Aedes Corporatiedag 2012
Woningcorporaties & Renterisicomanagement Rotterdam, World Trade Center 31 mei 2012
Arjan van der Linden Tim Monten
Agenda Introductie
5 minuten
Renterisico en derivaten
15 minuten
Collateral management
15 minuten
Debat met ex-investment banker
20 minuten
Afsluiting
5 minuten
1
Renterisico en derivaten
2
Weapons of mass destruction – Warren Buffett
By far the most significant event in finance during the past decade has been the extraordinary development and expansion of financial derivatives – Alan Greenspan
Bron: Het Financieele Dagblad 3
Wat zijn derivaten? Een derivaat is een financieel instrument waarvan de waarde is afgeleid van een andere grootheid. Bijvoorbeeld – Rente
– Grondstoffen
– Aandelenkoersen
– Krediet
– Inflatie
– Het weer…
Waarom worden derivaten gebruikt? – Om risico’s af te dekken
– Om toegang te krijgen tot bepaalde beleggingscategorieën (investeren of speculeren) Voorbeelden van verkeerd gebruik en/of fraude bij derivaten – Barings ($ 1,3 miljard), Orange County ($ 1,7 miljard), West Virginia ($ 280 miljoen), Vestia, Laurentius, …
4
Rentederivaten Renteswap – Overeenkomst om rentebetalingen uit te ruilen voor een bepaalde tijd Bijvoorbeeld een vaste rente tegen een variabele rente – Geen uitwisseling van de hoofdsom (A leent van B en B leent van A) – Alleen het netto verschil in kasstromen wordt afgerekend – Uitwisselen onderpand/collateral Swaption
– De swaption koper heeft het recht, niet de plicht, om op een vooraf vastgesteld tijdstip in de toekomst een renteswap aan te gaan tegen een vooraf vastgestelde rente – Voor dit recht moet vooraf een optiepremie worden betaald aan de verkoper
Diverse ‘exotische’ producten – Caps en Floors – Cancellable, Callable swaps – Iris Swap, Galileo Swap, Atlantic Exceed Swap, Girs Swap, Pulse Blend… 5
Derivatengebruik door woningcorporaties
VARIABLE RENTE
VARIABLE RENTE
Euribor + Opslag
Euribor
(Investment) Bank
Woning corporatie
Bank LENING
VASTE RENTE
Hoofdsom
2.5%
funding
swap HUURINKOMSTEN
6
Case studie De fictieve woningcorporatie Baksteen heeft funding nodig voor een investering van EUR 10.000.000. De termijn voor de financiering is 30 jaar Bij de bank heeft Baksteen twee mogelijkheden. Lenen tegen een vast rentetarief of op basis van een variabel Euribor tarief met opslag
Baksteen verkiest lenen tegen de variabele rente en combineert dit met de aankoop van een renteswap welke wordt afgesloten met een investment bank Rentelasten voor de corporatie: huishoudboekje
Swap
Euribor ?
?
?
?
?
+ Huurinkomsten
Vaste rente
tijd
+ Variabele rente swap -/- Variabele rente lening
Lening
3%
3%
3%
3%
3%
-/- Vaste rente swap
Euribor Totaal EUR
?
?
?
?
?
Is dit verstandig? 7
tijd
Case studie Wat zijn de voordelen van het gebruik van derivaten? –
Prijs. De woningcorporatie kan mogelijk goedkoper lenen
–
Rentemanagement. Door het inzetten van derivaten kunnen rentelasten afgestemd worden op de financieringsbehoeften
–
Maatwerk is mogelijk
Wat zijn de risico’s bij het gebruik van derivaten? –
Gebrek aan kennis
–
Kosten. De kosten van een rentederivaat zijn versleuteld in de te betalen vaste rente! Deze zijn dus niet expliciet zichtbaar
–
Matching van kasstromen. De kasstromen van de swap(s) en de leningen moeten goed op elkaar afgestemd zijn om liquiditeitsproblemen te voorkomen
–
Complexiteit. Derivaten kunnen ingewikkelde instrumenten zijn; woningcorporaties dienen bekend te zijn met de financiële-, administratieveen juridische kenmerken
–
Tegenpartijrisico 8
Collateral management
9
Wat is collateral management?
Filmpje John Cleese – Merchant Banker
10
Wat is tegenpartijrisico? Tegenpartijrisico, kredietrisico of faillissementsrisico is het risico dat een tegenpartij in een financiële transactie niet aan zijn betalingsverplichting kan voldoen Hoe kan je tegenpartijrisico vermijden of verminderen? 1. Tegenpartijselectie – Analyse van de kredietwaardigheid – Diversificatie 2. Documentatie
– International Securities and Derivatives Association (ISDA) contract – Credit Support Annex (CSA) – Wanneer? – Hoeveel? – Wat? 3. Collateral management – Monitoren van het onderpand
11
Het uitwisselen van collateral
VARIABLE RENTE Euribor
(Investment) Bank
Woning corporatie VASTE RENTE 2.5%
Marktwaarde van de swap
CASH
CASH 12
Case studie De woningcorporatie Baksteen heeft een 30-jarige renteswap afgesloten en er wordt onderpand uitgewisseld met de tegenpartij, Louche Bank De vaste rente wordt vastgesteld op 3,0% Baksteen ontvangt de variabele rente en betaalt de vaste rente, om zich in te dekken tegen een stijgende rente. De hoofdsom is EUR 10.000.000 Baksteen en Louche Bank spreken af dat elke dag onderpand wordt uitgewisseld in de vorm van cash (euro’s) Om overmaken van ‘kleine’ bedragen te voorkomen wordt een minimum bedrag afgesproken van EUR 600.000. Dit heet de Minimum Transfer Amount Tevens wordt er pas onderpand uitgewisseld door beide partijen als de ‘exposure’ meer is dan EUR 1.000.000. Dit heet de Threshold Amount
13
Case studie Threshold Amount = EUR 1.000.000 Minimum Transfer Amount = EUR 600.000 Situatie 1: RENTEDALING Rente
Jaar
Marktwaarde swap
Onderpand te betalen door Baksteen
3,0%
0
0
0
2,5%
1
-850.000
0
2,3%
2
-1.190.000
1.190.000
2,0%
3
-1.700.000
1.190.000
1,5%
4
-2.550.000
2.550.000
1,4%
5
-2.720.000
2.550.000
Door de gedaalde rente moet Baksteen onderpand storten Als gevolg van de voorwaarden in de CSA is het onderpand niet gelijk aan de marktwaarde van de swap! In dit geval is dit ‘voordeel’ voor Baksteen omdat ze minder onderpand hoeven te storten 14
Case studie Threshold Amount = EUR 1.000.000 Minimum Transfer Amount = EUR 600.000 Situatie 2: RENTESTIJGING Rente
Jaar
Marktwaarde swap
Onderpand te betalen door Louche Bank
3,0%
0
0
0
3,2%
1
340.000
0
3,5%
2
850.000
3,8%
3
1.360.000
0 1.360.000
4,0%
4
1.700.000
1.360.000
4,1%
5
1.870.000
1.360.000
Door de gestegen rente moet Louche Bank onderpand storten Als gevolg van de voorwaarden in de CSA is het onderpand niet gelijk aan de marktwaarde van de swap! In dit geval is dit een ‘nadeel’ voor Baksteen omdat ze minder onderpand ontvangen dan de marktwaarde van de swap Stel dat Louche Bank failliet gaat in periode 3: het verlies voor Baksteen is dan EUR 850.000! 15
Debat
16
Vragen?
17
Conclusies Derivaten zijn complexe instrumenten. Niet begrijpen = niet gebruiken Kosten zijn impliciet en moeilijk te controleren Het gehele handelsproces dient zorgvuldig in kaart te worden gebracht – Advies – Structurering – Documentatie – Onderhandeling – Executie
Controle & Risicomanagement!
– Boeking – Monitoring Tegenpartijselectie, documentatie en management van onderpand zijn een essentieel onderdeel in de besluitvorming Het uitwisselen van onderpand is belangrijk om tegenpartijrisico te mitigeren, maar kan significante invloed hebben op de liquiditeitspositie van de woningcorporatie
18
Dank u voor uw aandacht! Arjan van der Linden Aon Hewitt Paalbergweg 2-4 1105 AG Amsterdam Dir. +31 (0) 20 4305 329 Mobile +31 (0)6 34 00 06 21
[email protected]
Tim Monten Aon Hewitt Paalbergweg 2-4 1105 AG Amsterdam Dir. +31 (0) 20 4305 081 Mobile +31 (0)6 5311 7024
[email protected]
19
