Werkingsverslag Ampel – consulentenwerking 2007 Samenwerkingsverband voor psychische hulpverlening aan mensen met een verstandelijke handicap.
De consulentenwerking wordt vanaf mei 2007 als project beschouwd binnen de werking van het SEN. De provinciale coördinatiefunctie voor deze doelgroep werd samengebracht in één persoon, welke eveneens de kennisverspreiding voor de doelgroep personen met een niet aangeboren hersenletsel (NAH) en personen met autismespectrumstoornissen op zich neemt. De consulentenwerking als project binnen het SEN loopt tot december 2008. De consulentenwerking wordt, net zoals in de andere provincies voor ongeveer ¼ betoelaagd vanuit het SEN. In 2007 was ¾ vte coördinator werkzaam. Bijkomende middelen vanuit het CGG Prisma en vanuit De Lovie vzw maakten deze ¾ functie mogelijk. Vanaf augustus 2006 tot en met juli 2007 werd de werking tijdelijk versterkt met een halftijdse functie vanuit het P.C. Sint Amandus Beernem. I.
Overzicht aanmeldingen consulentenwerking Ampel Lopende aanmeldingen
2004 2005 2006 2007
Nieuwe aanmeldingen
Totaal aantal aanmeldingen
24 14 33 44
10 12 20
24 45 64
In 2007 waren we actief omtrent 64 aanmeldingen. 20 aanmeldingen van de vorige werkjaren werden verder uitgewerkt, 44 nieuwe aanmeldingen liepen in de loop van 2007 bij Ampel binnen. De laatste 3 jaren kunnen we telkens een stijging van het aantal aanmeldingen noteren. De aanmeldingen van de voorbije 4 jaar worden hierin in een aantal tabellen getoond. Er wat nader ingegaan op de aanmeldingen van het voorbije werkjaar. De aanmelders
Aanmelders 1. MPI 2. Tehuis werkenden 3. Tehuis niet-werkenden 4. Dagcentrum 5. Begeleid wonen 6. Beschermd wonen 7. Thuisbegeleiding 8. Pleegzorg 9. Consultatiebureau 10. ucbo 11. Beschutte Werkplaats Totaal aanmeldingen Vlaams Agentschap voorzieningen 12. Familie – zelf 13. onderwijs: BLO BSU 14. CLB 15. ATB 16. BJZ JRB 17. Politie 18. CAW 19. JAC (jongerenadviescentrum) 20. VAC (vertrouwenartsencentrum)
CGG Prisma vzw – werkingsverslag Ampel 2007
2004 N=24 2 2 7 1 2
2005 N=14 1 1 5
2006 N=33
4 4 2
2007 N=38 3 2 11 6 1
3 1
1 1
4 2
1 1 15
11
12
30
4
2
7
2
2 2
1
1
1
2 1 1
2
1
21. Psychiatrische thuisbegeleidingsdienst 22. Psychiatrische Ziekenhuis/centrum PAAZ 23. Arts 24. Beschut Wonen 25. Ombudsman GGZ 26. CGG – ambulante GGZ 27. Asielcentrum – niet begeleide minderjarigen 28. Crisisopvangcentra 29. Prov. OVl adm gehandicaptenzorg 30. OCMW 31. CM 32. Slachtofferhulp 33. KVG Gezin & Handicap 34. RVT 35. Plan vzw
1
7
1 1
1 1
1 1
1
2 1
Net zoals de voorbije jaren, werden ook in 2007 hoofdzakelijk aanmeldingen gedaan door organisaties van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap. De tehuizen niet-werkenden vormen hierbij de grootste groep. Bij alle aanmeldingen wordt van bij het stellen van de vraag de familiale context in de mate van het mogelijke betrokken. 2 families stelden – los van de reeds betrokken hulpverlening – een vraag bij Ampel. Er liep eveneens een aanmelding binnen vanuit het opvangcentrum voor niet begeleide minderjarige asielzoekers. De combinatie van de problematiek gelinkt aan het vluchteling zijn en de – vermoedelijke – verstandelijke beperking gaf aanleiding tot de vraag om mee te zoeken naar de meest geschikte ondersteuning en therapeutische begeleiding van deze jongere. Vanuit de thuisbegeleidingsdienst werd eveneens een vraag gesteld omtrent een jongere, die in het kader van gezinshereniging naar België kwam wonen. Het weggerukt zijn uit zijn vertrouwde omgeving, cultuur, het daarmee gepaard gaande verlies van belangrijke vertrouwde personen, de taalbarrière zorgen voor grote problemen. Het (nog) geen Belg impliceert eveneens dat men geen beroep kan doenop organisatie vanuit het Vlaams Agentschap, dit met grote gevolgen naar de gezinscontext en het steeds problematischer worden van het gedrag van de aangemelde jongeman. Plan vzw – organisatie met de bedoeling een persoonlijk toekomstplan en traject uit te tekenen – deed 1 maal een beroep op Ampel. Deze aanmelding kwam tot stand ism justitie. Een info-sessie voor de hulpverlening uit de bijzondere jeugdzorg resulteerde in één aanmelding. Hierbij werd samengewerkt met de jeugdconsulent. De aangemelde problematiek werd geplaatst binnen de totale problematische gezinscontext. De voorbije 4 jaren werden aanmeldingen gedaan vanuit verschillende sectoren, en zowel vanuit het residentiële als ambulante hulpverleningsaanbod. Een aantal vragen kwamen bij Ampel terecht op doorverwijzing van de psychiatrische behandelafdelingen voor mensen met een verstandelijke beperkingen. Er is een vertegenwoordiging van de behandelafdeling PC Sint-Amandus Beernem binnen de consulentenwerking Ampel. Dit maakt het mogelijk om – indien mogelijk en aangewezen – vragen naar residentiële behandeling door te schuiven naar het ambulante aanbod van Ampel. Ook omgekeerd kan Ampel aanmeldingen doorverwijzen voor residentiële opname, indien nodig. Woonsituatie 2004 Leefomgeving Geen gegevens Geen woonplaats/opvang Familie Eigen gezin (geen begeleiding) VAPH
2005
2006
2007
Specificatie 2
1
MPI
CGG Prisma vzw – werkingsverslag Ampel 2007
7
6
1
2
15 1
17
2
2
TNW TW Begeleid of beschermd wonen Pleeggezin Internaat gemeenschapsonderwijs BJZ GGZ
4 1
3 1
11 2 2
4 2
3
1 2
Beschut Wonen PTZ PZ PAAZ
1
1 1
1 6
1
Geen woonvorm Opvangcentrum RVT
1 2
1
17 van de aangemelde cliënten zijn woonachtig bij hun ouders of ruimere familie. Een aanmelding vanuit de pleegdienst betreft eveneens een jongere die opgevangen wordt door haar zus en diens vriend. Bij 4 van deze aanmeldingen is er een dringende vraag naar en residentiële opvang. Bij 4 aanmeldingen vanuit TNW / TW is er de vraag naar heroriëntering naar een zwaardere ondersteuningsvorm. Er is in de loop der jaren eveneens een steeds nauwere samenwerking opgebouwd met de thuisbegeleidingsdienst. Leeftijd
Leeftijd Geen gegevens 0 – 11 jaar 12 – 15 jaar 16 – 18 jaar 19 – 25 jaar 26 – 30 jaar 31 – 35 jaar 36 – 40 jaar 41 – 45 jaar 46 – 50 jaar 51 – 60 jaar 61 – 70 jaar 71 – 80 jaar
2004
2005
2006
2007
5
1
2 3 3 5
1
5 1 1 6 3 4 5 4 2 2
4 2 4 6 5 5 3 4 4 4 2 1
4 1 3 2
1 4
1 1
1
De meerderheid van de aanmeldingen betroffen meerderjarigen (28), 12 aanmeldingen betreffen minderjarigen. Tussen 12 en 50 jaar is er een gelijkmatige leeftijdsspreiding te zien. De werking van Ampel is, gezien zijn historiek, nog steeds het meest gekend binnen de volwassenenwerking. Het aantal minderjarigen die aangemeld wordt stijgt. Geslacht 2004 Geslacht Man Vrouw Geen gegevens
13 10 1
2005 8 6
2007
2006 24 18 2
18 15
Ook in 2007 werd een hoger aantal aanmeldingen van mannelijke cliënten genoteerd. Verstandelijke beperking 2004
CGG Prisma vzw – werkingsverslag Ampel 2007
2005
2006
2007
3
Verstandelijke beperking Geen gegevens Onduidelijk* Normaal begaafd Zwak begaafd Licht verstandelijke beperking Matig verstandelijke beperking Ernstig verstandelijke beperking Diep verstandelijke beperking
3 1
1
10 7 3
3 4 6
2 2 3 17 15 4 1
19 18 3 1
* verkregen testgegevens onbetrouwbaar gezien de afkomst van de betreffende personen (Iran, Marokko, Somalië) en bijgevolg culturele factor + taalbarrière.
De grootste groep van cliënten heeft een lichte tot matige verstandelijke beperking. Net zoals de voorbije werkjaren werd slechts 1 vraag geteld omtrent een cliënt met een diepe verstandelijke beperking. In 2007 werden 2 aanmeldingen gedaan mbt cliënten uit een vreemde cultuur. Culturele factoren en in belangrijke mate ook de taalbarrière maakte en juiste inschatting van hun verstandelijke handicap ahv de ons vertrouwde IQ testen quasi onmogelijk. Verkregen testresultaten linken niet met de vaardigheden/gedrag – die hoger verstandelijke mogelijkheden doen vermoeden. Problematiek We omschrijven de problematiek in een bondige en duidelijke ‘beschrijvende’ term, los van de officiële DSM-diagnostiek. We vernoemen enkel de problematiek die naar ons aanvoelen centraal staat in de vastgelopen situatie en dus aanleiding gaf tot aanmelding. Bepaalde problemen komen in combinatie met een andere problematiek voor. In deze tabel geven we weer hoeveel keer een bepaalde problematiek voorkomt.
Problematiek Externaliserend gedrag
Verbale of fysieke agressie Seksueel overschrijdend gedrag Automutulatie Internaliserend Stemmingsst. – depressie,… gedrag Angst Suïcidale gedachten of handelingen Regressie Sociaal Antisociaal gedrag interactieprobleem Contactstoornis, conflictueus gedrag: tekort soc. Vaardigheden Relatieprobleem Omgevingsgebonden Opvangprobleem: wonen/ problemen dagbesteding Andere (opvoedings-, begeleidings-, relationeel probleem, …) Slachtoffer van Trauma Verwaarlozing – lichamelijke mishandeling Seksueel misbruik Gedrag gerelateerd Autisme aan Hechtingsstoornis Visuele beperking ADHD NAH Andere Impulscontrolestoornis Dwanghandelingen/gedachten Eetstoornis Afwijkend seksueel gedrag Realiteitscontroleverlies; psychose,.. Selectief mutisme Psychosomatische klachten
CGG Prisma vzw – werkingsverslag Ampel 2007
2004
2005
2006
2007
12 3 3 10
5
13 1 1 4
2
1
1
14 3 2 12 2 3 1 1 5
1 1
3
2 3
3
2
2
4
4
1 2
1
2 2 1
1 4 3
1 1
3 4 2 9
1 1 1 1
2 3
4 9 4 1 1 2 3
1 1
3 1
4
Smeergedrag Paronoia Borderline Probleem met ouderschap Zindelijkheidsprobleem Gilles de la Tourette Schizo-affectieve stoornis
1 1
1 1 2
1 1
1
1 1 1
Bij nagenoeg alle vragen worden verschillende problematieken gemeld. De complexiteit van de aangemelde vragen wordt steeds groter. Agressie, stemmingsproblemen en problemen ten gevolge van niet onderkend ASS zijn de meest gemelde problemen. Bij de meeste vragen is agressie de aanleiding tot het stellen van een vraag naar advies en consult. Hulpvraag 2004
2005
2006
2007
6 1 2 16 8 5 15
1 3 1 10 8
4 13 8 14 11 6 17
11 5 4 30 7 11 22
Hulpvragen Advies/informatie Advies rond opvang-/behandelmogelijkheden Advies in kader van heroriëntering Teamondersteuning Gezinsondersteuning Individuele begeleiding/behandeling Diagnosevraag/ beeldvorming
8
De vragen mbt heroriëntering zijn steeds vragen naar een inschatting van de sociale mogelijkheden en emotioneel ontwikkelingsprofiel. Een verfijndere beeldvorming van de persoon kan meer duidelijkheid geven omtrent wat de persoon aankan en bijgevolg de intensiteit van ondersteuning die er nodig is. Het biedt eventueel mogelijkheden naar een herziening van zijn erkenning VAPH en bijgevolg het kunnen aanspraak maken op een meer geschikte ondersteuningsvorm. Eén vraag naar heroriëntering betreft een vraag van een relatief jonge vrouw, die door omstandigheden reeds lange tijd is opgenomen op de afdeling voor dementerende bejaarden van een rvt. De context die duidelijk niet aansluit bij de vraagstelling van deze vrouw geeft aanleiding tot escalatie van probleemgedrag, met noodzakelijke tijdelijk time-out in psychiatrie; Hulpverleningsaanbod. Aanmeldingen waarop volgend hulpverleningsaanbod van toepassing is Telefonisch en/of schriftelijke info- en adviesverlening Na indicatiestelling (intake), doorverwijzing naar specifieke instantie/expert of algemene adviesverlening Beeldvormend onderzoek en verslag Team- en/of omgevingsondersteuning door de coördinator/consulent Zorgtrajectbegeleiding Gezinsondersteuning door coördinator/consulent Workshops/vorming
2007 lopende consulten
2007 nieuwe aanmeldingen 6
2004
2005
2006
10
1
9
6
1
8
7
7 17
5 7
15 9
5 13
16 16
8
6
8
11
7
4
2
3
Het opmaken van een beeldvorming houdt steeds volgende stappen in: Gesprek met/observatie van de aangemelde cliënt Gesprek met familie Gesprek met de professionele hulpverleners Dossierstudie Opmaken van emotioneel ontwikkelingsprofiel ahv kader van prof. Dŏsen Avz-r/screening autisme Eventueel video-analyse Eventueel SOPD/ Mini-Pass-ad
CGG Prisma vzw – werkingsverslag Ampel 2007
5
Bij alle aanmeldingen wordt – naargelang de vraag - ook het familiaal netwerk dicht betrokken bij het consult, en mee ondersteund. Steeds meer onderbreken we even het consult voor een vormingsmoment, om daarna dadelijk de vertaling te kunnen maken naar het concrete consult. We streven ernaar om hier ook telkens de familie bij te betrekken, uit de overtuiging dat dit een extra impuls geeft in het samenpraten en denken over de aanwezige problemen. In het verleden organiseerden we een vorming omtrent eenzelfde thema voor 2 organisaties. Hiermee wilden we het samenwerken tussen gelijkaardige organisaties in eenzelfde regio stimuleren. Het is de bedoeling om dergelijk initiatief te herhalen – in de gelegenheid zich voordoet. De thema’s voor de workshops waren: hechtingsstoornissen, Heijkoop, Gentle Teaching, dwangmatig gedrag en syndroom van Down, Autisme. Bij drie aanmeldingen neemt ampel de rol op van het ondersteunen van alle betrokkenen in hun zoektocht naar geschikte opvang. Bij 4 aanmeldingen werden vanuit ampel therapeuten aangesproken om therapeutische begeleiding op te starten. Bij 2 aanmeldingen werd samenwerking met psychiatrie gerealiseerd. Inzet van de consulentenwerking Alle aanmeldingen, uitgezonderd de vragen naar advies en informatie worden minstens 1x besproken op het consultteam. Dit team is intersectoraal en multidisciplinair samengesteld, professionelen die elk vanuit hun werksituatie betrokken zijn bij de ondersteuning/ behandeling / diagnose van mensen met verstandelijke beperking en bijkomende problematiek. Het consultteam komt maandelijks samen – uitgezonderd de vakantiemaanden. De beroepsgroepen die hierin vertegenwoordigd zijn: Orthopedagoog Psychiater Therapeut Begeleider Psycholoog Sociaal assistent Het team wordt aangevuld met een vertegenwoordiging van de ouders/familie door een moeder van een volwassen jongeman met verstandelijke beperking en bijkomende problemen. Afhankelijk van het consult worden de leden van het consultteam nauwer betrokken bij de verdere uitwerking (in functie van beeldvorming, opnemen van de individuele therapeutische begeleiding, teamondersteuning). De psychiater wordt in functie van diagnosestelling en behandeling steeds nauwer betrokken. De vaste aanwezigheid van een psychiater geeft extra mogelijkheden tot het stellen van diagnoses (ondermeer ASS). Voor het volgende werkjaar werden afspraken gemaakt voor een structurele samenwerking tussen de consulentenwerking Ampel en DIASS (diagnostisch centrum ASS – West-Vlaanderen). Naast het consultteam werden bij de nieuwe aanmeldingen van 2007 volgende beroepsgroepen betrokken: Orthopedagogen 9x Psycholoog 1x Therapeut 4 x Diëtiste 1x In functie van een aanmelding mbt een Marokkaanse jongen werd overlegd met een Marokkaanse vrouw, om wat meer duidelijkheid te krijgen omtrent de culturele betekenis van bepaald gedrag. In functie van een aanmelding mbt dader seksueel overschrijdend gedrag werd samenwerking gezocht met Fides (Forensisch Initiatief Deviante Seksualiteit). Voor verdere uitwerking van enkele opstartende consulten zijn afspraken gemaakt met DIASS, Mobiel K-team en Plan vzw. Voor 1 consult werd er voor het luik vorming samengewerkt met de vto-verantwoordelijke. Voor vormingsmomenten werd beroep gedaan op De Steiger (Filip Morisse), op St.Dymphna (Gudrun Gheysen, Karel Decorte), Kerckstede (Hilde Debuyck), De Lovie (Joris Marrecau). Evaluatie van de consulten
CGG Prisma vzw – werkingsverslag Ampel 2007
6
In de loop van 2007 werden 16 consulten afgerond. Evaluatielijsten zoals uitgewerkt ism het SEN werden in 2007 niet systematisch opgevraagd. Evaluatie van het consult kwam wel telkens aan bod tijdens het afrondend overleg. Bij 12 consulten werd bij afronding aangegeven dat de beeldvorming doorheen het consult veranderd, bijgestuurd is. Bij 1 aanmelding werd de persoon duidelijker in beeld gebracht, en de problemen gekaderd binnen de mogelijkheden /beperkingen van deze persoon. De psychiatrische component werd gerelativeerd, wat mogelijkheden tot opvang binnen de organisatie VAPH bood. Bij 1 aanmelding gaf men aan dat hun beeld van de persoon grondig door elkaar is geschud. Bij 2 aanmeldingen werd het verduidelijken van de ernst van de hechtingsproblematiek als belangrijkste gegeven aangehaald. Bij één consult binnen een gezin is het realiseren van een PAB een belangrijk scharniermoment geweest om met de problemen om te gaan, en als gezin voldoende energie te vinden om de zorg verder thuis op te nemen. Bij 2 consulten vonden we niet echt ingang. Beeldvorming en adviezen weden geformuleerd. Daarna werd het consult afgerond en werd niet verder ingegaan op het aanbod de algemene adviezen concreet vorm te geven. 5 consulten resulteerden in het binnenbrengen van professionele ondersteuning / aanzet tot het bieden van meer geschikte ondersteuning. Bij 1 van deze 5 consulten maakte men met grote stappen op vlak van kwaliteit van leven van de betreffende persoon. Regelmatig komt de vraag naar feedback mbt stappen die ze nemen bij de ondersteuning van de betrokken cliënt. II. Algemene opdrachten ampel
Medewerking aan de Vlaamse Studiedag rond stemmingsstoornissen bij personen met een verstandelijke beperking. De coördinator werkte vanuit haar functie binnen de redactieraad SEN mee aan de uitwerking van de studiedag rond stemmingsstoornissen in 2007.
SEN – redactieraad De coördinator werkte als lid van de redactieraad mee aan de uitgave van het boek “Gehechtheid en gehechtheidsproblemen bij personen met een verstandelijke beperking”. De eerste voorbereidingen werden gedaan voor de organisatie van de volgende Vlaamse studiedag omtrent de problematiek van drang en dwang bij mensen met een verstandelijke beperking.
Medewerking aan de uitbouw van de nieuwe GES-unit Tordale De coördinator nam als extern deel aan de werkgroep die de inhoudelijke uitwerking van de nieuwe unit voor mensen met en verstandelijke beperking en bijkomende problemen als opdracht had. Er werd bij afronding een formele samenwerking vastgelegd tussen de consulentenwerking en Tordale vzw.
Deelname aan debatlunch Bijzondere Jeugdzorg Consulententeam Ampel verzorgde een info en discussiemoment omtrent de problematiek van minderjarigen met een verstandelijke beperking. Hierop werd de werking van heet consulententeam Ampel voorgesteld.
Deelname aan focusgroep met Prof. Shalock, mbt uitwerking van een instrument meting van QOL – Ugent De coördinator nam deel aan een discussie omtrent een voorgesteld instrument, bekeken vanuit de problematiek van mensen met bijkomende problemen.
Workshop Hogeschool Gent Het consulententeam Ampel verzorgde een workshop voor de Hogeschoolstudenten orthopedagogie, mbt het kader van prof. Anton Dŏsen. Aan de hand casusmateriaal werd het theoretisch kader toegelicht, en werd aan de slag gegaan met de studenten.
CGG Prisma vzw – werkingsverslag Ampel 2007
7
Overleg / contacten met vormingsdiensten In het voorbije werkjaar werden contacten gelegd met het vmg en handicum. Bedoeling hiervan was elkaars werken leren kennen, en mogelijkheden naar samenwerking bespreken.
Deelname aan opleiding / onderzoek mbt gebruik van mini Pass-ad
Verzorgen van een info-avond voor ouders/familie mbt Handicap en bijkomend probleemgedrag
Overleg met de zorgregisseur
Interprovinciale samenwerking Samen met de consulentenwerkingen van de andere provincies verder exploreren van de mogelijkheden tot structurele erkenning en middelen. In 2007 hebben we actief gewerkt rond een dossieraanvraag waarin we zowel middelen vragen voor ambulante psychotherapeutische begeleidingen van mensen met een verstandelijke beperking als middelen voor de provinciale consulentenwerkingen. Dit dossier wordt momenteel gefinaliseerd en zal in maart 2008 aan het kabinet bezorgd worden. We hopen in de loop van mei om dit dossier te kunnen beargumenteren op het kabinet.
Opstart van de werking van de Oost- en West-Vlaamse beleidsdag met betrekking tot samenwerking tussen GGZ en GHZ inzake personen met een verstandelijke beperking en bijkomende psychische en psychiatrische stoornissen.
CGG Prisma vzw – werkingsverslag Ampel 2007
8
