V i e r d a a g s e onder de loupe
W
i e N i j m e g e n z e g t , z e g t V i e r d a a g s e . Hoewel N i j m e gen een r i j k v e r l e d e n en ook h e d e n t e n d a g e nog v e e l i n t e r e s s a n t s te bieden h e e f t , dankt de s t a d z i j n w e r e l d w i j d e f a a m aan een s p o r t e v e n e m e n t , d a t z i j n weerga n i e t k e n t .
Voordat w i j d i t gebeuren f i l a t e l i s t i s c h b e z i e n e e r s t even een h i s t o r i s c h o v e r z i c h t van d e V i e r d a a g s e . I n h e t n a j a a r van 1904 w e r d d o o r d e o n d e r o f f i c i e r e n van h e t 6 e R e g i m e n t I n f a n t e r i e t e B r e d a een v o e t b a l c l u b o p g e r i c h t e n b i j h e t 1 - j a r i g b e s t a a n van d i e c l u b w e r d een t o u r n o o i gehouden, d a t u i t g r o e i d e t o t d e " S p o r t d a g e n van h e t L e g e r " . I n d i e z e l f d e p e r i o d e kwam i n Arnhem l u i t e n a n t V i e h o f f met h e t p l a n om z i j n p l o e g van Arnhem n a a r B r e d a t e l a t e n marcheren. Na e n k e l e j a r e n werd het p l a n u i t g e v o e r d e n deze m a r s , d i e v i e r dagen i n b e s l a g nam, w e r d gehouden. D e b a s i s v o o r d e h u i d i g e V i e r d a a g s e was gelegd. I n m i d d e l s was ook een o r g a n i s a t i e o p g e r i c h t , d i e l a t e r de K o n i n k l i j k e N e d e r l a n d s c h e Bond v o o r L i c h a m e l i j k e O p v o e d i n g zou w o r d e n . B e s t o n d e e r s t d e Vierdaagse u i t wandelen, f i e t s e n , paardr i j d e n e n r o e i e n e n waren o p 1 5 p l a a t s e n p a r c o u r s e n u i t g e z e t , i n 1910 b l e e f e r vanwege d e hoge k o s t e n één p a r c o u r s o v e r . I n 1912 s t a r t t e d e V i e r d a a g s e t e U t r e c h t e n h e t e i n d p u n t van d e d e r d e dag was N i j m e gen. D e r t i e n j a a r l a t e r w e r d v o o r d e V i e r d a a g s e d e f i n i t i e f v o o r N i j m e g e n g e k o z e n . De l e g e r i n g en de 15
v o e d i n g - de v o o r d i e t i j d e x c l u s i e v e n a s i m a a l t i j d van d e K o l o n i a l e R e s e r v e d r o e g e n b i j o m van d e V i e r d a a g s e een N i j m e e g s e a a n g e l e g e n h e i d t e maken.
F i l a t e l i s t i s c h i s d e V i e r d a a g s e geen g r o o t v e r z a m e l g e b i e d . Wat d e z e g e l s b e t r e f t i s e r s l e c h t s één e m i s s i e van één z e g e l g e w e e s t . Op s t e m p e l g e b i e d i s e r e c h t e r wat meer. I n d e week van d e V i e r d a a g s e w o r d t de p o s t n i e t , z o a l s g e w o o n l i j k , n a a r h e t e x p e d i t i e k n o o p p u n t Arnhem g e z o n d e n , om van d a a r u i t met h e t s t e m p e l Arnhem o v e r h e t g e h e l e l a n d t e w o r d e n g e d i s t r i b u e e r d , maar i s e r een r i j d e n d p o s t k a n t o o r w a a r k a a r t e n e n b r i e v e n g e p o s t kunnen w o r d e n . Deze p o s t s t u k k e n w o r d e n dan van een N i j m e e g s stempel v o o r z i e n .
De zegel van 4o cent, uitgegeven op 15 juni 1976, was te gebruiken t e r voldoening van het port voor drukwerk in kaartvorm. Voor overige drukwerken moest 5 c e n t worden b i j g e p l a k t . 16
N u e e r s t nog even n a a r d e z e g e l e m i s s i e . T e r g e l e g e n h e i d van d e 6 0 s t e V i e r d a a g s e i n 1976 v e r s c h e e n een z e g e l van 40 c e n t met een v o o r s t e l l i n g van wandel e n d e mensen. I n N i j m e g e n r i e p deze a f b e e l d i n g b i t t e r e r e a c t i e s op: men vond d e t e k e n i n g t e z o e t e n miste v o o r a l het V i e r d a a g s e - k r u i s , dat a l s " k r u i s v o o r b e t o o n d e m a r s v a a r d i g h e i d " een o f f i c i e e l e r k e n d e onderscheiding i s .
Sportserie 1976
Eet de
PTT - presentatieblad Vierdaagsezegel deel
van de sportserie uitmaakte.
waarvan
D e O l y m p i s c h e S p e l e n van Amsterdam i n 1928 w a r e n v o o r d e Bond a a n l e i d i n g d e deelname i n t e r n a t i o n a a l t e maken. Ook i n N e d e r l a n d z e l f g r o e i d e h e t a a n t a l wandelgroepen, d i k w i j l s a l l e e n o p g e r i c h t om te 17
o e f e n e n v o o r d e V i e r d a a g s e . D e p o p u l a r i t e i t van h e t evenement nam v o o r t d u r e n d t o e en j a a r l i j k s g i n g e n d u i z e n d e n b r i e v e n b i j d e Bond d e d e u r u i t . Deze w a r e n n o r m a a l g e f r a n k e e r d . D e i n v o e r i n g van een f r a n k e e r m a c h i n e v o l g t pas v e e l l a t e r . M e e s t a l g e b r u i k t men e n i g e t i j d de a f b e e l d i n g van een b i j z o n d e r e stemp e l i n g , d i e v o o r a l b i j j u b i l e a d o o r d e PTT w o r d t verzorgd.
Afdruk van frankeermachinestempel voor de Vierdaagse.
Briefkaart,
afgestempeld
op
25
juli
met
propaganda
1938
te
Nijmegen.
E i n d d e r t i g e r j a r e n r i c h t de PTT t e n behoeve van d e w a n d e l a a r s een a u t o p o s t k a n t o o r i n o p h e t M o l e n v e l d , g e l e g e n o p h e t t e r r e i n van d e P r i n s H e n d r i k k a z e r n e , waar d e K o l o n i a l e R e s e r v e d e l o p e r s o n d e r dak b i e d t . 18
Briefkaart, verzonden Den Helder.
op
27
VII
39
van
Gedurende de Tweede W e r e l d o o r l o g mocht worden.
Nijmegen
niet
naar
gelopen
Na de o o r l o g s t e m p e l t Nijmegen in het t i j d v a k rond d e V i e r d a a g s e met b i j z o n d e r e m a c h i n e s t e m p e l s .
In 1964 met Afstandsmarsen"
de
tekst
"Internationale
Vierdaagse
19
In
1966
In
1968
ter gelegenheid van de 50 ste Vierdaagse GOUDEN VIERDAAGSE K.N.B.v.L.O. NIJMEGEN 26 - 29 JULI. met
de
tekst.
60 JAAR K.N.B.L.O. 1908 - 1968.
Het bijzondere stempel op 15 gifte van de sportserie. 20
juni
1976
bij
de
uit-
Het r e s u l t a a t van d e 6 9 s t e V i e r d a a g s e i n 1985 deed vermoeden d a t de 7 0 s t e i n 1986 w e l a l l e r e c o r d s zou b r e k e n e n d a t i s ook g e b e u r d . B i j n a 30.000 wandel a a r s u i t 3 6 l a n d e n v e r s c h e n e n aan d e s t a r t . B i j h e t v i j f e n z e v e n t i g j a r i g b e s t a a n van de Bond i n 1983 z i j n t e N i j m e g e n en 's-Gravenhage s t e m p e l s i n g e b r u i k met d e t e k s t : K o n i n k l i j k e N e d e r l a n d s e Bond 75 JAAR WANDELEN voor L i c h a m e l i j k e Opvoeding.
Het bijzondere jubileumstempel op een zonden uit 's Gravenhage op 5 IV 83.
brief,
ver-
Voor de steeds commerciëler wordende poststempels l a g , die naar algemeen gevoelen meestal niet optimaal verzorgd wordt, gebruikt men te Nijmegen veelal het handstempel 27 of 28.
21
Tenslotte wijzen w i j
U op
enige c u r i o s a :
In 1957 werden p r e n t b r i e f k a a r t e n met voorfrankering beschikbaar gesteld door Maggi te Amsterdam.
Een bijzondere enveloppe, die in 1967 werd verkocht ten behoeve van de deelnemers aan de Vierdaagse van een Israëlisch detachement kort na de zogeheten Zesdaagse Oorlog. 22
Tot met
slot een
de derde Nijmeegse Stadspost, Vierdaagse zegel uitkwam.
die
in
1984
N i j m e g e n , z a t e r d a g na de ZEVENTIGSTE VIERDAAGSE, Marcel
M.Claassen.
Literatuur: W a r t , F.W.van d e r : M a c h i n e s t e m p e l s Haarlem, 1981, v i j f d e d r u k . W a r t , F.W.van d e r : R e c l a m e h a n d s t e m p e l s en g e l e g e n heidsstempels H a a r l e m , 1986, z e s d e d r u k .
NOVIOPOSTJE Gevraagd v o o r s p e c i a a l v e r z a m e l i n g N i j m e g e n : A a n g e t e k e n d e b r i e v e n van N i j m e e g s e b a n k e n , o.a. Amrobank, N e d . C r e d i e t b a n k e n Ned. M i d d e n s t a n d s b a n k ; t e v e n s van N i j m e e g s g e m e e n t e b e s t u u r ( i n d r u k R o p e n v e l o p p e ) Ook a l t i j d t e g e b r u i k e n r o o d f r a n k e r i n g v a n N i j m e e g s e i n s t a n t i e s , b e d r i j v e n en p a r t i c u l i e r e n en Stadspost. A a n b i e d i n g e n aan: J . C . R u t t e n , v a n ' t S a n t s t r a a t 142 6523 BK N i j m e g e n . 23
