Woningcorporaties ‘Dynamisch In Control’
Achtergrond FSV Risk Advisory FSV Risk Advisory Onafhankelijke aanbieder van risk advisory diensten • FSV heeft 120 professionals in 5 kantoren in Nederland • 15 risk advisory professionals • Groot netwerk van bekende zelfstandig professionals • Professionals met minimaal 5 jaar werkervaring • Toegang tot internationaal Nexia netwerk • Uitgebreide ervaring op het gebied van risicomanagement en interne beheersing Samen werken aan oplossingen Wij vinden dat niets onmogelijk is. Wij beschikken over de juiste kennis en de ervaring. Wij helpen organisaties om (nog meer) grip te krijgen op de bedrijfsvoering. Of wij nu operationele ondersteuning geven, speciale opdrachten uitvoeren of op het hoogste niveau meedenken over concepten, wij zijn altijd op zoek naar duurzame oplossingen en verbeteringen waarmee onze cliënten hun voordeel kunnen doen. Nu en in de toekomst.
Dynamiek in de sector WSW - Sturen op economische ontwikkelingen 2012: • Leningenportefeuilles groeien- Waarborgfonds Sociale Woningbouw staat garant voor ruim 86 miljard euro aan langlopende leningen • Veertig procent van de investeringen in nieuwbouw is niet rendabel (interen op vermogen) • Investeringen gefinancierd door verkoop woningbezit (met kortingen) • Corporaties kwetsbaar voor rentestijging doordat afgelopen jaren veel geld is geleend
Kwaliteitsslag nodig in de beheersing van uitgaven, bedrijfsrisico’s en een goede treasury
Woonakkoord kernpunten Aedes: • De verhuurdersheffing voor woningcorporaties wordt 1,7 miljard; de jaarlijkse huurverhoging boven inflatie loopt van 1,5 tot 4 % • De maximale huurhoogte wordt gebaseerd op een combinatie van WOZ en Woning Waardering Stelsel • BTW op renovatie en verbouwing per 1 maart 2013 verlaagd van 21 naar 6 % voor één jaar • Versoepeling van de hypotheekmaatregelen voor starters
Corporaties moeten op zoek naar efficiencymaatregelen om verhuurdersheffing volledig af te kunnen dragen
Dynamiek in de sector Het imago van de sector staat onder druk. De kwaliteit van intern en extern toezicht staat ter discussie, de beloningen van bestuurders worden in de media in één adem met de zorg en het onderwijs als buitenproportioneel bestempeld. De commissie Hoekstra concludeerde: los van de Vestia casus komt het te vaak voor dat het aan zelfcorrigerend vermogen bij woningcorporaties en de sector ontbreekt en dat er onvoldoende en te laat wordt ingegrepen. Gevolgen: • Beloningen bestuurders wettelijk aan banden per 1 januari 2013 • Rol van gemeenten in de toekomst mogelijk vergroot • Twijfel over de effectiviteit van het toezicht waardoor de 2e kamer heeft besloten tot een parlementaire enquête in 2013 • Solidariteitsheffing Vestia • Sectorbrede discussies over de wijze van organiseren: de regiecorporatie?
Visie op risicomanagement voor woningcorporaties Bij veel corporaties is het huidige risico- en control raamwerk nog gericht op de beheersing van de risico’s van gisteren, maar vandaag en morgen staan nieuwe grote uitdagingen te wachten. De verhuurdersheffingen moeten deels, behalve uit huurverhogingen, bekostigd worden uit verlaging van de bedrijfslasten. Kosten voor onderhoud, personeelskosten en inkoopkosten moeten omlaag. Dit, terwijl het gezag van bestuurders en toezichthouders niet meer vanzelfsprekend is zullen der halve ambities ten aanzien van sociale woningbouw en leefbaarheid geherformuleerd moeten worden. Daarbij is de les uit het verleden dat er nog meer verandering aankomt. Corporaties krijgen te maken met andere risico’s die sneller veranderen. Het speelveld is dynamischer. Een dergelijke situatie vraagt om een dynamisch risicomanagement en een robuuste interne beheersing. FSV Risk Advisory biedt bestuurders en toezichthouders een structuur om zich te focussen op welke risico’s er zijn voor hun corporatie en hoe ze daar mee om willen gaan. “Wat doen we wel, wat doen we niet (meer), tegen welke voorwaarden en met welke voorzorgsmaatregelen?” Deze keuzes hebben gevolgen voor het risico- en control raamwerk van de corporatie.
FSV Risk Advisory begeleidt organisaties in alle ontwikkelingsfasen van risicomanagement uitmondend in adequaat risico- en control raamwerk ingebed in de management control cyclus van de corporatie
De aanpak (1) De ondersteuning van FSV kan op drie gebieden worden ingezet:
1. Governance self assessment Het faciliteren van een self assessment waarbij het bestuur en/ of toezichthouders de risico’s in kaart brengen zoals die in de huidige situatie bestaan cq zich mogelijk gaan voordoen in de nabije toekomst en besluiten nemen over de wijze waarop ze met die risico’s om willen gaan. 2. Quick scan Beheersing Het uitvoeren van een quick scan waarbij de huidige beheersing van de benoemde risico’s in kaart wordt gebracht door te bezien of de beheersmaatregelen in opzet voldoende zijn en of deze ook daadwerkelijk worden uitgevoerd. Hierdoor ontstaat een overzicht van de tekortkomingen (gaps). 3. Audit en ondersteuning Nader onderzoek (audits) op deelgebieden om te bepalen of op die meer risicovolle gebieden de controls niet alleen aanwezig zijn maar ook daadwerkelijk gedurende een bepaalde periode adequaat gefunctioneerd hebben. Ondersteuning bij projectmatige verbeteringen bijvoorbeeld in het control raamwerk of bijvoorbeeld bij de integratie van risicomanagement in de management control cyclus.
De aanpak (2) Compliance
Governance self assessment Risico’s en risico strategieën helder en gedeeld door bestuur en toezichthouders
Governance: Sturing en verantwoording Risicomanagement Projectontwikkeling
Beheer en Onderhoud
Verhuur
Finance
Tax IT
Verkoop
Treasury Inkoop
Leefbaarheid
HRM Legal
Quick scan Beheersing Primaire processen: naar doorvoering strategie, maatregelen aantoonbaar genomen
Audit en ondersteuning Aanvullende zekerheid over de werking van de controls op onderkende high risk gebieden en control raamwerk projectmatig verbeterd
De aanpak (3) Doel
Doorlooptijd en geïnvesteerde tijd
Methode
Eindproduct en toegevoegde waarde
Governance self assessment voor bestuur en/of toezichthouders
Overeenstemming over strategische en overige risico’s
Minimaal 3 mensdagen gedurende een week
Sessies met voorbereidende enquête
De presentatie van de resultaten van de assessment wordt gebruikt om focus in activiteiten te brengen en ondersteunt de agendavorming bestuur en RvT
Quick scan Beheersing in samenwerking met procesverantwoordelijken
Belangrijkste risico’s en beheersmaatregelen organisatie in kaart
Minimaal 10 mensdagen gedurende een week
Interviews en dossier-reviews met beperkt aantal sleutelpersonen
De presentatie en rapportage van de resultaten geeft Inzicht in zwakke plekken in beheersing en helpt bij het formuleren van verbeteracties
Audit en ondersteuning voor managers en medewerkers
Aanvullende zekerheid over beheersing en verbeterpotentieel geïdentificeerd verbeteringen doorgevoerd
PM
Interviews en dossier-reviews
De rapportages en evaluatiegesprekken bieden informatie over de hiaten in de beheersing, geven inzicht in normen en helpen bij het formuleren van verbetersuggesties
Op
Governance Self Assessment (1) Aan de hand van de resultaten van een speciaal voor corporaties ontwikkelde digitale enquête wordt allereerst bepaald welke risicogebieden volgens de deelnemers het meest risicovol zijn en welke risico acceptatiegraad ze daarbij hebben.
Governance Marketing 100 Strategie 90 Procurement Compliance 80 70 60 Facilitair Planning & Control 50 40 Risk en quality 30 Finance 20 management 10 0 HRM Vastgoedontwikkeling Treasury
Verhuur
IT management
Onderhoud
Overige diensten Beheer leefomgeving
Verkoop Klantprocessen
Gewenste beheersing Geschatte beheersing
Governance Self Assessment (2) Aan de hand van de resultaten van de enquête worden een of meerdere sessies gehouden met bestuur en /of toezichthouders om de inschattingen uit de enquête te expliciteren en te komen tot specifieke risicobeschrijvingen. Zodat besproken kan worden hoe de corporatie daarmee wenst om te gaan (Accepteren, Vermijden, Beheersen, Overdragen) en welke acties daaruit voortkomen. Beheersing
OMSCHRIJVING
Rest-
ri-
(Hoog/ midden/
COMPENSERENDE
risico
teit
laag)
MAATREGELEN
(H/M/L)
Prio
Nr.
Risico
Omschrijving risico
Toelichting en actieplan
Strategische risico’s 1
1.
Actualiteit vergt veel communicatie met
Economische dynamiek vereist
stakeholders onder tijdsdruk, met grote
veel flexibiliteit om met nieuwe
M
Sterke klantgedreven aanpak bij professionele
H
gewenste nievau van risico dat wij
implicaties en grote publieke zichtbaarheid
oplossingen te komen wat risico
groep die nauw
op dit gebied willen lopen. Wij
geeft op achteraf onjuiste
samenwerkt
hebben de volgende aanvullende
adviezen en aansprakelijkheid 1
2.
Implementatie nieuw financieel systeem
Implementatie IT system,
actie H
Projectaanpak conform
overdracht oude uitvoerder
Prince II, zware
nieuwe medewerkers , etc.
stuurgroep en
M
projectleider 1
3.
het rest risico is niet het
Nieuw business model nodig om te kunnen
Verkoop kan investeringen niet
H
Projectaanpak gericht op M
blijven investeren
meer financieren nieuw financieel
vinden van
kader noodzakelijk
aanknopingspunten
Quick scan Beheersing De quick scan geeft als vervolg op de self assessment antwoord op de vraag in hoeverre de gewenste en ingeschatte mate van beheersing overeenkomen met de daadwerkelijk getroffen maatregelen. Aan de hand van interviews en bestudering van documentatie wordt vastgesteld of de opzet van de interne beheersing voldoet en of de maatregelen ook worden uitgevoerd (opzet en bestaan). Governance De nulmeting verloopt in twee fasen: Marketing 100 Strategie 1. Interviews van maximaal een uur met directieleden Procurement Compliance 80 voor het vaststellen van de belangrijkste risicogebieden 60 Facilitair Planning & Control 40 en getroffen maatregelen Finance Risk en quality… 20 2. Interviews van maximaal een uur met 0 procesverantwoordelijken voor een nadere HRM Vastgoedontwikkeling verduidelijking van de wijze waarop de maatregelen Treasury Verhuur worden uitgevoerd. IT management Onderhoud De impact op de bedrijfsvoering kan beperkt blijven doordat Overige diensten Verkoop de interviews doelgericht en efficiënt worden uitgevoerd. De Beheer leefomgeving Klantprocessen totale doorlooptijd is afhankelijk van het aantal door de directie te benoemen risicogebieden en aandachtpunten. De Gewenste beheersing uitvoering vindt per gebied en aandachtspunt plaats, Geschatte beheersing waardoor tussentijdse bijstelling mogelijk is. Over de Indicatie werkelijke beheersing voortgang van de werkzaamheden en de bevindingen kan dagelijks worden gerapporteerd. Naast een meer gedetailleerde rapportage ontstaat bijgaand overzicht.
Audit en ondersteuning Op deelgebieden kunnen audit uitgevoerd worden om vast te stellen of alle noodzakelijke maatregelen daadwerkelijk zijn genomen om te waarborgen dat high risk gebieden optimaal beheerst worden. Hiervoor kunnen ervaren auditors en inhoudelijk deskundigen worden ingezet die samenwerken met de deskundigen uit de eigen organisatie. De uitkomsten van deze onderzoeken worden gepresenteerd in rapportvorm. FSV Risk Advisory kan ook ondersteunen bij projectmatige aanpassingen in het risicomanagement raamwerk. Bijvoorbeeld naar aanleiding van nieuwe prioriteiten en afwegingen. Ook voeren wij veel opdrachten uit op het gebied van het rationaliseren en uniformeren van raamwerken, zodat een efficiëntieslag gemaakt kan worden.
Contact Voor een persoonlijke toelichting op onze visie over risicomanagement voor woningcorporaties kunt u contact opnemen met:
M E
Hans van Everdingen 06 29 735979
[email protected]
M E
Arjen van Nes 06 29 456729
[email protected]
T E
FSV Risk Advisory B.V. 0418 579 689
[email protected] Hogeweg 43, Zaltbommel Postbus 298, 4000 AG Tiel
