Overbrengingen Woord vooraf
Eindtermen Een overzicht van de eindtermen technologische opvoeding
Techniek is een prachtig huis met vele
die met de opdrachten in deze lesbrief behandeld worden.
kamers. Als leerkracht technologische
Opdrachten
opvoeding bent u uitstekend geplaatst om
De eigenlijke opdrachten zijn doorspekt met tips en didac-
jongeren met een technische knobbel te
tische wenken om de opdracht nog beter in te kleden en te
begeleiden op hun ontdekkingstocht door
kaderen. De opdrachten variëren in moeilijkheid voor het 1ste en het 2de jaar, maar altijd gaat het om:
dat huis. Maar omdat uw tijd beperkt is, loopt
−− het opstellen van een schema of overzicht
dat niet altijd van een leien dakje. Daarom
−− het opsporen van een fout of storing
ontvangt u nu de vierde lesbrief voor
−− het uitvoeren van een proef of opstelling.
leerkrachten van toekomstopwielen.be, het
Evaluatie
ideale hulpmiddel om techniek en auto’s op
Dit laatste hoofdstuk bevat de resultaten of oplossingen
een leuke manier in uw lessen aan bod te
van de opdrachten en suggesties voor een nabespreking.
brengen.
Lesbladen De invulbladen voor de leerlingen worden u apart aan-
De lesbriefonderwerpen:
geboden. U kan ze makkelijk zelf in de gewenste oplage
Nummer 1: technisch communiceren (reeds verschenen)
afdrukken.
Nummer 2: beslissen met poorten en sturingen
(reeds verschenen)
Log met uw persoonlijke paswoord in op de leerkrach-
Nummer 3: elektrische kringloop (reeds verschenen)
tenpagina van de Garagastensite. Op www.garagasten.be/
Nummer 4: overbrengingen (nu beschikbaar)
leerkrachten kan u zowel de lesbrief als de lesbladen in pdf-formaat downloaden.
Vier lesbrieven, vier verschillende onderwerpen die perfect inspelen op de eindtermen van het leerplan. Maar de
Surf ook even naar www.toekomstopwielen.be. Daar vindt u
indeling van de lesbrieven verandert niet. Elke editie heeft
nog meer kant-en-klare hulpmiddelen die u als leerkracht
vijf vaste hoofdstukken:
kan gebruiken om de passie voor techniek bij jongeren te stimuleren.
Achtergrond Dankzij dit theoretische hoofdstukje kan u zich de inhoud van het onderwerp eigen maken en kan u inschatten over
LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN
welke kennis de leerlingen moeten beschikken om de op-
4 NUMMER: mei 2008
drachten aan te kunnen.
e
P. 1 GARAGASTEN
Overbrengingen EEN INITIATIEF VAN toekomstopwielen.be
1 Achtergrond overbrengingen 1ste jaar Kracht en beweging overbrengen, daar gebruiken we
trommel van een wasmachine bijvoorbeeld) geblokkeerd
onder andere tandwielen voor. Tandwielen grijpen stevig
raakt, blijft de elektromotor immers gewoon doordraai-
in elkaar en wanneer één tandwiel draait, komt daarom
en. Als de fabrikant dan voor tandwielen en ketting koos,
ook het tandwiel dat ertegen aanligt automatisch in be-
gaat het mis, want ofwel begeeft de ketting het, ofwel
weging.
de motor. Daarom worden ketting en tandwielen in zulke gevallen vervangen door riemen (kettingen zonder scha-
In de techniek worden tandwielen om verschillende re-
kels) en schijven (tandwielen zonder tanden).
denen ingezet: −− Om een draaizin te veranderen (twee tandwielen tegen elkaar hebben een tegengestelde draaizin). −− Om een snelle beweging om te zetten in een trage of
De mooiste toepassing van een overbrenging: fietsversnellingen −− Het grote tandwiel van de trappers drijft een klein
omgekeerd. Een klein tandwiel draait immers sneller
tandwiel aan. Daarbij wordt een trage beweging van de
rond dan een groot. Daar staat tegenover dat een
benen omgezet in een snelle beweging van het wiel.
groot tandwiel met meer kracht draait dan een klein
De fietser moet wel flink wat kracht uitoefenen om het
tandwiel.
grote tandwiel rond te draaien. −− Als de fietser vooraan een kleiner tandwiel kiest en
Tandwielen hoeven niet rechtstreeks in elkaar te grijpen
achteraan een groter, dan zal dat grote tandwiel trager
om elkaar te doen draaien. Een ketting kan de afstand
draaien, maar meer kracht kunnen uitoefenen. Ideaal
tussen twee tandwielen overbruggen. Ook in dat geval
voor een stevige beklimming dus.
draait een kleiner tandwieltje sneller dan een groot, maar dan wel allebei in dezelfde richting. Tenzij ze na-
De verhouding tussen het voorste en het achterste
tuurlijk met een gekruiste ketting met elkaar verbonden
tandwiel is de overbrengingsverhouding. Die geeft aan
worden. Het grote voordeel van een ketting is dat haar
hoeveel keer het achterwiel ronddraait bij één volledige
schakels netjes op de tanden van het tandwiel passen en
omwenteling van de trappers. Die verhouding is dus ge-
ze dus nooit wegslipt.
makkelijk te berekenen: het aantal tanden op het voorste kamwiel delen door het aantal tanden achteraan. 45 tan-
Bij toestellen die met een elektromotor worden aange-
den voorin en 18 tanden achterin levert dus een verhou-
dreven, is dan weer een overbrenging nodig die wel kan
ding van 2,5 op. Die wordt genoteerd als 1:2,5.
slippen. Als het bewegende deel van zo’n toestel (de
LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN 4 NUMMER: mei 2008 e
P. 2 GARAGASTEN
Overbrengingen EEN INITIATIEF VAN toekomstopwielen.be
1 Achtergrond overbrengingen
Extra informatie voor het 2De jaar Versnellingsbak auto
Versnellingsbak windturbines
Een veel voorkomende toepassing van tandwielen is
In windturbines heeft de versnellingsbak een gelijkaar-
de versnellingsbak. Die wordt natuurlijk in een auto
dige functie. Windturbines zetten bewegingsenergie van
gebruikt, maar net zo goed in een windturbine. Een ver-
de wind om in elektriciteit. De schoepen geven, net als
snellingsbak is altijd een verbindingsstuk tussen twee
de draaiende kop van een fietsdynamo, een draaiende
assen, dat ervoor zorgt dat de ene as op een constante
beweging door aan een generator. Daarin draait een
snelheid kan blijven draaien, terwijl de rotatiesnelheid
magneet in een omhulsel van koperdraad waardoor in
van de andere as verhoogt of verlaagt.
die koperdraad stroom ontstaat. Net als automotoren hebben ook windturbines een optimale rotatiesnelheid,
Neem nu de versnellingsbak van een auto. De ene as is
ze werken het best bij windsnelheden tussen 40 en 48
verbonden met de motor, de andere met de wielen. Maar
km/u. Als de wind zachter blaast, schakelt de turbine
allebei hebben ze evenveel tandwielen als er versnel-
automatisch naar een hogere versnelling, waardoor de
lingen zijn. Sterker nog: elk tandwiel op de eerste as
rotor z’n optimale snelheid aanhoudt. Blaast de wind
vormt een duo met een tandwiel op de tweede as. Als de
harder, dan schakelt het systeem naar een lagere ver-
bestuurder schakelt, zet hij een van de tandwielen op de
snelling.
eerste as in beweging. Daar is de schakelmof voor nodig, een getande ring die je met de versnellingspook van
Versnellingsapparaat fiets
links naar rechts over de as kan schuiven. De tanden van
Behalve de overbrengingsverhouding (zie info 1ste jaar)
de schakelmof passen precies in de gaatjes in de zijkant
kunnen leerlingen vrij makkelijk het verzet berekenen.
van het tandwiel. Zodra de schakelmof in het tandwiel
Dat verzet is een afstand: het aantal meter dat een fiets
grijpt, gaat dat met de as meedraaien en zet het op zijn
aflegt als de trappers één keer rondgegaan zijn. Het
beurt z’n tegenhanger op de tweede as in beweging. En
verzet is dus de overbrenging, maal de omtrek van het
de verhouding tussen die twee tandwielen bepaalt de
achterwiel.
kracht van de overbrenging. Bij de eerste versnelling is het tandwiel op de eerste as veel groter dan dat op de
Om de omtrek van een wiel (een cirkel dus) te bereke-
tweede as. Maar het verschil wordt kleiner naarmate je
nen, moet alleen de diameter of de straal gekend zijn.
voor een hogere versnelling kiest. Bij de vierde versnel-
Ofwel meten de leerlingen dus de afstand van de wielas
ling zijn de tandwielen zelfs even groot.
tot de wielrand (straal) ofwel meten ze de afstand tussen twee recht tegenover elkaar liggende punten op de
De achteruitversnelling is dan weer een geval apart.
wielrand (diameter). Daarna berekenen ze de wielomtrek
Omdat de draairichting van de overbrenging veranderd
door de diameter te vermenigvuldigen met 3,14 (het ge-
moet worden, zit er een extra tandwieltje tussen de twee
tal π), of door de afmeting van de straal te verdubbelen
assen. Dat wordt een loos tandwiel genoemd. En precies
en dat getal op zijn beurt te vermenigvuldigen met 3,14.
omdat de achteruitversnelling altijd in de tegenovergestelde richting van de andere versnellingen draait, is het
onmogelijk om de klauwtjes van de schakelmof in de achteruitversnelling te doen grijpen terwijl je vooruit aan
Voorbeeld:
het rijden bent. Het zou wel een hoop lawaai maken.
een fiets met een overbrenging van 2 (44 tanden voorin, 22 tanden achterin) en een straal van 27 cm
Door te schakelen, zorgt de bestuurder ervoor dat de
heeft een verzet van 2 x 2 x 27 x 3,14 = 339 cm. Eén
motor op een constant toerental kan blijven draaien, ter-
omwenteling van de pedalen brengt de fiets 3,39
wijl de wielen toch sneller of trager bewegen. Dat is be-
meter vooruit.
langrijk, want elke motor heeft een optimaal toerental, dat is het toerental waarop hij het hoogste rendement haalt.
LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN 4 NUMMER: mei 2008 e
P. 3 GARAGASTEN
Overbrengingen EEN INITIATIEF VAN toekomstopwielen.be
2 EINDTERMEN A-stroom 1 Kennismaken met techniek en erover reflecteren
5 Meetkunde
De leerlingen
−− kiezen geschikte eenheden en instrumenten om
−− illustreren het belang van technische tekeningen en andere technische gegevensoverdragers −− maken kennis met de activiteiten van technische
De leerlingen afstanden te meten of te construeren met de gewenste nauwkeurigheid −− berekenen de omtrek en oppervlakte van een cirkel.
beroepsbeoefenaars, zowel mannen als vrouwen.
2 Planmatig werken en attitudes aannemen De leerlingen
B-stroom
−− evalueren eigen werk in elke fase van het technologisch proces −− raadplegen een handleiding, plan of schema
De leerlingen
−− leren systematisch te werk gaan bij het uitvoeren van
−− kunnen symbolen lezen die rechtstreeks in verband
een technische opdracht −− leren het belang erkennen van de technische beroepen en van technische vaardigheden in de huidige samenleving, zowel voor mannen als voor vrouwen.
staan met het gekozen verkenningsgebied −− kunnen eenvoudige tekeningen lezen −− kunnen bij de opgelegde oefeningen juist, veilig en volgens gepaste regels omgaan met gereedschappen, toestellen of apparaten. Zij kennen ook de juiste benaming, enkele mogelijkheden en beperkingen
3 Enkele technische begrippen verwerven De leerlingen −− duiden de onderdelen aan van een technisch systeem met behulp van een eenvoudig schema (stuklijst en/of symbolen) −− herkennen in concrete situaties de meest gebruikte technische tekensymbolen en genormaliseerde
ervan −− kunnen onder begeleiding een opdracht voltooien en de kwaliteit controleren en evalueren −− kunnen fouten of gebreken die ze gemaakt hebben herkennen, opzoeken en zo mogelijk herstellen −− monteren (demonteren) of construeren of voegen de verschillende delen samen, herkennen de samenhang, benoemen de delen en voeren het geheel precies uit.
afspraken −− onderscheiden een aantal bewegings- en krachtoverbrengingen.
4 Enkele technische basisvaardigheden beheersen De leerlingen −− gebruiken voor een eenvoudig praktisch werkstuk het gepaste gereedschap −− schetsen een eenvoudig technisch voorwerp −− passen probleemoplossende technieken toe.
LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN 4 NUMMER: mei 2008 e
P. 4 GARAGASTEN
Overbrengingen EEN INITIATIEF VAN toekomstopwielen.be
3 opdrachten 1ste jaar
1.2 Zoek de oplossing: welke riem kies je?
Aanpak Verzamel en toon een aantal concrete toepassingen van
Technische systemen bedenken en ontwikkelen, dat is
overbrengingen: een oude klok, een horloge, de lade
een kolfje naar de hand van een rasechte ingenieur. In
voor de inktpatronen van een printer... U kan de leer-
deze opgave is een jonge, maar verstrooide ingenieur
lingen ook zelf iets laten bouwen met bouwpakketten
aan het werk geweest. Hij kreeg de opdracht om een
waarin tandwielen zitten. Let er in elk geval op dat uw
aandrijfsysteem te ontwikkelen voor de lopende band
leerlingen bij elke opdracht de regels van het technolo-
van een autofabriek. Het is een ingewikkeld systeem
gisch werken in acht nemen: gestructureerd en planma-
geworden, waarin nog één schakel ontbreekt. Twee
tig werken en probleemoplossend denken.
schijven moeten immers nog verbonden worden met een riem. En hier roept de ingenieur de hulp van uw leer-
Met dit opgavenpakket kan u ook andere leerstofonder-
lingen in, want hij kan maar niet beslissen of hij nu een
delen aanhalen: wat is de straal van een cirkel, wat is
gekruiste of net geen gekruiste riem zal gebruiken. De
het getal π, hoe bereken je de cirkelomtrek? Bij de op-
draaizin van het eerste tandwiel is gegeven, net als de
gaven voor de leerlingen van het tweede jaar vindt u een
richting waarin de lopende band moet draaien. Laat uw
boeiende en haalbare toepassing van deze elementaire
leerlingen nagaan hoe de riem moet liggen.
meetkundige begrippen. Er worden plots flink wat meer auto’s verkocht. Dus En natuurlijk belet niks u om een stapje verder te gaan in
moet de band sneller draaien om aan de vraag te kunnen
uw lessen over overbrengingsmechanismen. Ten slotte
voldoen. Dat kan door tandwiel A te vervangen. Kiezen
is de versnellingsbak van een auto een echt schoolvoor-
uw leerlingen voor een groter of voor een kleiner tand-
beeld van een ingenieus overbrengingssysteem. Hoe
wiel? Kiezen ze tandwiel 1 of tandwiel 2?
zo’n versnellingsbak precies in elkaar zit, leest u bij de achtergrondinformatie voor het tweede jaar. Verhelderende animatie over dit onderwerp vindt u bovendien op www.garagasten.be. Klik op de knop ‘experimenten’, dan op ‘Hoe werkt het?’ en ten slotte op ‘tandwielen’. Op diezelfde experimentenpagina staat ook een leuke doe-opdracht i.v.m. overbrengingen. Die vindt u onder de knop ‘doe-het-zelf’, rubriek ‘overbrengingsmechanismen’.
1.1 De juiste versnelling
rondsel
kamrad
Fietsversnellingen zijn een prachtig voorbeeld van een kettingoverbrenging. In deze opdracht zoeken de leerlingen daarom zelf uit welke tandwielcombinaties het meest aangewezen zijn voor een fietser die aan een beklimming begint of die zich opmaakt voor een ijzingwekkende sprint. Met een rode balpen tekenen ze de ketting van de klimmende fiets. Daartoe verbinden ze een kamrad (een tandwiel aan de pedalen) met een rondsel (aan het achterwiel). Met een blauwe
LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN
balpen tekenen ze daarna de ketting van een sprintende
4 NUMMER: mei 2008
fiets (op fig 2 van het lesblad).
e
P. 5 GARAGASTEN
Overbrengingen EEN INITIATIEF VAN toekomstopwielen.be
3 opdrachten 1.3 Tanden tellen
2de jaar
In de derde opdracht berekenen de leerlingen de over-
Aanpak
brengingsverhouding van hun fietsversnellingen. Daar
De leerlingen kennen overbrengingen nog uit het eerste
hebben ze maar één ding voor nodig: hun fiets.
jaar. Ga daarom even na of ze nog over voldoende actieve kennis bezitten. Kennen ze het verschil tussen
De leerlingen zetten hun fiets ondersteboven, op zadel
riemen, kettingen, schijven en tandwielen? Kunnen ze de
en stuur. Daarna draaien ze de trappers precies één keer
eigenschappen van een groot tandwiel vergelijken met
rond en tellen ze hoeveel keer het achterwiel dan rond-
die van een klein?
draait. (Om makkelijker te tellen, kunnen ze met krijt een streepje op hun band en op het spatbord zetten.) Ze
Met overbrengingen kan snel de link worden gelegd
noteren het aantal omwentelingen van het achterwiel.
met het thema energie, en meer bepaald met methodes om hernieuwbare energie op te wekken. Windturbines
Daarna tellen ze het aantal tanden van het voorste tand-
maken immers gebruik van tandwielsystemen om
wiel en van het achterste tandwiel. Als ze die twee getal-
windkracht om te zetten in elektriciteit. In combinatie
len door elkaar delen, bekomen ze precies het getal dat
met de vorige Garagasten-lesbrief kan u de werking
ze net genoteerd hebben.
van een windturbine haarfijn uit de doeken doen. Dat tandwielsysteem werkt overigens volgens hetzelfde
De overbrengingsverhouding van een fietsversnelling is
principe als de versnellingsbak van een auto. Hoe
dus gemakkelijk te berekenen: het aantal tanden op het
zo’n versnellingsbak precies in elkaar zit, hebt u
voorste kamwiel delen door het aantal tanden achteraan.
intussen in de rubriek ‘achtergrondinformatie’ gelezen. Verhelderende animatie over dit onderwerp vindt u
Laat uw leerlingen nu even met hun eigen woorden
bovendien op www.garagasten.be. Klik op de knop
uitleggen wat een overbrenging van 1:2 betekent. Hun
‘experimenten’, dan op ‘Hoe werkt het?’ en ten slotte
uitleg kunnen ze noteren op het lesblad.
op ‘tandwielen’. Op diezelfde experimentenpagina staat ook een leuke doe-opdracht i.v.m. overbrengingen. Die vindt u onder de knop ‘doe-het-zelf’, rubriek
TIP:
‘overbrengingsmechanismen’.
Een tikje moeilijker maar heel interessant is het berekenen van het verzet. Dan gaan de leerlingen aan de slag met het getal π en stralen en diameters. Meer uitleg daarover vindt u bij de achtergrondinformatie voor het 2de jaar, de opdracht vindt u bij opgave 2.3.
Het verzet van een fietsversnelling berekenen, is meer dan tandjes van een tandwiel tellen. Het is een concrete toepassing van elementaire meetkunde. De leerlingen moeten de begrippen straal, diameter en het getal π immers concreet toepassen op hun fietswiel.
LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN 4 NUMMER: mei 2008 e
P. 6 GARAGASTEN
Overbrengingen EEN INITIATIEF VAN toekomstopwielen.be
3 opdrachten 2.1 Hoe schakelt een windturbine?
2.2 Goed of fout?
U hebt de leerlingen intussen verteld hoe een windtur-
Een windturbine zet beweging om in elektrische ener-
bine elektriciteit opwekt en dat windturbines optimaal
gie. Een automotor doet het omgekeerde. Die zet ener-
draaien bij windsnelheden tussen 40 en 48 km/u. Bij
gie (geleverd door de brandstof) om in beweging (van
lagere of hogere windsnelheden zorgt een tandwielsy-
de wielen). Toch heeft ook een automotor, net als een
steem ervoor dat de rotor toch op z’n ideale snelheid
windturbine, een ideaal toerental. Versnellingen, tand-
draait. In deze opdracht passen de leerlingen die kennis
wielen dus, zorgen ervoor dat de motor dat toerental kan
toe. Alle onderdelen van de werking van een windturbine
aanhouden, terwijl de wielen toch sneller of trager gaan
zijn hieronder als icoontjes afgebeeld. Aan de leerlingen
draaien. Die tandwielen zitten verzameld in de versnel-
de vraag om de icoontjes in de juiste volgorde te plaat-
lingsbak.
sen. Daartoe moeten ze gewoon de letter van elk icoontje op de juiste plaats in het schema invullen.
De leerlingen krijgen nu vier beweringen over de versnellingsbak voorgeschoteld. Zijn die goed of fout? −− Op de tussenas zit bij de vijfde versnelling een groter tandwiel dan bij de eerste versnelling. −− De achteruitversnelling heeft een extra tandwiel om de snelheid te verlagen. −− Als je schakelt zonder te ontkoppelen, hoor je een hoop gekraak. Dat gekraak wordt veroorzaakt door de schakelmof. −− Je kan een auto zonder problemen in achteruit schakelen terwijl je in vijfde versnelling vooruit aan het rijden ben.
LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN 4 NUMMER: mei 2008 e
P. 7 GARAGASTEN
Overbrengingen EEN INITIATIEF VAN toekomstopwielen.be
3 opdrachten 2.3 Tanden tellen
In de derde opdracht berekenen de leerlingen de over-
Laat de leerlingen nu de omtrek van hun achterwiel be-
brenging van hun fietsversnelling en leren ze het verschil
palen (diameter x het getal π). Daarna berekenen ze het
kennen tussen overbrenging en verzet. Daar hebben ze
verzet van een zelfgekozen versnelling. Hoeveel meter
maar één ding voor nodig: hun fiets.
brengt één omwenteling van de pedalen hen vooruit?
De leerlingen zetten hun fiets ondersteboven, op zadel en stuur. Daarna draaien ze de trappers precies één keer rond en tellen ze hoeveel keer het achterwiel dan rond-
TIP:
draait. (Om makkelijker te tellen, kunnen ze met krijt
Met een voorbeeld wordt alles duidelijker: een fiets
een streepje op hun band en op het spatbord zetten.) Ze
met een overbrenging van 2,5 (45 tanden voorin,
noteren het aantal omwentelingen van het achterwiel.
18 tanden achterin) en een wielomtrek van 172 cm heeft een verzet van 2,5 x 172 = 430 cm. Een
Daarna tellen ze het aantal tanden van het voorste tand-
omwenteling van de pedalen brengt de fiets 4,3 m
wiel en van het achterste tandwiel. Als ze die twee getal-
vooruit.
len door elkaar delen, bekomen ze precies het getal dat ze net genoteerd hebben: de overbrengingsverhouding.
LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN 4 NUMMER: mei 2008 e
P. 8 GARAGASTEN
Overbrengingen EEN INITIATIEF VAN toekomstopwielen.be
4 Evaluatie en oplossingen Evaluatie De leerlingen kennen intussen een aantal voorbeelden
singen echt wel nodig zijn. Waarom is een kettingover-
van overbrengingen, zoals de fietsversnelling en de ver-
brenging wel een goed idee bij een fiets en niet bij een
snellingsbak. Maar kunnen ze ook een aantal evidente
maaimachine?
voorbeelden uit hun onmiddellijke leefomgeving opnoemen? En gaat het dan altijd over tandwielen, of worden
Versnellingsbakken hebben verschillende toepassingen.
ook spontaan riemoverbrengingen en kettingoverbren-
De bekendste toepassing is die in de auto, maar ook in
gingen genoemd?
windturbines zit een versnellingsbak. Kunnen de leerlingen het principe en het doel van zo’n systeem uitleggen?
Vraag de leerlingen om in hun eigen woorden uit te leg-
Kunnen ze de eigenschappen van een groot tandwiel ver-
gen waarom riemoverbrengingen in bepaalde toepas-
gelijken met die van een klein tandwiel?
Oplossingen 1.1 De juiste versnelling
klim
sprint
1.2 Zoek de oplossing: welke riem kies je?
LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN 4 NUMMER: mei 2008 e
P. 9 GARAGASTEN
Overbrengingen EEN INITIATIEF VAN toekomstopwielen.be
4 evaluatie en oplossingen
1.3 Tanden tellen Individueel te berekenen per fiets.
2.1 Hoe schakelt een windturbine?
LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN 4 NUMMER: mei 2008 e
P. 10 GARAGASTEN
Overbrengingen EEN INITIATIEF VAN toekomstopwielen.be
4 evaluatie en oplossingen
2.2 Goed of fout?
Op de tussenas zit bij de vijfde versnelling een groter
Goed.
tandwiel dan bij de eerste versnelling. De achteruitversnelling heeft een extra tandwiel om de
Fout: een loos tandwiel wordt gebruikt om de draaizin om te
snelheid te verlagen.
keren. Zo’n tandwiel heeft geen invloed op de snelheid.
Als je schakelt zonder te ontkoppelen, hoor je een
Goed. Door te ontkoppelen, koppel je de aandrijfas los van
hoop gekraak. Dat gekraak wordt veroorzaakt door de
de motor waardoor de tandwielen even stoppen met draaien.
schakelmof.
Net lang genoeg om de klauwen van de schakelmof in de flank van het tandwiel te doen grijpen. Ontkoppel je niet, dan blijven de tandwielen draaien en schuren de klauwen van de schakelmof tegen de flank van het tandwiel aan.
Je kan een auto zonder problemen in achteruit
Fout. De achteruitversnelling draait altijd in de
schakelen terwijl je in vijfde versnelling vooruit aan het
tegenovergestelde richting van de andere versnellingen.
rijden ben.
Daarom is het onmogelijk om de klauwtjes van de schakelmof in de achteruitversnelling te doen grijpen terwijl je vooruit aan het rijden bent.
2.3 Tanden tellen Individueel te berekenen per fiets.
toekomstopwielen.be heeft een hart voor jongeren met technische talenten en zet heel wat acties op touw om hen wegwijs te maken in het technisch onderwijs en de autosector. Maar u als leerkracht laten we evenmin in de kou staan. Ontdek ons educatief pakket voor de tentoonstelling ‘Techniek op Wielen’ in Autoworld in Brussel. Of neem ’s een exemplaar van TurboStart ter hand, het gratis magazine voor alle jongeren in het autotechnisch onderwijs. Meer info vindt u op www.toekomstopwielen.be. En natuurlijk is er nog steeds de GaragastenEncyclopedie. Vier keer per jaar verschijnt er een leuk naslagwerkje over een specifiek auto-onderwerp. Laat uw leerlingen zich gratis op deze encyclopedie abonneren via www.garagasten.be.
LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN 4 NUMMER: mei 2008 e
P. 11 GARAGASTEN
Overbrengingen EEN INITIATIEF VAN toekomstopwielen.be
