Wijzer in de professionele ruimte Strategieën om de professionele ruimte van docenten(-teams) te optimaliseren Rob Vink
Wat is professionele ruimte?
Als docent geef je vorm aan het onderwijs en daar voel je je vrij in De organisatie moet niet aankomen met hoe ik leerdoelen in het onderwijs realiseer Ruimte om te adviseren over beleid
Door verantwoordelijkheden lager te leggen hopen we dat de docenten de ruimte krijgen
Wat komt aan bod? • Visie op professionele ruimte • Spanningsvelden • Strategieën om de professionele ruimte te optimaliseren
Professionele ruimte
Kwaliteit als vertrekpunt
• Er is sprake van onmiddellijkheid • Daarnaast is er sprake van gelijktijdigheid • Er is weinig directe waarneming van het handelen
Over wat goed (genoeg) is
Een dure plicht • Het belang van professionele dialoog
• Gewenste verbondenheid met de beroepsgroep (team, lokaal, landelijk?) • Actieve loyaliteit aan professionele standaarden en de ontwikkeling daarvan
Het timmermansoog van de professional
Professionaliteit • Ik maak een continu proces door in mijn werk, waarin ik steeds nieuwe kennis construeer en nieuwe vaardigheden aanleer. • Ik kom steeds tot nieuwe inzichten, andere opvattingen en attitudes en/of ander gedrag • Ik heb daarbij zelf een actieve rol en neem zelf initiatieven om te leren. • Ik laat zien dat ik zelf verantwoordelijk ben voor mijn eigen ontwikkeling en professionalisering. • Ik zorg ervoor dat ik ruimte krijg van mijn leidinggevende en waar nodig eis ik die ruimte zelf op. Bron: KPC Groep
Professionele ruimte: definitie Professionele ruimte is de ruimte waarover een docent beschikt om zijn beroep naar goed inzicht en oordeel uit te oefenen. Eigen, gelegitimeerde, keuzes maken bij de vormgeving van en de uitvoering van het onderwijs. De docent is zowel in staat als in de gelegenheid om dit te doen.
= Professioneel kapitaal (Fullan & Hargreaves) Human Capital
Social Capital
Opleiding Kwalificaties Expertise Talent Vaardigheden Interesses Specialisme Persoonlijke waarden
Vertrouwen Samenwerken Interactie Relaties Met en van elkaar leren Gezamenlijke focus op leren Feedback Gedeelde waarden
Decisional capital Oordelend vermogen Collectieve standaarden Ervaring, oefening, reflectie Professionele autonomie Zelfregulerend vermogen Transparantie en Accountability Collectieve verantwoordelijkheid
Ruimte benutten
Ruimte benutten: kaders zijn nodig “Ruimte is soms te groot. Je moet kaders hebben en feedback krijgen over richting” “Zicht op kaders is nodig: anders ben je als team erg zoekend” “je wilt de ruimte, maar tegelijkertijd is het belangrijk om het ‘waartoe’ in te kaderen. Ik denk soms dat we teveel ruimte hebben. Dat we nog meer kunnen kaderen en beter kunnen afstemmen”
Welke spanningsvelden doen zich in uw praktijk voor? Geef eens een voorbeeld van kaders die knellen?
Voorbeelden van spanningsvelden uit de praktijk “ik heb een hekel aan de termen borgen en verduurzamen” “volgens het plan moeten we binnen een half jaar een resultaatverantwoordelijk team zijn” “het curriculum moet in mei klaar zijn, maar dat kan niet. We willen de meest recente ontwikkelingen meenemen”
Observaties hbo – Kaders links laten liggen, schijnbaar uitvoeren (window dressing) – Docenten zijn niet geneigd te beïnvloeden (‘standaardpatroon van ingesleten reacties. Leer ze de jas uit doen’) – Borgen en verduurzamen – geüniformeerde en gestandaardiseerde werkwijzen en procedures
Optimaliseren: vakmanschap Expliciteer professioneel docentschap Benut ruimte en faciliteiten (professionalisering) Verwoord wederzijdse verwachtingen
Optimaliseren: het team Professionele cultuur Investeer in vertrouwen
Leer van en met elkaar Neem elkaar de maat Expliciteer kaders en ruimte Systematisch werken aan teamontwikkeling
Optimaliseren: bestuur en beleid Duidelijkheid over kaders Standaardiseer alleen dat wat echt nodig is (sluit het aan bij het primair proces?) Diversiteit toelaten
Sturing en regie Faciliteer professionele ontwikkeling en teamontwikkeling
Discussievraag Professionele ruimte vereist stevige sturing: waar bestaat die uit? En wat vraagt dat van de bestuurders en leidinggevenden?
