Winkelen in het Internettijdperk De (ruimtelijke) gevolgen van internet winkelen dr. Jesse Weltevreden, Hoofd Onderzoek BOVAG
1
Inhoud • Winkelgebieden in Nederland • Internet winkelen in Nederland • E-shoppers: effecten internet winkelen • Winkeliers: website adoptie en effecten • Ruimtelijke gevolgen internet winkelen • Conclusies
2
Winkelgebieden in Nederland
3
Aantal locaties, winkels en WVO, naar type winkelgebied, 2006 (in %) Winkelgebied
Aantal locaties Aantal winkels
WVO
Binnensteden
6
32
24
Dorpscentra
36
21
16
Stadsdeelcentra
4
8
5
Wijkcentra
28
10
7
Buurtcentra
19
3
2
Grootschalige detailhandelslocaties
6
2
11
Speciale winkelgebieden
1
0
0
Verspreide bewinkeling
n.v.t.
24
35
Totaal
100
100
100
Bron: Locatus (2006), bewerking Ruimtelijk Planbureau (2007)
4
Winkelgebieden in de Randstad, 2006 Bron: Locatus (2006), bewerking Ruimtelijk Planbureau (2007)
5
Internet winkelen in Nederland
6
Internet winkelen in Nederland (2007) • 88% van de NL bevolking heeft toegang tot internet • 89% van de internetgebruikers zoekt informatie over producten en diensten online • 66% van de internetgebruikers koopt producten en diensten online • 23% van de internetgebruikers verkoopt online (c2c ecommerce) • Omzet online winkelen is 4,5% van de totale detailhandelsomzet Bron: CBS (2008); Thuiswinkel.org (2008)
7
Top 10 internet aankopen 2004 en 2006 (in %) 2004
%
2006
%
Films, muziek
16
2e hands artikelen
13
Kleding
12
Kleding
13
Literatuur
12
Literatuur
12
Reizen
9
Films, muziek
11
Tickets
8
Reizen
10
Hardware
7
Tickets
6
2e hands artikelen
6
Hardware
5
Software
4
Fotografische artikelen
3
Fotografische artikelen
3
Software
3
Bruin- en witgoed
3
Bruin- en witgoed
3
Overige producten
20
Overige producten
21
Totaal
100
Totaal
100 Bron: Universiteit Utrecht (2004); Ruimtelijk Planbureau (2007)
8
Internet aankopen naar typen online winkels, 2006 (in %) 2e hands artikelen
89%
Kleding 4% 5%
Tickets
Fotografische artikelen Software
7%
38%
Overig Totaal 0%
17%
29%
10%
20%
30%
20% 14%
20%
12%
22%
40%
19%
33%
7%
5%
16%
9%
39%
6%
33%
Bruin- en witgoed
9
8%
21%
12%
16%
17%
12%
6%
36%
8%
37%
28%
25%
Hardware
6%
56%
15%
18%
8% 4% 6%
5% 7%
71%
Reizen
7% 3% 4%
17%
3%
66%
Films, muziek
4%
3% 9%
74%
Literatuur
E-tailer Winkel(keten) Onbekend
6%
18%
50%
Particulier / Advertentiesite Producent / Dienstverlener
60%
16%
13%
4%
16%
13% 11%
70%
9%
15%
80%
90%
100%
Postorderbedrijf Anders Bron: Ruimtelijk Planbureau (2007)
Waar gekocht indien niet online gekocht (2006, in %) 2e hands artikelen
19%
Kleding
54%
Literatuur
55%
Films, muziek
55%
Reizen
3%
6%
53%
Overige artikelen
34%
Totaal
Binnenstad Overige winkellocaties Overig
10%
20%
30%
40%
Dorpscentrum Per Post/Telefoon
50%
5%
11% 14%
9%
10%
15%
14%
30%
3% 8%
24%
17%
23%
6% 5%
12%
3%
22%
5% 3% 8% 3%
42%
0%
13%
8%
3% 3%
44%
Bruin- en witgoed
8%
4% 4% 9%
9%
16%
30%
41%
Software
12%
4%
8%
3% 3% 48%
Fotografische artikelen
6%
8%
9%
33%
Hardware
52% 6%
38%
Tickets
10
17%
2%
2%
7%
23%
24%
5%
9% 19%
60%
12%
20%
7%
70%
8%
19%
80%
90%
100%
Stadsdeelcentrum Niet gekocht Bron: Ruimtelijk Planbureau (2007)
E-shoppers: effecten internet winkelen
11
Toenemende prijsbewustheid consument door internet Gemiddeld aantal keer prijsvergelijkingssites gebruikt (2006)
Prijsbewuster door internet (2006, in %)
Vrouw
11,5
54
Man
19,8
66
15-35 jaar
15,6
62
35-55 jaar
17,3
62
55+
15,3
54
Totaal
16,4
61 Bron: Ruimtelijk Planbureau (2007)
12
Afname bezoekfrequentie één of meerdere winkelgebieden door internet Minder bezoek (2006, in %)
Meer bezoek (2006, in %)
Vrouw
32
3
Man
35
6
15-35 jaar
34
6
35-55 jaar
35
5
55+
24
3
Totaal
34
5
Bron: Ruimtelijk Planbureau (2007)
13
Afname aantal aankopen in één of meerdere winkelgebieden door internet Minder aankopen (2006, in %)
Meer aankopen (2006, in %)
Vrouw
34
4
Man
40
6
15-35 jaar
38
5
35-55 jaar
40
5
55+
26
4
Totaal
38
5
Bron: Ruimtelijk Planbureau (2007)
14
Afname omzet via andere thuiswinkelkanalen (o.a. post, catalogi, telefoon) , 1998-2007 5
Omzet (in miljarden euro's)
4,5 4 3,5
29% van de e-shoppers kocht in 2006
3
door internet minder
2,5
via andere thuiswinkelkanalen
2 1,5 1 0,5
Bron: Ruimtelijk Planbureau (2007)
0
1998
1999
2000
2001
2002
Andere thuiswinkelkanalen
2003
2004
2005
2006
2007
Internet Bron: Thuiswinkel.org (2008)
15
Toename totaal aantal aankopen door Internet
Toename totaal aantal aankopen (2006, in %)
Afname totaal aantal aankopen (2006, in %)
Vrouw
21
2
Man
25
3
15-35 jaar
27
2
35-55 jaar
22
2
55+
12
3
Totaal
23
3 Bron: Ruimtelijk Planbureau (2007)
16
Winkeliers: website adoptie en effecten
17
Gevolgen internet winkelen voor winkeliers (in %)
Effect
%
Minder omzet/winst
34
Beter geïnformeerde/prijsbewustere klanten
29
Minder klanten
11
Gedwongen om prijzen te verlagen
6
Meer concurrenten
4
Gedwongen om ook een website te nemen
3
Overige effecten
13
Totaal
100 Bron: Ruimtelijk Planbureau (2007)
18
Website adoptie per type product, 2006 (in %) 2e hands artikelen 4%
22%
Kleding 3%
74%
31%
65%
24%
Literatuur
43%
31%
Films, muziek, software
34%
26%
43%
48%
Reizen
25%
30%
Hardware
45%
13%
Fotografische artikelen
25%
50%
14%
Bruin- en witgoed
28%
38%
50%
36%
Overig
6%
34%
60%
Totaal
7%
33%
59%
19%
Winkelketens Zelfstandigen
6% 0%
70%
11%
30% 10%
20%
64% 30%
Online verkoop
40%
50%
Informatief
60%
70%
80%
90%
100%
Pre-Internet Bron: Ruimtelijk Planbureau (2007)
19
Website adoptie per type winkelgebied, 2006 (in %) Binnensteden
19%
Dorpscentra
15%
Stadsdeelcentra
49% 37%
15%
47%
41%
50%
14%
Overige winkellocaties
69%
9%
Totaal
18%
46%
16% 0%
41%
37%
10%
Grootschalige concentraties
37%
36%
21%
Wijkcentra Buurtcentra
44%
10%
46%
43% 20%
30%
Online verkoop
41%
40%
50%
60%
Informatief
70%
80%
90%
100%
Pre-Internet Bron: Ruimtelijk Planbureau (2007)
20
21 Binnenstad van Alkmaar, 2006
22 Binnenstad van Purmerend, 2006
Belangrijkste voordeel van website voor winkeliers (in %) Voordeel
Informatief
Online verkoop
Stijging naamsbekendheid
34
20
Informatievoorziening/service naar klanten verbetert
25
17
Meer klanten
11
17
Meer omzet
4
13
Vergroting verzorgingsgebied
4
8
Verbeterde communicatie met klanten
4
2
Bespaard kosten/tijd
3
7
Overige voordelen
15
16
Totaal
100
100 Bron: Ruimtelijk Planbureau (2007)
23
Ruimtelijke gevolgen internet winkelen
24
Ruimtelijke differentiatie • Consumenten in (zeer) sterk stedelijke gebieden hebben de grootste kans om via internet te winkelen. • Hoe slechter de winkelbereikbaarheid van e-shoppers, hoe meer producten zij via internet kopen. • Hoe slechter de auto-bereikbaarheid van binnensteden, hoe groter de kans dat autogebruikers het internet boven de binnenstad verkiezen. • Hoe slechter de aantrekkelijkheid van het winkelgebied, hoe groter de kans dat niet-autogebruikers het internet boven de binnenstad verkiezen. • Zelfstandig winkeliers in binnensteden en grootschalige detailhandelslocaties hebben het vaakst een website en doen het vaakst aan online verkoop. • Zelfstandig winkeliers in landelijke gebieden hebben minder vaak een website en doen minder vaak aan online verkoop dan zelfstandigen in (sterk) stedelijke gebieden. Bron: Ruimtelijk Planbureau (2007)
25
Percentage winkelgebieden waar e-shoppers minder niet-dagelijkse aankopen doen (2006) Winkelgebied
Aantal bezocht (in %)
Aantal minder aankopen (in %)
Binnensteden
67
25
Dorpscentra
8
17
Stadsdeelcentra
8
21
Wijkcentra
4
17
Buurtcentra
1
20
Grootschalige detailhandelslocaties
3
18
Overige winkellocaties
9
24
100
23
Totaal
Bron: Ruimtelijk Planbureau (2007)
26
Percentage winkelgebieden waar e-shoppers minder dagelijkse aankopen doen (2006) Winkelgebied
Aantal bezocht (in %)
Aantal minder aankopen (in %)
Binnensteden
19
5
Dorpscentra
19
3
Stadsdeelcentra
11
3
Wijkcentra
24
3
Buurtcentra
8
1
Grootschalige detailhandelslocaties
1
3
Overige winkellocaties
17
3
Totaal
100
4 Bron: Ruimtelijk Planbureau (2007)
27
Aantal winkels per branche in Nederland, 2003-2007 (2003=100) 125 Hardware
120 115 110
Kleding Literatuur
105 100
2e hands artikelen
95 90 Films, muziek, software
85 80
Reizen
Bruin- en witgoed
75 70
Fotografische artikelen
65 Okt 2003
Apr 2004
Okt 2004
Apr 2005
Okt 2005
Apr 2006
Okt 2006
Apr 2007
Bron: Locatus (2003-2007), bewerking Ruimtelijk Planbureau (2007)
28
Groei aantal winkels per branche en winkelgebied tussen 2003 en 2007 (in %) Binnensteden
Dorpscentra
Stadsdeelcentra
Overige winkellocaties
2e hands artikelen
-7%
+4%
-10%
-7%
Kleding
+3%
+9%
+3%
+5%
Literatuur
+2%
+8%
0%
-3%
Films, muziek, software
-9%
-22%
-9%
-33%
Reizen
-17%
0%
-11%
-18%
Hardware
+25%
+27%
+41%
+12%
Fotografische artikelen
-33%
-25%
-30%
-33%
Bruin- en witgoed
-30%
-13%
-24%
-17%
Overige branches
+2%
+3%
+0%
+1%
Leegstand
-0%
+7%
+11%
-14%
Totaal
+1%
+3%
+1%
+1%
Bron: Locatus (2003-2007), bewerking Ruimtelijk Planbureau (2007)
29
Conclusies
30
Conclusies (I) • Online verkoop 2e hands artikelen groeit sterk • E-shoppers kopen online vooral bij e-tailers en postorderbedrijven; fysieke winkels blijven achter • Consumenten winkelen prijsbewuster dankzij internet • Minder bezoek en aankopen in winkelgebieden dankzij internet winkelen • Internet leidt tot meer (impuls) aankopen; met name c2c
31
Conclusies (II) • Winkeliers merken effecten van internet winkelen: minder omzet/winst en meer prijsbewuste klanten • Winkeliers die producten aanbieden die frequent online gekocht worden hebben bovengemiddeld vaak een website (met online verkoop) • Zelfstandig winkeliers nog onvoldoende online • Een website leidt vooral tot meer naamsbekendheid en betere dienstverlening naar klanten
32
Conclusies (III) • Internet winkelen interessanter voor consumenten in landelijk gebieden • Winkeliers in (binnen)steden hebben relatief vaak een website • Afname aantal winkels met producten die frequent online gekocht worden • Branchering winkelgebieden verandert (mede) door internet winkelen • Aantal winkels in binnensteden wordt niet beïnvloed door internet winkelen • Effecten internet winkelen worden mede bepaald door aantrekkelijkheid winkelgebied 33
Einde Voor meer informatie: www.jesseweltevreden.com
34
