Kennisdocument
Wet aanpak schijnconstructies
In 2015 heeft de Eerste Kamer ingestemd met de Wet aanpak schijnconstructies (WAS). Deze wet kan grote gevolgen hebben voor uw aansprakelijkheid en uw verplichtingen omtrent de wijze waarop u loon en kostenvergoedingen specificeert en uitbetaalt. De details leggen we in dit document uit. De Wet aanpak schijnconstructies moet ervoor zorgen dat iedereen die in Nederland werkt, ook daadwerkelijk het loon krijgt waar hij of zij recht op heeft. De wet wil uitbuiting, onderbetaling van werknemers en oneerlijke concurrentie tegengaan. Inwerkingtreding Sommige maatregelen zijn al per 1 juli 2015 en 1 januari 2016 ingegaan. De andere maatregelen gaan naar verwachting in per 1 januari 2017:
per 1 juli 2015: ketenaansprakelijkheid achterstallig loon, onderlinge informatieuitwisseling, publicatie gecontroleerde bedrijven.
per 1 januari 2016: verplichte girale uitbetaling minimumloon, specificatie kostenvergoeding.
per 1 januari 2017: verbod op inhouding en verrekeningen minimumloon.
Ketenaansprakelijkheid achterstallig loon Vanaf 1 juli 2015 geldt een nieuwe ketenaansprakelijkheid voor opdrachtgevers voor een juiste betaling van het overeengekomen loon. De ketenaansprakelijkheid voor niet-afgedragen loon- en omzetbelasting blijft in stand. Onder omstandigheden kan een opdrachtgever in een keten derhalve aansprakelijk worden gesteld voor zowel niet-betaald loon als niet-afgedragen loon- en omzetbelasting van zijn opdrachtnemers. Wanneer ketenaansprakelijkheid achterstallig loon? De ketenaansprakelijkheid geldt:
als er een keten van bedrijven is die ieder een deel van een werk of opdracht in Nederland uitvoeren;
als de schakels van de keten in het kader van een overeenkomst van opdracht of aanneming werkzaamheden uitvoeren voor de uitvoering van dat werk of die opdracht; of
als werknemers van een andere werkgever worden ingeleend;
als de werknemers die het uiteindelijke werk doen hun loon niet (volledig) ontvangen.
De werknemer kan zijn werkgever of de opdrachtgever hoofdelijk aansprakelijk stellen als zijn formele werkgever zijn loon niet (volledig) aan hem betaalt. Wanneer geen ketenaansprakelijkheid achterstallig loon? De ketenaansprakelijkheid geldt niet:
bij koopovereenkomsten;
als zzp’ers het uiteindelijke werk doen;
als een particulier een bedrijf inhuurt om werk te doen.
Volgorde ketenaansprakelijkheid De werknemer zal eerst zijn werkgever of de directe opdrachtgever moeten aanspreken. Betalen zij het loon niet (volledig), dan kan de werknemer onder voorwaarden de volgende schakel aanspreken net zo lang tot het eind van de keten bereikt is. Praktijkvoorbeelden In de praktijk kunt u als ondernemer op verschillende manieren te maken krijgen met de wet. Stel, uw onderneming geeft een IT-bedrijf de opdracht een nieuwe website te bouwen. Halverwege het project gaat het IT-bedrijf echter failliet. De werknemers blijken hun salaris niet
DRV Personeel | Wet aanpak schijnconstructies | 19-05-2016
Pagina 2 van 7
volledig te hebben ontvangen. De werknemers kunnen u, als opdrachtgever, nu aanspreken voor de betaling van achterstallig loon (voor zover betrekking op de bestede uren aan uw opdracht). Een ander voorbeeld. Een opdrachtgever laat een nieuw pand bouwen. De opdrachtgever geeft de opdracht aan een aannemer. De aannemer maakt gebruik van onderaannemers. De onderaannemers lenen op hun beurt uitzendkrachten in bij een uitzendbureau. Wanneer het uitzendbureau het verschuldigde loon niet (volledig) betaalt, kan de uitzendkracht zich richten tot de onderaannemer en onder voorwaarden tot volgende schakels in de keten. Maatregelen voor- en achteraf Als een werknemer u aansprakelijk stelt voor het betalen van achterstallig loon oordeelt de rechter of u als opdrachtgever aansprakelijk bent voor het betalen van het achterstallig loon. Als u aannemelijk kunt maken dat u, gelet op de omstandigheden van het geval, niet kan worden verweten dat het loon niet is voldaan bent u niet aansprakelijk. U kunt in dit kader diverse maatregelen nemen, zoals:
controle inschrijving bij de Kamer van Koophandel;
controle inschrijving uitzendorganisatie bij Stichting Normering Arbeid;
beoordeling keurmerken van het bedrijf (zoals de VCA-certificering in de bouw);
beoordeling of loonbelasting tijdig wordt betaald (hiervoor kunt u verzoeken om een verklaring betalingsgedrag bij het bedrijf, deze verklaring wordt afgegeven door de Belastingdienst);
beoordeling of sprake is van een eerlijke prijs;
zorgen voor een goed contract met duidelijke afspraken over arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden en de verplichting opleggen om deze voorwaarden ook te laten gelden voor bedrijven verderop in de keten;
procedure bij misstanden.
Als u voorgaande maatregelen neemt, zal een rechter eerder geneigd zijn om u niet aansprakelijk te houden. Genomen maatregelen bieden echter geen vrijwaring. Blijf daarom altijd alert, denk na over maatregelen om te voorkomen dat u aansprakelijk wordt gesteld en grijp in als u merkt dat uw opdrachtnemer/uitlener zijn werknemers niet meer (volledig) betaalt. Indien gewenst kunnen wij u een voorbeeld van contractbepalingen verstrekken. Deze contractbepalingen kunnen bijdragen aan een succesvol beroep op niet aansprakelijkheid.
DRV Personeel | Wet aanpak schijnconstructies | 19-05-2016
Pagina 3 van 7
Daarnaast zijn er maatregelen getroffen om na te gaan of de werknemer ook daadwerkelijk het loon ontvangt waar hij/zij recht op heeft.
Onderlinge informatie-uitwisseling CAO voorwaarden Werkgevers- en werknemersorganisaties en de inspectie SZW gaan informatie uitwisselen als zij vermoeden dat een werkgever de cao-afspraken niet nakomt.
Gepubliceerde lijst van gecontroleerde bedrijven / ‘naming and shaming’ De Inspectie SZW gaat de namen bekendmaken van alle gecontroleerde bedrijven. Dit geldt voor controle van de WML (Wet minimumloon), WAV (Wet arbeid vreemdelingen), de Arbeidsomstandighedenwet, de Arbeidstijdenwet en de WAADI (Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs). Zo ontstaat een lijst van bedrijven die de regels naleven en bedrijven die werknemers onderbetalen. U kunt dus beoordelen of het bedrijf waarmee u in zee gaat gecontroleerd is en zo ja, of het zich aan de regels houdt.
Wettelijk minimumloon voor AOW-gerechtigde werknemers Per 1 juli 2015 hebben werknemers die de AOW-gerechtigde leeftijd hebben bereikt (of ouder zijn) ook recht op minimaal het wettelijk minimumloon. Om onderbetaling en boetes van de inspectie te voorkomen adviseren wij u te controleren of AOW-gerechtigde werknemers minimaal het wettelijk minimumloon verdienen.
Per 1 januari 2016: verplichte girale betaling van het minimumloon Vanaf 1 januari 2016 bent u verplicht ten minste het netto wettelijk minimumloon giraal over te maken naar een bankrekening op naam van uw werknemer. Hierdoor kan de inspectie van het Ministerie van Sociale Zaken eenvoudiger vaststellen of het minimumloon is betaald aan werknemers. Het netto wettelijke minimumloon bedraagt over het algemeen het bruto wettelijk minimumloon verminderd met de wettelijke verplichte en toegestane inhoudingen, zoals loonheffingen en
DRV Personeel | Wet aanpak schijnconstructies | 19-05-2016
Pagina 4 van 7
pensioenpremies. Het bedrag boven het netto wettelijk minimumloon mag nog wel contant betaald worden. Ook het vakantiegeld mag u nog contant betalen. Uw werknemer houdt de bevoegdheid om een volmacht te verlenen het loon aan een derde te betalen. De verplichting om het minimumloon giraal te betalen verandert hier niets aan. Ook bij een beslaglegging of loonbeslag kunt u nog steeds minder uitbetalen dan het netto wettelijk minimumloon. Praktijkvoorbeeld U heeft enkele werknemers in dienst. U betaalt het wettelijk minimumloon aan hen uit en houdt daarop de premie zorgverzekering in. Dit is niet meer toegestaan als de werknemer daardoor niet meer volledig de beschikking heeft over het wettelijk minimumloon. De premie zorgverzekering kan nog wel verrekend worden met het vakantiegeld. U kunt ook, samen met uw werknemer, regelen dat de zorgverzekeraar middels een automatische incasso de premie kan innen bij de werknemer.
Specificatie van kostenvergoedingen op de loonstrook Wanneer kostenvergoedingen specificeren? Als in het bruto overeengekomen loon elementen zijn opgenomen waarvan kan worden aangenomen dat deze betaald worden ter bestrijding van kosten die voor het werk zijn gemaakt, moeten deze elementen (onkostenvergoedingen) vanaf 1 januari 2016 apart op de loonstrook gespecificeerd worden. Uit de specificatie moet duidelijk worden waarvoor de kostenvergoeding is bedoeld. U kunt hiervoor algemene termen gebruiken, bijvoorbeeld huisvesting, maaltijden, dienstreizen et cetera. U hoeft op de loonstrook dus niet te specificeren wanneer maaltijden zijn gebruikt of welke dienstreizen zijn gemaakt. De omschrijving 'algemene kostenvergoeding' is echter onvoldoende gespecificeerd. Wanneer kostenvergoedingen niet specificeren? Deze verplichting geldt niet als het loon exclusief deze kostenvergoedingen meer bedraagt dan het netto wettelijk minimumloon. De verplichting geldt ook niet voor kostenvergoedingen die u naast het brutoloon bent overeengekomen. Deze kostenvergoedingen vormen immers geen onderdeel van het overeengekomen loon en kunnen er derhalve ook niet voor zorgen dat dit loon minder bedraagt dan het netto wettelijk minimumloon.
DRV Personeel | Wet aanpak schijnconstructies | 19-05-2016
Pagina 5 van 7
Verbod op inhoudingen en verrekeningen minimumloon Waarvoor geldt een verbod? Het was de bedoeling van de wetgever dat vanaf 1 juli 2016 een verbod zou gelden op inhoudingen of verrekeningen op het minimumloon of het uitbetalen van een deel van het minimumloon als kostenvergoeding. Echter in de brief van 21 april 2016 heeft de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de inwerkingtreding van dit verbod uitgesteld. Er zal waarschijnlijk, onder voorwaarden, een uitzondering op het verbod worden gemaakt voor huisvestingskosten en de kosten voor zorgverzekering. Voor arbeidsbeperkte werknemers zal er naar verwachting ook een uitzondering op het inhoudingsverbod komen. Waarvoor geldt geen verbod? Inhoudingen of verrekeningen zijn nog wel toegestaan met bedragen boven het netto wettelijk minimumloon of met de vakantiebijslag. Voorts geldt het verbod op inhouding niet voor loonheffingen en pensioenpremies. Hiervoor is immers een wettelijke grondslag. Bent u op grond van een cao verplicht iets in te houden, dan moet u wel rekening houden met het verbod en mag u niet inhouden indien u daardoor minder uitbetaalt dan het wettelijk minimumloon. Hetzelfde geldt voor inhoudingen ingevolge een ANW-gat of WIA-hiaatverzekering, inhoudingen voor een personeelsvereniging, de premie aanvullende zorgverzekering, et cetera. Voorschotten Heeft u uw werknemer een voorschot op zijn loon betaald, dan mag u dit voorschot verrekenen, ook als u daardoor minder uitbetaalt dan het netto wettelijk minimumloon. Hiervoor gelden als voorwaarden dat:
u de verrekening vooraf schriftelijk met uw werknemer overeengekomen bent, en
het saldo van het voorschot en de betaling waarop dit voorschot verrekend is, minimaal gelijk is aan het netto wettelijk minimumloon.
DRV Personeel | Wet aanpak schijnconstructies | 19-05-2016
Pagina 6 van 7
Heeft u nog vragen of wilt u meer informatie? Laat ons u terugbellen door dit contactformulier in te vullen. Of neem contact op met één van onze vestigingen: DRV in Bergen op Zoom
DRV in Oud-Beijerland
Joulehof 10, 4622 RG Bergen op Zoom
Beetsstraat 1, 3261 PL Oud-Beijerland
0164 – 241850
0186 – 642222
DRV in Breda
DRV in Roosendaal
Cosunpark 20, 4814 ND Breda
Emmerblok 30, Oud Gastel
076 - 5233033
0165 – 573700
DRV in Goes
DRV in Rotterdam
Stationspark 51, 4462 DZ Goes
Hoofdweg 52, 3067 GH Rotterdam
0113 – 200900
010 – 4212020
DRV in Hellevoetsluis
DRV in Sliedrecht
Bruggehoofd 7, 3223 DB Hellevoetsluis
Trapezium 150, 3364 DL Sliedrecht
0181-322100
0184 – 414766
DRV in Middelburg
DRV in Terneuzen
Park Veldzigt 1, 4336 DR Middelburg
Willem Alexanderlaan 45, 4532 DB Terneuzen
0118 – 634000
0115 – 645645
DRV in Naaldwijk
DRV in Zierikzee
Zuidweg 59, 2671 MP Naaldwijk
Grachtweg 23, 4301 KJ Zierikzee
0174 – 242424
0111 – 417155
DRV Personeel | Wet aanpak schijnconstructies | 19-05-2016
Pagina 7 van 7
