maal e l e h n e b “Ik ” zelfstandig nuit verschillende In dit E-zine besteden wij va n de Wijkverpleging. invalshoeken aandacht aa , financiële, vakinhoudelijke Zowel de organisatorische belicht. als opleidingskant worden n de cliënt, mantelzorger En natuurlijk de beleving va -verzorgende zelf. en wijkverpleegkundige of erend. Informatief, eerlijk en inspir
Wijkverpleging:
terug van (nooit) weggeweest! Editie 1 / juni 2014
Inhoudsopgave_Wijkverpleging: terug van (nooit) weggeweest
-5800 -5200 "Wij moeten gaan verslimmen. Bijvoorbeeld door taken in de indicatie in collectieve vorm aan te gaan bieden."
9
Ik besefte ineens: Dat is wat de wijkverpleging mooi maakt!
Zorgorganisatie Icare en Hogeschool Windesheim leiden HBO-V studenten samen op
“Ik ben helemaal zelfstandig”
“Van onze klanten weten we maar weinig”
11
2
Need to know
Introductie_Wijkverpleging: terug van (nooit) weggeweest
Need to know
rpleging Highlights transitie wijkve 3 juli nronde debatteert de Na een schriftelijke vrage ing. ostiging van de Wijkverpleg Tweede Kamer over de bek 15 juli r indiceren en organiseren Het document ‘Normen voo g in de eigen omgeving’ van verpleging en verzorgin r gesteld aan VWS. is door V&VN beschikbaa
Verpleging en verzorging thuis – in de wijk of in een aanleunwoning – is nooit weggeweest, maar wel opnieuw onder de aandacht gekomen. Niet vreemd eigenlijk, want wijkverpleging is zeer belangrijk met het oog op de groeiende groep ouderen en chronisch zieken die zolang mogelijk in de eigen thuissituatie kunnen en willen wonen en functioneren. Met behoud van de kwaliteit van hun leven. Mensen willen daarbij zoveel mogelijk eigen regie en zeggenschap en indien mogelijk en wenselijk ondersteuning uit hun eigen netwerk. De professionals van de wijkverpleging realiseren dit, samen met de cliënt en zijn omgeving. Zij indiceren welke zorg op welk moment nodig is en coördineren, regisseren en organiseren dit. Zij zijn het vertrouwde gezicht in de wijk, zowel voor de cliënt als voor de huisarts, eerstelijns gezondheidszorg en andere samenwerkingspartners. Waar zorg nodig is, wordt zorg geboden.
19 november erond. Inkoop wijkverpleging afg n polissen en premies. Zorgverzekeraars publicere
Wat de wijkverpleging is en kan, daarover lijkt geen twijfel te bestaan. Dat we op weg gaan naar een andere vormgeving van de zorg in de eerste lijn wordt ook steeds meer duidelijk. Hoe we dat met elkaar gaan regelen, organiseren, bekostigen en controleren? Daarover zijn nog veel vragen.
1 januari 2015 van de verpleging en IJkpunt: de overheveling ar de Zvw vindt plaats. persoonlijke verzorging na 1 maart 2015 januari 2016 een nieuw Besloten wordt of er per 1 ingevoerd en er valt een bekostigingsmodel wordt 16. besluit over de inkoop 20
In dit e-zine Wijkverpleging verkennen we die vraagstukken. We praten met cliënten, wijkverpleegkundigen, verzekeraars, zorgaanbieders, opleiders en andere betrokkenen. Want alleen samen kunnen we goede zorg thuis garanderen. Nieuwsgierig geworden? Kijk, lees en beleef het in dit e-zine Wijkverpleging: terug van (nooit) weggeweest!
3
Nice to know
10 juni 2014 – ReeHorst in Ede Het Thuiszorgcongres 2014 Met o.a.: Rol van de wijkverpleegkundige in de (nabije) toekomst. Klik hier voor meer informatie.
11 juni 2014 – De Observant, Amersfoort 3e Landelijke Studiedag: ‘De wijkverpleegkundige aan zet’ Klik hier voor meer informatie.
1 oktober 2014 – Domus Medica in Utrecht Landelijke conferentie “Complexe ouderenzorg vergt HBO-V(GG)” www.hbo-vgg.net Florence Nightingale Instituut Verhalen, feiten, beelden, filmpjes en verpleegkundige voorwerpen over de rijke historie van het vak. www.fni.nl
interview met achmea
Creatief puzzelen met wijkverpleegkundige zorg Achmea ziet de hervorming van de langdurige zorg als een kans. De overheveling van delen van de AWBZ naar de Zvw waarmee zij puzzelt, vormt een voedingsbodem voor creativiteit, in de eigen gelederen en bij aanbieders. Voor de wijkverpleegkundige is een glansrol weggelegd, aldus de verzekeraar, die ongeveer een derde van alle verzekerden in Nederland in zijn bestand heeft. Achmea oordeelt positief over de mogelijkheden die de wijkverpleegkundige kan creëren. De wijkverpleegkundige taak is allereerst ondersteuning bieden aan mensen in de thuissituatie. Daarnaast dient zij te bewaken dat zorg niet onnodig wordt geformaliseerd. “Zij kan mensen in de eigen kracht zetten en hen de regie laten behouden over hun eigen leven”, schetst Erik-Jan Wilhelm, directeur Care, inkoop & beleid van Achmea. Qua structuur voor de wijkverpleging vindt de zorgverzekeraar aanknopingspunten bij de huisartsenpraktijk. Gezondheidswinst Onlangs heeft Erik-Jan Wilhelm op het nationale AWBZ-congres een toelichting gegeven op het drietraps bekostigingssysteem voor wijkverpleegkundige zorg, dat VWS voorstaat.
“Zij kan mensen in de eigen kracht zetten en hen de en regie laten behoud over hun eigen leven”
Het eerste segment gaat over de beschikbaarheidsfunctie van de wijkverpleegkundige. Denk aan keukentafelgesprekken. Maar ook aan de uitvoering van preventieve taken en werk in het sociale domein. Het tweede deel omvat de zorg die werkelijk wordt geleverd. In dit geval betaalt de verzekeraar voor concrete verrichtingen. >>
4
>> Het derde segment richt zich op innovatieve thema’s waarbij gezondheidswinst wordt geboekt, de zelfredzaamheid toeneemt en de kwaliteit van leven van cliënten stijgt. Hierbij draait het om het stimuleren van vernieuwingen in de eerste twee segmenten. iPad-zorg “Wij denken dat de combinatie van deze drie factoren een enorme boost geeft aan de markt”, aldus Francine Willemse, adviseur zorginkoop en projectleider. “Wij krijgen uit het veld ook regelmatig signalen dat de beste zorg niet per se bestaat uit meer productie. Ook zorgaanbieders komen vaak tot de slotsom dat coördineren tussen verschillende domeinen meer soelaas biedt. Op dit moment voeren we daarover de discussie met zorgaanbieders.
Totaal aantal cliënten met een geldige indicatie voor extramurale zorg.
162.505 80.900
Persoonlijke verzorging (als enige indicatie) Verpleging (als enige indicatie) Combinatie van persoonlijke verzorging en verpleging Persoonlijke verzorging en verpleging in combinatie met begeleiding of behandeling
29.150
38.370
Als zij innovatief bezig zijn, bijvoorbeeld door iPadzorg in te zetten, dan leidt dat direct tot een lagere productie en dus minder betaling. Dan voelen zij zich gestraft! De aanbieder die het langst wacht met innovatie, springt er zo financieel het beste uit. Gelukkig hebben wij hier via de segmentering een antwoord op. Via S1 krijgt de zorgaanbieder betaald voor zijn aanwezigheid in de wijk. iPad-zorg kost minder tijd, dus dat levert hem voordeel op.” Een ander spannend thema vormt de populatiegerichte bekostiging bij de wijkverpleegkundigen. Het is namelijk nog niet duidelijk hoe dat geld wordt verdeeld bij aanbieders in de wijk. En, zullen mensen zich wel inschrijven bij die verpleegkundige, vragen ze zich bij Achmea af, als een zeer klein deel van de populatie deze zorg daadwerkelijk gebruikt. “Wellicht is inkoop die lijkt op het wegzetten van een kavel een oplossing”, filosofeert Wilhelm. Gepuzzel Waar ze nu al wel over uit zijn, is dat het meerwaarde biedt als huisarts, wijkverpleegkundige en sociaal wijkteam in de toekomst intensief met elkaar optrekken. Hoe dat precies gestalte moet krijgen, is nog diffuus.
5
Bron: CIZ Basisrapportage AWBZ. Peildatum 1 juli 2013
In dit verband is het praktisch dat de wijkverpleegkundige zich eveneens met triage bezighoudt. Het is aan haar om te bepalen of iemand kampt met een sociaal dan wel een medisch probleem. En dan de inrichting van de wijkteams. Hoe moet dat gebeuren? “Dit is een kwestie van regionaal maatwerk leveren. Ofwel een enorme puzzel”, stelt Wilhelm. “Wij kunnen dat niet alleen!” Het lijkt Achmea praktisch om aan te sluiten bij de bestaande structuren in de wijk. Spiegelen Ook al ziet Achmea white label wijkverpleegkundigen als mogelijkheid, ook concurrentie tussen thuiszorgaanbieders is in de ogen van de verzekeraar een goede ontwikkeling. Dat maakt contractering van partijen geen vanzelfsprekendheid meer. Een actieve rol spelen om verbeteringen te bewerkstelligen, wil de zorgverzekeraar ook graag. Vanwege het geloof in het gebruik van >>
“Van onze klanten weten we maar weinig”
eraar “Let wel: als verzek forse hebben wij wel eeen bezuinigingsopgav VWS bij meegekregen van ging” deze stelselwijzi
>> spiegelinformatie. “Dit fenomeen passen wij ook toe bij huisartspraktijken.” Aan de hand van de spiegelinformatie die de aanbieders krijgen aangereikt, kunnen ze nieuwe inzichten opdoen. Vervolgens gaan ze aan de slag met verbeteringen. “Ik kan me voorstellen dat we dit gaan toepassen in de wijken.” Polisvoorwaarden Naar verwachting wordt de wijkverpleging na 2015 als aanspraak opgenomen in de polisvoorwaarden van Achmea. Daarbij is de toegang tot de wijkverpleegkundige vrij. Een aanvullende verzekering is een mogelijkheid. Als er een machtiging zou komen ten aanzien van wijkverpleegkundige zorg, dan zou hij dat zeer betreuren. “Let wel: als verzekeraar hebben wij wel een forse bezuinigingsopgave meegekregen van VWS bij deze stelselwijziging.” Achmea richt niet alleen haar blik naar buiten, maar is intern eveneens bezig met een pittige omslag. “De AWBZ en de Zvw hebben verschillende systemen voor de declaratie en contractering. Dat betekent dat gegevens moeten worden overgeheveld. Dat is voor ons administratief en organisatorisch veel werk.” Straks moeten vragen over de wijkverpleegkundige zorg door de medewerkers van het callcenter van de zorgverzekeraar kunnen worden beantwoord. “Iedereen
die lijnverantwoordelijk is voor de betreffende zorginkoopsegmenten maakt deel uit van het veranderingsproject dat wij onlangs in gang hebben gezet. En de zorgaanbieders dienen op andere wijze te gaan declareren. “Ons inkoopbeleid gaat veranderen en dat betekent andere spelregels.” Maatwerk Nieuw bij Achmea is het plan om de eigen verzekerden te bevragen over hun wensen. Dan kan de verzekeraar daar zijn inkoop op afstemmen. “Heel eigenaardig eigenlijk”, zegt Wilhelm, “van onze klanten weten we maar heel weinig.” De zorgverzekeraar houdt ook oog voor maatschappelijke belangen. “We moeten bijvoorbeeld monitoren wat de grenzen zijn aan extramuralisering. Want als er schrijnende situaties ontstaan, dan zullen we anders om moeten gaan met de Wet Langdurige Zorg (WLZ). Dat zijn we allemaal met elkaar aan het ontdekken.” < Lees hier het hele interview met Erik-Jan Wilhelm en Francine Willemse
6
Meneer Winter en zijn wijkzorg
” “Ik ben helemaal zelfstandig Meneer Winter is 94 jaar en weduwnaar; zijn vrouw is 5 jaar geleden overleden. Ze hebben geen kinderen. Meneer Winter is er van overtuigd dat hij nog helemaal zelfstandig door het leven gaat. Hij is dankbaar en blij met de zorg die hij ontvangt, maar of dat nou allemaal nodig is?
Toeval bestaat Bij toeval komt meneer Winter in beeld bij de wijkverpleging. Sanne, verzorgende IG en werkzaam in een wijkzorgteam, ziet hem op straat vallen en schiet te hulp. Bij hem thuis vallen haar na enige tijd een aantal zaken op: Meneer Winter is erg mager en valt af; zijn koelkast blijkt altijd leeg te zijn. Hij lijkt steeds dezelfde kleding te dragen en zijn huis wordt niet schoongemaakt. Ook vertelt de heer Winter dat hij zich eenzaam voelt: hij ziet of spreekt nauwelijks meer iemand. En hij is vergeetachtig.
Vertrouwen winnen Langzaam wint zij zijn vertrouwen en zet zij – in nauw overleg met hem – een aantal zaken in gang.
Behouden eigen regie Meneer Winter wil graag de regie houden over zijn leven en zelfstandig blijven wonen. Met hulp van het wijkzorgteam, de huishoudelijke hulp, de dagbesteding en familie is dat mogelijk.
Zo regelt zij dat de schoonzus van de heer Winter zijn administratie en financiën gaat doen. Er blijkt veel ongeopende post te liggen en er zijn achterstallige betalingen.
“Ik hoef niet weg” En zo heeft Sanne dat ook met de familie besproken. Indien nodig kan er 24-uurs zorg ingezet worden. Dan kan de heer Winter thuisblijven. Of zoals hij zelf zegt: “Ik hoef niet weg.”
De apotheek brengt zijn medicatie thuis en Sanne zorg ervoor dat hij deze inneemt, maar ziet er ook op toe dat hij goed eet. Het hele verhaal van de heer Winter en zijn wijkzorg bekijken? klik hier.
7
blog Laura Vriendjes_Wijkverpleegkundige
Ik besefte ineens: Dat is wat de wijkverpleging mooi maakt!
Met elkaar is allemaal “Dat komt goed mevrouw, alles komt voor elkaar. De thuiszorg regelt het allemaal als u naar huis gaat”, zei de verpleegkundige tegen de ernstig zieke mevrouw
8 jaar geleden was dit voor mij de aanleiding om mijn volgende stage te kiezen in de thuiszorg. Zo gezegd, zo gedaan. Ik leerde bij Omring wat het werk van de wijkverpleegkundige inhield. Toen ik naar een ernstig zieke mevrouw ging om de zorg op te starten, had ik de woorden van de ziekenhuisverpleegkundige nog in mijn achterhoofd. Ik besefte me dat ik ineens degene was, waar in het ziekenhuis over gesproken werd. Ik was allemaal. Of in ieder geval verantwoordelijk voor allemaal. Met enige spanning fietste ik richting mijn eerste patiënt. Kon ik het allemaal wel waarmaken en regelen?
in het ziekenhuis. Op de vraag wat allemaal was, bleef ik stil. Want wat gebeurde er toch allemaal buiten
Aangekomen bij een huis dichtbij het strand werd ik door de dochter enthousiast ontvangen. Ze begeleidde mij naar haar moeder, die achterin de grote tuin op een stretcher lag.
Genietend van de zon en van haar andere dochter, die naast haar zat. Nadat ik naast haar was gaan zitten, vertelde de ernstig zieke vrouw mij hoe zij nog genoot van de zon, de fluitende vogels en haar familie dichtbij haar. Ze wilde op deze manier van elke dag een feestje maken. De dochters gaven aan, dat zij hun moeder graag wilden verzorgen maar wel met professionele ondersteuning. We bespraken welke ondersteuning zij nodig vonden en wat mogelijk was. De praktische zaken werden op orde gebracht; medicatie ordenen en zuurstof aansluiten. Maar misschien was een hoog-laag-bed ook nodig, opperde ik, en gaf daarover vast informatie. Een arbotechnische blik in huis volgde, want ik wilde samen met collega’s wel verantwoorde zorg kunnen verlenen. Op verzoek van de oude dame zelf, belde ik de huisarts om een terugkoppeling te geven. Hij kwam diezelfde middag nog even langs. De zorg was opgestart, dat voelde goed. Werken buiten de witte muren, ondersteuning bieden in de thuissituatie, wat een vrijheid. Ik voelde voldoening. Terugfietsend door de wijk, kreeg het woord allemaal een andere lading. Allemaal kon worden vervangen door mét elkaar! Met elkaar inspelen op de thuissituatie, familiebanden, mogelijkheden en contacten met andere zorgverleners in de wijk. Allemaal aspecten waar het in de thuiszorg om draait. <
het ziekenhuis? Meer weten over Laura? Lees hier verder.
8
Interview icare en windesheim_samenwerking in opleiding
Zorgorganisatie Icare en Hogeschool Windesheim leiden HBO-V studenten samen op
Vanaf het prille begin ervaring opdoen achter de voordeur Een zeker spanningsveld levert de samenwerking tussen hogeschool Windesheim en zorgaanbieder Icare wel op. Het opleiden van stagiaires HBO-V gaat in de praktijk niet vanzelfsprekend van een leien dakje. “Een stagiair kost tijd. Maar biedt ook ruimte voor reflectie en kan werk uit handen nemen.” Kortom, een kipen eiverhaal. Echter, uitgekiende communicatie doet wonderen.
Aukje de Haan van Icare (l) en Nicole Janmaat van Windseheim (r)
De hogeschool en de zorgaanbieder onderhouden al jaren voorbeeldig contact met elkaar. Op het gebied van de thuiszorg weten opleidingsfunctionaris Aukje de Haan van Icare en relatiebeheerder praktijkbureau Nicole Janmaat elkaar prima te vinden. De lijnen zijn kort. Het opleiden van stagiaires van Windesheim bij teams van Icare beschouwen zij als een collectief project. In gezamenlijkheid een stagebeleid formuleren is dan ook geen enkel probleem. Met gewenste leereffecten, benodigde faciliteiten enzovoort. De Haan is heel helder. Haar werkgever kan het maar op één manier doen: namelijk goed. “Anders moeten we er van afzien.”
9
Het effect? Zestig studenten van Windesheim gingen vorig jaar op stage bij Icare in de thuiszorg. Verpleging is hot Momenteel geniet de opleiding HBO-V aanzienlijke populariteit. “Landelijk is sprake van ongeveer een verdubbeling. En Windesheim constateert een toename van twintig procent”, aldus Janmaat. Naar de reden voor de groeiende belangstelling voor de HBO-V- opleiding kunnen beide dames louter gissen. “In de zorg is momenteel wel volop werk”, vermoedt Janmaat. “Denk aan de vergrijzing.” Windesheim heeft, mede door de goede contacten met Icare, tegenwoordig geen tekort aan stageplaatsen. “ Maar ik weet dat enkele collega’s daar wel mee kampen.” Ook voor buitenlandse studenten die een beeld willen krijgen van ‘home care Nederland’ slaagt het tandem er tot op heden in een plekje te vinden. Maar in de toekomst wordt het wel ingewikkelder, vreest De Haan. De productie die een team moet draaien, kan de leden het gevoel bezorgen dat een student te veel tijd kost. Bijvoorbeeld als een team moet inkrimpen omdat de vergoeding lager >>
>> wordt, maar de zorgvraag niet. “Voor dat dilemma weten wij ook zo gauw geen oplossing.”
zorg bestaat uit even snel een elastieken kous aantrekken. Niets voor HBO-verpleegkundigen dus. En dat beeld willen wij graag bijstellen.”
Beeldvorming Het aardige van het een-tweetje tussen de organisaties is dat de studenten al in het eerste en tweede jaar bij Icare ervaring opdoen. “Velen van hen hebben vaak al besloten dat ze in het ziekenhuis aan de slag willen”, hoort de relatie-beheerder praktijkbureau vaak. “Ze menen dat thuis-
“We koppelen ze aan een verzorgende voor de basiszorg én aan een wijkverpleegkundige om verbinding te leggen met het eindniveau waarop de stagiair aan de slag zal gaan”, zegt De Haan. “Zodat ze in aanraking komen met het overstijgende karakter van dit beroep.” Na een inwerkfase gaat de stagiaire ook nog eens alleen op pad. Om direct te ervaren hoe het voelt om voor een voordeur te staan en aan te bellen. >>
Als stagiaire bij Icare krijgen de studenten vanaf het prille begin een genuanceerd beeld van de thuiszorg voorgeschoteld.
Arbeidsmarkt en opleiding
MBO-V
HBO-V
Gemiddelde uitstroom per jaar vanuit onderwijs naar de wijkverpleging (studenten per opleiding, in absolute aantallen en daaronder in percentages)
Helpende Zorg Welzijn Verzorgende
230 11%
855 7%
420 11%
10
936 16%
Bronnen: DUO/Calibris, Vereniging Hogescholen/CRIHO. Peildatum 2012
>> De studenten uit het derde en vierde jaar kunnen tijdens hun stageperiode vooral zelfstandig aan de slag. Ze bezoeken cliënten thuis, voeren intakegesprekken, en nemen tevens de administratieve afhandeling voor hun rekening. Icare beschikt over ongeveer 300 wijkteams in het totale verzorgingsgebied. Bij de teams die stagiaires een jaarplaats bieden, neemt Nicole Janmaat in de praktijk
een kijkje. Icare heeft daar geen problemen mee. De relatiebeheerder: “Zo kan ik in samenspraak met de medewerkers peilen of een team vier eerstejaars kan gebruiken, of dat ze beter af zijn met twee derde- en vierde-jaars studenten. Dit maakt meteen ons gezamenlijke belang duidelijk: wij hebben behoefte aan stageplaatsen en Icare wenst goed opgeleide verpleegkundigen.” <
Tekorten in de wijkverpleging op HBO-V en MBO-V niveau
-1100
-5800 -5200
2017
2014
-200
-5200
Bron: Arbeidsmarktprognoses van VOV-Personeel in Zorg en Welzijn 2013-2017, AZW, Onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn.
Meer weten over de samenwerking tussen Icare en Windesheim? Kijk hier.
11
Meander heeft de hele levensloop als werkterrein: van kraam- en jeugdgezondheidszorg tot thuiszorg en intramurale zorg. De organisatie is drie jaar terug aan de slag gegaan met de cultuuromslag. Dit met het oog op de toekomst. Dat er moest worden bezuinigd, stond als een paal boven water. De bestuurder koos voor een geleidelijk proces. Zou Meander in korte tijd fors moeten bezuinigen, dan waren de gevolgen niet mals. “Met 5500 medewerkers zijn wij een van de grootste werkgevers in een krimpregio”, verduidelijkt Roger Ruijters. “Als je dan in korte tijd veel mensen ontslaat, dan betekent dat zowel maatschappelijk als qua arbeidsmarkt een ontwrichting.” Ruijters weet heel goed waar hij het over heeft. Zijn wortels liggen in de voormalige mijnstreek.
interview Roger Ruijters_lid RvB Meander ZG
MeanderGroep Zuid-Limburg: wijkverpleegkundige als boegbeeld
Verslimmen is het credo, niet verschralen
“Ik voel engagement met de regio en ken de historie.”
"Wij moeten tevens gaan verslimmen. Bijvoorbeeld door taken in de indicatie in collectieve vorm aan te gaan bieden."
De contouren van de participatiemaatschappij worden steeds duidelijker, en daarom werkt de MeanderGroep in Zuid-Limburg actief aan een mind shift. “Vroeger was verlenen van zorg onze core business. U vraagt, wij draaien. Nu richten we ons op het ondersteunen van zelfredzaamheid van mensen. Dat brengt een nieuwe manier van denken en organiseren met zich mee”, aldus Roger Ruijters, lid Raad van Bestuur en verantwoordelijk voor deze veranderprocessen. Onafhankelijke positie van de wijkverpleegkundige vraagt om samenwerking De wijkverpleging speelt een grote rol bij de transformatie. Deze professionals vormen het boegbeeld van de thuiszorg en dragen eraan bij dat mensen langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Ofwel minder snel doorstromen naar dure woonvormen als verpleeghuiszorg. >>
12
>> In Landgraaf slaan gemeente, zorgverzekeraar CZ en Meander als eerste de handen ineen om de wijkverpleegkundige onafhankelijk te positioneren binnen het sociale domein. Die persoon staat weliswaar op de loonlijst van de zorginstelling, maar vervult binnen het sociale wijkteam in de praktijk een neutrale rol. “CZ financiert deze wijkverpleegkundige, die dan bijvoorbeeld vijftien uur per wijk samen met de Wmo-consulent keukentafelgesprekken kan gaan doen.” Zij zorgt voor de verbinding tussen het sociale en het medische domein, zodat met name de ‘multiproblem’ zorg vanuit het principe: één klant, één plan en één regie kan worden georganiseerd.
Het verzorgingsgebied van Meander is opgedeeld in 52 buurten. In iedere buurt zijn één tot twee wijkverpleegkundigen als zichtbare schakel actief. Ze staan ’s ochtends met de voeten in de klei, dan geven ze zorg. ’s Middags houden ze zich bezig met coördinatiewerk, zijn ze maatschappelijk ondernemer, schakelaar. “Dit leidt wel tot meer indirecte tijd”, vertelt de bestuurder. “Maar die tijd
Geen lokettenjungle Versimpelen is het credo van Meander. “De burger moet bij de wijkverpleegkundige of de huisarts terecht kunnen met al zijn zorgvragen en niet verstrikt raken in de ‘lokettenjungle’.” Welke vorm van financiering aan die vraag vastzit, is voor die klant niet van belang. Of dat bekostiging is via de gemeente, de Zorgverzekeringswet of een subsidie: de verpleegkundige lost het op of schakelt het door. “Daarmee wordt het weer even overzichtelijk als 25 jaar geleden”, aldus Ruijters. Forse bezuinigingen, geen verschraling, wel ‘verslimming’, inzet van techniek en voorzorg Bij de hulp in de huishouding werd Meander geconfronteerd met forse bezuinigingen als gevolg van herindicaties. “Vier jaar terug leverden wij 1,5 miljoen uren hulp bij het huishouden; nu nog een miljoen.” En de organisatie moet vanaf 2015 nog eens 40 procent inleveren op dat gebied. “Omdat wij de afgelopen jaren met de gemeente zijn gaan kijken hoe het volume verantwoord te reduceren, hopen wij intussen al een deel van die bezuinigingen te hebben gerealiseerd.” >>
13
komt ten goede aan klanten, ketenpartners en het totale team. Het Zorgkantoor ziet de meerwaarde eveneens. Daarom compenseert het een deel van die indirecte uren. Voor het Zorgkantoor is dit de opmaat naar een nieuwe financiering van thuisverpleging.”
>> Kostenreducties betekenen overigens niet automatisch een verschraling voor de cliënt. “Wij moeten tevens gaan verslimmen”, aldus de bestuurder. Bijvoorbeeld door taken in de indicatie in collectieve vorm aan te gaan bieden. Deed de thuiszorg voorheen boodschappen met cliënten samen, nu is een boodschappendienst het alternatief.
Ook preventie komt prominent op de agenda. Zo dienen mensen die geen zorg nodig hebben, uitleg te krijgen over wat ze moeten doen als er iets aan de hand is. “Denk aan alarmering aanvragen, cursussen zelfmanagement, mantelzorgondersteuning. Voorzorg draagt namelijk bij aan kostenbeheersing.”
Meander zet ook techniek in met het oog op besparing. Bijvoorbeeld voor het aantrekken van steunkousen. Daarnaast kunnen iPads goede diensten bewijzen. Handige apps bieden mogelijkheden die ouderen kunnen ondersteunen bij zelfredzaamheid. Bijvoorbeeld bij mensen met diabetes: dan leert de wijkverpleegkundige een cliënt hoe die zichzelf kan spuiten en controleert zij op afstand of de cliënt de goede medicatie en hoeveelheid heeft.
Paradoxale financiering De financiering betitelt Ruijters als paradoxaal. Nog niet zo lang geleden werkte de organisatie volgens het principe: de klant is koning. “U vraagt wij draaien, zo lang het niet boven de indicatie uit komt. Nu proberen we die burger optimaal in zijn zelfredzaamheid te ondersteunen, gebruikmakend van de eigen kracht van die persoon. Hierdoor wordt maar een beperkt deel van de indicatie ingevuld.”
“De samenleving mag wij toch verwachten dat met mensen leren omgaan daardie hulpmiddelen en ter mee de zorg efficiën maken?”
De bestuurder pleit voor een andere afrekenmethodiek, waarbij niet de productie, maar de uitkomst bepalend is voor het bedrag dat een organisatie ontvangt. Hopelijk vindt dit op korte termijn inderdaad plaats.
Ruijters: “Zo houden we extra geld over voor zorg die écht nodig is.”
samen met anderen kunnen eten, of verwijzen naar het aanbod van de welzijnsorganisatie in het lokale buurthuis.
Allerlei arrangementen behoren inmiddels tot de mogelijk-
Door ook mensen zonder indicatie een buurtgericht
heden. In geval van eenzaamheid kan het wijkverpleeg-
aanbod voor dagbesteding te bieden, kan veel worden
kundige team ontmoetingen regelen. Mensen in contact
bespaard. Compleet met inzet van het welzijnswerk,
brengen met een sociaal restaurant in de wijk waar ze
buurtbewoners en vrijwilligers bijvoorbeeld.
Lees hier het hele interview met Roger Ruijters
14
colofon_Wijkverpleging: terug van (nooit) weggeweest
Redactie Interviews Film Fotografie Ontwerp
ActiZ, Jacqueline Donga Izi Tekst, Ingrid Damen CineMjuze, Ramon Barten Rivas Zorggroep (coverfoto) Harrie Ligtvoet (Icare en Windesheim) Bertil van Beek (Laura Vriendjes) Michel Boulogne (pagina 6 en 14) hollandse meesters
Met dank aan Achmea, Amstelring wijkzorgteam Aalsmeer, Hogeschool Windesheim, Icare, Laura Vriendjes, Meander Zorggroep, Meneer Winter
© ActiZ Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ActiZ. Deze uitgave is met grote zorgvuldigheid en met gebruikmaking van de meest actuele gegevens tot stand gekomen. Het is evenwel niet geheel uitgesloten dat de informatie in deze uitgave onjuistheden en/ of onvolkomenheden bevat. ActiZ aanvaardt geen aansprakelijkheid voor directe of indirecte schade ontstaan door eventuele onjuistheden en/of onvolkomenheden. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.
15
