nieuwsbrief oktober 2014 - nr 5
Virtuele centrumsteden
Virtuele Centrumsteden
Wie ontwart dit kluwen?
3
Voorwoord: Vera zet ambitie om in resultaat
4
Virtuele centrumstad Pajot/TARL
5
Tevredenheidsenquête
6
Minder poespas, meer resultaat
8
Hoe ontwar je dit kluwen? Met het middenkantoor
10 Project: De vele petjes van VERA 12
Digitale handtekening: kijk en vergelijk voor de beste oplossing
14
VERA helpt VCS Noord besparen
15
Studiedag en Avond voor beleid
colofon
VERA autonoom provinciebedrijf Vaartdijk 3/001 - 3018 Wijgmaal T 016 30 85 10 - F 016 30 85 15
[email protected] - www.vera.be verantwoordelijke uitgever Véronique Janssens - T 016 30 85 13
2
nieuwsbrief oktober 2014- nr 5
Voorwoord
Vera zet ambitie om in resultaten Vlaanderen heeft ambitie Het Vlaamse regeerakkoord (2014-2019) formuleert heel wat uitdagingen op gebied van ICT en de digitale dienstverlening van lokale besturen: “Tegen 2020 kunnen alle administratieve transacties tussen overheid en burgers, lokale besturen en ondernemingen langs digitale weg.” En nog: “We ondersteunen de gemeenten in de verdere digitalisering van hun werking door hen generieke toepassingen en platformen aan te bieden.” Een bijkomende opgave is de aangekondigde integratie van de OCMW’s in de gemeentebesturen. Doel van dit alles moet efficiëntiewinst zijn, maar het hoeft geen betoog dat die Vlaamse ambities een uitdaging van jewelste vormen voor heel wat gemeenten. Die kijken daarvoor naar hun vertrouwde partner, VERA. Vlaams-Brabant heeft ambitie Ook de provincie Vlaams-Brabant is ambitieus wat betreft efficiënt bestuur. In zijn jaarlijkse toespraak uit 2013 wees Lodewijk De Witte er al op dat de beschikbare middelen voor de lokale besturen beperkter worden. Hij stelt dan ook expliciet de vraag: “Hoe kan over de gemeentegrenzen heen beheersmatig worden samengewerkt?” Bundel de krachten, luidt zijn devies. Ook daarin neemt VERA sinds jaren het voortouw met de Virtuele Centrumsteden (VCS).
deze nieuwsbrief, zoals het nieuwe raamcontract draadloze verbindingen en een overzicht van oplossingen voor Digitale Handtekening. VERA wérkt, en de resultaten mogen er zijn. (Tussen haakjes: VERA wil nog beter inspelen op uw behoeften, en stelde een enquête op. Meer hierover verder in deze nieuwsbrief.) Ook lokale besturen ijveren voor efficiëntie. Het mag van meet af aan duidelijk zijn dat ICT daarin een cruciale rol speelt. En laat dat net de expertise van VERA zijn. Vlaanderen zal generieke platformen aanbieden, maar geen kant-en-klare plug and play applicaties. Het is onze ambitie om de brug te slaan tussen wat Vlaanderen aanbiedt en hoe de lokale besturen daarmee aan de slag kunnen. Hoe? Door onderlinge samenwerking. Ook daarin heeft VERA de afgelopen jaren heel wat ervaring opgebouwd. Een van de dossiers waarin wij een wezenlijke rol kunnen spelen, is de invoering van de digitale Omgevingsvergunning, die de milieuvergunning en de stedenbouwkundige vergunning integreert in één procedure. Zonder papierberg. De Vlaamse Regering wil daarmee vanaf 2015 aan de slag gaan. Doel is dat de burger slechts één aanvraag doet en alle documenten digitaal aanlevert. Voor lokale besturen betekent dit een nieuwe manier van denken. Kortom, de invoering is zowel een organisatorisch als een technisch verhaal, waarbij VERA bruggen slaat als onafhankelijk steunpunt.
VERA helpt lokale besturen om hun ambitie waar te maken De visie, de missie en de waarden van VERA zijn helder uitgeschreven. Wie we zijn, wat we doen, hoe we efficiëntiewinst realiseren op het terrein: het staat krachtig geformuleerd op onze site. Enkele concrete realisaties vindt u terug in
Tie Roefs
Virtuele Centrumstad Pajot/TARL kan snel vruchten van samenwerking plukken De oprichting van de virtuele centrumstad Pajot/TARL in 2014, bewijst dat drie jaar na de opstart van de virtuele centrumsteden, de filosofie en manier van werken aanslaat bij de gemeenten en de OCMW ’s van Vlaams-Brabant. VCS Pajot/TARL is intussen al het achtste samenwerkingsverband onder de hoede van VERA en verenigt de gemeenten Affligem, Bever, Drogenbos, Herne, Galmaarden, Gooik, Pepingen, Linkebeek, Lennik, Roosdaal, de OCMW’s van Aflligem, Bever, Drogenbos, Herne, Galmaarden, Gooik, Pepingen, Linkebeek, Lennik en Roosdaal en de politiezone Pajottenland. Sinds juni begeleidt samenwerkingscoördinator van VERA, Carl Possemiers, het proces dat moet leiden tot een efficiënter beheer en een betere samenwerking op vlak van ICT en elektronische dienstverlening. Carl: “Eerste noodzakelijke stap was om alle partijen te benchmarken op een achttal domeinen (van informatieveiligheid tot netwerk) zodat de besturen zich met elkaar kunnen vergelijken. Die zelfevaluatie gebeurt op basis van
een beproefde vragenlijst die we intussen al meer dan 80 maal hebben gebruikt. De resultaten van de benchmarking leidt tot een reflectiemoment voor de lokale besturen en legt de basis om te leren van de best practices van andere besturen. Afgelopen maanden hebben we die stand van zaken opgemaakt voor VCS Pajot/TARL. Dit najaar rapporteren we over de resultaten en geeft VERA toelichting bij de lokale besturen. Wat opvalt, is dat de lokale besturen elkaar wel kennen, maar onvoldoende om objectief te oordelen of ze op vlak van ICT en elektronische dienstverlening al dan niet goed bezig zijn, of hun uitgaven goed besteed zijn. Soms zijn de resultaten confronterend. Het goede nieuws is: dat betekent dat er ruimte is voor verbetering en dat de besturen daarvoor kunnen putten uit onze expertise en de al gesloten overeenkomsten.” Na de toelichting is het zaak om het Adviescomité, met ICT-verantwoordelijken en secretarissen, zo snel mogelijk in actie te brengen en te beslissen welke projecten ze samen met VERA wensen op te starten op basis van de benchmarking en hun
wensen. Een shortlist van prioriteiten wordt dan voorgelegd aan de politiek verantwoordelijke beleidsmakers (schepenen, OCMW-voorzitters) die de uiteindelijke projecten vastleggen. Carl: “VERA begeleidt elk van de vastgelegde projecten en duidt een verantwoordelijke aan die de juiste expertise heeft voor het project (bijvoorbeeld boekhouding, of website) en het aanspreekpunt vormt. VCS Pajot/TARL heeft het voordeel dat VERA al zeven virtuele centrumsteden heeft opgestart en zij meteen mee de vruchten kunnen plukken van de eerdere inspanningen en van raamcontracten die zijn afgesloten. Drie jaar geleden moesten besturen noodgedwongen wachten om het resultaat in de praktijk te zien, omdat er vaste procedures moesten gevolgd worden. Nu is er snel rendement dankzij ons groot portfolio van diensten. Heel veel gemeenten, ook die zonder voltijdse IT’er, zijn dankzij de samenwerking met VERA sneller uit de zorgen. Wel blijft het principe gelden dat geen enkel bestuur verplicht is om deel te nemen aan een project, ook niet na de inspanningen die we tot nu toe hebben geleverd.”
Kleinste bestuur heeft het meeste te winnen Bever heeft het kleinste bestuur in Vlaams-Brabant en heeft ook het meest te winnen bij het delen van kennis en expertise rond ICT. Bever heeft geen specifieke ICT’er, die verantwoordelijkheid ligt bij secretaris Ann Sevenoo. Burgemeester Luc Deneyer ziet duidelijk de voordelen van samenwerken en heeft positieve ervaringen in het al bestaande samenwerkingsverband Pajottenland plus, dat zeven gemeentebesturen verenigt. “De resultaten van de recente regioscreening in opdracht van de gouverneur motiveren ons nog verder te kijken. Technologie biedt de mogelijkheid om vanop afstand te werken, waarom moet een gemeente nog eigen infrastructuur hebben?” Delen van expertise kan een klein bestuur veel opleveren. Secretaris en ICT-verantwoordelijke Ann Sevenoo: “Ik ben het aanspreekpunt voor alle problemen, maar ik kan gelukkig rekenen op mijn man die in de IT-sector werkt. Wel zijn wij volledig afhankelijk van onze ‘huisleverancier’ en kunnen moeilijk vergelijken met andere leveranciers. We zijn gelukkig wel tevreden over de dienstverlening van onze leverancier, maar het zou toch gemakkelijker zijn te werken op hetzelfde platform en met dezelfde toepassingen als de andere besturen. Zo kunnen we kennis delen en ook onze ambtenaren zouden er baat bij hebben. Ik denk maar aan onze ontvanger, die ook voor een ander gemeentebestuur werkt en dat met twee verschillende BBC-toepassingen doet.”
4
nieuwsbrief oktober 2014- nr 5
Directeur Véronique Janssens:
“
Tevredenheidsenquête wapent ons beter voor de toekomst
Hoe kan VERA de komende jaren de lokale besturen van Vlaams-Brabant de best mogelijke dienstverlening (blijven) bezorgen? Hoe bekend zijn we en welk imago hebben we? Wat doet VERA uitstekend, en waar mankeert het nog aan? Het antwoord op deze en nog veel meer vragen moet komen uit de tevredenheidsenquête die we uitstuurden naar een 300-tal respondenten. Drie jaar geleden ontpopte VERA zich van een leverancier van producten (agendaweb, netwerken) tot een onafhankelijk en neutraal ICT-steunpunt voor lokale besturen. Met de oprichting van de Virtuele Centrumsteden is VERA sindsdien ook beginnen bouwen aan samenwerkingsverbanden tussen gemeenten, OCMW’s, politiezones... Via raamcontracten maakt VERA mogelijk dat lokale besturen – ook de kleinere – kunnen genieten van schaalvoordelen. In die drie jaar is de perceptie binnen heel wat lokale besturen op ICT, hun strategische visie erop en de impact ervan op hun organisatie veranderd en verdiept. Sinds begin 2014 wordt VERA geleid door een nieuwe directeur, Véronique Janssens, die het tijd vond om “via een tevredenheidsenquête een momentopname te maken van de stand van zaken en meteen ook een scherper zicht te krijgen op de noden en de behoeften van de toekomst. We deinzen er niet voor terug om ons in de enquête ook kwetsbaar op te stellen met vragen als: hebben we drie jaar geleden de juiste keuze gemaakt? Is het VERA van nu het VERA van de toekomst? Het is voor het eerst sinds de koerswijziging van onze organisatie dat dergelijke
”
vragen gesteld worden aan de lokale besturen. Niet alleen ik, ook de raad van bestuur wil een duidelijk zicht hebben op waar we staan en de vinger aan de pols houden. Onze bedoeling: de lokale besturen nog beter begeleiden in de uitdagingen die op hen afkomen en welke rol wij daarin moeten en kunnen spelen.” “De enquête gaat naar alle lokale besturen van Vlaams-Brabant, en niet enkel naar de 85% besturen die al samenwerken met VERA. Hoewel de bevraging anoniem is, is het van groot belang de antwoorden te kunnen clusteren via specifieke eigenschappen van de besturen: hun grootte, of het een gemeente, een OCMW of een politiezone is, of ze al dan niet een ICT-verantwoordelijke hebben, of er strategisch wordt nagedacht over de rol van ICT binnen de organisatie… Die typologie is belangrijk omdat zowel de problematiek als de oplossing die we kunnen bieden, tussen de besturen onderling wezenlijk verschillen.” “We hopen met de resultaten echt wel beleid te kunnen maken. Daarom stellen we heel concrete vragen, zoals: moeten de VCS een los-vast verband blijven of vragen we wat meer commitment van de besturen? Moeten we onze betalende dienstverlening zoals de connectiviteitshelpdesk uitbreiden? Is het zinvol dat VERA de rol van veiligheidsconsulent op zich neemt bij consultancy-opdrachten?” De vragenlijst is uitgestuurd naar goed 300 respondenten en in de loop van de maand oktober publiceert VERA de eerste krachtlijnen van de resultaten online. In een volgende nieuwsbrief overlopen we de resultaten in detail.
5 Vlaams-Brabants steunpunt informatica
Minder poespas, meer resultaat Lokale besturen winnen kwaliteit en budget dankzij raamcontracten
Raamcontracten hebben heel wat voordelen ten opzichte van de klassieke aanbestedingen, offerteaanvragen of onderhandelingsprocedures. Ze laten toe daadwerkelijk het beste uit de markt te halen en besparen lokale overheden flink wat administratie, tijd en geld. Daar staat initieel wel een zwaardere procedure tegenover, waar VERA haar rol opneemt. Het is bij openbare instellingen een bekend fenomeen: de wet op overheidsopdrachten schrijft (terecht) voor welke aankoopprocedures er moeten worden gevolgd om de concurrentie volop te laten spelen en de leveranciers gelijk te behandelen, maar als puntje bij paaltje komt wordt toch niet het beste uit de markt gehaald. In de meeste gevallen omdat te weinig leveranciers zich effectief inschrijven op de aanbestedings – of onderhandelingsprocedures – soms omdat het totaal te gunnen pakket niet significant groot is en niet in verhouding staat met de te doorlopen procedure, soms omdat potentieel nieuwe partners er verkeerdelijk van uit gaan dat de vorige leverancier een betere uitgangspositie
6
heeft. “Een schoolvoorbeeld van self-fulfilling prophecy”, volgens Stefan Wuyts van het Kenniscentrum van VERA. Dé oplossing: raamcontracten die toelaten om op langere termijn te werken met de beste leveranciers op vlak van kwaliteit en prijs. Uiteraard vraagt het opstellen van een gedegen raamcontract bijzondere juridische en technische kennis. VERA bezit die kennis en oogstte al enkele opmerkelijke successen. Stefan: “In 2011 sloten wij een eerste raamcontract af voor firewalls. VERA deed de aanbestedingsprocedure samen met de afvaardiging van een vijftal gemeentebesturen en zorgde voor publicatie van de totale opdracht op het juiste niveau. Op dit aantrekkelijke pakket schreven een tiental bedrijven zich in. Uit de onderhandelingsprocedure kwam één winnaar naar voren die vier jaar lang firewalls mag leveren aan besturen in VlaamsBrabant. Gevolg: een aantrekkelijke korting, maar ook de zekerheid voor de besturen dat VERA de naleving van de voorwaarden uit het bestek controleert.” VERA neemt in dit dossier de rol op van opdrachtencentrale, waardoor lokale besturen rechtstreeks bij de geselecteerde leverancier een firewall kunnen kopen tegen uitstekende voorwaarden en zonder bijkomende procedures te moeten doorlopen. “Net zoals voor de andere raamcontracten, kunnen de besturen via het Platform Virtuele Centrumsteden www.virtuelecentrumsteden.be – na het onderschrijven van een vertrouwelijkheidsverklaring – alle relevante documenten opvragen en het volledige dossier van het raamcontract inzien.”
nieuwsbrief oktober 2014- nr 5
Een tweede raamcontract waarbij VERA optreedt als opdrachtencentrale werd gesloten rond ICT-materiaal (pc’s, laptops, tablets, thin clients en randapparatuur). Ook hier moeten gemeentebesturen die afnemen op het raamcontract geen afzonderlijke overheidsopdracht meer doorlopen. “Voor dit pakket werkte VERA het dossier uit met 9 lokale besturen. We onderscheidden tien percelen voor tien types ICT-materiaal en na de uitgebreide selectieprocedure kwamen verschillende winnaars voor de verschillende onderdelen uit de bus. Echt het beste van de markt. Op het communityplatform vinden de besturen de gedetailleerde beschrijving, de kortingen, de leveringstermijnen, hoe ze moeten bestellen, waar ze met klachten terechtkunnen… Dit raamcontract loopt tot juli 2016 en is daarna tweemaal verlengbaar voor telkens één jaar.” In een jaar tijd werden op die manier 273 pc’s, 237 schermen, 162 laptops, 102 tablets en 144 thin clients aangekocht. De schaalvoordelen van dit raamcontract leverden de besturen en de belastingbetaler tot nog toe een netto besparing op van 109.000 euro. Tot nog toe maakten al 35 besturen gebruik van dit raamcontract. Geen dubbel werk “VERA streeft het beste na. Dat betekent ook het vermijden van dubbel werk”, zegt Stefan. “Als er bij een hogere overheid al een degelijk toepasbaar raamcontract bestaat, zullen wij er geen nieuwe initiëren. Met name vanaf februari 2015 zullen wij nauwlettend de contracten van de Vlaamse overheid bestuderen.”
7-sprong naar een raamcontract 1. VERA merkt zelf een nood of speelt in op noden vanuit lokale besturen. 2. Geen contract zonder vraag: daarom doet VERA een rondvraag om vast te stellen hoe groot de nood is en welke besturen er gebruik zouden maken van een raamcontract. 3. Omwille van de transparantie vraagt VERA wie er deel wil uitmaken van de werkgroep die alle vereisten oplijst. 4. VERA leidt de werkgroepen waaraan lokale ICT’ers, financieel beheerders, stafmedewerkers of secretarissen deelnemen. De werkgroep zoekt consensus rond de technische beschrijving. 5. VERA publiceert de opdracht en verwerkt de kandidaatstellingen van potentiële leveranciers. 6. De werkgroep beoordeelt alle leveranciers objectief op basis van technische kenmerken, servicegraad, milieuvriendelijkheid, leveringstermijn, prijs… 7. VERA ondersteunt de naleving en nazorg van het raamcontract De voordelen in een notendop Raamcontracten… … geven meer flexibiliteit … triggeren de markt beter en hebben betere resultaten qua prijs en kwaliteit dan individuele dossiers … zorgen voor kennisdeling omdat alle besturen dezelfde procedures delen, met hetzelfde materiaal werken met dezelfde aandachtspunten … maken dat je als lokaal be-
stuur geen exacte aantallen van aankopen op voorhand moet kennen … zorgen voor tijdswinst want ze besparen besturen de moeite om telkens weer een nieuwe aanbesteding te doen Welke raamcontracten sloot VERA? Behalve de raamcontracten voor firewalls (dat loopt tot mei 2015) en ICT-materiaal, sloot VERA volgende raamcontracten af: - Opdrachtencentrale voor software beleids- en beheerscyclus (BBC) - Opdrachtencentrale voor multifunctionals en printers voor alle besturen in VCS, met looptijd tot oktober 2018. Tegen eind 2014 zal er naar schatting voor meer dan 850.000 euro bestellingen zijn geplaatst, met een besparing van 22 tot 40 procent. In één jaar tijd hebben 23 besturen afgenomen van dit raamcontract. - Opdrachtencentrale voor softwarepakketten voor digitaal vergaderen en notulenbeheer, met een aanzienlijke prijskorting. Een eerste overzicht van de bestellingen is er eind 2014. - Opdrachtencentrale voor hosted ICT kennisplatform, met uitgebreide rapporteringsmogelijkheden die een efficiënt ICT beheer bij de besturen bevordert. Daarin zit onder meer inventaris, ticketing, contractbeheer, kennisdeling… Eind september 2014 schreven 15 besturen zich hierop in. - Opdrachtencentrale indoor en outdoor netwerk en
randapparatuur. Er zijn twee percelen voorzien: het perceel ‘indoor netwerk’ (wifi) en randapparatuur en het perceel ‘punt tot punt’ (outdoor). Beide percelen hebben een aanzienlijke korting opgeleverd voor de noden van de lokale besturen. Naar alle verwachting zal de totale waarde van de bestellingen bijzonder groot zijn. De winnaars van deze percelen werden gekozen uit 16 kandidaat-leveranciers waarvan er 9 een effectieve offerte hebben ingediend. VERA is samen met de lokale besturen bezig aan volgende raamcontracten: - IP-telefonie is in zijn laatste fase, en omvat zowel de telefoontoestellen als de IPgebaseerde telefooncentrales. Een resultaat kan men verwachten eind november 2014. - Raamcontract aankoopcentrale monitoring die het mogelijk maakt een real time overzicht te hebben van de netwerken, servers en applicaties van de aangesloten besturen. - Raamcontract voor websites, waarvan de gunning verwacht wordt naar het einde van 2014.
7 Vlaams-Brabants steunpunt informatica
Hoe ontwar je dit kluwen De interne organisatie van lokale besturen en de dienstverlening naar de burgers lopen vaak stroef door het kluwen van databanken en de wirwar van applicaties in de back office. Dat is historisch zo gegroeid en is gestoeld op de verticale dienstverlening die het evenbeeld is van de fysieke loketten. Maar efficiënt werken is het niet, als de dienst ruimtelijke ordening uit een andere databank gegevens putten dan de dienst bevolking, om maar één voorbeeld te geven. Ook de klant verwacht vandaag de dag dat hij aan één loket geholpen wordt voor al zijn vragen. De oplossing om deze Gordiaanse knoop te ontwarren zonder tabula rasa te maken: het middenkantoor. Samenwerkingsbeheerder Margot Schepens en projectleider Kristof Brams leggen zich toe op de ideale architectuur voor informatiebeheer van lokale besturen en namen de wel erg verschillende problematiek van Londerzeel en Grimbergen onder de loep. Margot: “Net zoals je voor een huis weet dat je een architect nodig hebt die zorg draagt voor stabiliteit en begint te bouwen waar het hoort, namelijk bij de funderingen, zo start ook een efficiënte organisatie en dito informatiebeheer bij een goede architectuur. Er bestaan een aantal
8
nieuwsbrief oktober 2014- nr 5
raamwerken om de architectuur van een organisatie uit te tekenen. Wij hebben gewerkt op basis van TOGAF (The Open Group Architecture Framework) (zie kader).” Het inzicht dat zo’n model geeft, is dat lokale besturen zich dikwijls focussen op toestellen en servers, maar dat het veel belangrijker is om te kijken welke gegevens en welke applicaties men in huis heeft om de processen van de organisatie te ondersteunen. “Technologie is het sluitstuk van een groter verhaal”, zegt Margot. “Wil je de dienstverlening optimaliseren, dan moet je starten met de juiste architectuur van data en applicaties. Om een klant voor al zijn vragen te kunnen helpen aan één loket, moet je kunnen putten uit één centrale en geactualiseerde databank en werken met verschillende applicaties. In de praktijk is die one stop shop nog een verre droom. Nu bestaat de back office van lokale besturen meestal uit een veelheid van databanken met telkens andere applicaties. Om die verschillende systemen met elkaar te laten ‘praten’, worden er koppelingen gelegd tussen de applicaties. Een kluwen. Bovendien is het grote gevaar van die wirwar dat niemand nog weet waar de oorspronkelijke bron van de data is. Dat werkt niet efficiënt. Bovendien
n? Met het middenkantoor loeren administratieve fouten en slordigheden zo om de hoek.” Niet kant-en-klaar Kristof: “En zo is het mogelijk dat bepaalde diensten uitnodigingen sturen naar burgers die al overleden zijn, omdat ze persoonsgegevens putten uit een verkeerde databank. Erg vervelend, natuurlijk. Het leggen van die koppelingen is trouwens ook geen sinecure, wat veel lokale besturen aanzet tot het aankopen van softwarepakketten, steeds bij eenzelfde leverancier. Dit zijn vaak besturen zonder ICT-verantwoordelijke, maar ook besturen met een ICT-verantwoordelijke hebben soms onvoldoende slagkracht om de nodige onderhandelingscapaciteit op tafel te gooien. In vele gevallen kan deze ICT-verantwoordelijke ook onmogelijk de tijd vrijmaken om zich bezig te houden met bepaling van de strategie, aangezien de focus van het beleid vaak elders ligt. Hierdoor blijft men vaak ter plaatse trappelen en stuit men later op onvoorziene problemen. Strategische planning is niet alleen een verantwoordelijkheid van de ICT-verantwoordelijke, maar van de hele organisatie. Een onderdeel van die planning houdt in dat men de bestaande processen met een kritische blik gaat bekijken. Als men een proces dat 2 uur duurt en bijna dagelijks wordt uitgevoerd, met de nodige aanpassingen, kan reduceren tot 30 minuten, kan men zich dan niet beter daarin verdiepen? Kortom, een andere en meer structurele aanpak dringt zich op. Die oplossing is met de hele organisatie nadenken over het middenkantoor, die een aantal functionaliteiten vervult en toegang heeft tot authentieke bronnen in een centrale databank. Functionaliteiten die men in een middenkantoor (al dan niet geautomatiseerd/digitaal) kan terugvinden zijn bijvoorbeeld het beheren van documenten, het beheren van het archief, het opmaken van formulieren en/of rapporten…”
Margot: “Net zoals Grimbergen en Londerzeel deden, is het de eerste opdracht voor lokale besturen om de bestaande situatie helder in kaart te brengen. Vaak ontbreekt de nodige expertise en zijn er niet veel partijen waarop ze kunnen terugvallen. Zulke opdrachten zijn tijdsintensief en vele besturen zijn niet bereidt hiervoor veel geld neer te leggen. Vandaar dat we op zoek zijn naar een manier om via de samenwerkingsverbanden gezamenlijke initiatieven te nemen die de besturen ondersteunen in dit traject. Een bestuur moet niet steeds van nul beginnen, we kunnen leren van wat reeds bij andere besturen is gebeurd om sneller vooruit te gaan.” Londerzeel en Grimbergen “Neem nu Londerzeel en Grimbergen, waar we de organisatiestructuur nader hebben bekeken”, zegt Kristof. “Londerzeel heeft heel veel applicaties waartussen heel veel verbindingen bestaan. Hun probleem is: overzicht houden. Grimbergen daarentegen werkt nog veel met papieren documenten. Hun probleem is niet de vele verbindingen tussen de applicaties, maar hoe ze best de digitale stap zetten. De weg die beide besturen zullen moeten bewandelen om tot de beste dienstverlening en organisatie te komen, zal duidelijk heel verschillend zijn. Welke van de twee besturen de beste uitgangspositie heeft, is moeilijk te zeggen. Beide staan voor een groot en ingrijpend veranderingstraject, waarvoor VERA voorstellen formuleert. Het is wel aan hen om op basis van hun organisatiebeleid keuzes te maken en prioriteiten vast te leggen. ” Margot: “Net zoals Grimbergen en Londerzeel deden, is het de eerste opdracht voor lokale besturen om de bestaande situatie helder in kaart te brengen. Ontbreekt de nodige expertise, dan kunnen ze een beroep doen op een derde partij,
zoals VERA. Wat dat betreft zijn wij een van de enige organisaties die dat objectief kunnen doen. Het is immers onze taak om voorstellen te formuleren en oplossingen aan te dragen, niet om producten te verkopen. Behalve een beeld van de huidige situatie, is het ook belangrijk om een modeloplossing te definiëren. Pas dan is het zinvol om technische stappen uit te dokteren die leiden tot de gewenste situatie. Ook dat proces begeleidt VERA.” TOGAF voor een heldere architectuur VERA kijkt naar de organisatie van lokale besturen op basis van dit TOGAF-model. In de alles definiërende bovenlaag zit de organisatie
zelf. De organisatie staat gelijk aan de kernbusiness: wat doen we, welke producten en diensten leveren we, ons personeel, onze cultuur… Heel wat besturen tekenen processen uit om de organisatie optimaal te laten functioneren. Om die processen te ondersteunen, zijn data en applicaties nodig. Die bevinden zich in het TOGAF-model in een tweede laag. Onderaan in het schema vinden we ten slotte de technologie: laptops, servers, netwerkverbindingen…
Vlaams-Brabants steunpunt informatica
9
De vele petjes van VERA
Consultancy dé oplossing voor vele individuele noden van lokale besturen De noden van de lokale besturen rond ICT zijn heel divers en vereisen geregeld de tussenkomst van een externe, gespecialiseerde partner. Maar geen nood: VERA helpt in vele gedaanten en geeft steeds meer advies en ondersteuning op maat. Objectieve consultancy volledig in het belang van het bestuur. In haar rol als autonoom provinciebedrijf en neutraal steunpunt voor informatica, zet VERA verschillende petjes op en vervult ze verschillende functies om de lokale besturen van de provincie Vlaams-Brabant bij te staan. Ten eerste is er de rol als ICT-beheerder, waarbij VERA in naam van een lokaal bestuur optreedt naar leveranciers, het netwerk onderhoudt en zorg draagt voor software en hardware. Als een lokaal bestuur geen gespecialiseerde ICT-kracht in dienst heeft, kan VERA die leemte vullen. Bij afwezigheid van de lokale ICTverantwoordelijke kan VERA niet alleen de rol opnemen van ICT-beheerder, maar ook van service desk en zo de continuïteit garanderen. Groot voordeel is dat VERA-experts in het veld altijd een beroep kunnen doen op het multidisciplinaire team in het hoofdkantoor in Wijgmaal. Maken gebruik van deze formule: de gemeentebesturen van Holsbeek en Boortmeerbeek en de OCMW’s van Roosdaal, Holsbeek en Kraainem. VERA kan ook optreden als ICTprojectleider voor individuele besturen, waarbij wordt samengewerkt met de plaatselijke ICTverantwoordelijke. De gemeente
10
Geetbets kreeg zo ondersteuning bij de coördinatie van de migratie van Infrax en de opmaak van het lastenboek voor de vernieuwing van de serverinfrastructuur. Voor de OCMW’s van Tremelo en SintGenesius-Rode maakte VERA het bestek op voor de vernieuwing van de servers. Consultancyopdrachten waren er ook voor de politiezones Dijleland (voor IP-telefonie) en BRT (voor de nieuwbouw van een wijkkantoor, zie kader). Besturen die begeleiding wensen bij het uittekenen van een onderbouwde toekomststrategie kunnen ook rekenen op het objectieve advies van VERA, vanuit haar rol als ICT-architect. Op basis van een audit formuleert VERA aanbevelingen waaruit het bestuur keuzes kan maken. Daarin wordt een rol opgenomen die verder gaat dan een klassieke audit, die enkel een stand van zaken opmaakt. VERA registreert pijnpunten en lacunes, maar formuleert meteen ook de opties voor bijsturingen of aanpassingen. Uiteraard is het aan de lokale besturen om uit die voorgestelde oplossingen de gewenste keuzes te maken in functie van hun strategie. Zo voerde VERA samen met de ICT-specialist van het gemeentebestuur een ICT-audit uit voor de gemeente Opwijk in functie van de volledige vernieuwing van de ICT-omgeving (servers, visualisatie, SAN, netwerkswitchen, installatie, backupservers). Een gelijkaardige operatie met ICT-audit en volledige vernieuwing van de ICT-omgeving deed VERA voor het gemeentebestuur van Rotselaar. Ook het gemeentebestuur van Bekkevoort bestelde een ICT-audit.
nieuwsbrief oktober 2014- nr 5
Expertise met een voetje voor VERA heeft enkele unieke troeven voor consultancy-opdrachten. Als autonoom provinciebedrijf is het haar kerntaak om lokale besturen te helpen. Voor raamcontracten (zie pagina’s 6 en 7 in deze nieuwsbrief) is dat kosteloos, voor maatwerk (consultancy) is dat kostendelend. Bovendien kan VERA voor tal van oplossingen die geformuleerd worden bij de consultancy-opdrachten putten uit de voordelen van de raamcontracten. In samenwerking met het Provinciaal Instituut voor Vorming en Opleiding (PIVO) Vlaams-Brabant organiseert VERA bovendien tweedaagse opleidingen om de soft skills (zoals projectmatig werken) van ICT-medewerkers te verbeteren. Ook besturen die een eigen ICTverantwoordelijke hebben, maar nog geen beroep hebben gedaan op de diensten van VERA, kunnen bij het provinciebedrijf aankloppen. Aan alle lokale besturen: is er nood aan een of andere vorm van ondersteuning rond ICT, neem dan contact op met VERA.
VERA bouwt mee De bouw van een nieuw wijkkantoor voor de politiezone BRT in Rotselaar is meer dan een kwestie van stenen. Ook op vlak van ICT komt er heel wat architectuur bij kijken. Een mooie consultancy-opdracht voor VERA. Stefan Wuyts: “De opdracht bestond uit verschillende componenten, te beginnen bij de controle van de dossiers van de architect op vlak van elektronica en ICT. We gaven objectief advies rond de verschillende componenten van de volledige ICT-omgeving en stelden het lastenboek op voor een camera- en alarmsysteem en de toegangscontrole. Ook voor de IP-telefooncentrale stelden we het lastenboek op. Vervolgens hebben we de onderhandelingen gecoördineerd. Tot slot gaven we ons advies rond de keuze van een telecomaansluiting.” Resultaat van de begeleiding was een opmerkelijke besparing op de prijzen. Niet alleen zorgde de aanbesteding ervoor dat de nieuwe centrale slechts de helft kostte dan geschat via offerte, ook het lopende contract voor de telefooncentrale op het hoofdcommissariaat werd meteen herzien.
EEN VEILIGHEIDSCONSULENT VAN VERA? WAAROM?
Neutraal: onafhankelijk advies van een betrouwbare partner Klantgericht: wij behartigen de belangen van uw bestuur Bovenlokaal: wij spreken voor u met de hogere overheden
Expertise: scherpe en snelle inschatting van uw informatiebeveiliging dankzij onze jarenlange ervaring met ICT voor lokale besturen
Vinger aan de pols: steeds actuele kennis van juridische en technische evoluties Workshops: praktisch toepasbare workshops voor deelnemende besturen, gebaseerd op concrete situaties
11 Vlaams-Brabants steunpunt informatica
Digitale handtekening: kijk en vergelijk voor de beste oplossing De interesse voor de digitale handtekening bij lokale besturen is groot. Bijna 80 medewerkers van gemeenten, OCMW’s en politiezones uit Vlaams-Brabant namen deel aan de studiedag Digitale Handtekening van VERA in februari. Aan de daarbij aansluitende enquête die we opstelden namen 84 personen deel (60% gemeenten, 37% OCMW’s en 3% politiezones). De resultaten van zowel studiedag als ondervraging maken duidelijk dat de besturen actief op zoek zijn naar de beste oplossing. Om die zoektocht in goede banen te leiden en de lokale besturen te helpen om naar de aangewezen oplossing te zoeken, heeft VERA een overzichtelijke vergelijking gemaakt van alle toepassingen en features van niet alleen de gratis, maar ook de commerciële oplossingen. Projectleider Hans Hubin: “Het resultaat van die vergelijking vindt u in de uitgebreide tabel hiernaast. De studiedag van februari was specifiek gericht op de gratis oplossingen van de Vlaamse en federale overheid voor de lokale besturen: het digitaal tekenplatform (dtp) van de Vlaamse overheid en de ‘eID-Digital Signing Service’ van FEDICT. Aansluitend hebben wij de betalende oplossingen onder de loep genomen en de leveranciers van Digistamp en Verifieer uitgenodigd en bevraagd. Doel van die vergelijking: lokale besturen objectieve informatie verstrekken die hen helpt de beste oplossing te zoeken.” Wat is een opvallende verschil tussen de gratis oplossingen en de betalende? Hans: “Als je een print maakt van de pdf geleverd door Vlaamse of federale overheid, is die juridisch niet meer geldig. Die van de commerciële spelers
12
wel, omdat de afdruk bij hen een code bevat die verwijst naar het originele document online. Vraag is of dat nodig is. Pionier in België voor digitaal ondertekenen is de stad Antwerpen – die we trouwens uitnodigden op onze studiedag om inzage te krijgen in hun ervaringen – en zij kozen voor het FEDICTsysteem. Hun filosofie: digitaal is digitaal, dat moet je niet afprinten. Maar zeker niet alle besturen denken er zo over.” Wel zien alle besturen het voordeel in van digitaal ondertekenen. Hans: “Dat is zo, ja. Niet alleen de besturen zien er de pro’s van in, ook de gewone burger is vragende partij. Het is toch voor iedereen eenvoudiger dat bepaalde documenten – zoals de afgifte van een geboorte- of huwelijksakte, een uittreksel uit het bevolkingsregister of een getuigschrift van woons – online kan worden aangevraagd en je daar niet langer voor moet aanschuiven aan het loket.” De tabel hiernaast vergelijkt vier systemen op hun technische kwaliteiten. Waarop moet je als bestuur nog letten bij de keuze en de implementatie van digitale handtekening? Hans: “Om niet verloren te lopen in een wirwar van mogelijkheden is het belangrijk onderscheid te maken tussen organisatorische vereisten, juridische implicaties en technische keuzes. De volgorde is niet onbelangrijk. Eerst en vooral moet een bestuur een inventaris maken: welke documenten hebben we? Welke moeten ondertekend worden? Welke niet? Als het juridisch niet nodig is om een document te ondertekenen, schrap dat dan. Voor de documenten waarbij het wel van belang is, zoek je de beste technische oplossing.”
nieuwsbrief oktober 2014- nr 5
Vlaamse Overheid : DTP
Fedict eID-DSS
Intellistamp
Verifieer
Losstaand, zonder integratie binnen een toepassing
Ja
Nee
Ja
Ja
Webservice
Ja
Ja
Ja
Ja
Printerdriver
Nee
Nee
sept 2014
Ja
Adobe Reader
Fedict Middleware
Fedict Middleware en
Fedict Middleware en
Gebruik
Welke software is nodig voor ondertekening ?
Java
Java en
Java en
PDF Reader
Adobe Reader
Proces In welke mate is het proces geautomatiseerd ? Volledig autonoom (zonder tussenkomst ambtenaar) Manuele interventie nodig Proces hetzelfde via e-loket of gemeenteloket ?
Nee
Nee
Ja
Nee
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Nee
Ja
Ja
Rapportering Logging (welk document wanneer ondertekend ?)
Ja
Ja
Ja
Ja
Nog niet, er wordt aan gewerkt.
Nee
Nee, taak voor integrator
Nee, taak voor integrator
PDF
Ja
Nee, PDF-signing staat op roadmap
Ja
Ja
Word
Nee
Ja
Nee
Nee
Excel
Nee
Ja
Nee
Nee
Zip
Nee
Ja
Nee
Nee
Ja
Rapportering (x aantal via e-loket, x aantal via gemeenteloket)
Digitaal ondertekende Documentformaten
Compatibiliteit OS Windows
Ja
Ja
Ja
Mac
Ja
Ja
Ja
Ja
Linux
Ja
Ja
Ja
Nee
Mobile iPhone
Ja
Nee
Ja
Nee
iPad
Ja
Nee
Ja
Nee
Ja
Nee
Ja
Nee
Windows 8 RT
Android
Nee
Nee
Ja
Nee
Windows Phone
Nee
Nee
Ja
Nee
Internet Exporer
Niet van toepassing
Ja
Ja
Ja
Firefox
Niet van toepassing
Ja
Ja
Ja
Chrome
Niet van toepassing
Ja
Ja
Ja
Safari
Niet van toepassing
Ja
Ja
Ja
Nee
Ja
Ja
Ja
Browsers
Java nodig ?
Veiligheid Document bewaart op servers van de leverancier
Nee
Nee
Ja
Ja
Bewaartijd document
Niet van toepassing
Niet van toepassing
Instelbaar
Instelbaar
Beveiligde verbinding raadpleging document (https)
Niet van toepassing
Niet van toepassing
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Beveiligde verbinding webservice
Ondertekening e-ID
Ja
Ja
Ja
Ja
certificaat bestuur (1)
Nee
Nee
Ja
technisch mogelijk
certificaat dienst (2)
Nee
Nee
Ja
technisch mogelijk
online ondertekening (internet verbinding nodig)
Nee
Ja
Ja
Ja
Ja
Nee
Nee
Nee
offline ondertekening (geen internet verbinding nodig)
Nee
Nee
Ja
Ja
zichtbare digitale handtekening
bulk tekenen (meedere documenten gelijktijdig tekenen)
Ja
Ja
Ja
Ja
onzichtbare digitale handtekening
Ja
Ja
Ja
Ja
instellen dat enkel bepaald persoon kan ondertekenen (vb. burgemeester)
ja
Nee
Ja
Ja
meerdere handtekeningen op 1 document mogelijk ?
ja
Ja
Ja
Ja Ja
Verificatie Afgedrukt document juridisch geldig
Nee
Nee
Ja
Online verificatie
Ja
Ja
Ja
ja
Offline verificatie
Nee
Nee
Ja
neen
Manuele verificatie t.o.v. origineel document
Nee
Nee
Ja
ja
Automatische verificatie t.o.v. origineel document (d.m.v. inscannen)
Nee
Nee
Ja
neen
Vervaldatum document
Nee
Nee
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Controle op geldigheid e-ID (datum, diefstal,…)
Integratie Reeds geïntegreerd in volgende toepassingen Leverancier Hoe, welke integratie, proces... ?
HP, Cronos, …
Individuele implementaties
Cipal, Remmicom, Circle software, BCT, Kodision, Anaxis, Lcp
BCT
webservice integratie
webservice integratie
Integratie met zowel front- mid- en backoffice via webservices
webservice integratie
Kostprijs Setup kosten (eenmalig)
gratis (3)
gratis (3)
ja
nee
Maandelijkse kosten
nee
gratis
afhankelijk van het inwonersaantal van de gemeente
afhankelijk van het inwonersaantal van de gemeente
Kostprijs per document
nee
gratis
nee
nee
What You See Is What You Sign, juridisch gekwalificeerde handtekening, integratie mogelijk met gebruikersbeheer VO
Gratis oplossing ten dienste van publieke sector
Geïntegreerd, Barcode mogelijkheden, Server Signing
Werkt vanuit elke software die de Windows-printerdrivers aanroept en heeft dus geen enkele impact op de software van andere partijen
Bulk signing
Native PDF-support
Mobiel ondertekenen
Docubox (dropbox voor de burger waar al zijn digitaal ondertekende documenten staan)
Allerlei Wat is jullie Unique Selling Point ? Waarom jullie oplossing kiezen ? Toekomstplannen ?
Printer driver
Koppeling met betaalsystemen Document eenmalig afprintbaar
(1) Server tekent het document uit naam van het bestuur (vb. ondertekend door Gemeente X) (2) Server tekent het document uit naam van een dienst (vb. ondertekend door Dienst Burgerzaken van Gemeente X) (3) De dienst om documenten te ondertekenen is gratis. Wanneer dit geïntegreerd moet worden met front- of backoffice applicaties zal er wel een kostprijs zijn voor integratie.
(aug. 2014)
VERA helpt VCS Noord besparen Lokale besturen proberen op alle mogelijke manier het maximum te halen uit hun budgetten en te detecteren waar ze die kunnen inkrimpen. Elke besparing is welkom. Ook VERA’s oefening tot kostenoptimalisatie in VCS Noord draagt daartoe bij.
Drijvende kracht achter het project is Hans Hubin: “Het is de eerste keer dat we een dergelijk project hebben opgezet, en dat binnen de eerste virtuele centrumstad Noord (de gemeenten Begijnendijk, Boortmeerbeek, Haacht, Keerbergen, Rotselaar en Tremelo en de OCMW’s van Begijnendijk, Boortmeerbeek, Haacht, Keerbergen en Tremelo). Bedoeling is om enkele quick wins te definiëren en projecten te definiëren die meteen meetbaar resultaat opleveren. Je kan dit project gerust vergelijken met een soort audit.” De analyse die VERA maakt, bestaat uit twee delen: een specifiek voor het bestuur, met aandachtspunten voor besparingen en optimalisatie en een overkoepelend gedeelte met aanbevelingen die gelden voor alle besturen. “Alle besturen hebben intussen hun individueel rapport al gehad, en de reacties waren erg positief”, zegt Hans. “Toen het project kostenoptimalisatie een jaar geleden van start ging, merkten we hier en daar een zekere terughoudend-
14
heid, maar die is intussen volledig verdwenen. Zeker nu ze merken dat onze bevindingen praktisch nut hebben. De lokale besturen zijn gefocust op optimaliseren en besparen en dan is een initiatief zoals dit welgekomen.” Samenwerkingscoördinator van VERA, Carl Possemiers, begeleidde met Hans het project. Carl: “We hebben er bij de lokale besturen op gehamerd dat er veel voordelen te halen vallen uit een transparante manier van werken. Dat was een noodzakelijke voorwaarde om hen te overtuigen onze vragenlijsten in te vullen. We merken wel dat de band tussen hen en VERA steeds nauwer is geworden, ze veel belang hechten aan ons rapport en de communicatielijnen gemiddeld korter zijn geworden. Besturen merken door onze aanpak of ze al dan niet goed bezig zijn, of hun aanpak de juiste is. Ze merken ook dat er tal van kleinere besparingen mogelijk zijn die cumulatief de moeite waard zijn.” Hans: “Een concreet voorbeeld van een eenvoudig te realiseren besparing is de vaststelling dat de meeste besturen hun serverruimtes koelen tot 18 graden – iets wat behoorlijk veel energie vraagt. Uit studies blijkt dat 22 graden net zo goed is voor de hardware, maar serieus wat scheelt op de elektriciteitsrekening. Dat is een van de tips die we meegeven in het overkoepelend rapport naar alle besturen.” “Het nut van een inventaristool voor de oplijsting van materiaal en de
nieuwsbrief oktober 2014- nr 5
opvolging van contracten, kwam bij vele besturen ook naar boven”, zegt Hans. “Leveranciers maken het de besturen niet altijd gemakkelijk en stellen hun facturen niet altijd transparant op, terwijl een goede controle van de facturatie essentieel is. Waar ook niet altijd zicht op is: wanneer contracten moeten worden opgezegd, voor welke diensten niet langer moet worden betaald of waarvoor een betere voorwaarden kunnen worden bedongen. Telecomoperatoren hebben niet de gewoonte zelf contact te nemen voor betere overeenkomsten, of melden niet dat er bepaalde lijnen niet of nauwelijks worden gebruikt, terwijl er wel wordt voor betaald.” Carl: “VERA gaf heel wat lokale besturen in VCS Noord advies hoe ze deze problematiek beter konden aanpakken. Wij leggen niets op, zij beslissen. Maar wie op vlak van inventariseren of facturatie kosten wil besparen, kan een beroep doen op ons raamcontract rond inventaristools. Bijkomend voordeel is de gemeenschappelijke kennisdeling bij technische problemen maar ook het delen van tips en tricks tussen de besturen.” VCS Noord is de eerste virtuele centrumstad waar een project kostenoptimalisatie heeft plaatsgevonden. Een heel arbeidsintensief traject, maar één met praktische resultaten. Als er interesse zou bestaan om dit project te laten uitwaaieren naar andere virtuele centrumsteden, moet VERA op zoek naar een formule om dat efficiënt te stroomlijnen.
Studiedag connectiviteit: alles over telecom en (draadloos) netwerken Toen VERA in 2012 stopte met de exploitatie van het eigen netwerk/extranet, richtte het Vlaams-Brabants steunpunt op vraag van de lokale besturen een servicedesk connectiviteit op. Bedoeling was (en is) om de telecomlijnen van de besturen te monitoren en ondersteuning te bieden. Twee jaar na de oprichting van de servicedesk, geeft VERA een stand van zaken op de Studiedag Connectiviteit, op woensdag 19 november (10 uur tot 16 uur) in het Provinciehuis in Leuven. Daarbij laten we ook enkele telecomproviders aan het woord. Ook draadloze netwerken zetten we in de kijker op de Studiedag. Sinds 1 augustus 2014 kunnen besturen inschrijven op het raamcontract indoor en outdoor draadloos netwerk. VERA overloopt punt voor punt wat dit raamcontract inhoudt en wat de voordelen zijn. We beantwoorden ook al uw vragen hierover. De agenda van de Studiedag: Vanaf 10 uur Introductie raamcontract indoor en outdoor netwerk Getuigenis van een bestuur dat afneemt op dit raamcontract Wat nu met het BIPT en wifi? Uw vragen Broodjeslunch Namiddag Stand van zaken servicedesk connectiviteit Enkele telecomproviders (Belgacom, Infrax, Telenet) Uw vragen Einde omstreeks 16 uur Schrijf u zeker in op: www.vera.be/vera/Studiedag_connectiviteit
Avond voor beleid Dat ICT een cruciale rol inneemt in de organisatie van lokale besturen en de dienstverlening naar de burger, stelt niemand meer in vraag. ICT is een middel om de dienstverlening steeds efficiënter en steeds meer digitaal te laten verlopen. Hoe ICT een plaats geven binnen het beleid? Deze thema’s vormen de insteek voor de ‘Avond voor Beleid’. Met de ‘Avond voor beleid’ wil VERA aan secretarissen en aan schepenen verantwoordelijk voor ICT zijn portfolio van diensten toelichten, polsen naar de verwachtingen van de beleidsmakers en nieuwe ideeën voorstellen. Ook jullie stem – vanuit de tevredenheidsmeting – zal hierin duidelijk naar voren komen. De Avond voor beleid vindt plaats in december 2014. Meer informatie volgt via de elektronische nieuwsbrief.
Vlaams-Brabants steunpunt informatica
VERA missie
Het Vlaams-Brabants Steunpunt voor Informatica VERA voert het extern gerichte informaticabeleid uit van het provinciebestuur Vlaams-Brabant, dat gericht is op de verbetering van de overheidswerking voor personen, verenigingen en bedrijven. VERA ondersteunt de lokale besturen van Vlaams-Brabant door het coördineren van samenwerking bij de invoering van e-government. VERA maakt overleg, samenwerking en kennisdeling mogelijk om te voorkomen dat besturen apart dezelfde trajecten moeten doorlopen. De tijd en middelen die daardoor vrijkomen, kunnen worden gebruikt om ICT beter in te zetten bij de uitvoering van het lokaal beleid. Zodoende kunnen besturen met dezelfde middelen een betere dienstverlening realiseren.
VERA Vaartdijk 3/001 3018 Wijgmaal - Leuven T 016 30 85 10 F 016 30 85 15
[email protected] www.vera.be www.virtuelecentrumsteden.be
www.vera.be
