Isover EPC-wijzer
ve
o
www.isover.nl
.i s www
Behaal een EPC van 0,6 met Isover isolatie-oplossingen
met succes naar
0,6 r.n l
/e p c w ijz e r
Energiebesparing: laten we er samen aan werken De overheid heeft samen met de gehele bouwsector het doel gesteld om nieuwbouw steeds energiezuiniger te maken. De komende jaren gaan we steeds een stapje energiezuiniger bouwen, zodat uiteindelijk in 2020 alle nieuwbouw energieneutraal is. Isover wil graag helpen om die doelstelling te bereiken. Het belang van energiebesparing is namelijk enorm. Fossiele grondstoffen worden steeds schaarser en duurder. De gebouwde omgeving is bovendien verantwoordelijk voor circa 30% van de totale CO2-uitstoot in Nederland. Én een energiezuinige woning levert de gebruiker een comfortabele woning op met lage energielasten. Redenen genoeg om eens goed naar alle besparingsmogelijkheden te kijken.
2
Deze brochure maakt inzichtelijk wat de invloeden van diverse energiebesparende maatregelen zijn op de uiteindelijke EPC. Isover onderzocht: 1. Het effect van een verbeterde Rc-waarde (pag. 5) 2. Het effect van verminderde lineaire warmteverliezen (pag. 8) 3. Het effect van luchtdicht bouwen (pag. 9) 4. Het effect van energiezuinige installaties (pag. 10) Het resultaat van deze vergelijkingen is verrassend en laat zien dat het van belang is om goed naar de woning als geheel te kijken.
Energiebesparing: de eisen EPC aanscherpingen Om gebouwen steeds energiezuiniger te maken is de energieprestatiecoëfficiënt (EPC) geïntroduceerd. Dit kengetal geeft aan hoe energiezuinig een gebouw is. De EPC is het resultaat van een uitgebreide berekening die onder andere iets zegt over de isolatie, ventilatie, verwarming en oriëntatie van een gebouw. Sinds 2011 moeten alle woningen een EPC hebben van 0,6 of lager. Vanaf 2015 wordt dit nog verder aangescherpt naar 0,4 of lager. De stap die daarna volgt is energieneutrale nieuwbouw. Dit halen we niet zo maar. Om aan deze eisen te voldoen, zullen we naar de beste combinatie van energiebesparende oplossingen moeten gaan kijken. EPG: de nieuwe norm Per 1 juli 2012 zal de nieuwe norm EPG in werking treden. De EPG, NEN 7120, is de nieuwe methode voor het bepalen van de energieprestatie van gebouwen. De EPG vervangt de tot nu toe geldende NEN 5128 voor woningen en de NEN 2916 voor utiliteitsbouw.
De nieuwe norm is op een aantal punten aangepast. Zo sluit de norm beter aan bij de bouwfysische werkelijkheid. Daarnaast is de infiltratie (energieverlies door luchtlekken in het gebouw) en ventilatie herzien. Ook zijn er meer technieken opgenomen die voorheen alleen als gelijkwaardigheidsverklaringen beschikbaar waren. Wat is het verschil tussen de EPG en de EPC? De EPG (Energieprestatienorm voor Gebouwen) is iets anders dan de EPC (energieprestatiecoëfficiënt). De EPC geeft het minimale niveau aan waar een nieuw gebouw aan moet voldoen. De EPG is de bepálingsmethode. Vooralsnog geldt de EPG alleen voor nieuwbouw, maar ook de bestaande bouw zal gaan worden bepaald met de EPG. Om u op weg te helpen met deze nieuwe regelgeving geeft Isover oplossingen en tips om tot een EPC van 0,6 te komen.
Ontwikkeling EPC-waarden 1,4
1,4 1,2
1,2
1,0
1,0
0,8
0,8
0,6
0,6
0,4
0,4
0,2
0,0
ENERGIENEUTRAAL 1996
1997
1998
1999 2000
2001
2002
2003
2004 2005 2006
2007 2008 2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
3
Bereken uw EPC met de Isover EPC-wijzer Wilt u nú al weten wat de nieuwe EPG-norm betekent voor uw EPC? Isover helpt u er graag bij. Op www.isover.nl/epcwijzer vindt u een rekenmodule waarmee u per woningtype een EPCberekening kunt maken op basis van de nieuwe EPG-norm. Deze berekeningen zijn vrij te downloaden en in te laden in de DGMR ENORM software, zodat u uw eigen woningen verder kunt doorrekenen. Enkele voorbeeldberekeningen voor een verbeterde EPC Isover heeft al enkele woningen doorgerekend om te bekijken hoe het beste een EPC van 0,6 gehaald kan worden. De berekeningen zijn uitgevoerd voor vier verschillende standaard Agentschap NL -referentiewoningen, namelijk voor een rijtussenwoning, een rijhoekwoning, een vrijstaande woning en een appartement. Kijk voor al deze berekeningen op www.isover.nl/epcwijzer. Bron: Agentschap NL referentiewoningen, rijtussenwoning
Voorbeeldberekening voor een rijtussenwoning, Agentschap NL referentiewoning Bouwkundige uitgangspunten Begane grondvloer
Rc = 3,5 m2.K/W
Gevel Rc = 4,0 m2.K/W Dak Rc = 6,0 m2.K/W Glas
HR++ glas, Uraam = 1,65 W/m2.K
Lineaire warmteverliezen
SBR referentiedetails (+25%)
Infiltratie qv;10 = 0,4 dm3/s/m2 Intallatietechnische uitgangspunten Verwarming opwekking
HR-107 combiketel
Verwarming afgifte
Radiatoren
Tapwater
Opwekkingsrendement 77,5%
Ventilatie
Balansventilatie met HR-WTW (95%)
Douche WTW
Opwekkingsrendement 55%
EPC 0,59 4
1. Het effect van een verbeterde Rc-waarde
Voor de gevels is er gerekend met een Rc van 4,0, van 4,5 en van 5,0 m2.K/W. Voor al deze Rc-waarden heeft Isover goede isolatie-oplossingen waarmee u uw spouwmuur slank kunt dimensioneren. Een Rc-waarde van 4,0 m2.K/W haalt u bijvoorbeeld al met Mupan Ultra XS van 115 mm dik. De totale spouwmuur is dan slechts 350 mm dik. Op bladzijde 6 van deze brochure vindt u meer Isover isolatie-oplossingen voor slanke spouwmuren.
Het effect van een verbeterde schilisolatie kunt u in onderstaande tabel zien. Let op: een verdere verhoging van de Rc-waarde heeft nog maar zeer weinig effect op de EPC.
met succes naar
ve
o
Voor het dak is uitgegaan van een Rc van 6,0, van 6,5 en van 7,0 m2.K/W. Een Rc-waarde van 6,0 m2.K/W haalt u bijvoorbeeld met Isover Systemroll 1000 (2 x 120 mm) in een prefab daksegment van 245 mm dik.
.i s www
Hoe groot is het effect van een verbeterde Rc-waarde op de uitkomst van de EPC? Om dit na te gaan heeft Isover voor de gevel en het dak berekeningen gemaakt met drie verschillende isolatieniveaus.
0,6 r.n l
/e p c w ijz e r
Conclusie: Met een Rc-waarde van 4,0 in de gevel en 6,0 in het dak is een EPC van 0,6 haalbaar. Met een verbeterde Rc-waarde van 5,0 in de gevel en 7,0 in het dak is een verdere EPC-verbetering van 0,02 haalbaar.
Het effect van een verbeterde Rc-waarde (in m2.K/W) Rc-waarden
EPC
Rc gevel 4,0
Rc dak 6,0 0,58
Rc gevel 4,5
Rc dak 6,5 0,57
Rc gevel 5,0
Rc dak 7,0 0,56
Uitgangspunten zijn een rijhoekwoning met een goede HR-ketel, balansventilatie met warmteterugwinning, een zonneboiler en verbeterde lineaire warmteverliezen (SBR referentiedetails + 25%). Ga voor de uitgebreide achtergrondinformatie naar www.isover.nl/epcwijzer.
5
Isover isolatie-oplossingen voor geringe spouwmuurdiktes Isover heeft voor geringe spouwmuurdiktes diverse isolatie-oplossingen. In onderstaande tabel vindt u oplossingen voor een Rc van 4,0, van 4,5 en van 5,0 m2.K/W voor spouwdiktes tot en met 370 mm.
Totale spouwmuurdikte
Rc 4,0
Rc 4,5
Rc 5,0
Mupan Ultra XS 115 mm
Mupan Ultra XS 131 mm*
Mupan Ultra XS 148 mm*
Mupan Plus 130 mm
Multimax 30 Ultra 121 mm
Mupan Ultra XS 148 mm*
m2.K/W
m2.K/W
m2.K/W
350 mm
NIEUW
360 mm
* In de berekening is een smalle baksteen gebruikt (≤70mm), bijvoorbeeld de Beeksteen van CRH Clay Solutions of de Slimbrick van Wienerberger.
Mupan 140 mm
370 mm
Mupan Ultra XS 131 mm
Multimax 30 Ultra 137 mm NIEUW
Uitgangspunten: 100 mm kalkzandsteen binnenblad, luchtspouw (niet-geventileerd) ≥ 30mm, 100 mm baksteen metselwerk. Berekeningen zijn uitgevoerd op basis van NEN 1068:2001 en NPR 2068:2002. Er is uitgegaan van 4 RVS spouwankers (Ø 4 mm) per m2 en bij de smalle baksteen van 6 RVS spouwankers (Ø 4 mm) per m2.
Gedetailleerde achtergrondinformatie Op www.isover.nl/epcwijzer kunt u alle Isover isolatie-oplossingen nauwkeurig bekijken en geheel naar wens aanpassen. Met het thermische berekeningsprogramma Isover Termical maakt u eenvoudig en snel uw eigen Rc-berekening. 6
Nieuw: Multimax 30 Ultra 137 mm voor een Rc van 5,0 Isover introduceert een eenlaagse isolatieoplossing voor een Rc van 5,0 m2.K/W in de gevel: Isover Multimax 30 Ultra van 137 mm dik. Deze zeer energie-efficiënte isolatieplaat is mogelijk door de combinatie van de uiterst lage lambdawaarde van 0,030 W/m.K en de op de plaat aangebrachte aluminiumfolie. Met Multimax 30 Ultra is Isover dus voorbereid op de allerscherpste eisen. De voordelen van glaswol De Multimax 30 Ultra is een flexibele, extra stevige isolatieplaat, zodat een zorgvuldige aansluiting met het binnenblad en constructiedelen zoals kozijnen altijd gegarandeerd is. Hierdoor treden er geen ongewenste luchtstromen rondom de isolatie op, wat een gegarandeerde Rc-waarde in de praktijk oplevert. Tevens is Isover glaswol een milieubewuste keuze dankzij het gebruik van ca. 75% gerecycled glas als grondstof. d cycle glass Re
75%
Slanke spouwmuurconstructies met Isover Multimax 30 Ultra
Rc-waarden in m2.K/W
2,5
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
Multimax 30 Ultra in mm
56
88
105
121
137
154
nieuwe diktes Uitgangspunten: 100 mm kalkzandsteen binnenblad, luchtspouw (niet-geventileerd) ≥ 30 mm, 100 mm baksteen metselwerk. Berekeningen zijn uitgevoerd op basis van NEN 1068:2001 en NPR 2068:2002. Er is uitgegaan van 4 RVS spouwankers (∅ 4 mm) per m2 en bij Multimax 30 Ultra 154 mm van 5 spouwankers per m2.
7
2. Het effect van verminderde lineaire warmteverliezen (koudebruggen) met succes naar
.i s www
o
ve
0,6 r.n l
/e p c w ijz e r
Er is veel winst te behalen bij het verbeteren van de EPC-waarde door het aanpakken van warmte verliezen via knooppunten in de woning. Deze lineaire warmteverliezen (koudebruggen) treden op langs aansluitingen, bijvoorbeeld rondom kozijnen. Maar ook bij de aansluiting van de gevel met het dak en bij de fundering.
Door deze aansluitingen nauwkeuriger te detailleren en mee te nemen in de EPC-berekening kunt u veel meer winnen op de EPC dan u denkt. In de EPC-berekening is het namelijk mogelijk om deze lineaire warmteverliezen nauwkeurig in te vullen in plaats van uit te gaan van de van tevoren ingevulde standaard (forfaitaire) waardes.
Het effect van verminderde lineaire warmteverliezen Lineaire warmteverliezen (ψ-waarde)
Forfaitaire waarden
Waarden SBR referentiedetails
Waarden Isover referentiedetails
EPC
0,61
0,55
0,54
Uitgangspunten zijn een rijhoekwoning met een goede HR-ketel, balansventilatie met warmteterugwinning, een zonneboiler en een verbeterde luchtdichtheid. Ga voor de uitgebreide achtergrondinformatie naar www.isover.nl/epcwijzer.
Lineaire warmteverliezen worden uitgedrukt in psi-waarden (ψ-waarden). Isover heeft enkele details al voor u geoptimaliseerd en berekend op ψ-waarde. Het effect van verminderde lineaire warmteverliezen kunt u in bovenstaande tabel zien. De EPC is hier afgezet tegen de ingevoerde lineaire warmteverliezen. Naast forfaitaire waarden en de verbeterde Isover details zijn ook de SBR referentiedetails opgenomen. Er is hierbij uitgegaan van een toeslag van 25%, omdat projectdetails niet altijd exact overeenkomen met de SBR details. Conclusie: Met verbeterde details ingevoerd in de EPC berekening is maar liefst een verbetering van 0,07 haalbaar!
Isover heeft onder andere de kozijndetails verbeterd, zodat er slechts minimale warmteverliezen plaatsvinden. Download de details op www.isover.nl/epcwijzer. 8
3. Het effect van luchtdicht bouwen Afplakken van kozijn aan buitenzijde met butyl tape Bron: SBR publicatie Luchtdicht bouwen 2009
Conclusie: Met een eenvoudig te verbeteren luchtdichtheid ingevoerd in de EPC berekening is een verbetering van 0,03 haalbaar. Een verdere verbetering kan zelfs een verbetering van 0,05 opleveren.
met succes naar
.i s www
Ook met aandacht voor luchtdicht(er) bouwen is een verbetering van de EPC haalbaar. Luchtdicht bouwen verhoogt het comfort en voorkomt vochtproblemen. Maar luchtdicht bouwen doet meer! Het beperkt namelijk ook onnodige warmteverliezen tot een minimum. Ongewenste luchtstromen (infiltratie) door kieren en naden moeten dus voorkomen worden. Door hier meer aandacht aan te besteden tijdens de ontwerpen uitvoeringsfase kan een betere EPC worden gehaald. De standaard (forfaitaire) waarde voor infiltratie kan in de praktijk relatief eenvoudig worden verbeterd naar een qv;10 van 0,4 dm3/s per m2. Dit wil zeggen dat er per seconde ongewenst 0,4 dm3 lucht ontsnapt per m2 oppervlakte (bij een drukverschil van 10 Pascal). Een nog verdere verbetering naar 0,15 dm3/s per m2 is ook mogelijk; het zogenaamde Passiefhuisniveau.
o
ve
Het effect van luchtdicht bouwen Infiltratie
Forfaitair
0,4 dm3/s per m2
0,15 dm3/s per m2
EPC
0,58
0,55
0,53
0,6 r.n l
/e p c w ijz e r
Uitgangspunten zijn een rijhoekwoning met een goede HR-ketel, balansventilatie met warmteterugwinning, een zonneboiler en verbeterde lineaire warmteverliezen. Forfaitaire waarde voor een rijhoekwoning is 0,840 dm3/s per m2. Ga voor de uitgebreide achtergrondinformatie naar www.isover.nl/epcwijzer.
Tijdens de uitvoering dient u extra aandacht te besteden aan luchtdichting. Denk hierbij aan: - het luchtdicht afwerken rondom kozijnen met bijvoorbeeld gesloten celband of butyl tape; - een nauwkeurige afwerking van de aansluiting van het dak op de gevel; - doorvoeringen luchtdicht afwerken. Luchtdicht bouwen met Isover Het Isover Vario assortiment is speciaal ontwikkeld voor luchtdichte afwerkingen in een woning. De Isover Vario KM Duplex folie zorgt bijvoorbeeld voor een dampregulerende en luchtdichte afwerking van uw dak of HSB-element. Doorbrekingen, zoals die bij een WTW-installatie, kunt u luchtdicht afwerken met de Isover Vario Stos EPDM elementen of de Isover Multitape SL. Ga voor meer informatie over het Vario assortiment naar www.isover.nl/vario.
Met een blower-doortest wordt getoetst of de voor geschreven qv:10 waarden ook in de praktijk zijn behaald. 9
4. Het effect van energiezuinige installaties met succes naar
.i s www
o
ve
0,6 r.n l
/e p c w ijz e r
Naast het gegeven dat altijd eerst gekeken moet worden naar een goede, luchtdichte bouwkundige schil is er ook op het gebied van installaties veel te besparen in de EPC berekening. Ventilatie In de berekeningen op de vorige pagina’s is uitgegaan van balansventilatie met warmte
terugwinning (WTW). Wanneer u liever kiest voor natuurlijke ventilatie met mechanische afzuiging is ook dan een goede EPC te behalen. Met CO2gestuurde roosters die per verblijfsruimte meten is zelfs een EPC-verbetering te realiseren ten opzichte van een balansventilatiesysteem.
Het effect van ventilatie
Balansventilatie met WTW
EPC
0,58
C2a:
C4a:
C4c:
0,63
0,59
0,57
standaard zelfregelende roosters die bij een drukverschil van 1 Pascal terugregelen
zelfregelende roosters i.c.m. CO2 sturing op de afvoer gemeten in de woonkamer
zelfregelende roosters i.c.m. CO2 sturing op de afvoer gemeten per verblijfsruimte
Uitgangspunten zijn een rijhoekwoning met een goede HR-ketel, mechanische afzuiging, een zonneboiler en verbeterde lineaire warmteverliezen. Forfaitaire infiltratie waarde voor een rijhoekwoning is 0,840 dm3/s per m2.
Duurzame energie Door te kiezen voor zonne-energie (PV-cellen) kan een deel van de energiebehoefte duurzaam worden opgewekt. Dit is een volgende stap in de richting van energieneutraal bouwen. Met douchewater warmteterugwinning (DWTW) wordt het water dat naar de douche gaat voorverwarmd door het afvoerwater van de douche. Hiermee kan enorm worden bespaard op het energieverbruik voor tapwaterverwarming. In onze berekeningen nemen we de invloed van de DWTW mee. Conclusie: Met een energiezuinige installatie is een grote verbetering op de EPC haalbaar.
10
Het effect van duurzame energie
EPC
10m2 PV (145Wp/m2)
Douche WTW
-0,20
-0,07
Uitgangspunten zijn een rijtussenwoning met een goede HR-ketel, balansventilatie met warmteterugwinning en verbeterde lineaire warmteverliezen. Forfaitaire infiltratiewaarde voor een rijtussenwoning is 0,700 dm3/s per m2.
Een EPC van 0,6? Kijk naar het geheel! Op basis van gedetailleerde berekeningen adviseert Isover om niet alleen naar de Rc-waarden en installaties te kijken, maar ook te zorgen voor een betere uitvoering van knooppunten (koudebruggen) en verbeterde luchtdichtheid van de woning. Zo bepaalt u voor uw ontwerp de beste totaalaanpak voor het behalen van een EPC van 0,6.
Gedetailleerde achtergrondinformatie Op www.isover.nl/epcwijzer vindt u uitgebreide informatie over de EPC-berekeningen en kunt u uw eigen berekening maken. De Isover referentiedetails zijn hier als PDF of DGW te downloaden. Daarnaast kunt u hier de volledige berekeningen en achterliggende rapporten vinden.
met succes naar
.i s www
o
ve
0,6 r.n l
/e p c w ijz e r
De Isover EPC-wijzer: uw startpunt voor de nieuwe EPG Op www.isover.nl/epcwijzer kunt u terecht voor: - het maken van EPC-berekeningen voor standaard referentiewoningen - het downloaden van de DGMR ENORM bronbestanden voor het maken van uw eigen EPC-berekening - een compleet overzicht van Isover isolatie-oplossingen voor alle Rc-waarden - het maken van Rc-berekeningen - het downloaden van Isover referentiedetails - het raadplegen van onderliggende gegevens en rapporten - technisch advies - en nog veel meer
11
Informatie en correspondentie Saint-Gobain Isover Verkoopkantoor Nederland Stuartweg 1b, 4131 NH Vianen Postbus 96, 4130 EB Vianen Telefoon 0347 35 84 00 Fax 0347 35 84 01 E-mail algemeen:
[email protected] www.isover.nl
