam

aniti gamana (het gaan) = √ gam + ana; darśana = √ darś + ana. komt van √ an = ademen an + anta

an + avastha an + avasthita an + avasthita + tva anavasthita + citta

m. a-stam

[4e chakra]

m.f. (ā) n.


versie 30-12-05

pg 5

gezicht, verschijning, rij, mars, oorlog, gevecht tijdelijk kosmisch prāna, vata, vayu, een v.d. 49 winden, een v.d. 8 halfgoden, vata-ziekte (als reuma, verlamming e.d.) ononderbroken, voortdurend geen heerser hebbend verlies van controle over de spieren achter(na), volgend, langs

m./n. a-stam

komt van √ an


a + nitya = eeuwig

anu + √ iş anu + √ kamp

zoeken, nemen sympathiseren met, medelijden hebben met

VI p I

anvicchati anukampate

anukaraņa anukūla

imitatie aantrekkelijk

n. a-stam m.f. (ā) n.

komt van anu + √ kŗ

anu + √ kŗ

erna doen, volgen, imiteren

I

anukampate

anuga

volgend, overeenkomend met

m.f. (ā) n.

anu + √ grah

plezier doen, begunstigen

IX

anugraha anuja anudeśa

m. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam

anunāsika

gunst,vriendelijkheid, hulp jonger, later geboren een naar het voorafgaande verwijzende regel nasaal, neusklank

anu + √ pad

volgen

anupada anubandha anurūpa

koor, refrein binding, hechting, resultaat gemakkelijk, passend

anu + √ lip

insmeren (het lichaam)

anulepana anulomana anuvrata anuśaya anubandha

insmeren of oliën v.h. lichaam het sturen in de juiste richting toegewijd aan, gehecht aan spijt, gevolg. konsekwentie gevolg, consequentie

n. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam

anugŗhņāti komt van anu + √ lip komt van anu + + gen. / acc. komt van anu + √ śī

anu + √ paś

u

anupaśyati, -te

anu + vi + √ dhā

kijken naar, waarnemen, ontdekken, beschouwen regeren, als regel opleggen

III u

pass.: anuvidhīyate

anuśaya

spijt

m. a-stam

anu + √ śī

naast liggen

IX

anutsāha anutseka

gebrek aan energie en moed bescheidenheid

m. a-stam m. a-stam

anu + √ sthā anu + √ smŗ

uitvoeren, volbrengen herinneren

I i

anīka anitya anila

aniśam anīśvara anīśvaratva anu-

anusvāra anūpa

anta antaka antar antar-

antara antara

(punt boven syllabe geeft nasalering aan; in transcriptie punt eronder)

levend in moerasland einde, grens dood (lett.: hij die het einde maakt) binnen(in) (+ gen.), tussen (+ acc.) binnen(in), tussen, temidden van binnenste, interval, afstand, tijd, gelegenheid, ziel, hart intern, binnenste, intiem

m.f. (ā) n. n. a-stam prefix

anugŗhņāti

n. a-stam anugŗhņāti

n. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n.

m. a-stam

lett.: niet-arrogantie anutişţhati anusmarati lett.: na-klank (anu+svara)

m.f. (ā) n. m. a-stam m. a-stam

anta + ka

prefix n. a-stam m.f. (ā) n.


versie 30-12-05

antaratama antarātman antarāya

pg 6

meest dichtbij, intiemste ziel, innerlijke gevoelens, hart obstakel, dat wat een scheiding creëert naar binnen gegaan, er tussen door gegaan, vertrokken, afgescheiden

m.f. (ā) n. m. n-stam m. a-stam

antar + √ dhā

verbergen

a

antardhā antardhi

f. ā-stam m. i-stam

antya antrāda

bedekking, het verbergen bedekking, het verbergen, verdwijning nabijheid nabije nabij laatste ‘wormen’ in de darmen

√ andh

verblinden

Xp

antarita

antika antika antike

andha andha anna annadāna annaprāśana

blind, duister duisternis, donker water voedsel, rijst(korrel) het geven van voedsel de eerste keer rijst geven aan een baby (ceremonie) annabhuj (k) voeding etend annāda etend annādana het eten van voedsel annapaca het verteren van voedsel anya; zie anyah. ander anya kah. wie anders anyacca bovendien anyatara een van de twee anyatas aan een van de twee kanten anyatra elders, aan de andere kant, behalve anyathā anders, verschillend, op een andere manier anyah., anyat, anyā ander anyonya (< anyah. anya) elkaar, wederkerig anvaya opeenvolging, familie

m.f. (ā) n. antardhatte van antar + √ dhā van antar + √ dhā

n. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam n. a-stam n. a-stam n. a-stam

andhayati komt van √ andh komt van √ andh pp. van √ ad = eten

m.f. (ā/ī) n. m.f. (ā/ī) n. n. a-stam pron.adj. m.f. (ā) n.

aparte verbuiging

pron.adj.; als sah. m. a-stam

anvāje + √ kŗ

helpen, support geven

anvita anhijña ap ap apa-

vergezeld door, vol met converserend met water, lucht, watergod werk van, vandaan, weg, terug, naar beneden

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. f. cons.-stam n. cons.-stam prefix

+ gen. meestal in het meervoud meestal in het meervoud

apa + √ kŗş

iets bij iemand verwijderen, wegnemen

Ip

apakarşati

apakti apaŋka apathya apanīta

indigestie, onvolwassenheid niet bezoedeld, schoon, droog ongezond, niet passend verwijderd, weggedaan

f. i-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

komt van √ pac = verteren [apanga = marmapunt]

apa + √ yā

weggaan, vertrekken

II p

apara

inferieur, slecht, uit het westen afkomstig, vreemd, ongebruikelijk, onbewerkt

m.f. (ā) n.


versie 30-12-05

apara aparatva aparam aparāga aparādha aparigraha apalāpa apavārita apaha

pg 7

volgende inferioriteit, uitstel verder, bovendien ontevredenheid aanval, overtreding, belediging, schuld afwijzing, armoede ontkenning verborgen

m.f. (ā) n. n. a-stam m. a-stam m. a-stam m. a-stam

[marmapunt]

verwijderend, vernietigend

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

apa + √ hŗ

wegdragen, wegbrengen

I

apahŗta

weggedaan, verwijderd, gestolen ontkenning, liefde verwijdering, verhuizing, ablatief vertrek, vernietiging, verwonding, dood, calamiteit ook, zelfs, [vraagwoord], hoewel,even, gelijk, en [ns.vw

apahnava apādāna apāya api

a + paratvam = superioriteit

apaharati

m. a-stam n. a-stam m. a-stam

tussen zinnen; encl.] [maakt vra vn onbepaald]

apiapi nāma apūpa apūrva apauruşeya

op, (dicht)bij misschien maatijd, koek, brood vreemd niet gemaakt door mensen, niet menselijk watervogel, waterdier subtiele energie in de agni v.h. water niet gecombineerd, apart staande niet veel, weinig water gevende jaar, wolk eeuw (vrucht v.d.) haritakiboom (Terminalia chebula) zonder plezier naar (toe), tegemoet, tegen

prefix

uitoefenen, practiseren gaan naar, naderen, volgen, ondernemen, verkrijgen opnieuw geboren worden, ergens voor geboren worden, herleven

IV Ip

abhyasyati abhigacchati

IV a

abhijāyate

abhijña

vertrouwd met

m.f. (ā) n.

abhi + √ dhā abhi + √ dhī

zeggen beschouwen, overdenken

III III a

+ gen. abhidadhāti abhidīdhīte

abhidāna

naam, spreken, naamgeving, uitdrukking, woordenboek

n. a-stam.

abhi + pre (< abhi + pra + √ i) abhi + √ nand abhi + pra + √ math

naderen, denken aan juichen, zich verheugen intensief karnen

Ip I, IX p

abhiyukta

ijverig

m.f. (ā) n.

abhi + √ laş

schrapen, streven naar

apcara apya tejas apŗkta abahu abda abda abdaśata abhayā abhāga abhiabhi+ √ as abhi + √ gam abhi + √ jan

m. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

a + puruşa + eya

m. a-stam n. as-stam m.f. (ā) n. m.f. n. m.f. (ā) n. m. a-stam n. a-stam f. ā-stam m.f. (ā) n. prefix

abhipraiti


abhinandati abhipramathati abhilaşati

versie 30-12-05

pg 8

abhilāşa

gierigheid, passie voor

m. a-stam.

abhi + √ likh abhi + √ vad ©

tekenen

VI

groeten twijfel, vrees twijfelend, verwachtend, vrezend stroming, vloed, vergroting, overbodigheid, overtolligheid druppelend, stromende, tranende, laxerende overdreven voorliefde, aantrekkingskracht genoemd, uitgesproken, verklaard, voorgehouden

x f. ā-stam

abhiśaŋkā abhiśaŋkin abhişyanda abhişyanda, -din abhisneha abhihita abhi + √ hŗ

brengen, offeren

abhūmi abhyaŋga

geen aarde, niet de juiste plaats massage

abhyava + √ hŗ abhy + √ aś

in het water gooien, laten eten overmeesteren

abhyāśa

bereikte, verwacht resultaat

abhy + √ as

werpen (pijlen), aandacht richten, oefenen, vermenigvuldigen, onderwijzen

abhyāsa

toevoeging, regelmaat, herhaling, gewoonte, gebruik, gewend aan, vertrouwd met, geoefend, herhaald

abhyasta

+ loc. abhilikhati abhivādayate

m. a-stam

m. a-stam m.f. (ā) n. abhiharati

f. i-stam m. a-stam abhyaśnoti

m. a-stam abhyaśnoti

m. a-stam

van abhy + √ as

m.f. (ā) n.

abhyupa + √ i (> abhyupe) abhyupa + √ gam

naderen, bereiken, verkrijgen naderen, bereiken, verkrijgen

Ip

abhyśaŋkin abhra

twijfelend, verwachtend wolk, atmosfeer, kalk (med.), mica (med.)

n. a-stam

√ am

gaan, dienen, eren, verwonden

II

amati; amayati = hij raakt gewond of ziek; ppp. = amita/ānta

ama amadyapa

mango niet alcohol drinkend

m.f. (ā) n.

a + madya (wijn) + pa (drinken)

amātya amāya amī - amūn- amīşām amū- amuyoh.

minister niet slim die (pl.masc. N) – (A) – (G)

amūd.ha

helder van geest (lett.: niet verward) die (pl.ntr. N/A) – (G) deze (pl.fem. N/A) – (G) onsterfelijk onsterfelijkheid, nectar, onsterfelijke, naam van verschillende planten onsterfelijkheid onzuiver, onrein faeces, uitwerpselen moeder

amūni- amīşām amūh. - amūşām amŗta amŗta amŗtatva amedhya amedhya ambā

die twee (du.masc.+ntr.+fem. N/A) – (G)

abhyupaiti

m. a-stam a+māya

pron.dem. pron.dem. m.f. (ā) n. pron.dem. pron.dem. m.f. (ā) n. n. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam f. ā-stam


amŗta + suffix tva

voc. amba

versie 30-12-05

ambu ambudhara ambhas amla amla amla amlaka amlikā, amlīkā am.śa am.śu am.śumatī am.sa am.saphalaka am.huam.hubedī aya aya ayana ayana ayam, idam, iyam ayam - imam - asya ayas ayaspātra ayasmaya ayukta aye ayodhyā araņi, araņī araņya araņyaka aratni arabdha arasa arişţa aru aruņa aruņa arus arogya arocaka arocaka arka

pg 9

water wolk (lett.: waterhouder) water, de hemelse wateren zuur zuurte, azijn zure yoghurt klaverzuring maagzuur, klaverzuring deel, portie, lengte- of breedtegraad, dag fijne draad, vezel (v.d. Somaplant), straal (maan/zon) Somaplant, Somasap, (de vrucht v.d.)Hedysarum Gangeticum deel, part, schouder schouderblad nauw vulva (lett.: een nauw spleetje hebbend) het gaan ah gaande pad, weg deze, dit, deze; wat volgt deze, hij (sg.masc. N) – (A) – (G) metaal, ijzer, goud, staal ijzeren ketel gemaakt van metaal, ijzer weerbarstig ah! Ayodhyā (stad) vuurhoutje afstand, vreemd land, wildernis, bos bos, woud elleboog, onderarm, lengtemaat geaccumuleerd smakeloos kruidenwijn, gedestilleerde drank, likeur, neemboom (Azadirachta Indica), knoflook zon roodbruin, de kleur van de ochtendgloed rood, het ochtendgloren, de zon zweer, wond gezond tegenzin in eten, indigestie, niet schijnend, tegenzin in eten hebbend zon, straal, zonnegod, hymne, boomsoort

n. u-stam m. a-stam n. as-stam m.f. (ā) n. m. a-stam n. a-stam m. a-stam f. ā-stam m. a-stam m. u-stam f. ī-stam m. a-stam n. a-stam

[marmapunt] [marmapunt] alleen in samenstellingen

f. ī-stam m. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam Pron.dem.; als sah. pron.dem. n. as-stam m. a-stam m.f. (ī) n. m.f. (ā) n.

komt van √ i = gaan komt van √ i = gaan

sst. van a = niet + yukta = verbonden

eigenn.; f. ā-stam f. i-stam; f. ī-stam n. a-stam n. a-stam m. i-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m. a-stam

a + rasa

m. u-stam m.f. (ā/ ī) n. m. a-stam n. us-stam m.f. (ā) n. m. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam


a + rogya

versie 30-12-05

pg 10

√ arc

eren

I

arcana arcana, arcanā arjuka

m.f. (ī) n. n. a-stam; f. ā-stam m. a-stam

arbuda arśa arśas (ifc: arśo)

erend, aanbiddend eerbied, aanbidding Ocimum Gratissimum (basilicumsoort) Arjuna scheldend afkeuring, straf pijn, onheil welvaart, doel, object, zaak, werk, nut, betekenis betekenisvol, weelderig bezig, op zoek naar, actief, producerend, strevende naar iemand die een verzoek doet, een bedelaar, een bidder rusteloos, storend, vernietigend, opwindend aangezichtsverlamming spasmen in het gezicht hebbend half zijde, helft, midden, plaats voor de helft,de helft vormend van gezwel, tumor, kanker schade, aambeien aambeien

√ arh

waard zijn

Ip

arha alam

waard, toestemming hebbend genoeg (of: stop met), goed, adequaat, competent, in staat zonder energie, lui, uitgeput, inactief flatulentie, opgezette buik die hol klinkt niet dansend klein

m.f. (ā) n.

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

a + lāsya

√ av

leiden, offeren, promoten, beschermen, gebruiken

Ip

avati; perf. 3 sg. (āva)

ava-

neer(waarts), weg

prefix

ava+ √ āp ava+ √ kşip

verkrijgen, bereiken neerwerpen

Vp

avakşepaņa

het omver gooien, blamering

n. a-stam

ava+ √ gam ava+ √ grah

begrijpen, verstaan laten gaan, stoppen, scheiden

I IX p

avagraha

obstakel, scheiding, scheidingsteken [teken dat initale

m. a-stam

arjuna artana artana arti artha arthavat arthin arthinī ardana ardita arditin ardha ardha ardhika

alasa alasaka alāsya alpa

ārcati

eigenn.; m. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam f. i-stam m./n. a-stam m.f. n. vat-stam m.f. n. in-stam

m.f. (ā) n. m. a-stam m.f. (ā) n. m./n. a-stam m./n. a-stam m. a-stam n. as-stam

komt van √ riş = verwonden komt van √ riş = verwonden arhati komt van √ arh = waard zijn + instr. of gerund/inf.


avakşipati komt van ava + √ kşip avagacchati avagŗhņāti

a is verdwenen]

avatāra

incarnatie, nederdaling (lett.: iemand die naar beneden oversteekt)

m. a-stam

komt van ava + √ tŗŗ = oversteken + a

ava+ √ tŗŗ

verdwijnen, neerdalen; © wegdoen, verwijderen bukken, naar beneden buigen, neerbuigen

I

avatarati © avatārayati avanamati

voorkeur, bescherming, plezier

n. a-stam

ava+ √ nam

avana

I


komt van √ av = beschermen

versie 30-12-05

avani

pg 11

avara

loop v.e. rivier, rivierbedding, aarde, grond het duidelijk worden, het schijnende, buitenste huidlaag schijnend,helder buitenste huidlaag (dis)stress deel, lid laag(ste), minder, inferieur, minste, gemeen, uit het westen afkomstig gebrek aan grootheid, laagheid

ava+ √ lamb

vasthechten aan

avaleha avalguja avalokitā avasara avasāņa avasita avasthapāka avasthā

extract, pasta van honing, ghee en kruiden Veronica Anthelminthica Avalokita gelegenheid einde, conclusie beeindigd, voorbij spijsverteringsproces staat, conditie, toestand

ava + √ han

wegsturen, slaan

avi avi avi avidyā avinaya

schaap, wol ooi aangenaam onwetendheid onhoffelijkheid; gebrek aan goede manieren ontevredenheid in overeenstemming daarmee zich niet onderscheidend, dom, geen onderscheidingsvermogen hebbend iets wat buiten het gezichtsveld ligt onuitgenodigd, niet gecheckt ongezien, onwaarneembaar, niet manifest gemaakt van schapenhuid onverbuigbaar woord, partikel onveranderlijk, onvergankelijk, onverbuigbaar

m. i-stam f. i-stam

√ aś

eten

Vu

āśayati

aśaraņa aśu aśubha aśnat aśnīyat aśman aśmarī aśraddhā

hulpeloos adem, vitaliteit het slechte, niet-goede etende wordende gegeten steen, rots, nierstenen nierstenen, niergruis zonder vertrouwen, geloof

m.f. (ā) n. m. u-stam n. a-stam

a = niet + śubham = goed

aśrānta aśru

onvermoeibaar traan

m.f. (ā) n. n. a-stam

avabhāsana avabhāsin avabhāsinī avamarda avayava avara

avirati avirodhi avivekin avişaya avŗta avyakta avyaya avyaya avyaya

f. i-stam n. a-stam m.f. n. f. in-stam n. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam

vara = beter, weldaad

m. a-stam m. a-stam eigenn.; f. ā-stam m. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam f. ā-stam

f. ā-stam m. a-stam

a + vinayah.

f. i-stam m.f. n. in-stam

a + vivekin = wijs

m. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. n. a-stam m.f. (ā) n.

m. n-stam f. ī-stam sst. van a = niet + śrad = hart + dhā = zich richtend, plaatsend


versie 30-12-05

aśva aśvaka aśvatara aśvin aśvin aşţa aşţhadā aşţama aşţhāŋga aşţhāŋga aşţhāŋga-yoga aşţhādhā aşţhādhyāyī

pg 12

paard veulen, jonge henst muildier (lett.: beter paard) een paard bezittend wagenmenner acht achtvoudig, verdeeld in acht porties achtste acht ledematen hebbend dat wat acht ledematen heeft acht ledematen van de yoga achtvoudig, in acht delen verdeeld verzameling van acht boeken/hoofdstukken; Panini’s grammatica bot, been. pit knie (lett.: bot bevattend)

m. a-stam m. a-stam m. a-stam m.f.n. in-stam m. in-stam

aśva + ka aśva + vergr.trap tara

m.f. (ī) n. m.f. (ā) n. m. a-stam m. a-stam f. ī-stam n. i-stam

[primair suffix; maakt neutr. woorden van ww-stam] zijn, bestaan

= asthi meestal in dualis manas (mind) = √ man + as.

II

onthecht niet gehechtheid die, dat, die (sterker) die (sg.masc. N) – (A) – (G)

m.f. (ā) n. m. a-stam pron.dem.; als sah. pron.dem.

asti a+saŋga a+saŋga + loc.

m.f. (at ī) n. n. a-stam m.f. (ā) n. f. ā-stam m. a-stam m.f. (ā) n.

asurya

slecht niet bestaan, afwezigheid betekenisloos naamloze teleurstelling ongeduldig, niet in staat iets te dragen onmacht om iets te verdragen onmacht om iets te verdragen niet te genezen, niet te verkrijgen ongezond lage immuniteit, allergie misslag, mislukking vitale adem goddelijk, spiritueel heer, god (oud); duivel (jong) heer van de duivels goddelijk, spiritueel, demonisch

√ asūya

ontevreden zijn, mismoedig zijn

p

asŗij asŗgdara

bloed menorrhagia, overvloedige menstruatie bloed, gestold bloed, menstruatiebloed niet te verdragen, niet te beheersen/overwinnen huis

n. cons.-stam m. a-stam

aşţhi aşţhī-vat - as √ as

asaŋga asaŋga asau, adah., asau asau – amum amuşya asat asattva asam.jña asam.jñā asam.toşa asaha asahişņutā asahişņutva asādhya asātmya asātmya asiddhi asu asura asura asurendra

asŗj asod.ha asta

f. ā-stam n. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m. a-stam m. i-stam m. u-stam m.f. (ā) n. m. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n.

n. cons.-stam m.f. (ā) n. n. a-stam


a+sattva

versie 30-12-05

asta astam astra

pg 13

asthāne (a+sthāne) asthi asphuţa asra

zonsondergang, einde, dood thuis projectiel, wapen, raket, pijl, boog onjuist, onterecht bot, been. pit onduidelijk, onleesbaar bloed, traan

√ ah

spreken

aha aham – mām – mama (me) aham.kāra

dag ik (N) - mij (A) – van mij, mijn (G) ik, de ik-maker, het ikbewustzijn, zelfzucht, eigenwaan zelfbewust feestelijke dag, aangewezen dag voor iets, dag feestelijke dag, aangewezen dag voor iets, dag slang geweldloosheid, passief verzet, niet-verwonding oh! aha! hé! op een feestelijke dag, aangewezen dag voor iets, dag

aham.kāra ahan ahar ahi ahim.sā aho ahni -ā

[primair suffix; maakt fem. woorden van ww-stam]

ā-

terug, hierheen

m. a-stam n. a-stam (soms m.) loc.

n. i-stam m.f. (ā) n. n. a-stam defect verbum; alleen perf. 3 sg. (āha) en 3 pl. (āhuh.)

n. a-stam pron.pers. m. a-stam m.f. (ā) n. n. n-stam n. cons-stam m. i-stam f. ā-stam n. cons-stam

a + him.sā (komt van √ han = doden + ā) locatief van ahar cintā (gedachte) = √ cint + ā.

prefix

roepen

ākāśa ākūti ākŗti

ether (element) intentie, wens verschijningsvorm

ā + √ kŗş ā + √ kram

zich terugtrekken in zichzelf, buigen, aangetrokken worden tot dichtbij komen

ākhya

genoemd

m.f. (ā) n.

ā + √ khyā

vertellen, communiceren, informeren

p

ākhyā ākhyāta

naam gezegd, bekend gemaakt

f. ā-stam m.f. (ā) n.

ā + √ gam

komen laten komen ©

I

āgacchati

āgata

afkomstig, geboren van, gearriveerd windvlaag, slag aankomst

m.f. (ā) n.

van ā + √ gam (aankomen)

āgneya

behorend tot of gewijd aan het vuur of aan zijn god, Agni, verwarmend

m.f. (ā) n.

ā + √ cār

dichterbijkomen, onderzoeken, ondernemen, gebruiken, leiden tot, zich wenden tot, voortgaan

ācāra ācārya

gedrag, gewoonte, regel leraar

āgātha āgamana

m.n. f. i-stam f. i-stam ākraşati

m. a-stam n. a-stam

ā + √ gam (aankomen) + anam

ācārati

m. a-stam m. a-stam


versie 30-12-05

āja ājaka āji ājñā ād.haka ād.hya āņi āņd.a āņd.a ātapa ātmaka, ātmika ātmakāma

ātmaguptā ātmajā ātman

pg 14

afkomstig van de geit kudde geiten strijd 3e oog inhoudsmaat (= 3072 gram/ml) rijk, weelderig, gevuld met pin, middelpunt van de as ei testikel hitte, zonnewarmte de natuur hebbend van het zelf, bestaande uit het zelf, in het zelf houdend van jezelf,de hoogste geest liefhebbend jeukerwt (peulvrucht) dochter ziel, het Zelf, natuur, aard, leven, adem, goddelijke vonk

m.f. (ā) n. n. a-stam m. i-stam f. ā-stam m./n. a-stam m.f. (ā) n.

[marmapunt]

n. a-stam m. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n.

f. ā-stam f. ā-stam m. n-stam

kenner van het Zelf

ā + √ dā

nemen, accepteren, grijpen

III a

ādara ādaraņa

respect, aandacht, zorg het betonen van respect, geven van aandacht, zorg nemen, accepteren, krijgen begin enzovoort, en anderen etcetera, eerst, en verder afstammeling van Aditi (zon), zon als de zon (lett.: de zon bevattend)

m. a-stam n. a-stam

ā + √ diś ā + √ diş

bevelen, uitvaardigen richten op, bedoelen, verklaren

vi

ādiş ādişţa ādişţa ādişţin

bedoeling, richting, ontwerp aangewezen, aangekondigd aanwijzing, opdracht iemand die instructies ontvangt (student) of geeft bedoelend,aankondigend, lerend

f. m.f. (ā) n. n. a-stam m. i-stam

ā+ √ dŗ

aandacht geven, respect tonen

a

ādeśa

m. a-stam

ādya ādya ādya

advies, instructie, verklaring, substituut eerste, uitstekende, oudste eetbaar voedsel, graan

ā + √ dhā

plaatsen

ādhāna

plaatsing, neerzetten, verlichten (bij een ritueel) m.b.t. de mind fysiek (m.b.t. een object) m.b.t. het Zelf sombere meditatie, herinnering

ādityavat

ādişya

ādhidaivika ādhibhautika ādhyātmika ādhyāna

alleen in dualis

m.f. (ā) n.

ātmavit

ādāna ādi ādika ādi(ka) āditya

[6e chakra]

adhyātman = opperzelf; mahātman = grote geest; paramātman = hoger zelf, alziel sst.: ātma + vit ādatte komt van ā + √ dŗ komt van ā + √ dŗ

n. a-stam m. i-stam m. a-stam

komt van ā + √ dā

m. a-stam

aditi (zon) + ya āditiya + vat ādiśati

m.f. (ā) n.

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. n. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. n. a-stam


ādriyate

komt van √ ad komt van √ ad ādadhāti komt van ā + √ dhā adhideva + ika adhibhūta + ika adhyātama + ika

versie 30-12-05

pg 15

vgl. udāna, vyāna, samāna. komt van a + √ nam = buigen

āna ānata

mond, neus, in- of uitademing buigend

m. a-stam m.f. (ā) n.

ānata ānanda ānandamaya ānna

nekgebied (lett.: buigend) gelukzaligheid, vreugde vol vreugde m.b.t. voedsel, iemand die consumeert

n. a-stam m. a-stam m.f. (ī) n. m.f. (ā) n.

ānanda + maya pp. van √ ad = eten

ā+ √ nī

brengen

I

ānayati

ānīka ānūpa ānūpa

gezicht, verschijning, leger waterig, vochtig dier dat in waterige omgeving leeft

m./n. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam

vb: vis, buffel

√ āp

verkrijgen, bereiken, ontmoeten

Vp

āp āpa

water water

f. cons.-stam n. a-stam

ā+ √ pat

gebeuren

I

āpas āpastamba āpūryamāņa

water (element) Apastamba (naam van een leraar) vol wordend, toenemend

n. as-stam eigennaam; m. astam m.f. (ā) n.

ā+ √ pŗŗ

vullen, vervullen (iemands wensen)

āpta

ārambha

bereikt, overgenomen, eerlijk, waar, passend betrouwbaar persoon, vriend versiering kleur, glans, licht, schoonheid lijkend op ruw, ongekookt, onverteerd, onvolwassen onverteerde produkten, toxinen ziekte veroorzaakt door āma ziekte bovenste deel buik, maag (n. vrucht v.d.) mangoboom (Mangifera Indica) zuurte, zuurheid tamarindeboom (Tamarinde indica) aankomst, benadering, winst verbreding, vergroting de wetenschap van het leven leven, leeftijd, vitaliteit leven lang levend levensverlengend zure gruwel, ontstaan door de fermentatie van gekookte rijst begin

ā+ √ rabh

beginnen

āra ārā

koper, koperen voorwerp, ijzer, steek, hoek, spaak, tree priem

ā + √ rudh ā + √ ruh

blokkeren, overwinnen bestijgen, omhoogkomen

āpta ābharaņa ābhā ābhā (ifc) āma āma āma āmaya āmāśraya āmra āmla āmla, āmlā āya āyāma āyurveda āyus āyuşa āyuşmant āyuşya āranāla

m.f. (ā) n. m. a-stam n. a-stam f. ā-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

m. a-stam m. a-stam m. a-stam n. a-stam m. a-stam / f. āstam m. a-stam m. a-stam n. us-stam n. us-stam n. a-stam

āpnoti Niet in Wdb. āpatati [marmapunt] komt van ā+ √ pŗŗ āpiparti komt van √ āp komt van √ āp

komt van √ am Zie Wdb. 2. āma.

komt van ā + √ i (gaan)

m.f. (ā) n. n. a-stam m. a-stam

komt van ā+ √ rabh

n. a-stam f. ā-stam Ip


āruņaddhi arohati

versie 30-12-05

āruka ārogya ārta ārtava ārtava ārtā ārti ārtha ārdra ārdraka ārdraka ārdrikā ārya ārya āryā ārşa ārşeya ālasya ālocya āvaraņa āvaraņa āvarta āvaha āvām – āvayoh.

pg 16

vrucht van een medicinale plant die in de Himalaya groeit gezondheid (lett.: vrij van ziekte) lijdend aan,verstoord, ziek, gewond, ongelukkig m.b.t. het seizoen, m.b.t. de menstruatie menstruatie (10 dagen) pijn pijn, onheil met betrekking tot een ding of een object, materieel vochtig, nat, groen, nieuw, teer, jong (niet gedroogd) vochtig verse gember verse gember uwe hoogheid edel edele vrouw m.b.t., afkomstig van behorend bij een ŗşi luiheid, lusteloosheid overwogen hebbend

n. a-stam

bescherming, obstructie, bekleding, schild verbergend, bedekkend, geblokkeerd draai, draaiing of kruin in het haar brengend, producerend

n. a-stam

wij beiden (N/A) – van ons beiden (G)

n. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ī) n. n. a-stam f. ā-stam f. i-stam m.f. (ī) n. m.f. (ā) n. m.f. (ikā) n. n. a-stam f. ā-stam m. a-stam f. ā-stam m.f. (ī) n. m.f. (ā) n. n. a-stam m.f. (ā) n.


alarm afkomstig van het schaap troebel

āviş + √ kŗ

zichtbaar maken, tentoonstellen

āvişkŗta

zichtbaar, onbedekt, manifest, bekend

ā + √ vŗ ā + √ vŗ ā + √ vŗt

bedekken kiezen, wensen kiezen, ronddraaien, terugkeren

āvŗt

f. cons.-stam

āvŗta

terugkeer naar huis, binnenkomst bedekt, verborgen

ā + √ śaŋk

twijfelen, bang zijn, verdenken

I

āśaŋkā

vrees, bezorgdheid, angst, wantrouwen ongerust, bezorgd rustplaats,maag, rust, hart, geest, gedachte hoop, ruimte snel, spoedig wonderlijk, vreemd

f. ā-stam

āśā āśu āścarya

ŗşih + eya komt van ā + √ loc = beschouwen komt van ā + √ vŗ = bedekken komt van ā + √ vŗ = bedekken komt van ā + √ vŗt = omdraaien [marmapunt]

m.f. (ā) n. pron.pers.

āvega āvika āvila

āśaŋkā āśaya

voc.: heer

m. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

u

m.f. (ā) n.

m.f. (ā) n. m. a-stam f. ā-stam m.f. (ā) n.


komt van āviş + √ kŗ āvŗņoti āvŗņe āvavarte komt van ā + √ vŗt = omdraaien komt van ā + √ vŗ āśaŋkate komt van ā + √ śaŋk = twijfelen, vrezen

versie 30-12-05

pg 17

āścarya āścaryavat āśrama, āśrama-pada

wonder, verbazing als een wonder hermitage, kluizenaarsverblijf (3e periode in het leven)

n. a-stam

ā+ √ śrī

I

āśrayati, -te

ā+ √ śru √ ās

zijn toevlucht nemen tot, zich begeven naar luisteren, beloven zitten, blijven

Vp II a

āśŗņoti āste

ās ās āsa āsakta

oh, ah, au mond zetel, onderrug vastgemaakt, bezet

n. cons.-stam m. a-stam m.f. (ā) n.

onregelm. verbuiging.

ā + √ sad

zitten, gaan zitten, zitten bij, naderen, ontmoeten

āsana

in een bepaalde houding zitten, houding, verblijf, afwachting dichtbij, naast spiritueel, goddelijk (oud); boos, duivels (jong) bloed, zwart zout vrouwelijke demon, baarmoeder, chirurgie, Sinapis Ramosa (mosterdsoort) woonplaats, schuilplaats, onderdak

n. a-stam

ā + √ sthā

staan of blijven bij, volgen, praktiseren

III u

āsthā āsya āsyā āsrava

aandacht, overweging mond, gezicht verblijf, rustperiode schuim op kokende rijst, pijn, stress stroom, vloed, diabetes indipidus nemende, brengende offer, gave, het nemen (iets) halen, te voorschijn brengen, grijpen voedsel, het eten deel v.h. stofwisselingsproces

f. ā-stam n. a-stam f. ā-stam m. a-stam

Iu

āharati

√i

pakken, brengen, geven, offeren, afleveren gaan, bereiken, verkrijgen, leren

II p

- ika (- ka)

[secundair suffix]

eti Betekenis: m.b.t. of kleinheid. Vb. putraka = kleine zoon; vaidika = m.b.t. de veda.

ikşu

suikerriet, onderste oogwimpers wens, voorkeur de andere (van twee), andere, verschillende, afgekeurde de een met de andere, respectievelijk van hier, hier naar toe, deze kant uit, in deze wereld

āsanna āsura āsura āsurī āśraya

āsrāva āhara āhara āharaņa āhāra āhārpāka ā + √ hŗ

icchā itara itaretara itah.

āścaryam + suffix vat

m. a-stam

āsīdati komt van √ ās + ana

m.f. (ī) n. n. a-stam f. ī-stam m. a-stam ātişţhati, -te

m. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam n. a-stam m. a-stam m. a-stam

m. u-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.


komt van pron. ad (klass.) of am (ved.)

versie 30-12-05

iti ittham id idam - asya iyam - imām - asyāh. idānīm -in indu indukānta indra indrajit

pg 18

zo, (“…”), dus; wat betreft; na hoofdstuk: hier eindigt dus, zo ogenblikkelijk dit, het (sg.ntr. N/A) – (G) deze, zij (sg.fem. N) – (A) – (G) nu

pron.dem. pron.dem. yogin = √ yoga – a + in.

[secundair suffix]

heldere druppel, vonk, maan maansteen (lett.: maangeliefde) Indra overwinnaar van Indra (= Ravana’s zoon Meghanada) saffier de blaas van Indra soort vogel (heggemus?) zintuig dat wat de zintuigen stimuleert; object

m. u-stam m. a-stam eigenn.;

√ indh

(vuur) aansteken

VII a

ibha

bediende, familie, huishouding, olifant, het getal 8 deze twee (du.ntr.+fem. N/A) – (G) deze (pl.masc. N) – (A) – (G) deze twee (du.masc. N/A) – (G) deze (pl.ntr. N/A) – (G) deze (pl.fem. N/A) – (G)

m. a-stam

√ iş √ iş

wensen snel laten gaan, gooien, uiten, verklaren

VI p Ip

icchati eşati

işţa işu işvāsa işvāsa iva

m.f. (ā) n. m.f. u-stam m.f. (ā) n. m. a-stam

komt van √ iş

iha

gezocht, gewenst, geprefereerd pijl pijlen gooiend boog, boogschieter, krijger als, zoals, het lijkt alsof, zelfs, een beetje, bijna, slechts [encl.], inderdaad (met vr.vn.) hier, in deze wereld

√ īş

wegvluchten, ontsnappen

Ia

īdŗśah.

zulk soort, zulke

pron.dem.; als sah.

√ī √ īkş

gaan beschouwen

II p Ia

īkşa īkşā īpsana īpsā īpsita īpsita īrma

kijkende, bezoekende zicht, het observeren wens wens wens gewenst voorpoot van een dier

m.f. (ā) n. f. ā-stam n. a-stam f. ā-stam n. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam

√ īrşy, īrkşy

benijden

Ip

īrşya īrşyā

jaloers ongeduld, jaloezie

m.f. (ā) n. f. ā-stam

√ īś

bezitten, regeren over

II a

īś

meester, heer, god

m. cons.stam

indranīla indrabasti indrābha indriya indriyārtha

ime – anayoh. ime - imān - eşām imau – anayoh. imāni- eşām imāh. - āşām

sst.: indra + jit

m. a-stam m. a-stam n. a-stam m. a-stam

[marmapunt] [marmapunt]

inddhe

pron.dem. pron.dem. pron.dem. pron.dem. pron.dem.

iva asmi = ik voel


eti eti īkşate

īrşyati komt van √ īrşy komt van √ īrşy īşţe komt van √ īś = bezitten

versie 30-12-05

īśvara īśvara īşat u (in veda’s)

pg 19

eigenaar, echtegenoot, bestuurder, heer, god recht hebbend op, in staat zijn te doen een beetje, enigszins en, [geeft nadruk aan voorafgaande woord]


vaak in comb.: kim+u, atha+u>atho = en zo, daarna; na+ u > no = en niet, niet

ukta

gesproken, uiteengezet

m.f. (ā) n.

√ ukş

bevochtigen, spetteren, zaad storten (stier)

Iu

ugra ugratā

trots wreedheid, boosheid, scherpte, zuurheid


√ uc

plezier hebben in, dol zijn op, gewend zijn aan

IV p

ucca

hoog, verheven, groot, diep, luid, intens verzameling, opsomming, hoop, het oppakken van de grond boven (in de hemel), omhoog hoog, geaccentueerd ster, constellatie van sterren maan en, ook, of (of – of); expletief woord

m.f. (ā) n.

wenkbrauw de maat overschrijdend, veel, dronken, immens, superieur schreeuw, uitbarsting, zeearend het nat/vochtig worden (ook: hormoonsecretie?) vochtig makend (ook door hormoonsecretie?) verstoring van de lichaamsvochten (dosha’s), ziekte, misselijkheid de opgooi, de verspreiding, het omhoogkomen


uccaya uccā uccais ud.u ud.upati uta (in veda’s) uta utkaţa utkrośa utkleda utkledin utkleśa utkşepa ut+ √ …

opspringen

uttama

laatste, beste schuldeiser versiering op of aan het hoofd, oorring hoofd (lett.: het uiterste lichaamsdeel) betere, hogere, superieure, meer noordelijke, latere, volgende, overwinnende in opklimmende volgorde een eigenschap bezittend verspreid, oppervlakkig, wijd open geboorte

uttamarņa uttam.sa uttamāŋga uttara uttarottara (< uttara uttara) uttāna utpatti

komt van √ īś = bezitten, regeren over + vara = omgeving

ppp. van √ vac ukşati

ucyati

m. a-stam

n./f. u-stam m. i-stam alleen in comb.: prati+uta = aan de andere kant; kim+uta = hoeveel meer/minder

m. a-stam m. a-stam

m. a-stam [marmapunt] ucchalati

m.f. (ā) n. m. a-stam m. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. f. i-stam


versie 30-12-05

utpanna

pg 20

omhooggekomen, geboren, geproduceerd bloem van de blauwe lotus producent, vader productief, producerend, actief, veroorzakend

m.f. (ā) n.

ut+ √ śvas

bloeien

II

utsañjana utsava

het omhoog tillen onderneming, begin, blijdschap, feest

m. a-stam m. a-stam

ut+ √ sah

verdragen drage, macht hebben energiek handelen

a

utsādana

n. a-stam

utsāha

onderbreking, vernietiging, wegzetting kracht, wilskracht, fierheid, besluitvaardigheid, dadendrang

ut+ √ sū

omhoog laten gaan, opwinden

ud-

op(waarts), uit

prefix

√ ud, und

vloeien, baden, opspringen

VII p, VI p

udaka udagra udaya udara

water, ceremoniële wassing hoog uitstekend boven dat wat omhoog komt, opzwelt buik, maag, darmen, zwelling, krop tejas in jāthara agni omhoogkomende lucht (subdosha)

n. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam n. a-stam

ud + ā +√ hŗ

verklaren, aankondigen, citeren, illustreren, noemen

Ip

udāhŗta udita

verklaard, gezegd, genoemd verklaard, gezegd

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

ud+ √ īr

opstijgen, naar voren komen, beginnen, verschijnen

a

udīrna

m.f. (ā) n.

uddeśa

toegenomen, verhoogd, opgewonden soort melaatsheid (huidaandoening?) met koperkleurige vlekken opstaan, te voorschijn komen te voorschijn komen (ook van ster) priesterfunctie: zanger (hoort bij de samaveda) zich ontdoen van iets, boeren, overgeven, braken, spuwen streek, plaats, deel

ud + √ dhŗ

uittrekken, rechtop zetten

uddhŗta udbhava

uitgetrokken, rechtop gezet, verheven, apart gezet, gekozen, verwijderd, oorsprong, geboorte, zijn

ud + √ bhū

geboren worden

udbhūta

voortgekomen uit, geboren, gegroeid tuin, park otter

utpala utpādaka utpādaka

udaraka tejas udāna

udumbara, ud.umbara udgama udgamana udgātŗ udgāra

udyāna udra

n. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n.

m. a-stam

ucchvasiti

utsahate

komt van ut (< ud) + √ sah

utsuvati unatti, undati

n. as-stam m. a-stam udāharati ppp. van √ vad udīrte

m. a-stam m. a-stam n. a-stam m. m. a-stam

komt van ud + √ gŗ


komt van ud + √ dhŗ

m. a-stam udbhavati



versie 30-12-05

udra udrikta udvartana

pg 21

udvega udvega

water verhoogd, prominent opzwellen, openbarsten, opspringen, het lichaam inwrijven met geurige poeders gestresst, verliefd, melancholiek, verdrietig snel bewegend, onrustig opwinding, vrees, trilling

ud + √ sthā

opstaan

unmada unmada upa-

gek, dronken, woedend krankzinnigheid, hysterie naar (toe), bij, onder

m.f. (ā) n. m. a-stam prefix

upa + √ īkş > upekş

beschouwen, toekijken, geduldig afwachten

Ia

upakāra upaga

hulp naderend, volgend, gebruikend, passend voor


upa + √ klŗp

produceren, dichterbij brengen, serveren, grijpen, regelen gaan naar, bereiken, naderen

udvigna

upa + √ gam

n. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam

komt van ud + √ vŗt

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m. a-stam uttişţhati

upekşate

upakalpate I

upagacchati

upacakra(ka) upacaya

soort eend groei, toename, verhoging, verzameling

m. a-stam m. a-stam

van upa + √ ci = verzamelen

upa + √ jan

geproduceerd worden als toevoeging, erbij te voorschijn komen, toegevoegd worden, volgen

IV a

upajāyate

upajāpa upadam.śa upadeśa

aanzetting tot rebellie bijgerecht, specerij instructie, les, advies, referentie het ergens naar toe leiden, beroep, sollicitatie, introductie geheim, onderricht of tekst waarin de esoterische leer wordt verwoord

m. a-stam m. a-stam m. a-stam

van upa + √ diś

n. a-stam

van upa + √ nī

f. cons.-stam

lett.: beneden neer zittende

upanayana upanişad upa+ ni + √ sad

neerzitten bij

upapada upapanna

ondergeschikt woord passend, mogelijk


upa+ √ bhuj

eten, genieten, gebruik maken van

a

upabhoga

genot, consumptie, gebruik

m. a-stam

upa + √ mantr

dichterbij roepen, uitnodigen, overtuigen

u

upamantraņa upamā

overtuigingskunst/kracht vergelijking, gelijkheid, gelijkenis

n. a-stam f. ā-stam

upa+ √ yam

grijpen, je toeeigenen, trouwen

u

upayamana upayamana upayukta

het tot steun dienen steun, huwelijk gebruikt, gegeten

m.f. (ā) n. n. a-stam m.f. (ā) n.

upa+ √ yuj

gebruiken, genieten, ondernemen

a

upayoga

gebruik, overeenkomst, manieren om te gebruiken gebruik passend het inspannen van paarden; een team

m. a-stam

ophouden, stoppen, sterven

I

upayogin upayogin upayojana upa+ √ ram

upanişad

upabuŋkte komt van upa + √ bhuj upamantrayati

upayacchati

upayuŋkte

in-stam n. a-stam


uparamate

versie 30-12-05

pg 22

uparāga

eclips

m. a-stam

upa + √ labh

verwerven, ontdekken

I

upalābha

het grijpen, het pakken

m. a-stam

upa + √ viś

zitten, gaan zitten

VI

upasam.bhāşā

vriendschappelijk gesprek

f. ā-stam

upa +√ sev

iemand dienen of eer bewijzen, bij iemand blijven, studeren horen van, te weten komen horen van, leren over naderen en zich voegen bij, samen naderen

Ia

upasevate

V v Ia

upaśŗņoti upaśŗņoti upasam.gacchate

ondergeschikte bevloeiing, bevochtiging, infusie voorzien van, versierd met, omringd door, vergezeld van vrouwelijke geslachtsorganen, schoot, boezem steun, bemoediging, basis schoot, voortplantingsorgaan

n. a-stam m. a-stam

upa + √ sthā

dichtbij staan, erbij zijn, aanbidden

Iu

upahata

gewond, verzwakt, misleid, ontmoedigd, pijn lijdend

m.f. (ā) n.

upa+ √ hŗ upāj (< upa + √ aj) upāje + √ kŗ

offeren, aanbieden dichterbij komen helpen, support geven

I

upaharati

m. a-stam

upāya

aankomst, strategie, methode, manier, goede weg

√ upe (upa + √ i)

dichterbij komen, arriveren, zich wenden tot

p

komt van √ upe (upa + √ i) = naderen upeti

upekşā

geduld, onverschilligheid, het negeren beide

f. ā-stam

upa + √ śra upa + √ śru upa + sam. + √ gam

upasarjana upaseka upaskŗta upastha upastambha upastha

ubha ubha ubhaya umā uraga uraņa uras urasi urī, ūrī uru urvaśī urvāru urvāruka urvī ulūka ulba

beide (alleen dual.) beide vlas slang ram, schaap borstkas, boezem op de borst partikel dat aangeeft dat men ergens toestemming/belofte voor heeft wijd, breed, groot

upalabhate upavisati

m.f. (ā) n. m.n. a-stam

upa + stha (= wat zich beneden bevindt)

m. a-stam m. a-stam upatişţati

alleen dual.; als m.n.f. a-stam m.f. (ā) n. f. ā-stam m. a-stam m. a-stam n. as-stam

m.f. (vī) n. eigennaam; m./f/ u-stam n. a-stam f. ī-stam m. a-stam n. a-stam

ulbaņa

soort komkommer soort komkommer aarde uil omhulling, bedekking, buikholte, grot extra, in hoge mate, sterk

√ uş

branden

Ip

oşati

uşţra uşita uşita

kameel, buffel verbleven (zijnde) verbrand, gestraft, onthouden

m. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

ppp. van √ vas


[marmapunt]

versie 30-12-05

uşņa

pg 23

heet, warm, scherp, puntig

m.f. (ā) n.

(guna)

uşņa ūna ūru ūrj ūrja ūrdhva ūrdhvakarman ūrdhvādha ūrdhva gamitva ūşman vi + √ ūh √ŗ

ŗkşa ŗkşa ŗc √ ŗch √ ŗj

ŗta ŗtu ŗtvij, ŗtvik ŗşi

hitte, warmte, heet object, hete seizoen, zomer gewenst, tekort, minder, kleiner, onvoldoende dij kracht sterk omhoog komend het omhoog komen opwaartse en neerwaartse beweging makende opwaartse beweging hitte, damp, stoom

m./n/ a-stam

wegduwen, apart plaatsen, ergens anders neerzetten, verdelen gaan, bewegen, (iets) overgeven

Ip

vyūhati

I, III, V p

ŗcchati, iyarti, ŗņoti

beer (als verscheurend dier), soort aap constellatie van sterren gewijde hymne, vers

m. a-stam

(onderscheiden van een gezongen vers en van een rituele formule) stijf, onbeweeglijk zijn, gaan, bewegen gaan, verkrijgen, gezond zijn

m.f. (ā) n. n. u-stam f. cons.-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. n. a-stam m.f. (ā) n. m. n-stam

m./n. a-stam f. cons.stam

Vgl.: ŗcveda

VI p

ŗcchati

Iu

aryati

goddelijke wet, gevestigde orde juiste tijd, periode, seizoen priester zinger van sacrale hymnen, dichter, wijze, ziener, reiziger witvoetige antilope verwonding soort melaatsheid een eenheid een voor een, ieder apart eenpuntig, gefocust (mind) geconcentreerd, aandachtig, dezelfde buik van dezelfde moeder, van dezelfde soort, afkomst een voor een een (+ 1)

n. a-stam m. u-stam m. cons.-stam m. i-stam

m. a-stam

eņa

Cassia Tora of: Alata (plant die ringworm geneest) soort antilope

√ ej

bewegen, schudden, schijnen (a)

Iu

ejat ejaya

bewegend, levend schudding/trilling veroorzakend

m.f.n. at-stam m.f. (ā) n.

√ edh

groeien

Ia

ena eraņd.a

deze (n: vrucht v.d.) Ricinus Communnis = de Castorplant

pron.adj.; als sah. m. a-stam

ŗśya , ŗşya ŗśya , ŗşya ŗśya- , ŗşyajihva eka eka ekaikam ekagra ekamanas ekayoni ekayoni ekaśah. ekah., ekam, ekā ed.agaja

tad-ūna = inferieur aan dat

m. a-stam n. a-stam m. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n. m.f.n. f. i-stam

pron.adj.; als sah.

eka (één) + śah. n.b.: n.nom/acc. wordt als subst. verbogen.

m. a-stam


ejati, -te In samenstellingen heeft 1e lid acc.vorm (aŋgamejaya) edhate n.b. slechts enkele vormen

versie 30-12-05

pg 24

eraņd.ataila - eya

wonderolie

eva

enkel, alleen, ooit, steeds, in feite, slechts, juist, precies, [encl.; legt klemtoon op voorafgaande woord] dus, zo, daarom, op deze wijze, inderdaad, waarlijk rennend deze, dit, deze (sterker); wat voorafgaat kracht, energie, essentie van kapha, natuurlijke immuniteit verzorger verminderde ojas (zowel kwalitatief als kwantitief) ojas die van zijn plaats is geraakt toename van ojas van mindere kwaliteit (apara ojas) ojas die zowel kwalitatief als kwantitaief verminderd is in melk gekookte rijst, heel dikke rijstsoep, rijstepap kruid, medicinaal kruid bovenlip, lip enthousiasme gelijkheid, analogie bestaande uit kruiden medicijn, kruiden, specerij kruid, medicinaal kruid hitte, warmte, verbranding

evam eşa eşah., etat, eşā ojas ojokşaya ojoviśramsa ojovŗddhi ojovyāpat odana oşadhi, auşadhi oşţha autsukya aupamya auşadha auşadha auşadhi, oşadhi auşņya - ka (- ika)

Betekenis: afstammend van of behorend tot. Vb. kaunteya = zoon van Kunti (Arjuna) sa eva = dezelfde

evam astu = goed zo, vooruit maar.

m.f. (ā) n. pron.dem.; als sah. n. as-stam

wie? wat? wie?een of andere

ka

Brahman, Vishnu, vuur, lucht, god v.d. dood, koning, vogel, lucht, vuur, zon, ziel, geest, lichaam, woord etc. geluk, water, hoofd nek holte in heupgebied gebied boomsoort(Terminalia arjuna) vooraanstaand ‘worm’ in de maag verborgen plaats, oksel oksel hopelijk misschien

komt van √ [vaj] = sterk zijn

m. a-stam m. a-stam f. i-stam

m./n. a-stam f. i-stam m. a-stam n. a-stam n. a-stam m.f. (ī) n. n. a-stam f. i-stam n. a-stam Betekenis: m.b.t. of kleinheid. Vb. putraka = kleine zoon; vaidika = m.b.t. de veda.

[secundair suffix]

ka, kim, kā

ka kakāţikā kakundara, kukundara kakubh kakubha kakubha kakeruka kakşa kakşā kaccit (kad = cid) kaccid

n. a-stam

[secundair suffix: vormt adj. en neutr. abstracte subst. van subst. in vŗddhi-vorm]

pron.interr.; als sah. m. a-stam

n. a-stam f. ā-stam n. a-stam f. cons-stam m. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam m. a-stam f. ā-stam


[kukundara = marmapunt]

[kakşādhāra = marmapunt] [kakşādhāra = marmapunt] In gesloten vragen.

versie 30-12-05

kañcuka kaţa kaţaka kaţi, kaţī kaţilla kaţu kaţuka kaţutva kaţhina

pg 25

omhulling, harnas, corset, bedekking, huls, schelp, vlies stromat koninklijk kamp heup, lendengebied kalebas Momordica Charantia scherp, heet (van eten)

m./n. a-stam; f.. īstam m. a-stam m./n. a-stam f. i-stam, f. ī-stam m. a-stam

scherp, pikant (heet), bitter, wreed, heftig, heet, slecht scherpte, pikantheid, wrangheid hard, vast, stijf, onbuigzaam

m.f. (ā) n.

trikaţu = de drie soorten scherp


(guna)

kaņţa kaņţha kaņţhya kaņţhya

stevigheid (v.d. vaatwanden bv.) iets kleins: korrel, graankorrel, druppel,vonk, zaadje tot op het kleinste toe (voldaan) druppel,lange peper, komijnzaadje druppel, korrel, korenaar, reinigingsprocedure doorn, de grens van een dorp keel, nek, stem, geluid keelklank goed voor de keel

√ kaņd.

blij zijn

Iu

kaņd.ū kaņva

jeuk kanva

katamah.

welke?

f. ū-stam eigennaam; m. astam pron. interr.; als sah.

√ kath

vertellen, zeggen, uitleggen

X

kathā kathita kathita katham kathamapi, katham.cit

verhaal, het spreken gesprek besproken, verteld hoe? wat? op de een of andere wijze; met moeite; met ontkenning: beslist niet wanneer

f. ā-stam n. a-stam m.f. (ā) n.

√ kan

voldaan zijn, tevreden zijn, accoord gaan met, genieten, wensen

Ip

kanda

bol, knol, wortelstok, knoflook, de wortelstok van de Amorphophallus Campanulatus kookpan, oven, ketel voor in de oven pupil van het oog, pink meisje, dochter deur, deurpaneel

m./n. a-stam

kaţhinya kaņa kaņe kaņā kaņika

kadā

kandu kanīnī kanyā kapāţa

[katikataruna = marmapunt]

m. a-stam (soms: n)

f. ā-stam m. a-stam m. a-stam m. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n.

m./f. u-stam f. ī-stam f. ā-stam n. a-stam


kaņd.ati

kathayati

kanati

versie 30-12-05

kapāla

pg 26

drinkkop, schedel, nap v.e. bedelaar, schild v.e. schildpad, eierdop, verzameling, soort melaatsheid aap (n: vrucht van de) Feronia Elephantum) penis (lett.: wat plezier geeft) duif slijm, het biologisch principe van de stabiliteit patrijs dikbuikige ketel, dikke wolkenmassa, buik, maag

n. a-stam

√ kam

liefhebben

Ia

kamala

rose hertensoort, kraanvogel, lotusbloem, uitstekende vrouw, blaas, medicijn trilling, tremor hand (lett.: hij die doet), daad, zonne- of manestraal makende, producerende, veroorzakend handpalm boomsoort (Indiase beuk, Pongamia glabra of pinnata) makende, producerende, veroorzakende actie, daad, rite, instrument, oorzaak, bereiding, instrumentalis (naamval) tejas in voedsel kalebas Momordica Charantia vrouwelijke olifant doende, producerende, een slurf hebbende bamboescheut ellendig, meelijwekkend Citrus Decumana medelijden, compassie, een v.d. vier Boeedhistische deugden) olifant krab (n. vrucht v.d.) Zizyphus Jujuba (Chinese dadel, rode jujube) naam van verschillende planten plant met een bittere vrucht oor oorlel oorboring (religieuze ceremonie) handeling actief, tijdens de actie

m.f. (ā) n. m./n. a-stam

kapi kapittha (< kapi-stha) kapŗth kapota kapha kapiñjala kabandha

kamala kampa kara kara karatala karañja karaņa karaņa karaja tejas karavella kariņī karin karīra karuņa karuņa karuņā kareņu karkaţa karkandhu, karkandhū karkaśa karkoţa karņa karņapāli, karņapālī karņavedha karman karmāņi

m. i-stam m. a-stam m. cons.-stam m. a-stam m. a-stam m. a-stam m./n. a-stam

m. a-stam m. a-stam

komt van √ kŗ

m.f. (ā) n.

komt van √ kŗ

m. a-stam m. a-stam m.f. (ī) n.

komt van √ kŗ + ana

n. a-stam

komt van √ kŗ + ana

n. as-stam m. a-stam f. ī-stam m.f.n. in-stam

komt van √ kŗ + in

m./n. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam f. ā-stam m. u-stam m. a-stam m. u-stam; f. ū-stam m. a-stam m. a-stam m. a-stam f. i-stam / f. ī-stam m. a-stam n. n-stam m.f. (ā) n.


komt van √ kŗ

versie 30-12-05

pg 27

karmendrya

handelingsorgaan

karmin kartari kartŗ

actief, bezig schaar, mes maker, doener, onderwerp (gramm.) maakster pot, pan, kom, schedel, schild van schildpad, soort wapen kamfer handeling, daad, opdracht,ritueel, een gevolg teweegbrengende oorzaak de vrucht van de arbeid, resultaat de boeien van al je doen en laten aan werk verslaafd smid, mecanicien, kunstenaar, bamboe

kartŗī karpara karpūra karman karmaphala karmabandha karmabandha karmāra √ kal √ kal √ kal

kala kalamba kalaśa kalaha kalaham.saka kalā kalāpa kalila kalka kalpa

kalya kalyāņa kalpa kavi kaśeruka, kaseruka kaścit / kaścana / kopi (= kah + api, cana, cid) kaścit / kaścana / kopi + na

n. a-stam

karma + indrya (mond, handen, voeten, genitaliën, anus)

f. i-stam m. r-stam f. ī-stam m. a-stam m./n. a-stam n. n-stam

komt van √ kŗ + man

n. a-stam

sst. sst.


sst.

klinken, vertellen voortduwen, achtervolgen, wegdragen, maken doen, maken, voortbrengen

Ia Xp

kalate kālayate

p

kalayati

dom, verward, slecht naam van verschillende planten, stengel van een kruid waterkruik, boterton, maat (12888 gr./ml = drona), pinnakel op top tempel strijd, woordenwisseling, wreedheid


deel van groter geheel, 1/16. dat wat dingen bijeenhoudt, bundel, streng bellen als ceintuur gedragen, versiering moeras, struikgewas, heester pasta, pulp, oorwas, vuil, faeces, zonde, onzuiverheid passend, mogelijk, gelijk aan gezond, vrij van ziekte, knap prachtig,excellent, voorspoedig manier van doen, regel, voorschrift; geheel van rituele regels (vedanga) dichter ruggegraat, wortel van de Scirpus Kysoor (grassoort met verdikte wortel) iemand, een of andere, men, enkele geen, niemand, niets

m. a-stam m. a-stam eigenn.; m. a-stam f. ā-stam m. a-stam m. a-stam m./n. a-stam

komt van √ kal

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m.f. (ī) n. m. a-stam

komt van √ kļp = regelen komt van √ kal = maken komt van √ kal = maken komt van √ kļp = regelen

m. i-stam n. a-stam (ook: ā: f.) pron.indef.; 1e deel kan verbogen worden

pron.indef.; 1e deel kan verbogen worden


versie 30-12-05

kaşāya kaşāya kaşţam kaşţa kah., kim, kā kāka

kākaņa kākamācikā, kākamācī

kākāņd.olā kāku kākud kākuda kāca kāñcī kāñcika kāñjika kāţhin(y)a kāņa kāņa kāņd.a kāta kādamba kānta kānta kānta kāntā kāpatha kāpālika kāma kāmadeva kāmam kāmala kāmala kāmalā kāmin kāmin kāminī kāmya kāmyā kāya kāra (of: kara) kāra

pg 28

samentrekkend, wrang (smaak) (sap)extract, potentie, rode kleur, medicinale potentie, vuil, moreel verval. helaas ruw, ernstig, verschrikkelijk wie? wat? wie?een of andere kraai kleine munt, soort melaatsheid met zwarte en rode vlekken Solanum Indicum (nachtschadesoort) peulvruchtensoort klemtoon mondholte, gehemelte mondholte, gehemelte glas, kristal, staar gordel, brede ceintuur met belletjes en andere versierselen zure gruwel, gefermenteerde rijstdrank zure gruwel, gefermenteerde rijstdrank hardheid (verharding van bloedvaten bijv.) eenogig kraai stengel, deel, afdeling, sectie diepte, put gans met grijze poten gewenst, plezierig, geliefd geliefde, man, voorjaar, maan, steen saffraan, magneet, soort huis geliefde vrouw, minnares slechte weg monster wens, verlangen, liefde, genieting, genot god v.d. liefde inderdaad, zeker wellustig voorjaar, woestijn, geelzucht, galuitstoot geelzucht wens(en) bezittend minnaar, man, duif bekoorlijke vrouw, verlegen vrouw, vrouw begeerlijk wens lichaam makend, vormend, producerend maker

m.f. (ā) n. m./n.

m.f. (ā) n. pron.interr.; als sah. m. a-stam n. a-stam f. ā-stam; f. ī-stam f. ā-stam f. cons.-stam n. a-stam m. a-stam f. ī-stam n. a-stam n. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam m./n. a-stam m. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam n. a-stam f. ā-stam m. a-stam m. a-stam m. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam f. ā-stam m.f.n. in-stam m. in-stam f. ī-stam m.f. (ā) n. f. ā-stam m.f. (ā) n. m. a-stam


kā + patha

versie 30-12-05

kāraka kāraka kāraņa kāraņa kārin kārmuka kārya kārśya kāla (en f: kālā)

pg 29

maker, naamval die een relatie met het ww heeft (dus gen. niet) makende makende, veroorzakende daad, oorzaak, berekening doende (wat reeds gedaan is) werkzaam (als medicijn) taak vermagering, iets van kleine omvang tijd (1 kala = 2,15 min.), juiste

m. a-stam m.f. (ikā) n. m.f. (i) n. n. a-stam m.f. n. in-stam m.f. (ā) n. n. a-stam n. a-stam m. a-stam

tijdstip, seizoen

kālaśāka kālāntara kālāntara kāvya

basilicum (Ocimum Sanctum) interval, tussentijd na verloop van enige tijd dichtkunst, poëzie

n. a-stam

√ kāś

schijnen, stralen

Ia

kāśi kāśmarī kāśmarya

zon, gebalde vuist, handvol (vrucht v.d.) Gmelina Arborea (n: vrucht v.d.) Gmelina Arborea

m. i-stam f. ī-stam m. a-stam

√ kās

hoesten

Ia

kāsa kāsamarda kāsā kāśi

hoest Cassia Sophora (Sennafamilie) hoest de schitterende, de zon, naam van een prins, voorvader v.d. koningen van Kāśi. de stad Kāśī (nu Varanasi) varken ferment, gist centaur (lett.: wat soort man?) wat? waarom? hoe? of (reeksvormer) iets, een of ander

m. a-stam m. a-stam f. ā-stam m. i-stam

kāśī kiţi kiņva kinnara, kim.nara kim kim.api / kim.cit / kim.cana (= kim + api, cana, cid) kim-artham kim iti kim.cit kim tu kim.nara, kinnara kim.nu kila kilāsa, kilāsin kilāsa kīkasa kīkasā √ kīrt

kīrtaņa

n. a-stam

f. ī-stam m. i-stam n. a-stam m. a-stam pron. n.

kavi + ya kāśate

kāsate

In gesloten vraag met als antwoord ‘nee’.

pron.indef.; 1e deel kan verbogen worden

waarom, met welk doel? met wat in gedachten? waarom? iets maar (1e zinsdeel) centaur (lett.: wat soort man?) wat (in hemelsnaam)? inderdaad, zeker, naar men zegt (encl.; benadrukt) lijdend aan vitiligo witte melaatsheid, leukoderma, vitiligo hard, stevig borstebeen, ribaanhechting, rib, wervel

pron.indef.; onverb. m. a-stam

n. a-stam

Vitiligo wordt in de tropen vaak voor lepra aangezien.


vermelden, noemen, herhalen, reciteren, vieren, eren

Xp

vermelding, herhaling, vertellen

n. a-stam


kīrtayati

versie 30-12-05

kīrti kukukundara, kakundara kukūla kukkuţa kukkubha

pg 30

f. i-stam n. a-stam m./n. a-stam m. a-stam m. a-stam m. i-stam n. a-stam

[kukundara = marmapunt]

kukşi kuŋkuma

roem, eer vreemd-, slecht- (prefix) holte in heupgebied kaf, vuurtje van kaf gestookt haan wilde haan bekkengebied, buik, holte saffraan (Crocus sativus)

√ kuc

samentrekken, buigen

Ip

kocatie [kukundara = marmapunt]

kuñja

m. a-stam (soms n)

kutūhala kutra kutra cid

plaats die met planten overwoekerd wordt plant uit de ganzenvoetfamilie soort basilicum (Ocimum pilosum) gebogen, gekromd, gekruld, oneerlijk, frauduleus huishouding, gezin maat voor o.a. graan, ca 12 handvol kom, ronde pot, waterpot, bron ring, oorring opgerold, oorringen dragend slang hoe? wat? vanwaar? waar naar toe? waarom? nieuwsgierigheid, interesse waar? waarheen? op de een of andere wijze

√ kuth

stinken, vervuild raken

IV p

kuntī kunda

Kunti jasmijn (Jasminum multiflorum / pubescens) boos, kwaad, beledigd, uitgedaagd, aangestoken prins,hoogheid,edele jongeman, Capparis Trifoliata meisje, dochter, Aloe Trifoliata witte waterlelie

eigenn.; f. ī-stam m. a-stam

kuţiñjara kuţera kuţila kuţumba(ka) kud.ava kuņd.a kuņd.ala kuņd.alin kuņd.alinin kutas

kupita kumāra kumārī kumuda kum.kuma (Wdb.: kuŋkuma) kumbhīra kuraŋga kurara kuru-kşetra kuruţa kula kulattha kulpha, gulpha kulmāsa kuśa

saffraan (Crocus sativus) krokodil soort antilope of hert visarend veld van de Kurus soort kruid (Marsilea quadrifolia) familie, gezin, groep, aantal, kudde, Solanum-soort peulvruchtensoort enkel zure gruwel (gefermenteerde rijstdrank), inferieur soort graan, halfrijpe gerst heilige grassoort

m. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam m./n. a-stam n. a-stam n. a-stam m. in-stam n. a-stam kuthyati

m.f. (ā) n. m. a-stam f. ī-stam n. a-stam n. a-stam m. a-stam m. a-stam m. a-stam m. a-stam n. a-stam m. a-stam m. a-stam m. a-stam m. a-stam


Meestal gulpha

versie 30-12-05

pg 31

m./n. a-stam

kusindha kusuma kusumapura kustumbura kustumbura

soort plant, holte onder in de rug + flanken (lendenen) melaatsheid, lepra voorste deel van iets, mond, opening lichaamsromp bloem Kusumapura (stad) koriander korianderzaad

√ kū

klinken, geluid maken

II p, I a

kū kūţa kūţa

waar? voorhoofdsbeen, hoorn hoogste punt, top van een berg, illusie, truc bron bundel, bosje, borstel, baard

kuşţha kuşţha kuşţhā

kūpa kūrca

n. a-stam f. ā-stam m. a-stam n. a-stam eigenn.; n. a-stam m. a-stam n. a-stam n. a-stam m./n. a-stam m. a-stam m./n.

schildpad elleboog

m. a-stam

√ kŗ (ook: √ skŗ )

doen, maken, produceren, voegen, componeren

VIII u (III- cakāra)

√ kŗŗ

verspreiden, verstrooien

VI p

kŗka kŗkāţa kŗkāţakā kŗkāţikā kŗccha kŗccha

keel nek, nekgewricht nek nekgewricht pijnlijk Ziekte, kwaal, gevaar

m. a-stam n. a-stam n. a-stam f. ā-stam

√ kŗt

snijden

VI p

kŗt

makend, producerend, veroorzakend maker, auteur gedaan

m.f. n. cons.-stam

n. a-stam m. a-stam

kŗta-astra kŗtam

daad, actie de maker van wapens, hij die geoefend is in wapens gedaan met, weg met …

kŗttikā kŗpaņa kŗmi, krimi kŗyā

sterrenbeeld de Pleiaden meelijwekkend worm, insect, parasiet actie, werk

f. ā-stam m.f. (ā) n. m. i-stam f. ā-stam

√ kŗś

dun worden, zwak worden

IV p

kŗśa kŗśatā

mager, dun, zwak vermagering, dun zijn


√ kŗş

leiden, overwinnen, iets bij iemand verwijderen, wegnemen

Ip

kŗşņa kŗşņa

Krishna zwart


√ kļp, klŗp

passend zijn, geschikt zijn voor; © voorbereiden, regelen, ordenen

Ia

kembuka kelūţa kevala

kool kruidensoort in zijn eentje, geïsoleerd, apart

n. a-stam n. a-stam

kūrma kūrpara

kŗt (ifc) kŗta kŗta

kauti, kavate

m./n. a-stam

m.f. n. cons.-stam m.f. (ā) n.


[marmapunt] [kurchashira = marmapunt] [marmapunt] karoti, kurute kārayati kriyate kirati

[marmapunt] komt van √ kŗ = doen komt van √ kŗ = doen kŗntati komt van √ kŗ = doen komt van √ kŗ = doen part.perf.; komt van √ kŗ = doen komt van √ kŗ = doen komt van √ kŗ = doen + astra = wapen + instr.; komt van √ kŗ = doen

kŗśyati

karşati

kalpate © kalpayati

versie 30-12-05

kevalam kevalam api keśa keśava

pg 32

kauśala kausumbha krakara krakara, krakaņa kratu kranda

alleen maar niet alleen … maar ook haar (haren), manen degene met het lange haar (Vishnu of Krishna) goed voor het haar haar (haren), manen, meeldraden, ranken berg in de Himalaya (woonplaats van Shiva) koekoek opwinding, boosheid, wanorde in de lichaamsvochten, opwindend, provocerend zacht, aangenaam (vrucht van de) Plumbago Zeylanica zwarte peper haar (haren) naam van verschillende planten darmen, maag, buik, opslagplaats nieuwsgierigheid zoon van Kunti (Arjuna) jong, maagdelijk jeugd, kind, onschuld maanlicht, commentaar (gramm.) feest van volle maan in een pot geplaatst medicijn welzijn, voorspoed, vaardigheid welzijn, voorspoed, vaardigheid saffloer (als kruid gekweekt) macht, raad, ritueel soort patrijs macht, raad, ritueel schreeuw

√ kram

gaan

Iu

m. a-stam

krama kravyāt kriyā kriyāphala kriyāvidhi

stap, (volg)orde, methode, opeenvolging, gelegenheid, vleeseter, carnifoor handeling, ritueel vrucht/succes v.d.handeling gebruikswijze, manier van gebruik

√ krī √ krīd.

kopen spelen

IX u Ip

krīd.aka krīd.at krīd.ana krīd.in

speler, sportsman spelende spel, sport spelende

m. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam

√ krudh

boos zijn

IV

krodha

boosheid

m. a-stam

keśya kesara kailāsa kokila kopa kopana komala kola kola(ka) kośātaka kośātakā koşţha kautuka kaunteya kaumāra kaumāra kaumudī kaumudī-mahotsava kaumbha kauşadha kauśala

m. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam eigennaam; m. astam m. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. n. a-stam n. a-stam m. a-stam f. ā-stam m. a-stam n. a-stam m. a-stam

kuntī + eya

n. a-stam f. ī-stam m. a-stam n. a-stam n. a-stam n. a-stam n. a-stam komt van √ kŗ = handelen

m. a-stam komt van √ kŗ = handelen

m. a-stam

m. cons.-stam f. ā-stam n. a-stam m. i-stam


krāmati

komt van √ kŗ = handelen komt van √ kŗ + phala komt van √ kŗ = handelen + vidhi = voorschrift krīņāti krīd.ati

krūdhyati

versie 30-12-05

krauñca krauñcādana

pg 33

m. a-stam m. a-stam

kraurya klama

wulp Lett.: wulpeneten; vezels van de lotusstengel, Arum Orixense, lane peper wreedheid vermoeidheid, uitputting

√ klam √ klid √ kliś

moe worden vochtig worden, rotten pijn veroorzaken, molesteren

I / IV IV IX p

kleda

vochtigheid, damp, etterende zweer bevochtigend pijn, lijden, stress (rechter) long (+ pancreas?) waar? ergens

m. a-stam

√ kvath

koken, bereiden d.m.v. verhitting, verteren

Ia

kvatha, kvātha

kruidendrank, kruidenextract, afkooksel, het koken verlies, vermindering, destructie seconde, moment verwond, beschadigd verwonding, wond door een wond veroorzaakt bloed macht bestuurder van het land, krijgsman (een van de vier kasten)

m. a-stam

√ kşan √ kşam

verwonden, breken geduldig zijn, verdragen, onderdrukken, rustig houden

VIII p I, IV

kşama kşama kşamā kşamāvat kşaya

m.f. (ā) n. m. a-stam f. ā-stam m.f.n. vat-stam m. a-stam

kşāra kşāra kşālana kşālana

geduldig, geschikt voor patiënt geduld, het verdragen geduldig vermindering (m.n. in kwantiteit), afname, verlies, tuberculose wegsmeltend, beperkt houdbaar water wassing, reiniging niezen, hoesten, irritatie v.d. keel zout, scherp, bijtend alkalische substantie het wassen wassend, wegvegend, reinigend

√ kşi √ kşi √ kşip

heersen over, bezitten vernietigen, doden, verminderen gooien, zenden, slaan, plaatsen

Ip Vp VI p

kşip kşipta

vinger (lett.: de beweegbare) afwezig van geest (niet geconcentreerde geest)

f. cons.-stam m.f. (ā) n.

kledana kleśa kloman kva kva cit

kşa kşaņa kşata kşata kşataja kşataja kşatra kşatriya

kşara kşara kşala kşavathu

n. a-stam m. a-stam klāmati, klāmyati klidyati kliśnāti

m.f. (ā) n. m. a-stam m. n-stam kvathate

m. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam n. a-stam m. a-stam

ppp van √ kşan

kşatra + iya

kşamate, kşamyate

m.f. (ā) n. n. a-stam m. a-stam m. u-stam m. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n.


kşayati kşinoti

versie 30-12-05

kşipra kşiti kşīra kşīra-yojya kşīra-vŗkşa √ kşu √ kşud

pg 34

vlug, elastisch woning, verblijfplaats, aarde melk iemand die gewend is melk te drinken vijgeboom

[marmapunt]

f. i-stam n. a-stam m. a-stam m. a-stam II p I

kşauti kşodati

√ kşudh

niezen, hoesten schudden, stampen, stappen, verbrijzelen, betreden hongerig zijn

IV p

kşudhyati

kşudh, kşud, kşut kşudra kşunna

honger klein, laag, gemeen, gewoon verbrijzeld

m. cons.-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

√ kşubh

schudden

IV

veld, land, heer, grond, woning, plaats van oorsprong, lichaam (als woning v.d. ziel) veilig, voorspoedig, op z’n gemak veiligheid, voorspoed ruimte, holte, lucht, srota rhinoceros soort acaciaboom (Acacia Catechu)

n. a-stam

√ khaj

karnen

Ip

khaja

m. a-stam

khajā

het karnen, opwinding, oorlog, lepel, soeplepel karnstok

√ khan

delven, graven

I

khara khara kharjūra khalu


khalliţa

ruw, hard, grof, wreed (guna) ezel, muilezel wilde dadel inderdaad, natuurlijk, beslist [legt klemtoon op voorafgaande woord of hele zin] kaal

√ khād

kauwen, eten

Ip

khāda khādin khālatya khālitya

voedsel, kies etende vroegtijdige kaalheid vroegtijdige kaalheid

m. a-stam in-stam n. a-stam n. a-stam

√ khyā

vertellen, begrijpen, realiseren, kennen, verbinden, gekend worden

II p

khyāna gaja

kennis, perceptie olifant

n. a-stam m. a-stam

√ gaņ

rekenen, overwegen

Xp

gaņa

groot aantal, hoeveelheid, troep, kudde, zwerm mondwater, een mondvol (water) gegaan, vertrokken, dood gang, beweging met richting, vooruitgang, vlucht, vertrek

m. a-stam

f. i-stam

ppp van √ gam komt van √ gam + ti

√ gad

spreken

Ip

gadati

gada gada gadin

zin, ziekte vergif ziek

m. a-stam n. a-stam

kşetra kşema kşema kha khad.ga khadira

gaņd.ūşa gata gati

kşubhyati

m.f. (ā) n. m. a-stam n. a-stam m. a-stam m. a-stam khajjati

f. ā-stam khanati

m.f. (ā) n. khādati komt van √ khād komt van √ khād

khyāti

gaņayati

m. a-stam


versie 30-12-05

pg 35

gangā

Ganges

eigenn.; f. ā-stam

√ gandh

verwonden

X

gandha gandhana

m./n. a-stam n. a-stam

gabhasti

geur, parfum verwonding, (iemands) fouten aan de kaak stellen arm, hand, straal

√ gam √ gam ©

gaan, krijgen doorbrengen (tijd), laten gaan

Ip X

gamana gambhan gambhīra gamya gara

het gaan diepte heersend in de diepte naderende vloeistof, vergiftiging (door een vergiftigde drank) giftige drank slikkende van meer gewicht, belangrijker, zwaarder, heel moeilijk

n. a-stam

n. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

comp. van guru

√ gard

schreeuwen

Ip

gardati

garda gardabha garbha


garbhin garbhinī garbhinītva

schreeuwende ezel buik, binnenkant, binnenste kamer, foetus, holte, zwangerschap zwanger zwangere vrouw(tje) zwangere vrouw(tje)

√ gal

eten, slikken

Ip

gala galana gavedhuka gavīni, gavīnī

nek, keel (lett.: slikker) druppelend, vloeiend Sida Alba (plant) ureter (verbindingen tussen nieren en blaas) ureter diep, ondoordringbaar, mysterieus

m. a-stam

√ gā

gaan

III p

gātŗ gātra, gātraka

m. n. a-stam

gātrakampa gāyatra ghātaka gāthā gāndharva gāla

zanger lichaam, ledemaat, lichaamsdeel trillen van het lichaam hymne uitvoerder metrisch vers muziek, zang geproduceerd door de keel

√ gāh

zich werpen, duiken

Ip

giri girivartikā girija gīta

berg bergkwartel afkomstig van de berg gezongen

m. i-stam f. ā-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

gīta gītā

(ge)zang, lied (ge)zang, lied Het neuriën, de drum, bos bloemen, de bes v.d. Abrus Precatorius, gewichtseenheid,

n. a-stam f. ā-stam m. a-stam

gara gara garīya

gavīnikā gahana

guñja

gandhayate

m. i-stam gacchati, -te gamayati komt van √ gam + ana


m.f. (ā) n. f. ī-stam n. a-stam galati komt van √ gal = slikken

n. a-stam f. i-stam; f. ī-stam f. ā-stam jigāti

nm. a-stam m./n. a-stam m. a-stam f. ā-stam n. a-stam


gāhati

part.perf.; komt van √ gai = zingen pp. van √ gai = zingen komt van √ gai = zingen [marmapunt]

versie 30-12-05

guţikā gud.a

pg 36


guda gudā

pil, rond balletje, parel bal, suikerbollen, kandijsuiker, melasse draad, streng (van een koord), eigenschap, kwaliteit, verdienste, (mittelstufe in ablaut) voorzien van draad, eigenschappen van de 5 elementen bezittend, excellent vermeerderd, vermenigvuldigd deugdzaam, begiftigd met kwaliteiten, m.b.t. de guna’s rectum,vagina, anus dikke darm

m. a-stam f. ā-stam

[marmapunt]

√ gup

beschermen

Ip

gopāyati, -te

guru

m.f. (vī) n.

guru gurutā gurutva gulpha gulma

zwaar, groot, gewichtig (guna); sterk, erg, hevig (bijw. v. graad) leraar, guru zwaarte zwaarte, zwaar gevoel, gewicht enkel struik, bosje; chronisch vergrote milt, zwellingen in de buik

√ guh

verbergen

I

guha, guhā

grot, schuilplaats

m. a-stam / f. āstam

√ gŗī √ gŗdh

slikken, eten, uitspuwen streven naar

I, VI p IV p

gŗdhra gŗdhra gŗdhrasī gŗnjanaka gŗha gŗhastha gŗhta

gretig gier jicht Allium-soort (uien-familie) huis huishouder, gezinshoofd gegrepen, verkregen

√ gai

zingen

Ip

go gokarņa

koe, stier het hert Antilope picta (lett.: met koeienoren) (n: vrucht v.d.) Tribulus Lanuginosus (lett.: koeienhoef) koeienwei, omgeving, landschap landschap Phlomis Esculenta (plant) koeienmelker, -melkster leguaan tarwe soort kraanvogel (lett.: de loeiende als een koe) Krishna (lett.: de chef van de koeienwachters) wit, licht van kleur, schijnend, helder, prachtig

m. o-stam m. a-stam

guņa guņavat guņita guņya

gokşura(ka) gocara gocaratva gojihvā godu godhā godhuma, godhūma gonarda govinda gaura

m. a-stam m.f.n. m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

m. u-stam f. ā-stam n. a-stam m. a-stam m. a-stam

m. a-stam f. ī-stam m. a-stam n. a-stam (m. in pl.)

[marmapunt]

gūhati

girati gridhyati komt van √ gŗdh komt van √ gŗdh

sst.: gŗha + stha ppp. van √ grah = grijpen gāyati

m. a-stam m. a-stam n. a-stam f. ā-stam m./f. cons-stam f. ā-stam m. a-stam m. a-stam m. a-stam m.f. (ī) n.


eigennaam van veel auteurs, een berg, etc.

versie 30-12-05

gaura

pg 37

de kleur wit of geelachtig, een soort buffel (Bos gaurus) zwaarte, gewicht, belangrijkheid, respect verbinding, literaire tekst (speciale verbinding van woorden), sloka

m. a-stam

√ grath, granth

binden

IX p

granthi

knoop (in touw), gewricht

m. i-stam

√ gras

doorslikken, opeten

Ip

grasta

gegrepen, aangevallen, in bezit van

m.f. (ā) n.

√ grah

grijpen, accepteren

IX p

graha graha

houdende, grijpende planeet,demon, grijper, epileptische aanval hand (als grijporgaan) gedeelte van darm waar gal- en pancreasbuis binnenkomen dorp dorpshoofd, leider, beste dorpshoofd, leider, beste in een dorp levend, m.b.t. een dorp, tam (van dieren) dorpeling, huisdier huwelijksplicht, coïtus epileptische aanval, verlamming


√ grī

slikken

IX u

grīva grīvā grīşma

nek nek zomer (15 mei – 15 juli), hete seizoen, hitte,

m. a-stam f. ā-stam m. a-stam

√ glai

zich vermoeien, flauw vallen, uitgeput raken, tegenzin hebben in

Ip

glapana glapana

ontspanning vermoeiend, zwaar gevoel gevend kransslagader, ronde bol, maan, aarde uitvoerder pot vernietiger, compacte massa, vulgair volk, wolk stevig, solide, dik, donker compactheid, dikheid, grofheid nadering van wolken, begin van het regenseizoen

n. a-stam

√ ghuş √ ghŗ

klinken,bekend maken bevochtigen

Ip III p

ghŗta ghŗta ghŗtakumārikā, ghŗtakumārī ghŗtabhājana ghŗtabhājana

bevochtigd ghee, vet, creme, regen Aloe Indica

n. a-stam f. ā – en ī-stam

geschikt om ghee te ontvangen botervat

m.f. (ā) n. m. a-stam?

gaurava grantha

grahaņa grahaņī grāma grāmaņi grāmaņī grāmya grāmya grāmyadharma grāha

glau ghatāka ghata ghana ghana ghanatā ghanodaya

n. a-stam m. a-stam grathnāti grasati ppp van √ grah. gŗhņāti √ grah + a (prim. suffix) √ grah + a (prim. suffix)

n. a-stam f. ī-stam m. a-stam n. i-stam m. ī-stam m.f. (ā) n. m. a-stam m. a-stam m. a-stam

m. u-stam

n.b. verbuiging?

komt van √ grah gŗņāti komt van √ grī = slikken

glāyati

komt van √ glai

m. a-stam m. a-stam m. a-stam f. ā-stam m. a-stam


ghoşati jīgharti

niet in Wdb.

versie 30-12-05

pg 38

komt van √ ghuş = klinken > aghoşa = stemloos

ghoşavat

stemhebbend (gramm.)

ghna ghnat

dodend, verdrijvend, verminderend dodende

√ ghrā

ruiken

III

ghrāna ca cakora cakra

geur en, ook (encl.) [reeksvormer] Griekse patrijs wiel, pottebakkerswiel, discus

m./n.

√ cakş

zien, zichtbaar worden

II a

caşte

cakşan cakşus caţaka catur, catuh. caturtha catuşpad catvara ? cana candana

oog oog, gezicht mus vier vierde viervoeter vier (als adj.)

n. cons.stam n. us-stam m. a.stam

ifc: cakşuşa

candragupta candra camara camū caya

m. a.stam n. a.stam

m.f. (ī) n. m. cons.stam

sandelhout, sandelboom, olie of pasta van sandelhout maan yak deel, pot (waar de Soma in werd gemaakt), leger hoop, verzameling, bedekking

m./n. a-stam eigenn.; m. a-stam m. a-stam m. a-stam f. ū-stam m. a-stam

zich bewegen, weggaan, wandelen, rondlopen

Ip

cara

m.f. (ā) n.

carita

bewegend, onstabiel, levende, wandelende, practiserende gedrag, daden

√ carc

bedreigen, verwonden

I

carcita

herhaald, bedekt met, ingesmeerd met smeersel, zalf huid, vel, bast, perkament beweging, rijden (in een voertuig), gedrag bewegend, schuddend, onstabiel

m.f. (ā) n.

cala cala

opwinding, wind, kwikzilver

cavanna, cavika cavi, cavī, cavikā cavya

de pepersoort Piper Chaba de pepersoort Piper Chaba de pepersoort Piper Chaba

cāŋga cārin

klaverzuring lopend, levend, wonend, bewegend bewegend, schuddend, onstabiel (blauwe) gaai

cāla cāşa √ ci

nom. catuşpād

[maakt vra.vn onbepaald]

√ car / cal

carcita carman caryā

praet.pres. van √ han jīghrati

calati / carati; perf. 3 pl. ceruh. komt van √ car = z. bewegen

n. a-stam carcati

n. a-stam n. n-stam f. ā-stam m.f. (ā) n. m. a-stam

komt van √ cal = z. bewegen komt van √ cal = z. bewegen

n. a-stam f. i-, ī- en ā-stam n. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n.

komt van √ cal = z. bewegen? komt van √ cal = z. bewegen

m. a-stam V

√ ci

samenstellen, opbouwen, verzamelen waarnemen, zoeken

cikitsā cikitsaka

therapie, behandeling dokter

f. ā-stam

III p


ciketi

versie 30-12-05

pg 39

cikitsana cikitsita cikitsita

medische behandeling therapie, behandeling medicinaal behandeld


√ cit

waarnemen, begrijpen, weten

Ip

cit cit < cid (kaścit, kim.cit) citta

bewustzijn

f.

opgemerkt, zichtbaar

m.f. (ā) n.

citta cittavat citta-vŗtti citra

n. a-stam

citragu

gedachte, geest denkend, ervaren, vriendelijk geestelijke activiteit uitstekend, helder, gespikkeld, gevarieerd foto, afbeelding schilder, soort slang, plant: Plumbago Zeylanica hij die gevlekte koeien bezit

√ cint

denken

Xu

f. ā-stam

cuñcu cubuka, chubuka

gedachte, zorg, teleurstelling, frustratie door bewustzijn gemaakt langdurig, lang Indiase beuk (Pongamia Glabra) gedurende een lange tijd soort vis soort kruid azijn (van graan of vruchten gemaakt) Muskusrat, kin

√ cur

stelen

Xu

curu culukin cūrņa cetana cetanā cetas

‘worm’ in de darmen bruinvis, dolfijn poeder zichtbaar, intelligent, bewust bewustzijn, begrip, intelligentie geest, hart, gedachte, bewustzijn als [niet als 1e woord; vaak als

m. u-stam m. in-stam

citra citraka

cintā cinmaya cira cirabilva, ciribilva, -vilva ciram cilicima, cilicīma cillī cukra

ced

cetati

[maakt vra.vn onbepaald] komt van √ cit = waarnemen

m.f. (ā) n. n. a-stam m. a-stam m. u-stam


cintayati, -te komt van √ cint + ā cit + maya

m. a-stam f. ī-stam

m. a-stam m. u-stam n. a-stam corayati, -te

n. a-stam m.f. (ā) n. f. ā-stam n. as-stam

komt van √ cit komt van √ cit

I

ceşţati

rel.adv.]

cenna (ced + na)

als … dan niet [niet als 1e woord;

√ ceşţ

vaak als rel.adv.] (de ledematen) bewegen, actief zijn

ceşţa ceşţā caitra coraka caura caura caurya cyuta

beweging, gedrag, handeling beweging, gedrag, handeling 1e lentemaand dief dief diefachtig bedrog, diefstal bewogen, geschud, van zijn plaats geraakt, verdwenen

m. a-stam f. ā-stam m. a-stam m. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam m.f. (ā) n.

√ chad

bedekken

I


chadati

versie 30-12-05

pg 40

√ chad

blij zijn

X

chandas

plezier, verlangen, wil, heilige hymne, metrum beschermd, verborgen, verstopplaats, bedekking overgeven

n. as-stam

overgeven fraude, truc, vermomming leerling (lett.: iemand die onderdak heeft) schaduw afgesneden

f. i-stam n. a-stam

√ chid

stuk maken, splijten, verdelen, vernietigen, kauwen, afslaan

VII

chidra

opening, holte, defect

n. a-stam

chinna

m.f. (ā) n.

chubuka, cubuka

afgesneden, geperforeerd, onderbroken, met tussenpozen kin

√ chŗd

overgeven, uiten, vertrekken

VII

cheda

iemand die afsnijdt, stopt

m. a-stam

chedana chedin

snijdend, vernietigend afsnijdend, uit elkaar trekkend, verwijderend verwond, gemultileerd, afgesneden

m.f. (ā) n.

√ cho

(af)snijden, verdelen

IV

ja jagat

ontstaan uit het bewegende, al wat leeft (pl.: de wereld, het universum) bewegend, levend

m.f. (ā) n. n. at-stam

m. a-stam m. a-stam

jatru

alcoholhoudende drank achterdeel, billen, heupen, schaambeen bewegend, levend, actief scheenbeen met een haardos met in elkaar gedraaide lokken (zoas Shiva) haardos met in elkaar gedraaide lokken (zoas Shiva) maag, buik, darmen darmaandoening (Crohn?, colitis ulcerosa?) koud, stijf, bewegingsloos, verlamd, gevoelloos schouderblad, borstbeen

√ jan √ jan

geboren worden produceren, opwekken ©

IV a X

jana

persoon, volk, goden, Vishnu, Krishna Janaka voortbrengend ras, klasse, mensen

m. a-stam

channa channa chardana chardi chala chāttra chāyā chita

chedya

jagat / jagant jagala jaghana jaŋgama jaŋgā jaţa jaţā jaţhara jaţhara jad.a

janaka janana janas

n. a-stam n. a-stam

chādayati

komt van √ chad komt van √ chad komt van √ chŗd = overgeven komt van √ chŗd

m. a-stam

komt van √ chad


komt van √ chad komt van √ cho chinnati

n. a-stam

m.f. (ā) n.

m.f. n. at-stam

m.f. (ā) n. f. ā-stam f. ā-stam

komt van √ jan komt van √ gam = gaan, bewegen part.pres.; komt van √ gam = gaan, bewegen

> staande, onbeweeglijk

f. ā-stam n. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n. m. u-stam

eigenn.; m.f. (ā) n. n. as-stam


jāyate janayati

komt van √ jan = geboren worden

versie 30-12-05

janārdana

pg 41

Vishnu, Krishna (lett.: hij die mensen opwindt, in vervoering brengt) geboorte, afkomst, creatie, soort kind, mens, wezen, insect, worm worm in de darmen de geboortekluisters, gevangenschap van dit leven geboorte, afkomst, reïncarnatie herhalend gemurmel (m.n. bij het reciteren van heilige teksten)

m. a-stam

n. n-stam m. a-stam

komt van √ jan + man

√ jabh, jambh ©

te pakken nemen, kneuzen, vernietigen

I

jambhayati

jamala

gepaard, verdubbeld, tweevoudig citroenboom citroen jakhals

m.f. (ā) n.

√ jambh, jabh ©

te pakken nemen, kneuzen, vernietigen

I

jambhayati

jambha jambhya jaya jayana jayana jara jara

m. a-stam m. a-stam m. a-stam m. f.(ī) n. n. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam

komt van √ jambh komt van √ jambh komt van √ ji = winnen + a

jāgara

tand, kaak, mond tand (lett.: bijter, maler) overwinnaar, overwinning overwinnend overwinning oud, afgedragen, opgebruikt ouderdom, het ouder worden, vertering ouderdom, het proces van het ouder worden, vertering water bloedzuiger snel levend in de droge, open en vlakke landschappen gebraad (van dieren van het droge terrein) wakker

√ jāgŗ

wakker zijn, alert zijn

II p

geboren, gegroeid, ontstaan, geproduceerd, zoon, mens schepsel, mens, soort, ras geboorte, kaste, groep ooit,eens, misschien dochter van Janaka (= Sita) knie (gemompeld) gebed vrucht v.d. Eugenia Jambolana, de rose appelboom kniegewricht

m.f. (ā) n.

komt van √ jāgŗi = wakker zijn jāgarti, jīyate komt van √ jan

m. a-stam n. a-stam f. i-stam

komt van √ jan komt van √ jan komt van √ jan + ti

eigenn.; m. u-stam

afl. van janaka. [marmapunt]

janus jantu jantumātŗ janmabandha janman japa

jambīra jambīra jambuka

jarā jala jalauka javin jāŋgala jāŋgala

jāta jāta jāta jāti jātu jānakī jānu jāpya jāmbava jāmbila

m./n. us-stam

komt van √ jan = geboren worden

m. u-stam m. r-stam m. a-stam


f. ā-stam n. a-stam m. a-stam m.f. n. in-stam m.f. (ā) n.

komt van √ ju / jū komt van √ ju / jū


n. a-stam n. a-stam


versie 30-12-05

pg 42

jāla

net om vogels/vissen te vangen, spinneweb, geweven stof, kant, collectie, magie, illusie.

n. a-stam

√ ji

winnen, bijten, overmeesteren, veroveren

Ip

jijñāsā

verlangen om te kennen, leergierigheid leergierig tong

f. ā-stam

√ jinv

annimeren, promoten, in gang zetten

Ip

jīmūta jīra jīrna jīrna jīrnatā

wolk snel, actief oud ouderdom, spijsvertering ouderdom

m. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. n. a-stam f. ā-stam

√ jīv

leven, wonen

Ip

jīvana jīva

verlevendigend, verkwikkend levend individu levend individu,mens, dienaar, bedelaar, slangenvanger levend, lang levend Griekse patrijs

m.f. (ā) n. m./n. a-stam m. a-stam

naam van verschillende planten levend leven tong

f. ā-stam n. a-stam

komt van √ jīv = leven komt van √ jīv = leven

√ jū

opjagen, voorwaarts drijven

I a, IX p

javate

jusţa

gewenst, bezocht door, geaccepteerd

m.f. (ā) n.

√ jŗŗ √ jŗmbh

oud worden de mond openen, gapen

IV p Ia

jŗmbha jŗmbhā

het gapen het gapen


√ jñā

(her)kennen, leren, uitvinden, weten

IX u

jña

bekend met, vertrouwd met, wetend wijze man, denkende ziel wetend, geleerd hebbend kennis, bewustzijn, kennis van het hogere, v.h. heilige bestaande uit kennis verstandig, wijs mens, waarzegger theoretische yoga, de weg der wetenschap hij die verstandig, wijs is verstandig, wijs, geleerd benieuwd om te weten dat wat geleerd moet worden, het doel van het weten beschouwd als, gezien als, begrepen

m.f. (ā) n.

√ jyut

schijnen

Ia

jyotis jyotirjñah.

licht, vlam astronoom, astroloog

n. is-stam m. a-stam

jijñāsu jihvā

jīvaka jīvaka jīvam.jīva(ka), jīvañjīva(ka) jīvantā jīvita jīvita jihvā

jña jñātvā jñāna jñānamaya jñānin jñānayoga jñānavān jñānavān jñīpsyamāna jñeya jñeya

jayati, -te jīyate jijñāsa (stam desid. van jñā = kennen) + a>ā

f. ā-stam jinvati

jīvati komt van √ jīv = leven komt van √ jīv = leven + a


jiryati jŗmbhate

jānāti, jānīte

m. a-stam

m.f. (ā) n.

√ jña (caus.: bekend maken, aankondigen) + ana jñāna + maya


toekomend deelw.

n. a-stam

m.f. (ā) n.


versie 30-12-05

pg 43

jyotirmaya jyotişa

vervuld met licht astronomie, astrologie


jyoti + maya

√ jvar

koortsig zijn

I

jvarati

jvara

koorts

m. a-stam

√ jval

schijnen, glanzen, helder branden

Iu

jhaţiti d.iņd.ira modaka d.hakkā - ta

plotseling, meteen knoflook grote drum


- ta -ta

Vb. śita = koud

[primair suffix; vormt ppp en soms bij adjectiva] [sec. suffix; vormt ablatief adv. (soms gen. of instr.)] [suffix dat van ww een agens maakt]

Vb. madhyata = vanaf het midden √ gam – gantā (hij die gaat); √ kŗ – kartā (hij die maakt); √ bhū – bhavitā (hij die leeft).

ta tau – tayoh.

staart, borst, buik, heup, nectar

takra

botermelk (vermengd met water)

n. a-stam

√ tañc

samentrekken

VII

taţa

bank, oever (v.d. stroom), helling (m.n. ook v.h. lichaam) graan, rijst

m. a-stam

taņd.ula tat – tat - tasya

zij beiden (masc. N/A) – van hen beiden (G)

het, dat (N) – het, dat (A) – ervan (G)

m. a-stam pron.pers.

dus, dan, toen [verbindingswoord] dan, vervolgens

tatkāla tatkāla tat tat tattva


tathokta tadā tadvat tadvat

op dat moment gebeurend dat moment, hezelfde moment dit of dat, iets waarheid, realiteit, diepste essentie, waar principe dan, daarom daar, daar naar toe, in die groep, op die plaats zijne hoogheid die mevrouw daarom, zo dus, op dezelfde wijze zoals gezegd, zoals beschreven dan, op dat moment dat hebbende, dat bevattende het gelijke van dat, dus, zo

√ tan

uitstrekken, verspreiden

VIII u

taniman taniman

dunheid, slankheid, zwakheid lever dun, mager, delicaat, broos, fijn lichaam, persoon lichaam, persoon wind (lett.: zonder lichaam) grondwerk, principe, systeem, behandeling. verhandeling

m. n-stam n. n-stam m.f. (us, ūs, vī) n.

tatrahbavant tatrabhavatī tathā

tanu tanus tanū tanūna tantra

tanakti

m. a-stam pron.pers.

tat (als 1e woord in zin) tatas (tatah.)

tatah. tatra

jvalati

gebruikt als de ablatief van tat.

n. a-stam

m. vat-stam f. vat-stam m.f. (ā) n.

n. us-stam f. ū-stam m. a-stam n. a-stam


tanoti, tanute

versie 30-12-05

pg 44

tanmātra

atoom, element in zijn rudimentaire vorm

n. a-stam

√ tap

warmte verspreiden, verbranden, pijn lijden, zich kwellen

Ip

tapati

tapa

heet, brandend

m.f. (ā) n.

tapamānas tapas tapasvin tapasvin tapta

temperatuur warmte, pijn, ascese asceet, kluizenaar ellendig, ascese bezittend verhit, ontvlamd, gesmolten, zuiver

n. as-stam n. as-stam

komt van √ tap = warmte verspreiden, verbranden komt van √ tap + manas komt van √ tap + as

√ tam

uitgeput raken [secundair suffix; vormt superlatief]

IV

druk op de borst, astma duisternis, traagheid, inertie, dwaasheid, onwetendheid nacht

m. a-stam n. as-stam

doorgaan, zich verspreiden [secundair suffix; vormt comperatief]

Ia

tayate Vb. mandatara = langzamer

dragend, overwinnend, bewerkend snelle voortgang, kracht, energie hyena boom snel jong, teer, fris, nieuw, levend, wassend (maan) spruit, blaadje jeugd de vrucht van de Sesbania Aegyptica (soort kalebas)

m.f. (ā) n.

komt van √ tŗŗ = oversteken

√ tarj ©

bedreigen, schelden

x

tarjayati

tarpaņa tarhi tala

een voldaan gevoel gevend in dat geval [enclitisch] voetzool, handpalm, bodem, oppervlakte, dak van een huis, plateau vanwege dat, daarom

m./n. a-stam

[talahridaya = marmapunt]

- tama tamaka tamas tamī √ tay

- tara tara taras tarakşu taru taru taruņa taruņa taruņa tarkārī

tasmāt - tā tāta tādŗsa tāni – tāni – tesām tāntava tāntava tāpasa tāmasā tāmasī

m.f.n. in-stam m.f. (ā) n.

m. as-stam m. u-stam m. u-stam pl.: bet.: snelheid

m.f. (ā) n. n. a-stam m. a-stam f. ī-stam

m.sg.abl. van tad Vb. devatā (godheid, goddelijkheid) = deva (hemels) + tā

[secundair suffix; vormt fem. abstracte subst.]

(eigen) vader zo’n die zaken (ntr. (N/A) – ervan (G) gemaakt van draden een geweven stof, kleed asceticus duistere, trage mensen, duisternis traag, duister

komt van √ tap = warmte verspreiden, verbranden tāmyati Vb. mandatama = langzaamste

m. a-stam m. f.(ī) n. pron.pers. m. f.(ī) n. n. a-stam m. a-stam


versie 30-12-05

pg 45

betelstruik (pepersoort waarvan de bladeren gekauwd worden) koperkleurig, de 4e huidlaag haan met een rode kam voortgang, succes kruispunt, overweg jeugd, jeugdigheid muzikale maat, ritme,dans, Borassus Flabelliformus (soort palmboom) palatum, verhemelte zo meteen (encl.) zo veel, zo vaak,even groot, even lang etc.

n. a-stam

pron.pers.

- ti

zij (fem. N) – ze, hen (A) - van hen (G) [primair suffix; maakt fem. woorden van ww-stam]

√ tij

scherp zijn

Ia

tikta(ka) titikşā titikşu tittira(ka) / tittirika tittiri

bitter geduld geduldig soort patrijs soort vrouwtjespatrijs

m.f. (ā) n. f. ā-stam m.f. n. u-stam m. a-stam f. i-stam

pp. van √ tij = scherp zijn

√ tim

weken, nat worden, rustig worden

IV p

timyati

timim.gila timira tiras tila tilaka

walvis, fabelachtig dier bewolktheid, staar door, over, tegen, zonder, naast sesamplant en -zaad moedervlek scherp, snel, heet, doodringend, zuur, bijtend (guna); sterk, heftig, hevig (bijw.

m. a-stam m. a-stam

tāmbūla

tāmra tāmracūd.a tāyana tāra tāruņya tāla tālu tāvat yāvat tāh. - tāsām

tīkşņa

m.f. (ā) n. m. a-stam n. a-stam m. a-stam n. a-stam m./n. a-stam

van √ tay = doorgaan van √ tŗŗ = oversteken + a

n. u-stam (soms m.) m. f. (atī) n.

Vb. gati (pad) = √ gam + ti; mati (gedachte) = √ man + ti

m. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n.

v. graad)

tīra tu tuccha tuccha

bank maar, echter [enclitisch] leeg, klein, ijdel kleinigheid

n. a-stam

√ tud

duwen, slaan

VI u

tura turtīya

sterk, machtig, rijk vierde

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

√ tul

omhoogtillen, wegen

X

tulā tulya

balans, gewicht gelijk aan


√ tuş

voldaan/tevreden zijn, voldoen, tevreden stellen

IV p

tuşyati

tuşa tuşodaka

kaf van graan, mais of rijst zure rijst of gerstgruwel of peulvruchtendrank/soep tevreden tevreden man pijn in de blaas?

m. a-stam n. a-stam

nistuşa = vrij van kaf

kruisen, oversteken, progressie vertonen, doorgaan met iets (studie, leven)

Ip

tuşţa tuşţanara tūni, pratūni √ tŗŗ

m.f. (ā) n. n. a-stam tudati, -te

tolayati

ppp. m. a-stam


tarati

versie 30-12-05

pg 46

tŗtīya tŗņa

derde gras, grasspriet, stro


√ tŗp

bevredigd zijn

IV

tŗptātman tŗpti

een tevreden geest hebbend voldoening, tevredenheid, tegenzin in eten

m.f.n. an-stam f. i-stam

√ tŗş

dorst hebben

IV

tŗş tŗşā, tŗşņā te – tayoh.

dorst dorst

f. cons.stam f. ā-stam pron.pers.

te – tān - tesām

zij (masc. N) – ze, hen (A) – van hen (G)

pron.pers.

tejas

licht, straling, vuur, schittering licht/straling bezittend, scherp (v.h. oog) schitterend, krachtig daarom, daarvoor scherpte (van mes en van eten) olie, sesamolie water portaal, toegangspoort, hek, deurposten in de steek latend, verlatend, negerend

n. as-stam m.f.n. in-stam

m.f. (ā) n.

ppp van √ tyaj = opgeven

√ tyaj

verlaten, opgeven, in de steek laten

Ip

tyāga

m. a-stam

tyajati komt van √ tyaj = opgeven +a

traya traya

afstand, vertrek, verwerping, zelfverloochening, verstoting drietal drievoudig

√ tras

trillen

I p, IV u

trāta trāman tri trika

m.f. (ā) n. n. n-stam

trim.śat trilocana

beschermd bescherming drie plaats waar 3 wegen elkaar ontmoeten, driehoek, sacrale regio de drie guna’s de derde of meest heilige hemel, hemel medicijn, bestaande uit drie vruchten Indra’s hemel (de derde) derdedeel drie vormen hebbend, de drieeenheid Brahma, Vishnu en Siva. dertig de drieogige (= Shiva)

√ trai

beschermen

Ia

traiguņya traiphala

m.b.t. de drie guna’s komend van de drie myrobalanen

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

tryambaka tryuşaņa, tryūşaņa

de drieogige: Rudra, Shiva trikatu (de drie scherpe kruiden)

tejasvin tena hi taikşņya taila toya toraņa tyakta

triguņa tridiva triphalā tripişţapa tribhāga trimūrti

beide zaken, zij beiden (ntr.+fem. N/A) – van hen beiden (G)

√ tŗpyati

tŗşyati

n. a-stam n. a-stam n. a-stam n. a-stam

n. a-stam m.f. (ī) n. trasati, trasyati van √ trai = beschermen van √ trai = beschermen

m. a-stam

n. a-stam f. ā-stam m./n. a-stam m. a-stam

m. a-stam

m. a-stam n. a-stam


trāyate afleiding van triguņa

oorspr: drie moeders hebbende

versie 30-12-05

pg 47

Vb. sattva (zuiverheid) = sat + tva

-tva

[secundair suffix; vormt neutr. abstracte subst.]

tva (tvad) tvam – tvām – tava (te) tvac

een zekere, verscheidene, gedeeltelijk jij (N) - jou (A) – van jou, jouw (G) huid, kaneel

pron.pers.

√ tvar

haasten

Ia

-da daka dakşiņāpatha


dantya

gevende water zuidelijke regio van india, de deccan verbrand, gepijnigd, gestresst, ongelukkig stok, verticale streep van karakter, duitse komma een stok bezittend kluizenaar gegeven gevende dikke zure melk, yoghurt tand (n. vrucht v.d.) Citrus Aurantium (zure sinaasappel) m.b.t. de tanden, dentaal

√ dam

temmen, overwinnen

IV

danta + ya dāmyati

damaru

bewegend als een drum

√ dam.ś

bijten

Ip

daśati

dam.śa dam.şţra, dam.şţrā

beet, stekend insect slagtand, snijtand, giftand (v. slang) brekende, klievende breuk bedelaar zwervende stevigheid (heilige) grassoort insect

m. a-stam m. a-stam / f. āstam m.f. (ā) n. n. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam m. a-stam m. a-stam m. a-stam m. u-stam n. a-stam

daśāha

bosbrand hitte, pijn, ontsteking het zien, zicht, uitzicht, schouwspel, filosofische school zichtbaar, knap (van uiterlijk) tien tiental tiende Daśaratha, koning van Ayodhyā periode van tien dagen

√ dah √ dā

verbranden geven

I III u

dād.ima dātyūha

granaatappel waterhoen schenker, gever schenkster, geefster

n. a-stam m. a-stam m. r-stam f. ī-stam

dagdha daņd.a daņd.in daņd.in datta dadi dadhi danta

dantaśaţha

dara daraņa daridra daridra dard.hya darbha darbhakusuma, darbhapuşpa dava davathu darśana darśanīya daśa daśat daśama daśaratha

dātŗ dātrī

f. cons-stam tvarate

m.f. (ā) n. m. a-stam m.f.n. in-stam m. in-stam m.f. (ā) n. m.f.n. n. i-stam m./n. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n.

komt van √ dā + acc.

komt van √ du komt van √ du √ dŗş (zien) + anam

m.f. (ā) n. f. cons.-stam m.f. (ī) n. eigenn.; m. a-stam m. a-stam


dahati dadāti, datte

versie 30-12-05

pg 48

dāna dāruņa dārdhya dāsa dāha dāhin dina dinakārya dinacaryā

gift, het geven wreed stevigheid, stabiliteit slaaf, dienaar brand, hitte, brandend gevoel brandend dag dagelijkse leefregels dagelijkse leefregels, dagelijks werk

n. a-stam

√ div, dīv

spelen, schijnen

IV p

diva divasa divā divya tejas

hemel, lucht, dag dag overdag subtiele energie in de agni v.d. ether/ruimte

n. a-stam m. a-stam

√ diś

aanwijzen

VI

diś diśā

richting, gebied richting, gebied

f. cons-stam f. ā-stam

√ diş √ dih

tonen, aanwijzen, produceren insmeren

III p II

dīdhiti

straal, licht, helderheid

f. i-stam

√ dīp

vlammen, stralen, schijnen

IV a

dīpyaka dīrgha dīrgha dīrgham

licht, lamp, lantaarn lichtjesfeest aanstekend, (eetlust) opwekkend, agni-verhogend, vertering bevorderend vertering bevorderend schijnend, stralend, heet Ptychotis ajowan lang (tijd en plaats) lange klinker lang (tijd en plaats)

m. a-stam f. ī-stam m.f. (ī) n.

√ dīv √ du

spelen, schijnen verbranden

IV p Vp

dugdha dugdha dundhubī durātman durjara

melk uitgemolken, geextraheerd grote pauk (muziekinstrument) boosaardig mens, slecht mens niet aan verval onderhevig, onverteerbaar moeilijk te begrijpen

n. a-stam m.f. (ā) n. f. ī-stam m. an-stam m.f. (ā) n.

dīpa dīpālī dīpana dīpanīya dīpta

durbhoda

duryodhana durlabha durvipāka

eigennaam (lett.: harde tegenstander) onverkrijgbare wrede ommekeer (v.h. lot)

komt van √ dā + ana

n. a-stam m. a-stam m. a-stam m./n. a-stam m. a-stam f. ā-stam dīvyati

itt naktam

n. as-stam

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

diśati

dideşţi dehme dīpyate

ppp


m. a-stam

dīvyati dunoti komt van √ duh

naam van de oudste zoon van Dhitarashtra en koning van de Kaurava’s.

n. a-stam m. a-stam

√ duş

verkwisten, bederven, corrumperen, zondigen

IV

duşyati

duşya

kwetsbaar, bedorven, geruïneerd, verspild, schuldig vervuild, achteruitgegaan in kwaliteit

m.f. (ā) n.

komt van √ duş = bederven

duşţi


komt van √ duş = bederven

versie 30-12-05

pg 49

duh.-, dus-

slecht [negatief]

duh.kha duh.khena duh.şanta dūra dūra dūre dūreņa dūrvā dūşaņa

pijn, verdriet, lijden pijnlijk

duşkŗta = slechte daad durjaya = moeilijk te veroveren dūrakta = slecht gekleurd duh.kha = lijden

n. a-stam instr. van subst. als adverb.

eigenn.; m. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam

dūşikā dūşita

ver afstand een grote afstand, ver weg ver weg Cynodon Dactylon (grassoort) destructief, verwondend, verslechterend, ruïnerend slijm van ogen en neus bedorven, vervuild, verwond

√ dŗŗ

breken

IX p

dŗd.ha

m.f. (ā) n.

dŗd.hatā dŗd.hīkaraņa

stevig, onverplaatsbaar, massief, resoluut, sterk stevigheid, onverplaatsbaar object stevigheid verstevigend, bevestigend

√ dŗm.h √ dŗś / paś √ dŗś / paś © √ dŗh

vast maken, verstevigen zien laten zien groeien, stevig worden

Ip Ip I Ip

paśyati, -te darśayati darhati

dŗś (nom. dŗk) dŗśa dŗşţi

f. cons.-stam m.f. (ā) n. f. i-stam

komt van √ dŗś + ti

m.f. (ā) n.

komt van √ dā = geven

daiva doşa daurmanasya

oog aangenaam voor de ogen gezicht, het zien, inzicht, intelligentie bestemd voor (een gift), wat betaald moet worden, wat genomen moet worden hemels goddelijkheid god, zijne/uwe majesteit goddelijke ziener, heilige rishi godin, hare/uwe majesteit plaats, land lichaam, omhulsel, persoon, massa vuur-component van het hele lichaam lichaamsdrager belichaamde, levend wezen belichaamd demon goddelijk, van de goden afkomstig, door het noodlot veroorzaakt lot, kans, fortuin fout, gebrek, constitutie neerslachtigheid, wanhoop

√ dyut

schijnen

dŗd.ha

deya deva devatā deva devarşi devī deśa deha deha agni dehabŗt dehin dehin daitya daiva

f. ā-stam m.f. (ī) n. f. ā-stam m.f. (ā) n.

n. a-stam

dŗņāti pp. van √ dŗm.h = vast maken, verstevigen pp. van √ dŗm.h = vast maken, verstevigen


m.f. (ā) n. f. ā-stam m. a-stam m. i-stam f. ī-stam m. a-stam m./n. a-stam

deva + suffix tā deva + ŗşi

komt van √ dih = in het gips zetten, vorm geven

m. in-stam m. a-stam m.f. (ī) n.

Vgl. devah. = god

m. a-stam? m. a-stam n. a-stam Ia

dyotate


versie 30-12-05

dyuti

pg 50

drākşā

luister, helderheid, uitstraling, waardigheid, knapheid vloeibaar, dun (guna) nattigheid, vloeibaarheid, vloeibaar maken, bevochtigen dat wat verplaatst kan worden, object, substantie, zaak, eigendom. farmacologie (lett.: de eigenschappen van de objecten) tejas in materie met vorm en kleur druif

√ dru √ dru

lopen, rennen, vluchten verwonden

druma

boom

√ druh

verwonden, een hekel hebben aan, haten

dva (dvi in compounds) dvam.dva, dvandva

twee

drava dravatva(ka) dravya

dravyaguņa dravyamaya tejas

dvadasa dvaya dvaya dvaras dvare dvareņa dvār dvāra dvi (in compounds) dvitīya dvitīya dvitīyā dvija dvidhā dvirvacana √ dviş

dviş dvis dvīpa dvīpin

tweetal, paar van tegenstellingen twaalfde, bestaande uit twaalf tweevoudig, tot een paar behorend koppel, paar, tweetal afstand, duur ver, op een afstand ver, door een afstand deur, toegang, gelegenheid deur, toegang, opening, lichaamsopening twee tweede de tweede, metgezel, dualiteit het tweevoud, de tweede keer lett.: tweemaal geborene, m.n. een brahmaan, tand (groeit tweemaal) tweevoudig herhaling, reduplicatie (gramm.) verafschuwen, haten

f. i-stam m.f. (ā) n. n. a-stam

komt van √ dru = lopen

n. a-stam

komt van √ dru = lopen

n. a-stam n. as-stam f. ā-stam Ip Vp m. a-stam IV p

n. a-stam

druhyati

komt van √ dvi = twee

m.f. (ī) n. n. a-stam n. as-stam

komt van √ dvi

f. cons.stam n. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam f. ā-stam m. a-stam

n. a-stam II u

m. cons-stam

dveşas

vijand tweemaal eiland tijger, panter, luipaard (beest met eilandachtige stippen) afschuw

√ dhan

iemand snel laten bewegen/lopen

III p

dhana

weelde, geld, iets van waarde, bezittingen winnaar van weelde (Arjuna) weelde bezittend, rijk boog

n. a-stam

dhanañjaya dhanavat dhanu

dravati druņoti

dvişţi, dvişţe

m./n. a-stam m. in-stam n. as-stam

m. a-stam vat-stam m. u-stam


dadhanti

tatpuruşa-sst. dhana + suffix vat

versie 30-12-05

dhanu dhanya dhanvan dhanvantari

pg 51

woestijn gelukkig boog, regenboog, woestijn dokter onder de goden, (lett.: bewegend in een boog; de god die jety in het NO offert) pijp, slang, bloedvat het land van de juiste tradities

f. u-stam m.f. (ā) n. n./m. n-stam m. i-stam

religieuze wet, plicht, dat wat bijeenhoudt, orde, wet juist, wettelijk, deugedelijk, heilig

m. a-stam

√ dhā

neerzetten, vasthouden, dragen, vasthechten, produceren, steunen

III

dadhāti, dhatte

dhā

plaatser, beheerder

m. a-stam

komt van √ dhā = neerzetten, steunen etc.

element, lichaamsweefsel, deel, wortel v.e. woord (gramm.) deel v.h. stofwisselingsproces graan graan, mais van graan afkomstig, graanachtig dragend, bevattend, steungevend steungevende

m. u-stam

f. ā-stam

dhārmika dhārmika

de dragende, bevattende, steungevende, het gericht zijn van de aandacht, concentratie hoek, stroom, stortvloed, douche, begieting dragend, bezittend, vasthoudend deugdzaam rechter

m.f. (ī) n. m. a-stam

dharma + ika

√ dhāv √ dhī

wassen, schoonmaken, reinigen waarnemen, denken

Ip III a

dhāvati dīdhīte

dhī

f. ī-stam

dhīmat dhīra

intellect, wijsheid, begrip, gedachte wijs evenwichtig man, wijs mens

√ dhukş √ dhū

opporren schudden, vuur aansteken

Ia Vu

dhūma

rook

m. u-stam

√ dhŗ √ dhŗ ©

houden, dragen dragen, vasthouden

Iu X

dharati dhārayati

dhŗti

standvastigheid, onverstoorbaarheid gehouden, onderhouden, gesteund, geobserveerd, gebruikt, gedragen (kleren), in bezit van

m.f. (ā) n.

komt van √ dhŗ = dragen

Vp Ip

dhŗşnoti dhayati

dhamani, dhamanī dharmakşetra dharma dharmya

dhātu dhātupāka dhānā dhānya dhānya

dhāra(ka) dhāraņa dhāraņā dhārā dhārin

dhŗta

√ dhŗş √ dhe

durven drinken, absorberen, zuigen, likken

f. i-stam; f. ī-stam n. a-stam

[eerste woord van de Bhagavadgīta] komt van √ dhŗ = houden, vasthouden

m.f. (ā) n.

m. a-stam f. ā-stam n. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

komt van √ dhā = neerzetten, steunen etc. komt van √ dhā = neerzetten, steunen etc. komt van √ dhā = neerzetten, steunen etc.

f. ā-stam

m. a-stam


dhukşate dhūnoti

versie 30-12-05

dhenu

pg 52

f. u-stam n. a-stam

dhauta

koe stevigheid, stabiliteit, kracht, vastbeslotenheid, ernst gewassen, gereinigd

√ dhmā √ dhyai

blazen mediteren, denken over

Ip Ip

dhyā dhyāna dhyāyat dhruva

f. ā-stam n. a-stam m.f. (antī) n. m.f. (ā) n.

nakha nagara nagarī naţa

het denken, het mediteren meditatie denkend, mediterend vast, constant, onveranderlijk, onbeweeglijk niet (soms: alleen) niets nacht krokodil, alligator nergens ster, zon, maanhuis, sterrenconstellatie nagel, klauw stad stad danser

√ nad

klinken

Ip

nadī nanu

f. ī-stam

nanu

rivier zeker [als reactie op voorgaande] goed! waarom?

√ nand

juichen, zich verheugen

Ip

nanda nandathu nandana nandin

m. a-stam m. u-stam m.f. (ā) n. m. in-stam

nabhas

plezier plezier blij naam van verschillende planten waaronder de Indiase vijgenboom niet mannelijk of vrouwelijk, hermafrodiet, eunuch, neutraal wolk, mist, atmosfeer, lucht

√ nam

buigen

Ip

namas nayanā, nayanī nayanabudbuda nara nava nava navanīta

n. as-stam f. ā-stam / f. ī-stam n. a-stam m. a-stam

navama

eerbetoon, hommage, groet oogpupil oogbol man negen nieuw verse boter (lett.: nieuwe weelde) negende

√ naś

verdwijnen, vertrekken

Ip

nas nasta nasya

f. as-stam m. a-stam n. a-stam

nasya

neus, neusgat neus stof die niezen opwekt, therapie via neus (druppels, inhalatie) nasaal, behorend tot de neus

√ nah

vastbinden

IV p

nāga

slang, slangendemon, slangenmens

m. a-stam

dhairya

na, nā na kim.cit nakta nakra na kva cit nakşatra

napum.saka

ppp. m.f. (ā) n. dhamati dhyāyati

n.b. kim wordt verbogen

n. a-stam m. a-stam n. a-stam m./n. a-stam n. a-stam f. ī-stam m. a-stam nadati

nandati komt van √ nand (blij zijn) komt van √ nand (blij zijn) √ nand (blij zijn) + ana

m.f. (ā) n.

na+pum.saka

n. as-stam

Vgl. nabhasa agni (een van de bhūta agni’s) namati

m.f. (ā) n. n. a-stam m.f. (ī) n. slechts in enkele nv.

m.f. (ā) n.


nahyati

versie 30-12-05

nād.i, nād.ī

pg 53

buisvormige pijp, ader, luchtpijp etc. ader de kunst van het pols lezen, de polsdiagnose niet erg klank, schreeuw latende klinken, samenklinkend, meetrillend, vibrerend klank, lawaai klinkend, resonerend, vibrerend, brullend verschillende, ieder op zich, onderscheiden bestaande uit verschillende soorten, menigvoudig navel, naaf v.e. wiel, holte, vertrouwde, vriend, souverein genaamd inderdaad naamgevingsceremonie genaamd, namelijk naam naam naam en vorm Brahma, Vishnu, Krishna (lett.: de zoon v.d. mens) cocosnoot holle stengel (als v.d. lotus), riet, pijp, ader, navelstreng lotusbloem neusdruppels, niesmiddel verlies, verdwijning, vernietiging, dood verwijderend, vernietigend neus neus, neusgat neusgat neer, in, naar beneden woning, verblijf inkooksel, het inkoken

f. i-stam; f. ī-stam

m. a-stam m. a-stam

ni + kvātha

ni+ √ kşip

neerwerpen, werpen, plaatsen (+ loc.)

VI

nikşipati

nigŗhīta

teruggetrokken

m.f. (ā) n.

ni+ √ gŗ ni+ √ grah

slikken onderdrukken, vangen, grijpen, zich terugtrekken

p IX u

nighaņţu

Vedische woordenlijst

m. u-stam

√ nij

wassen, zuiveren, voeden

II a

niŋkte

nitambavatī nitamba nitya

vrouw met mooie billen achterwerk, helling (v.e. berg) eeuwig, gebruikelijk, altijd, noodzakelijk, dagelijks altijd in beweging zijnde eeuwigheid

f. ī-stam m. a-stam m.f. (ā) n.

[marmapunt]

nād.i nād.i vijñāna nātināda nādita nādita nādin nānā nānāvidha nābhi nāma nāma nāmakaraņa nāmatah. nāmadheya nāman nāma-rūpa nārāyaņa nārikela nāla(ka) nālīkā nāvana nāśa

nāśana nās nāsā nāsikā ni- (in comp. nai-) niketa nikvātha

nityaga nityatva

f. i-stam n. a-stam

Verwant met nadī

m. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam

m.f. (ā) n. f. i-stam

[marmapunt]

n. a-stam n. a-stam o. n-stam m. a-stam m. a-stam m./n. a-stam f. ā-stam n. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n. f. cons.-stam f. ā-stam f. ā-stam



nigirati, nigilati nigŗhņāti

nitya + suffix tva

versie 30-12-05

pg 54

nityam nidāna

eeuwig oorzaak, touw

ni+ √ drā

in slaap vallen

nidrā

slaap, slaperigheid

f. ā-stam

ni+ √ nad

schreeuwen. klinken

Ip

ninada

schreeuw, klank

m. a-stam

√ nind / √ nid

beschuldigen

Ip

nindita

schadelijk

m.f. (ā) n.

ni + √ pat

naar beneden storten, neervliegen, zich neerzetten, gebeuren, aanvallen, doden, binnenkomen drinken

p

nipatati

Ip

nipibati, -te

m. a-stam

nipuņa nibaddha

val, achteruitgang, aanval, uitzondering (gramm.) slim, knap, bedreven in gebonden

ni+ √ bandh

vastbinden, in de boeien slaan

nibandha

vastgebondenheid, keten, slaaf zijn geheim, verborgen soort voedsel (gekookt vlees met specerijen)

ni + √ pā

nipāta

nibhŗita nimardaka

n. a-stam

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

ninadati nindati

ppp.


ppp.

ni + √ yam

stoppen, blijven, vasthouden, controleren, handen naar beneden houden, aanbieden

niyata

geforceerd, vastgesteld, gecontroleerd noodzakelijk terughouden, onderdrukken, preventie, iets niet doen

m.f. (ā) n.

ni + √ yuj

zich verbinden met, in dienst nemen (+ loc.)

vii

niyojya nirukta

dienaar verklaring, etymologie

m. a-stam n. a-stam

nirutsuka nirūha

zonder enthousiasme reinigingsklysma


nirodha

opsluiting, onderdrukking

m. a-stam

nir + √ diś

aanwijzen, specificeren, onderscheiden, beschouwen

VI p

nirdiśati

nirdişţa

m.f. (ā) n.

komt van nir + √ diś


nir + gerund van √ vŗt komt van √ nir-vā = uitwaaien (v.e. kaars)

m. a-stam

sst.: nir + vedah.

nilaya

aangewezen, verklaard, voorgenoemd, bedoeld, geleerd geproduceerd, geuit, voltooid zegening, bevrijding, zaligheid, geluk tevreden, gelukkig onverschilligheid, nietbetrokkenheid rustplaats, verblijfplaats, nest

m. a-stam

ni + √ vid © ni + √ vŗt

rapporteren, informeren terugkeren

x I

van ni + √ lī nivedayati nivartate

niśā

nacht

f. ā-stam

ni + √ śās

bevel geven weg te gaan, wegsturen

II p

niśāsti

niśāsus niścala

bevel om weg te gaan stabiel, bewegingsloos

n. us-stam m.f. (ā) n.

ni + śāsus = bevel nih. = niet + cala = bewegend

niyatam niyama

nirvartya nirvāņa nirvŗta nirveda

niyacchati

m. a-stam


niyuŋkte van nir (zie nis-) + pp van √ vac = spreken van nir + √ ūh = verwijderen, wegsturen

versie 30-12-05

niścita nişāda nişādin nişedha nişedhya nişevya nişkramaņa nişţhā

pg 55

bepaald man van lage kaste man van lage kaste, berijder hindernis, verbod, preventie teruggehouden, verhinderd, verboden wat geoefend moet worden het naar buiten gaan, vertrek positie, conclusie, vaardigheid, gehechtheid, conditie kennis, gramm.term (part.suffixen)

m.f. (ā) n. m. a-stam m. in-stam m. a-stam m.f. (ā) n.

nih. = niet + cita

m.f. (ā) n. n. a-stam f. ā-stam

fut.pp.

niş + √ pīd.

persen, drukken

nisnis-, nih.-, naih.

uit, voort, naar buiten zonder, missend

ni+ √ sidh

voorkómen

nisŗta (nih.sŗta)

verdwenen, weggegaan, te voorschijn gekomen/ontbloot (als van een zwaard uit schede)

m.f. (ā) n.

nis+ √ kram

verlaten (+abl.)

I

nistuşa

vrij van kaf

m.f. (ā) n.

ni + √ han

aanvallen, vernietigen, straffen, bezoeken, aanraken, genezen van ziekte, doden

II p

nihita

geplaatst, bewaard in, weggelegd

m.f. (ā) n.

√ nī

leiden, meenemen, vergezellen

Iu

nīla

zwart, donkerblauw, donkergroen saffier, indigo, Indische vijgenboom een blauwe nek bezittend naam van Shiva (lett.: blauwe keel) nadat hij het vergif dronk dat vrijkwam bij het karnen van de oceaan; pauw nu, nu dan, nog, inderdaad, zeker (vaak begin van neg. zin)

m.f. (ā/ī) n.

√ nud

duwen, verwijderen

VI u

nudati

nud(a)

duwend, verwijderend, verdrijvend

√ nŗt

dansen

IV

nŗ nŗpa nŗśam.sa nŗśam.sa netra netra naika (na + eka) naimittika

mens koning verwondend monster leider, gids oog niet een, veel, gevarieerd afhangend van een oorzaak, toevallig, incidenteel effect werkeloosheid, dadeloosheid en niet antilope de naar beneden groeiende, Indiase vijgenboom (Ficus bengalensis)

m. m. a-stam

nŗtyati onrgelm. verbuiging

nīla nīlakaņţha nīlakaņţha

nu

naimittika naişkarmya no (< na + u)

nyaŋku nyagrodha

nişpīd.ayati prefix ibc nişedhati

m. a-stam

niskrāmati nis+tuşa nihanti

nayati, -te

[marmapunt]


m. a-stam m. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ī) n. n. a-stam .

.

m. u-stam m. a-stam

.


versie 30-12-05

pg 56

nyas (< ni + √ as)

zich terugtrekken, neerzetten

I

nyāya

m. a-stam

nyāyika nyāsa nyūna pa pakva pakvāśaya pakşa pakşin pakşin pakşman paŋka paŋgu

logica, filosofisch systeem (Gautama) dat kennis wil verkrijgen door logica en nauwgezette observatie. kenner van de Nyāya-filosofie neerleggen, neerzetten inferieur drinkend rijp, gebakken, gekookt maag, buik vleugel, zij vleugels bezittend vogel bovenste oogwimper modder, vuil, moeras kreupel

√ pac

koken

Iu

paca, pacana pacana pañca pañcama

kokend, bakkend kookgerei vijf vijfde

√ paţ

bewegen, vloeien, uitbarsten

Ip

paţa paţala paţala

doek, deken, kleed, sluier rose, bleekrood dak, bedekking, huid, membraan, cataract, afdeling, de boom Bignonia Suaveolens de boom Bignonia Suaveolens (met de trompetbloemen) Trichosanthes Dioeca of de vrucht daarvan het kronen van het hoofd met een tulband of tiara het kronen van het hoofd met een tulband of tiara

m. a-stam

√ paţh √ paņ

lezen eren, prijzen, kopen, onderhandelen

Ip Ia

paņasa

broodvrucht (Artocarpus Integrifolia) student

m. a-stam

heersen over, regeren, bezitten, controleren vallen, vliegen, licht laten vallen op

IV a

patyate

Ip

patati

paţalā paţola paţţabandha paţţadhana

paņd.ita √ pat √ pat

patam.ga, pataŋga patam.ga, pataŋga pati patita pattra pattūra pattūra patnī

vliegend vliegend insect, bij, vlinder, straal, zon, paard, rijstsoort echtgenoot gevallen, gedruppeld, neergedaald vleugel, blad, vogel, veer van een pijl, laurier Achyranthes triandra rode sandaal vrouw

m. a-stam m. a-stam

pacati

nyāya + ika pp

m.f. (ā/ī) n. m.f. (ā) n. m. a-stam m. a-stam m.f.n. in-stam m. in-stam n. n-stam m. a-stam

. . . .

pacati

m. a-stam m.f. (ī) n. paţati

n./m. a-stam f. ā-stam n. a-stam m. a-stam n. a-stam paţhati, -te paņate

m. a-stam

m. a-stam m. i-stam n. a-stam m. a-stam n. a-stam f. ī-stam


versie 30-12-05

pg 57

√ path

gaan

Ip

patha pathin pathya

pad, weg pad, weg goed, gezond, passend

m. a-stam m. in-stam

√ pad

gaan, verkrijgen

IV a

pad pada padāpa padārtha

stap, voet, maat plaats, staat, stap, voet boom betekenis van een woord, ding, categorie, voorschrift lotusbloem Nelumbium speciosum (sluit zich ’s nachts) padmapura

m. cons.-stam n. a-stam m. a-stam m. a-stam

padma padmapura panthan payas payojana para para

pad, weg melk, sap, water, regen, mannelijk zaad, kracht doel, motief, behoefte, missie hoger, verder, hoogste, beter, uitstekend, superieur, het beste ver, volgend, toekomstig

pathati

padyate

m./n. a-stam eigennaam; m. astam m. n-stam n as-stam n a-stam (ook m?) adj. pron.; als sah. m.f. (ā) n? m.f. (ā) n.

n.b.: n.nom/acc. wordt als subst. verbogen. komt van √ pŗ paragŗhnāti

para+ √ grah

accepeteren, adopteren, bezitten, bezetten

IX

paratantra

regel/formule voor een andere behandeling of uitvoering behorend tot een andere behandeling of uitvoering, gehoorzaam, ondergeschikt superioriteit, prioriteit verste, hoogste, beste, ergste overdonderd verder, erna maximum hoeveelheid weg, voort

n. a-stam

parā + √ ji

overwonnen worden overvallen worden door, verstoken zijn van, verlies lijden

Ia

parāyaņa

meest belangrijke, essentie, uiteindelijke doel rond, ongeveer, omheen, afkomstig van

n. a-stam

pari+ √ aţ pari+ √ īkş

rondzwerven onderzoeken

I I

parikrayaņa

huur, in dienst neming

n. a-stam

pari+ √ krī

verkrijgen, kopen, huren

a

paricāraka

m. a-stam m. a-stam

paritrasta parinirvāna paripūrņa

bediende transformatie, verandering, seizoensverandering, dimensie, evolutie, resultaat bevreesd, bang complete verdwijning geheel gevuld, bezet

pari+ √ bhuj pari+ √ bhram

genieten ronddwalen

VII I

parimāņa

maat, omstandigheid, duur, gewicht, aantal

n. a-stam

paribhunakti paribhramati komt van pari + √ vŗj

pari + √ rabh

omhelzen

Ia

parirabhate

paratantra paratva parama paravant paras parā parā-

pari-

pariņāma

m.f. (ā) n.

t.o. sva-tantra

n. a-stam

 mātrā

prefix parājayate

prefix paryaţati parīkşate komt van pari + √ krī parikrinīte



versie 30-12-05

pg 58

pari + √ lip

rondom insmeren

parivarjana

het vermijden, ontsnapping

pari + √ vŗj

vermijden

parivŗta

omringd door, een gevolg hebbend

pari + √ vŗdh ©

laten groeien, verzorgen (planten)

X

parivrāj pariśrānta parişād parihāra

geneesmiddel? (medicant) uitgeput, vermoeid verzameling, gehoor vermijding, kwijtraken

m. cons-stam m.f. (ā) n. f. cons.stam m. a-stam

pari + √ has pari + √ hŗi

lachen verlaten, wegdragen

u

parihāsa

grap, gelach

m. a-stam

√ parīkş (pari + √ īkş)

onderzoeken, kritisch nagaan

I

parīkşaņa parīkşita parīta paruşya parus

onderzoek onderzocht, bewezen overrompeld, gegrepen door gevarieerd, menigvoudig gewricht, lichaamsdeel (ussen twee gewrichten) (n. vrucht v.d.) Grewia Asiatica, Xylocarpus Granatum vrucht v.d. Grewia Asiatica of Xylocarpus Granatum veer, blad medicinale plant

n. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. n. us-stam

parūşa(ka ) parūşaka parņa parpaţa

parilimpati

n. a-stam parivŗņakti

m. a-stam m. a-stam

paryāpta paryāya parvata parvan

voldoende herhaling, synoniem berg gewricht, ledemaat, knop v.e. plant, afdeling, wisseling, overgang [lett.: volheid] verandering van de maan: volle of nieuwe maan; zijdegewricht rib stro maataanduiding voor gewichten, vloeistoffen en tijd ui een pala (48 gram) wegend grijs, bejaard grijs behaard wind, vata, adem, zuiveraar apparaat om te zuiveren (borstel bv.)

m.f. (ā) n. m. a-stam m. a-stam n. n-stam

√ paś

zien

u

paśu paśyat paścā paścāt

kudde, huisdier, offerdier het zien achterste, laatste achteraan, laatst, naderhand

m. a-stam n. cons.-stam

√ pā √ pā

drinken beschermen

Ip II p

palāņd.u palika palita palitin pavana pavana

parīkşate

n. a-stam

stevig worden

parśu pala pala

pariharati

m. a-stam

√ paryavasthā (pari + ava + √ sthā)

parvasam.dhi

parivardhayati

m. i-stam

[marmapunt]

m. u-stam m. a-stam n. a-stam m. u-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m. a-stam n. a-stam


paśyati, -te darśayati

pibati, -te pāti

versie 30-12-05

pāka

pg 59

vertering, koken, bakken, rijping, volwassenwording, ontsteking, abces rijpend, volwassen wordend, verterend kokend, bakkend, verterend neerval afstammeling van Pandu het leger van de Pandava’s Pandu wit, geelachtig wit, geelachtig drinkbeker, vat voetzool, handpalm voet vierdedeel, kwart (sterke) drank (sterke) drank, siroop hand drinkbaar drank, water slecht, kwaad, misdadig boef, schurk kwaad, ramp, leed pijn doend drinkend anus soort dadelboom aards koning, leider ribbengebied, flanken rib hiel bewaker, herder, beschermer van de aarde: koning, prins uitwendige oor, oorlel, grens, dijk, brug soort dadelboom zuiver, schoon de vuurgod Agni, het vuur troebel, bewolkt, slijmerig, glijdend, gelatineachtig (guna)

m. a-stam

√ piņd.

tot een bal maken, samenvoegen, verbinden

I a, X p

piņd.a

ronde bal of hoop, rijst- of meelbal, schouders boven de sleutelbeenderen brug, pad door natte velden Cocculus-soort velletjes van sesamzaad en andere oliehoudende zaden, vettige cake, wierook, hing (Asa Foetida), saffraan grootvader van vaders zijde (lett.: grote vader); Brahmā

m. a-stam

pākin pācaka pāţhīna pāņd.ava pāņd.avānīka pāņd.u pāņd.u pāņd.ura pātra pāda pādu pādaśeşa pāna pānaka pāni pānīya pānīya pāpa pāpa pāpman pāpman pāyin pāyu pārevata pārthiva pārthiva

pārśva pārśvaka pārşņi, pārşņī pāla pāli pālīvata, pārevata pāvaka pāvaka picchala

piņd.ala piņd.ālu piņyaka

pitāmaha

m. a-stam m. a-stam n. a-stam eigenn.; m. u-stam m.f. (= m) n m.f. (ā) n n. a-stam m. a-stam m. u-stam n. a-stam m. a-stam m./n. a-stam m. i-stam m.f. (ā) n n. a-stam m.f. (ā) n m. a-stam

m. u-stam m. a-stam m.f. (ā) n m. a-stam n. a-stam m. a-stam f. i-stam; f. ī-stam m. a-stam

Vgl. āhārpāka en dhatupāka

pāņd.u + a

afl. van pŗthvī = aarde

f. i-stam m. a-stam m.f. (ā) n m. a-stam m.f. (ā) n

m. a-stam m. u-stam m./n. a-stam

m. a-stam


piņd.ate

versie 30-12-05

pitta

pg 60

n. a-stam

pitŗ pipīlika

gal; het biologisch principe van de transformatie galblaas (lett.: woonplaats v.d. gal) vader mier

pipāsat pipāsā pipīlikā

dorstig dorst kleine rode mier, teek?

m.f. (antī) n. f. ā-stam f. ā-stam

pippali, pippalī pippalīmūla pipīlikā

lange peper (Piper longum) wortel van de lange peper mier, iemand met een slanke taille

f. i- en ī-stam n. a-stam f. ā-stam

√ piş

malen, fijnmaken, verwonden, kneden

VII p

pinaşti

piba pişţa pişţa pişţi

drinkende fijngemalen, verkruimeld cake, pasta, pastei poeder dat door verpulvering is verkregen

m.f. (ā) n m.f. (ā) n m. a-stam

komt van √ pā

√ pī, pi

zwellen, groeien

Ia

payate

pīd.ana pīd.ana pīd.ā pīd.ita pīta pītha pīnasa

drukkende, pijn doende het drukken, pers, pijniging pijn geperst, verwond, bedekt dronken stoelgang kou, slijmvliesontsteking, rhinitis (vrucht v.d.) boomsoort (Careya Arborea of Savadora Persica) gezwollen, vol, vet, sterk vet witte lotubloem, witte paraplu, stip op voorhoofd, tijger, kleur wit, vogelsoort, mangosoort, suikerrietsoort, soort melaatsheid sereen, waardevol, heilig, zuiver, aangenaam, juist zoon dochter terug (richting), weer, opnieuw, verder nog eens, aan de andere kant bereklauw, (vrucht v.d.) Boerhavia Procumbens lett.: hij die goederen teruggeeft (Vishnu, Krishna); 5e en 7e maanhuis man man, dienaar, ziel

m.f. (ā) n n. a-stam f. ā-stam m.f. (ā) n m.f. (ā) n n. a-stam m. a-stam

pittāśaya

pīlu pīvan pīvas puņd.arīka

puņya putra putrikā punar punar api punarnavā punarvasu pumāmsa pum.s

m. a-stam m. r-stam m. a-stam tegenw. deelw. van √ pā

m. u-stam m.f. (arī) n n. as-stam n. a-stam

m.f. (ā) n m. a-stam f. ā-stam

f. ā-stam m. a-stam m. a-stam


Onregelmatige verbuiging; m.sg. pumān.

versie 30-12-05

pura purā purāņa purāņa puri purīşa puruşa

pg 61

stad oud, in oude tijden, in een vroeger bestaan oud, legendarisch, chronisch verhaal over oude tijden, oude kroniek stad, rivier vuil, ontlasting bewust geworden materie, mens, hoogste geest, het Zelf

n. a-stam m.f. n. a-stam n. a-stam f. i-stam n. a-stam m. a-stam

puruşa uttama > puruşottama

opperste geest van het heelal

√ puş √ puş

goed gedijen, bloeien voeden

IV p, IX p X

puşţi

toename, ontwikkeling, voorspoed, weelde, voeding toename, ontwikkeling, voorspoed bevorderend bloem, bloesem, plekje op de nagels, menstruatievloed boek lotus

f. i-stam

reinigen, zuiveren, kaf van het koren scheiden, uitdenken, verlichten eren

IX u

punāti

Xp

pūjayati

f. ā-stam m.f. (ā) n

pūra pūraņa pūrņa pūrņa pūrva

eer schoon, zuiver, helder, gereinigd vuiligheid, pus stinkend etter, pus vulling, voldoening, zwelling v.d. rivier vullend, voldoening gevend vullend vol volheid voorafgaande, eerdere, vroeg

pūrvam pūrvaka

eerst voorafgaande, eerste

√ pŗ √ pŗŗ

overbrengen, afleveren, beschermen, promoten vullen

pŗkta

gemengd met, vervuld van

√ pŗc

mengen, verbinden

pŗthak

apart, verschillend, stuk voor stuk individualiteit, het alleen zijn, verscheidenheid (apart zijn), afscheiding aarde (element) gevraagd rib, wervel rug, bovenkant, top, oppervlakte

puşţivardhana puşpa pustaka puņd.arīka √ pū √ pūj

pūjā pūta pūti pūti pūya pūra

pŗthaktva pŗthivī, pŗthvī, pŗşţa pŗşţi pŗşţha

puşyati, puşņati poşayati

m.f. n. a-stam n. a-stam n. a-stam n. a-stam

m. i-stam m.f. n. m./n. a-stam m. a-stam

komt van √ pŗ = vullen

m.f. (ā) n m.f. (ā) n m.f. (ā) n m. a-stam adj. pron.; als sah. m.f. (ā) n?

komt van √ pŗ = vullen komt van √ pŗ = vullen komt van √ pŗ = vullen komt van √ pŗ = vullen n.b.: n.nom/acc. wordt als subst. verbogen.

III p

piparti

X p, VI p, III p

pŗnāti, pŗnati, piparti

VII p

priņakti

m.f. (ā) n. f. i-stam n. a-stam


versie 30-12-05

pŗśni peya

pg 62

peyā peśī

gespikkeld, gevlekt, gevarieerd vloeibaar, dat wat gedronken wordt dunne soep, rijstwater spier

√ pai

drogen

Ip

paitta, paittika poşa poşaņa pautra paurava paura paura:jana pauruşa pauruşeya

m.b.t. de gal / pitta toename, veelheid voeding kleinzoon inwoner van Peru stad, stadsbewoner stadsbevolking menselijk gemaakt door mensen, menselijk voorwaarts, voort, weg, voorafgaand

m.f. (ī) n. m. n. a-stam m. a-stam m. a-stam m. a-stam m. a-stam

pra+ √ i > pre pra+ √ iş pra + √ kath

voortgaan zenden, wegdoen aankondigen, proclameren

II p Xp Xp

prakathana prakāma prakāra prakāva

aankondiging vreugde, object van verlangen manier, wijze manier

n. a-stam m. a-stam m. a-stam m. a-stam

pra + √ kāś

zichtbaar worden, duidelijk worden, zich manifesteren

a

prakāśa

schijnend, licht, zichtbaar, helder lichtgevend zich laten zien, manifestatie onderricht eigen constitutie, basis, natuur opwinding, uitbarsting (ziekte, oorlog etc.)

m.f. (ā) n.

pra-

prakāśana prakāśana prakāśanā prakŗti prakopa

m.f. (ā) n. f. ā-stam f. ī-stam

prefix

m.f. (ā) n. n. a-stam f. ā-stam f. i-stam m. a-stam

zichtbaar worden, duidelijk zijn, aankondigen

prakhyāti prakhyāna praguņa

m.f.n. i-stam n. a-stam m.f. (ā) n.

pracura

zichtbaar het gekende rechtuit, eerlijk, correct, excellent veel

√ prach

vragen

VI p

prajanana prajā

reproductie kind, onderdaan (van koning), geboorte, nageslacht heer der schepselen, het werkzame aspect van Brahma, Agni, Indra, etc. goed of aangenaam voor het nageslacht of het volk


pra + √ jñā

kennen, vertrouwd zijn met, ontdekken

IX p

prajña prajña prajñā

wijs wijze verstand, intelligentie, wijsheid, intellect

m.f. (ā) n. m. a-stam f. ā-stam

prajāhita

komt van √ puş putrah. + a

puruşa + eya

pra + √ khyā

prajāpati

pāyati

praiti preşayati prakathayati

prakāśate

pra + √ kup prakhyāti

m.f. (ā) n. pŗcchati, -te

m. i-stam m.f. (ā) n.


prajānāti

versie 30-12-05

pg 63

prajña-parādha

vergissing van het verstand

pra + √ ņaś

verdwijnen

IV p

praņava praņidhi

de heilige lettergeep Om geheim agent

m. a-stam m. i-stam

pra + √ ņu pra + √ ņud

een resonerend geluid maken duwen, verwijderen

VI u VI u

praņud(a) (ifc)

duwend, verwijderend, verdrijvend gevuld met, bedekt met, aanhoudend in de vroege ochtend naar, m.b.t. terug naar, in omgekeerde richting

pratata pratar prati prati-

praņaśyati komt van pra + √ ņu praņavati, -te praņudati

m.f. (ā) n. vz. + acc.

prati + abhi + √ jñā pra+ √ āp prati + √ i

herkennen verkrijgen, winnen vertrouwen inboezemen ©

IX Vp

pratyabhijānāti prāpnoti pratiyāyayati

pratikāra pratikopa

remedie boosheid (tegen iemand)

m. a-stam m. a-stam

prati + √ gam

teruggaan, terugkeren

I

pratighāta

m. a-stam

praticchandaka

terughouding, preventie, oppositie, weerstand portret, tekening

prati + √ jñā

toestaan

u

pratijñā pratijñāna


pratidinam

toestemming toestemming, belofte, overeenkomst dagelijks

prati + √ pāl prati + √ pūj prati + √ budh

wachten op eer bewijzen wakker worden

X I IV

pratiyatna

zorg

m. a-stam

prati + √ vac

antwoorden

prativacana

antwoord

n. a-stam

prati + √ vas prati + √ śru

wonen (in) (iemand) beluisteren, beloven

I Vp

pratişedha

m. a-stam

pratişţa pratişţhā

verbod, afzegging, weigering, preventie het stil staan het stil staan, fundering, woning, stevigheid, basis, voetstuk, voet, been

prativasati pratiśŗņoti komt van prati+ √ sidh


komt van pra + √ sthā komt van prati + √ sthā

prati + √ sidh > pratişidh prati + √ sthā prati + √ i

verbieden, voorkomen (prevent), afhouden, niet toestaan vestigen vertrouwd maken met ©

I

pratişedhati

Ip X

pratitişţhati pratiāyayati

pratīkāra pratīta


komt van prati + √ i

pratuda pratyak pratyakşa pratyanīka pratyanīka

remedie, hulpmiddel vertrouwd met, bekend, begrepen, overtuigd, duidelijk pikker (vogelsoort) direct naar binnen gericht zichtbaar, duidelijk, manifest vijandig, verwondend vijand, opponent

pratyabhi + √ jn(!)ā

herkennen

IX

pratyāya

tol, bijdrage, belasting

m. a-stam

pratigacchati

n. a-stam pratijānāti komt van prati + √ jñā komt van prati + √ jñā

pratipālayati pratipūjayati pratibudhyate komt van prati+ yatna

m. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m. a-stam


pratyabhijānāti

versie 30-12-05

pg 64

pratyāhāra

terugtrekking; groep letters samengevat in één lettergreep (als bij de shiva-sutra’s)

m. a-stam

√ prath

groter worden, vemeerderen, beroemd worden

Ia

prathama prathamam prathita

eerste, voorgaande reeds wijd bekend, beroemd

m.f. (ā) n.

pra + √ dā

geven, informeren

pradāna

gift

pra + √ diś

aanwijzen, tonen, verklaren

prada

m.f. (ā) n.

pradişţa pradeśa pradhāna

gevend, offerend, sprekend, veroorzakend aangewezen, verklaard plaats voornaamste, belangrijkste

pra + √ nam

onderdanig zijn aan

I

prapad

voorvoet

f. cons.-stam

pra + √ pā

(beginnen met) drinken

Ip

prabandha

band, verbinding, compositie, literair werk sterk, heftig (ook van pijn), belangrijk, machtig plaats van oorsprong

m. a-stam

licht worden (’s ochtends), verlichten, schijnen

p

helderheid, licht, straling, glans macht, specifieke eigen kracht van een voedingsstof

f. ā-stam

pra + √ bhāş pra + √ bhu

spreken, verklaren opkomen, macht hebben

Iā I

prabhŗti prabhŗti

offerande, slag, begin beginnend met, sinds goed gekarnd

f. i-stam

prabala prabhava pra + √ bhā

prabhā prabhāva

pramathita

m.f. (ā) n.

pradiśati

m.f. (ā) n. m. a-stam m.f. (ā) n.

m.f. (ā) n.


pra + √ mā

meten

II p

pramā pramāņa

basis, maat, ware kennis maat (m.b.t. lengte, gewicht etc.), standaard geagiteerd, onstuimig, opgewonden,turbulent, vergfitiging, zorgeloosheid, onverschilligheid, gekte poging


pra + √ yuj

prayukta prayoga prayojaka prayojaka prayojana

vooruitgaan, voortgang boeken, zijn baan vervolgen gebruiken, aanvaarden, in dienst nemen, samenvoegen

gebruikt, uitgesproken, ondernomen verbinding,gebruik, teken, plan auteur, samensteller veroorzakende doel

prabhāti

prabhāşate, -ti prabhavati

m.f. (ā) n.

vreugde, plezier jonge vrouw

pra + √ yā

komt van bala

m. a-stam

pramada pramadā

prayatna

pra + dhāna praņamati pra + pad prapibati

m. a-stam

plezier hebben, nonchalant zijn, onverschillig zijn

pramāda

komt van √ prath pradadāti

n. a-stam

pra + √ mad

pramāthin

prathate

pramadati, pramandati, pramadyati

māti

m.f. n. in-stam m. a-stam m. a-stam prayāti VII

m.f. (ā) n. m. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam


prayuŋkte

versie 30-12-05

pg 65

prayojya

gepractiseerd, gebruikt

m.f. (ā) n.

pra + √ lap pra + √ labh

onzin uitkramen verkrijgen, bedriegen, inpikken

a

pralambhana pralaya

bedrog oplossing, verdwijning, dood

n. a-stam m. a-stam

pralāpa

gezwets, hol gepraat, onzinnig gepraat, delirium

m. a-stam

pra + √ lī

oplossen, verdwijnen, vergaan, sterven

pralīna

opgelost, verdwenen, dood

pra+ √ vac

aankondigen, verklaren, leren, prijzen, spraken

pravara pravara

eminent, best, uitstekend bedekking, overkleed, lering, gebed

pra+ √ vah

voorwaarts dragen, voortstromen, voorbijgaan

pravāla pravāta

jonge scheut, spruit, koraal bries, windje

pra + vi + √ mŗś

denken over, peinzen

pravilaya pravilayana, pravilāyana

wegsmelten complete absorptie

m. a-stam n. a-stam

pra + √ viś

binnengaan

vi

pravīņa pra + √ vŗ

knap, geleerd

m.f. (ā) n.

afweren, weghouden van voortgaan, poduceren, in beweging zetten, beginnen

a

pra + √ vŗt

pravŗtta

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m. a-stam prvahati

m./n. a-stam n. a-stam -

m.f. (ā) n.

praveśa praśama praśamana

begonnen met, verbonden met, bezig met vooruitgang, oorsprong, manifestatie, verschijning, productie ingang, binnenkomst rust, innerlijke kalmte rustgevend, genezend

pra + √ śam.s

aanbevelen, verklaren, profeteren

irr.

praśasta praśvāsa

aanbevolen, gelukkig inademing


pra + √ sad

vriendelijk, helder, rustig zijn/worden

prasanna

helder, rustig, zuiver, doorluchtig verbreiding, expansie, beweging

m.f. (ā) n.

overwinnen

a

prooidier of roofvogel, geduld, weerstand prooidier, roofvogel, het er over heen komen, overwinning

m. a-stam

pravŗtti

prasara pra + √ sah

prasaha prasahana prasādana prasādana

rustgevend, kalmerend, consoliderend kalmerend middel, zuiverend middel

pralapati pralabhate komt van pra + √ labh komt van pra + √ lī = verdwijnen komt van pra+ √ lap = onzin uitkramen praliyate

f. i-stam m. a-stam

pravisati pravŗņoti pravartate komt van pra = voort, uit + √ vŗt = zijn, worden komt van pra = voort, uit + √ vŗt = zijn, worden komt van pra+ √ viś

m.f. (ā) n.

ppp. van pra+ √ sad

m. a-stam prasahate

m. a-stam m.f. ( ī) n. n. a-stam


komt van pra + √ sad = rustig, vriendelijk zijn, worden

versie 30-12-05

prasāda

pg 66

helderheid, kalmte, rust, vreugde, zuiverheid, gunst, vriendelijkheid, voedsel dat alleen maar goede kwaliteiten bezit, etc. misselijkheid, een overvloed aan speeksel speeksel, misselijkheid, druppen, stromen plateau (berg), maateenheid, gewichtseenheid (32, 16 of 6 pala’s)

m. a-stam

pra + √ sthā pra + √ sthā ©

zetten, bepalen, beginnen verzenden, zich ontdoen van iets

I X

prasruta

doordrongen met water, doorstroomd verheugd vroeger, van te voren oermaterie, natuur, stof, voortbrengster v.d. materiële wereld. Ook: basis of stam van een woord. natuurlijk, origineel, verbonden met de natuur vroeger, oud, voorafgaand, eerder beste, belangrijkste vooraan staande voor, voorwaarts, tegenover adem, ademhaling, windvlaag, energie, levensgeest, leven fataal, dodelijk

m.f. (ā) n.

prasika praseka prastha

prahŗşţa prāk prākŗti

prākŗta prāktana prāgrahara prācām prāñc prāņa prāņahara

komt van pra + √ sad = rustig, vriendelijk zijn, worden

m. a-stam m. a-stam m./n. a-stam pratişţhate prasthapati

m.f. (ā) n. f. i-stam

komt van pra = voort, uit + √ kŗ = maken + -ti = [suffix voor f. subst.]

m.f. (ā / ī) n.

komt van pra = voort, uit + √ kŗ = maken

m.f. ( ī) n. m.f. (ā) n. m.f. (ī) n.

nom.: prāŋ, prācī, prāk

m. a-stam

komt van pra = voort, uit + √ an = ademen

m.f. (ā) n.

arriveren

prātar prādhva prājya

in de vroege ochtend,bij het ontwaken, de volgende ochtend/dag onderweg groot, omvangrijk, lang

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

√ prāp (= pra + √ āp)

verkrijgen, bereiken, ontmoeten

Vp

prāmāņa

een maat vormend,m.b.t. de afmeting een maat vormend,m.b.t. de afmeting voortgang, het belangrijkste deel, de meerderheid voortgaand, bevorderend, belangrijkste in het algemeen geaccululeerd karma uit vorige levens regenseizoen geliefd, lief, houdend van geliefde (vrouw) (n: vrucht van de) Buchanania Laifolia

m.f. (ī) n.

prāmāņika prāya prāya prāyeņa prārabdha karma prāvŗşa (prāvŗd.-) priya priyā priyāla

prāpnoti

m.f. ( ī) n. m. a-stam m.f. (ā) n.

m. a-stam m.f. (ā) n. f. ā-stam


+ gen., dat. of loc.

versie 30-12-05

pg 67

√ prī

behagen

IX u, IV a

prīņana

m.f. (ā) n.

prīta(manas)

voldoening gevend, aangenaam, verzachtend, verheugd

√ pru

opspringen

Ia

pretya preraņa

na de dood, in een volgend leven stimulerend

m.f. (ā) n.

√ preş (pra + √ iş)

sturen (caus.)

X

preşya preşyā preraņa praiti prokta

m. a-stam f. ā-stam m.f. (ā) n. f. i-stam m.f. (ā) n.

plihan, plīhan plihā

dienaar, slaaf dienaar, slaaf (vrouwelijk) stimulerend vertrek, vlucht gezegd, aangekondigd, verklaard milt, miltaandoening milt

√ pluş √ phakk

verbranden kruipen, stelen, je slecht gedragen

I, IV p Ip

pha pha

manifest zwelling bloei, openbarsting ( van puist), uitbarsting (van woorden) kreupele neusvleugel, neusgat, slangenkop beschermkap voor slangen

m.f. (ā) n. m. a-stam n. a-stam

√ phal

openbarsten, rijpen, vruchten dragen, succes hebben,

Ip

phala phalaka

vrucht, loon plank, speelbord, pijlpunt, schild, palm v.d. hand, hart v.d. lotus vruchtensap roodachtig, klein, waardeloos maand, genoemd naar sterrenconstellatie (febr.-mrt) kruidendrank met heet water longen longen vet, schuim, vocht, speeksel reiger, kraanvogel boom, bloem van de bakula gebonden, betrokken, gefascineerd, gestart met, hard geworden, gevormd

n. a-stam n. a-stam

m. a-stam n. a-stam m. a-stam m. a-stam m. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n.

ppp van √ bandh

√ bandh

binden, vastmaken, beginnen met (vriendschap, haat)

IX

badhnāti

bandha bandhana

gebondenheid, slavernij het vastbinden, de verbinding, gevangenneming, touw, band bindende, gevangen nemende gebonden zijnde, gevangen roodbruin, kaalhoofdig een roodbruin dier, mungo (roofdier), koning, prins

m. a-stam n. a-stam

pha phakka phaņā phatā

phalāmbu phalgu phālguņa phāņţa phupusa phuppusa phena baka, vaka, bakara bakula baddha, bandha

bandhana bandhya babhru babhru

prīņāti, prīyate

pravate van pra + √ i

preşayati

m. n-stam f. ā-stam


pluşati

[marmapunt]

f. ā-stam phalati

n. u-stam m.f. n. m. a-stam

m.f. (ī) n. m.f. (ā) n. m. u-stam


versie 30-12-05

barsva balakşaya bala balavat balā

pg 68

tandvlees vermindering van kracht sterkte, kracht heel erg, bijzonder (vrucht v.d.) Sida Cordifolia (Indische zandmalve) kraanvogel slijm, zwelling sterkte, kracht bezittend, dapper stier versterkend, kracht gevend blaas, klysma buik (onder de navel) buiten vaak veel op velerlei wijzen hogelijk gewaardeerd respect veelvoud pluralis (gramm.)

m. a-stam m. a-stam n. a-stam (soms m.)

√ bādh

probleem veroorzaken, storen, vermoeien, verwonden, drukken

Ia

bādha bādham bādhaya bāla bālā bāşpa bāhu (ook: vāhu)

folteraar, obstakel, pijn zeker pijn, probleem kind, jongen meisje traan, tranen, stoom arm, onderarm

m. a-stam

bāhuka bāhula bāhya

m. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n.

bisa bīja bījād.hya buddha

arm, onderarm veelvoud, wapenrusting er buiten staande, aan de buitenkant, niet bij de familie behorende, vreemde aan de buitenkant druppel hol, gat dier dat in een hol leeft (vrucht) van de Aegle Marmelos lotuswortel zaad, sperma Citrus Medica ontwaakt

buddha

Buddha, wijze

m. a-stam

buddhi

geest (spirit), intellect, innerlijke wijsheid wijsheid bezittend de mens die met inzicht is begiftigd

f. i-stam

part.perf.; komt van √ budh = ontwaken komt van √ budh = ontwaken √ budh + ti

m. vat-stam

buddhi + suffix mat

balākā balāsa balin balin balya basti (ook: vasti) basti (ook: vasti) bahis bahiśah. bahu bahudhā bahumata bahumāna bahula bahuvacana

bāhyatas bindu bila bileśaya bilva

buddhimat buddhiyukta

f. ā-stam f. ā-stam m. a-stam m.f.n. in-stam m. in-stam m.f. (ā) n. m. i-stam f. i-stam

synoniem van kapha

[marmapunt]

adv. m.n. (u). f. (ī of u) m.f. (ā) n. m. a-stam n. a-stam n. a-stam

m. a-stam f. ā-stam m. a-stam m. u-stam

badhate

mahābāho = O, grootarmige = Arjuna (voc.)

+ gen. of abl.

m. u-stam n. a-stam m. a-stam m. a-stam n. a-stam n. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n.


versie 30-12-05

pg 69

buddhiyoga

meditatieve discipline, concentratie v.d. rede

√ budh

weten, kennen, wakker worden

I/IV u

budha bŗm.haņa

verstandig voedend, vetmakend, anabool

m.f. (ā) n.

√ bŗh

groot maken, vermeerderen

Ip

bŗhat

groot, lang, dik, breed, uitgestrekt, volgroeid, hoog, helder een Solanum-soort, een metrum, het getal 36 genezend medicijn kennis studie van de veda’s, celibaat studie van de veda’s, celibaat Brahman, de Absolute, de Schepper de eeuwige kennis, het gebed, het heilige woord, de Veda etc. m.b.t. Brahman brahmaan, priesterfunctie: controleur (hoort bij de atharvaveda), geleerde (een van de vier kasten)

m.f. (ī) n.

√ brū

bha bhakta bhakta

bŗhatī beşaja beşaja bodha brahmacarya brahmacaryā brahman

f. ī-stam

bodhati, -te komt van √ bŗh = vermeerderen bŗm.hati komt van √ bŗh = vermeerderen [brihati = marmapunt] komt van √ bŗh = vermeerderen

m.f. (ā) n. n. a-stam m. a-stam n. a-stam f. ā-stam m. n-stam

brahman + carya brahman + carya komt van √ bŗh + man

n. n-stam

komt van √ bŗh + man

m.f. (ī) n. m. a-stam

brahman + a

spreken

II u

bravīti, brūte

m.f. (ā) n.

bhaktimān

verlichting voedsel, maaltijd, vereerder verdeeld, toegewezen, toegewijd aan devoot mens, vereerder

√ bhakş

opeten, uitputten, gebruiken

X p (en I p)

bhagavat bhaga

weelde bezittend, rijk heer, zon, sexueel plezier, geslachtsorgaan de (eerwaarde) heer hare/uwe hoogheid Lied van de Heer portie, deel, bezit, fortuin gebroken beenbreuk, verval, vernietiging gebroken breuk, vernietiging, botbreuk, vernedering, verlamming

m.f.n. vat-stam m. a-stam

verdelen, deel hebben, genieten, bezitten, eren breken

Iu

goed, gezegend, fortuinlijk goed regenmaand (half aug. – half sept.) vrees, gevaar, angst dragend het dragen, last, bagage het dragen, koesteren, ondersteunen


brahman brāhma brāhmaņa

bhagavat bhagavatī bhagavad-gītā bhaga bhagna bhagna bhaŋga bhaŋga √ bhaj √ bhañj

bhadra bhadra bhadra, bhādra bhaya bhara bhara bharas

komt van √ bhaj = delen

bhakşati

m. vat-stam f. ī-stam f. ā-stam m. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam

VII p

n. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam n. as-stam


bhajati; n.b. bhaja = loof (God) banakti f.voc.: mevrouw voc.: mijn goede vriend voc.: mijn goede vriend komt van √ bhī + a

versie 30-12-05

bhallātaka

pg 70

(n. vrucht v.d.) Semecarpus Anacardium (cashewboom); het zijnde, omstandigheid, god, werkelijkheid, conditie, staat, geboorte, voorspoed, wereld u (mevrouw) huis, residentie u bestaande, passend, uitstekend, mooi het verborgen of onderste deel, vulva, glanspenis kauwend, etend, verpulverend, tot as verbrandend door vuur verpulverde materie, as

m. a-stam

√ bhā

schijnen

II

bhāti

bhāga bhāgin bhāgya

portie, deel, bezit, fortuin deel hebbend aan gelukkig, voorspoedig (een goed deel krijgend) genietend, bezittend, ervarend, alert op, gevoelig voor zon last, zware taak, moeilijkheid, grote hoeveelheid pot, ketel, deelnemer, afdeling vrouw het zijnde, omstandigheid, werkelijkheid, conditie, staat producerende, vertonende, denkende over schepper gedachte, meditatie, productie, verbeelding, conceptie, argument, demonstratie gedachte, meditatie, productie, verbeelding, conceptie, argument, demonstratie

m. a-stam m.f. n. in-stam m.f. (ā) n.

komt van √ bhaj komt van √ bhaj

m.f. n. cons.stam

komt van √ bhaj

m. u-stam m. a-stam

√ bhā + tu

√ bhāş

bhās bhāşā

bhava bhavatī bhavana bhavant bhavya bhasad bhasman bhasman

bhāj bhātu bhāra bhājana bhāryā bhāva

m. a-stam

komt van √ bhū + a

f. ī-stam n. a-stam m. vat-stam m.f. (ā) n. f. cons.-stam m.f. n. at-stam n. n-stam

n. a-stam f. ā-stam m. a-stam

komt van √ bhū + a

m.f. (ī) n.

komt van √ bhū

m. a-stam n. a-stam

komt van √ bhū komt van √ bhū

f. ā-stam

komt van √ bhū

spreken

Iā

bhāşate, -ti

licht(straal), glans toespraak, spraak, taal, beschrijving, teken gesprek, uiteenzetting, commentaar roofvogel (gier), licht, luister, helderheid schijnsel, glinstering zon schijnend, helder, excellent dat wat alles verlicht (zon, tejas)

n./f. cons.-stam f. ā-stam

komt van √ bhāş + ā

n. a-stam

komt van √ bhāş = spreken

n. a-stam m. u-stam m.f. (ā) n. m. a-stam

bha+asvara

√ bhid

splitsen, breken

VII

bibheda

bhinna

gespleten, gebroken, vernietigd

m.f. (ā) n.

√ bhī

vrezen

III p

bhīta

bevreesd, bang

m.f. (ā) n.

bhāvana bhāvana bhāvana bhāvanā

bhāşya bhāsa bhāsana bhāsu bhāsura bhāsvara

m. a-stam


bibheti + abl.

versie 30-12-05

pg 71

√ bhuj

genieten, gebruiken, bezitten, eten & drinken, worden, zijn

VII u (soms VI)

bhunakti (bhuñjati)

bhuj bhuj bhuj

plezier, profijt, voordeel eter, gebruiker genietend, etend, bezittend

f. cons.-stam m. cons.-stam

√ bhū

worden, zijn

Ip

bhū

bhūman bhūman bhūmi

zijnde aarde, het tevoorschijn komen, geboren worden, plaats van zijn het gewordene, schepsel, element voorspoed, welzijn, in volle kracht zijn aanbidder van spoken en geesten aarde, wereld, land overvloed aarde

komt van √ bhuj komt van √ bhuj komt van √ bhuj bhavati, -te komt van √ bhū komt van √ bhū

√ bhūş

streven naar, versieren

Ip

bhūşaņa bhūs bhū(s)tŗņa

versiering aarde, land Andropogon Schoenanthus (grassoort), Cymbopogon citratus (citroengras)

n. a-stam

√ bhŗ (bibhŗ)

dragen

III

bhŗt bhŗttva bhŗŋga bhŗŋgaraja(s)

hoogte, grootte, dikte grootte, dikte grote zwarte bij, wesp Eclipta alba (plant)

n. cons-stam n. a-stam m. a-stam m. a-stam / as-stam

√ bhraś / √ bhram. ś

neervallen, vluchten, verdwijnen, vertrekken, ten onder gaan, bakken, braden, roosteren, frituren

I a en IV

bhū bhūta bhūti bhūtejya

√ bhŗj

bhŗt bhŗta

bho bhoh. bhojana bhojana

dragend gedragen, geboren, gekregen, gehuurd dienaar, huurder, koopman zwaar, machtig, intens, (pijn), overvloedig (eten), rigoreus (straf) gebakken, geroosterd, gegrild kikker breuk, barst, scheiding, deformatie, afsplitsing, verwonding, verstoring, interruptie brekend, purgerend, de ontlasting losmakend medicijn, remedie genezend ho daar! voedend voedsel (soms: het eten), genot

bhojin bhoh.

genietend, gebruikend, etend oh!

bhŗta bhŗśa

bhŗşţa bheka bheda

bhedin

bheşaja bheşaja

f. ū-stam m./n. a-stam

komt van √ bhū; vgl. pañca mahābhūta = 5 elementen komt van √ bhū

m. a-stam

komt van √ bhū

n. n-stam m. n-stam f. i-stam

komt van √ bhū komt van √ bhū komt van √ bhū bhūşati komt van √ bhūş komt van √ bhū

m. a-stam

I

bibharti, bibhrati

komt van √ bhram

bharati

m.f. (ā) n. m. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m. a-stam m. a-stam

komt van √ bhrajj = bakken

m.f. n. in-stam n. a-stam m.f. (ī) n. m.f. (ī) n. n. a-stam m.f. n. in-stam


√ bhuj (eten, genieten) + anam komt van √ bhuj

versie 30-12-05

bhautika

pg 72

komt van √ bhū

m.b.t. levende schepselen, bestaande uit de elementen, materieel subtiele energie in de agni v.d. aarde

m.f. (ī) n.

√ bhrajj √ bhram

bakken, roosteren dwalen, zwerven, rondvliegen

VI p I u, IV p

bhram.śa

m. a-stam

bhraşţra

val, verval, verlies, achteruitgang pan om in te bakken of te koken

√ bhrāj

schijnen, sprankelen

Ia

bhrānti

het rond lopen,heen en weer gaan, verwarring hallucinatie pan om in te bakken of te koken gebakken of gekookt in een pan gebakken of gekookt in een pan broeder wenkbrauw zeemonster: krokodil, haai etc. gezonken, ondergegaan in gift, beloning, weelde, macht prachtig

f. i-stam

√ majj

zinken, naar beneden gaan, verdwijnen

Ip

majjati

majjan maņi

merg, pit (van planten) parel, juweel navel (lett.: juweel van de zwelling) het aandoen van juwelen, de plaats waar je juwelen aandoet, pols dat wat boven drijft bij vloeistoffen: het schuim van het rijstwater, de crème v.d. melk, bouillon, rijstwater, heel dunne soep paviljoen, prieel, tuinhuisje cirkel, globe, discus, zon, maan, huidaandoening met ronde vlekken kikker, naam van verschillende plantensoorten w.o. Hydrocotyle Asiatica) Calosanthes Indica ijzerroest [secundair suffix: bezittend] gedacht, goedgekeurd, begrepen, geëerd, geopperd, verondersteld gedachte, geloof, wens gedachte (sexueel) opgewonden, bronstig, dronken, overweldigd door vreugde

m. n-stam m. i-stam

komt van √ majj = zinken

bhaumī tejas

bhrānti-darśana bhrāşţra bhrāşţra bhrāşţra bhrātŗ bhrū makara magna magha maghavan

maņipūra maņibandha

maņd.a maņd.apa maņd.ala maņd.ūka maņd.ūkaparņa maņd.ūra -mat mata mata mati matta

n. as-stam bhŗjjati bhramati, bhrāmyati

n. a-stam

n. a-stam m. a-stam n. a-stam m.f. (ī) n. m. r-stam f. ū-stam m. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam

bhrājate Vgl. bhrājaka pitta komt van √ bhram

komt van √ majj = zinken

[3e chakra] [marmapunt]

m. a-stam

m/n. a-stam n. a-stam m. a-stam m. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam f. i-stam m.f. (ā) n.


buddhimat = buddhi + mat komt van √ man = denken

komt van √ man = denken √ man = denken + ti komt van √ mad = zich verheugen

versie 30-12-05

pg 73

matpara matsya

toegewijd aan mij vis


√ math / manth

rond draaien (bv.stokjes om vuur aan te steken

I, IX p

mathati / manthati

mathita

rondgedraaid, gekarnd, opgewonden

m.f. (ā) n.

√ mad

zich verheugen

IV

mada

opwinding, stimulering, trots, lust, vergiftiging sexuele liefde park/tempel van de (god van de) liefde dronken makend, lieflijk, betoverend wijn mijn aalscholver wijn, alcoholhoudende drank opwindend, vergiftigend, blij makend bestaande uit honing honing, honingdrank (mede), melk (alles wat zoet is), 1e maand v.d. lente: caitra (half maart - half april) zoet, aantrekkelijk, heerlijk bij zoethout

m. a-stam

komt van √ math = rond draaien madyati komt van √ mad = zich verheugen + a

madana madana-udyāna > madanodyāna madin madirā madīya madgu madya madya madhavya madhu

madhura madhuli madhu-yaşţi, madhuyaşţikā, madhu-yaşţī madhus madhuhan madhya madhyata madhya madhyama - man √ man

manas

zoetheid roofvogel (lett: de honingeter) midden vanaf/vanuit het midden midden middelste, middelmatig [primair suffix; maakt neutr. woorden van ww-stam] denken

verstand, begrip, denken (mind), wil, gevoel, intellect

m. a-stam n. a-stam m.f. n. f. ā-stam m.f. (ā) n. m. u-stam n. a-stam m.f. (ā) n.

komt van madin

m.f. (ā) n. m./n. u-stam

madhu + ya

m.f. (ā) n. m. i-stam f. i-stam; f. ā-stam; f. ī-stam n. us-stam m. an-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. n. a-stam m.f. (ā) n. IV ā

n. as-stam

pron.poss.

madhya + tah.

janman (geboorte) = √ jan + man. manyate, -ti manyate komt van √ man = denken + as; [bijchakra]

[instrument voor denkproces]

manasa manā manīşā manīşin manīşin manu manu manus manoratha mantu mantŗ mantra

mentaal gehechtheid, devotie, nieuwgierigheid, jaloezie wijsheid wijsheid bezittend wijze denkend, wijs, intelligent denkend wezen, mens mens, Manu (de eerste mens) verlangen, wens adviseur, manager denker, adviseur, coach (instrument v.d.) gedachte, gebed, sacrale tekst, gedicht, machtspreuk, magische formule


manas + a komt van √ man

f. ā-stam m.f.n. in-stam m. in-stam m.f.n. m. u-stam m. us-stam m. a-stam m. u-stam m. r-stam m. a-stam

komt van √ man komt van √ man komt van √ man komt van √ man komt van √ man komt van √ man


komt van √ man = denken komt van √ man = denken komt van √ man = denken

versie 30-12-05

pg 74

√ manth √ mand

schudden zich verheugen (+ P. blij maken, vergiftigen, ontvlammen)

I p, IX p Iā

manda

langzaam, lui, stomp, mat

m.f. (ā) n.

mathati, manthhati, mathnati mandate

(guna)

mandāra, mandāravŗkşa mandya mandra mandra manyā mama maya - maya (fem.: - mayī)

koraalboom

m. a-stam

langzaam, sloom aangenaam, charmerend, laag van geluid, hol, diep lage toon, soort drum spiermassa van de nek van mij, mijn (gen.) gemaakt van, vol van

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m. a-stam f. ā-stam pron.pers. m.f. (ī) n.

[secundair suffix; maakt van subst. een adj. met de betekenis ‘gemaakt van’ of ‘vervuld met’]

Vb. jyotirmaya = vervuld met licht

mayūkha mayūkhin mayūra mara maraņa marica, marīca

lichtstraal (v.d. zon) stralend pauw dood dood, het doodgaan

marica, marīca marut martyaloka maryādā maryādāvacana marman

zwarte peper wind, windgod aardse wereld grens, einde, wet, gewoonte vaststellen v.d. limiet kwetsbaar, vitaal punt op het lichaam vuil, onzuiverheid, afvalstoffen, uitscheidingsproduct muskiet, iedere mug/vlieg die bijt of steekt, huidaandoening zwart poeder, mascara, inkt zwart poeder, mascara, inkt bovenste deel, hoofd, schedel, top (bomen/bergen) hoofd hersenen wei (waterig deel v.d. kwark), zure room groot opperheer, opperste geest

n. a-stam m. cons-stam m. a-stam f. ā-stam n. a-stam n-stam

groot

m. f. n. at-stam

grote meester (Indra, Shiva, Krishna) grote boogschieter groot kwaad, ernstige misdaad Groot India element

m. a-stam

grote koning

m. a-stam

mala maśaka masi, maşi masī, maşī mastaka mastika mastişka mastu -mahā (< mahat) mahā ātman > mahātman mahānt, mahat, mahatī (f.) mahā īśvara > maheśvara maheşvāsa mahāpāpa mahābhārata mahābhūta mahārāja

de pepersoort Strychnos Potatorum

m. a-stam m. a-stam m. a-stam n. a-stam m. a-stam

komt van √ mŗ = sterven komt van √ mŗ = sterven

komt van √ mŗ = sterven

n./m. a-stam m. a-stam m./f. i-stam f. ī-stam m./n. a-stam n. a-stam m./n. a-stam n. u-stam m. n-stam

m. a-stam m. a-stam eigenn.; m./n. a-stam


vb. Mahātma Gandhi

de 5 elementen: ether, lucht, vuur, water en aarde.

versie 30-12-05

pg 75

mahiman mahendra mahişa mahişa mahotsava (< mahā utsava) mā

grootheid de grote indra groot, machtig buffel, zon groot feest, vakantie

√ mā

klinken, brullen, blaten (dierengeluiden) meten, vormen, maken, produceren

III p

mimāti

II p, III a

māti, mimīte

doornappelboom (Datura Stramonium) (n. vrucht v.d.) citroenboom

m. a-stam

(n. vrucht v.d.) soort citroenboom (sweet lime) moeder maat, hoeveelheid, korte tijd

m. a-stam

√ mā

mātula mātulaŋga, mātuliŋga mātuluŋga mātŗ mātra mātrā mātrā mādhava mādhuri, mādhurī mādhurya māna

māna māna mānī mānya māmaka mām.sa mām.sala māya māyā mārīca mārut mārutagulma

m. n-stam m. a-stam m.f. (ī) n. m. a-stam m. a-stam

niet (bij een imperatief)

minimum hoeveelheid maat 2e maand v.d. lente: vaiśāka (half april – half mei) zoetheid zoetheid concept, idee, mening, doel, wil, zelfvertrouwen, respect, ijdelheid, trots huis, gebouw, bereiding, extract

m. a-stam

f. r-stam n. a-stam f. ā-stam eigenn.; m. a-stam

komt van √ mā = meten komt van √ mā = meten komt van √ mā = meten

f. i/ī-stam n. a-stam m./n. a-stam m. a-stam

komt van √ mā = uitmeten, maken, creëren

het meten, afmeting, standaard, dimensie, grootte etc. maat

n. a-stam

gerespecteerd mijn vlees (ook om te eten, van vissen, vruchten e.d.) gespierd, krachtig, vleesachtig (illusies) creërend, metend

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. n. a-stam

komt van √ mā = uitmeten, maken, creëren komt van √ mā = uitmeten, maken, creëren [marmapunt] mama (mij) + ka (m.b.t.)

wonderbaarlijke macht, kunst, kennis, illusie, verbeelding (skracht)

f. ā-stam

mārga

wind door wind (vata) veroorzaakte bvuikzwelling weg, pad, spoor, baan

√ mārj

mārjāra, mārjāla

f. ī-stam

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

komt van √ mā = uitmeten, maken, creëren komt van √ mā = uitmeten, maken, creëren

eigennaam m. cons.stam m. a-stam m. a-stam

eigenlijk: wat tot het bosdier (mŗga) behoort: vlees, pad etc. [ook: wat tot het spel behoort]

schoonmaken, zuiveren

Xp

kat

m. a-stam

mārjayati komt van √ mārj?


versie 30-12-05

mārdava mārdvīka mārdvīka mārşa

pg 76

zachtheid van druiven afkomstig wijn Amaranthus Oleraceus, respectabel persoon bloemenkrans bloemenkrans, halsketting degene met een bloemenkrans om, de gekroonde boon, gewichtseenheid maan, maand vriend

m. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam m. a-stam

√ mith

verenigen, ontmoeten, een paar vormen, alterneren

Iu

mithilā

Mithilā (dorp)

eigenn.; f. ā-stam

mithyā

onjuist, onzuiver

√ mih

urineren, zaad lozen

Ip

mīmām.sā

analyse

f. ā-stam

miśra mişţa mukuţa

gemengd zoet diadeem (maanvormig), kroon, hoofd, top bevrijd (hebbend), geopend

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

muktā mukti mukha

parel bevrijding opening, mond, punt (v. pijl), kaak, richting, top, hoofd

f. ā-stam

√ muc

vrij maken

VI u

muņd.a muņd.ana

geschoren, kaal scheren van het hoofd, tonsuur


√ mud

blij zijn, zich verheugen in

Ia

mud mudita muditā mudga

f. cons.-stam m.f. (ā) n. f. ā-stam m. a-stam

muni

vreugde blij, opgewekt blijdschap, geluk bonenplant, boon, mungboon (Phaseolis mungo), deksel zegel(ring), indruk,stempel, pas, manier om vingers tegen elkaar te houden wijze, wijsgeer, ziener, hermiet

√ murch

stijf worden, flauw vallen

Ip

muşita muşka

geplunderd, beroofd van testikel, scrotum, schaamlippen (lett.: kleine muis) vuist, het stelen (lett.: wat met een vuist genomen kan worden) vuistslag vuistslag Cyperus Rotundus (grassoort)


dwaas zijn, in verwarring raken, flauw vallen, verdwalen, falen, een miskraam hebben

IV p (a)

mālā mālikā mālī māşaka māsa mitra

mukta

mudrā

muşţi muşţighāta muşţiprahāra musta √ muh

f. ā-stam f. ā-stam f. ī-stam m. a-stam m. a-stam n. a-stam methati

mehati mīmām.sa (stam desid. √ man = denken) + a >ā

m./n. a-stam m.f. (ā) n.

f. i-stam

komt van √ muc = losmaken, bevrijden, schoonmaken komt van √ muc komt van √ muc + ti

n. a-stam muñcati, -te mocayati

modate

f. ā-stam m. i-stam mūrchati

m./f. i-stam m. a-stam m. a-stam m./n. a-stam


muhyati mohayati

versie 30-12-05

muhūrta muhūrta mūtikā mūtra mūtramārga mūtrapaseka mūtrāśaya

pg 77

tijdens, plotseling minuut, korte tijd, uur (van 48 min.) kraamvrouw urine urethra, plasbuis urethra, plasbuis blaas, buik (lett.: plasontvanger;

m.f. (ā) n. m./n. a-stam f. ā-stam n. a-stam m. a-stam m. a-stam m. a-stam

plaswoonplaats) komt van √ muh = verwarren, verbijsterd zijn, flauw vallen part.perf. van √ muh

mūd.ha

verwarde, idioot

mūd.ha

m.f. (ā) n.

mūlaka

verward, idioot, verdreven, in de war gebracht bewusteloosheid, hallucinatie, het flauw vallen bewusteloosheid, hallucinatie, het flauw vallen gestold, vorm gekregen, geïncarneerd, hoofd, schedel, voorhoofd wortel, basis, plaats waar een lichaamsdeel vast zit (vinger, teen etc.), bodem rammenas, zwarte radijs

mūladhāra mūşaka

wortelchakra dief, plunderaar, rat, muis

m. a-stam m. a-stam

[1e chakra]

√ mŗ

sterven

Ia

maranti, mārate

f. ā-stam

mŗgamātrikā mŗgayā

bosdier, wild dier, hert, antilope, gazelle etc. roodachtig hert dat op een haas lijkt jacht, achtervolging

√ mŗj

vegen

II p

mŗjā

reiniging, zuivering, schoonmaken

f. ā-stam

mŗņāla mŗtyu

lotusstengel of -wortel dood

n. a-stam m. u-stam

√ mŗd

drukken, persen, wrijven, (voorhoofd) afvegen, vertrappen, vernietigen, doden

IX u

mŗd mŗdam.ga mŗdu mŗdtā mŗdtva

aarde, klei leem bamboeriet, drum, tamboer

f. cons.-stam m. a-stam

zacht, teer, mild, delicaat (guna) zachtheid zachtheid


√ mŗś √ mŗş

aanraken, overdenken dragen, geduldig zijn, vergeven, lijden

VI p IV u

mŗśati mŗşyati

mŗşţa

schoongemaakt, plezierig

m.f. (ā) n.

mŗşţa

aangeraakt, ook mentaal: overdacht besprenkeld

m.f. (ā) n.

komt van √ mij = schoon maken komt van √ mŗś = aanraken

mūrchā mūrchāya mūrta mūrdhan mūla

mŗga

mŗşţa

f. ā-stam m. a-stam m.f. (ā) n. m. n-stam n. a-stam m./n. a-stam

f. ā-stam

m.f. (ā) n.


mārşţi

mŗdnāti

komt van √ mŗş = dragen, geduldig zijn

versie 30-12-05

pg 78

med.hra meda medas medhas medhā

penis, voorhuid vet vet intelligentie, begrip; offer. mentale kracht, intelligentie, wijsheid, voorzichtigheid,

n. a-stam m. a-stam n. as-stam n. as-stam f. ā-stam

medhya

krachtig, zuiver, offerwaardig, intelligentiebevorderend

m.f. (ā) n.

meru

goddelijke berg met gouden top waar Brahmapuri (woonplaats van B) zich bevindt ram, schaap

m. u-stam

ramshoorn (= Gymnema sylvestre) urine, stroom van urine; urinewegaandoening, diabetes plasbuis, penis alcoholhoudende drank vriendelijk, welwillend vriendelijkheid, welwillendheid, vriendschap (een van de vier deugden van een Boeddhist) bevrijding (m.n. uit de sam.sara), herstel, verlossing, emancipatie bevrijding, herstel

f. ī-stam

moca moca moha

sap van een boom banaan waan, dwaasheid, zelfbdrog, bewusteloosheid


mohana

verbijstering, illusie

mohana

verbijsterend, op een dwaalspoor brengend verdwaasd bestaande uit bonen, m.b.t. bonen

m.f. (ā) n.

Ip Ip

-ya (of: iya)

herinneren aan vervagen [secundair suffix: vormt adj. en neutr. abstracte subst. van subst./adj.]

yakŗt yakşa

lever geest, spirituele verschijning

n. cons-stam n. a-stam

√ yaj

offeren

I

yajus

heilige wet, devotie, offerande, heilige tekst, offerformule

n. us-stam

meşa meşaśŗŋgī meha mehana maireya maitrin maitrī mokşa mokşaņam

mohita maudga √ mnā √ mlai

m. a-stam

komt van √ miş = bevochtigen

m. a-stam n. a-stam m./n. a-stam m.f.n. in-stam f. ī-stam

m. a-stam n. a-stam

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.


komt van mitra = vriend

komt van √ muc = losmaken, bevrijden, schoonmaken komt van √ muc = losmaken, bevrijden, schoonmaken

komt van √ muh = verwarren, verbijsterd zijn, flauw vallen komt van √ muh = verwarren, verbijsterd zijn, flauw vallen

komt van mudga = mungboon mlāyati Betekenis: abstractum of behorend tot. traiguņya = triguņa + ya; satya (waarheid) = sat (het zijn) + ya

yajati Vgl.: yajurveda

versie 30-12-05

pg 79

yajña yajñapātra

offerande offervat

m. a-stam n. a-stam

√ yat

bewegen, streven naar, verenigen met

Ia

yat yata

gaande, bewegende ingehouden, gecontroleerd, overheerst strevende omdat, aangezien, daar daarom poging, energie, wil, zorg ijverig, zorgvuldig energie bezittend, ijverig, welwillend waar - daar op welke manier, m.b.t., in overeenstemming met zoals, overeenkomend met omdat, aangezien, daar – daarom, zoals - zo zijnde als de voorafgaande zuiver, precies, exact, prompt, zoals, als volgt volgende in de rangorde, opeenvolgend die, dat, die, wie, wat

yatat yatah. – tatah. yatna yatnatas yatnavat yatra – tatra yathā yathāyathā – tathā yathāpūrva yathāvat yathottara (yathāuttara) yad (stam): yah., yat, yā yadā – tadā yadi – tadā yadŗccha yadŗcchā yantraņa, yantraņā

wanneer - dan als - dan spontaan, per ongeluk spontaneïteit, ongeluk, kans, eigen wil restrictie, beperking, kracht

komt van √ yaj komt van √ yaj yātate part.pres. van √ i (5) komt van √ yam = steunen, ophouden, uitstrekken part.pres. komt van √ yam

m. a-stam

ibc

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. pron.rel.; als sah.

m.f. (ā) n. f. ā-stam n. a-stam / f. ā-stam

√ yam, yach

support geven, steunen, houden, trouw zijn aan

I

yama

teugel, (morele) regel, plicht, leider (teugelhouder)

m. a-stam

√ yayama

de teugels in handen houden, grip houden op

yava yaşţi, madhuyaşţi yavakşāra

gerst tak, staf, stuk hout, zoethout alkalisch middel op basis van verbande gerstekorrels

m. a-stam m. i-stam

√ yas

yachati, yamati

streven naar, oefenen

IV p

yaşţī yasya yah., yat, yā (stam: yad)

tak, staf, stuk hout, zoethout pogend, zich inspannend die, dat, die, wie, wat

f. ī-stam m.f. (ā) n. pron.rel.; als sah.

√ yā

gaan

II

yāta

voorbijgegaan, gepasseerd, verdwenen tocht, expeditie, pelgrimage processie weg, voertuig, het gaan in die tijd, net (op het punt dat) zo meteen (1e woord)

m.f. (ā) n.

yāti komt van √ yā = gaan

f. ā-stam

komt van √ yā = gaan

m. a-stam

komt van √ yā = gaan

yātrā yāna yāvat / tāvat yāvat


yasyati

versie 30-12-05

pg 80

yāvat

zo veel, zo vaak,even groot, even lang etc.

m. f. (atī) n.

√ yu, yuj

samenvoegen, verbinden, inspannen (van paarden). gebruiken

VII u

yukta yuktī

passend bij, verbonden met verbinding, combinatie, logica, plan, bereiding paar, koppel

m.f. (ā) n. f. ī-stam

√ yuj, √ yu

samenvoegen, verbinden, inspannen (van paarden)

VII u

yuta

toegevoegd, verenigd met

m.f. (ā) n.

√ yudh

vechten

IV a

yudh yudh yuddha yuddha yudhişţhira

strijder, held gevecht overwonnen gevecht, conflict Yudistira, oudste broer van Arjuna (lett: standvastige in het gevecht) naar strijd verlangend

m. cons.-stam f. cons.-stam m.f. (ā) n. n. a-stam eigennaam

yuvan yuvām - yuvayoh.

jonge man, afstammeling

m. n-stam pron.pers.

yūka, yūkā

luis

yūyam – yuşmān yusmākan (vah.)

jullie (N) – jullie (A) – van jullie (G) soep, bouillon, erwtensoep samenvoeging, verband, techniek, discipline, teamwork, toewijding, voertuig magisch poeder de yogi, die aan yoga doet, de atleet van de geest, de verbondene yoga bezittend heer van yoga, meester der mystieke macht = Kŗşņa afstandsmaat (= 8 mijl = 13 km; ook 2½ , 4, 5 en 9 mijl) gebruikt, toegerust met, geplaatst, verbonden verbonden met, gewoon zijn aan op strijd belust buik, schoot, vagina, bron, baarmoeder, huis, afkomst toegerust met, voorzien van, vastgemaakt aan, verbonden jonge vrouw, vrouwtjesvogel jeugd, puberteit rood, gekleurd, gepassioneerd bloed, saffraan, koper

yugala (ifc: ā)

yuyutsu

yūşa yoga yoga-cūrņa yogin (m), yoginī (f) yogin yogeśvara (< yoga īśvara) yojana yojita yojya yoddhukāma yoni yojya yoşit yauvana rakta rakta

jullie beiden (N/A) – van jullie beiden (G)

n. a-stam

u-stam

yunakti, yuñkte yojayati komt van √ yuj (verbinden) komt van √ yuj (verbinden) yunakti, yuñkte yojayati yudhyate komt van √ yudh = vechten komt van √ yudh = vechten komt van √ yudh = vechten komt van √ yudh = vechten

komt van √ yudh = vechten; adj. gemaakt van desiderativum komt van √ yu

m. a-stam / f. āstam pron.pers. m./n. a-stam m. a-stam

komt van √ yuj (verbinden) komt van √ yuj (verbinden) + suffix a

n. a-stam m./f. in-stam m.f.n. in-stam komt van √ yuj = verbinden

n. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m./f. i-stam m.f. (ā) n. f. n. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam


versie 30-12-05

pg 81

raktavartmaka

vogelsoort (roodgekleurd, soort boshaan)

m. a-stam

√ rakş

beschermen

Ip

rakşa rakşa rakşā

beschermend beschermer, guard, wacht bescherming, veiligheid

m.f. (ī) n. m. a-stam f. ā-stam

√ rac

samenstellen, vorm geven, construeren, bouwen, uitvinden,

Xp

racana

compositie, productie, opbouw

n. a-stam

√ raj

rood, opgewonden zijn

rajanī rajas

f. ī-stam n. as-stam

rajas

nacht lucht, hemel, stof, mist, menstrueel bloed drift, energie, passie

√ rañj

tinten, kleuren

ÌV p

ratna

n. a-stam

ratnin ratha rathyā

gift, weelde, rijkdom, edelsteen, juweel giften bezittend of ontvangend kar (karre)weg, straat

√ rabh √ ram

grijpen genieten, zich verheugen, sporten

Ia Iā

ramaņīya

m.f. (ā) n.

ravi raśmi

plezierig, aangenaam, aantrekkelijk, leuk een aangename verblijfplaats plezierig, prachtig, aangenaam voorhoofd schreeuw, gebrul, gezoem, donder schreeuw, zon, zonnegod touw, teugel, straal licht

√ ras √ ras

luid schreeuwen, klinken proeven, voelen, waarnemen

Ip Xp

rasa

m. a-stam

rasavat

essentie, smaak, vocht, vruchtensap, bloedplasma overeenkomend met de smaak sappigheid, vloeibaarheid levensverlengend medicijn, tonicum,elixer de essentie/smaak bevattend

√ rah √ rā, rās

verlaten geven

II p

rākşasa

Rākşasa

eigenn.; m. a-stam

rāga

gehechtheid, passie, rode kleur, melodie, wens

m. a-stam

√ rāj

heersen over, regeren

Iu

rājan rājasāh. (pl.nom.)

koning hartstochtelijke of driftige mensen koninkrijk fel door hartstocht gestreepte slang

m. n-stam

√ rādh

slagen, klaar maken, voldoening geven

V, IV p

rātra rāta

nacht gegeven


ramya ramya rarāţa rava

rasatah. rasatā rasāyana

rājya rājasī rājī

racayati

n. as-stam rajyati komt van √ rā

m.f. n. m. a-stam f. ā-stam rabhate ramate

m. a-stam (en n.?) m.f. (ā) n. n. a-stam m. a-stam m. i-stam m. i-stam

f. ā-stam n. a-stam m. vat-stam

n. a-stam

rasati; √ rās = I a rasayati

rasa (essentie) + ayana (weg) rasa + suffix vat rahati rāti

rājati

komt van rājan

f. ī-stam


rādhnoti, rādhyati

versie 30-12-05

rātri, rātrī rātrau rāma rāmāyaņa rāma-rājya rāśi

pg 82

f. i-stam, ī-stam

riti

nacht ‘s nachts Rama, held van het Ramayana Rāmāyaņa [episch gedicht] koninkrijk van Rama massa, aantal, berekening, astrologische berekening hoofd der demonen (zijn hoofd is de planeet die zorgt voor maan- en zonsverduistering) stijl

√ ri, rī √ riş √ ru √ ruc

laten gaan, vrij laten, smelten verwonden, schaden, pijn lijden schreeuwen schijnen, glanzen, plezier hebben

IX p, IV p

ruci

smaak, licht, kleur, voorkeur, eetlust eetlust opwekkend stralend, helder, aangenaam, eetlust opwekkend

f. i-stam

√ ruj

breken, verwonden, pijnigen

VI p

rujā rujākara

pijn, fractuur pijn veroorzakend


√ rud

huilen, brullen

II p

rudra

godennaam, soms Agni, Indra, Varuna, stormengod etc. soort antilope

m. a-stam

rāhu

ruciprada rucya

ruru √ rudh = √ luh √ rudh √ ruh

eigenn.; m. a-stam eigenn.; n. a-stam m. i-stam m. u-stam

I p, IV p II p Ia

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

VII u I

droogheid, ruwheid droogheid, ruwheid, onvriendelijkheid

f. ā-stam

√ rūp

vormen, uitdrukken

Xp

rūpa

vorm, fenomeen, symbool, symptoom, teken, kleur, verschijningsvorm, gelijkenis vorm bezittend zaadstroom, sperma, stroom, waterstroom weelde, rijkdom klacht, ziekte ziek ongezond, ziek de spijsvertering stimulerend helder, lieflijk,plezierig, de eetlust opwekkend obstructie genezing bevorderend, wondhelend haarzakje, porie, zweetklier haar, veren vulva (lett.: dat wat haar heeft) harig kippenvel

n. a-stam

rūpavat retas rai roga rogin rogya rocaka rocana rodha ropaņa roma kūpa roman romaśa romaśa romaharşa

rujati

roditi

m. a-stam

rood worden blokkeren, oppositie bieden groeien, rijzen, stijgen droog, ruw, dun, hard (guna)

rūkşa rūkşa rūkşatā

reşati, rişyati rauti rocate

ruņaddhi, runddhe rohati

m.f. (ā) n.

m.f.n. vat-stam n. as-stam m. ai-stam m. a-stam m.f.n. vat-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m.f. (ā/ ī) n. m. a-stam m.f. (ī) n. m./n. a-stam n. n-stam n. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam


rūpayati (denominatief van rūpa)

rūpa + suffix vat komt van √ ri / rī = laten gaan, vrij laten, smelten komt van √ rā = schenken

versie 30-12-05

pg 83

rood, roodachtig berg, soort rood hert, rood paard, rode vis, boomsoort, steensoort, regenboog rode koe vermeerderend naam van Indra


Ppp.

f. in-stam

f. van adj. rohita

√ lakş

waarnemen, zich richten tot, aanwijzen

Ia

lakşa lakşaņa

prijs, merk, doel, teken symbool, karakteristiek, eigenschap, symptoom teken, merk, symbool, goed teken, (slechte) kwaliteit Laksmana; naam van verschillende planten, letterschrift tekens hebbende (letterschrift) Laksmi, godin v.d. voorspoed licht, snel, prompt, gemakkelijk

m./n. a-stam n. a-stam

rohita rohita rohiņī -la la

lakşman lakşmaņa lakşmaņa lakşmī laghu √ laŋgh

(guna) overheen springen, stijgen, vasten, drogen

eigenn.; m. a-stam lakşate

n. a-stam eigenn.; m. a-stam m.f. (ā) n. eigenn.; f. ī-stam Iu

laŋghati

laŋghana laŋghana

springend, versnellend oversteken (v.e. weg), sex, vasten


komt van laghu = licht komt van laghu = licht

√ lajj

in verlegenheid zijn, verlegen worden; © verlegen maken

VI

lajjati, -te; © lajjayati

lajjā, lajjyā laţva

schaamte, verlegenheid paard, dansende jongen, soort vogel soort vogel kruiper, kruipend dier of plant, klimplant


√ labh

nemen, winnen, krijgen

Iā

labdha

genomen, verkregen, gevangen genomen, aangekomen, bereikt mislukking sportend, spelend, lallend, waggelend lallen met de tong, vrouw (palatum) het plukken, het afsnijden, klein stukje, fragment, druppel zout, mooi, smaakvol zout

m.f. (ā) n.

laţvākā latā

laya lala lalana lava lavaņa lavaņa lavam

laśuna lasīkā

een beetje knoflook lymfevocht, serum

√ lā

nemen, ondernemen

lāya lāyā lālā lālāţī

gebakken rijst gebakken rijst speeksel voorhoofd

m. a-stam f. ā-stam labhate, -ti

m. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam (ook m. en f.) m. a-stam f. ā-stam m. a-stam f. ā-stam f. ā-stam f. ī-stam


[bijchakra]

versie 30-12-05

lāvaka

pg 84

m. a-stam

lāvaņya

kwartel; iemand die snijdt: kapper, maaier, etc. het zoute, lieflijkheid, charme

√ likh

schrapen, krassen, schrijven

VI

liŋga

teken, merk,symbool, bewijs, symptomatologie

n. a-stam

√ lip √ lī

besmeren, hechten aan, bevuilen verkrijgen, aankleven, ergens aan vasthouden, verdwijnen

Ip

lī

gehechtheid gehechtheid spel, vermaak, sport, elegantie, charme

f. ī-stam f. ā-stam

√ lup √ lubh

breken, verwonden, grijpen perplex staan, geïnteresseerd zijn, in de war zijn, verlangen naar

VI u

lubhdaka

jager

m. a-stam

√ lū

snijden

IX

lūna

afgehakt, afgesneden, verwond

m.f. (ā) n.

√ luh = √ rudh

rood worden

lekha

m. a-stam m.f. (ī) n.

loka

brief schrapend (van kruiden), angstaanjagend, opwindend, stimulerend stucwerk, smering, smeersel steungevend, bepleisterend, vasthechtend wereld, ruimte, hemel

√ lok, loc

zien

Ia

locan loņikā, loņīkā lopa

n. n-stam f. ā-stam m. a-stam

lopāka lobha loman lomāda lomādvīpa lohita

oog postelein (Portulaca oleracea) verwonding,beroving, interruptie, verdwijning, afwezigheid, wreedheid soort jakhals (vos?) ongeduld, begerigheid haar, veren soort parasiet (krimi) soort parasiet (krimi) bloed

lohita

rood, roodachtig, koperkleurig

lohitakşa

met het rode oog

m.f. (ā) n. (of f.: lohinī) m.f. (ī) n.

lohitakşaya

verlies van bloed

m. a-stam

laulya

rusteloosheid, opwinding, nieuwsgierigheid, passie spraakorgaan, mond, gezicht, kaken

n. a-stam

√ vakş

groeien, sterker worden

Ip

vakşaņa vakşaņā

kracht gevend, verfrissend maag (lett.: de voeder), buik, flanken borsten, boezem woord, stem


līlā

lekhana lepa lepana

vaktra

vakşas vac-

m. a-stam

IX p

VI p, IV p


m. a-stam m. a-stam n. n-stam m. a-stam m. a-stam n. a-stam

likhati

līnāti

lumpati lubhati, lubhyati lunāti

komt van √ likh = schrapen, samen rapen komt van √ lip = besmeren komt van √ lip = besmeren sst. svargalokah.; martyalokah. lokate, locate komt van √ loc = zien

komt van √ luh = rood worden komt van √ luh = rood worden komt van √ luh = rood worden; [marmapunt] komt van √ luh = rood worden

n. a-stam vakşati komt van √ vakş = groeien komt van √ vakş = groeien

n. as-stam


komt van √ vac = spreken

versie 30-12-05

pg 85

√ vac

spreken

II p

vacana

het gesprokene, woord (soms: het spreken) het gesprokene, woord (soms: het spreken)

n. a-stam

vakti komt van √ vac + ana

n. as-stam

komt van √ vac + as

vacas √ [vaj]

hard of sterk zijn

vaţaka vaņij/vaņik - vat

pil, rond balletje zakenman, handelsman

- vat

[secundair suffix: maakt adv. met betekenis: - gelijk aan]

vatam.sa

m. a-stam

vatsa vatsala vatsala

guirlande, ringvormige versiering, pluim lief kind geliefd toegewijd, vol liefde

√ vad

spreken

Iā

vadana (comp.: vadanā) vadhū vadhya vana vanatikta

het spreken, mond, bek

n. a-stam

vrouw ter dood veroordeeld bos Terminalia Chebula

f. ū-stam m.f. (ā) n. n. a-stam m. a-stam

√ vañc √ vap

voortgaan, langs sluipen naaien

Ip I

vapus

figuur, vorm, schoonheid

n. as-stam

√ vam

overgeven

II

vamathu

het overgeven, misselijkheid

m. u-stam

vamana

het overgeven

n. a-stam

vami, vamī vamśa

overgeven, misselijkheid bamboestengel, pijp, fluit, suikerrietstengel, ruggegraat wij (N) - ons (A) – van ons (G)

f. i-stam, ī-stam m. a-stam

kracht, leeftijd, energie, voedsel vriend omgeving, ronde ruimte, kamer keuze, het beste, beste, mooiste beschermend beer Varuna, god van de nacht; Crataeva Roxburghii (boom) groep, afdeling, klasse kracht, energie, kleur, ontlasting glans, kleur uitgezonderd, vrij van uitsluiting, acherlating, verwonding uitgezonderd

n. as-stam

vayam – asmān – asmākan (nah.) vayas (ifc vayasa) vayasya vara vara vara varaņa varāha varuņa varga varcas varcasa varja varjana varjita

m./n. a-stam m. cons-stam

[secundair suffix: maakt adj. met betekenis: - bezittend]

Vb. bhagavat (rijkdom bezittend; heer) = bhaga + vat Vb. aśvavat (zoals een paard) = aśva + vat

m. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. vadati, -te komt van √ vad

vañcati vapati vamiti komt van √ vam = overgeven komt van √ vam = overgeven

pron.pers.

m. a-stam m. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m. a-stam m. a-stam m. a-stam n. as-stam n. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam m.f. (ā) n.


komt van √ vŗ = bedekken

versie 30-12-05

pg 86

varjya

dat wat vermeden/opgegeven moet worden

m.f. (ā) n.

fut.pp.

√ varņ

beschrijven

X

varņayati

varņa

uiterlijk, mantel, vorm, kleur, verschijningsvorm soort kwartel wimper soort kwartel kwartel, patrijs pad, weg, wielspoor, ooglid (weg om het oog) vermeerderend, rijker wordend, voorspoedig vermeerderend, toenemend

m. a-stam

m. a-stam m. a-stam f. ū-stam m. a-stam f. ī-stam

valaya vali valgu valgu vallī

regen, wolk, jaar eeuw Boerhavia Procumbens grot tent op het dak, dakrichel van een huis, bovenkamer, dakpaviljoen armband, cirkel, omheining rimpel geit mooi, aantrekkelijk kruipende plant

√ vaś

wensen, verlangen naar, bevelen

II p

vaśa vaśaga vaśya vaśya

wil, wens, controle gehoorzaam, onderworpen gehoorzaam, onderworpen macht, kracht

m. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. n. a-stam

√ vas √ vas

wonen, leven dragen (kleren)

Ip II a

vasanta vasā vasudhā vasti (ook: basti) vasti (ook: basti) vastu vastu

lente (half maart tot half mei) vet, spiervet, hersenen aarde blaas, klysma buik (onder de navel) ochtendlicht, ochtend object, substantie, omstandigheid

m. a-stam f. ā-stam f. ā-stam m. i-stam f. i-stam f. u-stam n. u-stam

√ vah

dragen, brengen, transporteren, leiden, meenemen, trouwen of [nageplaatst] [reeksvormer],

Iu

vartaka vartas vartikā vartīra vartman vardhana vardhin varşa varşaśata varşābhū vala valabhī

vā

m. a-stam m. as-stam f. ā-stam m. a-stam n. n-stam m.f. (ā) n.

komt van √ vŗdh = vermeerderen, toenemen komt van √ vŗdh = vermeerderen, toenemen

m./n. a-stam f. i-stam m. u-stam f. ī-stam vaşţi; 3 pl.: uśanti

vasati vaste

vahati

en, ook, zelfs √ vā

blazen (van de wind)

II p

vahula vahni

veelvoud drachtig dier, vuur (m.n. vuurgod als boodschapper) woorden die gesproken dienen te worden spraak, toespraak spreker, woord, aanduiding hengst, held, krijger, god dapper,begeesterd, snel, mannelijk

n. a-stam m. i-stam

vākya vāc (nom. vāk) vācaka vājin vājin

komt van √ vac = spreken

f. cons-stam m. a-stam m. in-stam


komt van √ vac = spreken komt van √ vac = spreken

versie 30-12-05

vājina vājinī vājīkaraņa vājīkaraņa vāta vātaja vātarakta vātāma vātāsaha vātāsŗj, vātāsra vādin vādin vānara vānta vānte vāntada vāma vāma vāmana vāmana vāpī vāyasa vāyavya vāyu vāyu tejas vāra vāraņa vāri vārtika vārtīka vārttā vārt(t)āka

pg 87

sperma hengst, held, krijger, god viriliteit producerend afrodisiacum wind, lucht, het biologisch principe van de beweging door vata (wind) geproduceerd jichtaanval, reuma amandelboom reumatisch, jichtig jichtaanval, reuma sprekende, discussierende spreker, disputant, leraar aap overgegeven, uitgespuwd na overgeven hond, soort vogel mooi, lieflijk, gek op, nieuwsgierig naar, nobel links, afkeurenswaardig, tegenovergesteld klein, dwergachtig dwerg vijver kraai behorend tot de wind wind (element), adem subtiele energie in de agni v.d. lucht keer bolwerk, brug, afwering, olifant water soort vogel soort kwartel nieuws aubergine (Solanum Melongena)

m. a-stam f. ī-stam m.f. (ā) n. m. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n. n. cons.stam / astam m.f.n. in-stam m. in-stam m. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam m.f. (ā/ ī) n. m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m. a-stam f. ī-stam m. a-stam m.f. (ā) n. m. u-stam n. as-stam

X

vāsanā

kennis, het voortdurend in je gedachten zijn, innerlijk weten ’s morgens vroeg dag (t.o. de nacht) Indra (epitheton) slangengod (1000 koppen); werd als touw gebruikt rond de berg Mandara toen de oceaan gekarnd werd woning, woonplaats Chenopodium Album (witte ganzevoet) arm, onderarm

f. ā-stam

vāhu (gewone vorm: bāhu)

komt van √ vā = blazen

n. i-stam m. a-stam m. a-stam f. ā-stam m. a-stam

parfumeren

vāsuki vāstu vāstuka

de 5e avatar van Vishnu

m. a-stam m. a-stam

√ vās

vāsara vāsara vāsava

ppp. van √ vā = blazen

vāsayati

m.f. (ā) n. m./n. a-stam m. a-stam m. i-stam

ppp.

m./n. u-stam m. a-stam

komt van √ vas = wonen

m. u-stam


Hij verblijft op het laagste der 14 planetenstelsels, Patalaloka.

versie 30-12-05

vi-

pg 88

vi (of: vī)

uiteen, weg, uit, in verschillende richtingen, afzonderlijk [prefix] vogel

vi + ava + √ hŗ

omgaan met

vikarman

slechte handeling verstoring van de natuurlijke staat, kwaal, ziekte expansie, bloei, het open doen van hart, ogen mond expansief, bloeiend, open

vikāra

vikāsa vikāsin

i-stam n. n-stam m. a-stam

vi + karman

m. a-stam

komt van √ kas = stralen, openbarsten (v. vreugde) komt van √ kas = stralen, openbarsten (v. vreugde)

vi + √ kŗ

(doen) veranderen, ontwikkelen, vernietigen, uiten, zich bewegen

vikŗti

verandering, deformatie, transformatie, gedroogde plantendelen veranderd, gedeformeerd, getransformeerd gescheiden, geïsoleerd, beroofd

f. i-stam

vi+ √ kram

opzij stappen, vertrekken, voortgaan, aanvallen

Iu

vikrama

waarde

m. a-stam

vi+ √ krī vi+ √ kşip

verkopen aan (+ loc.) verstrooien, weggooien, bewegen, buigen

IX VI u

vikşipta

soms actieve, soms afwezige geest soms actieve, soms afwezige geest onrust, agitatie, het uit elkaar strooien, weggooien

m.f. (ā) n.

vi + √ gaņ

berekenen, overwegen

Xp

vigaņana

afbetaling, berekening

n. a-stam

vi + √ gup

zich beschermen tegen, wegduiken voor

Ip

vighna

obstakel, hindernis, vernietiger, preventief middel

m. a-stam

vi + √ cint

beschouwen, denken aan

X

vicchinna

afgesneden, onderbroken, dood

m.f. (ā) n.

√ vij

vrezen

VI a

vijayin vijayin

overwinnend overwinnaar

m. in-stam

vi+ √ ji

veroveren, overwinnen

vijita

overwonnen

m.f. (ā) n.

vi + √ juy

beroofd worden van, scheiden van + instr.

VII

vijñāna

kennis v.d. profane zaken, vaardigheid, opmerkingsgave, kunst, oordeel handelend over, besprekend (wetenschappelijk) tak, scheut (daar waar een afsplitsing is) geel sandelhout zwarte zoutsoort

n. a-stam

vikŗta vikŗşta

vikşipta vikşepa

vijñānīja viţapa viţi vid.a

vikaroti

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. vikramati vikrīņīte vikşipati, -te

m.f. (ā) n. m. a-stam vigaņayati vigopāyati

vicintayati vijate

komt van vi+ √ ji <-> jñāna (kennis v.h. hogere)

m.f. (ā) n. [marmapunt]

f. i-stam m./n. a-stam


versie 30-12-05

√ vid

pg 89

II p

vetti, veda

√ vid

weten, leren, ontdekken (ātm.: gekend worden = zijn) vinden

VI u

vindati, -te

vid vid vida

wetende, begrijpende kenner, weter wetende, begrijpende (kenner)

m.f.n. cons.stam m. cons.stam m.f. (ā) n.

vi+ √ dā

in stukken snijden, ontdoen van, bevrijden van, kapot maken

III

vidāha

brandend maagzuur, hitte, ontsteking brandend, heet Hedysarum Gangeticum gekend, geleerd, ontdekt doorstoken, gewond, geslagen, gescheurd verwonding, het doorsteken les, kennis, wetenschap bovennatuurlijke tovenaar (wonend in de Himalaya)

m. a-stam

vi + √ dru

wegrennen © wegjagen

I

vidvas (comp.: vidvat,

iemand die weet, geleerde, wijze,intelligent, vertrouwd met

m./n. as-stam

haten

II u

vidvişa vidha

hatend, vijandig maat, vorm, soort


vi+ √ dhā

regelen, voorzien van, leiden

III u

vidhā (ifc: vidha) vidhāna vidhāna vidhi

deel, part, portie, vorm, manier bezittend, hebbend, regulerend methode, regel, voorschrift methode, regel, voorschrift, wet, receptuur, dieet

f. ā-stam m.f. (ī) n. n. a-stam m. i-stam

vi + √ dhū

door elkaar schudden, verwijderen, vernietigen

vidhura

alleen gelaten, eenzaam, ellendig, verworpen weggedaan, verwijderd, afgedaan, in de steek gelaten gebogen, verminderd, depressief hoffelijkheid

m.f. (ā) n.

[marmapunt]

m.f. (ā) n.

komt van vi + √ dhū

vi + √ naś

verdwijnen, gefrusteerd worden, tot niets komen

p

vinā vinirmukta

zonder vrij van, bevrijd

vi + nir + √ muc vi + ni + √ han vi + nih. + √ sŗ vi + √ nī

verlaten, sterven, bevrijd worden doden, neerslaan ontstaan uit, voortgaan, zich ontwikkelen tot wegleiden, wegdoen, temmen

vinī(ta) vindu

verwijderende druppel

√ vip

geraakt worden, trillen, geinspireerd worden

Ia

vipate

vipa

wijs man

m. a-stam

vi + √ pac

(door)koken

I

komt van √ vip vipacati

viparīta

omgekeerd aan, tegengesteld aan,

m.f. (ā) n.

vidāhin vidāri vidita viddha viddhi vidyā vidyādhara

vidvad, vidvaj) vi + √ dviş

vidhūta vinata vinaya

f. i-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

vidāti (VI: vidyati)

ppp van √ vid ppp van √ vyadh

f. i-stam f. ā-stam m. a-stam vidravati © vidrāvayati f. viduşī vidveşti komt van vi + √ dviş vidadhāti

vidhūnoti

m.f. (ā) n. m. a-stam vinaśati, vinaśyati + acc. of instr.

m.f. (ā) n. VI p II p p

vinirmuñcati vinihanti vinih.sarati

Iu

vinayati, -te

m. u-stam


versie 30-12-05

vipāka vipāka

pg 90


viprakŗşţa

rijp, volwassen (na)vertering, rijping, volwassenwording inspiratie geïnspireerde, godheid, brahmaan, priester, wijze wijs (inzicht, inspiratie opgebouwd hebbend) ver van elkaar verwijderd, uitgebreid, wijdlopig ver verwijderd

vi + √ prach

ondervragen

VI p

vipratipanna vipratişedha

verward, verbijsterd, beduusd conflict, tegenspraak


vi + pra + √ lap vi + pra + √ labh

zichzelf tegenspreken misleiden, bedriegen

Iā

vipraśna vibhakta

ondervraging, lot verdeeld, afgescheiden, harmonieus, zich onderscheidend scheiding, verdeling, casusuitgang

vipas vipra

vipaścit(a) viprakīrņa

vibhakti

komt van vi + √ pac komt van vi + √ pac

n. as-stam m. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. vipŗcchati ppp. van vi + prati + √ pad


vipralapati vipralabhate komt van vi + √ prach ppp. van vi + √ bhaj

f. i-stam

komt van vi + √ bhaj

vi + √ bhaj

verdelen

vibhava vibhava

machtig, rijk macht, alomtegenwoordigheid, grootheid, majesteit


komt van vi + √ bhū komt van vi + √ bhū

vi + √ bhā

schijnen, licht geven, glanzen, aansteken

p

vibhāti

verdeling, deel, portie, datgene waardoor iets zich onderscheidt

n. a-stam

vibhāga

vibhajati

vi + √ bhāş

spreken tegen, ageren, alternatief bieden

vibhāşate

vibhāşā

optie, alternatief

vi + √ bhū

zich ontwikkelen, manifesteren, in staat zijn tot, bestaan

vibhūti

f. i-stam

vibhrama vimati vimarśa vimārga vimiśra vimūd.ha

overvloed, opperheerschappij, grootheid, pracht onstandvastigheid andere mening kennis, Shiva verkeerde weg gemixed dwaas

m.f. (ā) n.

vimūrchita vimŗşţa viyukta

verdikt, verstevigd, gemixed met overdacht, beschouwd bevrijd, afgescheiden, verlaten

vi+ √ yuj

afzien van, uit elkaar gaan, bevrijden

VII

viyuŋkte

viyoga

loskoppeling, scheiding, afwezigheid van

m. a-stam

komt van vi + √ yuj

vi + √ rac

samenstellen, vorm geven, construeren, bouwen, uitvinden,

Xp

viracayati

viracita

zuiver

m.f. (ā) n.

vi+ √ ram

stoppen, pauzeren, beeindigen

p

f. ā-stam vibhavati

m. a-stam f. i-stam m. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n.

komt van √ bhū

komt van vi + √ man vi + mŗgah. komt van √ muh = verwarren, verbijsterd zijn komt van √ murch

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.


viramati

versie 30-12-05

virāga virāma vireka virecana virecana virecana vilepī virikta virodhi vilod.ana vivaraņa vivaraņa vivasvant vivāda vivāha

pg 91

matheid, depressie, tegenzin einde, pauze, stop, [teken dat

m. a-stam

aangeeft dat na cons. geen klinker volgt]

het purgeren, laxeren het purgeren, laxeren openend het purgeren, laxeren dikke soep gepurgeerd daarentegen levendig, zich roerend openening, expositie openend, tonend zon, de schijnende onenigheid, ruzie, dispuut het wegleiden v.d. bruid uit haar vaders huis, huwelijk

m. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. n. a-stam m.f. (ā) n. m. vat-stam m. a-stam m. a-stam

vi + √ vic

van het kaf ontdoen, zich afzonderen, onderscheiden, onderzoeken, schoonmaken

vivikta

m.f. (ā) n.

vividha

afgescheiden, alleen, schoon, puur, door en door diverse, verschillende

vi + √ vŗdh

groeien, vermeerderen

I

vivekin

onderscheid makend, kritisch beoordelend, wijs onderscheid makend, kritisch beoordelend, discriminerend

m.f. n. –in-stam

√ viś

binnengaan

VI

viś

kolonist

m. cons-stam

vi + √ śas

snijden, doden, vernietigen

viśasana viśada

vulva (lett.: wat gesneden is) helder, schitterend, wit, puur

vivecana

virāga <-> rāga = enthousiasme komt van vi + √ ram

vinakti komt van vi + √ vic

m.f. (ā) n. vivardhate

m.f. (ī) n.


viśati viśasati komt van vi + √ śas

(guna)

viśaya viśalya viśākha viśākhā

dat wat waarneembaar is voor de zintuigen, sfeer, terrein, territorium bevrijd van speerpunt etc. gevorkt sterrenbeeld met 2, later 4, belangrijke sterren

m. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. f. ā-stam

vi + śalya

vi + √ śiş

(zich) onderscheiden

viśuddha viśuddha viśuddhi viśeşa

puur, zuiver keelchakra zuiverheid, purificatie onderscheid, specificiteit, verschil

m.f. (ā) n. n. a-stam f. i-stam m. a-stam

Ppp komt van √ sudh = [5e chakra] komt van √ sudh = zuiveren komt van √ śiş = overblijven, achterblijven; vi + √ śiş = zich onderscheiden

viśeşaņa

woord dat specificeert (adject,, adv., appositie, precicaat) rust, ontspanning schoonmakend compleet opgedroogd verplaatst

n. a-stam

komt van vi + √ śiş = zich onderscheiden

viśrama viśodhana viśoşita viśramsa

m. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.


versie 30-12-05

pg 92

√ viş

actief zijn

III p (en Ip)

viş (nom. viţ) vişa vişa-kanyā

faeces, ontlasting, vuil vergif gifmengster

f. cons.-stam n. a-stam f. ā-stam

vişad (< vi + √ sad)

uitgeput zijn, verdrietig zijn

vişadin vişama vişamāśana

ontroostbaar, verdrietig oneffen, onregelmatig, ruw eten van ongewone dingen, onregelmatig eten sfeer van activiteit, object (v.d. zintuigen), terrein verwarring, inconsistentie, wanhoop,afwijzing, ook: ontspanning schraper, vogel die de grond met zijn poten open haalt en dan zijn voedsel oppikt. zich ergens neerplanten en voor verstopping zorgend stop Vishnu, hij die werkt, hij die alles doordringt, de Maker, de Onderhouder, de hoogste God met 4 armen wegzending, loslating, bevrijding, emancipatie, einde van de jaarlijkse zonnecyclus (winter), einde v.d. wereld

vişaya vişāda vişkira vişţambha vişţambha vişņu

visarga

visarga

[: na syllabe geeft steml.aspiratie aan; in transcriptie h met punt eronder]

m.f. (ā) n. m. a-stam m. a-stam m. a-stam

m. a-stam m. u-stam

m. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

vi+ √ smŗ

vergeten

I

viham.ga viham.ga(ma) vihara

m. a-stam

vihita

vogel vliegend verwijdering, afscheiding, afwezigheid, vermijden verplaatsing, verwijdering verplaatsing, verdeling, wandeling, levensstijl voorgeschreven, vastgesteld

vi+ √ hŗ

afzonderen, scheiden

vişva

overal

√ vī

naderen, gaan

vī vī vī (of: vi) vīra vīra vīrya √ vŗ

bedekken, onderdrukken, tegenhouden, verbergen

andere namen: Narayani en Hari. Samen met Brahma en Shiva vormt hij de Trimūrti.

m. a-stam

verbazing verbaasd lang, uitgebreid

nieuwsgierig naar, gaande naar het gaan, beweging vogel, vrouwtjesvogel krachtig, sterk (als een held) held, man mannelijkheid, macht, heroïsche daad, waarde, potentie (ook van voeding)

vişādah. <-> prasādah. = helderheid, heelheid

m. a-stam

vismaya vismita vistara

viharaņa vihāra

viveşţi

vismarati

m. a-stam

komt van vi+ √ hŗ

n. a-stam m. a-stam

komt van vi+ √ hŗ komt van vi+ √ hŗ

viharati II p

veti

m. ī-stam f. ī-stam m. a-stam n. a-stam

vīra + ya

V, IX, I u

vŗņoti, vŗņute, vŗņāti, vŗņīte


versie 30-12-05

pg 93

√ vŗ

kiezen voor jezelf, vragen, ten huwelijk vragen

V, IX u

vŗka

wolf, hond, jakhals, kraai, uil, dief, onweer, zon, maan etc. nier, bijnier boom 2 Spondias-soorten, Tamarinde, 2 Garcinia-soorten

m. a-stam

buigen, afbreken, verwijderen, vermijden, opgeven zijn

I, VII p, II a

vrucht van die bomen is neutrum. varjati, vŗņakti, vŗkte

Ia

vartate

vŗkka vŗkşa vŗkşāmla √ vŗj √ vŗt

vŗt

m. a-stam (dualis) m. a-stam m. a-stam

vŗņoti, vŗņute, vŗņāti, vŗņīte

vŗddha vŗddhi

bestaand, bewegende, draaiende (na num.: -voud) scene, verhaal, gebeurtenis, nieuws gedrag, karakter, bezigheid, toewijding, beroep volgroeid, volwassen, oud, toegenomen oude man toename, (hochstufe in ablaut)

√ vŗdh

groeien, vermeerderen

I

vŗdhamāna

groei, uibreiding

part.pres.; m.?

vŗnta vŗnda

stengel veelheid, aantal, hoog getal

n. a-stam n. a-stam

√ vŗş

regenen, kracht laten zien, overweldigen

Ip

varşati

vŗşa

m. a-stam

komt van √ vŗş

veņu vettŗ vetra veda

man, stier, beste in zijn soort, potente man scrotum (du.: testikels) stier Ursala sexuele kracht opwekkend (afrodisiacum) vloed, snelheid (v.d. pols bv.), stroom, willekeurige beweging obstructie v.d. twee stromen (ontlasting en urine) riet, bamboe, pijp, fluit hij die weet rietsoort kennis, het weten waarneming, kennis, gevoelservaring pijn spel van kennis kenner van de veda’s hoogste van de veda

n. a-stam

vedana vedanā veda-lila vedavid vedānta

altaar tijd (v.d. dag) residentie dat wat insluit of bedekt, omheining, tandvlees,

f. ī-stam f. ā-stam n. n-stam m. a-stam

vŗttānta vŗtti

vŗddha

vŗşaņa vŗşabha vŗşala

vŗşya vega vegavrodha

vedī velā veśman veşţa

m. a-stam f. i-stam m.f. (ā) n. m. a-stam f. i-stam vardhate vardhayati komt van √ vŗdh = groeien, vermeerderen)

m. a-stam m. a-stam eigenn.; m. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam m. a-stam

vegau = twee stromen (du)

m. u-stam m./n. a-stam m. a-stam

komt van √ vid (weten, begrijpen) + suffix a

f. ā-stam komt van veda + anta = einde


komt van √ veşţ

versie 30-12-05

pg 94

gesneden vlees of peulvruchtenmeel (vegetarisch) met kruidenmengsel (meestal: koriander, mosterd, peper etc.) zwakte, gebrek naam van Indra; Vishnu’s hemel (lett.: plaats waar geen angst bestaat) kluizenaar onvolmaaktheid, defect, slechtheid, onhandigheid, inferioriteit gemaakt van riet, flexibel rieten mand, penis gemaakt van gespleten bamboe gespleten peulvruchten m.b.t. de Veda student van de Veda dokter dwaas vijandig vijandigheid landbouwer, ambachtsman, koopman (een van de vier kasten) ongelijkheid grond), disbalans, moelijkheid, probleem, stress

m. a-stam

√ vyak

bevatten

III p

vyakta vyaktam vyakti vyaŋga

manifest, duidelijk, helder duidelijk, helder verschijning, manifestatie zonder ledematen, gevlekt, gestippeld

m.f. (ā) n.

√ vyaj

ventileren

vyajana

vyatimiśra

het toewuiven van koele lucht, ventileren teken, vermomming in wisselwerking, in contact wisselwerking, contact, ongeluk, calamiteit gemengd

vy+ati + √ han

terugslaan

vyatihāra

uitwisseling, terugkeer, ruzie, wederkerigheid

m. a-stam

√ vyath

trillen, vallen, bang zijn voor, pijn lijden

Ia

vyathate

vyathā

pijn, paniek, angst wankelend, duizelig, van kleur veranderd, gestresst, getroffen door, aangedaan, pijn hebbend


komt van √ vyath

√ vyadh vy + apa + √ gam vyā + √ pŗ

doordringen weggaan, verdwijnen, ontsnappen bezig zijn met

IV p

vydhyati

a

vyāpriyate + loc.

vyāpŗta vyāpārin vyāpārin

bezig, actief bezig, actief werker

m.f. (ā) n.

komt van vyā + √ pŗ komt van vyā + √ pŗ komt van vyā + √ pŗ

vesavāra vaikalya vaikuņţha vaikhānasa vaiguņya vaitasa vaitasa vaidala vaidala vaidika vaidika vaidya vaidheya vaira vaira vaiśya vaişamya

vyajana vyatikara vyatikara

vyathita

m. a-stam m. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam m. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam m. a-stam

veda + ika veda + ika

n. a-stam

f. i-stam m.f. (ā) n. n. a-stam

komt van √ vyaj = ventileren

n. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n. vyathate

m. in-stam


versie 30-12-05

vyabhicari

pg 95

vyamiśra

variabel, meerdere oorzaken hebbend gemixed

m.f. (ā) n.

√ vyay

verkwisten

Iu

vyaya

verval, verdwijning, verkwisting

m. a-stam

vyava (= vi+ava) + √ sthā

zich afscheiden van, vastleggen

vyavasthā

eigen verschil/omstandigheden, wet, voorschrift, bepaalde tijd gebruik zwakke plek, zwakte, gebrek uitleg

f. ā-stam

komt van vi + ava + √ sthā

m. a-stam n. a-stam f. ā-stam

komt van vi + ava + √ hŗ

vyā + √ khyā

uitleggen, verklaren, uiteenzetten tot in detail

II p

vyākhyāti

vyāghra vyādhi vyātta vyāna

m. a-stam m. i-stam n. a-stam m. a-stam

vyāpāra vyāyāma vyāla

tijger ziekte open mond de adem die zich verspreid heeft in het lichaam ongeluk, verderf, dood,schade, wanorde, calamiteit beroep strijd, poging, sport gevaarlijke olifant, prooi, slang

vy + √ ūh

arrangeren, in slagordes opstellen

vyūd.ha

verdeeld, georganiseerd, in slagorden opgesteld verwerping, uitsluiting, verlating het aanbreken van de dag licht wordend, m.b.t. het ochtendgloren brandend trikatu (gember, lange peper, zwarte peper)

m.f. (ā) n.

√ vraj √ vraņ

gaan, lopen verwonden

Ip Ip

vraņa vrata

wond, zweer, buil, abces gelofte, eed

m. a-stam n. a-stam

√ vraśc

snijden

VI p

vriś

vinger

f. cons.-stam

√ vrīd.

zich beschaamd voelen

Ia

vrīhi

rijst (groep rijstsoorten)

m. i-stam

√ śak

kunnen, in staat zijn

Vp

śakuntalā

Shakuntala

eigennaam; f. āstam f. ī-stam

vyavahāra vyasana vyākhyā

vyāpad

vyudāsa

vyuşţa vyuşţa vyoşa vyoşa

śaktya śakya

naam van verschillende kruiden uitwerpselen, ontlasting macht, capaciteit, kracht, behendigheid m.b.t. kracht, capaciteit mogelijk

√ śaŋk

vrezen

śakulādanī śakŗt śakti, śaktī

vyayati

f. cons.-stam m. a-stam m. a-stam m. a-stam vyūhati

m. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. n. a-stam vrajati vraņati mahāvrata = naam voor de 5 yama’s in yoga. vŗścati vrīd.ate śaknoti

n. cons-stam f. i-stam; f. ī-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. Ia


komt van √ śak = kunnen śaŋkate

versie 30-12-05

pg 96

śaŋkara śaŋkā

Shankara angst, zorg, wantrouwen, vrees

śaŋkin śaŋku śaŋkha

bang, timide, op z’n hoede angst schelp (ook muziekinstrument), de tempel, het slaapbeen (tempelbeen)

√ śaŋc

zich vasthechten

Ip

śacī

f. ī-stam

śatru

machtige hulp (van de goden), spraak, vrouw van Indra honderd, een honderdtal honderden keren Aziatische asperge (Asparagus Racemocus) vijand

√ śad

vallen

VI a

śada śanais

het vallen, de val kalm, rustig, langzaam

m. a-stam m.f.n.

√ śap

vervloeken, verwensen

I, IV u

śapa, śāpa śaphara

kruis, lijden, straf, vervloeking karper

m. a-stam m. a-stam

√ śabd

roepen, aanroepen

Xp

śabda

sutra, woord, gezaghebbende verklaring, geluid, stem, toon

m. a-stam

√ śam

rustig, tevreden zijn, kalmeren

IV

śamī

f. ī-stam

śambūka śamyā

werk, poging, boom (Prosopis Spicigera of Mimosa Suma) kalmerend, rustgevend stok, staf, houten pin, vrucht v.d. śamī-boom? demon, vijand, soort hert (met vertakt gewei), soort vis, boom (Terminalia Arjuna) slang, schelp vrede, stille rust, sereniteit

√ śam.s

prijzen

I

śaya

m.f. (ā) n.

śarad śarabha śarīra

rustend, slapend, wonend, liggend slaap bed schuiplaats, onderdak, toevluchtsoord, bescherming herfst soort hert lichaam, dat wat breekbaar is

śarīracchidra

ruimte in het lichaam

śarkarā

gruis, kiezelsteentjes, niergruis, nierstenen, , hard oorsmeer gelukkig speerpunt, pijl, doorn konijn, haas een konijn bezittend maan lof, eerbetoon

śata (ifc: śatī (f)) śatasah. śatāvarī

śamana śamyā śambara

śaya śayyā śaraņa

śarmin śalya śaśa śaśin śaśin śastra

n. a-stam f. ā-stam m. u-stam m./n. a-stam

[marmapunt]

n. a-stam f. ī-stam m. u-stam śīyati

śapati, śapyati

śabdayati

śamyati

m.f. (ā) n. f. ā-stam m. a-stam m. a-stam śam.sati

m. a-stam f. ā-stam n. a-stam f. cons.-stam m. a-stam n. a-stam

komt waarschijnlijk van √ śŗ = breken

f. ā-stam m. a-stam m. a-stam m.f.n. in-stam m. in-stam n. a-stam


komt van √ śam.s = reciteren, zingen

versie 30-12-05

pg 97

śastra

snij-instrument: mes, dolk, wapen, zwaard, pijl

- śah.

[secundair suffix; vormt bijwoord van wijze]

śāka śāka śākin śākhā

kracht, helper, vriend groente, tuinkruid machtig, behulpzaam tak, extremiteit, ledemaat, vinger, afdeling voorzien van takken, afdelingen (school) boom drup, slijm, modder vredig vrede, geluk

m. a-stam m. a-stam

gevarieerd in kleur, gespikkeld soort vogel (mus?) gemaakt van been, menselijk, behorend tot het lichaam rijst huiselijk, bescheiden, nederig bescheidenheid, nederigheid kikker, nootmuskaat, keeltumor lotuswortel gekookte rijst gekookte rijst

m.f. (ā) n. m. a-stam m.f. (ī) n.

√ śās

straffen, bevelen, onderwijzen, informeren

II p

śās śāsa śāsaka śāsana śāsita śāsus śāśvata śāstra

bevel bevel, bevelhebber leraar, leider straffend geleid, onderwezen, gestraft bevel levenslang, eeuwig geschrift, voorschrift, code, compendium, heilige boeken, wetenschap

f. cons.-stam m. a-stam m. a-stam m. f. (ī) n. m.f. (ā) n. n. us-stam m. f. (ī) n. n. a-stam

√ śikş

studeren, proberen

I

śikşā

kennis, wetenschap, instructie, klankleer (fonetiek) de wens om te kunnen, opvoeding gebied boven de heupen pauw Moringa Pterygosperma (mierikswortelsoort) deel van de darmen scherp (wapens), dun, zwak kaak hoofd, top, punt Acacia Sirissa hoofdpijn steen, rots bitumen, rode kalk

f. ā-stam

śākhin śākhin śāda śānta śānti śāra śārapada śārīra śāli śālīna śālīna śālūka śālūka śālyanna śālyodana

śikşā śikhaņd.a śikhin śigru śiŋgi śita śiprā śiras śirīşa śirovedanā śilā śilājatu

n. a-stam

komt van √ śas = springen Vb. ekaśa (een voor een) = eka (één) + śah.

f. ā-stam

m. in-stam m. a-stam m.f. (ā) n. f. i-stam

komt van √ śam = rustig zijn

m. i-stam m.f. (ā) n. n. a-stam m. a-stam n. a-stam n. a-stam m./n. a-stam

f. ā-stam

śāsti

komt van √ śikş = studeren, proberen śikşa (stam desid. √ śak = kunnen) + a>ā

m./n. a-stam m. in-stam m. u-stam f. i-stam m.f. (ā) n. f. ā-stam n. as-stam m. a-stam f. ā-stam f. ā-stam n. u-stam


komt van √ śo meestal in dualis

versie 30-12-05

pg 98

n. cons.stam

śiva granthi śiśu śiśumāra

bitumen (lett.: rotsoverwinnend) Shiva aangenaam, voorspoedig, gelukkig, vriendelijk pijnappelklier, epifyse kind, jong dier dolfijn

√ śiş √ śiş

verlaten achterblijven, overblijven

VII p

śişya śişya

leerling dat wat geleerd moet worden

√ śī

neerliggen, slapen, rusten

śī śīghra śīta śīta śītala śītala śīdhu, sīdhu śīrņa

straling, schijnsel snel koud, wit, ijzig, suf, traag (guna) kou, koud weer koud, onberoerd kou sterke drank van molasse, rum gebroken, beschadigd, verwond, verrot rotting, slechte conditie, verval rotting, slechte conditie, verval hoofd schedel (lett.: kap v.h.hoofd) hoofd

m. a-stam m.f. (ā) n. II a f. m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. n. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam m. u-stam m.f. (ā) n.

śilājit śiva śiva

śīrņatā śīrņatva śīrşa śīrşakapāla śīrşan

eigenn.; m. a-stam m.f. (ā) n. m. u-stam m. a-stam

komt van √ śīl

śīla (ifc. śīlā)

gewoonte, gebruik, neiging, aard, karakter parkiet zuur, stinkend zure drank, azijn, gruwel pareloester helder, puur, licht gekleurd sap, essentie, zaad, goud, weelde, sperma wit

n. a-stam (soms m.)

√ śuc

schijnen, glanzen, branden, heftige pijn lijden, rouwen, zuiver zijn

Ip

śuci śuņţhī

wit, zuiver, schijnend, heilig gember (droog)

√ śudh

reinigen

Ip

śuddha śuddhi śunya

zuiver zuivering, reiniging(skuur) leeg, verlaten, desolaat

m.f. (ā) n. f. i-stam m.f. (ā) n.

√ śubh

stralen, glanzen, schijnen

Iā

śubha

m. a-stam

śubhra

het goede, het plezierige, Sapindus Detergens (boom) goed, plezierig, nuttig, krachtig, prachtig, kwalitatief goed schijnend, wit, heldergekleurd

√ śuş

uitdrogen

IV p

śuşka

gedroogd

m.f. (ā) n.

śubha

ppp.

śīlati

mediteren, practiseren, oefenen, gebruiken, bezoeken, eerbied betonen

śukla

śete

f. ā-stam n. a-stam n. a-stam n. a-stam n. n-stam Ip

√ śīl

śuka śukta śukta śukti śukra śukra

śinaşţi

m. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam f. i-stam m.f. (ā) n. n. a-stam m.f. (ā) n. śocati

śobhate, -ti

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.


śuşyati

versie 30-12-05

śūka(ja)

pg 99

śūla śūlyamām.sa śūra

steek (insect), iets dat prikt, de naald van graan handwerksman, bediende (een van de vier kasten) jeeg, verlaten leegte, vacuum, het niet-Zijn, het cijfer nul. verlaten leegheid, eenzaamheid soort plant schouder speer, pijl, acute pijn, koliekpijn geroosterd vlees (aan het spit) sterk, dapper, krachtig

√ śŗ

breken, verpulveren

śŗŋga

śepa śepha śeşa śaitya śaiva

hoorn (ook blaasinstrument), het uiterste einde, de hoornen van de maan, top van de berg, hoogte, het beste in zijn soort, hertengewei naam van verschillende planten, w.o. Trapa Bispinosa penis penis rest, residue kou, vorst, koud gevoel behorende tot Shiva

√ śo

scherpen, wetten (wapens)

III p

śoka śoka


śauca śaurya śmaśru

brandend, heet gloed, vlam, hitte, zorg, pijn, afgunst, moeilijkheden, verdriet (donker)rood roodheid, vuur (donker)rood bloed, (menstruatie)bloed Sonottara reinigend schoongemaakt, gezuiverd, verwijderd briljant helder, mooi, stralend glans, schoonheid uitdroging, longtuberculose verdrogend drogend, opdrogend, lijdend aan tuberculose zuiverheid, schoonheid dapperheid, heldhaftigheid snor en baard

√ śyai

laten bevriezen

Ip

śyena śraddhā

roofvogel (havik, arend, valk) vertrouwen, wens


√ śram

zich inspannen, vermoeid zijn

IV p

śrama

vermoeidheid, uitputting, lich.oefening

m. a-stam

śūdra śūnya śūnya śūnyatā śūpaparņī śūpti

śŗŋgāţaka

śoņa śoņa śoņita śoņita śoņottarā śodhana śodhita śobhana śobhana śobhā śoşa śoşana śoşin

m. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam f. ā-stam f. ī-stam f. i-stam m./n. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n.

m. a-stam n. a-stam m. a-stam m./n. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n.

śiva + a śiśāti

m.f. (ā / ī) n. m. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam eigenn.; f. ā-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā ) n. √ śubh (schijnen) + ana

m.f. (ā / ī) n. f. ā-stam m. a-stam m.f. (ā / ī) n.

komt van√ śubh = schijnen

n. a-stam n. a-stam n. u-stam


śyāyati sst. van śrad = hart + dhā = zich richtend, plaatsend śrāmyati komt van√ śram

versie 30-12-05

śramaņa śravaņa

pg 100

komt van√ śram + ana komt van√ śru + ana

m.f. (ā / ī) n. n. a-stam

śrāya

werkende, een poging doende gehoor, aankondiging, het luisteren, reputatie, de oren voorzien van

√ śri

gaan

Iu

śrayati, -te

śrī śrīmat

gezegend, stralend straling bezittend, lieflijk, aangenaam, weelderig

√ śru

luisteren, horen

Vp

śruti

Veda, geschrift, dat wat gehoord is beste, mooiste lam, kreupel, gekookt, volwassen heup, lendenen, billen (inwendige) oor, gehoor geleerde, student, brahmin glad, zacht, teder, glibberig, dun, eerlijk (guna) ontspannend

f. i-stam

śŗņoti komt van√ śru = horen

√ ślāgh

vertrouwen, prijzen, trots zijn, toevertrouwen

Ia

ślāghate

śleşmat śleşman

de slijm bevattende slijm, kapha

śloka

stanza, hymne, vers (lett.: dat wat gehoord is)

m. n-stam m. a-stam

komt van√ śru = horen;

śvāśura śvāśrū

schoonvader schoonmoeder hijgen, fluiten, sissen, ademen hijgend

m. a-stam f. ū-stam II p m.f. (ā) n.

śvādu śvāvidh śvāvidha śvāsa

zoet stekelvarken stekelvarken ademhalingsproblemen, astma, hijgen

m. cons.-stam m. a-stam m. a-stam

√ śvi, śū

zwellen, toenemen

Ip

śveta śvetadvīpa

wit witte eiland (mythische spirituele woonplaats) zes zesde met, vergezeld van, en, bezittend gehecht aan, geleid tot, bezig met, toegewijd aan gerst dijbeen dijbeen dijbeen vriend vriendin beschrijfbaar gehecht

m.f. (ā) n. m./n. a-stam

śreşţha śroņa śroņi śrotra śrotrya ślakşņa ślathana

√ śvas

śvasana

şaş, şaţ şaşţha sasakta saktu sakthasakthi sakthī sakhi sakhī saguna saŋga

m.f. (ā) n.

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. f. i-stam n. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

m.f. (ī) n. adv. m.f. (ā) n.

[ vers = 2 halfverzen van 16 syllaben, elk 2 pāda’s van 8 syllaben]

komt van√ śvas = hijgen fluiten nom.: śvāvit In compounds: śvāvidkomt van√ śvas = hijgen fluiten śvayati

ibc komt van√ sañj = zich hechten aan

m. u-stam n. i-stam f. ī-stam m. i-stam f. ī-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.


sa + guna

versie 30-12-05

saŋga

pg 101

gehechtheid, klontering, obstructie (vocht) vasthoudend

m. a-stam

√ sac

horen bij, verenigen met, volgen, genieten, vertrouwd zijn met

Ia

saciva

raadgever, minister

m. a-stam

√ sañj

zich hechten aan

Ip

sat sat satatam sattva

n. cons.stam m.f. (at ī) n. adv. n. a-stam

satyam

het zijn, de existentie zijnde, bestaande, goed constant, altijd het zijn, zuiverheid, goedheid, integriteit, de geest hij die zuiver is waar waarheid de waarheid toegedaan, door en door eerlijk waarlijk, echt

√ sad

zitten

I, VI p

-sad sadana

bewoner (van) huis, zetel, ontspanning, uitputting huis, zetel, ontspanning altijd op hetzelfde moment, zonet, meteen, dagelijks gelijk, passend, waard gewone bezit rijk gewone bezit goed bravo op hetzelfde moment, zojuist, onmiddellijk, recent

saŋgrahaņa

sattvastha satya satya satyapara

sadas sadā sadyas sadŗśa sadhana sadhana sadhanatā sadhu sadhum sadhyah.

+ loc.

m.f. (ā) n.


sacate sajati part.pres. van √ as = zijn na + satatam = nooit sat + suffix tva sst.: sattva + stha sat + ya satya + para (verder, hoger)

sīdati ifc

n. a-stam n. as-stam

m.f. (ā) n. n. a-stam m.f. (ā) n. f. ā-stam

√ san

winnen, verkrijgen, bezitten, genoeten, succesvol zijn

I p, VIII u

sanati, sanoti

sandhāna

n. a-stam

komt van sam+ √ dhā

sandhāna

vereniging, verbinding, heling, vriendschap helend

√ sap

eren, volgen, liefhebben, beminnen

Ip

saparyā saptasaptan saptama saptalā saptāha

aanbidding, eerbied zeven zevental zevende naam van verschillende planten week (7 dagen)

f. ā-stam

√ sam, stam

verstoord zijn

Ip

samsama

bijeen, samen gelijk, zelfde, parallel, in evenwicht, harmonisch, regelmatig welkom aan alle kanten, geheel compleet gelijkheid balans, evenwicht, gelijkheid samengevoegd met

prefix m.f. (ā) n.

samanas samantatah. samanya samatvam sam-anvita

m.f. (ā) n. sapati komt van √ sap = eren

m.f. (ī) n. f. ā-stam m. a-stam samati, stamati

m./f./n. cons-stam



sama + suffix tva

versie 30-12-05

pg 102

samabuddhi samartha samavāya

hij die hetzelfde denkt/voelt eenzelfde bedoeling hebbend onverbrekelijke samenhang, ontmoeting, combinatie

sam + √ aś

bereiken, verkrijgen

samasta samā samāgama samādhi

samengebonden, verenigd jaar ontmoeting, vereniging diepe meditatie, gelijkmoedig verstand, het Zelf, gedachtenconcentratie gelijk, algemeen, universeel, homogeen, harmonisch de geconcentreerde adem een gelijk deel

m.f. (ā) n. f. ā-stam m. a-stam m. i-stam

m.f. (ā) n.

samāsa + tah.

een gelijk deel verkrijgend, in gelijke hoeveelheid bestaande uit gelijke delen verbinding, combinatie, totaliteit, samenstelling om precies te zijn, in het kort

sam + ā + √ sad

naderen, ontmoeten, verkrijgen

samāsanna samita samita samitam samidh (ibc: samid)

bereikt, verkregen, dichtbij verzameld, gecombineerd uitgemeten altijd, voortdurend brandhout

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

sam + √ īkş

nauwkeurig onderzoeken, zich bewust worden, overdenken

Ia

samīkşa samīkşā

nauwkeurig onderzoek inspectie,intellect, begrip, waarneming lucht, bries, wind, vata producerend, stimulerend


samāna samāna samām.śa (< samaam.śa) samām.śa(ka) (< sama-am.śa) samām.śika samāsa

samīra(ņa) samīraņa sam + √ uc sam + √ uccar (< ud + √ car)


m.f. (ī/ā) n. m. a-stam m. a-stam

m.f. (ā) n. m. a-stam samāsīdati sam+ita sa+mita sa+mita

f. cons.stam samīkşate


zich verheugen, genieten van het samenzijn uitspreken, omhoog gaan, samen uitgaan, in een betere klasse geboren worden

samuccarati komt van sam + √ uc = zich verheugen komt van sam + ut + √ pad = opspringen, te voorschijn komen samunatti

samucita

verheugd, passend, gewend aan

m.f. (ā) n.

samutpanna

geproduceerd, gebeurd, verrezen, ontstaan, voortgebracht, opgesprongen,

m.f. (ā) n.

sam + √ ud

nat maken

samudita

omhooggegaan, een eenheid vormend, verzameld, voorzien van herkomst, existentie

m.f. (ā) n.

sam+ud + √ bhū

ontstaan uit, voortkomen uit, geproduceerd worden door

Ip

samudbhavati, -te

samudra

zee

m. a-stam

sam + √ ūh sam + √ ŗ

bij elkaar brengen verenigen, verbinden, in beweging brengen, reanimeren overhandigen

Iu I, III, V

komt van sam + √ ud samūhati, -te sam ŗyarti, samŗņoti, samŗņvati, samŗcchati samarpayati

samudbhava

sam + √ ŗ ©

m. a-stam

X


versie 30-12-05

sam.kata

pg 103

m.f. (ā) n.

sam.khyā sam.graha sam.grahaņa sam.grahin

bijeengebracht, dicht, nauw, samengedrongen, gevaarlijk nauwe doorgang, pas samentrekking, sluiting opeenhoping, vernietiging, kort overzicht, condensatie, verkorting, korte verklaring aantal greep, het vasthouden vasthoudend, grijpend verzamelaar

sam + √ car

lopen

I

sam.jāta

geboren, geworden, georduceerd, verschenen overeenkomst, kennis, teken, naam

m.f. (ā) n.

sam + √ tuş

geheel voldaan / tevreden zijn

IV p

sam.toşa sam.darśana

tevredenheid gezicht, waarneming

m. a-stam n. a-stam

sam + √ diś sam+ √ dŗś

bevelen zien, verbergen

VI

sam.deha

twijfel, onzekerheid

m. a-stam

sam+ √ dhā

verbinden, samenvoegen

sam.dhi sam.dhyā

combinatie, overeenkomst, verbinding, verbond, gewricht schemering, avond

sam+ √ nam

buigen

sam.nata , sannata sam.nihita sam.nikŗşţa

sam.parka

gebogen, verlaagd aanwezig vooraanstaand, dichtbij positie naast iets anders het samen of naast iets anders neerzetten; nabijheid gezamenlijke wanorde (v.d. drie dosha’s) onthechting, verzaking de mens die zich van alles heeft ontdaan verbinding, contact

sam + √ pŗc

verbinden, vermengen

sam.prati sam.pratişţhā

sam.kata sam.koca sam.kşepa

sam.jñā

sam.nidha, sannidha sam.nidhi, sannidhi sam.nipātah. sam.nyāsa sam.nyāsin

n. a-stam m. a-stam n. a-stam

komt van sam + √ kşip = gooien

f. ā-stam m. a-stam m.f. (ī) n. m.f.n. in-stam sam.carate

f. ā-stam

m. i-stam

sam. tuşyati komt van sam + √ tuş sam.diśati ācchādayati komt van sam + √ dhā = bij elkaar neerzetten, verbinden

f. ā-stam sam.namati

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. n. a-stam m. i-stam m. a-stam

m. a-stam

komt van sam + √ pŗc = verbinden sam. pŗņakti

nu volharding, voorgang

f. ā-stam

sam + prati + √ sthā > sampratişţhā sam + pra + √ dā

stevig staan op, vertrouwen op

Ip

van sam + prati + √ sthā sam.pratişţhāti

overhandigen, onderwijzen, geven

u

sam.pradadāti

sam.pradāna

gift, onderricht, datief

n. a-stam

sam + pra + √ yā

voortgaan, bewegen, hun baan volgen (zoals de sterren) (vocalisatie van een halfvocaal)

II p

aankomst, verwerving, het bereiken, pathogenese perfecte kennis of waarneming, aanroep/vocatief (gramm.) perfecte kennis of begrip ontwakend, roepend (vocatief)

f. i-stam

sam.prasāraņa sam.prāpti sam.buddhi sam.bodha sam.bodhana

f. i-stam m. a-stam m.f. (ā) n.


sam.prayāti

versie 30-12-05

sam.bhāva

pg 104

m. a-stam

sam.bhāvya

samenkomst, geboorte, productie, bron geloofwaardig

sam + √ bhū

samen komen, verenigen

u

sam.bhūti

geboorte, afkomst, groei

f. i-stam

sam + √ man sam + √ mantr

overeenkomen, op prijs stellen advies vragen, consulteren

X

sam.marda sam.māna sam.mānana sam.mita

feest, ontmoeting eer, respect eerbetoon uitgemeten, in dezelfde hoeveelheid misverstand, verwarring

m. a-stam m./n. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n.

leiden, besturen, controleren, in bedwang houden, samenbinden

p

controle (v.d. zintuigen), laatste 3 van de 8 stappen van yoga zelfbeheerste combinatie, belasting, voorschrift, principe

m. a-stam

sam + √ vŗt

gebeuren, worden (tot), ontstaan

I

sam.vŗtti sam.vega sam.śamana sam.śaya sam.sāra

terugkeer opwinding kalmerend, rustgevend twijfel, aarzeling, onzekerheid kringloop van geboren worden en sterven, schepping

f. i-stam m. a-stam m.f. (ī) n. n. a-stam m. a-stam

sam + √ śī

zwak worden, aarzelen

II a

sam.śete

sam.sīda sam.śodhana sam.sūda sam.sūdana

neusgat reinigend, zuiverend neusgat in orde brengend, sturend, dodend, vernietigend indruk van een ervaring op de geest, opvoeding, bereiding, zuivering, versiering Sanskriet taal

n. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam m.f. (ā/ī) n.

komt van √ sūd

m.f. (ā) n.

sam.hanana sam.hitā

vervolmaakt, samengevoegd, perfect het strooien verzameld, samengevoegd, compact, stevig compactheid, robuustheid, lichaam, stevigheid compact, robuust, stevig verzameling, eenheid

sam.hita

verzameld, samengevoegd

m.f. (ā) n.

sara

m.f. (ā) n.

sarasī sarga

vloeibaar, mobiel, snel, bewegend (guna) meer schepping, universum

sarpa

slang, cobra

m. a-stam

sam.moha sam + √ yam

sam.yama sam.yamin sam.yoga

sam.skāra sam.skŗta sam.skŗta sam.staraņa sam.hata sam.hanana

m.f. (ā) n. sam.bhavati, -te sam.manyate sam.mantrayati

m. a-stam sam.yacchati

m./f./n. in-stam m. a-stam sam.vartate

komt van sam + √ śī

m. a-stam

samenstelling met √ kŗ = doen, maken

n. a-stam

komt van sam + √ kŗ = samen maken part.perf.; komt van sam+ √ kŗ = samen maken



f. ī-stam m. a-stam


komt van sam + √ dhā = samen zetten part.perf.; komt van sam+ √ dhā = samen zetten

komt van √ sŗj = scheppen + a

versie 30-12-05

sarpis sarvagata

pg 105

n. is-stam m.f. (ā) n.

sarvatra sarvadā sarvaśah. sarvah., sarvam, sarvā

ghee, geklaarde boter alles doordringend (lett.: alles gegane) overal, altijd altijd aan alle kanten, compleet alle, alles

salila salila (ifc: salilā) savya savya

vloeiend, instabiel vloed, water, regen linkerhand of –arm of -voet links, zuidelijk, omgekeerd

m.f. (ā) n. n. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n.

√ sah

dragen

Ia

sah. – tam - tasya

hij, die (N) – hem, die (A) – van hem, zijn (G)

pron.pers.

sah., tat, sā saha sahas sahasā

die, dat, die (samen) met machtig, overwinnend onmiddellijk, onverwacht, krachtdadig duizend kruinchakra verenigd, samen met dragelijk

pron.dem.; als sah.

sahasra sahasrārā sahita sahya sā – tām – tasyāh.

zij, die (N) – haar, die (A) – van haar (G)

pron.adj.; als sah.

sarva + √ gam

sarva + śah. n.b.: n.nom/acc. wordt als subst. verbogen.

sāhate

volgt op zn in instr.

[7e chakra]

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. pron.pers.

sā sāktava sākşa sākşāt sāttvikāh. (pl. nom.) sāttvikī sātmya sātmya sāda sādaraņa

gevende, verlenende gerstendrank zaden hebbend, ogen hebbend feitelijk, zichtbaar, duidelijk zuivere mensen, de goeden zuiver, waar gezondheid gezond, passend bij iemand uitputting, verlies, wanhoop tot beide landschappen behorend

√ sādh

streven naar, verkrijgen, vervullen, produceren, succesvol zijn, slagen

Iu

sādhati

sādhaka

m.f. (ā) n.

Vgl. sādhaka pitta (dat in het hart de wil aanstuurt)

sānu

effectief, vervullend, magisch, demonstrerend, energiegevend effectief, meest effectief assistent, magiër, aanbidder, magisch, energiegevend effectief, naar een doel leidend het bereiken, doel, macht, methode, manier basis of ondersteuning hebbend dezelfde basis of ondersteuning hebbend, algemeen, gewoon bereid, overwonnen, aangetoond, geproduceerd met als effect, veroorzakend, te genezen, te verkrijgen top (v.d. berg), oppervlakte, rug

√ sāntv

troosten

Xu

sādhakatama sādhaka sādhana sādhana sādhāra sādhāraņa sādhita sādhya

m.f. (ā) n.

komt van saktu = gerst komt van sa + akşa

n. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam m.f. (ā) n.


Vgl. sādhaka pitta

m.f. (ī/ā) n. n. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m./n. u-stam


sāntvayati

versie 30-12-05

sāndra

pg 106

m.f. (ā) n.

sāmudra

dicht, dik, vast, oliachtig, visceus (als honing) (guna) winst, bezit, weelde, lied, gezongen vedisch vers geschiktheid, rechtvaardiging, kracht, capaciteit, macht zeeman

sāmudra

zeezout

n. a-stam

sāmudra sām.khya, sānkhya

m.f. (ā) n.

siktha

m.b.t. de zee, de oceaan rekenmachine, telsysteem, filosofisch systeem, (lett.: een wijsbegeerte die opsomt, telt), gelijkheid, identiteit, evenwicht kracht, weelde, het beste van iets, beweging, koers Indiase kraanvogel het allerbeste, iets excellents beter, kostbaarder de essentie, harde kern van iets graansoort vermeerderd met de helft samengevoegd (zwarte) mosterd(olie) gemaakt van mosterd overhaast, ondoordacht, dwaas, buitenmatig dwaasheid, roekeloze daad, wreedheid, stress, agressie overweldiging, wreedheid, kracht gekookte rijst

√ sic

sprenkelen

VI u

sitopalā

suiker

f. ā-stam

√ sidh √ sidh

afkeer opwekken, weren slagen, volmaakt worden, doel bereiken, gaan

Ip IV p

siddha

geslaagd, volmaakt, doel bereikt, gekookt, bewezen, aangetoond heilige, ziener, iemand die volmaaktheid verwezenlijkt, effectieve remedie hij die het doel bereikt heeft (Buddha) volmaaktheid, verwezenlijking, bewijs, succes wit gespikkeld, leproos soort melaatsheid leeuw

m.f. (ā) n.

sāman sāmarthya

sāmya sāra sāra sāratara sāratara sāratva sāriva sārdha sārdham sārsapa sārsapa sāhasa sāhasa sāhasikya

siddha, siddhā siddhārtha siddhi sidhma(la) sidhma, sidhmā sim.ha

n. n-stam

komt van √ sā = verwerven

n. a-stam m. a-stam

komt van sam = samen + udra = water komt van sam = samen + udra = water komt van sam = samen + √ khyā = vertellen, opnoemen

n. a-stam m. a-stam

sama + ya

m. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam m. a-stam m.f. n. n. a-stam m.f. (ī) n. m.f. (ā) n. n. a-stam n. a-stam m./n. a-stam; f. āstam siñcati, -te sedhati sidhyati

m. a-stam; f. ā-stam m. a-stam m. i-stam m.f. (ā) n. m. a-stam; f. ā-stam m. a-stam

besprenkelen

sirā

ader (veen), pijp

f. ā-stam

sītā sīdhu, śīdhu,

Sita, vrouw van Rama sterke drank van molasse, rum

eigenn.; f. ā-stam m. u-stam


siñcati [sira matrika = marmapunt]

versie 30-12-05

pg 107

sīman sīmanta

haarlijn scheiding in het haar

m. n-stam m. a-stam

√ sīv

naaien, zomen, met een draad verbinden

IV p

su-

goed, wel, [positief], gemakkelijk

prefix

sukŗta = goed gedaan sugita = goed gezongen subodha = makkelijk te begrijpen

√ su

drukken, persen

Vu

sunoti, sunute

sukhani sukha sukham sukhin

m.f. n. n. a-stam

suhŗd

vol van geluk plezier, geluk gelukkig, plezierig, aangenaam geluk/blijdschap/gezondheid bezittend zoete geur, het Opperste Wezen zoet ruikend, lekker van geur zoet ruikend, lekker van geur dochter een mooie huid hebbend een mooie huid heel moeilijk te verteren zuiver, puur mooi heerlijk, gezegend, rijk, voorspoedig, vriendelijk gezicht, naam van verschillende planten (lett.: een goede mond hebbend) een aantrekkelijk uiterlijk hebbende goede vechter god, godheid, geleerde, zon lekker ruikend parfum goddelijke koe rijk aan sap naam van verschillende planten naam van verschillende planten soort bier, alcoholhoudende drank (wijn, likeur), water godin vooraanstaande, prominent, verbeterd wijnruit, lijnzaad ruggenmergkanaal vocht van het ruggenmergkanaal stevig verbonden, een eenheid vormend, compact, vriend

√ sū

creëren, voortbrengen

II a

sūkta sūkşma

hymne fijn, dun, klein, gering, subtiel


sugandhi sugandhi sugandhin sutā sutvac sutvaktva sudurjara suddha sundara subhaga sumukha sumukha suyudh sura surabhi surabhi surabhī surasa surasa surasā surā surī surūd.ha suvarcalā suşumņā, suşumnā suşumņā jala susam.hata

[marmapunt]

sukha + m

m.f.n. in-stam m. i-stam m.f.n. i-stam m.f.n. in-stam f. ā-stam m.f. n. n. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m.f. (ī) n. m.f. (ā) n.

su + tvac su + tvac + tva

ppp.

m. a-stam m.f. (ā) n. m. cons-stam m. a-stam m.f. (is/ī) n. m. i-stam f. ī-stam m.f. (ā) n. m. a-stam f. ā-stam f. ā-stam f. ī-stam m.f. (ā) n. f. ā-stam f. ā-stam n. a-stam m.f. (ā) n. m. cons-stam sūte

(guna)

sūtra

aforisme, draad, streng, plan

n./m. a-stam


van √ sīv = naaien, zomen, met een draad verbinden

versie 30-12-05

pg 108

sūnu

zoon

m. u-stam

√ sūd

in orde brengen, leiden, doden, vernietigen

Iu

sūdati

sūdana

m.f. (ā/ī) n.

komt van √ sūd

sūdana sūpa sūra sūrakanda sūraņa sūrya

in orde brengend, sturend, dodend, vernietigend vernietiging, het doden soep, saus zon Amorphophallus Campanulatus Amorphophallus Campanulatus zon, zonnegod

n. a-stam m. a-stam m. a-stam m. a-stam n. a-stam m. a-stam

komt van √ sūd

√ sŗ √ sŗj √ sŗp

stromen, vloeien, gaan creëren, uitstralen, uiten kruipen

Ip VI p I

sŗşţi

f. i-stam

seka senā

schepping, creatie, afscheiding van het lichaam producerend, laten gaande het uitstromen, bevochtigen, zaadlozing. bad leger

sarati sŗjati sarpati √ sŗj + ti

√ sev

dienen, aanbidden, eren

Iā

sevana

n. a-stam

sevate, -ti komt van √ sev

f. ā-stam m.f. n. in-stam

komt van √ sev + ā komt van √ sev + in

sauhārda sauvarcala

dienst, eerbied, gemeenschap (sex), regelmatige actie, gehechtheid aan, gebruik bediening, verzorging, dienst zich bedienend, de gewoonte hebbend, nakomend zeezout, zout, rotszout (uit de rivier Sindh) m.b.t. de zee geduldig, verdragen, getolereerd soma, maan, sap (van een plant die voor rituele drank gebruikt wordt) fijngevoelig, teder fijngevoeligheid, tederheid zoetgeurend parfumverkoper, man die (sex) geur van vrouwen niet kan weerstaan, ‘worm’ in darmen zoete geur, parfum vriendelijkheid fortuin, geluk, succes behorend tot de soma O edele heer ongedierte in het haar (haarluis?) vriendschap zoutsoort

√ skand(h)

gaan, springen

I p

skandha

m. a-stam

stana stanya stabdha

schouder, bovenste deel van de rug, nekgebied vrouwelijke borst, tepel, uier moedermelk gefixeerd, verstijfd, verlamd

√ stambh

ondersteunen

IX p

sŗşţa

sevā sevin saindhava saindhava sod.ha soma saukumārya saukumārya saugandhika saugandhika saugandhya saujanya saubhāgya saumya saumya (voc.) saurasa


komt van √ sŗj

f. ā-stam

m./n. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m. a-stam

komt van √ su = uitpersen

m.f. (ā) n. n. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam n. a-stam n. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n.

soma + ya

n. a-stam n. a-stam n. a-stam (soms m.) skandati

m. a-stam n. a-stam m.f. (ā) n.


stabhnāti

versie 30-12-05

stambha stambhana √ stu √ stubh √ stŗ

steya stairya stotra styāna styāna strī straiņa stha

pg 109

pilaar, stijfheid, verlamming, obstructie verkoelend, verlammend, stoppend

m. a-stam

prijzen zingen, prijzen, exclameren (hymnen) bedekken

II Ip

stāuti stobhati

V, IX

stŗņoti, stŗņāti,

diefstal, gestolen waar stevigheid, stabiliteit, geduld, gehechtheid aan hymne stijf, rigide, samengeklonterd, vettig apathie, massiviteit, luiheid, sloomheid vrouw vulva (lett.: wat vrouwelijk is) staande in, gevestigd in

n. a-stam n. a-stam

m.f. (ī) n.

n. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam f. ī-stam n. a-stam m.f. (ā) n.

komt van √ sthā = staan

sthapati

heer van een district, gouverneur

sthapanī

ruimte tussen de wenkbrauwen

f. ī-stam

[marmapunt] [bijchakra]

sthavira

breed, compact, dik, sterk, solide, oud een oud persoon

m.f. (ā/ ī) n.

komt van √ sthā = staan

m. a-stam

√ sthā

staan, blijven, blijven staan, stoppen

III p

komt van √ sthā = staan tişţhati, -te

sthāna

positie, plaats, gelegenheid, sfeer, stand,afdeling, altaar

n. a-stam

√ sthā (staan) + ana; [sthāna rohita = marmapunt] [sthāna mula = marmapunt]

sthāne sthānivat sthāpatya

juist, terecht gelijk de originele vorm

huis van de gouverneur, architectuur bescherming, behoud, stabiliteit

n. a-stam

Vgl.: sthapati = gouverneur

gevestigd hij die is gevestigd in balans, evenwichtigheid, wijsheid gevestigd in wijsheid iemand met een standvastig intellect, een wijze stabiel, solide, vast, sterk (guna)

m.f. (ā) n. m. i-stam

sthavira

sthāpana sthita sthita-buddhi sthita-prajña sthita-prajña sthira

n. a-stam ppp.

m.f. (ā) n. m. a-stam m.f. (ā) n. f. ā-stam

sthiratā

stevigheid, stabiliteit, hardheid

sthirī-karaņa sthūla sthūragudā sthūlagudā stheya stheya stairya sthaulya

het stevig maken grof, dik, massief, zwaar (guna) dikke darm dikke darm gefixeerd zijnde arbiter, rechter stevigheid, stabiliteit, rust corpulentie

n. a-stam m.f. (ā) n. f. ā-stam f. ā-stam m.f. (ā) n. m. a-stam n. a-stam m. a-stam

√ snā

baden

II

snāna

(ceremonieel) bad

n. a-stam


komt van √ sthā = staan snāti

versie 30-12-05

pg 110

snāyu snāvan snih snih snehana

pees, zenuw, ligament, spier pees vocht liefdevol smerend, liefdevol

n. u-stam n. n-stam f. cons.-stam m.f. n. m.f. (ā) n.

snehana snehala sneha

oliebehandeling, massage gek op iemand vettigheid, zachtheid, smeer, toewijding, liefde vettig, olieachtig, glibberig, kleverig (guna) vettigheid


√ snih

vettig worden, betrokken raken, affectie voelen voor, beminnen

IV a

spandana

hartklopping

m. a-stam

√ spardh

wedijveren

Ia

spardhā sparśa sparśana spŗhā

wedstrijd, rivaliteit gevoel, aanraking aanraking, contact wens, verlangen

f. ā-stam m. a-stam m. a-stam f. ā-stam

√ spŗś

aanraken

VI p

spŗśa spŗśa

aanrakende aanraking


√ spŗh

wensen

X

spŗha sphaţika

verlangen kristal, kwarts

m. a-stam m. a-stam

√ sphuţ

open barsten

VI p, I u

sphuţa sphuţana sphoţa sma, smā


smaraņa

open, geopend het openen, uitbreiding openbarsting, buil, tumor inderdaad, zeker, vroeger, [zet voorafgaande ww-vorm in verl.tijd] het zich herinneren, geheugen

√ smi √ smŗ

glimlachen zich herinneren

Iā Ip

smŗti

dat wat men zich herinnert, traditie, geheugen in bezit van geheugen, wijs

n. i-stam

√ syam

schreeuwen, klinken, gaan naar, overdenken, beschouwen

Ip

komt van √ smŗ smayate, - ti smarati, -te komt van √ smŗ = zich herinneren smŗti + suffix mat syamati

sraj (ifc: sraja)

f. cons.-stam m. a-stam

komt van √ sru = vloeien

n. a-stam

komt van √ sru = vloeien

srāva srāvaņa

slinger (van bloemen bijv.) stroom, vloeien, waterval, urine stroom, wegvloeien, zweet, urine, miskraam stroom, vloed, miskraam latende stromen


√ sru

vloeien

Ip

srotas

rivier, stroom, kanaal

n. as-stam

komt van √ sru = vloeien komt van √ sru = vloeien sravati komt van √ sru = vloeien

sroto + √ sañj √ svaj

verstopt raken van de srota’s omhelzen

Ip Ia

svajati

svatantra

n. a-stam

svatantra

onafhankelijkheid, vrijheid, eigen wil onafhankelijk, vrij

√ svad, svād √ svap

aangenaam zijn, zoet smaken slapen

Ia II

snigdha snigdhatā

smŗtimat

srava sravaņa

m.f. (ā) n.

komt van √ snih = vettig zijn

komt van √ snih = vettig zijn

f. ā-stam

n. a-stam

m. vat-stam

m.f. (ā) n.


snihyati spardhate

spŗśati

spŗhayati komt van √ spŗh = wensen sphuţati

t.o. para-tantra svadate svapiti, svapati

versie 30-12-05

svapna svakaraņa

pg 111

n. a-stam n. a-stam

svarga svargaloka svalpa svasŗ svasti svastya svastha

slaap iemand tot je zelf maken, huwelijk verwant eigen manier van doen, eigen gedrag mijzelf, persoonlijk stem, toon, geluid eigen sap goed voor de stem, luidruchtig eigen aard, vorm, natuur, karakter hemels hemelse wereld klein, karig zuster fortuin, geluk gelukkig, voorspoedig gezond, tevreden

svah., svam, svā

eigen

pron.adj.; als sah.

svāgatam (<suāgatam) svāda svādu svādutā svādutva svādhin svādhişţāna svāra svāstya svāhā (<su-āhā)

welkom

√ svid

zweten

svid

inderdaad, denk je ook niet?

svajana svabhāva svayam svara svarasa svarya svarūpa

(lekkere) smaak zoet zoetheid zoetheid genietend sacraalchakra stem, toon, geluid gemak, tevredenheid heil! moge er zegen op rusten (bij offerandes)! amen!

m. a-stam m. a-stam m. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam m.f. (ā) n. f. r-stam f. i-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

sva = zelf, eigen + bhava = zijn komt van √ svŗ = klinken komt van √ svŗ = klinken sva = zelf, eigen + rūpa = vorm

sva + stha = in het zelf staande, gezond n.b.: n.nom/acc. wordt als subst. verbogen. + dat.

m. a-stam m.f. (ā) n. f. ā-stam n. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam m. a-stam n. a-stam

[2e chakra]

[2e chakra] komt van √ svŗ = klinken

[maakt vragend vnw onbepaald]

svinna

zwetend, gekookt, gestoomd

m.f. (ā) n.

ppp.

√ svŗ

zingen, iets uiten, markeren, klinken, uitspreken

Ip

svarati

sveda svedana svedana ha ha ha han han (ifc)

zweet zwetend zweetbehandeling dodend, verwijderend verlatend

m. a-stam m.f. (ā) n. n. a-stam m.f. (ā) n. m.f. (ā) n.

komt van √ svid = zweten komt van √ svid = zweten komt van √ svid = zweten komt van √ han komt van √ hā

dodend, verwijderend, doder, vernietiger (ifc)

m.f. (ghnī) n. m. an-stam

√ han √ han ©

doden, slaan, verwonden doden, laten doden

II p X

komt van √ han komt van √ han hanti ghātayati

hanta hanti ham.sa hayagandha hayagandhā hara

ach, helaas moordenaar, opruimer zwaan, gans zwart zout Physalis Flexuosa dragend, wegnemend, verwijderend

m. i-stam m. a-stam m. a-stam f. ā-stam m.f. (ā) n.

komt van √ hŗ

[benadrukt voorgaande woord]


versie 30-12-05

haras hariņa hariņa hari harita harita haritaka harmya harşa

pg 112

n. as-stam m.f. (ā) n. m. a-stam m.f. n. m.f. (ā) n. n. a-stam n. a-stam n. a-stam m. a-stam

havis

greep geelachtig, groenig de gele, hert of antilope groen, geel, bleek groen, geel, bleek groente groene groente groot huis, paleis, gevangenis opwinding, agitatie, vreugde, blijdschap vuur, vuurgod (Agni), offer aanroepingen/gebeden tijdens offerande offerande, ghee

√ has

lachen

Ip

hasa hasat hasana hasita hasta hasta (ifc) hastin hastin hā

lach lachend lachend lachend hand, onderarm, olifantsslurf in de handen dragend handen bezittend olifant ah! oh!

m. a-stam

√ hā

verlaten, afzien van, in de steek laten, verwijderen, wegdoen

III p

hāni hāyana, hayana hāra hāra hārīta hāsa hāsya hāsya

einde jaar verwijdering dragend, wegbrengend, stelend duivensoort lach, vrolijkheid, grap, trots grappig, belachelijk grap, vermaak

f. i-stam m./n. a-stam

√ hi

wegsturen, in beweging zetten, stimuleren

Vp

komt van √ has = lachen komt van √ has = lachen komt van √ has = lachen hinoti

hi hi hi

inderdaad, zeker [encl.] want (encl.) zeker? zelfverzekerd?

√ hikk

hikken

Iu

hikkati

hita

m.f. (ā) n.

himavat

geplaatst, bereid, geschikt, passend, gezond weldadig, nuttig, geschikt dat wat omhoog komt: dijk, dam koud kou, vorst, koude seizoen, winter Himalaya

√ him.s

slaan

VII p

him.sā hiraņya hiraņyamaya hirā hīna hīna

verwonding goud gemaakt van goud bloedvat tekort, wens achtergelaten, tekortgeschoten, inferieur, arm,

f. ā-stam n. a-stam m.f. (ā) n. f. ā-stam n. a-stam m.f. (ā) n.

havana havana

hitakŗt hitā hima hima

m. a-stam n. a-stam

komt van √ hu komt van √ hu

n. is-stam

komt van √ hu hasati, -te

m.f. (ā) n. m.f. (ā) n. m. a-stam m.f. (ā) n. m.f.n. in-stam m. in-stam

m.f. (ā) n. m. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n.

ppp van √ has = lachen komt van √ has = lachen komt van √ has = lachen

jahāti

f. ā-stam m.f. (ā) n. m. a-stam m. vat-stam


hinasti komt van √ han + ā hiraņya + maya

komt van √ hā

versie 30-12-05

pg 113

√ hu

aanbieden, opdragen, offeren, in het vuur porren

III p

juhoti

hut huta

offerend geofferd in vuur, gezuiverd, verbrand offer vuur (lett.: offereter) vuur (lett.: offereter) vuur (lett.: offereter) de eigenschappen van vuur hebbend, bestaande uit vuur

m.f. (ā) n.

komt van √ hu = offeren komt van √ hu = offeren

n. a-stam m. cons.-stam m. a-stam m. a-stam m.f. (ī) n.

komt van √ hu = offeren komt van √ hu = offeren komt van √ hu = offeren komt van √ hu = offeren komt van √ hu = offeren

nemen, dragen, offeren, wegpakken geel of groen zijn

Iu

harati

hŗd hŗdaya hŗdayāgra hŗdya

hart, geest hart, geest punt van het hart in het hart zijnde, plezierig, smakelijk, goed voor het hart

n. cons.-stam n. a-stam m. a-stam m.f. (ā) n.

[marmapunt] [marmapunt]

√ hŗş

zich verheugen op, blij zijn, opgewonden of ongeduldig zijn

IV

hŗşyati

he

homan

o! oorzaak, beweegreden, motief, bedoeling impuls, goud, water offeraar, priesterfunctie: aanroeper (hoort bij de ŗgveda) offervuur offer, het opporren van het offervuur offer

√ hnu

verbergen (voor)

II a

hrasişţha hrasişţha hrasva hrasva

iemand die heel snel vermagert kleinste, kortste dwerg, korte klinker klein, laag, zwak (van stem), dwergachtig

m. a-stam m.f. (ā) n. m. a-stam m.f. (ā) n.

√ hrī

beschaamd zijn

III p

hrī

schaamte, verlegenheid, bescheidenheid

f. ī-stam

√ hlād √ hve

blij zijn, zich verfrissen roepen, aanroepen

Ia Iu

ibc. ifc.

[in begin van compound] [in einde van compound]

huta hutabhuj hutāśa hutāśana hutāśana √ hŗ √ * hŗ

hetu heman hotŗ hotra homa

vóór vocatieven

m. u-stam n. n-stam m. r-stam

komt van √ hu = offeren

n. a-stam n. a-stam

komt van √ hu = offeren

n. n-stam

komt van √ hu + man hnute


jihreti

hlādate hvayati

Woordenlijst Sanskriet - Nederlands

Recommend Documents