WoonKwaliteitOnderzoek Complex Uiterwaerde

WoonKwaliteitOnderzoek Complex ‘Uiterwaerde’ Pieter Bothstraat, Ruysdaelstraat en Rembrandtkade te Deventer Gebruikskwaliteit en Energiebesparing

Uitgevoerd door

Stichting VAC Deventer Adviescommissie voor de Woningbouw en Woonomgeving Uitgevoerd voor

Stichting Eigen Bouw

maart 2012

Voorwoord L.S. Het is ons een genoegen u het rapport te presenteren van het WoonKwaliteitOnderzoek (WKO) Rembrandtkade e.o. dat in januari 2012 is gehouden in het complex ‘Uiterwaerde’ gelegen in de wijk Zandweerd in Deventer. Het complex ligt aan drie straten: De Pieter Bothstraat, de Ruysdaelstraat en de Rembrandtkade. De Rembrandtkade is gelegen aan de rivier de IJssel. In totaal bestaat het complex uit 109 appartementen in 3 blokken gegroepeerd om een binnentuin. De binnentuin straalt een sfeer uit van een rivierenlandschap. De blokken aan de Rembrandtkade en Ruysdaelstraat hebben 6 woonlagen en aan de Pieter Bothstraat 4 woonlagen. De appartementen van Blok C Rembrandtkade1 (woningtype C2) zijn driekamer appartementen en in Blok C Rembrandtkade2 bestaan de appartementen uit 4 kamers (woningtype C3). Het WoonKwaliteitOnderzoek (WKO) Rembrandtkade e.o. omvat twee delen: een standaard onderzoek GebruiksKwaliteit en een deel onderzoek ‘Energiebesparing’. Bij dit WKO is geïnventariseerd of de bewoners tevreden zijn over hun appartement met betrekking tot de gebruikskwaliteit van hun woning (deel 1) en met betrekking tot de energiebesparende maatregelen (deel 2) en of er nog bepaalde knelpunten zijn. VAC Deventer, de Advies Commissie voor de Woningbouw en Woonomgeving heeft dit WKO voorbereid in samenwerking met VACpunt Wonen in Utrecht (opstelling vragenlijsten en analyse van de antwoorden) en in overleg met Woningstichting Eigen Bouw in Colmschate. De Stichting Eigen Bouw is eigenaar van de 109 appartementen. Het schriftelijk uitgevoerde onderzoek is uitgevoerd met de welwillende medewerking van de bewoners. Het rapport is geschreven door de Advies Commissie (VAC) in samenwerking met VACpunt Wonen in Utrecht. Wij hopen dat de uitkomsten van dit onderzoek door alle partijen die bij het bouwen in Deventer betrokken zijn ter harte worden genomen, en dat deze in de ontwikkeling van toekomstige nieuwbouw- en/of renovatieplannen terug te vinden zullen zijn. Deel 2 van het onderzoek, het deel ’Energiebesparing’, maakt ook deel uit van een Onderzoek van VACpunt Wonen, het landelijke Kennis en Advies Centrum van de plaatselijke VAC’s. De uitkomsten van een aantal door VAC’s gehouden onderzoeken worden door VACpunt Wonen gebundeld. Trends en aandachtspunten wat betreft knelpunten worden hierdoor zichtbaar. Met behulp van de resultaten kan beleid ontwikkeld worden om de effectiviteit van energiebesparende maatregelen te verbeteren. Bovendien worden de resultaten verzameld om de bouwwereld en de diverse overheden te informeren over de ervaringen van bewoners. VACpunt Wonen en de VAC’s streven naar de gebruiksvriendelijkheid van de diverse installaties. De opdrachtgever kan naar aanleiding van de waardering van de bewoners voor de energiebesparende maatregelen actie ondernemen. VAC Deventer, Advies Commissie voor de Woningbouw en Woonomgeving 1 WKO Gebruikskwaliteit – Energiebesparing Rembrandtkade e.o. 2012

Deel 1. WKO GebruiksKwaliteit Samenvatting Het complex ‘Uiterwaerde’ is gelegen aan drie straten: De Rembrandtkade, de Ruysdaelstraat en de Pieter Bothstraat in de wijk Zandweerd noordwestelijk van de binnenstad van Deventer langs de IJssel. Het project maakt deel uit van het ‘Masterplan herstructurering Rembrandtkade e.o.’ dat in opdracht van de Stichting Eigen Bouw is opgesteld. In het Masterplan staat beschreven hoe in de periode 2005-2020 de huidige flats en eengezinswoningen van Eigen Bouw aan en net achter de Rembrandtkade worden vervangen door nieuwe levensloopgeschikte appartementen voor senioren (50+). Het Masterplan bestaat uit drie deelplannen, waarvan dit project fase 1 is. In het project zijn energiebesparende maatregelen getroffen. De aanleiding voor het WKO is de al eerder door de VAC aan de stichting Eigen Bouw gestelde vraag om in dit complex een WKO te houden. Indertijd heeft de VAC over dit project ook geadviseerd. Het onderzoek is schriftelijk gehouden en omvatte 109 woningen. Daarvan hebben 80 huishoudens meegedaan aan het onderzoek. Wat betekent een respons van ruim 73 %. Uit Blok A Pieter Bothstraat 31, Blok B Ruysdaelstraat 23, Blok C Rembrandtkade1 21 en uit Blok C Rembrandtkade2 verleenden 5 respondenten medewerking. Bij het beoordelen van de uitslagen in dit rapport dient men daarmee rekening te houden. Een belangrijk kenmerk van het project is dat de woningen levensloopgeschikt zijn gebouwd en dat er diverse energiebesparende maatregelen zijn genomen. Een belangrijke aanleiding voor de herstructurering was dat de oude woningen niet meer voldeden aan de eisen van deze tijd. Het initiatief tot het onderzoek is genomen door de VAC in overleg met de Stichting Eigen Bouw. Alle voorbereidingen tot het onderzoek zijn voorspoedig verlopen. De doelstelling van VAC Deventer met dit onderzoek is tweeledig. Enerzijds is het inzicht verkrijgen in de tevredenheid van de bewoners met betrekking tot de praktische gebruikskwaliteit van hun woning en woongebouw, anderzijds inzicht te verkrijgen in de tevredenheid van de bewoners met de energiebesparende maatregelen die toegepast zijn in hun nieuwe woning en woongebouw. De resultaten van de enquête zullen door de Advies Commissie VAC Deventer gebruikt worden bij de advisering van toekomstige projecten. Voor de Stichting Eigen Bouw is het doel van het onderzoek te achterhalen of de gebruikskwaliteit van de nieuwe appartementen naar tevredenheid is van de bewoners, tevens wil men graag weten hoe de genomen energiebesparende maatregelen door de bewoners in de praktijk worden gewaardeerd. Informatie over het gebruik van het Balans ventilatie systeem met Bypass is zinvolle informatie.

2 WKO Gebruikskwaliteit – Energiebesparing Rembrandtkade e.o. 2012

De resultaten van het onderzoek kunnen door Eigen Bouw worden gebruikt voor evaluatie van gerealiseerde projecten en voor de in de toekomst te realiseren projecten. De respondenten waarderen hun woongebouw met een gemiddeld rapportcijfer van een ruime 7,3 (5 t/m 10). Het rapportcijfer voor de woningen met een gemiddeld cijfer van ruim 7,8 punt. Het gemiddelde rapportcijfer dat door de respondenten gegeven werd voor maatregelen energie en water in het woongebouw en in de woning was een ruime 7 respectievelijk 7,3. Als belangrijkste reden om hier te gaan wonen wordt opvallend vaak genoemd: ligging en uitzicht over de IJssel, gelijkvloers en lift aanwezig, vorige woning werd afgebroken. De meeste respondenten geven als sterke punten van hun appartement aan de ligging en het uitzicht over de IJssel, goede isolatie, de gelijkvloerse woning, indeling van de woning en de lift. Als zwakke punten wordt vaak genoemd: balkon te klein, geen privacy op het balkon, te kleine berging, te weinig bergruimte in de woning, te kleine 2e slaapkamer, galerijdeuren gaan te zwaar, afvoergoot op de galerij en de winderige parkeergarage waarin auto’s vaak vuil worden. Wat betreft het woongebouw is men vooral ontevreden over de tochtige en winderige galerijen en parkeergarage, en het op de begane grond mee moeten lopen over de galerij om bezoekers uit te laten. Dit zijn punten die wellicht in de huidige, maar zeker in toekomstige situaties verbeterd kunnen worden. De respondenten hebben bij het betrekken van de woning informatie gekregen, middels een informatiebijeenkomst en informatieboekje, over het gebruik van de woning en de verschillende energiebesparende maatregelen. Zij zijn hier tevreden over. Om diverse redenen hebben sommige respondenten er geen gebruik van gemaakt.

Situering van de 3 woonblokken met Noordpijl


Inhoudsopgave Voorwoord

1

Samenvatting

2

1. Inleiding 1.1 Doelstelling 1.2 Methode van onderzoek 1.3 Beschrijving van de onderzoeksgroep 1.4 Leeswijzer 2. Projectbeschrijving 2.1 Woonomgeving 2.2 Woongebouwen 2.3 Woningen 2.4 Appartementen 3. Resultaten Woongebouw 3.1 Algemeen 3.2 Hoofdingang/ trappenhuis / Lift en Hal 3.3 Galerijen / Gemeenschappelijke ruimten 3.4 Binnentuin 3.5 Indeling woongebouw 3.6 Deurbellen / Intercom / Brievenbussen 3.7 Centrale berging / Stalling garage in de kelder 3.8 Beveiliging tegen bezoekers en inbraak / Veiligheid overdag en ’s avonds 3.9 Waardering Woongebouw Sterke en zwakke punten woongebouw 4. Resultaten Woningen 4.1 Algemeen 4.2 Verblijfsruimten / Bergruimten 4.3 Inrichting keukenblok / Badkamer / Aangebrachte veranderingen 4.4 Indeling woning / Opbergruimte 4.5 Mogelijkheid uitvoeren activiteiten 4.6 Plaatsen apparatuur / Ruimte voor afval 4.7 Daglicht toetreding / Schoonmaken ramen 4.8 Geluid 4.9 Elektrische installaties 4.10 Terras en Balkon 4.11 Waardering Woningen Sterke en zwakke punten woningen

5 6 6 7 8 9 9 10 11 11 12 12 12 14 15 16 16 17 18 19 19 20 20 20 21 22 23 23 24 25 26 27 27 28 29 29


5. Conclusies 5.1 Woonomgeving 5.2 Woongebouw 5.3 Woningen 6. Aanbevelingen 6.1 Voor het Woongebouw 6.2 Voor de Woningen 7. Inhoud Bijlagen Bijlagen

Deel 2 Energiebesparing

1.

30 30 30 31 33 33 33 34 35 t/m 46

47

Inleiding

Deventer is een gemeente van ongeveer 100.000 inwoners, gelegen in de provincie Overijssel. Langs de gemeente stroomt de rivier de IJssel. Het project betreft 3 onderling verbonden woongebouwen die samen het complex ‘Uiterwaerde’ vormen. Het complex is gelegen aan 3 straten te weten: de Rembrandtkade, Ruysdaelstraat en Pieter Bothstraat, gelegen in de wijk Zandweerd ten noordwesten van de binnenstad van Deventer. Blok A aan de Pieter Bothstraat telt 4 woonlagen, met 44 appartementen. Blok (C) aan de Rembrandtkade, (36 appartementen) en blok (B) aan de Ruysdaelstraat (29 appartementen) hebben elk 6 woonlagen. De appartementen zijn sociale huur- of vrije sector huurwoningen. Onder het complex ligt nog een half verzonken parkeergarage met centrale bergingen. Het complex ‘Uiterwaerde is een bijna geheel gesloten huisvestingsblok, met uitzondering van de onderste woonlagen. De trappenhuizen en de parkeerkelder kan men uitsluitend binnenkomen met elektronische middelen. Het project bestaat uit 109 appartementen voor senioren ontworpen door Bureau voor Architectuur & Ruimtelijke Ordening Martini BV voor Stichting Eigen Bouw. Woningtypen zie projectbeschrijving en bijlagen.


1.1 Doelstelling De doelstelling van VAC Deventer, Advies Commissie voor de Woningbouw en Woonomgeving is: Inzicht verkrijgen in de tevredenheid van de bewoners wat betreft de praktische gebruikskwaliteit van hun woning en de tevredenheid over de energiebesparende maatregelen die zijn toegepast in hun woning. De doelstelling van Stichting Eigen Bouw is: te achterhalen of de gebruikskwaliteit van de woning en woongebouw naar tevredenheid is van de bewoners, tevens wil men weten hoe de genomen energiebesparende maatregelen door de bewoners in de praktijk worden gewaardeerd. Informatie over het gebruik van het Balans ventilatiesysteem met Bypass is zinvolle informatie. De resultaten van het Onderzoek kunnen door de Stichting Eigen Bouw worden gebruikt voor evaluatie van gerealiseerde projecten en voor de in de toekomst nog te realiseren projecten. Overkoepelende doelstelling: Voor wat betreft het energiedeel van het Onderzoek geldt dat voor diverse partijen, waaronder het Ministerie, het belangrijk is om te weten welke energiebesparende maatregelen in een woning toegepast worden en hoe deze worden gewaardeerd. Het doel van het WKO Energiebesparing is: de waardering van energiebesparende maatregelen door bewoners te achterhalen. Daarnaast is het promoten van de gebruikskwaliteit van energiebesparende maatregelen op zowel landelijk als op lokaal niveau van belang.

1.2 Methode van onderzoek Bij het onderzoek is gebruik gemaakt van het standaard WKO Gebruikskwaliteit en het WKO Energiebesparing van VACpunt Wonen, het Kennis- en Adviescentrum voor de gebruikskwaliteit van woning en woonomgeving en overkoepelend orgaan van de lokaal opererende Advies Commissies Wonen. Het WoonKwaliteitOnderzoek, verder genoemd WKO, is een instrument om de waardering en wensen van bewoners in beeld te brengen en knelpunten in de woning, woongebouw of woonomgeving te signaleren. De praktische gebruikskwaliteit is het uitgangspunt bij de beoordeling van de Advies Commissies (VAC’s) van tekeningen van woningen en wordt getoetst aan 6 criteria: • • • • • •

bruikbaarheid toegankelijkheid veiligheid (fysiek en sociaal) gezondheid en comfort duurzaamheid onderhoudsvriendelijkheid. 6

WKO Gebruikskwaliteit – Energiebesparing Rembrandtkade e.o. 2012

In de 2e helft van januari 2012 is het onderzoek uitgevoerd. Begin januari heeft de Stichting Eigen Bouw, mede namens de VAC, de bewoners schriftelijk uitgenodigd aan het onderzoek mee te doen. Tevens zijn de (uitgebreide) vragenlijsten aan de bewoners gezonden. Het onderzoek is daarna schriftelijk afgenomen. Voor het onderzoek was in een van de woongebouwen een brievenbus beschikbaar gesteld waarin de bewoners hun ingevulde vragenlijst konden deponeren. Bovendien konden VAC leden op vooraf vastgestelde tijden hulp bieden bij het invullen van de vragenlijst. De gegevens zijn door VACpunt Wonen verwerkt en geanalyseerd en in overleg door VAC Deventer geïnterpreteerd en beschreven in dit rapport.

1.3 Beschrijving van de onderzoeksgroep De bewoners van de 109 appartementen hebben een schriftelijke vragenlijst ontvangen. 80 Bewoners hebben meegedaan aan het onderzoek, wat betekent dat de respons ruim 73 % was.

Grafiek 1.3.1 Leeftijdsverdeling van de respondenten Uit grafiek 1.3.1 is af te lezen dat het merendeel van de respondenten tussen de 60 en 69 jaar oud zijn. Een klein percentage valt in de leeftijdsgroep tussen de 50 en 59 jaar, deze groep is zelfs kleiner dan de groep 80 jarigen en ouder. Daar het hier appartementen voor senioren betreft wonen er geen kinderen in deze appartementen.


Grafiek 1.3.2 het Geslacht van de respondenten Opvallend is dat uit grafiek 1.3.2 blijkt dat mannen het merendeel vormen van de respondenten die de vragenlijst hebben ingevuld. Uit onderstaande grafiek 1.3.3 valt op te maken dat een kleine meerderheid wordt gevormd door echtparen/samenwonenden boven alleenstaanden.

Grafiek 1.3.3 Samenlevingsvorm Van de respondenten zijn samenwonende/echtparen iets in de meerderheid.

1.4 Leeswijzer In Hoofdstuk 2 wordt kort de woonomgeving, het complex en het woningtype beschreven. In Hoofdstuk 3 worden de resultaten van de woongebouwen besproken. De resultaten van de woningen worden besproken in Hoofdstuk 4. In Hoofdstuk 5 staan de Conclusies die getrokken kunnen worden. De Aanbevelingen staan in Hoofdstuk 6. In de bijlagen (Hoofdstuk 7) zijn een aantal toelichtingen opgenomen.


2.

Projectbeschrijving

2.1 Woonomgeving Het complex ‘Uiterwaerde’ ligt in de zuidelijkste punt van de wijk Zandweerd Noord. De Rembrandtkade is een doorgaande weg , die westelijk de wijk Zandweerd begrenst. Oostelijk ligt de Zwolseweg, in het noorden de Roland Holstlaan en in het zuiden de Joh. Van Vlotenlaan. De woningen aan de Rembrandtkade kijken uit over de rivier de IJssel met haar uiterwaarden. De wijk is ruim van opzet, met veel groen en met een winkelcentrum voor alle dagelijkse boodschappen in de nabijheid. Het historische centrum van Deventer bevindt zich op niet al te grote afstand. Het station ligt op redelijke afstand, op loopafstand is een halte van de stadsbusdienst aanwezig en de A1 is met de auto te bereiken in circa 10 minuten.

Kaartje wijk Zandweerd Deventer Project Rembrandtkade e.o. in de uiterst zuidelijkste punt van de wijk Zandweerd Noord. 9 WKO Gebruikskwaliteit – Energiebesparing Rembrandtkade e.o. 2012

2.2 Woongebouwen Het gaat in dit project om nieuwbouw in de sociale huursector en vrije huursector. Blok A aan de Pieter Bothstraat en blok B aan de Ruysdaelstraat zijn bij elkaar 73 appartementen in de sociale huursector. De appartementen aan de Rembrandtkade (blok C), bestaan uit 36 appartementen in de vrije huursector. Blok C Rembrandtkade1 heeft 3 kamer appartementen, Rembrandtkade2 heeft 4 kamer appartementen. De entree (‘De Kade’) van Blok C ligt op de hoek met de Ruysdaelstraat. In de periode 2009-2011 is het complex gebouwd.

Pieter Bothstraat met entree ‘De Haven’. Het appartementen complex is bedoeld voor senioren (50+). Onder het complex bevindt zich de half verdiepte parkeergarage die in openverbinding staat met de buitenlucht. Hier zijn ook de met deuren van de garage afgesloten centrale bergingen. Via de binnentuin bereikt men de (buiten) entree naar de bergingen. In de parkeergarage is ook een ruimte in gebruik als recreatie/hobbyruimte voor activiteiten van de bewoners. Op de onderste woonlaag heeft de Stichting Eigen Bouw, eigenaar van het complex, een service loket ingericht. Er zijn 3 entrees: ‘De Haven’, ‘De Uitkijk’, en ,De Kade’ genaamd met elk een trappenhuis en lift. Twee liften zijn als 13 persoonslift uitgevoerd ( brancardlift), terwijl de 3e lift een 8 persoonslift is. Een noodtrap ontsluit de galerijen van de Rembrandtkade aan de zuidelijkste zijde. Vanuit de trappenhuizen komt men op de galerijen waaraan de woningen zijn gelegen. Alleen de galerij van de onderste woonlaag van blok A is ook bereikbaar via een trap rechtstreeks vanaf de straat, via de binnentuin zijn de onderste woonlagen van blok B en C te bereiken. De parkeergarage en fietsenbergingen in de half verzonken kelder zijn bereikbaar via de trappenhuizen en de entree in de binnentuin. Alle appartementen zijn via de trappenhuizen en galerijen met elkaar verbonden. 10 WKO Gebruikskwaliteit – Energiebesparing Rembrandtkade e.o. 2012

2.3 Woningen

Grafiek 2.3.1 Het appartement is een tussenwoning of een eind/hoekwoning Uit grafiek 2.3.1 blijkt dat de respondenten in Blok C Rembrandtkade 2 allen in een eind/hoekwoning wonen. In blok A woont meer dan 80 % in een tussenwoning.

Grafiek 2.3.2 Het appartement bevindt zich op welke woonlaag Grafiek 2.3.2 laat zien dat het appartement van de meeste respondenten die de vragenlijst hebben ingevuld zich bevindt op een tussenwoonlaag.

2.4 Appartementen Blok A (Pieter Bothstraat) heeft 3 woningtypen: A1 - a-b-c. De verschillen zijn: A1-a gelegen op de onderste woonlaag heeft een terras, type A1-b en A1-c hebben een balkon en zijn gespiegeld aan elkaar. De eindwoningen (kopgevel)aan de Moreelsestraat hebben extra ramen. Blok B aan de Ruysdaelstraat heeft eveneens 3 woningtypen B-1 a - b - c: deze woningtypen zijn verschillend van plattegrond en afmeting van woonkamers, slaapkamers, hal en bergingen. Bovendien hebben de appartementen hier een schuin uitstekend balkon.


In Blok C (36 appartementen) aan de Rembrandtkade treft men 3 C typen aan: C1 – C2 – C3, met elk weer 4 varianten: a - b - c - d. Type C1- b heeft een grotere woonkamerkeuken en C1-d heeft een groter balkon. Dit is ook het geval bij de woningtypen C2-b en C2-d. Type C3b heeft een kleinere woonkamer/keuken. Een ander verschil is de afmeting van de centrale berging a - b - c - d: respectievelijk 5,6 m2, 5,8 m2, - 5,9 m2, - 6,3 m2. De appartementen van Blok A en B en C hebben elk 2 slaapkamers daarin verschillen zij van de appartementen van Blok C3 (3 slaapkamers).

3. WKO Resultaten Woongebouw De appartementen zijn verdeeld over 3 woongebouwen in drie straten. De bewoners is gevraagd hoe zij hun woongebouw waarderen.

3.1 Algemeen Redenen die door de respondenten zijn genoemd om te kiezen voor dit woongebouw: De meest genoemde is de ligging aan de IJssel en het uitzicht vanuit de appartementen. Verder werd vaak de gelijkvloerse woning en de lift genoemd en het moeten verhuizen wegens gezondheid en leeftijd en oude woning werd afgebroken.

3.2 Hoofdingang / Trappenhuis / Lift / Hal

Grafiek 3.2.1 De mate van(on)tevredenheid over de hoofdingang. In deze grafiek zijn de toegangsdeur, de entree en de hal gecombineerd


De grafiek geeft aan dat de respondenten merendeels tevreden zijn over de hoofdingang, toegangsdeuren, entree en de hal. Als reden om ontevreden te zijn werd vaak genoemd: deuren gaan te zwaar, lastig met scootmobiel en boodschappenkarretje, blokkade toegangsdeur naar trappenhuis op onderste woonlaag, geen beschutting voor bezoekers bij de toegangsdeuren, weigeren van toegangsdeur waardoor woning niet te bereiken is (stroomuitval), missen van een bankje in de hal en kale hal.

Grafiek 3.2.2 Mate van tevredenheid met het trappenhuis De grafiek laat zien dat de respondenten in blok C het meeste tevreden zijn met het trappenhuis en de respondenten van de Ruysdaelstraat het vaakst zeer ontevreden zijn.

Grafiek 3.2.3 De mate waarin men tevreden is met de lift De lift scoort hoog bij de meeste respondenten in blok C , Rembrandtkade het hoogste. Lift te klein voor brancard was reden voor (zeer)ontevredenheid. (Pieter Bothstraat: entree ‘De Haven’) waardoor een ambulance naar een andere ingang moet.


3.3 Galerijen / Gemeenschappelijke ruimten

Grafiek 3.3.1 Score van de galerijen

Opmerkelijk is dat ongeveer de helft van de respondenten (zeer) ontevreden is over de galerijen. Redenen die genoemd werden: deuren openen te zwaar zeker met rollator, rolstoel, krukken en boodschappen en te hoge drempels, afvoergoten langs galerijen te breed: veroorzaakten al kwetsuren, winderige galerijen, vloer galerij glad in de winter, glazen afdakje beschermt niet genoeg bij regen (woonlaag 4 Pieter Bothstraat). Opvallend is dat wordt aangegeven dat sommige bewoners/bezoekers hondenplas en poep niet opruimen en dat niet iedere bewoner zijn stukje galerij schoonhoudt.

Grafiek 3.3.2 Geeft de mate van tevredenheid aan met het beheer van de gemeenschappelijke ruimten Over het algemeen is men tevreden met het beheer van de gemeenschappelijke ruimten.


3.4 Binnentuin

Achtergevels en binnentuin

Grafiek 3.4.1 Score van de binnentuin Het verschil zit hier in de mate van ontevredenheid van 15% van de 31 respondenten in de Pieter Bothstraat. (ongeveer evenveel zeer tevredenen).


3.5 Indeling woongebouw

Grafiek 3.5.1 Mate van tevredenheid met de indeling van de woongebouwen Opmerkelijk is dat alleen in blok B Ruysdaelstraat + 5 % zeer ontevreden is en bijna 40% neutraal aangeeft.

3.6 Deurbellen / Videofoon / Brievenbussen

Beldrukinstallatie met videofoon

Grafiek 3.6.1 Tevredenheid deurbellen en videofoon 16 WKO Gebruikskwaliteit – Energiebesparing Rembrandtkade e.o. 2012

Opmerkelijk is het verschil in de score van Blok C Rembrandtkade2 : de 5 respondenten zijn zeer ontevreden/ontevreden/neutraal. Op dit punt geen enkele maal tevredenheid, terwijl de Pieter Bothstraat 75% tevreden/zeer tevredenheid scoort. Redenen die werden aangegeven om ontevreden te zijn: entreebel moeilijk te horen, niet overal hoorbaar, videofoon hangt te hoog, beeldscherm onduidelijk en bel vaak stuk.

Grafiek 3.6.2 Mate van tevredenheid met de brievenbussen Opmerking: niemand is ontevreden.

3.7 Centrale berging / Stallinggarage in de kelder

Grafiek 3.7.1 Mate van (on)tevredenheid met de centrale bergingen De Pieter Bothstraat scoort het hoogste wat betreft de tevredenheid met de centrale bergingen in de kelder ( + 70%). Niet iedereen is hier echter tevreden over. Opmerkingen die gemaakt zijn: aan de kleine kant, te klein voor fietsen met tassen, afstand te ver, (toegang)deuren te zwaar, helaas geen stroom aanwezig, toegankelijkheid slecht, te vochtig/nat, je kunt er geen dingen bergen die aan vocht onderhevig zijn.


Grafiek 3.7.2 (On)tevredenheid met stalling garage in de kelder Over de garage wordt veel onvrede geuit: slechts 40% is tevreden. Vooral is men ontevreden over zand en vuil dat door de wind naar binnen komt, de vochtigheid; naar binnen komende regen en sneeuw, de werking van de sensoren van het toegangshek, te krappe parkeerplaatsen, winderigheid en kou.

3.8 Beveiliging tegen bezoekers en inbraak/ Veiligheid overdag,’s avonds

Grafiek 3.8.1 Beveiliging tegen bezoekers en inbraak Opvalt dat er hierover veel verschil van mening is tussen de mate van tevredenheid in de verschillende straten. Waar blok C, Rembrandtkade1 bijna 60% tevredenheid aangeeft, scoort blok B, Ruysdaelstraat 30% zeer/ontevreden, bijna 30% neutraal en ruim 40% tevreden/zeer tevreden. (Rembrandtkade2 80% tevreden = 4 respondenten, 20% = 1 respondent)


Grafieken 3.8.2 en 3.8.3 Veiligheid overdag en ‘s avonds Overdag en ’s avond is de score over zich veilig voelen bij de respondenten van de Rembrandtkade2 100%. Duidelijk is dat meer respondenten zich ’s avonds onveiliger voelen in de Ruysdaelstraat (40%) en Rembrandtkade1 (bijna 40%). Opmerkingen ontevredenheid: Geen beveiliging op de onderste woonlaag: iedereen kan via de trapjes en de binnentuin aan de voordeur of terrasdeur komen, moet goed nadenken of de deur op slot is. Automatische toegangsdeuren blijven te lang openstaan, ongewenst bezoek kan zo meelopen. Ga ’s avonds nooit naar beneden. Het beldruksysteem geeft wel een gevoel van veiligheid.

3.9 Waardering woongebouw

Grafiek 3.9.1 rapportcijfer Woongebouwen 19 WKO Gebruikskwaliteit – Energiebesparing Rembrandtkade e.o. 2012

De grafiek 3.9.1 geeft aan dat men het woongebouw over het algemeen hoog waardeert; ruim 30 maal werd een cijfer 7 , 27 maal een 8, 6 keer een 9 en eenmaal werd zelfs een 10 gegeven. Daarentegen werd 12 maal een 6 gegeven en eenmaal gaf men een 5. Een gemiddeld cijfer van een ruime 7,3.

Sterke en zwakke punten van het woongebouw die door de respondenten meer dan drie keer werden genoemd in willekeurige volgorde: Sterke punten: Ligging, t.o.v. voorzieningen /wandelgebied Uitzicht op de IJssel en uiterwaarden Veel daglichttoetreding Ruimte Lift/gelijkvloers

Zwakke punten: Weinig privacy op terras en balkon, ook klein Bergruimte in kelder te klein Galerijen winderig /deuren gaan zwaar, Garage winderig /parkeerplaatsen klein Garage veel vuil op de auto, zand door roosters

4. WKO Resultaten Woningen Een woning moet volgens VACpunt Wonen en de VAC’s voldoen aan de zes criteria uit de WoonKwaliteitWijzer. (Uitgave: VACpunt Wonen Utrecht). )zie hoofdstuk 1, 1.2 Methode van onderzoek in dit rapport). In dit hoofdstuk komen de onderwerpen volgens de zes criteria aanbod. Een aantal resultaten is in grafieken weergegeven. Indien van toepassing wordt in de tekst uitleg gegeven over opvallende scores.

4.1 Algemeen De belangrijkste reden voor de respondenten om in deze woning te wonen is: De grootte van de woning werd 29 maal genoemd, ligging t.o.v. voorzieningen (33), hoogte van de huurprijs (16), vormgeving (23), tuin/balkon (20) en maatregelen energiebesparing (11), ligging dichtbij IJssel en wandelgebied (22) . Afstand tot werk (1) . Vaak werden de volgende antwoorden gegeven: ‘alles gelijkvloers en lift, tuin bij vorige woning kon ik niet meer bijhouden, (riant) uitzicht, moest verhuizen i.v.m. leeftijd en gezondheid, sanering oude woning, en wil uitzicht niet kwijt’. ‘Terug naar Deventer en hebben 25 jaar in Zandweerd gewoond’ werden 1 keer genoemd.


4.2 Verblijfsruimten / Bergruimte

Grafiek 4.2.1 Mate van tevredenheid met Verblijfsruimten De respondenten zijn over het algemeen genomen tevreden/zeer tevreden over hun woonkamer.

Grafiek 4.2.2 Mate van Tevredenheid met bergruimte in de woning Over de bergruimte in de woning is men wat minder tevreden, 28 respondenten tevreden en 4 zeer tevreden. Terwijl 28 maal neutraal aangegeven werd, 13 keer ontevreden en 5 keer zeer ontevreden.


4.3 Inrichting Keukenblok / Badkamer/ Aangebrachte veranderingen

Grafiek 4.3.1 Tevredenheid met het keukenblok Met de inrichting van het keukenblok is men in het algemeen tevreden. Veel respondenten in blok C lieten een eigen keuken plaatsen. In de grafiek zichtbaar met n.v.t. Als reden om ontevreden te zijn gaf men o.a. aan: kook veel kom afzetruimte te kort, moeilijk bij de hoekkasten te komen, ontevreden over lichtinval, voegwerk vloer vernieuwd, keuken is casco geleverd.

Grafiek 4.3.2 Mate van Tevredenheid met de Inrichting van de badkamer Over de inrichting van de badkamer zijn enkele respondenten in de Ruysdaelstraat zeer ontevreden en 20 % van de Rembrandtkade2 ontevreden. Een aantal respondenten lieten eigen aanpassingen verrichtten in de badkamer en in de keuken. Dit is in beide grafieken aangegeven met n.v.t.


Grafiek 4.3.3 Heeft men veranderingen aangebracht in de woning Aangebrachte veranderingen in de woning betreffen vooral de plaatsing van eigen keukens en badkamers, keuken met veel lades, eigen badkamerscherm, wastafel, designradiator, radiatorombouw, antislipvloer en een extra geplaatst muurtje en aanbiedingen van Eigen Bouw. Verder worden genoemd: extra wandcontactdozen, aanrechtblad verlengd, afdekplaten, lichtpunten in de gang gewijzigd, schappen in de berging geplaatst. Als reden voor wijzigingen werden genoemd: er was geen vensterbank, te donkere kleuren, minimale eisen NEN, opbergruimte te gering.

4.4 Indeling woning /Opbergruimte

Grafiek 4.4.1 Indeling van de woning Indien men minder tevreden was met de indeling van de woning was de reden o.a. dat men geen bergkast in de gang had en een 3e slaapkamer/hobbyruimte werd gemist.


Grafiek 4.4.2 Mate van tevredenheid met de aanwezige opbergruimte De grafiek laat zien dat opbergruimte vaak gemist wordt. De Rembrandtkade2 en de Ruysdaelstraat zijn uitschieters wat betreft de ontevredenheid met de opbergruimte.

4.5 Uitvoeren activiteiten

Grafiek 4.5.1 Mogelijkheid tot het uitvoeren van activiteiten in de woning Opvalt dat 80% van de 5 respondenten van Blok C Rembrandtkade2 tevreden is, 1 respondent neutraal aangeeft.


4.6 Plaatsen apparatuur/ Ruimte voor afval

Grafiek 4.6.1 Mate van Tevredenheid met het kunnen plaatsen van apparatuur In blok C Rembrandtkade2 zijn alle 5 respondenten tevreden met de ruimte om apparatuur te plaatsen, blok B Ruysdaelstraat scoort hierop beduidend minder hoog. Als reden voor ontevredenheid wordt o.a. genoemd: berging te klein, niet efficiënt ingerichte keuken, te weinig ruimte voor bv. een afwasmachine.

Grafiek 4.6.2 Mate van tevredenheid over de ruimte die men heeft voor het afval Ontevreden over de ruimte voor afvalberging is 22 keer vermeld in blok A, B en C, uitgezonderd Rembrandtkade2. Hier scoorden 4 respondenten neutraal en 1 tevreden. Als reden voor ontevredenheid werd vaak genoemd: geen ruimte/plaats voor, bergruimte te klein, deponeer ik in de slaapkamer, mist voorziening voor opslag oud papier, moet in bergruimte of keuken, neemt teveel plaats in beslag.


4.7 Daglicht toetreding / Schoonmaken ramen

Grafiek 4.7.1 Tevredenheid over daglichttoetreding Over de toetreding van daglicht blijkt men over het algemeen (zeer) tevreden te zijn. Rembrandtkade2 zijn alle 5 respondenten zeer tevreden.

Grafiek 4.7.2 Tevredenheid over de mogelijkheid tot het schoonmaken van de ramen Het schoonmaken van de ramen, blijkt uit de grafiek, levert veel problemen op. In een toelichting meldt men: 1 groot raam kan ik niet schoonmaken, is moeilijk bij te komen, is gevaarlijk, woonkamerraam en kozijn moeilijk kan er niet goed bij, je moet half uit het raam hangen, moeilijk bereikbaar, raam zonder balkon moeilijk, kan niet bij bepaalde ramen.


4.8 Geluid

Grafiek 4.8.1 Tevredenheid over het geluid in de woning Wat betreft geluid dat men ondervindt tussen de vertrekken in de eigen woning geven 2 respondenten aan zeer veel/veel last te ondervinden, niet veel/niet weinig werd 6 maal genoemd. De overige respondenten geven aan weinig (27) of geen (35) last van geluid te ondervinden. 22 Respondenten zeggen weinig last van geluid van buren te ondervinden, 37 keer werd aangeven geen last van geluid te ondervinden van de buren. Geen last van geluid van buiten hebben 18 respondenten, 28 weinig, niet veel/niet weinig 12, veel 7 en 2 respondenten hebben zeer veel last van geluid van buiten. Dit betreft geluid van het wegverkeer bij een openstaand raam of deur.

4.9 Elektrische installaties

Grafiek 4.9.1 Hoe tevreden is men over de elektrische installaties In de Ruysdaelstraat en Pieter Bothstraat is er onvrede over de elektrische installaties. Dit betreft vooral de laag aan de grond geplaatste wandcontactdozen, men had graag extra stopcontacten of dubbele wandcontactdozen in de (kleine)slaapkamer en de plaats van de schakelaar in de grote slaapkamer. 27 WKO Gebruikskwaliteit – Energiebesparing Rembrandtkade e.o. 2012

4.10 Terras en Balkon

Grafieken 4.10.1 en 4.10.2 Terras en balkon Ontevredenheid met het terras en balkon betreft vooral privacy t.o.v. de buren, te klein gevonden balkons en veel wind.


4.11 Waardering woningen

Grafiek 4.11.1 Rapportcijfer voor de woning De respondenten beoordeelden de woningen met een gemiddelde van ruim 7,8 een goede score. De verdeling was 13 keer een 9, 42 keer een 8, 17 keer werd een 7 gegeven en viermaal een 6.

Opmerkingen die meerdere keren als sterke en zwakke punten van de woning genoemd werden zijn o.a.: Sterke punten woningen: Alles gelijkvloers Goede isolatie Blijvend vrij uitzicht Prachtig uitzicht over IJssel en uiterwaarden Ruime kamers Veel daglichttoetreding Compact, makkelijk schoon te houden Zonlicht

Zwakke punten woningen: Afzuigunit veel lawaai Te weinig bergruimte in de woning Tocht bij deuren, kozijnen Etensgeuren van anderen in meterkast/gang ’s Winters zon op thermostaat waardoor verwarming niet aanslaat Enkele ramen moeilijk schoon te maken Wandcontactdozen te laag geplaatst Screens sluiten niet altijd goed.


5. Conclusies In dit hoofdstuk staan de conclusies van de meest opvallende onderzoeksresultaten en een antwoord op de vraag hoe tevreden zijn de bewoners over hun woningen en woongebouw.

5.1 Woonomgeving De woonomgeving wordt door de respondenten zeer gewaardeerd. Vooral de ligging, het uitzicht over de IJssel en de uiterwaarden, dicht bij wandelgebied en de ligging t.o.v. voorzieningen zoals winkels, openbaar vervoer en voor veel respondenten de afstand naar de Deventer binnenstad.

5.2 Woongebouw Over het algemeen zijn de respondenten tevreden met hun woongebouw. Men koos vaak voor dit woongebouw vanwege gelijkvloerse woningen, de lift en het uitzicht vanuit de appartementen. Over de entree, de hal, het trappenhuis en de lift is men over het algemeen ruim tevreden. Reden voor ontevredenheid is deuren die zwaar openen, door drempels vindt men het lastig met scootmobiel, rollator en boodschappenkarretje. De blokkade van de toegangsdeur naar het trappenhuis op de onderste woonlaag wordt lastig gevonden. Er is geen beschutting voor bezoekers boven de entreedeuren en men mist aankleding en een bankje in de hal. De waardering voor de galerijen is beduidend minder. Ook hier werd genoemd: de te zwaar openende toegangsdeuren van de galerij, de te hoge drempels, te brede afvoergoten, gladde vloeren in de winter, en bij regen geeft het glazen afdakje te weinig beschutting in de Pieter Bothstraat. Over het algemeen is men tevreden met het beheer van de gemeenschappelijke ruimten. Een ruime meerderheid is tevreden met de binnentuin, al vinden enkelen dat er meer kleur zou mogen zijn en dat de tuin te weinig gebruikt wordt. Het merendeel van de respondenten is tevreden over de indeling van het woongebouw en meer dan 60% is tevreden over de beldrukinstallatie en videofoon. Over ontbreken van naambordjes is niet iedereen tevreden, een enkeling vindt dit een pluspunt.


De respondenten in de Pieter Bothstraat scoren het hoogste wat betreft de tevredenheid over de centrale bergingen in de kelder (+ 70%). Daar staat tegenover een grote onvrede over de bergingen in de andere 3 straten. Opmerkingen zijn: aan de kleine kant, te klein voor fietsen met tassen, afstand te ver, toegangsdeuren te zwaar, toegankelijkheid slecht, te vochtig en helaas geen stroom aanwezig. Over de parkeergarage is slechts 40% tevreden. Vooral is men ontevreden over zand en vuil dat naar binnen komt, de vochtigheid, de werking van de sensoren bij het toegangshek, te krappe parkeerplaatsen en men vindt de garage te winderig en te koud. De respondenten van blok C zijn over de beveiliging tegen bezoekers en inbraak meer tevreden dan in blok A en B. Men voelt zich over het algemeen veilig in het woongebouw, overdag wat meer dan ’s avonds. De respondenten waarderen het woongebouw met een gemiddeld rapportcijfer van een ruime 7,3. Een goede score gezien de kritiekpunten op de parkeergarage en galerijen.

5.3 Woningen De grootte van de woningen, het uitzicht, de ligging t.o.v. voorzieningen, de vormgeving en de huurprijs waren de meest genoemde redenen om in deze woning te gaan wonen. Over de verblijfsruimten is men over het algemeen tevreden. 40% is hierover zelfs zeer tevreden. De bergruimte scoort beduidend minder hoog 40% is tevreden, ruim 20% is ontevreden. Met de inrichting van de keuken en de badkamer is meer dan de helft tevreden, met de badkamer is zelfs 80% (zeer)tevreden. Ruim 20% zegt veranderingen aangebracht te hebben: eigen keuken en/of badkamerinrichting, wandcontactdozen, veel lades in de keuken, verlengd aanrechtblad en badkamerscherm zijn genoemd. Ruim 90% is tevreden en 20% zeer tevreden over de indeling van de woning. Wel werd gemeld dat men een bergkast miste in de gang en een 3e slaapkamer. Met de opbergruimte is men minder tevreden. Vaak werd gemeld dat men gebrek heeft aan opbergruimte voor etenswaren en andere zaken.


Een ruime meerderheid is tevreden over het kunnen uitvoeren van activiteiten in de woning. Over het kunnen plaatsen van apparatuur is een ruime meerderheid tevreden, in blok B is men echter minder tevreden. Men vindt de berging in de woning daarvoor te klein en men heeft te weinig ruimte voor bijvoorbeeld een afwasmachine. Over het kunnen bergen van afval zijn ongeveer evenveel respondenten (30%) ontevreden dan tevreden, bijna 40% geeft neutraal aan. O.a. mist men een voorziening voor opslag van oud papier. Over Daglichttoetreding is 45% zeer tevreden en bijna 40% tevreden. Over Schoonmaken van ramen is bijna 40% van de respondenten (zeer)ontevreden, ruim 30% (zeer) tevreden. Men heeft weinig of geen last van geluid in de woning tussen de ruimten onderling, van buren of van buiten. Over de elektrische installaties is 65% (zeer)tevreden, echter in de Ruysdaelstraat en Pieter Bothstraat is er onvrede over de laag aan de grond aangebrachte wandcontactdozen. Men had graag extra stopcontacten en dubbele wandcontactdozen in de kleine slaapkamer. En men is ontevreden met de plaats van de schakelaar in de grote slaapkamer. Onvrede over het terras en balkon betreft vooral de privacy, men vindt de balkons te klein en er is te veel wind. De woningen in het complex ‘Uiterwaerde’ aan de Rembrandtkade worden door de bewoners hoog gewaardeerd met een gemiddeld rapportcijfer van ruim 7,8.


6.

Aanbevelingen

Naar aanleiding van dit WoonKwaliteitOnderzoek, zijn de volgende aanbevelingen te formuleren:

6.1 Voor het Woongebouw:

• Nagaan of er bij wind, regen en sneeuw stof, vuil en wateroverlast ontstaat in de gemeenschappelijke parkeergarage en hoe dit kan worden verholpen • Nagaan of er buiten het gebouw ter hoogte van de roosters in de parkeergarage een mogelijkheid gevonden kan worden om een ‘windfiltering’ aan te brengen zodanig dat de roosters in de garage volledig openblijven • Nagaan of het juist is dat in de kelderbergingen het klimaat vochtig is, zo ja hoe dit verbeterd kan worden • Nagaan of de toegangsdeuren van de galerijen en de toegangsdeuren van de kelderbergingen (drangers) wat soepeler geopend kunnen worden • Nagaan of het toegangshek naar de garage minder vandalisme gevoelig gemaakt kan worden • Nagaan of de voorrangsregeling voor het in- en uitrijden van de parkeergarage duidelijker zichtbaar gemaakt kan worden • Voor de doelgroep is het van belang dat er in voldoende mate oplaadpunten voor scootmobielen, elektrische fietsen en auto’s aanwezig zijn.

6.2 Voor de woningen: Toekomstige projecten: • Nagaan hoe voortaan aan de wens van bewoners voor grotere bergingen in de woning tegemoet gekomen kan worden • Nagaan hoe voortaan de (overige) ruimte voor het opbergen van spullen in de woning vergroot kan worden • Voor de doelgroep 50+ is het belangrijk dat wandcontactdozen en schakelaars op een logische plek en op een hoogte van 0.90 m. geplaatst worden


7. Bijlagen: 1. Uitnodiging deelname WKO 35 2. Situatie Woongebouwen 37 3. Enkele Plattegronden Blok A type A1-a , Blok B type B1-a, Blok C type C1-a 38 4. Reden om hier te komen wonen 39 5. Tevredenheid trappenhuis / lift / galerijen 39 6. Tevredenheid gemeenschappelijke ruimten 40 7. Tevredenheid centrale berging 40 8. Toelichting ontevredenheid central berging 41 9. Tevredenheid met stalling garage 42 10. Tevredenheid beveiliging woongebouw 42 11. Waardering Woongebouw 42 12. Tevredenheid met keuken 43 13. Tevredenheid met badkamer / douche 43 14. Tevredenheid met bergruimte in woning 43 15. Tevredenheid met alle verblijfsruimten 44 16. Tevredenheid met mogelijkheid uitvoeren activiteiten 44 17. Toelichting ontevredenheid met mogelijkheid uitvoeren activiteiten 44 45 18. Tevredenheid ruimte voor opbergen spullen 19. Toelichting ontevredenheid opbergen spullen 45 20. Tevredenheid over hoeveelheid daglicht toetreding 46 21. Tevredenheid schoonmaken ramen 46 46 22. Waardering Woningen


Bijlage 1

VAC Deventer

Aan alle bewoners Uiterwaerde Persoonlijk adresseren

Geachte ….., Wat vindt u van de indeling van uw appartement? Biedt de woning voldoende bergruimte? Bent u tevreden over de intercom? Wat vindt u van de voorzieningen die in uw woning zijn aangebracht om energie te besparen? Deze vragen en nog meer vindt u in bijgaande vragenlijst. Met deze vragen wil Stichting VAC Deventer de woonkwaliteit onderzoeken van uw complex. Wij vragen u om mee te werken aan dit onderzoek door de vragenlijst in te vullen. Waarom een onderzoek? Eigen Bouw heeft de VAC gevraagd om dit WoonKwaliteitOnderzoek uit te voeren, om meer informatie te krijgen over hoe de bewoners van de appartementen het gebruik ervaren. De resultaten van dit onderzoek wil Eigen Bouw gebruiken bij de ontwikkeling van toekomstige projecten. Wat is de VAC? Stichting VAC Deventer is een onafhankelijke organisatie van geschoolde vrijwilligers die vanuit het oogpunt van de (toekomstige) bewoner plannen voor woningen en woonomgeving beoordeelt op praktische gebruikskwaliteit. Door middel van WoonKwaliteitOnderzoeken (WKO) doet zij ook onderzoek naar de tevredenheid van bewoners met de in hun woning toegepaste energiebesparingsmaatregelen en naar de tevredenheid van de bewoners met de gebruikskwaliteit van de woningen. Ook bij uw complex is de VAC betrokken geweest bij de ontwikkeling van de plannen. De VAC heeft daarbij adviezen gegeven voor verbetering van de gebruikskwaliteit. De uitslag van het onderzoek bij uw complex wil zij gebruiken voor de verbetering van de advisering bij toekomstige nieuwbouwprojecten. De vragenlijst Bij deze brief vindt u een vragenlijst. Deze bestaat uit twee delen: een algemeen deel en een deel over energiebesparing. Wij verzoeken u de gehele vragenlijst in te vullen. U kunt de ingevulde vragenlijst via de antwoordenveloppe terugsturen naar Eigen Bouw of inleveren in de brievenbus bij entree De Uitkijk, waar we tijdelijk een sticker met VAC op geplakt hebben. Wilt u de vragenlijst voor 30 januari 2012 inleveren? 35 WKO Gebruikskwaliteit – Energiebesparing Rembrandtkade e.o. 2012

Heeft u hulp nodig bij het invullen? Heeft u vragen over het invullen van de vragenlijst of wilt u graag hulp bij het invullen? Dat kan, op ………. zijn er vrijwilligers van de VAC aanwezig in de bijeenkomstruimte in de kelder van uw complex. U kunt op deze dagen tussen …. uur en …. uur binnenlopen. De vrijwilligers helpen u graag. Hoe gaat het verder? De ingevulde vragenlijsten worden anoniem verwerkt door het Landelijke VACpunt Wonen. Vervolgens maakt zij een verslag van de resultaten. Uiteraard informeert Eigen Bouw u ook over de uitslag van het onderzoek. Verdere informatie Een deel van het onderzoek gaat over energiebesparing. De VAC heeft een folder over dit onderwerp met tips wat u zelf kunt doen om energie te besparen. Deze folder kunt u gratis afhalen op het serviceloket. Voor vragen over dit onderzoek kunt u contact opnemen met: Wil Bernards (contactpersoon VAC) tel.: 0570 610093, e-mail: [email protected]

Wij hopen dat veel bewoners mee werken aan het onderzoek, zodat wij een goed beeld krijgen van de woonkwaliteit van het complex “Uiterwaerde’.

Met vriendelijke groet,

A.B.A.M. Nijland

W.T.M. Bernards-Jaspers

Stichting Eigen Bouw

VAC Deventer


Bijlage 2

Situatie Woongebouwen

Complex ‘Uiterwaerde’ Deventer:

Blok A Pieter Bothstraat - Blok B Ruysdaelstraat - Blok C Rembrandtkade (Op de achtergrond de IJsselflat)


Bijlage 3

Drie foto’s Woningplattegronden

Woningplattegrond Type A1 a

Woningplattegrond Type C1-a

(1 van 3 typen)

Woningplattegrond Type B1a (1 van 3 type

(Typen C1, C2 , C3 elk met varianten a – b – c – d)


Bijlage 4

Reden om hier te komen wonen:

Grootte woongebouw Ligging t.o.v. voorzieningen Hoogte huur Vormgeving woningen Terras/balkon Maatregelen energie Afstand werk

Bijlage 5

Blok A Blok B Blok C Blok C Totaal Pieter RuysdaelRembrandt- RembrandtBothstraat straat kade 1 kade 2 7 7 12 3 29 13 11 7 2 29 12 3 1 16 10 5 7 1 23 10 4 5 1 20 4 5 2 11 1 1

Tevredenheid trappenhuis / galerijen Woningtype

trappenhuis Tevredenheid trappenhuis

zeer ontevreden ontevreden

Blok A, Pieter Bothstraat 3

Blok B, Ruysdaelstraat

Blok C, Rembrandtkade I 4

2

2

4

6

5

1

tevreden

15

13

13

Total

2

1

24

19

9 12

4

1

28

Total 7

neutraal zeer tevreden

Blok C, Rembrandtkade II

45 3

5

76

Woningtype

galerijen Tevredenheid galerijen

zeer ontevreden



Blok C, Rembrandtkade I


6

Total 10

ontevreden

9

8

10

neutraal

3

5

2

3

13

tevreden

9

5

7

2

23

24

19

5

76

zeer tevreden Total

27

3 28

3


Bijlage: 6

Tevredenheid gemeenschappelijke ruimten

Woningtype Blok A, Pieter Bothstr aat Tevredenheid beheer gemeenschappel ijke ruimten

Blok B, Ruysdaelstr aat

zeer ontevreden

Blok C, Rembrandtk ade I

Blok C, Rembrandtk ade II

To tal

1

1 4

ontevreden

3

1

neutraal

7

5

7

1

20

tevreden

18

16

12

4

50

2

2

30

25

zeer tevreden Total

4 19

5

79

Bijlage: 7 Tevredenheid centrale berging Woningtype Blok A, Pieter Bothstraat Tevredenheid (centrale) berging



5

neutraal

4

tevreden

21

zeer tevreden Total

1


9

4


2 2

6 10

8

23

20 10

3

3 30

Total

42 3

19

5

77


Bijlage: 8 Toelichting ontevredenheid centrale berging

Woningtype




13

Blok C, RembrandtTotal kade II

14

3

54

aan de kleine kant

1

1

afstand te ver en deuren te zwaar

1

1

berging is te klein brand teveel licht kan minder overdag

1 1

deuren gaan te zwaar deuren naar de gang van berging gaan zeer zwaar

1 1

1

1

1

1

1

1

grootte

1

1

had iets groter mogen zijn

1

1

1

1

dit betreft alleen weer die zware toegangsdeur

had wel een maatje groter gemogen helaas geen stroom aanwezig, ligt ver van woning

1

om naast berging ook nog te hobbyen is de ruimte te klein en beschikt niet over een 220 v aansluitpunt

1

1

ook hier gaan de deuren te zwaar

1

1

rij ingang te stijl, te kort, te hoog, parkeerplaats is smal

1 1

1

te klein

1

te klein en geen stopcontact, niet van deze tijd te klein geen stroom te klein, te donker, geen Electra en erg koud

1

1

1

1

1

1

1

te ver weg

1

1

te weinig ruimte

1

1

te zware deurdrangers

1

1

toegankelijkheid slecht deuren gaan zwaar open, klein voor fiets met tassen

1

1

veel te vochtig

1

vochtig en klein vochtig/nat, je kunt er geen dingen bergen die aan vocht onderhevig zijn, zelfs eenmaal flinke waterschade gehad

1

Total

1

1

vrij veel lopen naar beneden, schuurtje ver weg

1

1 31

25

1 19

5


1

80

Bijlage: 9 Tevredenheid stalling garage Woningtype Blok A, Pieter Bothstraat Tevredenheid over stalling garage in kelder


Blok B, Ruysdaelstraat 3


Blok C Rembrandtkade 2

Total

3

6

4

2

5

2

13

neutraal

11

8

2

2

23

tevreden

10

7

8

1

26

zeer tevreden

1

1

n.v.t.

1

Total

27

2 1

21

18

5

71

Bijlage: 10 Tevredenheid beveiliging woongebouw Woningtype Blok A, Pieter Bothstraat Tevredenheid beveiliging


Blok C, Blok C, Blok B, Rembrandtkade Rembrandtkade Ruysdaelstraat I II 1

5

6

neutraal

13

7

8

tevreden

12

8

10

2

1

30

24

19

zeer tevreden Total

1

Total 1 12 28

4

34

5

78

3

Bijlage: 11 Rapportcijfer Woongebouw Rapportcijfer woongebouw

5 6 7 8 9 10

Blok A, Pieter Bothstraat


4 13 9 3 1 30



1 4 10 8 1

4 6 7 2

2 3

24

19

5

Totaal

1 12 31 27 6 1 78


Bijlage: 12

Tevreden met keuken Blok A Pieter Bothstraat

Woningtype: Tevredenheid met keuken

Bijlage 13

Blok C Rembrandtkade1


Totaal

Zeer ontevreden ontevreden neutraal tevreden Zeer tevreden

2

1

0

0

3

0 8 15 30

0 2 18 4

0 0 10 9

0 1 2 2

0 11 45 20

Totaal

30

25

19

5

79

Tevredenheid met badkamer / douche

Woningtype Tevredenheid met badkamer/ douche

Zeer ontevreden ontevreden neutraal tevreden Zeer tevreden n.v.t. totaal

Bijlage 14

Blok B Ruysdaelstraat

Blok A Pieter Bothstraat 1


2 2 10 15 1 31



Totaal

0

0

0

1

0 0 11 12 0 23

2 1 5 11 0 19

0 0 3 2 0 5

4 3 29 40 1 78

Tevredenheid met bergruimte in de woning

Woningtype Tevredenheid met bergruimte in woning

Zeer ontevreden

ontevreden neutraal tevreden Zeer tevreden n.v.t. Totaal



4 13 10 1 1 30



Totaal

4

0

0

5

7 4 8 2 0 25

1 0 8 1 0 19

1 2 2 0 0 5

13 28 28 4 1 79


Bijlage 15 Tevredenheid met alle verblijfsruimten Woningtype

Blok A Pieter Bothstraat

Zeer ontevreden ontevreden neutraal tevreden zeer tevreden Totaal


9 10 32 16 89 156


2 2 15 89 37 145


0 5 8 47 53 113

Totaal

0 2 5 14 14 35

11 19 60 166 193 449

Bijlage 16 Tevredenheid mogelijkheid uitvoeren activiteiten in de woning Woningtype Zeer ontevreden ontevreden neutraal tevreden zeer tevreden n.v.t. Totaal

Blok A Pieter Bothstraat 0 1 9 19 2 0 31

Blok B Ruysdaelstraat 0 3 8 11 1 1 24

Blok C Rembrandtkade 1 0 2 6 9 1 0 18

Blok C Rembrandtkade 2 0 0 1 4 0 0 5

Totaal

0 6 24 43 4 1 78

Bijlage 17 Toelichting ontevredenheid mogelijkheid uitvoeren activiteiten Woningtype

Een derde slaapkamer was handig geweest Eventuele werkzaamheden moet in kelderberging Hobby/logeerkamer mag groter Mis UTP aansluitingen in woonkamer, dit i.v.m. digitale tv Mist ruimtes voor activiteiten Te weinig ruimte Te weinig /klein Totaal

Blok A Pieter Bothstraat 30 0 0

Blok B Ruysdaelstraat 23 0 1

Blok C Rembrandtkade 1 15 1 0

Blok C Rembrandtkade 2 5 0 0

Totaal

0 0

1 0

0 1

0 0

1 1

0 1 0 31

0 0 0 25

1 0 1 19

0 0 0 5

1

73 1 1

1 80


Bijlage 18 Tevredenheid ruimte opbergen spullen Woningtype Zeer ontevreden ontevreden neutraal tevreden Zeer tevreden Totaal

Blok A Pieter Bothstraat 0 7 13 10 1 31

Blok B Ruysdaelstraat 5 6 7 6 1 25

Blok C Rembrandtkade 1 0 3 10 6 0 19


Totaal

0 2 1 2 0 5

5 18 31 24 2 80

Bijlage 19 Toelichting ontevredenheid ruimte voor opbergen Woningtype


Berging is te warm voor levensmiddelen Berging mag wel wat groter Berging zou iets groter mogen i.v.m. artikelen die je niet in de fietskelder kunt opslaan Bergruimte (is) te klein De huidige beschikbare ruimte in kelder parkeergarage is ongeschikt om bv. vakantiespullen te bewaren in wat vochtig klimaat Geen enkele muurkast in de flat Gereedschappen en tuinkussens etc. moeten in kelderruimte omdat berging erg klein is Iets meer opbergruimte zou wel prettig zijn bv. grotere meterkast Kelderbox te klein/ geen stroom m.n. het berghok benedenin souterrain is erg vochtig, daar kun je geen elektrische apparaten en goede voorwerpen bewaren Missen kasten Te klein Te weinig Te weinig ruimte Te weinig ruimte voor schilderwerkjes Totaal gebrek aan ruimte waar ook wasmachine, droger +vries moeten staan We hebben alleen een cv ruimte Weinig bergruimte op berging keuken na Te weinig ruimte voor het plaatsen van kasten Totaal

Blok B Ruysdaelstraat 15 1

Blok C Rembrandtkade 1 16

Blok C Rembrandtkade 2 3

1 1 1

1 1

1 1 1 1

1 1

1 1 1

1 1 1 2 1 1

1 1 1 25

1 1 1 80

1 1

19

5


2 1

1 1

1

31

59 1 1 1

1

1

1

Total

Bijlage 20 Tevredenheid hoeveelheid daglicht toetreding Woningtype Zeer ontevreden ontevreden neutraal tevreden zeer tevreden Totaal




Blok C RembrandtKade 2 0 0 0 0 5 5

Totaal


Blok C RembrandtKade 2 1 0 1 3 0 5

Totaal

2 1 10 31 36 80

Bijlage 21 Mogelijkheid ramen schoonmaken Woningtype Zeer ontevreden ontevreden neutraal tevreden zeer tevreden Totaal



5 24 22 21 5 78

Bijlage 22 Waardering Woningen Rapportcijfer woningen 6 7 8 9 Totaal

Blok A Pieter Bothstraat


2 9 14 6 31

Blok C Rembrandtkade 1 2 5 13 1 21

Blok C Rembrandtkade 2 0 2 12 5 19

Totaal

0 1 3 1 5

4 17 42 13 76


WoonKwaliteitOnderzoek Deel 2.

‘Energiebesparing ‘

Voorwoord L.S. In het tweede deel van dit rapport presenteren wij de resultaten van het WKO ‘Energiebesparing’ dat een onderdeel vormde van het in januari 2012 gehouden WoonKwaliteitOnderzoek (WKO) bij het project Rembrandtkade e.o.; complex ‘Uiterwaerde’. Voor het onderdeel WKO ‘Energiebesparing’ is de landelijke campagne Energiebesparing de aanleiding. Alle bouwpartijen, inclusief de overheid, zijn hierbij betrokken. Het werkprogramma van de campagne heeft als titel meegekregen: ‘Schoon en Zuinig: Nieuwe energie voor het klimaat’. Het werkprogramma bestaat uit twee delen: ‘Meer met Minder’ voor de bestaande bouw, en het ‘lente akkoord’ voor de nieuwbouw. Dit onderzoek maakt ook deel uit van een Onderzoek van VACpunt Wonen, het landelijke Kennis en Advies Centrum van de plaatselijke VAC’s. De uitkomsten van een aantal door VAC’s gehouden onderzoeken worden door VACpunt Wonen gebundeld. Trends en aandachtspunten wat betreft knelpunten worden hierdoor zichtbaar. Met behulp van de resultaten kan beleid ontwikkeld worden om de effectiviteit van energiebesparende maatregelen te verbeteren. Bovendien worden de resultaten verzameld om de bouwwereld en de diverse overheden te informeren over de ervaringen van bewoners. VACpunt Wonen en de VAC’s streven naar de gebruiksvriendelijkheid van de diverse installaties. De opdrachtgever kan naar aanleiding van de waardering van de bewoners voor de energiebesparende maatregelen actie ondernemen. VAC Deventer, Advies Commissie voor de Woningbouw en Woonomgeving maart 2012

WoonKwaliteitOnderzoek deel 2 ‘Energiebesparing’ : verder genoemd WKO ‘Energiebesparing’.


Samenvatting De drie straten Rembrandtkade, Ruysdaelstraat en Pieter Bothstraat zijn gelegen in de wijk Zandweerd ten noorden van de binnenstad van Deventer. Een belangrijk kenmerk van het project is dat de woningen levensloopgeschikt zijn gebouwd en dat er diverse energiebesparende maatregelen zijn genomen. De doelstelling van VAC Deventer met dit deel (2) van het onderzoek is inzicht verkrijgen in de tevredenheid van de bewoners met betrekking tot de energiebesparende maatregelen in hun woningen en woongebouwen. Het initiatief tot het onderzoek is genomen door de VAC in overleg met de Stichting Eigen Bouw. Het onderzoek is schriftelijk gehouden. Voor de VAC was in een van de woongebouwen een brievenbus beschikbaar gesteld waarin de bewoners de ingevulde vragenlijsten konden deponeren. Bovendien kon men op vastgestelde tijden hulp inroepen van VAC leden voor het invullen van de uitgebreide vragenlijst. Van de 109 huishoudens hebben er 80 meegedaan aan het onderzoek. Wat betekent een respons van ruim 73 %. De doelstelling van de Stichting Eigen Bouw is te achterhalen hoe de genomen energiebesparende maatregelen door de bewoners in de praktijk worden gewaardeerd. Informatie over het gebruik van het Balans ventilatie systeem met Bypass is zinvolle informatie. De resultaten van het onderzoek worden door Eigen Bouw gebruikt voor evaluatie van het gerealiseerde project en informatie over het gebruik van toegepaste systemen is zinvolle informatie voor toekomstige projecten. Niet alle bewoners zeggen informatie te hebben gekregen over de energiebesparende maatregelen. Een aantal respondenten zegt dat er een informatie avond is geweest en dat zij een instructieboekje hebben ontvangen over het gebruik van het WTW balansventilatiesysteem en de cv. De punten waarover men ontevreden is met betrekking tot de energiebesparende maatregelen in de woning betreffen vooral de geluidsoverlast van het ventilatiesysteem. Reden voor ontevredenheid over de thermostaat is dat deze zo geplaatst is dat in de winter de zon erop schijnt waardoor de verwarming niet aanslaat. Men is ontevreden over tocht overlast bij deuren, ramen en kozijnen en tocht en geurluchtjes van anderen in de meterkast.


Deel 2 Energiebesparing

47

Inhoudsopgave Voorwoord Samenvatting 8. Inleiding 8.1 Doelstelling 8.2 Methode van onderzoek (kort) 8.3 Beschrijving onderzoeksgroep 8.4 Leeswijzer

47 48 51 51 51 52 52

9. Productomschrijving 9.1 Woonomgeving 9.2 Woongebouwen 9.3 Woningen 9.4 Appartementen

52 52 52 53 53

10. Resultaten Woningen 10.1 Invloed op maatregelen 10.2 Informatie ontvangen / Waardering informatie 10.3 Binnenklimaat 10.4 Combi ketel warm water / Combi ketel verwarming 10.5 Radiatoren / Warmteregeling 10.6 Zonlicht in de woning / Screens / Bypass / Openen ramen 10.7 Tocht 10.8 Vocht / Tocht 10.9 Ventilatie 10.10 Snelheid warm water 10.11 Bewuster energieverbruik /waterverbruik 10.12 Maatregelen 10.13 Waardering energiebesparende maatregelen

54 54 54 55 57 58 58 61 62 63 68 69 71 72

11. Resultaten Woongebouw 11.1 Informatie ontvangen over energiebesparing woongebouw 11.2 Binnenklimaat 11.3 Zonlicht 11.4 Ventilatie 11.5 Lampen 11.6 Maatregelen 11.7 Waardering energiebesparende maatregelen

72 72 73 74 76 76 78 79


12. Conclusies

80

12.1 Woonomgeving

80

12.2 Woongebouw Binnenklimaat Zonlicht Ventilatie Lampen Maatregelen Waardering Energie en Water in het woongebouw

80 80 80 81 81 81 81

12.3 Woningen Binnenklimaat Installaties Ventilatie Bewuster omgaan met water en energie Waardering maatregelen energie en water in de woningen

81 82 82 83 83 83

13. Aanbevelingen

84

13.1 Voor het woongebouw

84

13.2 Voor de Woningen Binnenklimaat Installaties Toekomstige projecten Waterbesparing

84 84 84 85 85

14. Inhoud bijlagen Bijlagen 15. Verklarende woordenlijst

85 86 t/m 98 99


8. Inleiding De gemeente Deventer is gelegen in de provincie Overijssel. Langs de gemeente stroomt de rivier de IJssel. Hieraan is gelegen het complex ‘Uiterwaerde’ dat onderdeel is van het herstructureringsproject Rembrandtkade e.o.. Het complex betreft 3 middels trappenhuizen aan elkaar gekoppelde woongebouwen die samen 109 appartementen bevatten.

8.1 Doelstelling VAC en Stichting Eigen Bouw. De doelstelling van VAC Deventer met dit deel (2) van het onderzoek is inzicht verkrijgen in de tevredenheid van de bewoners met betrekking tot de energiebesparende maatregelen in hun woningen en woongebouwen. De doelstelling van de Stichting Eigen Bouw is te achterhalen hoe de genomen energiebesparende maatregelen door de bewoners in de praktijk worden gewaardeerd. Informatie over het gebruik van het Balans ventilatie systeem met Bypass is zinvolle informatie. Overkoepelende doelstelling: Voor diverse partijen, waaronder het Ministerie, is het belangrijk om te weten welke energiebesparende maatregelen in een woning toegepast worden en hoe deze worden gewaardeerd. Het doel van het WKO Energiebesparing is: de waardering van energiebesparende maatregelen te achterhalen. Daarnaast is het promoten van de gebruikskwaliteit van energiebesparende maatregelen op zowel landelijk als op lokaal niveau van belang.

8.2 Methode van onderzoek Bij het onderzoek is gebruik gemaakt van de vragenlijst van het WKO Energiebesparing van VACpunt Wonen, het Kennis- en adviescentrum voor de gebruikskwaliteit van woning en woonomgeving en overkoepelend orgaan van de lokaal opererende Advies Commissies Wonen. In overleg met Eigen Bouw is de vragenlijst aangepast aan het project Rembrandtkade. Het WKO Energiebesparing bestaat uit een compacte vragenlijst waarmee de tevredenheid van bewoners over de energiebesparende maatregelen in de woning wordt gemeten. Van 16 t/m 30 januari 2012 is het onderzoek uitgevoerd. In de 2e week van januari heeft de Stichting Eigen Bouw, mede namens de VAC, de bewoners schriftelijk uitgenodigd aan het onderzoek mee te doen. Tevens zijn de vragenlijsten aan de bewoners gezonden. Het onderzoek is daarna schriftelijk afgenomen; daarbij bestond de mogelijkheid op 5 vastgestelde tijden de hulp in te roepen van VAC leden voor het invullen van de vragenlijst. Een enkeling maakte hiervan gebruik. De vragenlijsten konden in een aparte brievenbus in het woongebouw gedeponeerd worden. De gegevens zijn door VACpunt Wonen verwerkt en geanalyseerd en in overleg door VAC Deventer geïnterpreteerd en beschreven in dit rapport.


8.3 Beschrijving onderzoeksgroep Van de bewoners van de 109 appartementen hebben 80 respondenten de schriftelijke vragenlijst ingevuld wat betekent dat de respons ruim 73% was. De respondenten zijn allen in de leeftijdsgroep van 50 t/m 80 jaar en hoger. Er wonen geen kinderen in de appartementen. De samenlevingsvorm is alleenstaanden en samenwonenden/ echtparen.

8.4 Leeswijzer In de Projectbeschrijving wordt kort de woonomgeving, het complex ‘Uiterwaerde’ en de woningtypen beschreven. Omdat de beide delen van het onderzoek: het standaard WKO Gebruikskwaliteit en het onderdeel Energiebesparing, samen een geheel vormen is de nummering van de hoofdstukken doorlopend. In Hoofdstuk 10 worden de resultaten van de woningen (onderdeel Energiebesparing) besproken. De resultaten van de woongebouwen worden besproken in Hoofdstuk 11. Conclusies en Aanbevelingen staan respectievelijk in Hoofdstuk 12 en 13. In Hoofdstuk 14 zijn de bijlagen opgenomen.

9.

Projectbeschrijving

9.1 Woonomgeving Algemeen: Het project behelst drie straten in de Wijk Zandweerd in Deventer. De wijk wordt begrensd door vier doorgaande wegen: de Johannes van Vlotenlaan, de Zwolseweg, de Roland Holstlaan en de Rembrandtkade zelf waar in het uiterst zuidelijkste puntje aan de IJssel het project ligt. In de woonomgeving zijn geen maatregelen genomen op het gebied van energiebesparing.

9.2 Energiebesparende maatregelen Woongebouwen In het woongebouw zijn Spaarlampen, TL Buizen, op donker reagerende lampen en op sensoren reagerende lampen toegepast.


9.3 Woningen

Grafiek 9.3.1 De woning is een tussenwoning/hoekwoning

9.4 Energiebesparende maatregelen Appartementen In de appartementen is een Balans ventilatie met WarmteTerugWinning systeem (WTW) geïnstalleerd. Openslaande ramen fungeren als natuurlijke ventilatievoorziening. Om oververhitting in de woningen te voorkomen is een Bypass in de warmteterugwinning installatie aangebracht en zijn de woningen waar nodig voorzien van screens. Voor het opwekken van elektriciteit in de woningen wordt geen gebruik gemaakt van PVcellen. Het type installatie dat wordt gebruikt voor het opwekken van warmte voor verwarming én warm tapwater is een Combi cv ketel HR 107 CW3. De individuele technische installaties zijn geplaatst in de binnenbergingen. In de woningen wordt gebruik gemaakt van radiatoren als warmteafgiftesysteem. In de blokken A en B gebruikt men een niet programmeerbare thermostaat die handmatig bedient wordt en in blok C heeft men een regelbare digitale klokthermostaat met weekprogramma. De leidinglengte van de ketel naar de badkamer en naar het keukenaanrecht is + 2-4 meter. Het soort glas dat is toegepast is HR++. Verder zijn er tochtstrips aangebracht bij de ramen, kozijnen en buitendeur, de leidingdoorvoeren en meterkast zijn voorzien van verbeterde tochtwering. Alle woningen hebben ramen als spuivoorziening. Waterbesparing maatregelen zijn: Thermostatische mengkranen, waterbesparende douchekop en een spaarknop op het toilet. Buitenzonwering bestaat uit elektrisch bedienbare screens. Aan de loggia’s en balkons van blok C zijn uitvalschermen aangebracht. De verlichting bestaat uit spaarlampen, TL buizen, op bewegingssensoren reagerende lampen en op donker reagerende lampen. De woongebouwen zijn voorzien van een beldrukinstallatie met videofoon. Voor de ingang van de parkeergarage is een elektrisch bedienbaar stalen vouwhek aangebracht, de ingang van de bergingenkelder is voorzien van een elektrische schuifdeur.


10. Resultaten Woningen 10.1 Invloed op maatregelen

Grafiek 10.1.1 Invloed op maatregelen 77 Respondenten zeggen geen invloed te hebben gehad op de besparende maatregelen. Besparende maatregelen die door de respondenten belangrijk worden gevonden zijn: Dubbel glas, geïsoleerde woning (18). HR ketel, alles wat maar mogelijk is, alles wat met energie te maken heeft, dat het tochtvrij is, de juiste en goede isolatie methoden en technieken toegepast worden, warmte terugwin installatie (2), geluid isolatie tussen woningen, isolatie: gevels ,dak, vloer, ramen. Spaarlampen, gas en water, verwarming, ventilatie, laag energieverbruik.

10.2 Informatie ontvangen / Waardering ontvangen informatie Meer dan de helft van de respondenten is tevreden over de ontvangen informatie. Als reden om ontevreden te zijn over de informatie geeft men aan: te weinig informatie over de combinatie van werking cv en terugwinning warmte, te weinig specifieke informatie, deze is later gegeven na oplevering.

Grafiek 10.2.1 Informatie ontvangen


Respondenten zeggen 33 maal dat zij informatie hebben gekregen over de besparende maatregelen. Enkele respondenten meldden dat er een informatie avond geweest is en dat men een informatieboekje heeft ontvangen. Men heeft informatie gekregen over de WarmteTerugWinning (WTW) installatie en verwarming, luchtbehandeling, schoonmaken, vullen van de ketel, werking balans ventilatie en thermostaat, gebruik douche. Persoonlijke uitleg medewerkster Eigen Bouw. 42 Keer werd gezegd geen informatie te hebben ontvangen. Sommige bewoners zeggen dat men niet thuis was tijdens de informatie avond.

Grafiek 10.2.2 waardering ontvangen informatie Opvallend is dat ruim de helft van de respondenten in de Pieter Bothstraat neutraal aangeeft, over het totaal is dat ongeveer 40% neutraal. Het merendeel van de respondenten is tevreden.

10.3 Binnenklimaat

Grafiek 10.3.1 Binnenklimaat woonkamer


Over het binnenklimaat in de woonkamer zijn respectievelijk 52 en 11 respondenten tevreden/zeer tevreden, 9 keer werd neutraal ingevuld en 6 keer ontevreden. Niemand is zeer ontevreden.

Grafiek 10.3.2 Binnenklimaat slaapkamers De overgrote meerderheid is tevreden over het binnenklimaat in de slaapkamers.

Grafiek 10.3.3 binnenklimaat keuken Ook in de keuken is de tevredenheid score van het binnenklimaat zeer hoog. ‘Het voelt altijd behaaglijk aan bij binnenkomst, door goede isolatie is het in alle vertrekken warm, kamer snel warm d.m.v. de zon’ geeft aan waarom men tevreden is. Als toelichting waarom men ontevreden is werd gemeld: ’Afzuigen bij het koken is onvoldoende en het lawaai dat daarbij overal wordt gehoord, geen zonlicht + zeer donker, woonkamer in de zomer wel erg warm, keuken ook, tocht kieren in kozijnen en onder de vensterbank, te weinig ventilatie’.


10.4 Combiketel warm water / Combiketel verwarming

Grafiek 10.4.1 Tevredenheid met Combiketel warm water Opmerkingen: ‘Duurt te lang voordat men warm water heeft, gaat veel water en energie verloren/verspild voor douchen en afwassen, te weinig druk keukenkraan, plaatsen 10 liter boiler in keukenkastje zou al voldoende zijn, maakt veel lawaai als die aanslaat’. Het merendeel van de respondenten is tevreden met de Combi ketel voor warm tapwater en verwarming. Opvallend is dat 20% van de respondenten in de Rembrandtkade2 aangeeft zeer ontevreden te zijn met de Combi ketel voor warm water.

Grafiek 10.4.2 Combiketel verwarming


10.5 Radiatoren / Warmteregeling

Grafiek 10.5.1 Radiatoren Opvallend is de score in Blok C Rembrandtkade2: + de helft tevreden, de helft neutraal. (Totaal 5 respondenten). Rembrandtkade1 en Pieter Bothstraat 10% ontevreden, Pieter Bothstraat 80% tevreden/zeer tevreden. Opgemerkt wordt: ‘radiator in woonkamer wordt niet warm, in sommige woningen is de badkamer te koud, aparte thermostaatkranen was beter geweest, radiator in de gang te klein’.

Grafiek 10.5.2 Warmteregeling Opvallende score blok C Rembrandtkade2 iedereen tevreden/zeer tevreden. Toelichting over ontevredenheid: ‘plaatsing thermostaat in de zon in de winter waardoor de verwarming niet aanslaat, voor de slaapkamer voldoende, badkamer is onvoldoende te verwarmen’.


10.6 Zonlicht in de woning / Zonwering / Openen ramen

Grafiek 10.6.1 Tevredenheid met hoeveelheid Zonlicht in de woning Opmerkelijk is het verschil in de score van blok C Rembrandtkade2: 4 respondenten zeer tevredenen en 1 ontevreden met het zonlicht in de woning. Als reden voor ontevredenheid werd genoemd: ‘inval zonlicht door kamerraam is zeer hinderlijk, met screens nog te veel licht, wij liggen niet met onze woonkamer op de zonkant, zonwering in 2 van de 3 slaapkamers ontbreekt’. In de zomer is de woonkamer lekker koel werd in blok B Ruysdaelstraat genoemd als reden voor tevredenheid met het zonlicht.

Grafiek 10.6.2 Tevredenheid met Screens Het merendeel van de respondenten is tevreden over de screens, toch wordt 6 keer gezegd dat men ontevreden is en 11 keer werd neutraal ingevuld. Als reden zegt men: ‘screens kieren, passen niet goed, zijn te smal, geen goede zonwering, bedieningsknoppen zijn lastig met artrose vingers’.


Grafiek 10.6.3 Mate van tevredenheid met Bypass Ongeveer 18% is ontevreden over de bypass in blok A Pieter Bothstraat, ruim 60% geeft neutraal aan. Reden voor ontevredenheid is: ‘geen duidelijke informatie over deze mogelijkheid, hinderlijk/we weten niet hoe het werkt, soms stank overlast, installatie werkt niet naar behoren, WTW installatie staat meestal uit i.v.m. waaien en lawaai, moet goed op filters letten, deze zijn ook duur, te dure filters, zwarte kringen aan het plafond’.

Grafiek 10.6.4 Tevreden over mogelijkheid openen van de ramen Over het algemeen is men tevreden met het kunnen openen van ramen. ‘Geen stand keuze, kan raam alleen kantelen of gewoon openzetten kan niet op normale stand of iets open lastig, m.n. in de woonkamer is het kantel/tuimelraam wel erg zwaar om te kantelen’ zijn opmerkingen die als toelichting werden gegeven over ontevredenheid.


10.7 Tocht

Grafiek 10.7.1 Tochtstrips buitendeur, ramen en kozijnen In blok C Rembrandtkade2 geven 2 respondenten aan (zeer)ontevreden te zijn over de tochtstrips in buitendeur, ramen en kozijnen, in blok B de Ruysdaelstraat is dit ruim 20%.

Grafiek 10.7.2 Tochtwering meterkast

Grafiek 10.7.3 Tochtwering leiding doorvoeren


Blijkens de grafieken 10.7.2 en 10.7.3 laat de tochtwering in de meterkast en bij de leiding doorvoeren volgens de respondenten te wensen over, er is minder dan de helft van alle respondenten echt tevreden over. Toelichting o.a. : ‘als hoekappartement meer last van wind, geurluchtjes in de meterkast (4), etenslucht van anderen, buitendeuren en meterkast tochten, tochtwering doorvoeren meterkast niet dicht’.

10.8 Vocht en Tocht in de woning

Grafiek 10.8.1 Mate van vocht in de woning In blok C Rembrandtkade1 zegt + 5% last van vocht te hebben. Blok B Ruysdaelstraat zegt + 5% zeer veel last van vocht te hebben, de grote meerderheid heeft weinig of geen last van vocht. Toelichting o.a. over last van vocht: ‘Bij regen, buitendeur galerij en wat vocht bij stormachtige wind’.

Grafiek 10.8.2 Mate van tocht in de woning Opvallend veel respondenten meldden veel of zeer veel last van tocht in de woning te hebben. Toelichting 29 over last van tocht, Toelichting 30 last van vocht in de bijlagen.


10.9 Ventilatiesysteem

Grafiek 10.9.1 Bedieningsgemak ventilatiesysteem (71 respondenten)

Grafiek 10.9.2 Capaciteit ventilatie

(69 respondenten)

Uit de grafieken 10.9.1 en 10.9.2 blijkt dat van de respondenten van blok B Ruysdaelstraat respectievelijk 10% en 20% (zeer)ontevreden zijn met het bedieningsgemak en de capaciteit van het ventilatiesysteem. Daarentegen is in blok C Rembrandtkade1 ruim 70% (zeer)tevreden . Opvalt dat niet alle 80 respondenten de vragen over ventilatie invulden. Toelichting 31 ventilatiesysteem in de bijlagen.


Grafiek 10.9.3 Mate van tevredenheid over het Comfort van de ventilatie (66 respondenten) Over het comfort van het ventilatiesysteem is men blijkens de grafiek in blok C Rembrandtkade het meest tevreden, in de Pieter Bothstraat zijn minder tevredenen.

Grafiek 10.9.4 Geluid van de ventilatie

(70 respondenten)

Over het geluid van het ventilatiesysteem zijn veel respondenten ontevreden. De Rembrandtkade1 scoort hier het hoogste aantal ontevredenen, (7 van de 16 respondenten, eveneens 7 neutraal, 2 tevreden). Slechts 20% van de 70 respondenten zegt tevreden te zijn over het geluid van het systeem Over het onderhoud van het ventilatiesysteem (68 respondenten) zeggen 8 respondenten (zeer) ontevreden te zijn, 36 keer werd neutraal ingevuld, 21 keer tevreden en 2 keer was men zeer tevreden. Eénmaal n.v.t.


Grafiek 10.9.5 Ventilatie in de keuken

(77 respondenten)

Opvallend lijkt het verschil in score van blok C Rembrandtkade2 met de andere straten. De verklaring hiervoor is echter dat deze vraag maar door 5 respondenten van de Rembrandtkade2 ingevuld is tegen 31 in de Pieter Bothstraat, 22 in de Ruysdaelstraat en 19 in de Rembrandtkade1. Toelichting ventilatie in alle vertrekken in bijlage 32.

Grafiek 10.9.6 Ventilatie in de badkamer

(77 respondenten)

Opvallend verschil in score: alleen in de Ruysdaelstraat is 10% zeer ontevreden. Rembrandtkade 1 en 2 beide 1 respondent is zeer tevreden.

Blijkens onderstaande grafiek 10.9.7 is 60% tevreden met de ventilatie van het toilet.


Grafiek 10.9.7 Ventilatie in het toilet

(76 respondenten)

Grafiek 10.9.8 Mate van tevredenheid met de ventilatie in de woonkamer (75respondenten) 55 Respondenten zijn tevreden over de ventilatie in de woonkamer, 12 neutraal, 7 ontevreden, 1 zeer ontevreden.

Grafiek 10.9.9 Mate van tevredenheid met de ventilatie in de slaapkamer (74 respondenten) 54 Respondenten tevreden, 14 neutraal en 6 (zeer)ontevreden. 66 WKO Gebruikskwaliteit – Energiebesparing Rembrandtkade e.o. 2012

Grafiek 10.9.10 Ventilatie overige slaapkamer(s)

(73 respondenten)

Grafiek 10.9.11 Ventilatie hobby(slaap)kamer

(56 respondenten)

Grafiek 10.9.12 Ventilatie in de binnenberging

(73 respondenten)

8 Respondenten zijn (zeer)ontevreden, 27 keer neutraal en 37 respondenten zijn tevreden over de ventilatie in de berging. Toelichting ventilatiesysteem in de bijlagen 31en 32.


10.10 Snelheid warm water Uit onderstaande grafieken 10.10.1, 10.10.2 en 10.10.3 blijkt dat een aantal respondenten (zeer)ontevreden is over de snelheid waarmee het tapwater op temperatuur komt uit de kranen van de keuken, de badkamer en de douche. Toelichting snelheid warm water in de bijlagen.

Grafiek 10.10.1 Snelheid warm water in de keuken

Grafiek 10.10.2 Snelheid warm water badkamerkraan


Grafiek 10.10.3 Snelheid warmwater in de douche Toelichting snelheid warm water in bijlage 33

5 Respondenten geven aan zelf aanpassingen in de woning te hebben gedaan. De aanpassingen betreffen Electra, spaarlampen, tochtstrippen, keuken, toilet en badkamer.

10.11 Bewuster omgaan met energie en water

Grafiek 10.11.1 Bewuster van energieverbruik Met de uitspraak: ‘Sinds ik in deze woning woon, ben ik bewuster bezig met mijn energieverbruik’ zijn 27 respondenten het eens.


Grafiek 10.11.2 Bewuster van waterverbruik Ongeveer 20% van alle respondenten geeft aan het oneens te zijn met het bewuster omgaan van energie en waterverbruik. Bijna 40% respectievelijk ruim 20% is het daar wel mee eens. Als toelichting bewuster van water en energieverbruik wordt o.a. gezegd ‘keukenboiler zou wenselijk zijn’.

Grafieken 10.11.3 en 10.11.4 Bespaart energie en water De grafieken 10.11.3 en 10.11.4 geven aan dat het merendeel van de respondenten denkt dat men energie en water bespaart met maatregelen. 70 WKO Gebruikskwaliteit – Energiebesparing Rembrandtkade e.o. 2012

10.12 Maatregelen

Grafiek 10.12.1 Worden maatregelen gemist 8 Respondenten zeggen energiebesparende maatregelen te missen. 71 Keer werd geen antwoord gegeven op de vraag of men energiebesparende maatregelen mist.

Grafiek 10.12.2 Had u maatregelen liever niet gehad? Op de vraag of men maatregelen liever niet had toegepast geven 62 respondenten geen antwoord. 12 Respondenten zeggen ’ja’ op de vraag of men maatregelen liever niet toegepast had gezien. In bijlage 34 Toelichting Mist energiebesparende maatregelen Toelichting Maatregelen die men liever niet had o.a.: ‘ventilatiesysteem, WTW systeem, luchtkokers veroorzaken veel stof in huis en dat adem je in, WTW plafond overal zwart, zijn veel mensen die hem uitzetten, afzuiginstallatie is tamelijk groot in de berging, door het goed uitvoeren dus betere isolatie en leidingenverloop, ander ventilatiesysteem, te veel geïsoleerd’.


10.13 Waardering maatregelen energie en water Het rapportcijfer voor energie- en water besparende maatregelen in de woning blijkt uit onderstaande grafiek 10.13.1.

Grafiek 10.13.1 Rapportcijfer energie- en waterbesparende maatregelen in de woning. De grafiek geeft het aantal punten weer voor energie- en waterbesparende maatregelen per woonblok en per cijfer.

11. Resultaten Woongebouw 11.1 Informatie ontvangen over energiebesparing woongebouw 11 Respondenten zeggen informatie te hebben ontvangen over energiebesparing in het woongebouw. In bijlage 26 een toelichting over ontvangen informatie. De vraag of men invloed heeft gehad op besparende maatregelen werd 75 keer met nee beantwoord. Toelichting belangrijk gevonden energie- en waterbesparende maatregelen: ‘Tochtstrips voordeur en balkon, alle, als er geen beweging is dat lampen uitgaan, energiezuinige lampen bij voordeur en in de gang, combiketel, isolatie woning, dubbele ramen, WTW installatie, isolatie vloer, dak en spouw, waterbesparing, mengkraan, maatregelen tegen tocht, cv ketel, spaarknop toilet, goed sluitende deuren, lampen in portaal & kelders kan overdag wel uit, verlichting schakelen d.m.v. bewegingsmelders, minder licht buiten en ventilatie’.


11.2 Binnenklimaat

Grafiek 11.2.1 Hoe tevreden is men met het Binnenklimaat in de algemene ruimten 32 Tevreden respondenten, 2 zeer tevreden, 34 neutraal en er zijn 7 ontevreden over het binnenklimaat in de algemene ruimten. Grafiek 11.2.2. Over het binnenklimaat in de recreatieruimte is men minder tevreden: 20 tevreden, 35 neutraal, 9 (zeer)ontevreden. Totaal 64 respondenten vulden deze vraag in. In bijlage 24 een toelichting op het binnenklimaat.

Grafiek 11.2.2 Binnenklimaat recreatieruimte


11.3 Zonlicht

Grafiek 11.3.1 Toetreding zonlicht in de entree De meerderheid van de respondenten is tevreden met de toetreding van zonlicht in de entree van de drie woongebouwen. (grafiek 11.3.1) Eén respondent van Rembrandtkade1 is zeer ontevreden, terwijl 2 respondenten in dezelfde straat aangeven zeer tevreden te zijn met de toetreding van zonlicht. Toetreding van zonlicht in de recreatieruimte (grafiek 11.3.2) wordt vooral neutraal beoordeeld. De hooggeplaatste ramen direct onder een erker zullen niet of nauwelijks zonlicht toetreding mogelijk maken. Door twee respondenten werd dan ook n.v.t. ingevuld. Over toetreding van zonlicht op de galerijen is iets meer dan de helft van de respondenten tevreden. 2 Zeer tevreden en 33 keer werd neutraal aangegeven. De omstandigheden op de verschillende galerijen zijn wisselend door de situering van de galerij ten opzichte van de zon.

Grafiek 11.3.2 Toetreding zonlicht in de recreatieruimte


Grafiek 11.3.3 Toetreding zonlicht op de galerijen Als reden voor ontevredenheid over toetreding van zonlicht o.a.: ‘ in de kelderrecreatieruimte komt geen zonlicht, te koud, te winderig en te nat, te veel zonlicht in de entree oogverblindend’.

Ingang parkeerkelder, Rechts onder de erker (nog net te zien) de ramen van de recreatieruimte in de kelder.


11.4 Ventilatie

Grafiek 11.4.1 Ventilatie in de gezamenlijke ruimte Minder dan de helft van de respondenten is tevreden over de ventilatie in de gezamenlijke ruimten: 28 (zeer) tevreden, 35 neutraal, 8 (zeer)ontevreden 9 geen antwoord.

11.5 Lampen

Grafiek 11.5.1 Spaarlampen Uit de grafiek 11.5.1 blijkt dat het merendeel van de respondenten tevreden is met de spaarlampen in het woongebouw.


Grafiek 11.5.2 TL-buizen Slechts 3 respondenten geven aan (zeer)ontevreden te zijn met de TL buizen, het merendeel is hierover tevreden of neutraal.

Grafiek 11.5.3 Lampen reageren op bewegingssensoren 66 Respondenten hebben de vraag over tevredenheid met lampen die reageren op bewegingssensoren ingevuld. Hiervan zijn 48 respondenten (zeer) tevreden (+ 80%), 13 neutraal, 5 (zeer)ontevreden.

Uit onderstaande grafiek 11.5.4 blijkt dat men over lampen die op donker reageren bijna hetzelfde antwoord. Iets meer tevredenheid. (+ 85%)


Grafiek 11.5.4 Lampen die op donker reageren In bijlage 35 een toelichting op de verlichting.

11.6 Maatregelen

Grafiek 11.6.1 Worden maatregelen gemist? Op de vraag of men maatregelen voor energiebesparing mist in het woongebouw antwoorden 4 respondenten ja en 64 nee. In bijlage 34 opmerkingen over maatregelen die men zegt te missen.


Grafiek 11.6.2 Maatregelen die u liever niet had 67 Respondenten beantwoorden de vraag of men maatregel liever niet had gehad met nee, 2 maal werd ja geantwoord. Als toelichting werd genoemd; ‘het continue inschakelen van de lampen voor de appartementdeuren d.m.v. een schakelklok, overvloed aan lampen, die mijns inziens uit kunnen’.

11.7 Waardering Woongebouw

Grafiek 11.7.1 Rapportcijfer woongebouw De grafiek geeft het aantal toegekende punten per woonblok en per cijfer weer voor energiebesparende maatregelen.


12. Conclusies In dit hoofdstuk staan de conclusies van de meest opvallende onderzoeksresultaten en een antwoord op de vraag naar de tevredenheid van de bewoners over energiebesparende maatregelen die zijn toegepast in hun woning en woongebouw.

12.1

Woonomgeving

Er zijn geen energiebesparende maatregelen genomen in de woonomgeving. De woonomgeving wordt zeer gewaardeerd. Dit heeft te maken met de ligging van het complex en niet direct met energiebesparende maatregelen. Men waardeert vooral de ligging aan de IJssel, het uitzicht over de rivier en de uiterwaarden, de ligging ten opzichte van belangrijke voorzieningen. Over het groen in de buurt en het wandelgebied langs de IJssel is men zeer tevreden. Er is een bushalte van het Stadsvervoer dichtbij waarmee men het station goed kan bereiken. De loopafstand naar de Deventer binnenstad is redelijk en de binnenstad is per busje te bereiken. De vormgeving van het complex wordt over het algemeen zeer gewaardeerd en men heeft een eigen parkeerplaats in de kelder onder het complex. Men geeft wel aan veel last te hebben van wind.

12.2

Woongebouw

De meeste respondenten zijn tevreden over het zonlicht in de entree en het trappenhuis. Over de ventilatie en de verlichting bij de entree en in het trappenhuis is men over het algemeen ook tevreden, al zegt een deel van de respondenten dat de vloer in de entree vochtig en glad wordt als het regent en sneeuwt. Over ventilatie in de bergingen in de kelder is men wat minder tevreden: ‘je kunt er geen spullen bewaren die droog bewaard moeten worden’. Ook over de parkeergarage worden veel klachten gehoord: ‘te winderig, veel vuil op de auto’s door de roosters, water op de vloer door regen via de roosters en men vindt de parkeerplaatsen te klein ’.

Binnenklimaat: Over het binnenklimaat in de algemene ruimten van het woongebouw zijn 34 respondenten (zeer)tevreden, evenveel neutraal en 7 ontevreden. Over het binnenklimaat in de recreatieruimte is men minder tevreden: 9 (zeer)ontevreden, 35 neutraal en 20 tevreden.

Zonlicht: Over de toetreding van zonlicht in de entree zijn bijna alle respondenten tevreden, over zonlicht op de galerijen is iets meer dan de helft tevreden. 80 WKO Gebruikskwaliteit – Energiebesparing Rembrandtkade e.o. 2012

Ventilatie: De ventilatie in het woongebouw wordt 28 keer beoordeeld met (zeer)tevreden, 35 keer neutraal en 8 keer (zeer)ontevreden.

Lampen: Over de spaarlampen en TL buizen is het merendeel tevreden, bijna de helft is tevreden over de lampen die reageren op bewegingssensoren en over lampen die op het donker reageren is bijna 80% tevreden, ruim 20% is neutraal en een enkeling is ontevreden.

Maatregelen energiebesparing: Of men maatregelen voor energiebesparing mist werd 4 keer ja geantwoord en 64 maal nee. Door 12 respondenten werd deze vraag niet ingevuld. Van de 69 respondenten die de vraag beantwoordden of men maatregelen voor energiebesparing liever niet had zegt men 67 keer nee en 2 keer ja. Als toelichting werd genoemd: , ‘Het continue inschakelen van de lampen voor appartementdeuren d.m.v. een schakelklok, overvloed aan lampen die mijns inziens uit kunnen’.

Waardering Energie in het Woongebouw: De respondenten waarderen hun woongebouw met een gemiddelde van 7,1. Het hoogste gegeven cijfer was eenmaal een 9, het laagste 3 maal een 5.

12.3

Woningen

De respondenten hebben onder andere voor deze woningen gekozen vanwege de ligging, het uitzicht, de ligging ten opzichte van belangrijke voorzieningen, de vormgeving van het complex en de woningen, goed openbaar vervoer en de lift en gelijkvloerse woningen. Eenmaal werden de energiebesparende maatregelen en het toegepaste WTW ventilatiesysteem genoemd. 77 Respondenten zeggen geen invloed te hebben gehad op de energiebesparende maatregelen. Opvallend is dat, ondanks dat er een informatie avond is geweest over de genomen energiebesparende maatregelen en de werking en het gebruik van het WTW systeem, 42 respondenten zeggen geen informatie te hebben gekregen. 33 Keer is gezegd dat men informatie heeft gekregen tijdens een informatie avond, een informatieboekje te hebben ontvangen of persoonlijk door een medewerker geïnformeerd te zijn. Enkele respondenten meldden dat men verhinderd was tijdens de informatie avond. Over de ontvangen informatie was ruim de helft van de respondenten tevreden.


Opvalt dat ruim 50% van de respondenten in de Pieter Bothstraat neutraal aangeven. In de Ruysdaelstraat en Rembrandtkade1 samen is 20% van de respondenten ontevreden over de gekregen informatie.

Binnenklimaat: Over het binnenklimaat in de woonkamer is 80% (zeer)tevreden. Opmerking: ‘het voelt altijd behaaglijk aan bij binnenkomst’. In de Ruysdaelstraat is 16% neutraal en 4% ontevreden. Wellicht is hierop de oriëntatie van hun woningen op de zon van invloed. Met het binnenklimaat in de keuken is driekwart van de respondenten tevreden, 5% is zeer tevreden en 15% neutraal en van de laatste 5% is de helft zeer ontevreden en voor de andere helft is het niet van toepassing omdat men een eigen keuken liet plaatsen. Met het binnenklimaat in de slaapkamers is een zeer ruime meerderheid tevreden. Als reden om ontevreden te zijn werd o.a. genoemd: ‘afzuiging bij het koken is onvoldoende en het lawaai dat daarbij overal wordt gehoord; weinig/geen zon + zeer donker’. Over de screens als zonwering wordt opgemerkt dat zij te smal zijn en niet goed sluiten en men moeite heeft met de bediening ervan, een enkeling zegt screens te missen in een slaapkamer. Over de tochtstrips bij de buitendeur, kozijnen en ramen zijn 45 respondenten (zeer)tevreden, 19 neutraal en 13 (zeer)ontevreden. Over de tochtwering in de meterkast en bij leidingdoorvoeren is men minder tevreden: 29 neutraal en 28/29 tevreden, 5/6 respondenten zijn ontevreden. Een enkeling zegt wat last van vocht te hebben bij stormachtige wind.

Installaties: Over de installaties voor het opwekken van warmte, warm water, het afgiftesysteem en de regeling zijn meer dan de helft van de respondenten tevreden. Toch vulden bijna 20% van de respondenten neutraal in. Het hoogst scoorde de verwarming. Iemand merkte op over de verwarming: ‘Woonkamer goed, slaapkamers en douche staan in geen verhouding, hal en grootste slaapkamer te koud, kleine slaapkamer te warm, douche matig’. Iets minder dan de helft is tevreden over de snelheid van het tapwater. Dit geldt voor het tapwater in de keuken. Over het tapwater in de badkamer en douche is men iets meer tevreden. Als reden voor ontevredenheid werd aangegeven dat het erg lang duurt voordat het warme tapwater op temperatuur is en de installatie ‘maakt veel lawaai als die aanslaat’. Over de thermostaat zijn 58 respondenten tevreden. Een respondent zegt dat ‘de zon in de winter op de thermostaat schijnt waardoor de verwarming niet aanslaat’.’ Thermostaat in de kamer, kamer snel warm d.m.v. de zon, badkamer, gang en slaapkamer blijven koud. Slaapkamer voldoende, badkamer onvoldoende te verwarmen’ zijn andere opmerkingen.


Ventilatie: Minder tevredenheid heerst er over de balansventilatie en bypass: iets meer dan 40% is tevreden, ruim 40% is hier neutraal over en ongeveer 10% (zeer)ontevreden. Slechts 51 respondenten vulden deze vraag in. In een toelichting waarom men ontevreden is werd gezegd: ‘de WTW installatie staat meestal uit i.v.m. waaien en lawaai, geen duidelijke informatie over deze mogelijkheid, hinderlijk we weten niet hoe het werkt, rondingen in het plafond, soms stankoverlast, installatie werkt niet naar behoren, moet goed op filters letten en zijn ook duur in aanschaf’. Kennelijk wordt de functie van de balansventilatie niet altijd begrepen en vindt men deze voor overlast zorgen. Over het bedieningsgemak van de installatie is 60% tevreden, over de capaciteit is ongeveer de helft tevreden. Het comfort scoort minder hoog; 40% van de respondenten is hierover tevreden. In de Pieter Bothstraat is men het minste tevreden. Over het geluid van de installatie is niemand zeer tevreden, slechts 20% is tevreden, + 45% neutraal en + 25% ontevreden, zeer ontevreden is + 5%. Over de ventilatie in de keuken is de helft van de respondenten tevreden, de badkamer en het toilet scoren 60% en een grote meerderheid, driekwart van de respondenten, is tevreden met de ventilatie in de hoofdslaapkamer, een kleinere meerderheid is dit ook over de ventilatie in de 2e slaapkamer, met de ventilatie in de binnenberging is de helft tevreden. Reden voor ontevredenheid is dat ‘ het er te warm en te klein is om etenswaren op te bergen. Wasmachine en droger staan ook in de berging’.

Bewuster omgaan met water en energie: Ruim 25% is het er mee eens dat men bewuster omgaat met het energieverbruik, neutraal scoort 45% en mee oneens 20%. Ruim 20% zegt bewuster om te gaan met waterverbruik, 60% zegt neutraal en een kleine 20% is het er mee oneens. Van de respondenten denkt 90% dat men energie bespaart en 65% denkt water te besparen.

Waardering Maatregelen energie en water in de Woningen: Door de respondenten die een rapportcijfer gaven voor de toegepaste energie en water besparende maatregelen in hun woningen werden de maatregelen gewaardeerd met een gemiddelde van 7,3. Het hoogste cijfer was 6 maal een 9 en opvallend, het laagste, eenmaal een 4.


13.

Aanbevelingen

Naar aanleiding van dit WoonKwaliteitOnderzoek Energiebesparing, zijn de volgende aanbevelingen te formuleren:

13.1 Voor het Woongebouw: • Nagaan hoe de voorrangsregeling bij het in- en uitrijden van de parkeergarage zichtbaar en veiliger gemaakt kan worden • Nagaan of er inderdaad een overdaad is aan verlichting in de openbare ruimte van het woongebouw m.n. op de galerijen • Zorgen voor voldoende oplaadpunten voor scootmobielen, elektrische fietsen en auto’s

13.2 Voor de Woningen: Binnenklimaat: • Nagaan of bij buitendeuren, ramen en kozijnen de tochtstrips goed zijn aangebracht en de reeds aangebrachte tochtstrips nog goed functioneren • Nagaan hoe de tochtwering in de meterkast en bij leidingdoorvoeren verbeterd kan worden • Nagaan hoe de zonwering d.m.v. goed sluitende screens verbeterd kan worden. Installaties: • Nagaan hoe de voorlichting aan de bewoners over WTW Balansventilatie verbeterd kan worden; bijv. door een nieuwe informatie avond • En daaraan gekoppeld het verstrekken van informatie over de noodzaak van 24 uur ventileren voor een goed binnenmilieu en gezondheid • Nagaan of er voor de bewoners een goed leesbaar, kort en duidelijk ‘instructieboekje’ of (beeld)handleiding te vinden is over de functie en werking van de WTW installatie en het reinigen van de filters • Nagaan of het klopt dat de prijs van de filters inderdaad zo hoog is; een suggestie is om de filters gezamenlijk in te kopen en de jaarlijks benodigde filters aan de bewoners aan te bieden • Nagaan of het klopt dat het WTW Balans ventilatie systeem zoveel geluidsoverlast veroorzaakt waardoor bewoners het systeem uitzetten; zoals door bewoners aangegeven is. Bij de jaarlijkse controle ook het geluidsniveau controleren.


Toekomstige projecten: • Bij projecten in de toekomst voorkomen dat thermostaten zo geplaatst worden dat de zon er op kan schijnen • Bij projecten voor ouderen wandcontactdozen en schakelaars plaatsen op een hoogte van 0.90 m. • Bij projecten in de toekomst voor oplevering van woningen de genomen energiebesparende maatregelen door een derde onafhankelijke instantie laten controleren op de energetische kwaliteit en functioneren van de installatie. • In zijn totaliteit is het van het grootste belang om tijdig, regelmatig en eenvoudige informatie te verstrekken over het nut en noodzaak, gebruik en onderhoud van de toegepaste energiebesparende maatregelen. Informatie en voorlichting zijn van het grootste belang voor het bewustwordingsproces bij bewoners. Bewoners moeten met de apparaten omgaan. Als ingewikkelde installaties niet goed worden begrepen en verkeerd worden gebruikt wekt dit weerstand op met als resultaat: ontevreden bewoners, afgezette installaties, slechte ventilatie en binnenmilieu en géén lagere energierekening! Waterbesparing: • Nagaan of in toekomstige projecten het effectief en betaalbaar is om in een keukenkastje een boiler voor warm tapwater te plaatsen.

14. Bijlagen: 23. Toelichting verkregen informatie 24. Toelichting binnenklimaat 25. Toelichting apparaat 26. Toelichting thermostaat 27. Toelichting zonlicht in de woning 28. Toelichting maatregelen screens en bypass 29. Toelichting Tochtwering 30.Toelichting Vocht en Tocht 31.Toelichting Ventilatie systeem 32.Toelichting ventilatie in alle vertrekken 33.Toelichting Snelheid warm water 34.Toelichting Mist maatregelen 35.Toelichting Verlichting

15. Verklarende woordenlijst

86 86 87 88 89 89 90 91 92 93 95 96 97 98

99 85

WKO Gebruikskwaliteit – Energiebesparing Rembrandtkade e.o. 2012

Bijlage 23

Toelichting verkregen informatie: Woningtype

Heeft u info over maatregelen gekregen

Ja




Blok C, Rembrandtkade II 3

Total 33

nee

18

11

11

2

42

Total

29

22

19

5

75

Foto: Stalling garage en centrale bergingen (rechtsonder naast entree de recreatieruimte)


Bijlage 24

Toelichting binnenklimaat: Woningtype

Toelichting binnenklimaat




21

afzuiging bij het koken is onvoldoende en het lawaai dat daarbij overal wordt gehoord

1

1

deur kamer tocht, vloer raam 1 e twee meter koud

1

1

1

1

geen zonlicht + zeer donker het voelt altijd behaaglijk aan bij binnenkomst

1

1

1

1

1

1

1

thermostaat in de kamer, kamer snel warm dmv zon, badkamer gang en slaapkamer blijven koud

1

tocht kieren in kozijnen en onder de vensterbank we kunnen geen goede beoordeling geven wonen er pas 4 maanden een goede mening vorm je pas na en heel seizoen wonen

1

1

1

weinig zon

1

1 1

zonwering ontbreekt aan de zonkant 31

25

19

1 1

1

5

80


1

1

woonkamer in zomer wel erg warm cq. keuken ook

Totaal

1

1

er komt kou over de vloer vanaf balkon en misschien wel door het hele huis, waardoor koude voeten

Totaal 65

1

1

de radiator in badkamer komt bij 21 gr. woonkamer maar moeizaam tot warmte en de radiator in de gang is te klein

te weinig ventilatie

3

1

cv niet goed regelbaar per vertrek

door goede isolatie is in alle vertrekken behaaglijk

13


Bijlage 25 Toelichting ontevredenheid over apparaat( HR Ketel):

Woningtype

Blok A Blok B Blok C Blok C Total Pieter Ruysdael- Rembrandt- RembrandtBothstraat straat kade 1 kade 2 25 21 15 4 65

Apar 1 woonkamer radiator wordt niet warm

1

1

Aparte thermostaatkranen was beter geweest

1

1

Bij sommige woningen is de badkamer te koud

1

1

CV ketel te laag geplaatst

1

1

Duurt heel lang voordat water heet is, kost liters Duurt te lang water keuken/badkamer warm is

1 1

Er gaat veel water en energie verloren voor douchen en afwassen, plaatsen 10 literboiler in aanrechtkastje zou al voldoende zijn

1 1

1

1

Er wordt veel water verspild voordat de juiste warmte temperatuur wordt bereikt op het tappunt radiatoren in badkamer te klein

1

Je moet wel controleren met filters en ontluchting

1

1

1

Maakt veel lawaai als die aanslaat

1

1

Tapwater duurt lang voor t heet is, radiator gang te klein

1

1

Te lang Te weinig druk op warmwaterkraan in keuken en douche duurt het lang voor het warm is

1 1

1

Warm tapwater duurt te lang Woonkamer goed, slaapkamers en douche staan in geen verhouding, hal te koud , grote slaapkamer te koud, douche matig1 Totaal

1

1

1

1

31

1

25

19

5


80

Bijlage 26

Toelichting ontevredenheid met thermostaat: Woningtype

Toelichting tevredenheid thermostaat


plaatsing verkeerd, als de zon erop schijnt in de winter slaat de verwarming niet aan




17

5

Totaal 76

1

1

verkeerde plaats, zon kan op hem schijnen voor de slaapkamer voldoende echter de badkamer is onvoldoende te verwarmen

1

1

1

1

zit t.o.v. de zon op verkeerde plaatst 1 Totaal

1

31

Bijlage 27

25

19

5

80

Toelichting zonlicht in de woning:

Toelichting Zonlicht in de woning Blok A, Pieter Bothstraat 30 balkondeur en het kleine raampje


Woningtype Blok C, Blok C, RembrandtRembrandt kade I -kade II 18 4

1

Total 74 1

inval zonlicht door kamerraam zeer hinderlijk 1 met screens nog te veel licht

1 1

1

wij liggen niet met onze woonkamer op de zon kant

1

1

zomer lekker koel in woonkamer

1

1

zonwering in 2 van de 3 slaapkamer (zonzijde)ontbreekt Total

31

25

19

1

1

5

80


Bijlage 28 Toelichting screens/bypass Woningtype

Toelichting ontevredenheid maatregelen


de wtw installatie staat meestal uit i.v.m. waaien en lawaai



16

Totaal 5

1

er is nog geen warm weer geweest

1

1

1

1

installatie werkt niet naar behoren

63 1

1

geen duidelijke informatie over deze mogelijkheid hinderlijk / we weten niet hoe het werkt, rondingen in het plafond, soms stankoverlast


1

1

liever voor mijn slaapkamer raam (gaat om 1 raam aan zijkant) nog een screen gehad i.v.m. muggen

1

1

1

moet goed op filters letten en zijn ook duur in aanschaf

1

1

screens kieren

1

1

screens passen niet screens sluiten niet goed

1 1

screens v/d/ woonkamer is te smal zodat er dikke bromvliegen geplet worden en ze niet kunt verwijderen

screens zijn geen goede zonwering

1 1

1

1

1

waardeloos

1 1

w.b screens de bedieningsknoppen zijn lastig voor artrose vingers, onvoldoende warmte in de zomer te hoog in kamer

1

1

1

ze zijn nog niet gerepareerd

1

1

zelfde als vraag 5

1

1

zwarte kringen aan het plafond, te dure filters

1

1

Totaal

31

25

19

5


80

Woningtype

Bijlage 29 Toelichting Tochtwering Toelichting tochtwering




20

als hoekappartement meer last van wind en daarbij ruiken we in de meterkast geuren die niet van ons zijn

buitendeuren en meterkast tochten doorvoeren in meterkast niet dicht, als benedenburen koken ruiken wij dat


15

Totaal 4 66

1

1

1

1

1

1

het tocht van voor tot achter door de woning voordeur en balkondeur sluiten niet goed

1

1

het waait binnen even hard als buiten, vind fluit door de kieren

1

in de gang hebben wij regelmatig de geur van etenslucht en niet van ons eigen eten

1

1

1

is wel wat verbeterd maar nog niet helemaal verholpen 1 onderzijde balkondeur, kookluchten komen via meterkast in onze woning

1

1

onvoldoende

1 1

rondom raam voorzijde ontstaat tocht

1 1

1

voldoet niet goed

1

1

voordeur blijft tochten

1

1

voordeur tocht heel erg, komt er iemand naar kijken als het tenminste doorgaat, zou al vaker komen maar is niet geweest

1

1

zeer veel tocht langs buitendeur en een aantal ramen 1 Totaal

31

25

19

1 5


80

Bijlage 30 Toelichting vocht en tocht Woningtype


Balkonkant

Blok B Ruysdaelstraat 16 1

Blok C RembrandtKade1 14

Blok C Rembrandtkade2 3

Totaal

62 1

bij kamerraam tocht het

1

1

bij regen veel overlast

1

1

buitendeur galerij + raam tochten, raam zit niet goed, tochtstrips zelf geplaatst

1

1

buitendeur/balkondeur al meerdere keren bij geweest zonder resultaat

1

1

er zou nog iemand komen voor de tocht balkondeur zit nu proppen keukenpapier ingepropt

1

1

In woonkamer aan raamkant tocht waar horizontale en verticale vlakken samenkomen – koude voeten/benen temperatuurverschil 1,5 graad tussen raamkant en tegenover

1

In zitkamer ramen en vensterbank

1

kozijn voorzijde is niet winddicht

1 1

ramen en balkondeur tochten, deur is iets gedaan

1

1

1 1

1

voordeur en balkondeur sluiten niet goed

1

1

2

1

1

voorzijde van de flat door werking van het hout zijn diverse kieren/spleten ontstaan die tocht veroorzaken

1

wat vocht bij stormachtige wind Totaal

1

1

veel voordeur

1

1

ramen zijn niet winddicht, nastellen heeft geen resultaat gehad, tussenliggende appartement hebben extra geluid/tochtstrips buitenste appartement niet dom dom dom tocht via balkondeur

1

1

1 31

25

1 19

5

80


Bijlage 31 Toelichting ventilatiesysteem Woningtype


Blok B Ruysdaelstraat 17

Bolk C Rembrandtkade1 11

Blok C Rembrandtkade2 5

Totaal

52

bij middenstand en zeer zeker bij hoogste stand te veel geluid op inblaasroosters

1

1

bij stand 1 tevreden, stand 2 en met name stand 3 maken veel lawaai, onderhoud is nog nooit geweest

1

1

blaast veel stof in de woning

1

1

comfort: tocht in zitgedeelte, te veel kabaal, onderhoud veel te duur wat betreft filters; 1x per 2 - 3 maanden nieuw € 18,50

1

1

erg veel herrie op stand 3 geen goede afzuiging bij het koken

1 1

gehele installatie voldoet niet geluid maakt veel lawaai

1 1

1

1

1

het tocht, maakt te veel lawaai, geeft veel stof is in 2 1/2 jaar nog niet nagekeken (onderhoud)

1 1

1

ik houd van stilte op nr. 1 toch altijd licht suizen, op 2 vind ik storend en 3 heftig

1

1

In stand 3 teveel lawaai in o.a. de woonkamer

1

1

lange tijd geen controle gehad over het onderhoud

1

1

maakt in 2 en 3 veel geluid

1

1

daar het systeem meerdere taken heeft te vervullen passen ze niet bij elkaar, ventilatie en kookafzuiging

1

niet tevreden

1

1

1

op hoogste stand veel lawaai

1

1

op stand 3 teveel lawaai, weet ik niet

1

1

stand 2 te lawaaiig, op stand 3 helemaal plafond wordt t.p.v. roosters vies

1

1


Vervolg bijlage 31

standaard stand te lawaaiig, stank, lawaai, filters vervangen systeem dient op 2 te staan voor normaal gebruik, maakt dan zeer veel geluid, dus staat het op 1, filters moeten erg vaak verwisseld

1

1

1

teveel lawaai tocht gevoel in zitgedeelte woonkamer

1

1

1

1

1

uitgezet, hoofdpijn, voelde me ziek

1

1

veel lawaai

1

1

wat is balansventilatie???

1

1

welk onderhoud, nog nooit meegemaakt

1

1

werkt slecht, plafond rond roosterzwart/vies meerdere malen bij geweest zonder resultaat

1

1

Totaal

31

25

19

5

Voorgevel/zijgevel Pieter Bothstraat met doorkijk naar de IJsselflat en stukje binnentuin


80

Bijlage 32 Toelichting ventilatie in alle vertrekken

Toelichting ruimte ventilatie


Woningtype Blok B, Blok C, Blok C, RuysdaelRembrandt- Rembrandtstraat kade I kade II Total 17 17 4 62

1

1

alles wordt smerig als vorige vraag, zuigt keuken niet goed af, balk niet apart regelbaar

1

1

benauwd, slaapkamer lucht van koken, aparte ventilatie 1

1

1

1

berging nog steeds vochtig spullen gaan schimmelen

de afzuigkap in de keuken zuig niet echt geurtjes af

1

1

gehele installatie voldoet niet

1

1

het is er veel te warm

1

1

in de zomer veel te warm, er heerst een constante temp van 21 gr. niet goed voor mijn diepvries

1

in keuken geen ventilatie mogelijk, motorloze afzuigkap neem geuren onvoldoende weg

1

in keuken heb ik vette aanslag, de toilet geen goede afzuiging

1

1

1

1

keuken liever een gemotoriseerde afzuigkap gehad 1 niet tevreden

1 1

1

onvoldoende afzuiging boven kookplaat

1

1

te weinig ventilatie

1

1

uitgezet hoofdpijn voelde me ziek

1

1

veel te vochtig, ruikt muf en spullen voelen vochtig aan 1

1

vind het koud tijdens het douchen

1

1

zelfde als vorige

1

1

Total

31

25

19

5


80

Bijlage 33 Snelheid warm water Woningtype


Blok B Ruysdaelstraat 18

afstand bij 10 l. boiler in de keuken bijv. achter de plint, direct heet water zonder verspilling

Blok C RembrandtKade1 13

Blok C Rembrandtkade2

Totaal

4

1

58 1

1

1

de afstand van HR ketel tot de aftappunten is groot en daarbij zijn de leidingen niet extra geïsoleerd in de vloer want de vloer wordt warm waar ze lopen

1

duurt heel lang kost liters water

1

1

1

duurt lang voordat het water warm wordt

1

1

duurt lang voordat water warm is in de keuken

1

1

duurt redelijk lang

1

duurt soms te lang

1

duurt te lang

1

duurt te lang voordat het water warm is

1

1 1

2

1

4 1

duurt veel te lang voor er echt warm water komt

1

1

gaat veel water verloren

1

1

het duurt af en toe te lang voordat het warm is, veel water verspilt

1

1

het warme water duurt erg lang ik vind het water niet zo heet als in de douche

1

1

1

1

kan bij allen sneller, verspilt te veel koud water

1

1

keukenkraan warm water duurt te lang ook bij de badkamerkraan

1

1

keukenkraan wordt niet heet genoeg en duurt veel te lang, badkamerkraan en douche te lang

1

1

weinig druk op warmwater en in douche duurt het erg lang voordat er warm water komt, verspilling van water

1

1

Totaal

31

25

19

5


80

Woningtype

Bijlage 34 Ja, mist energie besparende maatregelen namelijk


27 als de problemen met warmwatervoorziening worden opgelost waterbesparende douchekop waterboiler in keuken


24

18


4

Totaal

73

1

1

1

1

1

1

zonne-energie door zonnepanelen die niet geplaatst zijn op het platte dak

1

zonnecollectoren zonnepanelen op het gebouw tbv. warm water, moet nu worden verwarmd door ketel


1

1

1

1

1

zonnepanelen op het platte dak aan voorzijde gebouw

Total

31

25

19

1

1

5

80

Trap van straatniveau naar begane grond Pieter Bothstraat


Bijlage 35 Toelichting verlichting

Woningtype Toelichting verlichting



29 als je in de garage komt en naar de berging wilt of met de auto de garage inrijdt springen alle lampen aan ook overdag


24

1

1

1

1

1

1

schakelen te laat in (pas bij het verlaten van de berging) of direct weer uit (garage)

1

1

tl buis bij noodtrap is zo fel dat de slaapkamer hel verlicht wordt

1

veel te veel parkeergarage/berging 25

19

5


1 1

1 31

72

1

1

lampen op galerijen reageren niet optimaal op licht en donker, energieverspilling

Totaal

1

de tl buizen in de parkeerkelder reageren niet goed op de sensoren en er zijn te veel spaarlampen het gebouw lijkt wel een reclamezuil

Totaal

4

1

bij tl buizen en lampen reageren op donker is Waar?? bijgeschreven

lampen kunnen later aan en eerder uit

15


80

Bijlage 15 Verklarende woordenlijst

WoonKwaliteitOnderzoek (WKO) Gebruiks kwaliteit: onderzoek door VAC’s om er achter te komen of bewoners tevreden zij met de Gebruiks kwaliteit van hun woning. WKO Energiebesparing: onderzoek of toegepaste energiebesparende maatregelen aansluiten bij de wensen van de bewoners.

Levensloopgeschikte woning (ook wel levensloopbestendige woning genoemd) is het overkoepelende begrip voor een woning die zo gebouwd is (wordt) dat zij geschikt is of eenvoudig geschikt gemaakt kan worden om tot op hoge leeftijd te worden bewoond. Ook in geval van fysieke handicaps of chronische ziekten van bewoners. Levensloopgeschikte woningen zijn er in verschillende gradaties en voor verschillende doelgroepen.

Balansventilatie met WarmteTerugWinning. Bij Gebalanceerde ventilatie brengt het systeem de aan en afvoer van lucht in huis in balans. Zowel het afzuigen als het inblazen van lucht verloopt mechanisch, in tegenstelling tot ‘gewone’ mechanische ventilatie, die alleen lucht afvoert. Met afzonderlijke ventielen blaast het ventilatiesysteem lucht in of juist uit de woning. Vaak is ook een warmte wisselaar opgenomen in het systeem. Deze warmtewisselaar warmt via een warmte-terugwin-installatie (wtw-unit) de verse lucht op, voordat die het huis ingaat. Het systeem gebruikt hiervoor de warmte die de unit uit de afgevoerde lucht haalt. Hoog Rendementventilatiesystemen zijn balansventilatiesystemen met een wtw-unit die een rendement van meer dan 90 procent halen. Indien er een Bypass aanwezig is zorgt deze er voor dat het mogelijk is om geen warmte te laten uitwisselen tussen af- en toevoer van ventilatielucht. Hierdoor kan de woning in de zomer gekoeld worden door buitenlucht direct aan de woning toe te voeren.


WoonKwaliteitOnderzoek Complex Uiterwaerde

Recommend Documents