Woningbouw: Voorraad, wijzigingen en nieuwbouw naar voortgang, per regio

Woningbouw: Voorraad, wijzigingen en nieuwbouw naar voortgang, per regio Onderwerpen Perioden Regio's Nederland Groningen (PV) Friesland (PV) Drenthe (PV) Overijssel (PV) Flevoland (PV) Gelderland (PV) Utrecht (PV) Noord-Holland (PV) Zuid-Holland (PV) Zeeland (PV) Noord-Brabant (PV) Limburg (PV)

Voorraad wVoorraad wVoorraad wVoorraad woningen 1995 2000 2007 2008 aantal aantal aantal aantal 6191922 6589662 6967046 7043212 234239 243943 248371 250383 247030 261849 275221 277959 179505 191625 202599 204866 394763 424969 450035 456193 98671 122033 143619 145871 701609 746796 789382 799507 415898 446513 487337 494230 1057536 1116535 1182501 1196684 1387250 1461020 1530254 1540715 155307 163515 170863 173073 872758 938497 993954 1006145 447356 472367 492910 497586

Rapportage Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Savantis 2008/2009

Waddinxveen, december 2008

Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

pagina 2 van 113

SAMENVATTING ................................................................................... 8 Schilderen en Onderhoud.................................................................. 8 Afbouw............................................................................................... 8 Reclame, Presentatie en Communicatie ........................................... 9 Schoonmaak en Glazenwassen ...................................................... 10 INLEIDING............................................................................................ 11 DEEL 1: SCHILDEREN EN ONDERHOUD......................................... 13 1

BESCHRIJVING VAN DE ARBEIDSMARKT............................ 14 Inleiding ........................................................................................... 14 1.1 Bedrijven in de sector Schilderen en Onderhoud............................................................................. 14 1.2 Werknemers in de sector Schilderen en Onderhoud............................................................................. 15

2

BESCHRIJVING VAN DE ONDERWIJSMARKT................................................................. 17 Inleiding ........................................................................................... 17 2.1 Aangeboden kwalificaties .......................................................... 17 2.2 Aantal deelnemers..................................................................... 19 2.3 Instroom van vmbo/uitstroom naar hbo ..................................... 22 2.4 Uitvoeringslocaties..................................................................... 23

3

BESCHRIJVING VAN DE BPV-MARKT ................................... 25 Inleiding ........................................................................................... 25 3.2 BPV-plaatsen............................................................................. 27 3.3 Aantal leerwerktrajecten in het vmbo ........................................ 28

4

ARBEIDSMARKTPERSPECTIEVEN VOOR GEDIPLOMEERDE SCHOOLVERLATERS MBO ........................................................................................... 29 Inleiding ........................................................................................... 29 4.1 De vraag op de arbeidsmarkt................................................ 29 4.2 Het aanbod op de arbeidsmarkt............................................ 31

5

PERSPECTIEF BEROEPSPRAKTIJKVORMINGSPLAATSEN VOOR DEELNEMERS .............................................................. 34


pagina 3 van 113

Inleiding ........................................................................................... 34 5.1 De vraag naar bpv-plaatsen vanuit het onderwijs: aantal leerlingen................................................... 34 5.2 De beschikbaarheid van bpv-plaatsen vanuit de bedrijven in de sector Schilderen en Onderhoud........................................................................ 36 5.3 Het aanbod van bpv-plaatsen ............................................... 36 5.4 Vergelijking vraag en aanbod bpv-plaatsen .......................... 37 6

CONCLUSIE: HET BPV-PERSPECTIEF IN RELATIE TOT HET ARBEIDSMARKTPERSPECTIEF ............................................. 39

DEEL 2: AFBOUW 1 BESCHRIJVING VAN DE ARBEIDSMARKT ...................................................................... 40 1

BESCHRIJVING VAN DE ARBEIDSMARKT............................ 41 Inleiding ........................................................................................... 41 1.1 Aantal bedrijven Afbouw........................................................ 41 1.2 Aantal werknemers Afbouw................................................... 42

2

BESCHRIJVING VAN DE ONDERWIJSMARKT................................................................. 44 Inleiding ........................................................................................... 44 2.1 Aangeboden kwalificaties .......................................................... 44 2.2 Aantal deelnemers..................................................................... 46 2.3 Instroom van vmbo/uitstroom naar hbo ..................................... 47 2.4 Uitvoeringslocaties..................................................................... 48

3

BESCHRIJVING VAN DE BPV-MARKT ................................... 49 Inleiding ........................................................................................... 49 3.1 Leerbedrijven ............................................................................. 49 3.2 Bpv-plaatsen .............................................................................. 51 3.3 Aantal leerwerktrajecten in het vmbo ........................................ 51

4

ARBEIDSMARKTPERSPECTIEVEN VOOR GEDIPLOMEERDE SCHOOLVERLATERS MBO ........................................................................................... 52 Inleiding ........................................................................................... 52 4.1 De vraag op de arbeidsmarkt................................................ 52 4.2 Het aanbod op de arbeidsmarkt............................................ 55 4.3 Conclusie: vergelijking vraag en aanbod .............................. 57


pagina 4 van 113

5

PERSPECTIEF BEROEPSPRAKTIJKVORMINGSPLAATSEN VOOR DEELNEMERS .............................................................. 58 Inleiding ........................................................................................... 58 5.1 De vraag naar bpv-plaatsen vanuit het onderwijs ............................................................................... 58 5.2 De beschikbaarheid van bpv-plaatsen vanuit de bedrijven in de Afbouw ..................................................... 59 5.3 Het aanbod van bpv-plaatsen.................................................... 59 5.4 Vergelijking vraag en aanbod bpv-plaatsen .............................. 60

6

EINDCONCLUSIE: HET BPV-PERSPECTIEF IN RELATIE TOT HET ARBEIDSMARKTPERSPECTIEF ............................................. 62

DEEL 3: RECLAME, PRESENTATIE EN COMMUNICATIE ....................................................................... 63 1.

BESCHRIJVING VAN DE ARBEIDSMARKT............................ 64 Inleiding ........................................................................................... 64 1.1 Aantal bedrijven Reclame, Presentatie en Communicatie........................................................................ 64 1.2 Aantal werknemers Reclame, Presentatie en Communicatie................................................................... 67

2.

BESCHRIJVING VAN DE ONDERWIJSMARKT................................................................. 71 Inleiding ........................................................................................... 71 2.1 Aangeboden kwalificaties...................................................... 71 2.2 Aantal deelnemers ................................................................ 73 2.3 Instroom van vmbo/uitstroom naar hbo................................. 76 2.4 Uitvoeringslocaties ................................................................ 78

3.

BESCHRIJVING VAN DE BPV-MARKT ................................... 81 Inleiding ........................................................................................... 81 3.1 Leerbedrijven ............................................................................. 81 3.2 Aantal leerwerktrajecten in het vmbo ........................................ 82

4

ARBEIDSMARKTPERSPECTIEVEN VOOR GEDIPLOMEERDE SCHOOLVERLATERS MBO ........................................................................................... 83 Inleiding ........................................................................................... 83


pagina 5 van 113

4.1 4.2 4.3

De vraag op de arbeidsmarkt................................................ 83 Het aanbod op de arbeidsmarkt............................................ 86 Conclusie: vergelijking vraag en aanbod .............................. 87

5.

PERSPECTIEF BEROEPSPRAKTIJKVORMINGSPLAATSEN VOOR DEELNEMERS .............................................................. 89 Inleiding ........................................................................................... 89 5.1 De vraag naar bpv-plaatsen vanuit het onderwijs: aantal leerlingen................................................... 89 5.2 De vraag naar bpv-plaatsen vanuit het onderwijs: aantal bpv-plaatsen.............................................. 91 5.3 De vraag naar bpv-plaatsen vanuit de arbeidsmarkt.......................................................................... 92 5.4 Het aanbod van bpv-plaatsen.................................................... 95 5.5 Vergelijking vraag en aanbod bpv-plaatsen .............................. 95

6.

EINDCONCLUSIE: HET BPV-PERSPECTIEF IN RELATIE TOT HET ARBEIDSMARKTPERSPECTIEF ............................................. 97

DEEL 4: SCHOONMAAK- EN GLAZENWASSERSBRANCHE ................................................ 98 1.

BESCHRIJVING VAN DE ARBEIDSMARKT............................ 99 Inleiding ........................................................................................... 99 1.1 Bedrijven in de sector Schoonmaak en Glazenwassen ....................................................................... 99 1.2 Werknemers in de sector Schoonmaak en Glazenwassen ..................................................................... 100

2.

BESCHRIJVING VAN DE ONDERWIJSMARKT............................................................... 101

3.

BESCHRIJVING VAN DE BPV-MARKT ................................. 103

4.

ARBEIDSMARKTPERSPECTIEVEN VOOR GEDIPLOMEERDE SCHOOLVERLATERS MBO ......................................................................................... 104 Inleiding ......................................................................................... 104 4.1 De vraag op de arbeidsmarkt .................................................. 104 4.2 Het aanbod op de arbeidsmarkt .............................................. 106 4.3 Conclusie: vergelijking vraag en aanbod................................. 106


pagina 6 van 113

5

PERSPECTIEF BEROEPSPRAKTIJKVORMINGSPLAATSEN VOOR DEELNEMERS ............................................................ 107

6. CONCLUSIE: HET BPV-PERSPECTIEF IN RELATIE TOT HET ARBEIDSMARKTPERSPECTIEF ........................................... 109 VERANTWOORDING......................................................................... 110 BRONVERMELDING ......................................................................... 112


pagina 7 van 113

Samenvatting Schilderen en Onderhoud

In de sector Schilderen en Onderhoud zijn bijna 3.200 bedrijven actief die de CAO voor het Schilders, afwerkings- en glaszetbedrijf hanteren. Bij de bedrijven werken in totaal bijna 24.000 werknemers. Daarnaast kent de sector bijna 8.000 zelfstandigen zonder personeel (ZZP-ers). Het aantal bedrijven met personeel dat onder de CAO voor Schilderen en Onderhoud valt is de afgelopen jaren gedaald. Ook het aantal werknemers is gedaald. Doordat het aantal ZZP-ers sterk is gestegen is het aantal werkenden in de sector de afgelopen jaren gelijk gebleven. Het aantal leerlingen binnen de sector is tussen schooljaar 2006/2007 en 2007/20008 met 5 procent gestegen tot ruim 4.000. In diezelfde periode is het aantal erkende leerbedrijven met 4 procent gegroeid tot ruim 4.300. In de sector Schilderen en Onderhoud zijn voor 2009 ruim voldoende beroepspraktijkvormingsplaatsen beschikbaar voor leerlingen. Wel kan het in sommige gevallen wat lastiger zijn voor leerlingen om een bpv-plaats te vinden omdat sommige werkgevers. door de huidige kredietcrisis, voorzichtiger worden met het aannemen van personeel. Het is echter nog onzeker welke invloed de kredietcrisis zal hebben op de sector. Verwacht wordt dat de huidige BBL-leerlingen na het behalen van hun diploma bij hun werkgever kunnen blijven werken. Het arbeidsmarktperspectief is daarmee goed. Voor BOL-leerlingen kan het in 2009 lastiger zijn om na het behalen van hun diploma in de sector te gaan werken.

Afbouw

In de sector afbouw zijn bijna 1.800 bedrijven actief die de CAO voor de Afbouw hanteren. Bij deze bedrijven werken 13.000 werknemers. Daarnaast kent de sector ruim 5.900 ZZP-ers. Het aantal bedrijven met personeel dat onder de CAO voor de Afbouw valt is de afgelopen jaren stabiel gebleven, net als het aantal werknemers. Het aantal ZZP-ers in de afbouw is gestegen.


pagina 8 van 113

Het aantal leerlingen in de Afbouw is tussen schooljaar 2006/2007 en 2007/2008 gestegen met 23 procent tot 927 leerlingen. Met name het aantal leerlingen op niveau 2 is gestegen. Tussen schooljaar 2006/2007 en 2007/2008 is het aantal erkende leerbedrijven gegroeid. Voor het werkveld Stukadoren bedroeg de groei 11 procent. Binnen het werkveld Wand- en plafondmontage is het aantal erkende leerbedrijven gestegen van 108 naar 131. Het EIB verwacht dat de werkgelegenheid in de sector in 2009 zal dalen met 2 procent, en in 2010 zal dalen met 4 procent. Hierdoor kan het voor leerlingen in 2009 en 2010 moeilijk worden om een bpv-plaats te krijgen. Er zullen vanuit Savantis en de branche dan ook extra inspanningen moeten worden verricht om het aantal leerlingen in de Afbouw op peil te houden. Consulenten van Savantis verwachten dat de BBL-leerlingen die nu in opleiding zijn bij hun werkgever kunnen blijven werken. Het arbeidsmarktperspectief van de huidige leerlingen is daarmee goed.

Reclame, Presentatie en Communicatie

De sector Reclame, Presentatie en Communicatie bestaat uit diverse creatieve branches. Een aantal van deze branches is collectief georganiseerd, een aantal niet. Er zijn hierdoor helaas geen precieze gegevens bekend over het aantal bedrijven en werknemers in de sector. Op basis van CBS-gegevens wordt geschat dat er binnen de sector aan bureauzijde zo’n 25.000 bedrijven actief zijn. Het aantal werkenden aan de bureauzijde wordt geschat op 50.000. Zowel het aantal werkenden als het aantal bedrijven is tussen 2007 en 2008 met 8 procent gestegen. Er zijn geen precieze gegevens beschikbaar over het aantal bedrijven aan klantzijde waar ook een groot aantal RPC medewerkers werkzaam is. Het totaal aantal werknemers in de sector wordt geschat tussen de 116.000 en 214.00 Het aantal leerlingen binnen de sector Reclame, Presentatie en Communicatie is tussen schooljaar 2006/2007 en 2007/2008 gegroeid, met name op niveau 2. Het aantal leerlingen binnen kwalificaties die met de kenniscentra GOC en PMLF worden gedeeld is sterk gestegen op niveau 4. Het aantal leerbedrijven binnen de sector is tussen schooljaar 2006/2007 en 2007/2008 met bijna 20 procent gestegen. De sector Reclame, Presentatie en Communicatie is een conjunctuurgevoelige sector. Er wordt dan ook verwacht dat de kredietcrisis veel invloed zal hebben op de sector. Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

pagina 9 van 113

Bij vergelijking van de vraag en het aanbod van bpv-plaatsen kan geconstateerd worden dat er over het algemeen ruim voldoende bpv-plaatsen zijn in de sector Reclame, Presentatie en Communicatie. Er is een aantal uitzonderingen. Opleidingsadviseurs van RPC melden dat het in Zeeland (CWI-district Zuid-West) voor DTP-ers en Signmakers voor een aantal leerlingen af en toe lastig is om een stageplaats te vinden. Hetzelfde geldt voor een aantal leerlingen Medewerker Fotografie in de regio Twente (CWI-district Oost). In Amsterdam (CWI-district Noord-West) is het voor een beperkte groep leerlingen die de uitstroomdifferentiatie Stand-, winkel- en decorvormgever van de opleiding Vormgeving Ruimtelijke Presentatie en Communicatie volgen lastig om een stageplaats te krijgen. Wellicht krijgt ook een aantal leerlingen in de regio Zuid-Oost van deze opleiding niet altijd even makkelijk een stageplaats. Niet elke subbranche binnen de sector zal even hard worden getroffen door de kredietcrisis. Er wordt verwacht dat het voor een deel van de gediplomeerde leerlingen soms lastig wordt om direct in de sector aan het werk te gaan.

Schoonmaak en Glazenwassen

In de sector Schoonmaak en Glazenwassen zijn bijna 6.300 bedrijven actief. Het aantal bedrijven is over de afgelopen 5 jaar met 11 procent gegroeid. Er werken tussen de 180.000 en 200.000 werknemers in de sector. Sinds 2007 is het mogelijk om binnen de opleiding Arbeidsmarktgekwalificeerd Assistent als stage schoonmaakwerkzaamheden bij een schoonmaakbedrijf te verrichten. Deze leerlingen kunnen op school een extra module "Assistent Schoonmaker" volgen. Zo'n 600 leerlingen hebben de opleiding tot nu toe gevolgd, of volgen deze op dit moment. Vanaf 2008/2009 is het mogelijk om de opleiding Medewerker Schoonmaken Glazenwassen op niveau 2 te volgen. Op dit moment zijn er 28 leerlingen die deze opleiding volgen. Om de groei van het aantal leerlingen op te vangen zijn sinds 2007 veel leerbedrijven erkend. Voor de leerlingen zijn er dan ook ruim voldoende mogelijkheden voor leerlingen om een bpv-plaats te krijgen. Binnen de sector Schoonmaak en Glazenwassen bestaat, onder andere door de grote vervangingsvraag een grote behoefte aan gekwalificeerd personeel. Het arbeidsmarktperspectief voor leerlingen die een opleiding Schoonmaken en Glazenwassen hebben gevolgd is dan ook goed.


pagina 10 van 113

Inleiding Voor u ligt het rapport Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie 2008/2009 van Savantis Vakcentrum Afbouw en Onderhoud, Presentatie en Communicatie. Het document is in vier delen opgesplitst, ieder deel beschrijft de arbeidsmarkt voor een specifieke sector: Deel 1: Schilderen en Onderhoud Deel 2: Afbouw Deel 3: Reclame, Presentatie en Communicatie Deel 4: Schoonmaak en Glazenwassen. De vier delen bevatten de volgende hoofdstukken: In hoofdstuk 1 wordt de arbeidsmarkt voor de betreffende sector inzichtelijk gemaakt. Er wordt een beschrijving gegeven van de bedrijven en van de werknemers die er werkzaam zijn. In hoofdstuk 2 wordt vervolgens een beschrijving van de onderwijsmarkt gegeven: welke kwalificaties er in de betreffende sectoren worden aangeboden, hoeveel leerlingen per kwalificatie en welke onderwijsinstellingen deze kwalificaties aanbieden. Daaropvolgend 1 wordt in hoofdstuk 3 de bpv-markt beschreven. Het betreft hier met name een kwantitatieve beschrijving van de leerbedrijven. In hoofdstuk 4 staat de vraag en aanbod van arbeidsplaatsen centraal. In hoofdstuk 5 de vraag en aanbod van bpv-plaatsen. In hoofdstuk 6 worden het bpv-perspectief en arbeidsmarktperspectief met elkaar vergeleken, om zo te komen tot een eindconclusie. Tenslotte volgt nog een verantwoording van de wijze waarop dit rapport tot stand is gekomen.

1

Bpv staat voor beroepspraktijkvorming


pagina 11 van 113


pagina 12 van 113

Deel 1: Schilderen en Onderhoud


pagina 13 van 113

1

Beschrijving van de arbeidsmarkt

Inleiding

In dit hoofdstuk wordt de arbeidsmarkt in de sector Schilderen en Onderhoud inzichtelijk gemaakt. De ontwikkeling van het aantal bedrijven en werknemers in de sector staat centraal. De onderstaande informatie is gebaseerd op gegevens van A&O Services. A&O Services registreert bedrijven en hun werknemers die aangesloten zijn bij de CAO Schilderen. De gepresenteerde gegevens gaan dus alleen over schildersbedrijven waar de CAO op van toepassing is. De beroepsgroep (kolom) schilderen en industrie-schilderen is aanzienlijk groter. Hierover zijn echter geen exacte gegevens over bekend.

1.1

Bedrijven in de sector Schilderen en Onderhoud

In de sector zijn bijna 3.200 bedrijven actief die de CAO voor het Schilders, afwerkings- en glaszetbedrijf hanteren. Bij de bedrijven werken in totaal bijna 24.000 werknemers. De meeste bedrijven zijn klein, 80 procent van de bedrijven heeft minder dan 10 werknemers in dienst. Daarnaast kent de sector bijna 8.000 zelfstandigen zonder personeel (ZZP-ers)2. Het aantal ZZP-ers is de afgelopen jaren gestegen. Het aantal bedrijven met personeel is in die periode gedaald. De daling van het aantal bedrijven met personeel is de laatste jaren afgezwakt. De volgende figuur laat dit zien.

2

Regioplan (2008). Schilder in het grijs.


pagina 14 van 113

Figuur 1 Aantal bedrijven met personeel naar grootte behorende tot de CAO voor het schilders afwerkings- en glaszetbedrijf 2001-2007

3900

3751

3700

3674 3481

3500

3391 3249

3300

3188

3167

2006

2007

3100 2900 2700 2500 2001

1.2

2002

2003

2004

2005

Werknemers in de sector Schilderen en Onderhoud

In de sector zijn in 2007 bijna 24.000 werknemers actief die onder de CAO voor het Schilders, afwerkings- en glaszetbedrijf vallen. Het aantal werknemers is de afgelopen jaren gedaald. Deze daling van het aantal werknemers wordt echter gecompenseerd met een stijging van het aantal ZZP'ers. Tabel 1 Aantal werknemers en ZZP-ers, 2005-2007

Werknemers ZZP-ers

2005 Abs. % 27.731 85% 4.989 15%

2006 Abs. % 26.497 80% 6.275 20%

2007 Abs. % 23.688 75% 7.953 25%

Totaal

32.720

32.772

31.641

100%

100%

100%

Het aantal ZZP'ers in de sector Schilderen en Onderhoud is de afgelopen jaren sterk gegroeid. Waren er in 1997 nog 1.055 ZZP'ers, in 2007 is dit aantal 7.953. Ten opzichte van 2006 is het aantal geregistreerde ZZP'ers met 27 procent toegenomen. Hoogst waarschijnlijk betreft dit deels een administratieve stijging. Doordat de registratie van ZZP'ers verbetert, is het aantal ZZP'ers steeds beter in beeld te brengen. Het is niet duidelijk hoe sterk de werkelijke stijging van het aantal ZZP'ers in de sector Schilderen en Onderhoud precies is.


pagina 15 van 113

Er wordt verwacht dat door de verbeterde registratie deze ontwikkeling de komende jaren beter gemonitord kan worden. Overigens is het totale aantal mensen dat in de sector werkt nog groter, er werken namelijk ook (buitenlandse) uitzendkrachten en werknemers die binnen een andere CAO schilderwerkzaamheden uitvoeren (bijvoorbeeld in dienst van sociale werkvoorzieningen, de aannemerij etc.). Betrouwbare cijfers over deze groep ontbreken. Ruim 80 procent van de werknemers werkt als uitvoerende. Tweederde van deze uitvoerende werknemers werkt als onderhoudsschilder. Ongeveer 10 procent van het werknemersbestand bestaat uit zogenaamd UTA-personeel, hiertoe behoren ondermeer uitvoerders, hoger technisch personeel en administratief- en winkelpersoneel. Het aandeel 55-plussers in de sector is sinds 1997 sterk gestegen; in 1997 was 5 procent binnen de sector 55 jaar of ouder, in 2007 is dit percentage 16 procent2. In vergelijking met de bouwsector en met Nederland als geheel is het personeel in de schilderssector sterker vergrijsd. Het aantal werknemers tussen de 25 en 45 jaar loopt terug.


pagina 16 van 113

2

Beschrijving van de onderwijsmarkt

Inleiding

In dit hoofdstuk wordt weergegeven welke kwalificaties in de sector Schilderen en Onderhoud aangeboden worden. Daarbij wordt weergegeven hoeveel leerlingen per kwalificatie in opleiding zijn en bij welke onderwijsinstellingen deze kwalificaties aangeboden worden. In de sector Schilderen en Onderhoud worden de meeste leerlingen opgeleid via de Beroepsbegeleidende leerweg (BBL). Het aantal leerlingen dat bij een ROC opgeleid wordt via de Beroepsopleidende leerweg (BOL) is in de afgelopen jaren toegenomen. Er komen steeds meer gegevens beschikbaar over de instroom, uitstroom en doorstoom in het beroepsonderwijs (vmbo-mbo-hbo). Op dit moment zijn de gegevens echter nog beperkt.

2.1 Aangeboden kwalificaties

In de sector Schilderen en Onderhoud wordt onderscheid gemaakt tussen de kwalificaties in de werkvelden Schilderen en Onderhoud en Industriële lakverwerking. De onderverdeling in niveaus en kwalificaties voor de sector Schilderen en Onderhoud is weergegeven in onderstaande tabel. Tabel 2 Sector Schilderen en Onderhoud – Kwalificatiestructuur op basis van eindtermen Werkveld Kwalificatie Niveau Crebo- Leerweg 3 code Betonreparatie Schilderen en Onderhoud

Betonreparateur4 Assistent Schilder Schilder Glaszetter Gezel Schilder Gezel Glaszetter Restauratieschilder

2 1 2 2 3 3 4

3

10168 BBL 10797 BBL/BOL 10178 BBL/BOL 10807 BBL 10175 BBL 10805 BBL 10174 BBL

De CREBO-code is het nummer waaronder de opleiding bij OCW staat ingeschreven. 4 Slechts een heel enkele keer volgt een leerling van Savantis deze opleiding. De meeste leerlingen volgen de opleiding via Fundeon. Deze kwalificatie wordt dan ook niet verder opgenomen in de tabellen en figuren. Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

pagina 17 van 113

Werkveld

Industriële Lakverwerking

Kwalificatie

Niveau Crebo- Leerweg 3 code

Specialist Interieurafwerking Kaderfunctionaris Bescherming en Afwerking Uitvoerder Afbouw en Onderhoud Assistent Industrieel Lakverwerker/ Metaalconserveerder Assistent Industrieel Lakverwerker Metaalconserveerder Industrieel Lakverwerker Vakkracht Industrieel Lakverwerker Vakkracht Industriële Lakverwerking Metaal Vakkracht Industriële Lakverwerking Hout Chef Lakkerij

4 4 4 1

10777 10806 10840 10885

BBL BOL BBL BBL

1 2 2 3 3 3 4

10164 BBL/BOL 10883 BBL 10886 BBL 10882 BBL 10158 BBL 10159 BBL 10157 BBL

Bron: Savantis

Tabel 3 Werkveld Schilderen en Onderhoud – Competentiegerichte kwalificatiestructuur (experimenteerregeling) Uitstroomdifferentiatie Niveau Crebo- Leerweg code Assistent Schilderen/ Industriële Lakverwerking Medewerker Schilderen

Specialist Schilderen

Middenkaderfunctionaris

Assistent Schilderen/ Industriële Lakverwerking Assistent Schilder Schilder5 Schilder Gezel Schilder (niveau 3) Gezel Schilder (aankomend voorman) Gezel Schilder (afwerking en interieurs) Gezel Schilder (totaalonderhoud) Specialist Schilderen Specialist Decoratie en Restauratie Specialist Interieur en Decoratie Middenkaderfunctionaris Afbouw en Onderhoud Calculator/Onderhoudsspecialist Kleur- en Interieuradviseur Ondernemer Uitvoerder

Bron: Savantis 5

Betreft een kwalificatie in het kader van de proeftuinregeling.


pagina 18 van 113

1

91440 BBL/BOL

1 2 2 3

91444 BBL/BOL 75503 BBL/BOL 91450 BBL/BOL 91460 BBL

3

91461

BBL

3

91462

BBL

3 4 4 4

91463 92740 92741 92742

BBL BBL BBL BBL

4

92680

BBL

4 4 4 4

92681 92682 92683 92684

BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL

In de opleiding tot Uitvoerder Afbouw en Onderhoud en de opleiding tot Middenkaderfunctionaris Afbouw en Onderhoud kunnen ook leerlingen uit de sector Afbouw instromen. Omdat de meeste leerlingen afkomstig zijn uit de sector Schilderen en Onderhoud, zijn de leerlingaantallen binnen deze sector weergegeven. Tabel 4 Werkveld Industriële lakverwerking – Competentiegerichte kwalificatiestructuur (experimenteerregeling) Kwalificatie Uitstroomdifferentiatie Niveau Crebo- Leerweg code Assistent Schilderen / Assistent Schilderen/ Industriële 1 91440 BBL/BOL Industriële Lakverwerking Lakverwerking Assistent Lakspuiter 1 91441 BBL Assistent Metaalconserveerder 1 91442 BBL Assistent Poedercoater 1 91443 BBL Medewerker Industriële Industrieel Lakverwerker 2 92710 BBL Lakverwerking Jachtschilder 2 92711 BBL Lakspuiter 2 92712 BBL Metaalconserveerder 2 92713 BBL Poedercoater 2 92714 BBL Vakkracht Industrieel Lakverwerker 3 92720 BBL Vakkracht Jachtschilder 3 92721 BBL Vakkracht Lakspuiter 3 92722 BBL Vakkracht Metaalconserveerder

3

92723

BBL

Bron: Savantis

2.2 Aantal deelnemers

In de volgende twee tabellen is het aantal leerlingen Schilderen en Onderhoud exclusief Industriële lakverwerking weergegeven. Beide tabellen bevatten zowel BOL als BBL leerlingen.


pagina 19 van 113

Tabel 5 Aantal leerlingen Schilderen en Onderhoud naar niveau (exclusief Industriële lakverwerking), 2006/2007-2007/2008 2006/ 2007/ % Opleidingsniveau 2007 2008 +14% Niveau 1 280 319 +9% Niveau 2 1.429 1.557 -2% Niveau 3 678 666 +2% Niveau 4 1.288 1.310 +5% Totaal 3.675 3.852 Bron: CFI

Tabel 6 Aantal leerlingen Schilderen en Onderhoud naar opleiding (exclusief Industriële lakverwerking) en CWI-district6, 2007/2008 CWI-district

Naam kwalificatie Assistent Schilder Schilder Glaszetter Gezel Schilder Gezel Glaszetter Kaderfunctionaris Middenkaderfunctionaris Afbouw en Onderhoud Middenkaderfunctionaris Kleur en interieur Restauratieschilder Specialist interieurafwerking Specialist decoratie en restauratie Uitvoerder afbouw en Onderhoud Totaal

Niveau 1 2 2 3 3 4

17 140 <5 47 20

42 397 <5 172 <5 133

54 288 <5 125 <5 158

4

61

161

173 19

4

58 172 <5 79

78 251 <5 128 <5 24 21

6

4

8

22

26

462

9

101

116

28

12

88

9

12

27

25

7

4

5

<5

4

<5

<5

<5

<5

52

62

55

30

44

23

18

192

4

21

7

63 319 291 1.544 13 <5 112 663 <5 363 6

316 1.002 839 407 575 697 3.852

Bron: CFI

6

Van 16 leerlingen is onbekend in welk CWI-district zij wonen of zij wonen in het buitenland. Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

pagina 20 van 113

De opleidingen binnen het werkveld Industriële lakverwerking kunnen alleen via BBL gevolgd worden. Onderstaande tabellen bevatten dus alleen BBLleerlingen. Tabel 7 Aantal leerlingen Industriële lakverwerking naar niveau, 2006/20072007/2008 2006/ 2007/ Opleidingsniveau 2007 2008 Niveau 1 22 21 Niveau 2 105 102 Niveau 3 28 39 Niveau 4 9 6 Totaal 164 168 Bron: CFI

Tabel 8 Aantal leerlingen Industriële lakverwerking naar niveau naar CWIdistrict7, 2007/2008 CWI-district

Niveau Niveau 1 Niveau 2 15 Niveau 3 <5 Niveau 4 19 Totaal

38 17 <5 57

10 16 <5 <5 34

10 8 <5

6 <5

17 7

20

10

24

21 102 39 6 168

Bron: CFI

7


pagina 21 van 113

2.3 Instroom van vmbo/uitstroom naar hbo

De bedrijfstak heeft als doelstelling om de instroom vanuit het vmbo op peil te houden en doet jaarlijks forse investeringen om dit doel te realiseren. Er wordt onder meer aandacht besteed aan de plaats die het Schildersvak inneemt in de vmbo-afdeling Bouwtechniek en er is gerichte aandacht voor de kleine mboopleidingen, die vaak niet bekend (genoeg) zijn in het vmbo. Gegevens over de instroom van het vmbo naar het mbo zijn beperkt. Wel is er informatie over de vooropleiding van mbo-leerlingen. Uit onderstaande tabel blijkt dat de vooropleiding van leerlingen Schilderen en Onderhoud zeer divers is. Ruim een kwart van de leerlingen heeft een andere mbo-opleiding als vooropleiding. Dit zijn onder andere de leerlingen die van een opleiding Schilderen en Onderhoud op niveau 1,2 of 3 doorstromen naar niveau 2,3 of 4. Tabel 9 Vooropleiding leerlingen Schilderen en Onderhoud (inclusief Industriële lakverwerking), 2007/2008 Aantal Basisvorming of lager Vmbo Vmbo theoretische leerweg (mavo), havo, vwo, hbo Andere mbo-opleiding Totaal

980 1.211 762 1.067 4.020

Percentage 24% 30% 19% 27% 100%

Bron: CFI

Er zijn slechts beperkte gegevens beschikbaar over de doorstroom naar het hbo. Volgens de Hbo-raad is van de instroom op het hbo het aandeel dat afkomstig is van het mbo in 2007 van 28 naar 30 procent gestegen. Binnen de technische en natuurwetenschappelijke opleidingen is het aandeel mboleerlingen in de instroom zelfs 35 procent. Het onderzoeksbureau ResearchNed heeft in opdracht van de mbo-raad en de hbo-raad onderzoek uitgevoerd naar de doorstroom van mbo naar hbo. Van dit onderzoek zijn enkele gegevens beschikbaar gesteld aan de kenniscentra beroepsonderwijs en bedrijfsleven (KBB's). Het gaat om leerlingen die tussen 1/10/2005 en 30/9/2006 een mbo niveau 4 diploma hebben behaald en die het schooljaar daarna, op 1 oktober 2006, een hbo-opleiding volgen.


pagina 22 van 113

Voor de sector Schilderen en Onderhoud zijn 110 BOL-4 leerlingen van de opleiding Kaderfunctionaris Afbouw en Onderhoud doorgestroomd naar het hbo. Dit is 32 procent van het totaal aantal leerlingen Schilderen en Onderhoud dat in die periode een mbo niveau 4 diploma heeft behaald. 46 procent van de leerlingen die doorstromen is een opleiding in het hoger kunstonderwijs gaan volgen. De opleiding Vormgeving is van het hoger kunstonderwijs met 37 leerlingen het populairst. 2.4 Uitvoeringslocaties

In onderstaande tabel staat aangemerkt welke scholen voor welke richting opleiden. Tabel 10 Uitvoeringslocaties Sector Schilderen en Onderhoud

CWI-district Midden-West

Noord

Noord-West Oost

Zuid-Oost

8

Onderwijsinstelling Mondriaan Onderwijsgroep ROC id college ROC Leiden ROC Flevoland ROC ASA SBBO ROC Midden Nederland – Gildevaart Nimeto Utrecht Koninklijke Effatha Guyot Groep ROC Noorderpoortcollege/ ROC 8 Drenthe College ROC Friesland College ROC van Amsterdam ROC Horizon College ROC Aventus/ ROC Graafschap College ROC van Twente ROC Rijn IJssel / ROC Nijmegen e.o. ROC Rivor CIBAP ROC Deltion College ROC Eindhoven/ ROC Ter AA Arcus College ROC Gilde Opleidingen

Opleidingslocatie ’s-Gravenhage Gouda Leiden Lelystad Leusden Nieuwegein Utrecht Zoetermeer Assen

X X X X X X X X

Leeuwarden Amsterdam Heerhugowaard Zutphen Enschede Nijmegen Tiel Zwolle Zwolle Nuenen Heerlen Roermond

X X X X X X X X X X X X

Betreft een gezamenlijke opleidingslocatie.


pagina 23 van 113

X

X

X X X

X X X X

X

X X X

CWI-district

Zuid-West

Onderwijsinstelling ROC Koning Willem I College ROC Midden-Brabant ROC West-Brabant – Markiezaatcollege/Radius College SintLucas ROC Da Vinci College ROC Albeda College ROC Westerschelde


Opleidingslocatie Rosmalen Tilburg Bergen op Zoom/Breda Boxtel Dordrecht Rotterdam Terneuzen

pagina 24 van 113

X X X X X X X

X

X X X X

3

Beschrijving van de bpv-markt

Inleiding

In de sector Schilderen en Onderhoud wordt onderscheid gemaakt tussen de Schildersbedrijven (inclusief totaalonderhoud) en de bedrijven in de Industriële lakverwerking. Hieronder vallen bedrijven die zich met name bezighouden met spuiten en/of coaten van objecten. In onderstaande tabellen is het aantal erkende leerbedrijven van de sector Schilderen en Onderhoud gesplitst in twee groepen, namelijk de groep die de CAO voor het Schilders-, Glaszet- en Afwerkingsbedrijf hanteert (CAO SAG), en de groep ‘Overige’. Deze groep bestaat uit bedrijven die een andere CAO hanteren, omdat ze aan schilderwerk gerelateerde werkzaamheden uitvoeren (bijv. verfgroothandels en woninginrichtingsbedrijven). Daarnaast bestaat deze groep uit zelfstandigen zonder personeel die geen CAO hanteren. Tabel 11 Sector Schilderen en Onderhoud – Aantal erkende leerbedrijven per 31 juli 2008 Aantal erkend CWI-district op 31/7/2008 CAO SAG Overig Totaal Noord Oost Midden-West Noord-West Zuid-West Zuid-Oost Totaal

251 609 408 281 308 391 2.248

242 472 338 200 180 227 1.659

493 1.081 746 481 488 618 3.907


pagina 25 van 113

Tabel 12 Sector Schilderen en Onderhoud – Aantal actieve leerbedrijven, schooljaar 2007/2008 CWI-district CAO SAG Overig Totaal Noord Oost Midden-West Noord-West Zuid-West Zuid-Oost Totaal

94 322 234 158 172 191 1.171

57 128 107 57 52 59 460

151 450 341 215 224 250 1.631

Gemiddeld is 42 procent van de erkende leerbedrijven in de sector Schilderen en Onderhoud actief, dat wil zeggen, het bedrijf heeft een of meer leerlingen in dienst gehad in schooljaar 2007/2008. Er zijn ruim 3.000 Schildersbedrijven die de CAO voor het Schilders-, Glaszeten Afwerkingsbedrijf hanteren. Hiervan waren er op 31 juli 2008 2.248 bedrijven erkend als leerbedrijf; dit is 71 procent. Daarnaast zijn er nog 1.659 bedrijven erkend als leerbedrijf, die een andere of geen CAO voeren. Hierbij horen onder andere de interieurbedrijven, waar leerlingen stage lopen voor de kwalificatie Specialist Interieur en Decoratie. Van de bijna 8.000 zelfstandigen zonder personeel is 9 procent erkend als leerbedrijf. Tabel 13 Werkveld industriële lakverwerking- erkende en actieve leerbedrijven

CWI-district

Aantal erkend op 31/7/2008

Aantal actief Schooljaar 2007/2008

Noord Oost Midden-West Noord-West Zuid-West Zuid-Oost Totaal

68 148 43 28 44 79 410

8 39 12 8 16 22 105

In het werkveld Industriële lakverwerking is gemiddeld 26% van de erkende leerbedrijven actief. Vergeleken met 31 juli 2007 is het aantal leerbedrijven in de sector Schilderen en Onderhoud met 4 procent gestegen (op die datum waren er 3.757 bedrijven erkend). In de Industriële Lakverwerking waren per 31 juli 2007 401 bedrijven erkend als leerbedrijven; de toename bedraagt hier 2 procent.


pagina 26 van 113

3.2 BPV-plaatsen

In de sector Schilderen en Onderhoud worden de meeste leerlingen opgeleid via de Beroepsbegeleidende leerweg (BBL). Iedere BBL-leerling heeft een bpv-plaats nodig. Leerlingen binnen de BOL lopen één of meerdere keren tijdens hun studie stage. Wij gaan er daarom vanuit dat elke BOL-leerling ook een bpv-plaats bezet. het aantal bezette bpv-plaatsen komt dus ongeveer overeen met het aantal leerlingen in opleiding. Het aantal beschikbare bpv-plaatsen is (nog) niet goed weer te geven; wel kan geconcludeerd worden dat de ondergrens van het aantal beschikbare bpvplaatsen wordt bepaald door het aantal leerbedrijven, zoals genoemd in paragraaf 3.1. We kunnen (nog) niet in beeld brengen voor hoeveel leerlingen leerbedrijven plaats hebben. We veronderstellen dat er binnen het werkveld industrie vaak meer plaatsen zijn voor leerlingen per leerbedrijf, omdat relatief veel grote bedrijven erkend zijn. Het aantal aangenomen leerlingen binnen de BBL-opleiding voor schilderen wordt sterk beïnvloed door het aannamebeleid van de samenwerkingsverbanden. Daarnaast worden door de opleidingsadviseurs nog leerlingen geplaatst bij individuele leerbedrijven. Bij de kleinere opleidingen als glaszetten en industrieopleidingen bleek in de afgelopen periode meer vraag naar leerlingen dan aanbod. Onbekendheid en imagoproblemen liggen daaraan ten grondslag.


pagina 27 van 113

3.3 Aantal leerwerktrajecten in het vmbo

Sinds 2002 is het voor vmbo-leerlingen mogelijk een leerwerktraject te volgen in de sector Schilderen en Onderhoud. Er is toen gestart met het aanbieden van leerwerktrajecten Schilderen. Later werd het ook mogelijk een leerwerktraject in andere richtingen te volgen. Het aantal leerwerktrajecten Schilderen is de afgelopen jaren teruggelopen. Onderstaande tabel biedt een overzicht van het aantal leerlingen in leerwerktrajecten. Door het wegvallen van afdelingen op de VMBO’s, zoals schilderen, weten decanen en leerlingen steeds minder de weg te vinden naar de sector. Leerwerktrajecten voor de sector dreigen daardoor in de vergetelheid te raken. Tabel 14 Sector Schilderen en Onderhoud - Aantal leerlingen Leerwerktrajecten

Schooljaar 2007/2008 2006/2007 2005/2006 2004/2005 2003/2004 2002/2003

Leerwerktraject Schilderen

Leerwerktraject Glaszetten

19 33 42 32 41 26

<5 -


pagina 28 van 113

4

Arbeidsmarktperspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters MBO

Inleiding In dit hoofdstuk worden vraag en aanbod van arbeidsplaatsen in de sector Schilderen en Onderhoud beschreven, op basis van de diverse factoren die hierop van invloed zijn. Tenslotte worden vraag en aanbod met elkaar vergeleken. 4.1 De vraag op de arbeidsmarkt Dat de huidige kredietcrisis grote gevolgen heeft voor de arbeidsmarkt is duidelijk. Hoe groot de gevolgen zullen zijn is echter nog niet duidelijk. Zo worden voorspellingen over de gevolgen voor de economie steeds bijgesteld. De hieronder genoemde gegevens zullen naar verwachting redelijk snel achterhaald worden. Volgens de ramingen van het Centraal Planbureau (december 2009) zal de economische groei in 2008 terugvallen tot 2,25 procent. Voor 2009 wordt een krimp van de economie verwacht van -0,75 procent. In maart 2008 werd door het CPB voor 2009 nog een groei van 1,75 procent verwacht. Het CPB verwacht overigens voor 2010 een economische groei van 1 procent. De OESO (de Organisatie van Economische Samenwerking en Ontwikkeling) verwacht dat de Nederlandse economie in 2009 zal krimpen met 0,2 procent9. Verder verwacht het CPB dat de werkloosheid in Nederland in 2009 toe zal nemen tot 4,5 procent en 6,5 procent in 201010. Dit is in vergelijking met andere landen nog steeds laag. Daarnaast kent Nederland door de krappe 11 arbeidsmarkt een groot aantal vacatures: 252.000 . In deze paragraaf wordt de vraag op de arbeidsmarkt in de sector Schilderen en Onderhoud beschreven. De behoefte aan personeel (de werkgelegenheid) in de bedrijfstak is afhankelijk van meerdere factoren, waaronder de schildersproductie en de arbeidsproductiviteit. Daarnaast speelt de vervangingsvraag een rol.

9

Nederlandse economie krimpt 0,2% in 2009-OESO, Het Financiële Dagblad, 25/11/2008. 10 CPB (2008). Macro Economische Verkenning 2009, december 2008. 11 CBS (2008). Aantal vacatures nog steeds groot, Persbericht 13/11/2008. Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

pagina 29 van 113

Omdat de gevolgen van de kredietcrisis nog niet ten volle zichtbaar zijn, moeten de gepresenteerde gegevens en conclusies met de nodige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd. Productie De laatste ramingen van het EIB voor de sector Schilderen en Onderhoud dateren van 2007. Die ramingen zijn opgenomen in het Arbeidsmarktadvies van vorig jaar. Ter illustratie wordt de raming van de schildersproductie in 2007 in onderstaande tabel weergegeven. Tabel 15 Raming van de productie van schildersbedrijven per sector, mln euro, excl. btw, prijzen 2006 2007 2008 2009 2012 Onderhoud woningen 998 1.027 1.047 1.122 Onderhoud utiliteitsgebouwen 537 558 572 616 Investeringen woningen12 490 532 566 557 Investeringen utiliteitsgebouwen 231 253 269 294 Overige activiteiten13 453 471 480 505 Totaal schildersbranche index 2006=100 Bron: EIB

2.710 104,3

2.840 109,4

2.934 113,0

3.095 119,2

Uit de tabel blijkt dat het EIB vorig jaar een groei van de schildersproductie verwachtte van een paar procent per jaar. Het EIB schat nu dat de bouwproductie als geheel in 2009 en 2010 in totaal met 10 procent zal dalen. Het is volgens Savantis echter niet waarschijnlijk dat de sector Schilderen en Onderhoud deze neergaande trend in die mate zal volgen. Nieuwbouwactiviteiten vormen nog geen 10 procent van het totale schilderwerk. Aangenomen wordt dat de bouwproductie de komende jaren nog wel zal groeien, maar dat deze groei terug zal vallen tot 0 á 1 procent14. Uit onderzoek van Werkspot.nl blijkt dat de stagnering van de huizenverkoop als gevolg van de kredietcrisis een positief effect heeft op onderhoud en kleine verfraaiingen aan huizen die te koop staan. Met name schilderwerk is 15 populair . Onderzoek van USP Marketing Consultancy onder consumenten bevestigt dat veel mensen eerder investeren in hun huidige woning dan dat zij

12 13

Nieuwbouw + herstel en verbouw Metaalschilderwerk etc.

14

EIB (2008). Sterke krimp van bouwproductie in 2009 en 2010, Persbericht op www.eib.nl, 11 november 20008. 15 Crisis stimuleert klein onderhoud, Eisma's Schildersblad, 5 november 2008. Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

pagina 30 van 113

16

verhuizen . Eventuele terugval van de werkgelegenheid zal vooral gezocht worden in het afstoten van de flexibele schil zoals de diensten van uitzendbureaus. Vraag naar personeel in de sector De afgelopen jaren becijferde het EIB dat er jaarlijks zo'n 1.500 extra toetreders nodig waren in de branche. Wellicht neemt dit aantal nu wat af, nu de groei in de sector Schilderen en Onderhoud wat vertraagt. Op basis van EIB-onderzoek van voorgaande jaren wordt door Savantis verwacht dat het aantal uittreders zo'n 13 procent zal zijn. 4.2

Het aanbod op de arbeidsmarkt

Het aanbod op de arbeidsmarkt voor de sector Schilderen en Onderhoud is niet eenvoudig te bepalen. Het EIB heeft in het voorjaar van 2006 een enquête onder toetreders in de branche gehouden17. Deze enquête is afgenomen in het voorjaar van 2006. Dit onderzoek geeft enig inzicht in het aanbod op de arbeidsmarkt, hoewel de gegevens al enkele jaren oud zijn. Kenmerken van de toetreders In 2005 gingen ruim 2.600 werknemers in de sector Schilderen en Onderhoud werken (het totale werknemersbestand daalde echter, omdat er meer uittreders dan toetreders waren). Bijna de helft van de toetreders is jonger dan 25 jaar. Ruim de helft van de toetreders in 2005 ging voor het eerst in de sector werken (nieuwe toetreder), 43 procent had er al eens eerder gewerkt (herintreder). Ruim een derde van de toetreders volgde voordat hij de sector instroomde een opleiding (36%). Ongeveer een kwart was werkzaam in een ander bedrijfstak.

16

USP Marketing Consultancy, Professionals renoveren groener dan consumenten. Consumenten investeren eerder in huidige woning dan dat ze verhuizen, persbericht op www.usp-mc.nl, 27 november 2008. 17 Deze enquête maakte deel uit van het sectorprofiel van de branche; Sectorprofiel schilders-, afwerkings- en glaszetbedrijf 2005-2012, EIB november 2006. Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

pagina 31 van 113

Tabel 16 Toetreders naar herkomst (%)

Herkomst Onderwijs Eerder werkzaam in andere bedrijfstak Eerder werkzaam in schildersbedrijfstak Werkloos Anders Totaal

% 36% 28% 20% 9% 6% 100%

Bron: EIB

Ongeveer een kwart van de toetreders is via familie/kennissen de sector binnengekomen, eenzelfde aandeel is zelf op het bedrijf afgestapt. Tabel 17 Wijze waarop toetreders in de sector zijn gestroomd, EIB enquête voorjaar 2006

Herkomst Zelf op bedrijf afgestapt Via familie/kennissen Via samenwerkingsverband Via uitzendbureau Gereageerd op advertentie Via school Anders Totaal

% 26% 24% 14% 8% 7% 6% 15% 100%

Bron: EIB

Een deel van het aanbod op de arbeidsmarkt bestaat uit (gediplomeerde) leerlingen. Opleidingsadviseurs Schilderen en Onderhoud van Savantis verwachten dat de BBL-leerlingen die nu in dienst zijn bij hun werkgever, hier over het algemeen kunnen blijven werken, ook nadat zij hun diploma hebben gehaald. De opleidingsadviseurs verwachten dat het voor nieuwe leerlingen die in 2009 aan een BBL-opleiding willen beginnen in de sector Schilderen en Onderhoud enige moeite zou kunnen kosten om een beroepspraktijkvormingsovereenkomst te krijgen. De opleidingsadviseurs denken dat het voor afgestudeerde BOL-leerlingen Schilderen en Onderhoud in 2009 moeite zal kosten om een baan te vinden.


pagina 32 van 113

4.3 Conclusie: vergelijking vraag en aanbod Verwacht wordt dat de behoefte aan extra personeel in de sector Schilderen en Onderhoud zal blijven bestaan in 2009 en 2010. Vóór de kredietcrisis was er in de sector sprake van een (vrij groot) tekort aan personeel. Verwacht wordt dat dit tekort door de kredietcrisis wat af zal nemen maar niet zal verdwijnen. Desondanks worden bedrijven wel voorzichtiger in het aannemen van personeel. Voor nieuwe leerlingen die in 2009 met een opleiding Schilderen en Onderhoud willen beginnen kan het af en toe moeilijker worden om een beroepspraktijkvormingsovereenkomst te krijgen, doordat werkgevers iets minder gemakkelijk personeel aannemen. De BBL-leerlingen die al een bpv-overeenkomst hebben kunnen na hun diploma in de meeste gevallen gewoon bij hun werkgever blijven werken. Hun arbeidsmarktperspectief is daarmee goed. Opleidingsadviseurs van Savantis rapporteren dat het arbeidsmarktperspectief voor BOL-leerlingen in een aantal gevallen minder goed is. Wanneer de economie herstelt zal vermoedelijk het personeelstekort weer oplopen. Net als in andere bouwgerichte en technische sectoren kampt de sector Schilderen en Onderhoud namelijk met een te beperkt aantal (gediplomeerde) instromende jongeren en een toenemende vergrijzing. Binnen de sector wordt er druk uitgeoefend op de sociale partners om middels de samenwerkingsverbanden de instroom op peil te houden om te voorkomen dat bij een aantrekkende economie te grote tekorten ontstaan.


pagina 33 van 113

5

Perspectief beroepspraktijkvormingsplaatsen voor deelnemers

Inleiding

In dit hoofdstuk wordt aandacht besteed aan de behoefte aan bpv-plaatsen, vanuit het onderwijs en vanuit de arbeidsmarkt. Vervolgens wordt vraag en aanbod van bpv-plaatsen met elkaar vergeleken: is er sprake van balans, of zijn er knelpunten te verwachten? Voor de vraag naar bpv-plaatsen vanuit het onderwijs wordt uitgegaan van het aantal leerlingen, zoals deze door onderwijsinstellingen is opgegeven aan het CFI. Voor de vraag naar bpv-plaatsen vanuit de arbeidsmarkt zijn alleen summiere kwalitatieve gegevens beschikbaar. Voor het aanbod van bpvplaatsen wordt uitgegaan van het totaal aantal erkende leerbedrijven.

5.1

De vraag naar bpv-plaatsen vanuit het onderwijs: aantal leerlingen

In onderstaande tabel wordt het aantal leerlingen weergegeven. Tabel 18 Aantal leerlingen Schilderen en Onderhoud naar opleiding (exclusief Industriële lakverwerking) en CWI-district18, 2007/2008 CWI-district

Naam kwalificatie Assistent Schilder Schilder Glaszetter Gezel Schilder Gezel Glaszetter Kaderfunctionaris Middenkaderfunctionaris Afbouw en Onderhoud Middenkaderfunctionaris Kleur en interieur

Niveau

20

42 397 <5 172 <5 133

54 58 78 63 319 288 172 251 291 1.544 13 <5 <5 <5 <5 125 79 128 112 663 <5 <5 <5 363 158 24 21 6

61

161

173

1 2 2 3 3 4

17 140 <5 47

4 4

19

6

18

22

26

462

9

101

116

Van 16 leerlingen is onbekend in welk CWI-district zij wonen, of zij wonen in het buitenland. Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

pagina 34 van 113

CWI-district

Naam kwalificatie

Niveau

Restauratieschilder

4

25

7

Specialist interieurafwerking Specialist decoratie en restauratie Uitvoerder afbouw en Onderhoud Totaal

4

5

<5

4

<5

<5

55

30

8

4

21

28

12

88

9

12

27

<5

<5

52

62

44

23

18

192

7

316 1.002 839 407 575 697 3.852

Bron: CFI Tabel 19 Aantal leerlingen Industriële lakverwerking naar niveau naar CWIdistrict19, 2007/2008 CWI-district

Niveau Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4 Totaal

15 <5 19

38 17 <5 57

10 16 <5 <5 34

10 8 <5

6 <5

17 7

20

10

24

21 102 39 6 168

Bron: CFI

In de sector Schilderen en Onderhoud worden de meeste leerlingen opgeleid via de Beroepsbegeleidende leerweg (BBL). Dit betekent dat het aantal benodigde bpv-plaatsen overeenkomt met het aantal leerlingen. Ook voor BOL-leerlingen wordt er van uitgegaan dat ze een bpv-plaats innemen, aangezien ze enkele keren gedurende hun opleiding stage moeten lopen. Voor het aantal benodigde bpv-plaatsen in deze sectoren wordt dan ook uitgegaan van het aantal leerlingen.

19


pagina 35 van 113

5.2

De beschikbaarheid van bpv-plaatsen vanuit de bedrijven in de sector Schilderen en Onderhoud

Voor de beschikbaarheid van bpv-plaatsen vanuit de bedrijven in de sector Schilderen en Onderhoud zijn geen kwantitatieve gegevens beschikbaar. Opleidingsadviseurs van Savantis geven aan dat het voor BBL-leerlingen in de sector Schilderen en Onderhoud in 2008 meestal makkelijk was om een beroepspraktijkvormingsovereenkomst te krijgen. Voor enkele leerlingen kostte het in 2008 enige moeite om een bpv-plaats te vinden. Voor 2009 verwachten de opleidingsadviseurs dat het enige moeite zal kosten voor voor leerlingen om een bpv-overeenkomst te krijgen. Door de kredietcrisis zijn bedrijven, volgens de opleidingsadviseurs, toch iets minder snel en vaak bereid om een leerling in dienst te nemen.

5.3

Het aanbod van bpv-plaatsen

Voor het aanbod van bpv-plaatsen wordt uitgegaan van het totaal aantal leerbedrijven, zoals weergegeven in paragraaf 3.1. In hoofdstuk 3 is reeds aangegeven dat de ondergrens van het aantal beschikbare bpv-plaatsen wordt bepaald door het aantal leerbedrijven. Het is mogelijk dat een bedrijf meerdere bpv-plaatsen beschikbaar heeft of tijdelijk geen leerlingen kan of wil opleiden; dit hebben we echter (nog) niet in beeld.


pagina 36 van 113

5.4

Vergelijking vraag en aanbod bpv-plaatsen

In deze paragraaf wordt de vraag en aanbod bpv-plaatsen met elkaar vergeleken. In de tabellen worden door middel van symbolen de perspectieven voor BPV- en arbeidsplaatsen als volgt weergegeven: ruim niet gering matig voldoende goed onbekend voldoende beschikbaar -100% tot -26%

-25% tot -11%

-

-/=

-10% tot +10%

=

+11% tot +25%

+26% tot +100%

+/=

+

n.v.t. geen (opleiding of uitspraak te werk niet in doen regio aanwezig) ?

Bij vergelijking van de vraag en het aanbod van bpv-plaatsen per kwalificatie per CWI-district blijkt dat er ruim voldoende bpv-plaatsen beschikbaar zijn in de sector Schilderen en Onderhoud. Tabel 20 Sector Schilderen en Onderhoud Perspectief bpv-plaatsen op basis van het aantal leerlingen en leerbedrijven, 2009 CWI-district

Naam kwalificatie

Niveau

Assistent Schilder Schilder Glaszetter

1 2 2

+ + +

+ + +

+ + +

+ + +

+ + +

+ + +

+ + +

Gezel Schilder Gezel Glaszetter Kaderfunctionaris Middenkaderfunctionaris Afbouw en Onderhoud Middenkaderfunctionaris Kleur en interieur Restauratieschilder Specialist interieurafwerking Specialist decoratie en restauratie Uitvoerder afbouw en Onderhoud

3 3 4

+ + +

+ + +

+ + +

+ + +

+ + +

+ + +

+ + +

4

+

+

+

+

+

+

+

4

+

+

+

+

+

+

+

4 4

+ +

+ +

+ +

+ +

+ +

+ +

+ +

4

+

+

+

+

+

+

+

4

+

+

+

+

+

+

+


pagina 37 van 113

x

Tabel 21 Perspectief bpv-plaatsen Industriële lakverwerking op basis van het aantal leerlingen en leerbedrijven, 2009 CWI-district

Naam kwalificatie

Niveau

Assistent Industrieel Lakverwerker Metaalconserveerder

1

Industrieel Lakverwerker / Medewerker Industriële Lakverwerking Vakkracht Industrieel Lakverwerker Vakkracht Industriële Lakverwerking Metaal Vakkracht Industriële Lakverwerking Hout Chef Lakkerij

2

2

3 3 3 4


+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

pagina 38 van 113

6

Conclusie: Het bpv-perspectief in relatie tot het arbeidsmarktperspectief

Door de perspectieven voor de arbeidsmarkt te vergelijken met de perspectieven voor de beroepspraktijkvormingsplaatsen kan er per sector een eindconclusie worden getrokken. De behoefte aan extra personeel in de sector Schilderen en Onderhoud zal waarschijnlijk afnemen in 2009 en 2010. Vóór de kredietcrisis was er in de sector sprake van een (vrij groot) tekort aan personeel. Verwacht wordt dat door de terugval van de groei van de sector de behoefte aan extra personeel minder wordt, maar zal blijven bestaan. Voor leerlingen die in 2009 starten met een opleiding in de sector Schilderen en Onderhoud kan het in sommige gevallen enige moeite kosten om een bpvovereenkomst te krijgen, doordat een aantal werkgevers toch voorzichtiger wordt met het aannemen van personeel. Er zijn volgens verwachting echter ruim voldoende BPV-plaatsen beschikbaar. De BBL-leerlingen die al een bpvovereenkomst hebben kunnen na hun diploma in de meeste gevallen gewoon bij hun werkgever blijven werken. Hun arbeidsmarktperspectief is wat dat betreft goed. Wanneer de economie herstelt zal vermoedelijk het personeelstekort weer oplopen. Net als in andere bouwgerichte en technische sectoren kampt de sector Schilderen en Onderhoud namelijk met een te beperkt aantal (gediplomeerde) instromende jongeren en een toenemende vergrijzing. Daarom is het van belang om de komende jaren genoeg leerlingen te blijven opleiden. Verwacht wordt dat los van de economische ontwikkelingen vooral de samenwerkingsverbanden zullen gaan bijdragen om de instroom op het gewenste peil te houden.


pagina 39 van 113

Deel 2: Afbouw


pagina 40 van 113

1


Inleiding

In dit hoofdstuk wordt de arbeidsmarkt in de sector Afbouw inzichtelijk gemaakt. De ontwikkeling van het aantal bedrijven en werknemers staat hierbij centraal. De gegevens zijn onder andere afkomstig van het Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid (EIB). 1.1

Aantal bedrijven Afbouw

Er zijn eind 2007 bijna 1.800 bedrijven met personeel actief die de CAO Afbouw hanteren. Daarnaast kent de sector Afbouw bijna 5.900 ZZP-ers. Het aantal bedrijven met personeel is de afgelopen jaren stabiel. Daarvoor daalde het aantal bedrijven met personeel. Het aantal ZZP'ers in de Afbouw is de afgelopen jaren sterk gegroeid. Doordat de registratie van ZZP'ers steeds verder verbetert, is het aantal ZZP'ers steeds beter in beeld te brengen. Afgelopen jaar is met name de registratie van ZZP'ers in de plafond- en wandsector verbeterd. Ten opzichte van vorig jaar is het aantal geregistreerde ZZP'ers met 6% gegroeid. Hoe sterk de werkelijke stijging van het aantal ZZP'ers in de sector Afbouw precies is, is niet duidelijk. Verwacht wordt dat deze ontwikkeling door de verbeterde registratie de komende jaren beter gemonitord kan worden. De meeste bedrijven in de Afbouw zijn kleine bedrijven. Ongeveer 70% van de bedrijven heeft minder dan 5 werknemers in dienst.


pagina 41 van 113

1.2 Aantal werknemers Afbouw In de sector Afbouw zijn bijna 13.000 werknemers actief. Het aantal werknemers is tussen 2001 en 2005 met 10% gedaald. In 2006 is het aantal werknemers met 1% toegenomen. In 2007 is het aantal werknemers gelijk gebleven. Tabel 22 Aantal werknemers vallend onder de CAO voor het stukadoors-, afbouw- en terrazzo-/vloerenbedrijf naar beroep, 2004-2007 2007 2004 2005 2006 Abs. % Abs. % Abs. 6.067 47% 5.988 47% 5.905 Stukadoors 797 6% 795 6% 784 Monteurs wanden Monteurs plafonds 1.932 15% 1.902 15% 1.956 1.263 10% 1.237 10% 1.236 Vloerenleggers 831 7% 858 7% 901 Overigen 301 2% 328 3% 374 Uitvoerders 401 3% 402 3% 410 Hogere technici 1.210 10% 1.266 10% 1.395 Administratief 12.802 100% 12.776 100% 12.961 Totaal

% 46% 6% 15% 10% 7% 3% 3% 11% 100%

Abs. % 5.808 45% 746 6% 2.089 16% 1.257 10% 843 6% 385 3% 421 3% 1.436 11% 12.985 100%

20062007 -2% -5% +7% +2% -6% +3% +3% +3% 0%

Onderstaande tabel 23 laat het aantal werknemers binnen de CAO voor de Afbouw naar leeftijdscategorie zien. Tabel 23 Aantal werknemers vallend onder de CAO voor het stukadoors-, afbouw- en terrazzo-/vloerenbedrijf naar leeftijd in 2004-2007 Leeftijd

Jonger dan 20 20-24 25-29 30-34 35-44 45-54 55 en ouder Totaal

2004 2005 2006 Abs. % Abs. % Abs. % 949 7% 987 8% 1.046 8% 1.966 15% 1.941 15% 2.018 16% 1.677 13% 1.770 14% 1.800 14% 1.828 14% 1.700 13% 1.656 13% 3.122 24% 3.153 25% 3.160 24% 2.063 16% 2.025 16% 2.079 16% 1.197 9% 1.200 9% 1.202 9% 12.802 100% 12.776 100% 12.961 100%

Bron: EIB


pagina 42 van 113

2007 Abs. % 1.160 9% 2.014 16% 1.802 14% 1.497 12% 3.205 25% 2.072 16% 1.235 10% 12.985 100%

20062007 +11% 0% 0% -10% +1% 0% +3% 0%

Binnen de sector Afbouw is het personeelsbestand de afgelopen jaren vergrijsd. In 1997 was 5% van de werknemers in de sector 55 jaar of ouder, in 2007 is dat gestegen tot 10%. Vergeleken met de leeftijdsopbouw van de werkzame beroepsbevolking in Nederland kent de Afbouw een groter aandeel jonge werknemers (< 25 jaar). Het percentage van de werkzame beroepsbevolking onder de 25 jaar bedraagt voor Nederland 13%. Bij de sector Afbouw is 25% van de werknemers jonger dan 25 jaar. Het aandeel werknemers tussen de 45 en 54 jaar in de Afbouw ligt met 16% lager dan het aandeel 45 tot 54-jarigen van de werkzame beroepsbevolking in Nederland (23%).


pagina 43 van 113

2


Inleiding In dit hoofdstuk wordt weergegeven welke kwalificaties in de sector Afbouw aangeboden worden. Daarbij wordt weergegeven hoeveel leerlingen per kwalificatie in opleiding zijn en bij welke onderwijsinstellingen deze kwalificaties aangeboden worden. In de sector Afbouw worden de meeste leerlingen opgeleid via de Beroepsbegeleidende leerweg (BBL). Het aantal leerlingen dat bij een ROC opgeleid wordt via de Beroepsopleidende leerweg (BOL) neemt in de afgelopen jaren echter toe. Er komen steeds meer gegevens beschikbaar over de instroom, uitstroom en doorstoom in het beroepsonderwijs (vmbo-mbo-hbo). Op dit moment zijn de gegevens echter nog beperkt. 2.1 Aangeboden kwalificaties Onderstaande overzichten geven weer welke opleidingen leerlingen in de sector Afbouw kunnen volgen. Tabel 24 Sector Afbouw – Kwalificatiestructuur op basis van eindtermen Kwalificatie Niveau Crebocode20 Leerweg Betonreparateur4 Dekvloerenlegger Monteur Systeemwanden en –Plafonds Stukadoor Gezel Stukadoor Gezel Dekvloerenlegger Restauratiestukadoor Uitvoerder Afbouw en Onderhoud

2 2 2 2 3 3 4 4

10168 10884 10170 10171 10167 10881 10166 10840

Bron: Savantis

20

De CREBO-code is het nummer waaronder de opleiding bij OCW staat ingeschreven. Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

pagina 44 van 113

BBL BBL BBL BBL/BOL BBL BBL BBL BBL

Tabel 25 Sector Afbouw – Competentiegerichte kwalificatiestructuur (experimenteerregeling) Kwalificatie Uitstroomdifferentiatie Niveau Crebo- Leerweg code Medewerker Stukadoren Stukadoor BBL 2 91490 BBL Stukadoor 2 93600 BBL Stukadoor (spuitpleister spuiten) 2 91491 Stukadoor (thermische 2 91492 BBL gevelisolatie) BBL Gezel Stukadoor 3 91500 BBL Gezel Stukadoor (decoratie) 3 91501 BBL Gezel Stukadoor (voorman) 3 91502 Medewerker Plafond-/ Medewerker Plafond-/ 2 92730 BBL Wandmontage Wandmontage 2 92731 BBL Monteur Demontabele Wanden 2 92732 BBL Monteur Systeemplafonds Monteur Vaste Wanden en 2 92733 BBL Plafonds 4 Middenkaderfunctionaris Calculator/Onderhoudsspecialist 92681 BBL/BOL 4 Kleur- en Interieuradviseur 92682 BBL/BOL 4 Ondernemer 92683 BBL/BOL 4 Uitvoerder 92684 BBL/BOL Bron: Savantis

In de opleidingen Middenkaderfunctionaris en Uitvoerder Afbouw en Onderhoud kunnen ook leerlingen uit de sector Schilderen en Onderhoud instromen. Omdat de meeste leerlingen afkomstig zijn vanuit die sector, zijn de leerlingaantallen opgenomen binnen die sector.


pagina 45 van 113

2.2 Aantal deelnemers In onderstaande tabel wordt zichtbaar dat het leerlingaantal Afbouw in 2007/2008 sterk is gestegen, met name op niveau 2. Tabel 26 Totaal aantal leerlingen Afbouw per niveau, 2006/2007-2007/2008 % 2006/ 2007 2007/ 2008 +25% Niveau 2 601 750 +20% Niveau 3 130 156 -21 Niveau 4 23 21 +23% Totaal 754 927 Bron: CFI Op niveau 4 worden leerlingen opgeleid tot restauratiestukadoor. Deze opleiding start niet ieder jaar met een nieuwe groep. Tabel 27 Aantal leerlingen Afbouw per CWI-district, 2007/2008 CWI district

Naam kwalificatie Monteur Systeemwanden en Plafonds Dekvloerenlegger Gezel Dekvloerenlegger

Niveau Leerweg 2

BBL

10

7

5

15

13

16

66

2

BBL

<5

7

5

7

<5

12

37

3

BBL

<5

<5

63

83 118 102 106 173 647

Stukadoor

2

Gezel Stukadoor Restauratiestukadoor Totaal

3 4

BBL/ BOL BBL BBL

5

13

26 20 17 21 52 151 <5 5 5 <5 <5 21 90 131 153 146 146 257 927

21

Het aantal leerlingen op niveau 4 is met twee gedaald. Het percentage is niet in de tabel opgenomen, omdat het vanwege het kleine aantal een vertekend beeld geeft. Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

pagina 46 van 113

2.3 Instroom van vmbo/uitstroom naar hbo De sector Afbouw kent in vergelijking met de bedrijfstak Schilderen en Onderhoud een veel kleinere instroom vanuit het vmbo. Het feit dat er binnen het vmbo alleen in de bouwbrede variant aandacht wordt besteed aan de afbouw speelt daarbij een belangrijke rol. De volgende tabel laat de vooropleiding van leerlingen Afbouw zien. Tabel 28 Vooropleiding leerlingen Afbouw, 2007/2008 Basisvorming of lager Vmbo Vmbo theoretische leerweg (mavo), havo, vwo, hbo Andere mbo-opleiding Totaal Bron: CFI

Aantal

Percentage

366 338 56 167 927

39% 36% 6% 18% 100%

Opvallend is het hoge percentage leerlingen dat als hoogste vooropleiding Basisvorming of lager heeft.


pagina 47 van 113

2.4 Uitvoeringslocaties In de sector Afbouw leiden 9 ROC’s (op 14 locaties) leerlingen op. De kwalificatie Restauratiestukadoor wordt alleen in Veenendaal aangeboden; de leerlingen zijn ingeschreven bij een Vakcollege. In onderstaande tabel staat aangemerkt welke scholen voor welke richting opleiden. Tabel 29 Sector Afbouw - Uitvoeringslocaties

CWI-district Midden-West

Noord Noord-West

Oost Zuid-Oost

Zuid-West

Onderwijsinstelling ROC Leiden ROC Midden Nederland – Gildevaart ROC Noorderpoortcollege NIMETO / De Vakopleiding ROC van Amsterdam / De Vakopleiding ROC van Amsterdam NIMETO / De Vakopleiding ROC Aventus NIMETO / De Vakopleiding ROC Eindhoven NIMETO / De Vakopleiding ROC Zadkine ROC Koning Willem I College ROC Zadkine


Opleidingsplaats Leiden Nieuwegein

X X

Assen Assen Beverwijk

X

Amsterdam Wervershoof Deventer Veenendaal Eindhoven Rijen Rijen Rosmalen Rotterdam

X

pagina 48 van 113

X X

X X X X X X X X X

3


Inleiding In dit hoofdstuk wordt een kwantitatieve beschrijving van de bpv-markt gegeven. In de tabellen in dit hoofdstuk vindt u het aantal erkende en actieve leerbedrijven. 3.1 Leerbedrijven In de sector Afbouw wordt onderscheid gemaakt tussen de werkvelden Stukadoren, Vloerenleggen en Wand- en Plafondmontage. In de volgende tabellen wordt het aantal erkende en actieve leerbedrijven per werkveld weergegeven. Het gaat om erkende leerbedrijven op 31 juli 2008 en actieve leerbedrijven die in het schooljaar 2007/2008 (tussen 1 augustus 2007 en 31 juli 2008) actief zijn geweest. Tabel 30 Sector Afbouw - Erkende en actieve leerbedrijven, Stukadoren Aantal actief Aantal erkend Schooljaar CWI-district op 31/7/2008 2007/2008 Noord 49 82 Oost 83 166 Midden-West 102 199 Noord-West 65 131 Zuid-West 64 145 Zuid-Oost 133 282 Totaal 1.005 496


pagina 49 van 113

Tabel 31 Sector Afbouw - Erkende en actieve leerbedrijven, Vloerenleggen Aantal actief Aantal erkend Schooljaar CWI-district op 31/7/2008 2007/2008 Noord 2 4 Oost 7 28 Midden-West 3 15 Noord-West 7 15 Zuid-West 1 11 Zuid-Oost 8 19 Totaal 92 28 Tabel 32 Sector Afbouw - Erkende en actieve leerbedrijven, Wand- en plafondmontage

CWI-district Noord Oost Midden-West Noord-West Zuid-West Zuid-Oost Totaal

Aantal erkend op 31/7/2008 16 38 12 11 19 35 131

Aantal actief Schooljaar 2007/2008 8 9 3 7 12 10 49

Gemiddeld is 49 procent van de leerbedrijven in het werkveld Stukadoren actief als leerbedrijf. In het werkveld Vloerenleggen is 30 procent van de leerbedrijven actief en in het werkveld Wand- en Plafondmontage is dit 45 procent. Deze laatste percentages zijn slechts indicatief, in verband met het kleine aantal bedrijven en leerlingen. Tussen 31 juli 2007 en 31 juli 2008 is het aantal erkende leerbedrijven in het werkveld Stukadoren gestegen van 903 tot 1.005 (+11 procent). In diezelfde periode is het aantal leerbedrijven in het werkveld Vloerenleggen gestegen van 91 naar 92 bedrijven. Het aantal leerbedrijven in het werkveld Wand- en Plafondmontage is gestegen van 108 tot 131 leerbedrijven. Er zijn bijna 1.800 bedrijven die de CAO voor het Stukadoors-, Afbouw- en Terrazzo-/Vloerenbedrijf hanteren. Hiervan zijn 949 bedrijven erkend als leerbedrijf; dit is 53 procent. Daarnaast zijn er nog 280 bedrijven erkend als leerbedrijf, die een andere CAO voeren of ZZP-er zijn.


pagina 50 van 113

3.2 Bpv-plaatsen In de sector Afbouw worden vrijwel alle leerlingen opgeleid via de Beroepsbegeleidende leerweg (BBL). Dit betekent dat het aantal bezette bpvplaatsen ongeveer overeenkomt met het aantal leerlingen. Het aantal beschikbare bpv-plaatsen is (nog) niet goed weer te geven; wel kan geconcludeerd worden dat de ondergrens van het aantal beschikbare bpvplaatsen wordt bepaald door het aantal leerbedrijven.

3.3 Aantal leerwerktrajecten in het vmbo In schooljaar 2004/2005 zijn er voor het eerst enkele vmbo-leerlingen gestart met een leerwerktraject Stukadoren. Ook in de volgende schooljaren heeft een enkele leerling het leerwerktraject Stukadoren gevolgd.


pagina 51 van 113

4


Inleiding In dit hoofdstuk worden vraag en aanbod van arbeidsplaatsen in de sector beschreven, op basis van de diverse factoren die hierop van invloed zijn. Tenslotte worden vraag en aanbod met elkaar vergeleken. 4.1

De vraag op de arbeidsmarkt

In deze paragraaf wordt de vraag op de arbeidsmarkt in de sector Afbouw beschreven. Omdat de gevolgen van de kredietcrisis nog niet ten volle zichtbaar zijn, moeten de gepresenteerde gegevens en conclusies met de nodige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd. Hoe groot de gevolgen van de kredietcrisis zullen zijn is nog niet duidelijk. Zo worden voorspellingen over de gevolgen voor de economie steeds bijgesteld. De hieronder genoemde gegevens zullen naar verwachting redelijk snel achterhaald zijn. Volgens de ramingen van het Centraal Planbureau (december 2009) zal de economische groei in 2008 terugvallen tot 2,25 procent. Voor 2009 wordt een krimp van de economie verwacht van -0,75 procent. In maart 2008 werd door het CPB voor 2009 nog een groei van 1,75 procent verwacht. Het CPB verwacht overigens voor 2010 een economische groei van 1 procent. De OESO (de Organisatie van Economische Samenwerking en Ontwikkeling) 22 verwacht dat de Nederlandse economie in 2009 zal krimpen met 0,2 procent . Verder verwacht het CPB dat de werkloosheid in Nederland in 2009 toe zal 23 nemen tot 4,5 procent en 6,5 procent in 2010 . Dit is in vergelijking met andere landen nog steeds laag. Daarnaast kent Nederland door de krappe 24 arbeidsmarkt een groot aantal vacatures: 252.000 . De behoefte aan personeel (de werkgelegenheid) in de afbouwbedrijfstakken is afhankelijk van de beschikbare productie en de arbeidsproductiviteit. Het EIB schat dat de bouwproductie als geheel in 2009 en 2010 in totaal met 10 procent zal dalen

22


pagina 52 van 113

Het EIB verwacht dat de arbeidsproductiviteit in de bouw zal dalen met 3 procent in 2009. De werkgelegenheid in de bouw zal met 1,5 procent dalen in 25 2009 . Verwacht wordt dat de productie en de arbeidsproductiviteit in de sector Afbouw ook zullen dalen. Dit komt tot uitdrukking in de prognoses van het EIB over het toekomstig aantal benodigde werknemers en ZZP'ers in de Afbouw. Het EIB verwacht een daling van de werkgelegenheid in de Afbouw van 2 procent in 2009 en 4 procent in 2010. Onderstaande tabel geeft de prognose van het aantal benodigde werknemers en ZZP'ers in de Afbouw weer. Tabel 33 Realisaties en prognoses van het aantal benodigde werknemers en ZZP-ers in de sector Afbouw, 2005-2011 Realisaties Prognoses 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Stukadoors 8.977 8.968 9.094 9.330 9.150 8.760 Gibostellers 1.086 1.092 1.040 1.070 1.050 1.000 Wand/plafondstellers 3.494 3.572 4.027 4.140 4.070 3.890 Vloerenleggers 1.794 1.804 1.606 1.650 1.620 1.560 Overigen 858 901 843 910 890 840 Uitvoerders 328 374 385 410 420 420 Hogere technici 402 410 421 450 450 430 Administratief 1.266 1.395 1.436 1.400 1.360 1.290 Totaal 18.205 18.516 18.852 19.370 19.000 18.190 De tabel laat zien dat het benodigde aantal werknemers en ZZP-ers in 2009 en 2010 zal dalen. In 2011 zal naar verwachting het benodigde aantal werknemers en ZZP-ers gelijk blijven ten opzichte van 2010. De volgende tabel laat de procentuele ontwikkeling zien van het aantal werknemers en ZZPers in de Afbouw.

25

EIB (2008). Sterke krimp van bouwproductie in 2009 en 2010, Persbericht op www.eib.nl, 11 november 20008. Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

pagina 53 van 113

2011 8.760 1.000 3.890 1.550 830 440 430 1.280 18.180

Tabel 34 Procentuele ontwikkeling van het aantal werknemers en ZZP-ers in de Afbouw, ten opzichte van het voorgaande jaar, 2006-2001 Beroep 2006 2007 2008 2009 2010

2011

Stukadoors Gibostellers Wand/plafondstellers Vloerenleggers Overigen Uitvoerders Hogere technici Administratief Totaal

0% 0% -0,1% 0% -0,8% 3,7% 0,1% -0,8% 0%

-0,1% 0,6% 2,2% 0,6% 5% 14% 2% 10,2% 1,7%

1,4% -4,8% 12,7% -11% -6,4% 2,9% 2,7% 2,9% 1,8%

2,6% 2,9% 2,9% 3% 8,1% 7,3% 7,9% -2,7% 2,8%

-1,9% -2% -1,9% -1,8% -2,7% 2,2% -1,6% -2,7% -1,9%

-4,3% -4,5% -4,3% -4,2% -5% -0,5% -4% -5% -4,3%

Bron: EIB/A&O services Niet in alle beroepen zal in 2009 en 2010 het aantal werknemers even hard dalen. Het EIB verwacht dat het aantal uitvoerders in 2009 zal stijgen en in 2010 ligt zal dalen. In 2011 stijgt het aantal uitvoerders weer. Het aantal werknemers met een administratieve functie zal naar verwachting sterker dalen dan gemiddeld. Uittreders De vervangingsvraag is afhankelijk van de uitstroom uit de sector en de ontwikkelingen in de werkgelegenheid. Aangenomen wordt dat het aandeel uittreders tussen 2008-2011 jaarlijks ongeveer 17 procent van het bestand zal bedragen (net als in de jaren ervoor). Uitgaande van een daling van de werkgelegenheid zal het aantal benodigde toetreders ongeveer 15% van het bestand moeten bedragen. Uit de volgende tabel blijkt dat het aantal uittreders tussen 2009 en 2011 iets boven de 3.000 te liggen. Tabel 35 Het gerealiseerde en verwachtte aantal uitreders uit de sector Afbouw, 2008-2011 gerealiseerd verwacht 2007 2008 2009 2010 Stukadoors 1.330 1.360 1.340 1.280 Gibostellers 150 180 180 170 Wand/plafondstellers 570 760 750 710 Vloerenleggers 230 280 280 270 Overigen 120 200 190 180 Uitvoerders 50 70 70 70 Hogere technici 60 70 70 70 Administratief 210 330 330 310 Totaal 2.730 3.260 3.200 3.060


pagina 54 van 113

2011 1.290 170 710 270 180 70 70 310 3.060

Benodigd aantal toetreders Op grond van de raming van het aantal werknemers en ZZP-ers, en het verwachte aantal uittreders heeft het EIB het benodigde aantal toetreders geraamd. Het verwachte aantal benodigde toetreders wordt in tabel 36 weergegeven. Tabel 36 Het benodigd aantal toetreders tot de sector Afbouw, 2008-2011 2008 2009 2010 1.560 1.190 950 Stukadoors 180 160 130 Gibostellers 690 690 570 Wand/plafondstellers 280 250 210 Vloerenleggers 190 170 150 Overigen 80 80 70 Uitvoerders 90 60 50 Hogere technici 170 300 260 Administratief 3.250 2.890 2.390 Totaal Bron: EIB/A&O services Het benodigd aantal toetreders zal in 2009 en 2010 dalen, door een dalende werkgelegenheid. In 2011 zal het benodigd aantal toetreders naar verwachting weer stijgen. 4.2


Het aanbod op de arbeidsmarkt voor de sector Afbouw is niet eenvoudig te bepalen. Onderdeel van het sectorprofiel Afbouw26 dat het EIB-onderzoek in 2007 heeft opgesteld is een enquête onder toetreders in de branche. Deze enquête is afgenomen in het voorjaar van 2006. Dit onderzoek geeft enig inzicht in het aanbod op de arbeidsmarkt. Kenmerken van de toetreders Zes op de tien toetreders werkte voordat hij in de sector instroomde bij een ander bedrijf, een kwart van de toetreders volgde eerst een opleiding. Gezien de toegenomen instroom van leerlingen in de sector Afbouw mag worden verwacht dat dit percentage inmiddels wat hoger ligt. Ongeveer een kwart was werkzaam in een andere bedrijfstak.

26

Sectorprofiel stukadoors-, afbouw- en terrazzo-/vloerenbedrijf 2005-2012, EIB april 2007. Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

pagina 55 van 113

2011 1.280 170 710 270 180 90 70 300 3.060

Tabel 37 Toetreders naar herkomst, EIB enquête voorjaar 2006 (%) % Onderwijs 24% Werkzaam in ander bedrijf 61% (binnen of buiten de sector) Werkloos 11% Anders 4% Totaal 100% De volgende tabel laat de wijze zien waarop toetreders de Afbouw zijn ingestroomd. Tabel 38 Wijze waarop toetreders in de sector zijn gestroomd, EIB enquête voorjaar 2006 % Via familie/kennissen 41% Gereageerd op advertentie 8% Zelf op bedrijf afgestapt 25% Via samenwerkingsverband 4% Via uitzendbureau 6% Anders 16% Totaal 100% Een kwart van de toetreders is zelf op een bedrijf afgestapt, een groter aandeel – namelijk 40% – is via familie/kennissen de sector binnengekomen. Bijna een kwart van de instroom is afkomstig vanaf het onderwijs. Het merendeel bestaat uit BBL-leerlingen. Consulenten van Savantis verwachten dat de BBL-leerlingen die nu in dienst zijn bij hun werkgever hier over het algemeen kunnen blijven werken, ook nadat zij hun diploma hebben gehaald. Ze verwachten eveneens dat het voor nieuwe leerlingen die in 2009 aan een BBL-opleiding willen beginnen in de Afbouw, moeilijk kan worden om een beroepspraktijkvormingsovereenkomst te krijgen. In het noorden en zuidoosten van Nederland wordt dit bemoeilijkt door een dreigend tekort aan leermeesters. Dit tekort wordt veroorzaakt doordat veel vakbekwame werknemers zzp-ers worden.


pagina 56 van 113

4.3

Conclusie: vergelijking vraag en aanbod

Verwacht wordt door het EIB dat de werkgelegenheid in de sector Afbouw met 2% af zal nemen in 2009 en in 2010 zelfs met 4%. Vóór de kredietcrisis was er in de Afbouw sprake van een (vrij groot) tekort aan personeel. Verwacht wordt dat door de afname van de werkgelegenheid het tekort aan personeel in de Afbouw zal verdwijnen. Voor nieuwe leerlingen die in 2009 met een opleiding in de Afbouw willen beginnen kan het lastig worden om een beroepspraktijkvormingsovereenkomst te krijgen, doordat werkgevers minder personeel aannemen. De BBL-leerlingen die al een bpv-overeenkomst hebben kunnen na hun diploma in de meeste gevallen gewoon bij hun werkgever blijven werken. Wanneer de economie herstelt zal vermoedelijk het personeelstekort weer oplopen. Net als in andere bouwgerichte en technische sectoren kampt de Afbouw namelijk met een te beperkt aantal instromende (gediplomeerde) jongeren en een toenemende vergrijzing.


pagina 57 van 113

5


Inleiding In dit hoofdstuk wordt aandacht besteed aan de behoefte aan bpv-plaatsen, vanuit het onderwijs en vanuit de arbeidsmarkt. Vervolgens wordt vraag en aanbod van bpv-plaatsen met elkaar vergeleken: is er sprake van balans, of zijn er knelpunten te verwachten? Voor de vraag naar bpv-plaatsen vanuit het onderwijs wordt uitgegaan van het aantal leerlingen, zoals dit is opgegeven aan CFI door de onderwijsinstellingen. Voor de vraag naar bpv-plaatsen vanuit de arbeidsmarkt zijn alleen summiere kwalitatieve gegevens beschikbaar. Voor het aanbod van bpv-plaatsen wordt uitgegaan van het totaal aantal leerbedrijven. 5.1 De vraag naar bpv-plaatsen vanuit het onderwijs In onderstaande tabel wordt het aantal leerlingen weergegeven. Tabel 39 Aantal leerlingen Afbouw per CWI-district27, 2007/2008 CWI district

Naam kwalificatie Monteur Systeemwanden en Plafonds Dekvloerenlegger Gezel Dekvloerenlegger

Niveau Leerweg 2

BBL

10

7

5

15

13

16

66

2

BBL

<5

7

5

7

<5

12

37

3

BBL

<5

<5

63

83 118 102 106 173 647

Stukadoor

2

Gezel Stukadoor Restauratiestukadoor Totaal

3 4

BBL/ BOL BBL BBL

13

26 20 17 21 52 151 <5 5 5 <5 <5 21 90 131 153 146 146 257 927

27

Van vier leerlingen is het CWI-district onbekend, of zij wonen in het buitenland. Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

5

pagina 58 van 113

In de sector Afbouw worden, evenals in de sector Schilderen en Onderhoud, de meeste leerlingen opgeleid via de Beroepsbegeleidende leerweg (BBL). Dit betekent dat het aantal benodigde bpv-plaatsen overeenkomt met het aantal leerlingen. Ook voor BOL-leerlingen wordt er van uitgegaan dat ze een bpvplaats innemen, aangezien ze tijdens hun opleiding enkele keren stage moeten lopen. Voor het aantal bpv-plaatsen in deze sectoren wordt dan ook uitgegaan van het aantal leerlingen.

5.2 De beschikbaarheid van bpv-plaatsen vanuit de bedrijven in de Afbouw Voor de beschikbaarheid van bpv-plaatsen vanuit de bedrijven in de Afbouw zijn voor de sector Afbouw geen kwantitatieve gegevens beschikbaar. Consulenten van Savantis geven aan dat het voor BBL-leerlingen in de Afbouw in 2008 meestal makkelijk was om een beroepspraktijkvormingsovereenkomst te krijgen. Voor enkele leerlingen kostte het in 2008 enige moeite om een bpvplaats te vinden. Voor 2009 verwachten de consulenten dat het moeilijk zal worden voor leerlingen om een bpv-plaats te krijgen. Door de kredietcrisis zijn bedrijven minder vaak bereid om een leerling in dienst te nemen. De beschikbaarheid van bpv-plaatsen hangt samen met de beschikbaarheid van leermeesters bij de leerbedrijven. Om een beroepspraktijkvormingsovereenkomst te kunnen krijgen is het noodzakelijk dat er binnen het bedrijf een daarvoor getrainde leermeester aanwezig is, die de leerling kan begeleiden. In de CWI-districten Zuid-Oost en Noord levert dit problemen op. Hier zijn veel bedrijven (25% - 50%) die wel leerlingen op willen leiden, maar dit niet kunnen doen door een tekort aan leermeesters. 5.3 Het aanbod van bpv-plaatsen Voor het aanbod van bpv-plaatsen wordt uitgegaan van het totaal aantal leerbedrijven, zoals weergegeven in paragraaf 3.1. De ondergrens van het aantal beschikbare bpv-plaatsen wordt daarbij bepaald door het aantal leerbedrijven. Het is echter mogelijk dat een bedrijf meerdere bpv-plaatsen beschikbaar heeft. Ook is het mogelijk dat een bedrijf tijdelijk geen bpvplaatsen beschikbaar heeft. Gezien de huidige kredietcrisis is het goed voorstelbaar dat sommige bedrijven tijdelijk geen leerlingen op willen leiden. Het aanbod aan bpv-plaatsen daalt daardoor.


pagina 59 van 113

5.4 Vergelijking vraag en aanbod bpv-plaatsen In deze paragraaf wordt de vraag en aanbod bpv-plaatsen met elkaar vergeleken. In de tabellen wordt door middel van symbolen de perspectieven voor BPV- en arbeidsplaatsen als volgt weergegeven: gering

-100% tot

matig

-26%

-25% tot -11%

-

-/=

voldoende

-10% tot +10%

=

ruim voldoende

goed

+11% tot +25%

+26% tot +100%

+/=

+

onbekend

niet beschikbaar

n.v.t. (opleiding of geen uitspraak te werk niet in regio doen aanwezig) ?

Bij vergelijking van de vraag en het aanbod van bpv-plaatsen per kwalificatie per CWI-district op basis van het aantal leerlingen en leerbedrijven blijkt dat er over het algemeen ruim voldoende bpv-plaatsen beschikbaar zijn in de sector Afbouw. Voor de kwalificatie Monteur Systeemwanden en –plafonds is er wel sprake van krapte in het aantal beschikbare bpv-plaatsen, in district NoordWest. In dit district is misschien ook sprake van een krapte aan BPV-plaatsen voor de opleiding Restauratiestukadoor. Door het kleine aantal leerlingen Restauratiestukadoor is dit echter niet goed te bepalen. Op basis van de verwachte daling in de werkgelegenheid in de Afbouw wordt verondersteld dat het aantal beschikbare bpv-plaatsen terug zal lopen. Verwacht wordt daarom dat het voor leerlingen stukadoor (niveau 2) lastig zal worden in sommige regio's om een beroepspraktijkvormingsovereenkomst te krijgen, ondanks het feit dat er gemiddeld 1,5 zoveel erkende leerbedrijven voor deze opleiding zijn dan het aantal leerlingen dat in opleiding is. De volgende tabel biedt meer informatie over het geschatte perspectief op bpvplaatsen.


pagina 60 van 113

x

Tabel 40 Sector Afbouw Perspectief bpv-plaatsen op basis van het aantal leerlingen en leerbedrijven, 2009 CWI district

Naam kwalificatie Monteur Systeemwanden en Plafonds Dekvloerenlegger Gezel Dekvloerenlegger Stukadoor Gezel Stukadoor Restauratiestukadoor

Niveau Leerweg 2

BBL

+/=

+

+

-

+

+

+

2

BBL

+

+

+

+

+

+

+

3

BBL

+

+

+

+

+

+

+

2 3 4

BBL/ BOL BBL BBL

= + +

+/= + +

= + +

= + ?

= + +

+/= + +

= + +


pagina 61 van 113

6

Eindconclusie: Het bpv-perspectief in relatie tot het arbeidsmarktperspectief

De behoefte aan personeel in de sector Afbouw zal waarschijnlijk afnemen in 2009 en 2010. Vóór de kredietcrisis was er in de afbouw sprake van een (vrij groot) tekort aan personeel. Verwacht wordt dat door de afname van de behoefte aan personeel dit tekort aan personeel in de Afbouw zal verdwijnen. Voor leerlingen die in 2009 met een opleiding in de Afbouw willen beginnen kan het lastig worden om een beroepspraktijkvormingsovereenkomst te krijgen, doordat werkgevers minder personeel aannemen en door dat er een tekort aan leermeesters dreigt. Er zullen vanuit Savantis en de branche dan ook extra inspanningen moeten worden verricht om het aantal leerlingen in de Afbouw op peil te houden. De Afbouw beschikt over een groot aantal leerbedrijven die erkend zijn om leerlingen op te leiden. Niet elk leerbedrijf zal in 2009 echter de mogelijkheid hebben om leerlingen op te leiden. Voor sommige bedrijven speelt hierbij ook het tekort aan leermeesters een rol. Het zal daarom voor nieuwe leerlingen meer moeite kosten om een geschikt leerbedrijf te vinden. Er wordt er vanuit gegaan dat de BBL-leerlingen die al een beroepspraktijkvormingsovereenkomst hebben, na hun diploma in de meeste gevallen gewoon bij hun werkgever kunnen blijven werken. Hun arbeidsmarktperspectief is wat dat betreft goed. Wanneer de economie herstelt zal vermoedelijk het personeelstekort weer oplopen. Net als in andere bouwgerichte en technische sectoren kampt de Afbouw namelijk met een te beperkt aantal (gediplomeerde) instromende jongeren en een toenemende vergrijzing. Daarom is het van belang om de komende (moeilijke) jaren genoeg leerlingen te blijven opleiden.


pagina 62 van 113

Deel 3: Reclame, Presentatie en Communicatie


pagina 63 van 113

1. Beschrijving van de arbeidsmarkt Inleiding In dit hoofdstuk wordt de ontwikkeling van het aantal bedrijven en werknemers beschreven voor de diverse deelsectoren binnen de Reclame, Presentatie en Communicatie. De gegevens zijn afkomstig van Statline van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) (zie ook hoofdstuk Verantwoording). 1.1

Aantal bedrijven Reclame, Presentatie en Communicatie

De sector Reclame, Presentatie en Communicatie bestaat uit diverse creatieve branches. Een aantal van deze branches is collectief georganiseerd, een aantal niet. Er zijn hierdoor helaas geen precieze gegevens bekend over het aantal bedrijven en werknemers in de sector. Op basis van gegevens van het CBS is een inschatting gemaakt van de omvang van het aantal bedrijven aan de bureauzijde van de sector Reclame, Presentatie en Communicatie. In onderstaande tabel is voor de relevante SBI-codes28 het aantal bedrijven aan de bureauzijde in de afgelopen vijf jaar weergegeven. Er zijn geen precieze gegevens beschikbaar over het aantal bedrijven aan klantzijde waar ook een groot aantal RPC medewerkers werkzaam zijn. Savantis schat in dat dit er minimaal 2.000 zijn. Tabel 41 Aantal bedrijven aan de bureauzijde binnen de voor de RPC-sector relevante SBI-codes, 2004-2008 (peildatum 1 januari) 2004 2005 2006 2007

74401 Reclame-, ontwerp- en adviesbureaus 9.540 9.605 74402 Overige reclamediensten 3.010 3.025 74811 Fotografie 2.815 2.920 74812 Ontwikkelwinkels 90 90 74813 Ontwikkelcentrales 65 60 92111 Productie van (video)films 725 715 92112 Ondersteuning (video)filmproductie 135 135 36121 Interieurbouw 1.910 1.875 36121 / 74872 Organisatie van beurzen etc. 640 620 18.930 19.045 Totaal Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen 2008

28

10.015 3.170 3.185 80 60 730 135 2.095 625 20.095

12.295 3.155 4.435 75 55 725 125 2.090 650 23.065

Zie Bijlage 1 voor de beschrijving van de werkzaamheden die binnen de SBIcodes vallen. Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

pagina 64 van 113

2008

12.890 3.140 4.865 75 50 785 120 2.300 625 24.850

t.o.v. 2007 +5% 0% +10% 0% -9% +8% -4% +10% -4% +8%

Het aantal bedrijven aan de bureauzijde in de RPC sector is de afgelopen vijf jaar toegenomen. Tussen 2007 en 2008 is het aantal bedrijven met 8 procent toegenomen. Het aantal bedrijven op het gebied van fotografie en de interieurbouw zijn met een groei van 10 procent bovengemiddeld gestegen. Er is nog steeds een daling zichtbaar in het aantal ontwikkelwinkels en ontwikkelcentrales. Dit wordt verklaard door de nog steeds voortdurende opmars van digitale fotografie. Ook bedrijven in de ondersteuning van (video)filmproductie nemen in aantal af. In onderstaande tabel is de bedrijfsgrootte zichtbaar van de bedrijven aan de bureauzijde binnen de sector. Uit de cijfers van CBS blijkt dat van de bijna 25.000 bedrijven in de RPC-sector maar liefst bijna 18.000 bedrijven (72%) uit één werkzame persoon bestaan. Het aantal grote bedrijven is zeer beperkt. Tabel 42 Bedrijfsgrootte van de bedrijven aan de bureauzijde binnen de voor de RPC-sector relevante SBI-codes (peildatum 1 januari 2008) Aantal werkzame personen per bedrijf 10 20 50 100 Totaal 3 tot 5 tot 1 2 tot tot tot of aantal 5 10 20 50 100 meer bedrijven 74401 Reclame-, reclameontwerp9.220 1.865 825 580 260 105 25 10 12.890 en adviesbureaus 74402 Overige 1.990 525 260 195 100 50 10 10 3.140 reclamediensten 74811 Fotografie 4.155 510 125 55 10 5 0 0 4.865 74812 45 15 10 5 0 0 0 0 75 Ontwikkelwinkels 74813 15 10 10 5 5 5 0 0 50 Ontwikkelcentrales 92111 Productie 325 170 145 90 35 25 5 0 785 van (video)films 92112 Ondersteunende 50 15 20 10 15 5 0 0 120 activiteiten 36121 1.590 285 130 145 80 55 15 0 2.300 Interieurbouw 74872 Organisatie 405 65 60 45 25 15 5 5 625 van beurzen etc Totaal 17.795 3.460 1585 1130 530 265 60 25 24.850 Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen 2008


pagina 65 van 113

De volgende tabel geeft het aantal banen aan de bureauzijde per bedrijfstak weer in de sector Reclame, Presentatie en Communicatie. Tabel 43 Gemiddeld aantal banen per bedrijf aan de bureauzijde binnen de voor de RPC-sector relevante SBI-codes (peildatum 1 januari 2008) Bedrijfstakken Gemiddeld aantal banen 74401 Reclame-, reclameontwerp- en adviesbureaus 1,6 74402 Overige reclamediensten 3,8 74811 Fotografie 0,4 74812 Ontwikkelwinkels 4,0 74813 Ontwikkelcentrales 10,0 92111 Productie van (video)films 4,7 92112 Ondersteunende activiteiten 10,8 36121 Interieurbouw 2,7 74872 Organisatie van beurzen etc 5,1 Totaal 2,0 Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen 2008 Er zijn gemiddeld 2 banen per bedrijf in de sector.


pagina 66 van 113

1.2

Aantal werknemers Reclame, Presentatie en Communicatie

Uit de cijfers van CBS blijkt dat binnen de bijna 25.000 bedrijven in de RPCsector bijna 50.000 banen aan de bureauzijde zijn. De meeste mensen zijn werkzaam binnen een reclame-, reclameontwerp- of adviesbureau. Het aantal banen in de sector is met 8 procent gegroeid tussen december 2006 en december 2007. Tabel 44 Aantal banen aan de bureauzijde binnen de voor de RPC-sector relevante SBI-codes naar grootte, dec 200629, dec 2007 (voorlopig) Dec Dec 2006 2007 t.o.v. dec 2006 74401 Reclame-, reclameontwerp- en adviesbureau 74402 Overige reclamediensten 74811 Fotografie 74812 Ontwikkelwinkels 74813 Ontwikkelcentrales 92111 Productie van (video)films 92112 Ondersteunende activiteiten 36121 Interieurbouw 74872 Organisatie van beurzen etc Totaal

19.300

20.900

+8%

10.800 2.000 300 600 3.100 1.200 5.700 3.200 46.200

11.800 2.000 300 500 3.700 1.300 6.200 3.200 49.900

+9% 0% 0% -17% +19% +8% +9% 0% +8%

Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen 2008 RPC-medewerkers werken niet alleen aan de bureauzijde. Er werken ook veel mensen aan de klantzijde. Eén van de onderzoeken die dit laat zien is het onderzoek Vormgevers in Nederland30. Uit dit onderzoek blijkt dat er in 2005 bijna 47.000 vormgevers in Nederland werken. Ongeveer 38.000 hiervan zijn actief op het gebied 'Communicatie Vormgeving'. Circa 12.000 daarvan werken bij een reclameburau (aan de bureauzijde). Anderen werken aan de klantzijde bij bijvoorbeeld een interne afdeling vormgeving.

29

Van eerdere jaren zijn van de meest SBI-codes in de tabel geen exacte gegevens bekend van het aantal banen. Eerdere jaren worden daarom niet weergegeven. 30 D. ter Haar en F. van der Linden (2007). Vormgevers in Nederland, CBS Voorburg/Heerlen. Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

pagina 67 van 113

31

Het onderzoek Het economisch belang van reclame uit 2006 geeft veel informatie over het aantal werknemers aan zowel de bureau- als de klantzijde. Omdat de reclamebranche en daarmee de RPC-sector moeilijk af te bakenen is wordt door de onderzoekers een zogenaamde 'enge' en 'ruime' definitie gehanteerd voor het aantal werkenden in de branche. Onderstaande tekst over deze definities is rechtstreeks overgenomen uit het rapport: Enge definitie De enge definitie beperkt zich tot de bedrijven die nauw zijn betrokken bij het creatieve proces, waar creativiteit dus een schaarse inputfactor is. Als cultuur en creativiteit samenhangen met sterkere economische groei of stedelijke dynamiek, zullen juist deze bedrijven ertoe doen. Bedrijven verderop in de keten zijn ‘inwisselbaar’, net als toeleveranciers van de creatieve bedrijven (dat zijn bijvoorbeeld producenten van opnameapparatuur, textielwaren, verf en muziekinstrumenten). Bij de enge definitie gaat het dus voor alle branches om de bedrijven die zich bezighouden met de initiële creatie. Bedrijven die pas in beeld komen in de kolom productie zijn in de enge definitie in zijn geheel niet meegeteld. In de praktijk blijkt dat verschillende bedrijfstakken die zich bezighouden met de materiële productie ook verantwoordelijk zijn voor de initiële creatie, zoals film- en theatermakers. Deze bedrijfstakken zijn in de enge definitie wel meegenomen. Ruime definitie De ruime definitie is de enge definitie plus de rest van de bijbehorende bedrijfskolom tot en met de afzet van de dienst of het product aan de consument. Die ruime definitie vormt een eerste benadering van alle bedrijven die in hun bestaan direct afhankelijk zijn van de creativiteit aan het begin van de keten. Echter, de rest van de bedrijfskolom voor de branches die vallen onder de creatieve zakelijke dienstverlening is niet in de ruime definitie meegenomen. Er zijn twee redenen om dat niet te doen. In de eerste plaats bestaat er vooral in de kunsten en media een sterke interactie tussen initiële creatie aan de ene kant en productie en afzet aan de andere kant. Denk daarbij aan de uitgever die invloed heeft op de boeken die worden geschreven, de omroeporganisatie die televisieproducties laat maken en het theater dat een podium biedt voor nieuwe creaties. Bij de productie en de afzet van de creatieve zakelijke dienstverlening bestaat deze interactie soms ook. Een illustratie daarvan is de Hema, die in 2005 de Sikkensprijs voor kleurgebruik ontving. Vaak is de interactie echter veel zwakker. De producent werkt vaak

31

J. Mulder, J. Poort, G. Marlet & C. van Woerkens (2006). Het economisch belang van reclame, SEO Economisch Onderzoek, Amsterdam Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

pagina 68 van 113

louter uitvoerend en is soms zelfs in het buitenland gevestigd (bijvoorbeeld een kledingfabriek); de distributeurs en verkopers verkopen ‘van de plank’. Een praktische reden is verder dat door inclusie van de rest van de bedrijfskolom in deze sectoren deomvang van de creatieve bedrijfstakken in de ruime definitie ineens enorm zou toenemen. De bedrijfskolom voor de creatieve zakelijke dienstverlening waaiert dan zodanig uit dat allerlei bedrijven totde creatieve bedrijfstakken in de ruimere zin zouden moeten worden gerekend, bijvoorbeeld grotewarenhuizen die meubels en interieurartikelen verkopen (Hema, V&D, Bijenkorf, Lundia, Ikea), grote kledingwarenhuizen (C&A, H&M) en projectontwikkelaars, aannemers en makelaars die architectuur distribueren en verkopen. Nadeel daarvan zou zijn dat die bedrijfstakken zo groot zijn dat ze de creatieve sector volledig zouden domineren. Bron: J. Mulder, J. Poort, G. Marlet & C. van Woerkens (2006). Het economisch belang van reclame, SEO Economisch Onderzoek, Amsterdam, pagina 8-9.

De volgende tabel biedt een overzicht van de werkgelegenheid in de creatieve bedrijfstakken. Deze tabel is overgenomen uit het rapport 'Het economische belang van reclame'. De architecten en stedebouwkundigen die in de oorspronkelijke tabel waren opgenomen zijn uit deze tabel verwijderd omdat zij niet tot de sector Reclame, Presentatie en Communicatie van Savantis behoren. Gegevens uit de tabel betreffen het aantal banen uit 1996-2004.


pagina 69 van 113

Tabel 45 Werkgelegenheid in de Reclame, Presentatie en Communicatie (enge definitie), 1996-2004 Banen Banen Groei 1996 2004 1996 Kunsten beeldende kunst Fotografie kunstgalerieën en expositieruimten Musea Podiumkunsten producenten van podiumkunst theaters, schouwburgen en Media en entertainment filmproductie ondersteunende activiteiten voor productie van radio- en Omroeporganisaties Uitgeverijen persbureaus en journalisten Creatieve zakelijke dienstverlening interieurontwerpers, modeontwerpers en andere ontwerpers reclamebureaus (alleen code 74401) Totalen Totaal creatieve bedrijfstakken, enge Totaal creatieve bedrijfstakken, ruime definitie Banen NL totaal

4.581 5.439 1.440 5.172 2.969 907 5.338

7.120 6.210 1.558 6.704 5.390 2.277 6.782

+55% +14% +8% +30% +82% +151 % +27%

4.173 1.271 1.248 6.940 6.770 2.285

5.928 1.706 2.219 7.820 8.420 2.975

+42% +34% +78% +13% +24% +30%

2.612

5.608

+115%

22.405

30.345

+35%

73.550

101.062

+34%

147.708

186.748

+25%

6.424.099

7.534.698

+17%

Bron: J. Mulder, J. Poort, G. Marlet & C. van Woerkens (2006). Het economisch belang van reclame, SEO Economisch Onderzoek, Amsterdam, pagina 12. Bewerking Savantis

Op basis van de gemiddelde groei tussen 1996 en 2004 (ongeveer 3,5% per jaar) is een extrapolatie gemaakt van het aantal banen in 2008. Op basis hiervan zou het aantal banen volgens de enge definitie rond de 116.000 liggen. Volgens de ruime definitie zouden er in de sector zo'n 214.000 werknemers zijn.


pagina 70 van 113

2. Beschrijving van de onderwijsmarkt Inleiding In dit hoofdstuk wordt weergegeven welke kwalificaties in de sector Reclame, Presentatie en Communicatie aangeboden worden, hoeveel leerlingen per kwalificatie in opleiding zijn, en bij welke onderwijsinstellingen deze kwalificaties aangeboden worden. De cijfers hebben betrekking op schooljaar 2007/2008. In 2008 heeft een aantal kwalifcaties en uitstroomdifferntiaties een naamswijziging ondergaan. In dit rapport wordt voor de verschillende kwalificaties en uitstroomdifferentiaties de naamgeving gebruikt zoals deze gold in schooljaar 2007/2008. De nieuwe naamgeving van kwalificaties en uitstroomdifferentiaties staan als voetnoot vermeld. Kwantitatieve gegevens omtrent in-, uit- en doorstroom vmbo-mbo-hbo zijn vooralsnog beperkt beschikbaar.

2.1

Aangeboden kwalificaties

In onderstaande tabellen wordt voor de kwalificatiestructuur op basis van eindtermen en voor de competentiegerichte kwalificatiestructuur aangegeven welke kwalificaties aangeboden worden binnen de sector Reclame, Presentatie en Communicatie. Tabel 46 Reclame, Presentatie en Communicatie – Kwalificatiestructuur op basis van eindtermen Kwalificatie Niveau Crebo-code32 Leerweg Medewerker Toegepaste Vormgeving Medewerker Tentoonstellingsbouw Vormgeving Ruimtelijke Presentatie en Communicatie Bron: Savantis

2 2

10156 10796

BBL/BOL BBL/BOL

4

10155

BBL/BOL

32

De CREBO-code is het nummer waaronder de opleiding bij OCW staat ingeschreven. Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

pagina 71 van 113

Tabel 47 Reclame, Presentatie en Communicatie – Competentiegerichte kwalificatiestructuur (experimenteerregeling) Kwalificatie Uitstroomdifferentiatie Niveau Crebocode AV-productie AV-productie (Medewerker Fotografie 2 90052 Savantis) 3 90062 Allround AV-medewerker 4 90072 Beeldtechnicus 4 90074 Cameraman 4 90076 Fotograaf 4 90077 Geluidstechnicus 4 90078 Lichttechnicus 4 90079 Video-editor DTP-er Medewerker grafische & multimedia 2 90182 opmaak33 3 90192 Allround DTP'er Mediavormgever Animatie/audiovisuele vormgeving 4 90401 4 90402 Art & Design 4 90403 Grafische vormgeving 4 90404 Interactieve vormgeving Signmaker 2 91470 Medewerker sign 3 91480 Signmaker 3 91481 Allround signmaker 3 91482 Bedrijfsvoering sign Tentoonstellings- Medewerker tentoonstellingsbouw 2 91510 bouwer 3 91520 Allround tentoonstellingsbouwer Vormgeving 2 91530 Medewerker productpresentatie Ruimtelijke 4 91541 Stand-, winkel- en decorvormgever Presentatie en 4 91542 Vormgever productpresentatie Communicatie 4 91543 Winkelpubliciteitvormgever Bron: Savantis In onderstaande tabel staan de kwalificaties binnen de competentiegerichte kwalificatiestructuur die door Savantis en één of meer andere kenniscentra worden onderhouden.

33

Vanaf schooljaar 2008/2009 heet deze kwalificatie Medewerker DTP.


pagina 72 van 113

Leerweg BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL

Tabel 48 Gedeelde kwalificaties Reclame, Presentatie en Communicatie – Competentiegerichte kwalificatiestructuur (experimenteerregeling) CREBO Kwalificatie Niveau Leerweg -code 34 AV-productie 2 90050 BBL/BOL 3 BBL/BOL AV-productie34 90060 34 4 BBL/BOL AV-productie 90070 DTP-er35 35 Allround DTP-er Mediavormgever34 Bron: Savantis

2 3 4

90180 90190 90400

BBL/BOL BBL/BOL BBL/BOL

De gedeelde kwalificaties verdienen enige uitleg. Enkele kwalificatiedossiers deelt Savantis met de kenniscentra GOC en PMLF. Deze kwalificatiedossiers bestaan uit verschillende uitstromen, die ieder een aparte Crebocode hebben. De uitstromen zijn wel verdeeld naar kenniscentrum, maar het kwalificatiedossier op zich heeft een gedeelde Crebocode. Leerlingen die nog niet voor een uitstroom hebben gekozen worden door scholen meestal ingeschreven op de gedeelde Crebocode. Voor de leerlingen die staan ingeschreven onder die gedeelde Crebocode is voor de tabellen in de volgende paragraaf een verdeelsleutel toegepast. Deze verdeelsleutel is onder andere gebaseerd op het aanbod van uitstroomdifferentiaties van scholen. Het bestaan van de gedeelde kwalificaties maakt het moeilijk om een exact beeld te schetsen van de ontwikkeling binnen de gehele sector Reclame, Presentatie en Communicatie. Zeker gezien het grote aantal leerlingen binnen deze gedeelde kwalificaties.

2.2

Aantal deelnemers

Uit figuur 2 blijkt dat het aantal leerlingen binnen de sector Reclame, Presentatie en Communicatie in de afgelopen jaren gegroeid is, met name voor de gedeelde kwalificaties.

34 35

Gedeeld met GOC en PMLF Gedeeld met GOC


pagina 73 van 113

Figuur 2 Ontwikkeling aantal leerlingen, Reclame, Presentatie en Communicatie en het aantal leerlingen in gedeelde kwalificaties, 2003/20042007/2008 5.000 4.000 3.037

2.776

3.000

3.480

3.416

3.187

2.000 1.587 1.000

908 402

0 2003/2004

2004/2005

2005/2006

Kwalificaties Savantis

2006/2007

2007/2008

Gedeelde kwalificaties Savantis

Bron: CFI

Tabel 49 Totaal aantal leerlingen Reclame, Presentatie en Communicatie van Savantis per niveau, 2003/2004 – 2007/2008

Kwalificaties Savantis

Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4 Subtotaal Gedeelde Niveau 2 kwalificaties Niveau 3 Niveau 4 Subtotaal Eindtotaal Bron: CFI

2003/ 2004 253

2004/ 2005 291

2005/ 2006 431

2.523 2.776

2.746 3.037

2.776

3.037

2.756 3.187 0 <5 400 402 3.589

2006/ 2007 488 7 2.921 3.416 13 28 867 908 4.324

Het aantal leerlingen Reclame, Presentatie en Communicatie steeg sterk voor niveau 2 (met bijna 20 procent ten opzichte van 2006/2007). Voor de gedeelde kwalificaties steeg het aantal leerlingen sterk op niveau 4 (75 procent ten opzichte van 2006/2007).


pagina 74 van 113

2007/ 2008 584 25 2.871 3.480 13 105 1.469 1.587 5.067

Onderstaande tabel laat het aantal leerlingen per CWI-district zien. De indeling van leerlingen naar CWI-district is gebaseerd op de woonplaats van de leerlingen, niet op de vestigingsplaats van de school. Doordat bij het bepalen van het aantal leerlingen in de gedeelde kwalificaties een verdeelsleutel is gehanteerd kunnen de leerlingen van gedeelde kwalificaties niet naar CWIdistrict worden ingedeeld. De som van het totaal aantal leerlingen in de verschillende CWI-districten komt daardoor niet overeen met het totaal aantal leerlingen. In verband met de privacy van de scholen en leerlingen worden aantallen kleiner dan 5 weergegeven als <5. Tabel 50 Aantal leerlingen Reclame, Presentatie en Communicatie naar opleiding en CWI-district36, 2007/2008 CWI district

Naam kwalificatie Niveau Leerweg AV-productie AV-productie (gedeelde 2 BBL/BOL kwalificatie) AV-productie 2 BBL/BOL 11 (medewerker Fotografie Savantis) AV-productie (gedeelde 3 BBL/BOL kwalificatie) AV-productie (gedeelde 4 BBL/BOL kwalificatie) AV-productie 4 BBL/BOL (Fotograaf Savantis) DTP DTP-er (gedeelde 2 BBL/BOL kwalificatie) Medewerker grafische en multimediale 2 BBL/BOL 11 opmaak37 Allround DTP-er 3 BBL/BOL (gedeelde kwalificatie) Allround DTP-er 3 BBL/BOL Mediavormgeving Mediavormgever 4 BBL/BOL (gedeelde kwalificatie)

10 35

<5

<5

53 299 72

72

<5 89

<5

102 52

10

36

Van 5 leerlingen is niet bekend tot welk CWI-district zij horen, of zij wonen in het buitenland. 37 Vanaf schooljaar 2008/2009 heet deze kwalificatie Medewerker DTP. Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

49

pagina 75 van 113

10 1.170

CWI district

Naam kwalificatie Niveau Leerweg Mediavormgever 4 BBL/BOL 22 <5 (Savantis) Sign Signmaker 2 BBL/BOL 7 50 10 Signmaker 3 BBL/BOL 6 Tentoonstellingsbouw Medewerker 2 BBL/BOL <5 <5 23 Tentoonstellingsbouw Vormgeving Ruimtelijke Presentatie en Communicatie Medewerker 2 BBL/BOL 10 58 30 productpresentatie38 Vormgeving Ruimtelijke 4 BBL/BOL 152 550 375 Presentatie en Communicatie Totaal 193 896 446

2.3

6

30

363

426

15

54 9

94

232 15

<5

15

8

54

5

23

20

147

276 212

806

2.373

306 343 1.291 5.067

Instroom van vmbo/uitstroom naar hbo

Het vmbo is een belangrijke leverancier voor de mbo opleidingen op het gebied van Reclame, Presentatie en Communicatie. De sector Reclame, Presentatie en Communicatie heeft dan ook in toenemende mate belangstelling voor het vmbo en vice versa. Savantis ondersteunt vmboscholen bij de ontwikkeling van doorlopende leerwegen vanuit het vmbo naar het mbo. Dit leidt tot een toename van het aantal instromers vanuit het vmbo. 39

Volgens de Hbo-raad is van de instroom op het kunstonderwijs het aandeel dat afkomstig is van het mbo in 2007 van 16 naar 18 procent gestegen. Het onderzoeksbureau ResearchNed heeft in opdracht van de mbo-raad en de hbo-raad onderzoek uitgevoerd naar de doorstroom van mbo naar hbo. Aan de Kenniscentra beroepsonderwijs en bedrijfsleven (KBB's) zijn van dit onderzoek 38

Inclusief een enkele leerling van de oude opleiding medewerker toegepaste vormgeving. 39 Zie: http://www.hbo-raad.nl/hbo-raad/feiten-en-cijfers Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

pagina 76 van 113

enkele gegevens beschikbaar gesteld. Het gaat om leerlingen die tussen 1/10/2005 en 30/9/2006 het mbo niveau 4 diploma hebben behaald en die op 1 oktober 2006 een hbo-opleiding volgen. Uit het onderzoek blijkt dat 240 leerlingen van de opleiding Vormgeving Ruimtelijke Presentatie en Communicatie zijn doorgestroomd naar het hbo. Dit is 43 procent van het totaal aantal RPC-leerlingen dat in die periode een mbo niveau 4 diploma heeft behaald. Iets meer dan de helft (53%) van de leerlingen die zijn doorgestroomd is een opleiding in het hoger kunstonderwijs gaan volgen. De hbo-opleiding Vormgeving is van het hoger kunstonderwijs met 103 leerlingen het populairst.


pagina 77 van 113

2.4 Uitvoeringslocaties In de sector Reclame, Presentatie en Communicatie leiden 21 onderwijsinstellingen leerlingen op. In onderstaande tabel staat aangemerkt welke scholen voor welke richting opleiden. Deze tabellen zijn gebaseerd op de onderwijsinstellingen die in schooljaar 2007/2008 leerlingen opleidden op basis van Savantis kwalificatiedossiers voor de sector Reclame, Presentatie en Communicatie. Tabel 51 Uitvoeringslocaties van de kwalificatiestructuur op basis van eindtermen

CWI-district oost midden-west noord-west zuid-west zuid-oost

Onderwijsinstelling CIBAP ROC van Twente NIMETO Horizon College ROC Da Vinci College De Rooi Pannen ROC Koning Willem I College

Opleiding splaats Zwolle Enschede Utrecht Hoorn Dordrecht Tilburg Rosmalen

X

X X X X X X

X

X

Tabel 52 Uitvoeringslocaties van de competentiegerichte kwalificatiestructuur (experimenteerregeling)

CWIdistrict oost

Onderwijsinstelling ROC van Twente ROC Landstede CIBAP ROC Rijn IJssel

middenNIMETO west noordMediacollege Amsterdam west Horizon College ROC van Amsterdam


Opleidingsplaats Enschede Harderwijk Zwolle Arnhem

X X X

Utrecht Amsterdam Hoorn Amsterdam

pagina 78 van 113

X X X X

X X X

X

CWIdistrict zuidwest

zuidoost

Onderwijsinstelling ROC West Brabant, Markiezaat College ROC Da Vinci College ROC Westerschelde De Eindhovense School SintLucas Grafisch Lyceum Rotterdam ROC Albeda College / MBO Theaterschool

Opleidingsplaats

Arcus College

Heerlen

X

ROC Ter Aa ROC De Rooi Pannen Gilde Opleidingen

Helmond Tilburg Weert

X X

Bergen op Zoom

X

Dordrecht Terneuzen Eindhoven Boxtel

X X

Rotterdam

X

X

X

X

Rotterdam

X

De kwalificatiedossiers AV-productie en Mediavormgever worden gedeeld met de kenniscentra GOC en PMLF. Het kwalificatiedossier DTP-er wordt gedeeld met GOC. De in onderstaande tabel opgenomen onderwijsinstellingen bieden deze opleidingen aan; van deze instellingen is echter soms onduidelijk of bij de aangegeven kwalificaties een uitstroomprofiel van Savantis kan worden gekozen.


pagina 79 van 113

X

X X

Tabel 53 Uitvoeringslocaties van de gedeelde kwalificatiedossiers binnen de competentiegerichte kwalificatiestructuur

CWIdistrict middenwest

noord

noord-west oost

zuid-oost zuid-west

Onderwijsinstelling

Opleidingsplaats

ROC Midden Nederland

Amersfoort

ROC Flevoland ROC Alfa College ROC Friesland College ROC Noorderpoortcollege ROC Drenthe College ROC van Amsterdam ROC ASA ROC van Twente CIBAP ROC Onderwijsgroep A12 ROC Rijn IJssel ROC Nijmegen eo ROC Midden-Brabant Da Vinci college ROC West Brabant, Zoomvlietcollege ROC Westerschelde ROC Zeeland SintLucas

Almere Groningen Leeuwarden Groningen Assen Amsterdam Amsterdam Enschede Zwolle Ede Arnhem Nijmegen Tilburg Dordrecht


Roosendaal Terneuzen Vlissingen Boxtel

pagina 80 van 113

X

X X X X X X

X X X X

X

X X

X

X X X X X

X X X X

X X X X

3. Beschrijving van de bpv-markt Inleiding In dit hoofdstuk wordt een kwantitatieve beschrijving van de bpv-markt gegeven. In de tabellen in dit hoofdstuk vindt u het aantal erkende en actieve leerbedrijven. Het gaat om erkende leerbedrijven op 31 juli 2008 en actieve leerbedrijven die tussen 1 augustus 2007 en 31 juli 2008 (schooljaar 2007/2008) actief zijn geweest. 3.1 Leerbedrijven Tabel 54 Sector Reclame, Presentatie en Communicatie - Erkende en actieve leerbedrijven Aantal actief Schooljaar Aantal erkend CWI-district op 31/7/2008 2007/2008 Noord 221 106 Oost 707 309 Midden-West 304 14 Noord-West 318 172 Zuid-West 298 212 Zuid-Oost 637 299 Totaal 2.485 1.239 Van het aantal erkende leerbedrijven in de sector Reclame, Presentatie en Communicatie is de helft actief als leerbedrijf. Volgens gegevens van het CBS40 zijn er per 1 januari 2008 naar schatting bijna 25.000 bedrijven actief in de sector Reclame, Presentatie en Communicatie. Dit betreft bijvoorbeeld activiteiten op het gebied van reclameontwerp- en advies, standbouw en webdesign. Slechts 10 procent van dit aantal is erkend als leerbedrijf; dit percentage is echter geen goede weergave van de werkelijkheid. Niet alle bedrijven in de in paragraaf 1.1 genoemde SBI-codes voeren kernactiviteiten uit die met Reclame, Presentatie en Communicatie te maken hebben. Daarnaast kunnen deze bedrijven ook door GOC of PMLF erkend zijn. Niet al deze bedrijven zijn dus een potentieel leerbedrijf voor de door Savantis aangeboden kwalificaties. Vergeleken met schooljaar 2006/2007 is het aantal leerbedrijven in de sector Reclame, Presentatie en Communicatie met 19 procent gestegen (op 31 juli 2007 waren er ruim 2.000 bedrijven erkend).

40

Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen, 2008


pagina 81 van 113

3.2 Aantal leerwerktrajecten in het vmbo Het aantal leerwerktrajecten in de richting Reclame, Presentatie en Communicatie is nog beperkt. Op dit moment volgt één leerling een leerwerktraject.


pagina 82 van 113

4


Inleiding In dit hoofdstuk worden vraag en aanbod van arbeidsplaatsen in de sector beschreven, op basis van de diverse factoren die hierop van invloed zijn. Tenslotte worden vraag en aanbod met elkaar vergeleken. 4.1

De vraag op de arbeidsmarkt

Dat de huidige kredietcrisis grote gevolgen heeft voor de arbeidsmarkt is duidelijk. Hoe groot de gevolgen zullen zijn is echter nog niet duidelijk. Zo worden voorspellingen over de gevolgen voor de economie steeds bijgesteld. De hieronder genoemde gegevens zullen naar verwachting redelijk snel verouderen. Volgens de ramingen van het Centraal Planbureau (december 2009) zal de economische groei in 2008 terugvallen tot 2,25 procent. Voor 2009 wordt een krimp van de economie verwacht van -0,75 procent. In maart 2008 werd door het CPB voor 2009 nog een groei van 1,75 procent verwacht. Het CPB verwacht overigens voor 2010 een economische groei van 1 procent. De OESO (de Organisatie van Economische Samenwerking en Ontwikkeling) 41 verwacht dat de Nederlandse economie in 2009 zal krimpen met 0,2 procent . Verder verwacht het CPB dat de werkloosheid in Nederland in 2009 toe zal 42 nemen tot 4,5 procent en 6,5 procent in 2010 . Dit is in vergelijking met andere landen nog steeds laag. Daarnaast kent Nederland door de krappe 43 arbeidsmarkt een groot aantal vacatures: 252.000 . De sector Reclame, Presentatie en Communicatie is een conjunctuurgevoelige sector. Verwacht wordt dan ook dat de kredietcrisis veel invloed zal hebben op de sector. Tijdens de bedrijfsbezoeken stellen de RPC opleidingsadviseurs, indien hier gelegenheid voor is, vragen over de arbeidsmarkt en de beschikbaarheid van BPV-plaatsen. In totaal zijn er in schooljaar 2007/2008 742 unieke leerbedrijven bezocht. 41


pagina 83 van 113

Niet alle bedrijven zijn bevraagd over de arbeidsmarkt. De 678 bedrijven die wel bevraagd zijn, is gevraagd naar de behoefte aan medewerkers voor de komende 12 maanden. Afhankelijk van de periode waarop de vraag is gesteld heeft het antwoord betrekking op 2008 of 2009. Bedrijven kunnen voor meerdere kwalificaties hun behoefte aan medewerkers aangeven. Bij de behoefte aan medewerkers kan er uit de volgende antwoorden worden gekozen: Gelijk, Uitbreiding, Vervanging of Krimp. Er wordt altijd aangegeven over welk beroep/functie men het heeft. Indien er sprake is van uitbreiding, vervanging of krimp geeft men tevens het aantal benodigde medewerkers in de komende 12 maanden aan. Onderstaande tabel biedt een overzicht van de behoefte aan medewerkers per kwalificatie. Tabel 55 Behoefte aan medewerkers door bedrijven per kwalificatie Opleiding Aantal Groei/ krimp Verdeling van de antwoorden over de antw. aantal mede- antwoordcategorieën per uitstroom werkers44 Gelijk Krimp Uitbreiding Vervanging AV-productie (n=33) Medewerker fotografie

6

+3

50%

0%

50%

0%

Allround AV-medewerker

2

0

100%

0%

0%

0%

Fotograaf

24

+3

88%

0%

13%

0%

Video editor

1

0

100%

0%

0%

0%

Beeldtechnicus

1

+1

0%

0%

100%

0%

totaal

34

+7

79%

0%

21%

0%

12

+2

83%

0%

8%

8%

Allround DTP-er

21

+11

52%

0%

38%

10%

totaal

33

+13

64%

0%

27%

9%

Mediavormgever (n=252) Animatie/audiovisuele vormgeving Art & design

26

+10

69%

0%

27%

3

0

100%

0%

0%

Grafische Vormgeving

161

+66

61%

0%

34%

DTP-er (n=33) Medewerker grafische en 45

44

Uit de antwoorden van de bedrijven die per uitstroom worden gegeven wordt per uitstroom berekend hoeveel medewerkers er extra of minder nodig zijn. 45 Vanaf schooljaar 2008/2009 heet deze kwalificatie Medewerker DTP. Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

pagina 84 van 113

Opleiding

Aantal antw.

Groei/ krimp Verdeling van de antwoorden over de aantal mede- antwoordcategorieën per uitstroom werkers44 Gelijk Krimp Uitbreiding Vervanging

Interactieve vormgeving

67

+38

45%

0%

54%

totaal

257

+114

58%

0%

38%

Medewerker Sign

37

+16

57%

0%

41%

Allround Signmaker

75

+57

29%

0%

60%

0

-

-

-

-

112

+73

38%

0%

54%

10

+9

20%

0%

70%

Signmaker (n=109)

Bedrijfsvoering Sign Totaal Tentoonstellingsbouwer (n=13) Medewerker Allr. tentoonstellingsbouwer

3

+2

33%

0%

67%

totaal

13

+11

23%

0%

69%

Vormgeving Ruimtelijke Presentatie en Communicatie (n=194) Medewerker productpresentatie 88% 17 +3

0%

12%

Stand winkel decorvormgever

74

+17

56%

0%

13%

Vormgever productpresentatie

106

+41

63%

0%

24%

Winkelpubliciteits-vormgever

2

+2

0%

0%

50%

Totaal

229

+62

62%

0%

18%

Totaal (n=742)

678

+280

Samenvatting verwachte groei per bedrijf Aantal bedrijven Groei medewerkers 742

280

Groei per bedrijf 0,4

Bij de 742 ondervraagde leerbedrijven in de RPC-sector is vraag naar extra 280 medewerkers. Deze bedrijven hebben de meeste behoefte aan medewerkers met Grafische Vormgeving (+66); Interactieve Vormgeving (+38); Allround Signmaker (+57) en Vormgever Productpresentatie (+41). Bedrijven in de tentoonstellingsbouw, signbedrijven en bedrijven op het gebied van interactieve vormgeving hebben relatief het vaakst behoefte aan extra medewerkers. 46

Inmiddels is de uitstroomdifferentiatie samengevoegd met allround signmaker tot een uitstroomdifferentiatie met de naam allround signmaker. Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

pagina 85 van 113

33 DTP-bedrijven geven aan in totaal 13 extra DTP-medewerkers nodig te hebben. Dit is een trendbreuk met vorig jaar. Toen werd bij de ondervraagde bedrijven een krimp van het aantal DTP-medewerkers verwacht. Van de bedrijven geeft 64 procent aan dat de behoefte aan DTP-ers gelijk blijft. 27 procent verwacht behoefte aan personeel te hebben ter uitbreiding, 8 procent ter vervanging. Wellicht dat door de kredietcrisis deze bedrijven inmiddels niet meer verwachten dat zij extra DTP-medewerkers nodig te hebben. Opvallend is dat de verdeling van bedrijfsgrootte in deze steekproef niet overeenkomt met de CBS-gegevens. Binnen de steekproef zijn relatief meer grotere bedrijven. Wellicht dat leerbedrijven over het algemeen meer personeel in dienst hebben en derhalve de tijd hebben om leerlingen te begeleiden.

4.2


Het aanbod op de arbeidsmarkt voor de Reclame-, Presentatie- en Communicatiesector bestaat voor een belangrijk deel uit schoolverlaters. Dat kunnen schoolverlaters van de vakcolleges en ROC’s zijn, maar ook hboschoolverlaters. Daarnaast is de verwachting dat er door de onderwijskundige veranderingen van de programma’s binnen het vmbo in de nabije toekomst ook schoolverlaters uit die hoek rechtstreeks de bedrijfstak in zullen stromen. De vakopleidingen binnen de Reclame-, Presentatie- en Communicatiebranche mogen zich in een toenemende populariteit verheugen en kennen daardoor een gestaag groeiend aantal leerlingen. Voor (langdurig) werklozen zijn er weinig scholingsmogelijkheden om na een (om)scholingstraject in de bedrijfstak aan het werk te gaan. Een laatste belangrijke groep die de bedrijfstak instroomt is de groep die zich, naast het hebben van een baan, middels cursussen en/of zelfstudie voorbereidt op een loopbaan binnen de branche. Vooral de deelsectoren Multimedia en Sign, en in mindere mate de Reclamebranche, kennen dit verschijnsel. Het aanbod kenmerkt zich in tegenstelling tot het aanbod van de eerder genoemde bouwgerelateerde beroepen door een verdeling tussen man/vrouw van 4:6 en kent een minder scheve verdeling tussen de groepen allochtoon en autochtoon.


pagina 86 van 113

4.3

Conclusie: vergelijking vraag en aanbod

Het is lastig om op een specifiek niveau inzicht te krijgen in de vraag en aanbod van personeel in de sector Reclame, Presentatie en Communicatie. Binnen deze sector bestaan namelijk verschillende bedrijfstakken die niet allemaal collectief georganiseerd zijn. De opleidingen voor de sector zijn breed en leiden niet allemaal één-op-één toe naar de beroepen in de sector. De vergelijking van vraag en aanbod is dan ook vooral een kwalitatieve vergelijking. Verwacht wordt dat voor alle bedrijfstakken in de sector de kredietcrisis grote gevolgen zal hebben. De sector Reclame, Presentatie en Communicatie is namelijk sterk conjunctuurgevoelig. Productpresentatie en winkelinrichting Verwacht wordt dat in 2009 en 2010 de detailhandel onder druk komt te staan. Hierdoor zal het budget voor productpresentatie en winkelinrichting waarschijnlijk wat afnemen. Mogelijk kan hierdoor de werkgelegenheid krimpen. Dit zou negatieve gevolgen kunnen hebben voor de arbeidsmarktpositie van leerlingen die de opleiding Medewerker productpresentatie of de opleiding/uitstroomdifferentiatie Stand-, winkel- en decorvormgeving hebben gevolgd. Hoe groot deze negatieve gevolgen zullen zijn is niet duidelijk. Mogelijk is het voor een beperkt deel van de leerlingen lastiger direct na het afstuderen een baan in de branche te vinden. Een aanzienlijk deel van de gediplomeerde leerlingen zal overigens niet (direct) de nadelen van de verslechterde arbeidsmarkt ondervinden, omdat zij na hun opleiding niet direct gaan werken, maar doorstromen naar een vervolgopleiding. Beurzen en tentoonstellingen De afgelopen jaren bestond er een grote vraag naar stand- en decorbouwers. Aan deze vraag kon niet worden voldaan, doordat de opleiding Tentoonstellingsbouwer slechts door drie onderwijsinstellingen wordt aangeboden, die gezamenlijk onvoldoende gediplomeerde leerlingen afleveren. Aangezien de tentoonstellingsbouw een conjunctuurgevoelige branche is, zou kunnen worden verwacht dat de werkgelegenheid zal afnemen. Echter uit onderzoek blijkt dat veel tentoonstellingsbouwbedrijven de 47 komende jaren nog steeds veel behoefte zullen hebben aan personeel . De beperkte groep leerlingen van de opleiding tentoonstellingsbouwer kan dus nog zonder probleem aan de slag in de branche. Daarnaast is er veel ruimte voor nieuwe leerlingen

47

Savantis (2009, nog te verschijnen), Onderzoek tentoonstellingsbouw.


pagina 87 van 113

Sign De afgelopen jaren is er een grote, toenemende vraag geweest naar Signmakers. Aan deze vraag is tegemoet gekomen door ontwikkeling en uitbreiding van de opleiding Signmaker. Verwacht wordt dat door de kredietcrisis de groeiende vraag naar Signmakers af zal vlakken. De behoefte aan gekwalificeerde instroom blijft echter bestaan. Het arbeidsmarktperspectief van leerlingen Signmaker is daarmee goed. Zeker na economisch herstel mag worden verwacht dat gediplomeerde leerlingen snel in de branche aan het werk kunnen. Reclame Verwacht wordt dat de werkgelegenheid in de reclame terug zal lopen. Er zijn veel hogere en middelbare beroepsopleidingen op het gebied van mediavormgeving, waaronder ook opleidingen van Savantis. Waarschijnlijk zal het voor een deel van de leerlingen van de opleidingen grafische vormgeving en DTP lastig zijn om snel na het afstuderen binnen de reclame werk te vinden. Internet en multimedia Internet en multimedia is een groeimarkt, maar ook conjunctuurgevoelig. Desondanks wordt verwacht dat de werkgelegenheid slecht licht zal teruglopen. Waarschijnlijk zal het niet leiden tot problemen voor leerlingen van de opleidingen interactieve vormgeving en DTP-er om direct na het afstuderen werk te vinden in de branche. Fotografie Het aantal bedrijven in de fotografie is sterk toegenomen. Dit betrof vooral een groei van het aantal eenmanszaken. Verwacht wordt dat de werkgelegenheid in de fotografie de komende tijd wat terug zal lopen. Het zal voor een aantal leerlingen Fotografie dan ook lastig worden om snel werk te vinden in de sector. Audiovisueel en animatie Verwacht wordt dat de vraag naar animatie/audiovisueel vormgevers, cameramensen, beeld-, geluids- en lichttechnici, AV-medewerkers en videoeditors terug zal lopen. Het zal voor een aantal leerlingen van deze en mbo of hbo-opleidingen soms lastig worden om direct na het afstuderen werk te vinden in één van deze beroepen.


pagina 88 van 113

5. Perspectief beroepspraktijkvormingsplaatsen voor deelnemers Inleiding In dit hoofdstuk wordt aandacht besteed aan de behoefte aan bpv-plaatsen, vanuit het onderwijs en vanuit de arbeidsmarkt. Vervolgens wordt vraag en aanbod van bpv-plaatsen met elkaar vergeleken: is er sprake van balans, of zijn er knelpunten te verwachten? Voor de vraag naar bpv-plaatsen vanuit het onderwijs wordt uitgegaan van het aantal leerlingen en de stageperiodes zoals deze zijn opgegeven door de onderwijsinstellingen. Voor de vraag naar bpv-plaatsen vanuit de arbeidsmarkt zijn alleen summiere kwalitatieve gegevens beschikbaar. Voor het aanbod van bpv-plaatsen wordt uitgegaan van het totaal aantal leerbedrijven. 5.1 De vraag naar bpv-plaatsen vanuit het onderwijs: aantal leerlingen In de sector Reclame, Presentatie en Communicatie worden vrijwel alle leerlingen opgeleid via de Beroepsopleidende leerweg (BOL). De leerlingen van de verschillende scholen lopen op verschillende momenten in hun opleiding stage; dit heeft gevolgen voor het aantal benodigde bpv-plaatsen. Dit gegeven is verwerkt in de tabellen in de volgende paragraaf. In onderstaande tabel wordt het aantal leerlingen weergegeven. Tabel 56 Aantal leerlingen Reclame, Presentatie en Communicatie naar 48 opleiding en CWI-district , 2007/2008 CWI district

Naam kwalificatie AV-productie AV-productie (gedeelde kwalificatie) AV-productie (medewerker Fotografie Savantis)

Niveau Leerweg 2

BBL/BOL

2

BBL/BOL 11

10 35

<5

48

<5

Van 5 leerlingen is niet bekend tot welk CWI-district zij horen, of zij wonen in het buitenland. Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

pagina 89 van 113

49

CWI district

Naam kwalificatie Niveau Leerweg AV-productie (gedeelde 3 BBL/BOL kwalificatie) AV-productie (gedeelde 4 BBL/BOL kwalificatie) AV-productie 4 BBL/BOL 72 (Fotograaf Savantis) DTP DTP-er (gedeelde 2 BBL/BOL kwalificatie) Medewerker grafische 2 BBL/BOL 11 89 <5 en multimediale opmaak49 Allround DTP-er 3 BBL/BOL (gedeelde kwalificatie) Allround DTP-er 3 BBL/BOL 10 Mediavormgeving Mediavormgever 4 BBL/BOL (gedeelde kwalificatie) Mediavormgever 4 BBL/BOL 22 <5 (Savantis) Sign Signmaker 2 BBL/BOL 7 50 10 Signmaker 3 BBL/BOL 6 Tentoonstellingsbouw Medewerker 2 BBL/BOL <5 <5 23 Tentoonstellingsbouw Vormgeving Ruimtelijke Presentatie en Communicatie Medewerker 2 BBL/BOL 10 58 30 productpresentatie50 Vormgeving Ruimtelijke Presentatie en 4 BBL/BOL 152 550 375 Communicatie Totaal 193 896 446

49

53 299 72

<5 102 52 10 1.170 6

30

363

426

15

54 9

94

232 15

<5

15

8

54

5

23

20

147

276 212

806

2.373

306 343 1.291 5.067

Vanaf schooljaar 2008/2009 heet deze kwalificatie Medewerker DTP. Inclusief een enkele leerling van de oude opleiding medewerker toegepaste vormgeving. 50


pagina 90 van 113

5.2 De vraag naar bpv-plaatsen vanuit het onderwijs: aantal bpv-plaatsen In de sector Reclame, Presentatie en Communicatie worden zoals vermeld vrijwel alle leerlingen opgeleid via de BOL. De leerlingen van de verschillende scholen lopen op verschillende momenten in hun opleiding stage. Om de verwachting van de behoefte aan bpv-plaatsen te bepalen is rekening gehouden met de volgende factoren: - Het aantal leerlingen in 2007/2008 - De perioden die de scholen vastgesteld hebben als stageperioden (bijvoorbeeld: een leerling van niveau 3 van een bepaalde school loopt stage in het tweede jaar). Het aantal benodigde bpv-plaatsen wordt weergegeven in de volgende tabel. Tabel 57 Reclame, Presentatie en Communicatie - inschatting van de vraag naar bpv-plaatsen per kwalificatie51 CWI district

Naam kwalificatie Niveau Leerweg AV-productie AV-productie (gedeelde 2 BBL/BOL kwalificatie) AV-productie (medewerker 2 BBL/BOL Fotografie Savantis) AV-productie (gedeelde 3 BBL/BOL kwalificatie) AV-productie (gedeelde 4 BBL/BOL kwalificatie) AV-productie 4 BBL/BOL (Fotograaf Savantis) DTP DTP-er (gedeelde 2 BBL/BOL kwalificatie) Medewerker grafische en multimediale 2 BBL/BOL 52 opmaak

5 6

18

<5

<5

26 150 36

36

<5 6

45

<5

51

Doordat bij het bepalen van het aantal leerlingen in de gedeelde kwalificaties een verdeelsleutel is gehanteerd kunnen de leerlingen van gedeelde kwalificaties niet naar CWI-district worden ingedeeld. Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

26

pagina 91 van 113

52

CWI district

Naam kwalificatie Niveau Leerweg Allround DTP-er 3 BBL/BOL (gedeelde kwalificatie) Allround DTP-er 3 BBL/BOL 5 Mediavormgeving Mediavormgever 4 BBL/BOL (gedeelde kwalificatie) Mediavormgever 4 BBL/BOL <5 11 (Savantis) Sign Signmaker 2 BBL/BOL <5 25 Signmaker 3 BBL/BOL <5 Tentoonstellingsbouw Medewerker 2 BBL/BOL <5 <5 Tentoonstellingsbouw Vormgeving Ruimtelijke Presentatie en Communicatie Medewerker 2 BBL/BOL 5 29 productpresentatie53 Vormgeving Ruimtelijke Presentatie en 4 BBL/BOL 76 275 Communicatie

26 5 585 <5

<5

15 182

216

5

8

54

47 5

143 8

23

<5

15

8

54

15

<5

12

10

74

188 138 106 403 1.186

5.3 De vraag naar bpv-plaatsen vanuit de arbeidsmarkt Er zijn bij externe openbare bronnen weinig kwantitatieve gegevens beschikbaar over de sector Reclame, Presentatie en Communicatie. Daarom vragen de opleidingsadviseurs van deze sector tijdens bedrijfsbezoeken de bedrijven naar de behoefte aan BPV-plaatsen. Gevraagd wordt hoeveel stagiairs deze bedrijven verwachten nodig te hebben in de aankomende twaalf maanden. Het betreft een steekproef die een indicatief beeld geeft van de behoefte aan stagiairs in de branche.

52

Vanaf schooljaar 2008/2009 heet deze kwalificatie Medewerker DTP. Inclusief een enkele leerling van de oude opleiding medewerker toegepaste vormgeving. 53


pagina 92 van 113

In totaal hebben 742 bedrijven 885 antwoorden gegeven op de vraag naar behoefte aan leerlingen. Dat er meer antwoorden zijn gegeven dan dat er bedrijven bevraagd zijn, wordt verklaard doordat sommige bedrijven plaats bieden aan leerlingen van verschillende opleidingen. De 742 bedrijven geven aan in de komende 12 maanden samen in totaal ruimte te hebben voor 1.409 leerlingen. Het aantal leerlingen wordt bepaald door het totaal aantal verschillende leerlingen dat een bedrijf per jaar kan plaatsen. Als een bedrijf bijvoorbeeld in een jaar in twee perioden plaats kan bieden aan twee stagiairs heeft een bedrijf in totaal vier plekken. Tabel 58 Gemiddelde behoefte per kwalificatie per bedrijf Kwalificatie Aantal Behoefte verschillende aan bedrijven leerlingen AV-productie DTP-er Mediavormgever Signmaker Tentoonstellingsbouwer Vormg./mw ruimt. presentatie en communicatie Totaal

Gemiddelde behoefte per bedrijf

43 59 283 122 18 234

68 83 553 240 28 437

1,6 1,4 2,0 2,0 1,6 1,9

742

1.409

1,9

Uit bovenstaande tabel blijkt dat sommige bedrijven ruimte hebben voor meer dan één leerling. Het sterkst geldt dit voor bedrijven die actief zijn op het gebied van mediavormgeving en signmaking. De volgende tabel geeft aan dat binnen de kwalificaties de behoefte aan leerlingen per uitstroomdifferentiatie verschilt.


pagina 93 van 113

Tabel 59 Behoefte vanuit de arbeidsmarkt aan leerlingen per uitstroomdifferentiatie van de verschillende kwalificaties Uitstroomdifferentiatie Aantal antw. Behoefte aantal leerlingen

Gemiddelde behoefte per antwoord

AV-productie (n=43) Medewerker fotografie 17 18 Cameraman 0 Fotograaf 27 37 Video-editor 1 2 Geluidstechnicus 1 1 Allround medewerker AV 8 10 productie54 totaal 54 68 DTP-er (n=59) Medewerker grafische en 38 47 55 multimediaopmaak Allround DTP-er 30 36 totaal 68 83 Mediavormgever (n=283) Animatie/audiovisuele 46 71 vormgeving Art & design 4 4 Grafische vormgeving 198 318 Interactieve vormgeving 99 161 totaal 347 554 Signmaker (n=122) Medewerker sign 75 114 Allround signmaker 79 126 totaal 154 240 Tentoonstellingsbouwer (n=18) Medewerker 14 21 tentoonstellingsbouw Allround tentoonstellingsbouwer 4 7 totaal 18 28 Vormgeving Ruimtelijke Presentatie en Communicatie (n=234) Medewerker productpresentatie 44 75 Stand-, winkel- en 92 149 decorvormgever

54

Oude naam is allround AV medewerker Vanaf schooljaar 2008/2009 heet deze kwalificatie Medewerker DTP.

55


pagina 94 van 113

1,1 1,4 2,0 1,0 1,3 1,3 1,2 1,2 1,2 1,5 1,0 1,6 1,6 1,6 1,5 1,6 1,6 1,5 1,8 1,6 1,7 1,6

Uitstroomdifferentiatie

Aantal antw.

Vormgever productpresentatie56 Winkelpubliciteits-vormgever57 totaal Totaal (n=742)

Behoefte aantal leerlingen

106 5 245 885

209 7 437 1.409

Gemiddelde behoefte per antwoord 2,0 1,4 1,8 1,6

5.4 Het aanbod van bpv-plaatsen Voor het aanbod van bpv-plaatsen wordt uitgegaan van het totaal aantal leerbedrijven, zoals weergegeven in paragraaf 4.3. Er is reeds aangegeven dat de ondergrens van het aantal beschikbare bpv-plaatsen wordt bepaald door het aantal leerbedrijven. Het is mogelijk dat sommige bedrijven meer bpvplaatsen beschikbaar hebben (zie tabel 57). Dit hebben wij echter nog niet voor alle leerbedrijven in beeld. 5.5 Vergelijking vraag en aanbod bpv-plaatsen In deze paragraaf wordt de vraag en aanbod bpv-plaatsen met elkaar vergeleken. De informatie is afkomstig van Savantis. In de tabellen wordt door middel van symbolen de perspectieven voor BPV- en arbeidsplaatsen als volgt weergegeven: gering

-100% tot

matig

-26%

-25% tot -11%

-

-/=

voldoende

-10% tot +10%

=

ruim voldoende

goed

+11% tot +25%

+26% tot +100%

+/=

+

onbekend

niet beschikbaar


Wanneer vraag en aanbod enigszins met elkaar in evenwicht zijn wordt het symbool '=' gebruikt. Dit betekent meestal dat er voldoende bpv-plaatsen zijn, echter soms kan er ook sprake zijn van een (klein) tekort aan bpv-plaatsen. Bij vergelijking van de vraag en het aanbod van bpv-plaatsen per kwalificatie per CWI-district kan geconstateerd worden dat er over het algemeen ruim voldoende bpv-plaatsen zijn. Er is een aantal uitzonderingen. 56

Bevat ook de behoefte aan leerlingen voor Presentatie/winkelvormgeving, de oude naam van de opleiding. 57 Oude naam is Reclame en Publiciteitsvormgeving. Arbeidsmarkt- en Onderwijsinformatie Savantis U:\dai\ooe\not\2008.1064

pagina 95 van 113

x

Opleidingsadviseurs van RPC melden dat het in Zeeland (CWI-district ZuidWest) voor DTP-ers en Signmakers af en toe lastig is voor sommige leerlingen om een stageplaats te vinden. Hetzelfde geldt voor leerlingen Medewerker Fotografie in de regio Twente (CWI-district Oost). In Amsterdam is het voor een beperkt aantal leerlingen die de uitstroomdifferentiatie Stand-, winkel- en decorvormgever van de opleiding Vormgeving Ruimtelijke Presentatie en Communicatie volgen lastig om een stageplaats te krijgen. Wellicht krijgt ook een aantal leerlingen in de regio Zuid-Oost van deze opleiding niet altijd even makkelijk een stageplaats. De volgende tabel biedt meer informatie over het perspectief op bpv-plaatsen. Tabel 60 Sector Reclame, Presentatie en Communicatie - Perspectief bpvplaatsen 2008/2009 CWI district

Naam kwalificatie AV-productie Niveau 2 = -/= Niveau 3 ? ? Niveau 4 = = DTP Niveau 2 = = Niveau 3 = = Mediavormgeving Niveau 4 +/= = Sign Niveau 2 + +/= Niveau 3 + +/= Tentoonstellingsbouw Niveau 2 + + Vormgeving Ruimtelijke Presentatie en Communicatie Niveau 2 + = Niveau 4 + =


pagina 96 van 113

+ ? +

+ ? +

+ ? +

+ ? +

+ ? +

+ +

+ +

-/= -/=

+ +

= =

=

=

=

=

=

+ +

+ +

-/= +

+ +

+ +

+

+

+

+

+

+ +

+ -/=

+ +

+ -/=

+ +

6. Eindconclusie: Het bpv-perspectief in relatie tot het arbeidsmarktperspectief In dit hoofdstuk wordt een conclusie getrokken van het bpv-perspectief in relatie tot het arbeidsmarktperspectief. Verwacht wordt dat in 2010 de werkgelegenheid in de sector Reclame, Presentatie en Communicatie af zal nemen als gevolg van de kredietcrisis. Niet alle subbranches zullen overigens even zwaar getroffen door de kredietcrisis. De afnemende werkgelegenheid zou negatieve gevolgen kunnen hebben voor de arbeidsmarktperspectieven van leerlingen die een opleiding in de sector Reclame, Presentatie en Communicatie volgen. Hoe groot deze eventuele negatieve gevolgen zullen zijn is nog niet duidelijk. Voor leerlingen in bepaalde opleidingen binnen bepaalde regio's kan het misschien lastig worden om op korte termijn na het afstuderen werk te vinden in de branche. Voor veel opleidingen geldt dit niet. Er bestaat bijvoorbeeld in de signbranche en tentoonstellingsbouw een grote vraag naar personeel met een niveau 2 en 3 diploma. Een aanzienlijk deel van de gediplomeerde leerlingen zal overigens niet (direct) de nadelen van de verslechterde arbeidsmarkt ondervinden, omdat zij na hun opleiding niet direct gaan werken, maar doorstromen naar een vervolgopleiding. Over het algemeen zijn er in 2009 nog voldoende bpv-plaatsen beschikbaar. In bepaalde regio's is het voor leerlingen van sommige opleidingen wat lastiger om een bpv-plaats te bevinden. Dit geldt voor leerlingen Sign en DTP-ers in het CWI-district Zuid-West. Ook voor een beperkt aantal leerlingen Medewerker Fotogafie in Twente kan het moeilijk zijn om een stageplaats te vinden. De opleiding Vormgeving Ruimtelijke Presentatie en Communicatie kent een krapte aan bpv-plaatsen in de regio Noord-West en in Zuid-Oost.


pagina 97 van 113

Deel 4: Schoonmaak- en Glazenwassersbranche


pagina 98 van 113

1.


Inleiding In dit hoofdstuk wordt de arbeidsmarkt in de sector Schoonmaak en Glazenwassen inzichtelijk gemaakt. Het aantal bedrijven en werknemers dat in de sector werkzaam is staat hierbij centaal. De gegevens zijn afkomstig van verschillende bronnen. Recente gegevens zijn ontleend aan het CBS en aan het vakblad Service Management. Voor gegevens die meer inzicht geven in de kenmerken van de sector is gebruik gemaakt van het arbeidsmarktonderzoek van Research voor Beleid, dat uitgevoerd is in opdracht van de Stichting Raad van Arbeidsverhoudingen voor de Schoonmaak- en Glazenwassersbranche (RAS). Dit onderzoek is in 2006/2007 uitgevoerd. 1.1 Bedrijven in de sector Schoonmaak en Glazenwassen De sector Schoonmaak en Glazenwassen is in vergelijking met de andere sectoren van Savantis een zeer grote branche, met een geschatte netto omzet van vier miljard Euro. Volgens gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek zijn er per 1 januari 2008 6.270 bedrijven actief in de branche. De meerderheid van deze bedrijven is gevestigd in de Randstad (Utrecht, Amsterdam e.o., Den Haag e.o. en regio Rijnmond). Tabel 61 Aantal bedrijven naar grootte in aantal werkzame personen per 1 januari 2008 Reiniging van gebouwen 1 werkzame persoon 3.115 2 werkzame personen 980 3 tot 5 werkzame personen 690 5 tot 10 werkzame personen 610 10 tot 20 werkzame personen 385 20 tot 50 werkzame personen 325 50 tot 100 werkzame personen 95 100 werkzame personen of meer 65 6.270 Totaal Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen, 13 november 2008 Het aantal bedrijven in de branche is sinds 2003 toegenomen met 11 procent. Er is voornamelijk een groei te zien in het aantal kleine bedrijven (tot 10 werknemers). In de sector Schoonmaak en Glazenwassen bestaan enkele (zeer) grote bedrijven, die samen verantwoordelijk zijn voor een groot deel van de omzet.


pagina 99 van 113

Volgens het Marktoverzicht 2008 van Service Management waren er in 2007 5 bedrijven in de branche met meer dan 9.000 werknemers. In totaal werkt rond de 40 procent van het totale aantal werknemers bij de grootste 10 bedrijven. Het aantal grote bedrijven in de branche neemt af, in veel gevallen als gevolg van fusies en overnames. De arbeidsproductiviteit van de grote bedrijven neemt toe: de omzetstijging in procenten is groter dan de procentuele groei van het aantal medewerkers.

1.2 Werknemers in de sector Schoonmaak en Glazenwassen In de sector Schoonmaak en Glazenwassen zijn 180.000 tot 200.000 personen werkzaam. De branche telt verhoudingsgewijs veel vrouwen (61 procent). Vooral onder glazenwassers en in de specialistische beroepen zijn relatief veel mannen werkzaam (80 tot 100 procent van de werkzaamheden wordt hier door mannen uitgevoerd). De leeftijdsopbouw van het personeel in de branche komt redelijk overeen met de leeftijdsopbouw van de werkzame beroepsbevolking, hoewel het personeel jonger dan 34 jaar iets ondervertegenwoordigd en het personeel tussen 35 en 54 jaar iets oververtegenwoordigd is. De branche blijkt te vergrijzen: ten opzichte van 1991 is het aandeel jongeren in de branche sterk afgenomen en het aandeel ouderen sterk toegenomen. Omdat de oudere groep in de komende jaren zal uitstromen, zorgt dit voor een grote vervangingsvraag. De overgrote meerderheid van de werknemers is uitvoerend medewerker (84%). Bijna de helft van de medewerkers functioneert als schoonmaker in een groter teamverband. Ongeveer 70 procent van de werknemers is werkzaam in de interieurschoonmaak. 10 procent heeft als hoofdtaak glasbewassing en 20 procent werkt in de gespecialiseerde schoonmaak. De sector Schoonmaak en Glazenwassen kent een relatief grote groep tijdelijke werknemers. Het grootste deel van de werknemers werkt in deeltijd. De werkzaamheden vinden over het algemeen plaats in de ochtend- en avonduren, waardoor voltijdscontracten sterk in de minderheid zijn. Onder specialisten, meewerkend voorlieden, objectleiders en glazenwassers komen voltijdscontracten het meest voor. Overigens is de bedrijfstak wel actief om het aantal voltijdscontracten te laten groeien ten opzichte van deeltijders.


pagina 100 van 113

2.


In dit hoofdstuk wordt weergegeven welke kwalificaties in de sector Schoonmaak en Glazenwassen aangeboden worden. Tot voor kort werden er binnen het regulier beroepsonderwijs geen opleidingen aangeboden voor de sector Schoonmaak en Glazenwassen. Sinds 2007 is het mogelijk om binnen de opleiding Arbeidsmarktgekwalificeerd Assistent als stage schoonmaakwerkzaamheden bij een schoonmaakbedrijf te verrichten. Deze leerlingen kunnen op school een extra module "Assistent Schoonmaker" volgen. Vanaf 2008/2009 is het mogelijk om een opleiding op niveau 2 te volgen. Dit is de opleiding tot Medewerker Schoonmaak en Glazenwassen. Daarnaast wordt de opleiding op niveau 3 (Allround medewerker Schoonmaak en Glazenwassen) ontwikkeld. Deze zal waarschijnlijk in het schooljaar 2010/2011 voor het eerst gevolgd kunnen worden. Tabel 62 Schoonmaken en Glazenwassen, Competentiegerichte kwalificatiestructuur (experimenteerregeling) Kwalificatie Arbeidsmarkt gekwalificeerd Assistent Medewerker Schoonmaak en Glazenwassen

Allround Medewerker Schoonmaak en Glazenwassen

Uitstroomdifferentiatie

Schoonmaak en Glazenwassen (Schoonmaker/medewerker vloeronderhoud) Schoonmaak en Glazenwassen (Glazenwasser/gevelreiniger) Schoonmaak en Glazenwassen (Reiniger na calamiteiten) Schoonmaak en Glazenwassen (Reiniger in de voedselverwerkende industrie) Schoonmaak en glazenwassen (Allround schoonmaker /medewerker vloeronderhoud)

Schoonmaak en glazenwassen (Allround glazenwasser/ gevelreiniger) Schoonmaak en glazenwassen (Allround reiniger na calamiteiten) Schoonmaak en glazenwassen (Allround reiniger in de Voedselverwerkende industrie


Niveau Crebo- Leerweg code 1

90440 BBL/BOL

2

94531 BBL/BOL

2

94532 BBL/BOL

2

94533 BBL/BOL

2

94534 BBL/BOL

3

95431 BBL/BOL

3

95432 BBL/BOL

3

95433 BBL/BOL

3

95434 BBL/BOL

pagina 101 van 113

Het aantal onderwijsinstellingen waar leerlingen kunnen worden opgeleid als Assistent Schoonmaker binnen de kwalificatie Arbeidsmarktgekwalificeerd Assistent groeit. Eind 2008 bestaat op 21 ROC's de mogelijkheid om deze opleiding te volgen. Zo'n 600 leerlingen hebben de opleiding tot nu toe gevolgd, of volgen deze op dit moment. Van één ROC is op 2 locaties een groep leerlingen gestart met de opleiding Medewerker Schoonmaak en Glazenwassen. Het gaat om in totaal 28 leerlingen. Verwacht wordt dat het aantal ROC's waar leerlingen deze opleiding kunnen volgen zal stijgen.


pagina 102 van 113

3.


In dit hoofdstuk wordt een beschrijving van de bpv-markt gegeven. Er zijn op dit moment nog beperkte kwantitatieve gegevens beschikbaar voor de sector Schoonmaak en Glazenwassen. In deze sector worden slechts bij uitzondering leerwerktrajecten in het vmbo aangeboden. In de sector Schoonmaak en Glazenwassen worden sinds begin 2007 actief leerbedrijven geworven. Na de eerste periode van kleinschalige werving onder OSB-lidbedrijven is het aantal leerbedrijven sterk toegenomen en groeiende. Per 31 juli 2008 zijn 368 leerbedrijven door Savantis erkend. Tabel 63 Sector Schoonmaak en Glazenwassen erkende leerbedrijven naar CWI-district Aantal erkend CWI-district op 31/7/2008 61 Noord 103 Oost 57 Midden-West 45 Noord-West 49 Zuid-West 53 Zuid-Oost 368 Totaal Hoeveel van deze 368 bedrijven inmiddels al leerlingen opleiden is nog niet bekend. Natuurlijk zal het aantal leerbedrijven dat leerlingen opleidt toenemen met de groei van het aantal leerlingen.


pagina 103 van 113

4.


Inleiding In dit hoofdstuk worden vraag en aanbod van arbeidsplaatsen in de sector beschreven, op basis van de diverse factoren die hierop van invloed zijn. De gegevens zijn onder andere afkomstig van het arbeidsmarktonderzoek van Research voor Beleid, dat uitgevoerd is in opdracht van de Stichting Raad van Arbeidsverhoudingen voor de Schoonmaak- en Glazenwassersbranche (RAS). Dit onderzoek is in 2006/2007 uitgevoerd. Tenslotte worden vraag en aanbod met elkaar vergeleken. 4.1 De vraag op de arbeidsmarkt In deze paragraaf wordt de vraag op de arbeidsmarkt in de sector Schoonmaak en Glazenwassen beschreven. De behoefte aan personeel (de werkgelegenheid) in de onderhoudsbedrijfstakken is afhankelijk van een aantal factoren. Vóór de kredietcrisis ging het vrij goed met de sector. De omzet in de sector groeide in 2007 met 6,5 procent. De arbeidsmarktproductiviteit nam bovendien toe, de omzet is procentueel meer gestegen dan de procentuele groei van het aantal medewerkers. Uit het verleden is gebleken dat de conjunctuur vertraagd doorwerkt in de schoonmaakbranche. Hoe de huidige kredietcrisis zal doorwerken in de branche is echter niet goed in te schatten. Dat de huidige kredietcrisis grote gevolgen heeft voor de arbeidsmarkt is wel duidelijk. Hoe groot deze gevolgen zullen zijn is echter nog niet duidelijk. Zo worden voorspellingen over de gevolgen voor de economie steeds bijgesteld. De hieronder genoemde gegevens zullen naar verwachting redelijk snel verouderen. Volgens de ramingen van het Centraal Planbureau (december 2009) zal de economische groei in 2008 terugvallen tot 2,25 procent. Voor 2009 wordt een krimp van de economie verwacht van -0,75 procent. In maart 2008 werd door het CPB voor 2009 nog een groei van 1,75 procent verwacht. Het CPB verwacht overigens voor 2010 een economische groei van 1 procent.


pagina 104 van 113

De OESO (de Organisatie van Economische Samenwerking en Ontwikkeling) verwacht dat de Nederlandse economie in 2009 zal krimpen met 0,2 procent58. Verder verwacht het CPB dat de werkloosheid in Nederland in 2009 toe zal nemen tot 4,5 procent en 6,5 procent in 201059. Dit is in vergelijking met andere landen nog steeds laag. Daarnaast kent Nederland door de krappe arbeidsmarkt een groot aantal vacatures: 252.00060. Vervangingsvraag De vervangingsvraag is afhankelijk van de uitstroom uit de sector. De toenemende vergrijzing binnen de sector zorgt voor een toenemende vervangingsvraag op de middellange termijn. Zeker in de specialistische schoonmaakberoepen is dit van belang: de huidige werknemerspopulatie is op dit moment al ouder dan gemiddeld, en het werk vindt veelal onder zware omstandigheden plaats. Door vergrijzing groeit de zorgsector en daarmee de schoonmaakwerkzaamheden in de sector. Daarbij besteedt de zorgsector steeds meer schoonmaakwerk uit. Ook zal door de vergrijzing van de maatschappij de behoefte bij particulieren aan schoonmakers toenemen. Verwacht wordt ook dat het negatieve imago van de branche en het feit dat de branche vaak wordt gezien als opstapbranche om door te stromen naar ander werk ervoor zorgt dat de vervangingsvraag groeit.

58


pagina 105 van 113

Vacatures Het aantal vacatures in de sector Schoonmaak en Glazenwassen is groot. In het tweede kwartaal van 2008 waren er 3.900 openstaande vacatures. Dit aantal vacatures is de afgelopen vijf jaar niet zo hoog geweest. In 2007 waren er in de branche in totaal 26.000 te vervullen vacatures.

4.2 Het aanbod op de arbeidsmarkt Het aanbod op de arbeidsmarkt voor de sector Schoonmaak en Glazenwassen is niet eenvoudig te bepalen. De arbeidsmarkt van de branche is ondoorzichtig door het gebruik van informele wervingskanalen (via-via, spontane sollicitaties, enz.). De ongeveer 600 leerlingen die nu een mbo-opleiding Schoonmaak en Glazenwassen gevolgd hebben zijn in vergelijking met het aantal werknemers in de branche een zeer beperkte groep. Gezien het blijvend hoge aantal vacatures in de branche kan worden verwacht dat deze leerlingen wanneer zij een diploma halen makkelijk aan de slag zullen kunnen in de sector. 4.3 Conclusie: vergelijking vraag en aanbod In de sector Schoonmaak en Glazenwassen is sprake van grote uitstroom. Deze wordt onder andere veroorzaakt door vergrijzing en het grote aantal tijdelijke werknemers in de sector. De afgelopen jaren bestond er een grote behoefte aan personeel. Hoe deze behoefte zich zal ontwikkelen is door de kredietcrisis onzeker. Gezien het hoge verloop in de branche mag verwacht worden dat de vraag naar werknemers blijft bestaan. Daarbij is er meer behoefte aan goed opgeleide werknemers. Dit biedt voldoende perspectief voor gediplomeerde leerlingen Schoonmaak en Glazenwassen om in de sector te gaan werken.


pagina 106 van 113

5


De mogelijkheden voor leerlingen om een reguliere opleiding te volgen in het mbo nemen toe, maar zijn nog beperkt. Het aantal leerlingen zal naar verwachting sterk toenemen als er op meer ROC's de opleiding op niveau 2 zal worden aangeboden. Als over een aantal jaar ook de opleiding op niveau 3 aangeboden zal worden zal het aantal leerlingen nog verder toenemen. Tussen 31 juli 2007 en 31 juli 2008 is het aantal leerbedrijven gegroeid van 52 tot 348. Er zijn veel nieuwe leerbedrijven erkend om de verwachte groei van het aantal leerlingen op te vangen. Deze erkenning van leerbedrijven loopt daarmee vooruit op de verwachte groei van het aantal leerlingen. Er worden dan ook op korte termijn geen problemen verwacht voor deelnemers om een bpv-plaats te vinden. Voorlopig is er geen spanningsveld tussen de vraag naar bpv-plaatsen en het aanbod. Wat op middellange en langere termijn het perspectief is voor de beroepspraktijkvormingsplaatsen is nog onzeker. Voor het aanbod van bpv-plaatsen wordt uitgegaan van het totaal aantal leerbedrijven. Voor de vraag naar bpv-plaatsen vanuit het onderwijs wordt uitgegaan van het aantal leerlingen. Door middel van symbolen worden de perspectieven voor BPV- en arbeidsplaatsen als volgt weergegeven: gering

-100% tot

matig

-26%

-25% tot -11%

-

-/=

voldoende

-10% tot +10%

=

ruim voldoende

goed

+11% tot +25%

+26% tot +100%

+/=

+

onbekend

niet beschikbaar


Bij vergelijking van de vraag en het aanbod van bpv-plaatsen per kwalificatie per CWI-district op basis van het aantal leerlingen en leerbedrijven blijkt dat er over het algemeen ruim voldoende bpv-plaatsen beschikbaar zijn in de sector Schoonmaak en Glazenwassen. De volgende tabel biedt meer informatie over het geschatte perspectief op bpv-plaatsen. Niet in elk CWI-district zijn er leerlingen die een opleiding volgen, in de tabel staat er daarom een 'x'. In deze districten zijn er overigens al wel leerbedrijven erkend.


pagina 107 van 113

x

Tabel 64 Sector Schoonmaak en Glazenwassen Perspectief bpv-plaatsen op basis van het aantal leerlingen en leerbedrijven, 2009 CWI district

Naam kwalificatie Arbeidsmarkt gekwalificeerd Assistent Medewerker Schoonmaak en Glazenwassen Allround Medewerker Schoonmaak en Glazenwassen

Niveau Leerweg 1

BOL/BBL

+

+

+

+

+

+

+

2

BOL/BBL

+

x

x

x

x

+

+

3

BOL/BBL

x

x

x

x

x

x

x


pagina 108 van 113

6. Conclusie: Het bpv-perspectief in relatie tot het arbeidsmarktperspectief De sector Schoonmaak en Glazenwassen is de afgelopen jaren gegroeid. De huidige kredietcrisis zal van invloed zijn op de sector. Uit het verleden is gebleken dat de conjunctuur vertraagd doorwerkt in de schoonmaakbranche. Het zal daarom naar verwachting nog enige tijd duren voordat de gevolgen van de kredietcrisis in de branche zichtbaar zijn. De afgelopen jaren heeft de sector Schoonmaak en Glazenwassen een grote personeelsbehoefte gekend. Er wordt verwacht dat de behoefte aan extra nieuw personeel zal blijven bestaan. De vervangingsvraag zal toenemen door de vergrijzing. in de sector. Met name het personeel dat actief is als specialistisch reiniger zal moeilijker vervangen kunnen worden. Verwacht wordt dat ook het imago van de branche ervoor zorgt dat het verkrijgen van (gekwalificeerd) personeel moeilijk blijft. De mogelijkheden die er sinds kort bestaan om een mbo-opleiding te volgen sluiten aan bij de blijvende behoefte van de sector Schoonmaak en Glazenwassen aan (gespecialiseerde) nieuwe gekwalificeerde medewerkers.


pagina 109 van 113

Verantwoording In dit hoofdstuk wordt weergegeven waar voor iedere sector de gegevens vandaan komen. Schilderen en Onderhoud en Afbouw De informatie uit hoofdstuk één van het rapport is gebaseerd op analyse van A&O bestanden: A&O-services registreert bedrijven en hun werknemers die aangesloten zijn bij de CAO Schilderen. De gegevens over leerlingen zijn afkomstig van het Cfi (hoofdstuk twee). Gegevens over leerbedrijven en bpvplaatsen zijn afkomstig uit het Managementinformatiesysteem van Savantis (hoofdstuk drie). In hoofdstuk vier is voornamelijk gebruik gemaakt van diverse gegevens van het Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid (EIB). Voor de Afbouw waren wat uitgebreidere gegevens beschikbaar dan voor de sector Schilderen en Onderhoud. Voor de sector Afbouw is bijvoorbeeld gebruik gemaakt van de ramingen van het EIB van de werkgelegenheid in de sector en het benodigd aantal toetreders. Daarnaast zijn gegevens van het Centraal Planbureau gebruikt. Reclame, Presentatie en Communicatie Voor de sector Reclame, Presentatie en Communicatie zijn diverse beschikbare openbare bronnen geraadpleegd voor informatie. De beschouwingen over de economische situatie zijn merendeels gebaseerd op de korte en middellange ramingen van het Centraal Planbureau. De aantallen bedrijven en werknemers zijn afkomstig via Statline van het Centraal Bureau voor de Statistiek (het CBS) en overige informatie is gedestilleerd uit vakbladen en gegevens van brancheverenigingen. De leerlingen aantallen zijn gebaseerd op Cfi-gegevens. Gegevens over leerbedrijven en bpv-plaatsen zijn afkomstig uit het Managementinformatiesysteem van Savantis. De overige – kwantitatieve en kwalitatieve data – zijn afkomstig van de bedrijfsbezoeken die de opleidingsadviseurs afleggen. Door tijdens deze bezoeken de leerbedrijven consequent te bevragen op de verwachtingen rond het personeelsbestand en de behoefte aan leerlingen in het volgende jaar is een methodiek ontwikkeld, die een beeld kan schetsen van de personeels- en BPV-behoefte in deze sector.


pagina 110 van 113

Schoonmaak en Glazenwassen Voor de Schoonmaak en Glazenwassen zijn de gegevens zijn afkomstig van het arbeidsmarktonderzoek van Research voor Beleid, dat uitgevoerd is in opdracht van de Stichting Raad van Arbeidsverhoudingen voor de Schoonmaak- en Glazenwassersbranche (RAS). Dit onderzoek is in 2006/2007 uitgevoerd. Er is eveneens gebruik gemaakt van gegevens van het CBS en het CPB. Gegevens over leerlingen, leerbedrijven en bpv-plaatsen zijn afkomstig uit het Managementinformatiesysteem van Savantis.


pagina 111 van 113

Bronvermelding Beereboom, H.J.A., Blomsma, G, Corten, I.W, Kok, K, Werk, H. van der (2007). Sectorprofiel stukadoors-, afbouw- en terrazzo-/vloerenbedrijf 20052012. Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid, Amsterdam, april 2007. Beereboom, H.J.A., Corten, I.W, Kok, K, Werk, H. van der (2006). Sectorprofiel schilders-, afwerkings- en glaszetbedrijf 2005. . Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid, Amsterdam, juli 2006. CBS (2008). Aantal vacatures nog steeds groot, Persbericht 13/11/2008. CPB (2008). Macro Economische Verkenning 2009, december 2008. Crisis stimuleert klein onderhoud, Eisma's Schildersblad, 5 november 2008. EIB (2008). Sterke krimp van bouwproductie in 2009 en 2010, Persbericht op www.eib.nl, 11 november 20008. D. ter Haar en F. van der Linden (2007). Vormgevers in Nederland, CBS Voorburg/Heerlen. http://www.hbo-raad.nl/hbo-raad/feiten-en-cijfers Marktoverzicht 2008, Service Management, nummer 3, maart 2008. J. Mulder, J. Poort, G. Marlet & C. van Woerkens (2006). Het economisch belang van reclame, SEO Economisch Onderzoek, Amsterdam Nederlandse economie krimpt 0,2% in 2009-OESO, Het Financiële Dagblad, 25/11/2008. Regioplan (2008). Schilder in het grijs. Research voor Beleid (2007). Werken in de schoonmaak- en glazenwassersbranche: Een arbeidsmarktonderzoek naar knelpunten en oplossingen. Statistisch Jaaroverzicht Savantis 2007/2008 (2008).


pagina 112 van 113

Statline. Database van het Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen, november 2008. USP Marketing Consultancy, Professionals renoveren groener dan consumenten. Consumenten investeren eerder in huidige woning dan dat ze verhuizen, persbericht op www.usp-mc.nl, 27 november 2008.


pagina 113 van 113

Woningbouw: Voorraad, wijzigingen en nieuwbouw naar voortgang, per regio

Recommend Documents