Wie was de eerste prins van Oranje? Leer het aan de hand van het Wilhelmus. 2013 is het jaar van de Troonsopvolging en de viering van het 200 jarig Koninkrijk, maar hoe is het allemaal begonnen? Wie was de eerste Oranje van de Nederlanden?
Bron 1: Wikipedia (Common)
Het Wilhelmus Het Wilhelmus is het Nederlandse volkslied. Je kent het vast wel. Bij veel speciale gelegenheden wordt het gespeeld en gezongen. Het lied werd waarschijnlijk ergens rond 1572 geschreven door Filips van Marnix van st. Aldegonde. Maar zeker weten we dat niet. Het Wilhelmus gaat over Willem. Wie hij was leer je in deze lesbrief. 1. Bekijk bron 1. Bij welke gelegenheden wordt het Wilhelmus gezongen of gespeeld? (Noem er drie) 2. Je bekijkt nu enkele filmpjes. Bestudeer de teksten van de volksliederen. Waar gaan de teksten vooral over? Land
Youtube link
Nederland
http://www.youtube.com/watch?v=uIg9VaMBi9o
Belgie
http://www.youtube.com/watch?v=DChzi8N4I2c
Polen
http://www.youtube.com/watch?v=QW2UC9WRvA4
Welke woorden vallen je op?
3. Het Wilhelmus is het volkslied van Nederland. Het is het nationale volkslied. Er zijn ook volksliederen, die gaan over de provincies. Het Friese volkslied is een hele bekende. Zoek via YouTube naar het volkslied van jouw provincie. En beantwoord de volgende vragen: - Waar gaat de tekst over? - Ben je het eens met de tekst over jouw provincie? - Kun je een volkslied van een provincie vergelijken met een nationaal volkslied. Waarom wel/niet?
Een bijzonder volkslied De tekst van het volkslied is erg belangrijk. Het Wilhelmus bestaat uit 15 coupletten. De eerste letters van ieder couplet spellen de naam 'Willem van Nassov' (de V is een Romeinse U). Het Wilhelmus gaat dan ook over deze man. Wanneer je het eerste couplet leest kom je gekke zinnetjes tegen, die veel vertellen over de geschiedenis van Nederland. Want hoe zit dat bijvoorbeeld met het ‘van Duitsen bloed’ zijn? En wie is de ‘prinse van Oranje’ en waarom heeft hij ‘de koning van Spanje’ geëerd? 4. De eerste letters van iedere zin uit de tekst van het volkslied spellen de naam 'Willem van Nassov'. We noemen dit een naamgedicht. Bedenk een kort gedichtje, waarbij de eerste letters van elke zin in het gedicht jouw naam of achternaam spelt. Verwerk in dat gedichtje ook wie je bent en wat je doet. Wilhelmus is Willem van Nassau Het verhaal van Willem van Nassau is ook het verhaal over de opstand van de Nederlanders tegen de Spanjaarden. Willem van Nassau wordt op 24 april 1533 in Duitsland geboren als zoon van de graaf van Nassau. De naam Nassau komt van het gebied waar de vader van Willem graaf is. Het ligt in het westen van Duitsland. Willem groeit daar op als protestant. 5. Lees het oranje kader. Waarom werden de ‘protestanten’ zo genoemd? 6. Willem van Oranje wordt als zoon van een graaf geboren. In welk land wordt Willem geboren? 7. Willem van Nassau groeit op als protestant. Daar leert hij over de Katholieke Kerk. Zal Willem een aflaat gekocht hebben? Leg je antwoord uit. Prins Willem van Oranje Nassau In 1544 sterft een neef van Willem, René van Chalon. Hij was Prins van het gebied Orange (Oranje). Deze neef had in zijn testament gezet dat Willem van Nassau de prinsentitel en zijn bezittingen zou erven. Door deze erfenis krijgt Willem veel macht en bezitting. Een protestant met veel macht in het katholieke rijk van de Spaanse koning Karel V (vijfde). Kan dat? Keizer Karel keurt de erfenis goed, maar dan moet Willem als 11 jarige een goede katholieke opvoeding en opleiding volgen aan het Keizerlijk Hof in Brussel. De familie Van Nassau gaat akkoord en de nieuwe prins van Oranje gaat naar Brussel. Daar ontmoet Willem de Spaanse keizer Karel V en zijn zoon Filips II. Willem van Nassau werd prins Willem van Oranje-Nassau. 8. Hoe komt Willem van Nassau aan zijn naam prins Willem van Oranje Nassau? 9. Bedenk twee redenen waarom Karel V wil dat Willem naar het Keizerlijk Hof in Brussel komt?
Protestanten Protestanten waren het niet eens met de Katholieke Kerk. Ze kwamen in protest tegen de kerk, die volgens de protestanten steeds vaker aan het geloof wilde verdienen. Het toppunt vonden de protestanten de aflaten. Met een aflaat kocht je toegang tot de hemel. Hierdoor werd de kerk steeds rijker en machtiger. Dat was niet de bedoeling van het geloof, vonden de protestanten. De katholieke kerk en de koning, die beschermer was van het katholieke geloof waren niet blij met deze kritieken. En toen de koning het katholieke geloof voor iedereen verplicht stelde en ongelovigen en protestanten zwaar strafte, ontstond er steeds meer het idee dat men tegen de Spaanse koning in opstand moest komen. Ook willen ze liever het bestuur zelf regelen.
Willem van Oranje is talentvol, slim en …. Aan het hof van keizer Karel leert de jonge prins van Oranje erg snel. Hij is talentvol, slim en werkt hard. Hij heeft een bijzonder talent voor talen, maar Nederlands heeft hij nooit goed gesproken. Ook Karel V was onder de indruk van de charmante Willem. Sommigen aan het hof zeggen dat de keizer de jonge Willem ziet als zijn eigen zoon. Hij wordt al snel een belangrijke edelman aan het hof in Brussel. In 1555 treedt keizer Karel af en zijn zoon Filips II wordt koning. Tijdens de binnenkomst in de troonzaal leunde Keizer Karel V op de schouder van prins Willem van Oranje en niet op de schouder van zijn zoon Filips II. Hiermee wil Karel V zeggen: “Ik draag de macht over aan mijn zoon, maar mensen steun op Willem. Hij is het vertrouwen waard.” Willem van Oranje Nassau weet dat hij veel te danken heeft aan Karel V. Hij zal Karel V voor altijd eren.
Bron 2:
Karel V doet afstand van de troon. Hij leunt op Willem van Oranje zijn schouder. Links van de Keizer staat Prins Filips, die de troon opvolgt. www.collectiontrade.nl
10. Welk talent heeft Willem van Oranje? 11. Iedereen aan het hof, ook Karel V, was onder de indruk van de Willem. Noem drie dingen waaraan je dat kon zien. 12. Ook jij hebt talenten. Welke talenten zijn dat en waarvoor kun je die in de toekomst gebruiken? Noem er twee. Filips tegen Willem Op advies van zijn vader benoemd Filips Willem in belangrijke functies. Hij wordt steeds belangrijker. Willem wordt stadhouder (bestuurder) van Holland, Zeeland en Utrecht. In de Nederlanden kan de adel niet goed opschieten met de strenge katholieke koning Filips II. Filips luistert niet naar de adel en straft ongelovigen en protestanten, die ook wel ketters genoemd werden, hard en wreed. De halfzus van koning Filips, die Margaretha de Parma heet, wordt landvoogdes en bestuurde het land zonder de hulp van de adel. Hierdoor heeft de Nederlandse Adel geen enkele macht meer. Koning Filips vertrekt in 1559 naar Spanje waar hij definitief gaat wonen. Bij het vertrek van Filips II naar Spanje smeekt Willem van Oranje of Filips alsjeblieft milder wil zijn voor de protestanten. Filips voelt hier niets voor. Het is de laatste keer dat de mannen elkaar zien. 13. Hoe worden de ongelovigen en protestanten ook wel genoemd? 14. Waarom was de adel niet tevreden over het bestuur van koning Filips II? 15. Bedenk een reden waarom Filips II zijn half zus tot landvoogdes van de Nederlanden maakte.
Nederland komt in Opstand Vanuit Spanje worden de regels steeds strenger en strenger. Dan neemt Willem een besluit. Hij wil vechten voor vrijheid van godsdienst en zegt daarbij dat geen koning of wie dan ook mag bepalen wat je moet geloven. Willem wil als protestant vrij van de Spanjaarden zijn. En deze gedachte is erg belangrijk geweest voor het begin van het land Nederland. Het is een tijd van ontevredenheid en angst. Veel edelen Willen van Oranje en landbouwers vinden het onterecht dat ze veel Bron: Wiki Commons belasting moeten betalen aan Spanje. Door een strenge winter in 1566 zijn de oogsten mislukt, waardoor er hongersnood is. Philip II Bron: Wiki Commons De hongerige bevolking kijkt met steeds meer afschuw, boosheid en ergernis naar de rijkdom van de kerk. In 1566 komt het tot een opstand en de protestanten dringen de kerken binnen en slaan alles kort en klein. Deze beeldenstorm breidt zich al snel uit over het land. Filips II is woedend. Hij moet de kerken en het katholieke geloof beschermen. Hij stuurt daarop zijn beste generaal Alva naar de Nederlanden. De protestanten en opstandelingen worden zwaar gestraft. Ze worden gemarteld en gevangen gezet. Ook met de edelen rekent Alva af. Willem van Oranje is intussen naar Duitsland gevlucht, bang om gevangen genomen te worden. Maar Willem van Oranje laat de Nederlanders niet in de steek. Hij verzamelt geld, huurt soldaten, koopt kanonnen en valt het leger van Alva aan. Die aanval is het begin van een oorlog tegen de Spaanse koning die tachtig jaar zal duren. 16. Filips II maakt de regels strenger. Iedereen moet een goed katholiek zijn. Waarom kiest Willem de kant van de protestanten? 17. Het is een tijd van ontevredenheid en angst. Waarom vielen de mensen de kerken binnen en sloegen alles kort en klein? 18. Willem van Oranje vluchtte. Waaraan kun je zien dat hij de Nederlanden niet in de steek liet? De vader des vaderlands. Willem van Oranje is nu de leider van de Opstand in de Nederlanden. Dat is de reden waarom koning Filips graag van hem af wil. Zijn gedachte is, dat wanneer Willem van Oranje dood is, de Opstand van De Nederlanden vanzelf stopt. Hij looft daarom 25.000 gouden kronen uit aan degene die Willem van Oranje zal vermoorden. Het duurt niet lang of iemand vuurt schoten op Willem van Oranje af. Hij werd geraakt, maar bleef leven. Vanwege de veiligheid verhuist Willem van Oranje naar het Noorden. Vanuit zijn huis in Delft leidt hij de Opstand tegen de Spanjaarden. Maar dan op 10 juli 1584 staat Balthasar Gerards achter een pilaar op Willem van Oranje te wachten. Samen met zijn vrouw, kinderen en lijfwachten wil Willem van Oranje de trap oplopen. Op dat moment pakt Balthasar Gerards zijn pistool van onder zijn mantel en schiet Willem van Oranje op de trap dood. Uiteindelijk vechten de Nederlanders zich vrij van de Spanjaarden. De Nederlanden wordt een vrije republiek, waar geen koning de baas is. Voor Nederland heeft Willem van Oranje Nassau veel betekent. Hij is de eerste Oranje en wordt gezien als vader des vaderlands. De leden van ons Koningshuis zijn verre familie van Willem van Oranje. Niet gek dus dat onze nieuwe koning Willem (Alexander) heet.
19. Waarom wilde Filips II Willem doden? 20. Het Nederlands elftal heet ook wel Oranje. Kun jij verklaren waarom ze zo heten? 21. Waarom wordt het volkslied bij internationale wedstrijden gezongen? Zing jij dan mee? Het Wilhelmus Ken je het eerste couplet van het Wilhelmus nog? Lees de tekst van het eerste couplet nog een keer goed door. Achter de tekst staat een verwijzing Weet jij het antwoord?
De originele tekstboek met het Wilhelmus uit 1572 Bron: Wiki Commons
TEKST WILHELMUS Wilhelmus van Nassouwe (vraag 22) ben ik, van Duitsen bloed, (vraag 23) den vaderland getrouwe blijf ik tot in den dood. (vraag 24) Een Prinse van Oranje (vraag 25) ben ik, vrij onverveerd, (vraag 26) den Koning van Hispanje heb ik altijd geëerd. (vraag 27) Vragen
Antwoorden
22. Wie is Wilhelmus van Nassouwe? 23. Waarom is hij ‘van Duitsen bloed’? 24. Aan welk land is hij trouw? 25. Hoe is hij prins geworden? 26. Van wie wil hij vrij zijn? 27. Welke Spaanse koning eert hij? En waarom eert hij hem?
Einde.
