WETERING DUURZAAM NIEUWSBRIEF #42 -‐ 18 OKTOBER 2013 Vorige week dinsdag hielden we onze Bewonersbijeenkomst over isolatie. Geen volle zaal, maar wel een kleine groep buurtbewoners die bezig zijn met isoleren en heel specifieke vragen hadden. Verder hebben we een interview met een ‘bijna-‐buurtgenoot’ – met Diederik von Bönninghausen van Museum van Loon aan de Keizersgracht. Dit prachtige monument heeft net een nieuwe tentoonstelling ingericht: Suspended Histories, over het VOC-‐verleden van de familie Van Loon. Een mooie reden deze beroemde buur weer een keer te bezoeken. Verder zijn we heel blij met de eerste energieverbouwing onder de vlag van Wetering Duurzaam. Evelien Eshuis en Caro Niestijl van de Coalitie van Uitvoerders deelden hun plan van aanpak, de financiering en Eveliens’ ervaringen voor en tijdens de verbouwing op de bewonersbijeenkomst. Een verslag hiervan vindt u in deze nieuwsbrief en op onze website. We wensen u veel leesplezier en een prettig weekend. Hartelijke groet, het bestuur van Wetering Duurzaam, Maartje Romme, Monica Blok, Evelien Eshuis DIEDERIK VON BÖNNINGHAUSEN VAN MUSEUM VAN LOON “VOOR ONS IS TERUGVERDIENTIJD GEEN ISSUE” Diederik von Bönninghausen met Flora, de Romeinse Godin van de Lente en Bloemen De Weteringbuurt duurzaam maken en (monumenten)panden energieneutraal krijgen. In onze buurt zijn veel mensen daar in geïnteresseerd maar financiering is een van de belangrijkste hobbels die we moeten nemen: wat levert een investering in energieneutrale verbouw mij op aan comfort en kan ik de investering met mijn energierekening terugverdienen? Museum Van Loon is een prachtig patriciërshuis uit 1672, een parel in onze buurt. Het doel van het museum is deze en toekomstige generaties laten zien en beleven hoe het leven en wonen er in de 17e eeuw uitzag. Hoe kijkt een museum aan tegen energieneutraliteit en duurzaamheid?
Diederik von Bönninghausen, hoofd Bedrijfsvoering bij Museum Van Loon: “Als beheerder van cultureel erfgoed is toekomstbestendigheid altijd een vraagstuk, vooral als je de geschiedenis wil conserveren. Museum van Loon is ruim 350 jaar oud en we gaan graag nog minstens 350 jaar mee. Museum Van Loon aan de Keizersgracht 672 in Amsterdam Dit pand is tot 1973 altijd bewoond geweest en daarna heeft de familie Van Loon het ter beschikking gesteld van het publiek. Dit pand is in de loop der eeuwen een aantal keren gerenoveerd: in 1750, in 1884 en in 1960. Om het pand toekomstbestendig te houden hebben we een onderhoudsplan waarin we duurzaamheid, en energiebesparing, voorop hebben staan. Omdat we een museum zijn die én het pand én het interieur conserveren hebben we een bijzondere uitgangspositie. Voor de conservering is het ’t beste om met de seizoenen mee te bewegen. Dat is het huis al 350 jaar gewend. Geen grote temperatuurschommelingen is beter voor het pand en het interieur. Dus in de zomer is het hier echt warm en in de winter is het hier ook echt koud. De bezoekers houden in de winter hun jas wat vaker aan en wij als medewerkers hebben dikke truien aan en zorgen dat we in beweging blijven om op temperatuur te blijven. Wij kunnen dan ook veel energiemaatregelen niet nemen omdat we willen laten zien hoe het leven er in de afgelopen eeuwen uitzag en omdat het voor het pand en het interieur ook niet goed zou zijn. Daarbij zijn we een Rijksmonument én een museum, dus wij kunnen niet verbouwen – alleen opknappen, ook omdat we zoveel mogelijk open willen en moeten zijn voor het publiek. Aan de andere kant heeft het pand ook te lijden onder de weersinvloeden, zo merken wij echt dat het de laatste jaren veel vaker regent en hebben we veel vaker last van water in
de kelders en vocht. Daarnaast willen we onze elektriciteitskosten ook graag naar beneden brengen. Dat laatste niet uit conserveringsoogpunt, maar om financiële redenen. We ontvangen geen subsidie en zijn afhankelijk van giften, sponsoring en kaartverkoop – dus wat we kunnen besparen op elektra kunnen we aanwenden voor andere zaken. Terugverdientijd is voor ons gelukkig weer een veel minder groot vraagstuk – wij hebben als museum alle tijd. In ons meerjarenonderhoudsplan is duurzaamheid een belangrijke voorwaarde, ook op energiegebied; dus we houden de mogelijkheden en de technische ontwikkelingen goed in de gaten. Zo vervangen we nu onze lampen door led-‐verlichting. Een paar jaar geleden was dat nog niet interessant voor ons. Voor een museum is de kwaliteit en de sfeer van verlichting essentieel en de lampen waren gewoon nog te lelijk. Maar nu heb je hele mooie kwaliteit led-‐verlichting, zoals mooie, warme kaars-‐ledlampjes. We hebben nu één kroonluchter vervangen: 28 lampjes, een investering van € 5.000,=. De lampjes zijn vele malen energiezuiniger dan de oude lampjes: die verbruikten ieder 15 watt per uur, de led-‐lampjes slecht 1,5 watt. Ook hebben we bewegingsmelders geïnstalleerd waardoor we ruimten niet onnodig verlichten. Naast led-‐verlichting is isolatie van de kelders voor ons van belang, niet alleen vanuit energie-‐oogpunt maar ook omdat we vochtproblemen hebben vanwege het wateroverlast. We hebben bij de restauratie van het koetshuis vloerverwarming aan kunnen leggen en dat scheelt echt enorm in comfort en in de energiekosten. Het mooie is dat in de 17e eeuw mensen ook nadachten over wateroverlast, verwarming en koeling. Wij hebben bijvoorbeeld voor alle ramen aan de binnenkant houten luiken en dikke gordijnen. In de winter houden deze binnenluiken – samen met de gordijnen, de kou buiten. In de tuin, onder de tuin moet ik zeggen, zijn waarschijnlijk nog oude waterbassins. Deze dienden voor de opslag van drinkwater. Nu zouden we deze bassins wellicht kunnen gebruiken om overtollig hemelwater op te vangen om ervoor te zorgen dat we minder wateroverlast in de kelders hebben bij heftige regenval en om tijdens droge perioden de tuin te kunnen onderhouden. Wie weet kunnen we ook een grijswatervoorziening aanleggen. We volgen wat er in de buurt gebeurt en ook wat Wetering Duurzaam doet en uitvindt. We willen ook vanuit betrokkenheid meedoen en meedenken met de buurt, het liefst zouden we een voorbeeld zijn voor de buurt – maar vanwege onze functie als museum en ook qua financiering is dat laatste lastig. Tenminste, op korte termijn, maar over een eeuw zijn we energieneutraal!” Zelf woont Diederik in Oud-‐West, in een woning die in 2000 volledig geïsoleerd is. “Thuis is leefcomfort heel belangrijk, in het museum gaat het conserveren van het pand en het interieur echter voorop.” Zegt Diederik met een knipoog.
VERSLAG BEWONERSBIJEENKOMST OVER ISOLATIE De avond begon met technische voorlichting. Daniel Höwekamp, één van de architecten bij Wetering Duurzaam, bleek een uitstekend docent: de leken in het publiek zag je steeds vaker begrijpend knikken bij zijn uitleg over de bouwfysica van een oud pand. Wat gebeurt er met warmte en vocht en waarom, en hoe, moet je verstandig, gezond en duurzaam kunt isoleren. Er zijn ook echt dingen die je NIET moet doen. Theo Bouwman, aannemer bij Wetering Duurzaam, had monsters van geschikt isolatiemateriaal meegenomen waar iedereen aan kon voelen – en ruiken. Een meneer met een pand uit Amsterdam Zuid verklaarde aan het eind van de avond: “Ik stond op het punt om diverse maatregelen te nemen, maar ik ben tot het inzicht gekomen dat ik toch veel beter moet gaan kijken voordat ik begin.” Deze woningeigenaar heeft inmiddels contact opgenomen met de Coalitie van Uitvoerders van Wetering Duurzaam. Minstens zo indrukwekkend was de presentatie van Evelien Eshuis. Bij haar is de renovatie van haar kappen – twee naast elkaar gelegen Rijksmonumenten – bijna afgerond. Ze liet dia’s zien van de verbouwing en vertelde enthousiast dat ze na kennismaking met Wetering Duurzaam van mening veranderde en besloot om op zeventig jarige leeftijd nog één keer te investeren in haar huis. “Ik vind mezelf een geluksvogel dat ik in een pand woon van 300 jaar oud. Ik vind dat het nog tenminste 300 jaar mee moet, en ik voel me daar verantwoordelijk voor.” Evelien had al ruime ervaring met verbouwingen en alle vooroordelen over aannemers, gemeenteambtenaren en Monumentenzorg waren flink bevestigd in het verleden. Maar die vooroordelen liggen nu op de schop. “Ik heb nog nooit zo’n fijn team mensen over de vloer gehad. Ze houden zich aan alle afspraken, zijn aardig voor de buren, zijn heel zuinig met het bestaande materiaal . Het loopt als een trein!”. Ook over de gemeentediensten is Evelien te spreken. “Het ging allemaal heel snel en soepel. Ook monumentzorg denkt nu mee, in plaats van alles tegen te houden. Misschien komt dat ook omdat ze vertrouwen hebben in de architecten van Wetering Duurzaam, er wordt natuurlijk erg veel nadruk gelegd op het duurzaam behouden van het pand”. Via deze link vindt u de powerpoint met de samenvatting van de avond. U vindt foto’s van de renovatie van de kappen van Evelien, technische informatie over passief en actief isoleren. Ook informatie over financiering van verbouwingen is samengevat. Spannend en interessant is ook het stuk over ‘warm bouwen’, ook wel actief isoleren genoemd. Dit is een methode waarbij de gevel op temperatuur gehouden wordt door water (grondwater of water dat op andere wijze energetisch verantwoord voorverwarmd is) via een fijnmazig net buisjes langs te gevels te laten circuleren. Een groot voordeel is dat slechts enkele centimeters – zeg een dikke stuclaag – verdikking van de gevel nodig is, aan de binnen-‐ of de buitenkant. Ook bouwfysisch is het geschikt voor oude kwetsbare panden. Deze innovatieve methode heeft zich bewezen bij een groot renovatiepand in Rotterdam en in de Weteringbuurt wordt nu gekeken of het ook voor woonhuizen in bewoonde staat geschikt is.
ACCENTURE INNOVATION AWARDS Geen Groen Lintje voor Wetering Duurzaam, maar we kunnen nog stemmen voor de Accenture Innovation Awards. Want Theo Bouwman van de Coalitie van Uitvoerders voor Wetering Duurzaam ontwikkelde samen met zijn partner Jurrian Knijtijzer ‘Woodstackers’: houten woonmodules die makkelijk te plaatsen en te koppelen zijn en die, wanneer zij 'op' of niet meer nodig zijn, makkelijk hergebruikt kunnen worden. Stemmen kan hier op ‘ons Theo’. De uitreiking van de awards is 8 november 2013, in de Convention Factory te Amsterdam. GROENE LINTJES Op 10 oktober, de Dag van de Duurzaamheid , werd het Groene Lintje Amsterdam uitgereikt. Wetering Duurzaam was genomineerd, waar we al heel blij mee zijn – maar de lintjes zijn naar twee andere mooie projecten dia al gerealiseerd zijn gegaan. Daar kunnen we ons helemaal in vinden! Het Lintje voor ‘groene ondernemers’ won Zonline, dat het mensen zo makkelijk mogelijk maakt zonnepanelen aan te schaffen en te gebruiken. Het Groene Lintje voor het ’maatschappelijk initiatief’ ging naar De Broodvergister; zij hebben uitgevonden hoe je oud brood kan gebruiken om energie op te wekken. Sociaal recyclingplatform iKringloop en het unieke hergebruikconcept ‘Haak-‐in’ ontvingen een eervolle vermelding. HET EERSTE PROJECT VAN WETERING DUURZAAM: GEREALISEERD Evelien Eshuis heeft sinds vorige week een warme zolder: de kappen van haar woning aan de Lange Leidsedwarsst raat zijn geïsoleerd. Zie het verslag van de bewonersbije enkomst voor een impressie.
HAARLEMSE HEERLIJKE HUIZENROUTE Ook in Haarlem zijn bewoners actief met energiebesparing bezig. Zaterdag 26 oktober van 12.00 – 16.00 uur is het de Haarlemse Heerlijke Huizenroute: dan houden bewoners van tien huizen met energiezuinige maatregelen open huis. Zij laten zien welke stappen zij hebben gezet met het duurzamer maken van hun huis, van woningisolatie tot zonnepanelen tot warmtepomp en HR-‐ketel. U kunt hen dan het hemd van het lijf vragen over hun ervaringen, tips en tricks. Ligt Haarlem 26 oktober niet op je route, klik dan hier voor de Nationale Duurzame Huizenroute. FINANCIERING VAN ENERGIEMAATREGELEN AAN UW HUIS Gunstige BTW-‐regeling verlengd tot 1-‐1-‐2015 Hoewel het pas helemaal zeker is als het gepubliceerd is in de Staatscourant, mogen we er wel van uit gaan dat de gunstige BTW-‐regeling – deze loopt sowieso tot 1 maart 2014 – verlengd wordt tot 1 januari 2015. Dit is één van de uitkomsten van het recente begrotingsakkoord tussen kabinet en Tweede Kamer. Deze regeling geldt voor alle onderhoud en renovatie van woningen (en tuinen) ouder dan twee jaar en houdt in dat er over arbeid maar 6% BTW betaald hoeft te worden. Over materiaal moet wel het hoge tarief (21 %) betaald worden. Voor de huiseigenaar die werkzaamheden aan zijn pand laat uitvoeren scheelt dat substantieel. Zeker als je eigenaar bent van een oud ingewikkeld pand in Amsterdam Centrum – daar komt veel maatwerk aan te pas en dan zijn de arbeidskosten relatief hoog in vergelijking met de materiaalkosten. Goed om te weten: het lage BTW-‐tarief geldt ook voor bouwbegeleidingsuren. Dus architecten die bouwbegeleiding doen, kunnen ook gunstige tarieven hanteren. Op de website van de belastingdienst vindt u de precieze voorwaarden. Belastingvrije schenking: tot 1 januari 2015 verhoogd tot € 100,000 Van 1 oktober 2013 tot 1 januari 2015 is de regeling voor belastingvrije schenkingen flink verruimd. Als het bedrag wordt gebruikt voor woningaankoop, – verbetering of aflossing van hypotheken geldt nu een belastingvrije voet van €100,000 voor de ontvanger van de schenking. Bovendien mag de schenking ook gedaan worden door iemand die géén familielid is. Ook de leeftijdsbeperking is vervallen: dus ook ontvangers die ouder zijn dan veertig jaar mogen gebruik maken van de regeling. Details zijn te vinden via deze link. Amsterdams Investeringsfonds baart nieuwe kinderen Op 3 oktober lanceerde de gemeente Amsterdam in de Arena het Klimaat en Energiefonds. Deze pot van €45 miljoen is bedoeld voor bedrijven en woningbouwcorporaties die willen investeren in ‘een schone stad’. Naast eisen op het gebied van financieel rendement moeten projecten ook aantoonbaar CO2 uitstoot verlagen. Voor kleinere burgerinitiatieven is er ook goed nieuws: er komt een nieuwe ‘tender’ voor duurzame ideeën die moeilijk elders te financieren zijn maar die wel
bijdragen aan een socialere en duurzamere stad. Er wordt een bedrag van totaal € 4,75 miljoen verdeeld. De deelnemers krijgen een zéér aantrekkelijke lening met een vaste rente van 1,99 % en een looptijd van 15 jaar. De eerste tender was een succes: acht bewonersgroepen kregen een lening, bijvoorbeeld voor gezamenlijke inkoop van dubbel glas, of het leggen van zonnepanelen op het dak van de bouwmarkt in de buurt. Meer info via de website van de gemeente Amsterdam. Energielening particulieren en subsidieregeling isolatie: staan nog open. Los hiervan kunnen particuliere huiseigenaren en VvE’s nog steeds een Energielening bij de gemeente Amsterdam afsluiten voor 2,61 %. Verder is er –tot 16 december 2013!-‐ de subsidieregeling voor isolatie. Deze kan interessant zijn voor huiseigenaren en VvE’s – mits er een investering van tenminste € 3333 wordt gedaan, want de gemeente betaalt 15% van het bedrag met een minimum van €500 (en een maximum van €5000). Ook zijn woningeigenaren zelf verantwoordelijk voor benodigde vergunningen! Al met al interessant, maar met het nodige papierwerk erbij nog een hele klus. Laat u adviseren door de Coalitie van Uitvoerders van Wetering Duurzaam! Behalve goedkope leningen, subsidies en gunstige omzetbelasting zijn er nog andere manieren om een verbouwing voor energiebesparing te financiering. Er zijn speciale hypotheken, voor bedrijven en eigenaren van Rijksmonumenten zijn er fiscale mogelijkheden en wellicht komen er binnenkort nog meer constructies. Het gerucht gaat dat het roemruchte initiatief geldGROENwassen binnenkort een paar weken met hun speciale wasmachine neerstrijkt in de Weteringbuurt. Ook de regels voor het “revolving fund” voor energiezuinig renoveren – een uitvloeisel van het Energieakkoord – worden voor het eind van het jaar bekend gemaakt. Wetering Duurzaam verzamelt alle informatie; binnenkort wordt alles op overzichtelijke wijze op de website gepubliceerd. HERMAN WIJFFELS INNOVATIE AWARD Het blijft awards regenen, maar dit is een wel heel prestigieuze award en we willen u graag attent maken op het feit dat Christiaan Brestner, de ondernemer (Lens BV heet zijn bedrijf) uit Zuid en een van de mede-‐initiatieven onder ‘Wij krijgen Kippen’ met zijn uitvinding ‘Herman de Zonnestroomverdeler’ genomineerd is. Christiaan was ook aanwezig bij de eerste keer dat wij bij elkaar kwamen voor wat nu Wetering Duurzaam is. U kunt hier stemmen. AGENDA Zaterdag 26 oktober 2013 -‐ Nationale Duurzame Huizenroute Maandag 28 oktober 2013, 20:00 -‐ Amsterdam Transition Town #7: Coöperaties in de buurt -‐ Pakhuis de Zwijger. Donderdag 31 oktober 2013, 9:15 -‐ Energieontbijt -‐ EnergieLokaal Wij krijgen Kippen. Donderdag 31 oktober 2013, 11:00 -‐ Open Energie Spreekuur -‐ EnergieLokaal Wij krijgen Kippen.
