Een initiatief van
in samenwerking met
1
Woningen met EPC ( 0,8 Toelichting wijzigingen en bouwkundige aandachtspunten en duurzame energie ir. F.W. den Dulk (Freek) - ontwerp- en adviesbureau BNA
2
1
Onderwerpen • • • • •
Wijzingen in norm Gelijkwaardige oplossingen CO2 reductie Overige bouwkundige maatregelen Effecten duurzame energie t.o.v. andere maatregelen
3
Hoe werkt de EPC? Formule uit de norm
Energiebudget
=
EPC EPCeis eis%%1,0 1,0
EPC-eis
naar naar
x
0,8 0,8
grootte van de woning x correctie
20 20
betekent % betekentbesparing besparingvan van % op opprimaire primaireenergie energie 4
2
bouwkundig installatie Energieposten
Energieposten verwarming (incl rendementen)
X
hulpenergie
X (X)
warmtapwaterbereiding;
X
ventilatoren
Vaste waarde
(X)
X X
verlichting
X
zomercomfort
X
(..)
koeling
X
X
bevochtiging
X
vermindering door PV
X 80-90% beïnvloedbaar
10-20%
5
EPC ( 0,8 Herziening norm: NEN 5128:2004 – Energieprestatie van woonfuncties en woongebouwen Bepalingsmethode en NPR5129:2005 - Praktijkrichtlijn
• wat betekent dit voor het ontwerp? • hoe kom je tot een energiezuinig ontwerp? 6
3
Energiebalans
7
Wijzigingen ten opzichte van oude versie
• • • • • • • •
maandmethode zomercomfort ventilatie warmtapwater warmtepompen CO2-reductie cEPC gelijkwaardigheid
verwarming/koeling beter in beeld temperatuuroverschrijding nieuwe technieken (zelfregelend) meer specifiek (zie GH ten Bolscher) meer specifiek (zie GH ten Bolscher) informatief / let op: energiedrager 1,12 afwijkende productspecificaties
8
4
Wijziging Maandmethode Iedere maand andere zoninstraling en buitentemperatuur (correcties op gemiddelde instraling en buitentemperatuur)
• Geen extra berekeningswerk • Wel per zone invoeren • Optimalisatie gebouw-installatieconcept • Comfort bron: KNMI 2005) 9
Wijziging Zomercomfort •
Temperatuuroverschrijding leidt (in de norm) tot meer energiegebruik en een hogere EPC!
Oplossingen: • gebouwmassa ( EPC -0,02 ) • vaste buitenzonwering ( EPC -0,02 ….. -0,04) • koeling met hoog rendement (vrije koeling)
10
5
Ventilatie systemen 1 Comfort bepaalt keuze!!! • Voldoende ventilatie • Eenvoudige en begrijpelijke bediening • Snel reagerend op instellingen door bewoner • Let op onbedoeld bewonersgedrag • Let op – tocht, – geluid, – vocht, – stof/geur • Onderhoud moet!!! – Filters – Schoonmaken 11
Wijziging Ventilatiesystemen 2 Slecht geïsoleerde woning - ruime warmtevraag - betere menging van ventilatielucht
Zwaargeïsoleerde woning LTV - geen warmtevraag vloerverwarming of radiator
let op plaatsing en afmetingen roosters - voorverwarmen ventilatielucht 12
6
Wijziging Ventilatie systemen 3 • Natuurlijke toevoer – natuurlijke afvoer • Natuurlijke toevoer mechanische afvoer – zelfregelende toevoerroosters (norm of gelijkwaardig) – vraaggestuurd (gelijkwaardig) – gemengd (2 verschillende ventilatie systemen in de woning)
• Gebalanceerd – gehele woning (hoog rendement op basis van gelijkwaardigheid) – vraaggestuurd (gelijkwaardig) – per vertrekniveau (gelijkwaardig)
13
Wijziging cEPC • nu 1,12 • oude- en nieuwe norm leiden gemiddeld tot zelfde resultaten (oude norm niet gebruiken) • gebaseerd op woningen met buitenzonwering • de EPC-norm lijkt zwaarder voor woningen met temperatuuroverschrijding • de nieuwe EPC-norm kan gunstiger zijn voor woningen die bouwkundig in orde zijn!
14
7
Gelijkwaardige oplossingen •
• •
Als dezelfde mate van energiezuinigheid en bescherming milieu wordt bereikt – als de techniek niet in de norm staat – als de techniek beter presteert dan de forfaitaire waarden uit de norm Werkgroep gelijkwaardigheid van VNG en Vereniging Stadswerk Zie www.bwtinfo.nl
15
Andere effectieve bouwkundige maatregelen • • • • • •
Compact bouwen Gebouwmassa Isolatie Kierdichting Koudebruggen Bouwen op de zon
16
8
Compact bouwen •
verschil tussenwoningen en hoekwoningen EPC 0,03-0,08
•
grote vrijstaande woningen ongunstig: extra maatregelen noodzakelijk: – zonne-energie – warmtepomp Architectenbureau Han van Zwieten BNA
17
Gebouwmassa •
Verschil HSB en traditionele bouw
HSB eenvoudiger extra te isoleren Groningen, Marwixkade - Architectenbureau Holvast en Van Woerden
18
9
Isolatie • • • • • • •
Geïsoleerde voordeur Extra isolatie dak, wand, vloer HR++ glas (Uraam <> Uglas) tgv randeffecten Effect extra isolatie op EPC en op stookseizoen Effect op EPC: 0,03-0,04 bij verlaging stookgrens Noodzakelijk bij LTV korter stookseizoen Let op ventilatie!
stookgrens 8o stookgrens 5o 19
Kierdichting • • •
Kierdichting bij natuurlijke ventilatie groter dan qv;10 = 1,0 m3/m2/sec Gebalanceerde ventilatie qv;10 = 0,625 m3/m2/sec Andere ventilatieoplossingen: let op benodigde details t.b.v. gelijkwaardigheid
•
Dichter bouwen dan qv;10 = 0,625 m3/m2/sec is in de praktijk vrijwel onmogelijk!
Zie: SBR Referentiedetails
20
10
Koudebruggen
• Goed detailleren • Nauwkeurig berekenen • Effect op EPC: 0,04 – 0,09
Zie: SBR Referentiedetails
21
Bouwen op de zon •
PZE <> Zomercomfort lijken strijdig
•
Oriëntatie zuid: ( EPC -0,02 ….. -0,04) indien zonwering Indien geen zonwering aangebracht: grote kans op temperatuuroverschrijding Serres: afhankelijk van systeem van voorverwarming
• •
22
11
Vergelijking Duurzame energie-effecten t.o.v EPC = 1,0
23
wind
Aanpak Toolkit duurzame woningbouw - SenterNovem
EPC-eis of ambitie woningtype CO2 reductie duurzame energie
keuze energieconcept
ontwerp •uitwerking •detaillering
ventilatiesysteem kwaliteitsniveau kosten
24
12
Bronnen:
•
Duurzame energietechnieken: www.sbr.nl
•
EPC % 0,8: SENTERNOVEM www.senternovem.nl/epn
•
Koude bruggen: SBR 200
•
Ventilatiesystemen: ISSO 61/62 en ISSO 43
•
Gelijkwaardigheid: www.wbtinfo.nl
•
Toolkit duurzame woningbouw www.senternovem.nl/epn (wordt vernieuwd)
25
Conclusie • Let vooral ook op de bewoner!!!!!!!! • • • •
Grotere rol voor duurzame energie Ventilatie steeds belangrijker Gelijkwaardigheid Koudebruggen grote verliespost
• Andere ontwerpaanpak nodig • Rekenen helpt! 26
13
Bedankt voor uw aandacht! ontwerp- en adviesbureau BNA ir. F.W. (Freek) den Dulk Soesterweg 314A Postbus 12 3800 AA Amersfoort T: 033 - 463 11 76 F: 033 – 463 44 51 M: 06 212 87 412
27
14
