Werken& promoveren Centrum Regionale Kennisontwikkeling
1
Werken& promoveren Centrum Regionale Kennisontwikkeling
De duale promovendus: schakel tussen wetenschap en beroepsveld Universiteit Leiden – Faculteit Campus Den Haag
Een partnerprogramma van Universiteit Leiden – Campus Den Haag en de Kamer van Koophandel Den Haag
Duaal promoveren als inspiratiebron
Verbinding tussen wetenschap en beroep
Promoveren is een topprestatie. Promoveren in combinatie met een baan - duaal
Het Nederlandse bedrijfsleven zal nóg steviger moeten inzetten op kennis en innovatie om de
promoveren - stelt dan ook bijzondere eisen. Zeker als het onderzoeksveld van de promotie
mondiale concurrentie het hoofd te bieden. Ontsluiting van kennisbronnen bij kennisinstellingen
bewust in de beroepspraktijk wordt gezocht. Duaal promoveren biedt extra kansen.
zoals universiteiten en hogescholen is voor het regionale bedrijfsleven van doorslaggevend belang
Voor de promovendus, voor de werkgever én voor de regio. Dynamiek tussen onderzoek
om die concurrentieslag te kúnnen winnen. Hoe die ontsluiting eruit ziet? Door beroepsgericht
en beroep is de rode draad in het duale doctoraatprogramma van het Centrum Regionale
onderzoek en de inzet van wetenschappelijke kennis te combineren worden vraagstukken
Kennisontwikkeling (CRK).
opgelost voor bedrijven en bedrijfssectoren. Dat levert concurrentievoordeel op.
Duaal promoveren is zeer intensief. Daarom is voor duale promovendi een speciaal
In de regio zijn voldoende (startende) bedrijven met innovatieve ideeën. Waar het vaak aan
programma ontworpen door het Centrum Regionale Kennisontwikkeling. Met behulp
ontbreekt, is de verbinding tussen wetenschap en praktijk. Dat is de missie van het Centrum
van dit nieuwe programma werken talentvolle docenten en kenniswerkers uit onderwijs,
Regionale Kennisontwikkeling. Het CRK is een samenwerkingsverband dat wij als Kamer van
bedrijfsleven en maatschappelijke instellingen samen met een promotor aan een
Koophandel Den Haag samen met de Universiteit Leiden hebben gestart. In hoog tempo sluiten
proefschrift. De Kamer van Koophandel Den Haag is mede-initiatiefnemer en partner van
andere partijen zich bij dit initiatief aan.
het programma. De graduate schools en hoogleraren van de Universiteit Leiden waarborgen het wetenschappelijk niveau van de promoties. Hoogleraren van de Leidse universiteit
Onze wens is dat het CRK uitgroeit tot de spil van een sterk netwerk van bedrijven, bedrijfsleven-
treden op als promotor. Zij vertegenwoordigen de tientallen wetenschapsgebieden van de
organisaties en kennisinstellingen. In dit samenwerkingsverband weet men elkaar snel te vinden
universiteit en stellen hun expertise aan duale promovendi beschikbaar. Het zoeken van een
door middel van interessante discussies en projecten. Dit leidt tot relevante onderzoeken waar
geschikte promotor die deze duale aanpak goed kan begeleiden is daarom een kerntaak van
het bedrijfsleven praktisch gezien mee verder kan. Het CRK treedt op als regisseur bij het
het Centrum Regionale Kennisontwikkeling.
bijeenbrengen van initiatieven en onderzoek. De kennisontwikkeling vindt plaats in een duale vorm (50% werk, 50% onderzoek) van promotieonderzoek. Op deze manier wordt de dagelijkse
2
De Universiteit Leiden biedt met dit duale doctoraatprogramma ervaren ‘kenniswerkers’
3
beroeps- en bedrijfspraktijk gecombineerd met de academische onderzoekspraktijk.
de kans om door middel van een intensief programma de Leidse doctorstitel te verkrijgen. Door een samenwerking met het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties worden
We staan met het CRK aan het begin van deze samenwerking. Onderzoek wijst uit dat regio’s
beroepsgerichte onderzoeksvraagstukken onderzocht.
waar bedrijfsleven en kennisinstellingen goed samenwerken en tot resultaten komen, beter
Zo heeft iedereen profijt: de promovendus, het beroepsveld en de universiteit.
scoren als het gaat om innovatie. Dit is uiteraard een ambitieuze doelstelling, maar wij zijn ervan overtuigd: als je met beide voeten op de vloer blijft staan kom je geen stap verder.
Prof. Mr. P.F. van der Heijden Marius Varekamp Rector Magnificus en Voorzitter College van Bestuur Universiteit Leiden
Voorzitter Kamer van Koophandel Den Haag
Duaal promoveren: van intake tot succes
Promotor en promovenda
Het duale doctoraatprogramma van het Centrum Regionale Kennisontwikkeling richt zich
Prof. dr. Paul Cliteur
op de bijzondere omstandigheden en wensen van duale promovendi. Zo is het onderzoeks
Hoogleraar Encyclopedie van de Rechtswetenschap, Faculteit Rechtsgeleerdheid
onderwerp verbonden met de beroepspraktijk, zodat het onderzoek ook voor de werkgever van groot belang is. De werkgever stemt er op zijn beurt mee in om het salaris van de
“Ik begeleid een duale promovendus bij het Centrum Regionale Kennisontwikkeling.
deeltijdpromovendus volledig door te betalen in haar of zijn onderzoeksperiode.
Mijn promovendus, Margriet Krijtenburg, heeft een grote mate van energie en daadkracht. Ik heb met haar en met haar directe coach bij het CRK Adriaan in ‘t Groen een heel plezierige werkrelatie. We lezen allemaal het manuscript en vergaderen dan in Leiden of Den Haag,
Het duale doctoraatprogramma richt zich op
Binnen het promotietraject bestaat volop ruimte
alle wetenschapsgebieden van de Universiteit
voor maatwerk. Afhankelijk van de wensen
Leiden. Er zijn promotietrajecten mogelijk
van promovendi en promotores wordt door het
promovendi vind ik een van de moeilijkste, maar ook leukste onderdelen van het werk van
waarbij de promovendus het onderzoeksthema
CRK een individueel programma ontworpen.
een hoogleraar. Het is lastig te beoordelen wat je van iemand mag verwachten binnen een
zelf kiest. Daarnaast zijn er trajecten die worden
De Universiteit Leiden staat een kleinschalige en
paar jaar tijd. Dan is het goed als je kunt overleggen. Ik vind het moeilijk om te beoordelen
ontworpen vanuit de beroepspraktijk of vanuit
persoonsgerichte aanpak voor. Dat is nodig omdat
in hoeverre het onderzoek van de promovendus nuttig is in het kader van de hoofdfunctie
kennisintensieve instellingen en organisaties.
de omstandigheden en thema’s van de promovendi
die hij of zij bekleedt. Daarom concentreert de coach van het CRK zich op de relatie met de
afhankelijk van onze agenda’s. Dat werkt bijzonder prettig. Het beoordelen van het werk van
een grote diversiteit laten zien. Daarnaast biedt
4
Het duale doctoraatprogramma bestaat uit
het CRK een inspirerende onderzoeksomgeving,
drie fasen:
opleidingsmogelijkheden en intensieve
- De Oriëntatiefase:
begeleiding.
enkele weken tot een aantal maanden - De Voorbereidingsfase: een half tot anderhalf jaar - De Dissertatiefase:
beroepspraktijk. Hij bespreekt dat met de promovendus en de werkgever. Vanuit academisch oogpunt vind ik overigens dat iemand moet kunnen promoveren op een onderwerp dat niets met zijn werk te maken heeft. Dat kan bij een universiteit altijd. Het bijzondere van 5
dit programma is de wisselwerking met de beroepspraktijk en dat iemand zijn werkervaring gebruikt bij het schrijven van een proefschrift. Dat een politiecommissaris bijvoorbeeld onderzoek doet naar een onderwerp binnen het werkveld van de politie. Deze interactie met de beroepspraktijk kan het proefschrift ten goede komen.”
twee tot drie jaar Zie pagina 16 voor een interview met promovenda Margriet Krijtenburg. Vanaf pagina 14 worden deze fasen beschreven.
Werken en promoveren - Werken en promotieonderzoek; 50% - 50% - Intensieve coaching en begeleiding - Maatwerk trajecten - Leidse expertise - In 3-5 jaar promoveren
De Rector Magnificus met ambtsketen, de pedel met staf en het cortège met 580 promotores voor onze promovendi.
Promovenda Margriet Krijtenburg en haar promotor Prof. dr. Paul Cliteur
Onze missie
Profijt voor werkgever
Met de oprichting van het Centrum Regionale Kennisontwikkeling is bewust gekozen voor
U wilt als werkgever of leidinggevende een knellende en complexe vraag eindelijk eens
een vernieuwende aanpak waarbij het aanbieden van duale promotiemogelijkheden centraal
opgelost zien? U krijgt een bedrijfsproces maar niet goed op orde? U wilt een nieuw
staat. Het CRK is een resultaat van een samenwerking tussen Kamer van Koophandel Den
programma ontwerpen? U heeft een personeelslid dat u voor uw organisatie wilt behouden?
Haag, Universiteit Leiden en andere regionale kennisinstellingen. De duale promovendus,
Dan kunt u investeren in een nieuw duaal promotieprogramma waarin getalenteerde
een talentvolle docent of kenniswerker, legt de verbinding tussen wetenschap en
professionals door middel van beroepsgericht onderzoek een promotieonderzoek doen
beroepspraktijk.
waar uw organisatie baat bij heeft.
relaties tussen beroepspraktijk en onderzoek. De
Door het dissertatieonderzoek krijgt uw bedrijf of
doctoraatprogramma worden nu zichtbaar.
onderzoeksvraag vanuit de beroepspraktijk staat
maatschappelijke organisatie toegang tot recente
Ruim dertig duale promovendi nemen deel aan
daarbij centraal. Intensieve coaching, focus en
wetenschappelijke inzichten. De promovendus
- Profijt van onderzoeksresultaten
het programma. Wij zien hoe onze promovendi
maatwerk karakteriseren de aanpak.
legt nieuwe verbanden tussen praktijk en theorie.
- Inbreng nieuwe kennis
Rondom de promovendus ontstaan hierdoor
- Bedrijfsvragen wetenschappelijk gefundeerd
toewerken naar hun promotie. Er zullen nog vele
6
- Vasthouden van toptalent binnen
De eerste resultaten van ons duale
uw organisatie
beantwoorden
promovendi volgen, want diverse maatschappelijke
Met de komst van iedere nieuwe promovendus
nieuwe vormen van interactie tussen wetenschap
organisaties en bedrijven participeren inmiddels
groeit de dynamiek en het multidisciplinaire
en beroepsveld. Zij of hij spreekt zowel de taal van
in de samenwerking. Een actueel overzicht van
karakter van het centrum. De output van het
de praktijk als de taal van de wetenschap. Dat leidt
bij uitbesteed onderzoek voorkomen
promovendi met hun onderzoeksprojecten
onderzoek van de duale promovendi komt terecht
tot nieuwe kennisketens en innovatieve processen.
- Onderzoekscompetenties binnen eigen
is te vinden op de website van het centrum
op de plek waar de kennisvraag bestaat: bij
www.campusdenhaag.nl/crk.
maatschappelijke organisaties of ondernemingen
- Hoge kosten en het weglekken van kennis
organisatie ontwikkelen 7
in de regio. Een sterkere positie van bedrijven, Wij zijn verheugd dat zich regelmatig nieuwe duale
instellingen en beroepssectoren in de regio is
promovendi voegen bij het Centrum Regionale
daarvan het resultaat. Ook de universiteit vaart er
Kennisontwikkeling om te werken aan hun
wel bij omdat ze in aanraking komt met meerdere
promotieonderzoek. Ze zijn op elk moment welkom
‘bronnen voor wetenschap’.
als we samen tot de conclusie komen dat hun onderzoeksvoorstel kansrijk is. Zo ontstaat voor hen
Dr. Adriaan in ’t Groen MPA
de kans om op wetenschappelijk niveau onderzoek te doen naar een probleem of vraagstuk dat ze in de
Directeur Centrum Regionale
praktijk van hun werk tegenkomen. Door de duale
Kennisontwikkeling Universiteit Leiden
opzet van werken en promoveren ontstaan nieuwe
Faculteit Campus Den Haag
Duale promovendi met de Rector Magnificus van Universiteit Leiden prof. dr. Paul van der Heijden, één van de promotores prof. dr. Paul Cliteur, decaan van Faculteit Campus Den Haag prof. dr. Jouke de Vries en directeur CRK dr. Adriaan in ‘t Groen MPA.
Promovendus
Werkgever
Jos Winnink (58)
Merel Heimens Visser (40)
Beleidsadviseur bij NL Octrooicentrum
Manager Kennisontwikkeling en Voorlichting bij NL Octrooicentrum
8
“Promoveren is voor mij een lang gekoesterde wens.
“Jij moet dit boeiend vinden en wij moeten er wat aan
Ik ben afgestudeerd als analytisch chemicus en werk bij
hebben. Dat is de afspraak die Jos en ik hebben gemaakt
NL Octrooicentrum. Samen met enkele collega’s adviseer
toen hij begon aan zijn promotieonderzoek. Ik vind het heel
ik de overheid over innovatiebeleid. We adviseren in welke
belangrijk dat het beleidsondersteunend onderzoek van
technologische gebieden geïnvesteerd zou kunnen worden.
NL Octrooicentrum inhoudelijk goed en rijk is. Door het
Als onderbouwing analyseren we octrooi-informatie.
promotieonderzoek van Jos kunnen wij betere producten
Nanotechnologie was tot in de jaren negentig bijvoorbeeld
en diensten leveren. En niet alleen aan het einde van
het academisch speeltuintje. Pas vanaf 2000 werd het gebied
het onderzoek, maar ook halverwege, door middel van
ontwikkeld en kwamen er praktische toepassingen op de
artikelen en presentaties. Jos heeft onlangs twee abstracts
markt. De vraag is natuurlijk of de overheid daar niet tien
geschreven voor artikelen en die komen dan ook bij ons in
jaar eerder in had moeten stappen. Mijn promotieonderzoek
het Management Team. We gebruiken zijn tussenresultaten
richt zich op de vraag hoe wetenschappelijke en innovatieve
nu al in onze beleidsondersteunende rapporten en als hij
doorbraken in een zo vroeg mogelijk stadium te herkennen
zijn artikelen uiteindelijk publiceert dan straalt dat ook af
zijn en hoe het ontwikkelingsproces vervolgens zo goed
op NL Octrooicentrum. Het is een bevestiging van onze rol
mogelijk ingeschat kan worden. Het probleem met het
9
als expertisecentrum op het gebied van octrooien. Ik steun
analyseren van octrooidatabases is dat je eigenlijk altijd
het promotieonderzoek ook, omdat ik het heel belangrijk
achter de werkelijkheid aanloopt. Er is een periode van
vind dat onze medewerkers boeiende carrièrepaden hebben.
geheimhouding, waarin de informatie nog niet beschikbaar
Jos had aangegeven dat hij zich inhoudelijk verder wilde
is voor analyse en er is natuurlijk ook de periode waarin
ontwikkelen. Ik zie hem er vrolijk van worden en opbloeien.
de wetenschappelijke ontdekkingen worden gedaan;
Dat is ook wat waard. Het extra begeleidingsprogramma
de heilige graal van de wetenschap. Voor een goede analyse
van het Centrum Regionale Kennisontwikkeling past dan
zou er meer zicht moeten zijn op beide perioden. Deze vraag
ook goed bij hem. Jos heeft veel professionele ervaring en
speelde bij NL Octrooicentrum steeds op de achtergrond.
dat vereist een andere benadering dan iemand die net is
Door de werkdruk kom je er gewoon niet aan toe om dit
afgestudeerd en aan een promotietraject begint. Voor mij
probleem aan te pakken. Terwijl het in mijn ogen wel een
als werkgever is het bovendien prettig dat er bij het CRK
essentiële vraag is. Zelf ontwikkel ik mij ook door het
evaluatiemomenten zijn. Ieder jaar wordt opnieuw besloten
doen van promotieonderzoek. Promoveren is een andere
of het traject voortgezet wordt. Dat maakt dat je als werkgever
manier van kijken. Je stelt andere vragen. In mijn dagelijkse
betrokken én in control bent. Zowel inhoudelijk in het begin
werkzaamheden merk ik het aan de wijze waarop ik
als met de Go/No-go momenten. Het kost behoorlijk wat
rapportages maak. In het verleden was dat heel technologisch
werkuren die iemand erin stopt en dan is het prettig als je
gefocust. Nu kijk ik met een bredere blik en van meerdere
mee kunt sturen.”
kanten. De mensen op het beleidsniveau - voor wie ik de rapportages maak - zijn er blij mee.” Promotieonderzoek Het vroegtijdig identificeren van nieuwe technologische ontwikkelingen en het inschatten van het te verwachten ontwikkelingstraject Promotor Prof. dr. Ton van Raan, hoogleraar Kwantitatieve Wetenschapsstudies, Faculteit Sociale Wetenschappen Prof. dr. Robert Tijssen, hoogleraar Science and Innovation Studies, Faculteit Sociale Wetenschappen
Wetenschappelijke omgeving Een belangrijke taak van het Centrum Regionale Kennisontwikkeling is het geven van een thuisbasis aan de duale promovendi. Uit evaluatie van het verloop van promotietrajecten blijkt dat een stimulerende ambiance en participatie in een wetenschappelijke gemeenschap de kans op een succesvolle promotie vergroten.
Alleen thuis op een zolderkamertje werken
Ook wordt er aandacht geschonken aan de
aan een promotieonderzoek is een idee-fixe.
interactie met het werk van de promovendus en de
Het CRK heeft daarom een wetenschappelijke
gevolgen voor haar of zijn privéomstandigheden.
thuisbasis gecreëerd met volledig toegeruste
Een keer per week is er een promovendi-lunch
werkplekken, een huisbibliotheek en toegang tot
bij het Centrum Regionale Kennisontwikkeling.
de digitale wetenschappelijke catalogi. Iedere
Tijdens deze bijeenkomst presenteert een
duale promovendus heeft een eigen werkplek
promovendus de vorderingen van haar of zijn
waar zij of hij in alle rust aan het proefschrift kan
onderzoek aan de gehele groep promovendi, de
werken. Tussen de promovendi en wetenschappers
staf van het Centrum en de decaan van Campus
wordt regelmatig van gedachten gewisseld.
Den Haag, prof. dr. Jouke de Vries. Bij de lunch
Dankzij de uiteenlopende vakgebieden komt er
worden regelmatig promotores en andere
interdisciplinaire intervisie tot stand.
wetenschappers uitgenodigd.
10
11
Cursussen Afhankelijk van opleiding, ervaring en competenties worden aan de duale promovendus
CarelTielenburg Carel Tielenburg (51)
Functie Docent integrale veiligheidskunde, De Haagse Hogeschool
Promotieonderzoek Complexiteit van integrale veiligheidsvraagstukken
opleidingsmogelijkheden geboden. Er wordt uiteraard gebruik gemaakt van het ruime collegeaanbod van de Universiteit Leiden en de PhD-opleidingen van de Leidse graduate schools. Daarnaast heeft het CRK, speciaal voor de behoeften van de groep duale promovendi, cursussen ontwikkeld in argumentatieleer, wetenschapsfilosofie en methodologie. Enkele voorbeelden:
Promotor Prof. dr. Jouke de Vries, hoogleraar Bestuurskunde
“Ik ben van huis uit bestuurskundige en ik pas mijn kennis van de bestuurskunde toe op integrale veiligheidsvraagstukken. Veiligheid is tegenwoordig vooral een
Cursus Argumentatieleer
de belangrijkste wetenschapsfilosofische
Dr. Willem Koetsenruijter, universitair
discussies wordt gevoeligheid voor deze
docent Journalistiek & Nieuwe Media,
materie overgebracht. De theorie wordt zoveel
behandelt in de cursus Argumentatieleer
mogelijk verduidelijkt aan de hand van concrete
de zogenaamde kentekenregistratie, een hulpmiddel dat de politie gebruikt
diverse argumentatietechnieken en de vele
voorbeelden uit de eigen onderzoekspraktijk van
bij de opsporing van verdachten. Aan de opslag en het gebruik van gegevens
verschijningsvormen van drogredeneringen.
de promovendi.
zijn beperkingen gesteld vanwege privacybescherming en dat maakt het een
Daarnaast wordt uitgebreid aandacht besteed
kwestie van informatie verzamelen en analyseren. Dat blijkt bijvoorbeeld bij
complex proces. In mijn promotieonderzoek wil ik doorgronden hoe om
aan de eigen teksten van de promovendi.
Begeleiding en advies methodologie Dr. Huib Pellikaan, universitair docent
wordt gegaan met de complexiteit van integrale veiligheid. Cursus Toegepaste Wetenschapsf ilosof ie
Politicologie, begeleidt en adviseert promovendi
Drs. Richard ’t Hart, coach en docent bij
bij de methodologische opzet en uitvoering van
kan ik niet rustig werken. Daar zou ik een bordje op de deur moeten hangen
het CRK, doceert de cursus Toegepaste
hun onderzoek.
met ‘niet storen’, maar dat past niet bij de cultuur die daar heerst. Bij het CRK
Wetenschapsfilosofie. Aan de hand van
De omgeving van het Centrum Regionale Kennisontwikkeling werkt daarbij heel stimulerend. Het is een mooi biotoopje. Op de hogeschool
zijn stilteruimtes. Niemand gaat zitten bellen. Het zijn echt twee verschillende werelden. Daarnaast worden ook cursussen aangeboden. Ik vond met name de cursus Argumentatieleer een echte must. Alle promovendi volgen de cursus en het eigen onderzoek is het uitgangspunt. We analyseerden de argumentatiestructuur van onze eigen teksten. We vroegen ons af of de argumentatielijn helder, duidelijk en verdedigbaar was. Ik kijk nog regelmatig in de studieboeken die we toen kregen.”
Promotor en Decaan Campus Den Haag
Promotiecontract
Prof. dr. Jouke de Vries
Met de duale promovendus en werkgever wordt door de Universiteit Leiden een
Hoogleraar Bestuurskunde
promotiecontract afgesloten waarin de doelen en het verloop van het duale traject staan beschreven. Het contract wordt afgestemd op de individuele wensen en omstandigheden van de promovendus.
“De doelstelling van het Centrum Regionale Kennisontwikkeling past binnen de strategie van de Faculteit Campus Den Haag om de relatie tussen wetenschap en praktijk te bevorderen. Duale promovendi hebben al een deel van hun carrière achter de rug. Daardoor hebben ze
Het promotiecontract vult de algemene regels
Voor verschillende beroepsgroepen bestaan
van het promotiereglement van de Universiteit
scholings- en onderzoeksfondsen en andere
Leiden aan. Daarnaast wordt ook de financiering
subsidiemogelijkheden waarmee de kosten al dan
ervaring en kennis om te vormen tot een proefschrift. Dat levert een interessant project op.
van het duale programma beschreven. De kosten
niet volledig worden gefinancierd. Het Centrum
Het is mijn ervaring dat duale promovendi enorm gedreven zijn en zeer gemotiveerd. Wat er
zijn afhankelijk van de competenties en kennis
Regionale Kennisontwikkeling bemiddelt hierbij.
wel eens aan schort is de kennis van de methodologie. Die is in de loop der tijd wat weggezakt
van de promovendus. Daarnaast zijn de aard en
en de duale promovendus is ook niet altijd meer op de hoogte van de meest geavanceerde
duur van het promotieonderzoek van invloed.
jarenlang kennis opgespaard en beschikken ze bovendien over een grote hoeveelheid data. Het is voor hen de kunst de tijd en ruimte te vinden in hun drukke agenda’s om al die
methoden en technieken. De extra begeleiding van het CRK bestaat er dan ook uit om die kennis op te frissen. Verder vind ik het heel goed hoe Adriaan in ’t Groen en Richard ’t Hart
Kijk voor meer informatie over de
van het CRK de juiste sfeer en cultuur weten te creëren. Promoveren is meestal een enigszins
promotieonderzoeken van de promovendi
eenzame bezigheid, maar uit ervaring weet ik dat het goed werkt om zo nu en dan bijeen te 12
komen met andere promovendi. Ik ben steeds weer blij verrast over de hoge opkomst bij de
op hun persoonlijke pagina op de website: www.campusdenhaag.nl/crk
13
bijeenkomsten en de wekelijkse lunch van het CRK. Het mooie aan duaal promoveren is dat kennis uit de praktijk binnenkomt bij de universiteit en dat de opgedane kennis zich via het promotieonderzoek weer vertaalt naar de praktijk. Ik ben van mening dat een universiteit in de 21e eeuw zo moet functioneren. De universiteit is het monopolie op kennis kwijt en heeft een andere functie dan in het verleden. Samenwerking met het beroepsveld is van belang. Daarom verrijkt het mijn wetenschappelijk werk dat ik de promotor ben van duale promovendi”
PieterSlaman Pieter Slaman (24)
Promotieonderzoek D e ontwikkeling van de studiefinanciering in haar politieke en staatkundige context
Promotor P rof. dr. Willem Otterspeer, hoogleraar Universiteitsgeschiedenis Faculteit der Geesteswetenschappen
“Tijdens de wekelijks promovendi-lunch bespreken we een onderwerp dat één van ons naar voren brengt. Een tijdje geleden had ik het gevoel dat ik teveel door de bril van staat- en natievorming keek. Ik plaatste het studiebeurzensysteem van koning Willem I volledig in het perspectief van het bevorderen van de vaderlandslievendheid, maar als ik die bril af kon zetten, zou ik misschien gewoon iemand zien die zijn opleiding kreeg. Keek ik nog wel helder naar het onderwerp? Die vraag stelde ik aan de groep en toen kreeg ik veel op- en aanmerkingen. In eerste instantie voelde dat rot, want ik had weken, of zelfs maanden, op één spoor gezeten. Toch ben ik er nu blij mee. In plaats van de tunnelvisie kwam de overzichtsblik weer terug. Die bijeenkomst was een wakeup call om het anders te gaan doen. Het is een voordeel dat het een groep is van ruim dertig promovendi met verschillende disciplines en achtergronden. Je kunt je voordeel doen met werkwijzen van andere disciplines. Daarnaast zijn veel deeltijdpromovendi wat ouder. Het zijn mensen met levenswijsheid en jarenlange werkervaring. Dat merk je. Wij als groep vormen met elkaar een gemeenschap en dat motiveert omdat je elkaar in de gaten houdt. We zitten in hetzelfde schuitje en in positieve zin leg je op die manier druk op elkaar.”
Het centrum stelt aan elke duale promovendus een
verantwoordelijk voor het onderzoek van
persoonlijke coach beschikbaar. De persoonlijke
promovendi. De promotor staat borg voor de
coach begeleidt de kandidaat bij de ontwikkeling
wetenschappelijke kwaliteit van het werk van de
van het voorlopige onderzoeksplan en biedt zo
promovendus.
nodig aanvullende opleiding aan. De coach van het CRK let daarnaast op de speciale
De keuze van de juiste promotor en de goede
condities voor duale promovendi, op de interactie
graduate school van de Universiteit Leiden is van
met de beroepspraktijk en op de voortgang van het
belang voor het succes van een promotietraject.
promotieproces.
De keuze wordt gemaakt op basis van de totstandkoming van de eerste, dan nog globale
De keuze van de promotor
opzet van het onderzoeksplan. Het Centrum
De leiding van de begeleiding van de promovendus
Regionale Kennisontwikkeling begeleidt de
ligt altijd bij de promotor. De Wet op het Hoger
kandidaat-promovendus daarbij.
Onderwijs bepaalt wie als promotor kan optreden;
De wekelijkse promovendi-lunch 14
15
Fasen duale doctoraatprogramma
wie het ius promovendi heeft. Dat recht hebben
Fase 2: de voorbereidende fase
uitsluitend hoogleraren van een universiteit.
Na de oriëntatiefase volgt de voorbereidende fase.
De Universiteit Leiden heeft zo’n 580 hoogleraren.
Het fundament voor het proefschrift wordt gelegd
Deze zijn naar wetenschapsdisciplines in
in deze gemiddeld eenjarige periode. In de eerste
faculteiten en graduate schools georganiseerd.
plaats wordt geleerd hoe een onderzoeksplan
De graduate schools richten zich op
wordt ontworpen. Als het onderzoeksthema een
wetenschappelijk onderzoek. Daarom zijn
eerste uitwerking heeft gekregen wordt contact
zij binnen de universitaire organisatie
gezocht met een beoogd promotor. Samen met
LaurensRaymakers
Fase 1: de oriëntatiefase
Een ander belangrijk aspect van de intake is het
Essentieel voor het slagen van een
beoordelen van de mogelijkheden die de kandidaat
promotieonderzoek is overeenstemming tussen
heeft om aan zijn of haar proefschrift te werken.
de wensen en verwachtingen van de kandidaat-
Een doel van het duale doctoraatprogramma is
promovendus en diens mogelijkheden. Kan de
in een zo kort mogelijke tijd met een zo groot
universiteit de kandidaat bieden wat zij of hij
mogelijk succes aan het proefschrift te werken.
wil en verwacht? Beschikt de kandidaat over de
In deze intensieve periode is het de bedoeling
competenties en mogelijkheden om een onderzoek
dat het promotieonderzoek de hoofdactiviteit
in samenhang met de beroepspraktijk op te zetten,
van de promovendus is. Tijdens de intake wordt
“Mijn onderzoek komt voort uit verbazing. Al sinds het einde van de Tweede
uit te voeren en uiteindelijk een proefschrift
besproken hoe stap voor stap aan het slagen van
Wereldoorlog wordt zonder resultaat gesproken over een andere inrichting van het
te schrijven? Deze vragen dienen tijdens de
het promotietraject gewerkt kan worden.
Huis van Thorbecke. Steeds lijkt het erop dat iedereen ervan overtuigd is dat het
Functie Stafadviseur van de provinciesecretaris, provincie Zuid-Holland Promotieonderzoek Onveranderlijkheid van het huis van Thorbecke Promotor P rof. dr. Wim Voermans, hoogleraar Staats- en Bestuursrecht Faculteit der Rechtsgeleerdheid
anders moet, maar echt wezenlijk verandert het niet. In mijn promotieonderzoek
oriëntatiefase positief beantwoord te worden alvorens het promotieonderzoek van start kan gaan.
Laurens Raymakers (43)
Opleiding en coaching
probeer ik erachter te komen waarom er toch steeds niets verandert. Mijn sterkste
Afhankelijk van de opleiding en de competenties
focus ligt op de provincie, omdat het de middenverdieping van het Huis van
De intake
van de kandidaat wordt een opleidingsadvies
Thorbecke is en als het ware klem zit. Ik werk bij de provincie, dus heb ik er veel
Tijdens het eerste gesprek met de kandidaat-
gegeven. Als het onderzoeksthema in dit stadium
mee te maken. Inmiddels ben ik in de dissertatiefase aanbeland. Het doen van
promovendus wordt nagegaan of de plannen van
al voldoende houvast geeft gebeurt dat in
promotieonderzoek is wel anders dan ik had verwacht. Het is eigenlijk drie
de kandidaat kansrijk zijn. Enerzijds is van belang
samenspraak met een beoogd promotor. Bezien
keer de letter L. Het is ten eerste leuk, omdat je de tijd neemt om je ergens in te
dat het onderzoeksvoorstel aansluit bij de gevolgde
wordt of onderdelen van de Leidse opleidingen
verdiepen. Het is tegelijkertijd ook lastig omdat ik het erg moeilijk vind om mijn
opleiding en de beroepservaring. Anderzijds wordt
aangeboden kunnen worden of dat op een andere
dagelijkse werk los te laten. De dynamiek in mijn baan bij de provincie is vrij
beoordeeld of het onderzoeksthema verbonden
manier een eventueel aanwezig ‘kennistekort’
fors. Als ik er niet ben op donderdag en vrijdag gebeurt er van alles. Op maandag moet
kan worden met de expertise van één van de
kan worden opgeheven. Deze aanpak kan gericht
ik echt een rondje lopen en vragen wat er allemaal aan de hand is. Ook tijdens mijn
hoogleraren van een graduate school van de
zijn op een enkele kandidaat of op een groep
schrijfdagen kan ik het niet laten om toch mijn mail te lezen en snel een berichtje te
Universiteit Leiden.
kandidaten met vergelijkbare kennisbehoeften.
sturen. Dat is mijn grootste struikelblok. De derde L is die van leerzaam. Gelukkig is die zo belangrijk dat de balans tussen leuk en lastig - die altijd wankel is - doorslaat naar de goede kant. Ik maak een verdiepingsslag en leer andere vaardigheden. Het promotieonderzoek levert veel op voor mijn persoonlijke ontwikkeling.”
haar of hem wordt het globale onderzoeksplan
samenhang hiermee worden afspraken gemaakt
Fase 3: de dissertatiefase
Ook in deze fase is het belangrijk dat er focus
uitgewerkt tot een definitieve opzet. In deze fase
over de thuisbasis van de promovendus. Dit
Na de voorbereidende fase kan het promotietraject
en concentratie kan ontstaan. Daarom moet
wordt met de promotor wederom bezien of de
kan de graduate school van de promotor zijn of
worden doorlopen in twee tot drie jaar. De
de beschikbare tijd voor het proefschrift (de
kandidaat zich verder moet ontwikkelen voor
het Centrum Regionale Kennisontwikkeling.
promovendus besteedt vijftig procent van haar of
dissertatie) worden gebundeld in aaneengesloten
de volgende fase. De ontbrekende kennis bij de
Uitgangspunt daarbij is dat de promovendus zijn
zijn werkuren aan het promotietraject. Daarnaast
perioden. De uiteindelijke duur van deze fase
kandidaat-promovendus wordt aangevuld door
doctorstitel behaalt bij een graduate school van de
wordt door de promovendi een wekelijkse
hangt af van de competenties van de promovendi
middel van opleiding en training. Er worden
Leidse Universiteit.
investering gedaan van ongeveer 10 uur van de
en de opzet van het onderzoek. Het doel is een
eigen vrije tijd en een enkele week vakantie.
compact en zo kort mogelijk traject.
zowel groepsgewijze als individuele sessies georganiseerd. Deze ingrediënten zorgen er voor
De voorbereidende fase neemt twintig tot vijftig
dat er na afsluiting van de voorbereidende fase een
procent van de werktijd van de duale promovendus
uitgewerkt onderzoeksplan ligt.
in beslag, plus tien uur eigen tijd per week en een enkele week vakantie. Belangrijk is dat er focus
Tien stappen naar de doctorstitel
De voorbereidende fase van het duale
en concentratie kan ontstaan. Daarom moet de
doctoraatprogramma wordt afgesloten met een
beschikbare tijd voor het promotieonderzoek
uitgewerkt en gedetailleerd onderzoeksvoorstel.
worden gebundeld in aaneengesloten perioden.
Oriëntatiefase (enkele weken tot maanden)
Alleen als de beoogd promotor met dit
Dit kunnen een aantal aaneengesloten dagen per
Stap 1: Verkenning van onderzoeksthema,
voorstel instemt, kan aan het daadwerkelijke
week zijn, maar ook een aantal aaneengesloten
benodigde opleiding en training,
promovendus door promotor, instemming
promotietraject worden begonnen en zorgt de
weken of maanden, waarin de duale promovendus
verkenning van financiering, van
van werkgever en/of financiers hiermee.
promotor ervoor dat het onderzoek in haar
de mogelijkheid heeft om zich volledig op het
beschikbaarheid 50% werktijd en overige
Besluit toelating tot dissertatiefase.
of zijn graduate school wordt verankerd. In
promotieonderzoek te richten.
voorwaarden duaal promotietraject.
16
17
MargrietKrijtenburg Margriet Krijtenburg (51)
Functie Docente Spaans aan de Academy for European Studies and
Communication Management, De Haagse Hogeschool Promotieonderzoek Schumans Europa Promotor Prof. dr. Paul Cliteur, hoogleraar Encyclopedie van de Rechtswetenschap
Stap 5: Instemming beoogd promotor met opzet onderzoek en aanvaarding van
Eerste beoordeling door directeur CRK.
Dissertatiefase (2 tot 3 jaar)
De oriëntatiefase vindt plaats in een
Stap 6: Aanwijzing van de promotor door decaan
informele setting, zonder kosten en
en inschrijving als promovendus bij een
verplichtingen.
Leidse graduate school.
Stap 2: Vervaardigen van startdocument door
Stap 7: Elk jaar formeel evaluatiegesprek
kandidaat-promovendus met hoofdlijnen
met promotor en directeur CRK over
onderzoeksplan, (voorlopige) keuze
voortgang en bereikte resultaten.
wetenschapsdiscipline en verkenning
Speciaal aandachtspunt daarbij is de
mogelijke promotor.
combinatie met de beroepspraktijk. Zo
Stap 3: Instemming van directeur CRK, werkgever
nodig afspraken over compensatie van te
en/of financiers met startdocument.
beperkte tijdsbesteding of extra tijd om
Besluit tot toelating tot voorbereidende
proces te kunnen versnellen. Opleiding,
“Ik ben altijd gefascineerd geweest door de eenwording van Europa. Een aantal jaar geleden
fase. Afsluiting promotiecontract tussen
training en coaching. Jaarlijks besluit over
organiseerde ik, samen met anderen, op De Haagse Hogeschool een succesvolle Europa-dag
kandidaat-promovendus, werkgever en
al dan niet continuering.
Faculteit der Rechtsgeleerdheid
over onder andere Robert Schuman, die ook wel de vader van Europa wordt genoemd.
directeur CRK.
laat je natuurlijk niet schieten. Ik was de eerste promovenda bij het Centrum Regionale Kennisontwikkeling en het voelde meteen heel vertrouwd. Er werd gevraagd welke boeken ik nog nodig had en die werden direct besteld. Er kwam ook regelmatig even iemand kijken hoe het ging. Dat vond ik bijzonder. Het was in het begin heel intiem,
Voorbereidingsfase (0,5 tot 1,5 jaar) Stap 4: Uitwerking startdocument door kandidaat-promovendus tot onderzoeksopzet; eerste contact met
maar je zag het Centrum ook gelijk al groeien. Inmiddels zit ik in de eindfase van mijn
beoogd promotor. Opleiding, training en
onderzoek. Ook in de toekomst blijf ik bezig met dit onderwerp. Ik sprak onlangs met
coaching. Halfjaarlijkse formele evaluatie
een Europarlementariër, die mij vertelde dat de parlementariërs nauwelijks meer weten
met besluit van directeur CRK over al dan
wat de oorspronkelijke idee is achter de eenwording van Europa. Daar hebben ze ook
niet voortzetting van voorbereidende fase.
helemaal geen tijd voor. Het is altijd maar racen, racen en hot items oplossen. De kijk op Europa is veranderd de laatste jaren. Ik zie dat ook bij mijn studenten. De economie staat nu voorop, terwijl het oorspronkelijk bedoeld is als middel om tot politieke eenwording te komen ten bate van het individu en zo vrede en veiligheid te garanderen. Hopelijk draagt het proefschrift bij aan een heroverweging van Schumans visie op de Europese eenwording, zijn tijdloze referentiekader en daarmee aan een herziening van bepaalde Europese beleidslijnen. Met studenten op de hogeschool heb ik het tijdens mijn lessen Spaans ook vaak over mijn onderzoek. Als het even kan wil ik het erover hebben. De studenten zeggen wel eens; zullen we hier maar posters van Schuman gaan ophangen?”
Stap 8: Goedkeuring manuscript door promotor. Stap 9: Aanvaarding manuscript door
Na afloop vroeg de lector of ik een proefschrift over Schuman wilde schrijven. Zo’n kans
promotiecommissie. Stap 10: Verdediging en promotie.
Promovendus
Werkgever
Esmeralda Vergeer (29)
Ben Schuttenbeld (45)
Beleidsadviseur Kamer van Koophandel
Directeur Regiostimulering Kamer van Koophandel Den Haag
18
“Ik ben bedrijfsjurist en werk nu bijna vijf jaar bij de
“Als voorwaarde voor het promotieonderzoek van Esmeralda
Kamer van Koophandel. Het werk bevalt mij, omdat de
is gesteld dat het iets moet opleveren voor het regionale
KvK de schakel vormt tussen overheid en bedrijfsleven.
bedrijfsleven. Dat is immers onze taak als Kamer van
Die ‘spin in het web’-rol maakt mijn werk heel concreet
Koophandel. Wij stimuleren de regionale economie zodat
en praktijkgericht. Een belangrijk aandachtspunt is de
ondernemers verder kunnen.
vermindering van regeldruk voor ondernemers. De rol van
De insteek om in het kader van vermindering van de
de KvK is onder andere om gemeenten te stimuleren om
regeldruk nader te kijken naar het welstandsbeleid, juich ik
obstakels aan te pakken waar ondernemers last van hebben.
dan ook zeer toe. Welstandsbeleid is voor veel ondernemers
Voor bepaalde thema’s is nog geen oplossing voor handen
die nieuwbouw willen plegen een flinke hobbel om te nemen
en in samenwerking met de Universiteit Leiden en De
in het bouwproces. Als we door de inzet van wetenschappelijk
Haagse Hogeschool doet de KvK daar nu onderzoek naar.
onderzoek boven tafel krijgen hoe dat beter kan voor
Ik ben een van de duale promovendi binnen dit project en
ondernemers, dan zijn we goed bezig. Daarnaast vind ik
mijn promotieonderzoek richt zich op de regeldruk in het
het belangrijk dat de ondernemers rechtstreeks betrokken
gemeentelijke welstandsbeleid (regelgeving over de uiterlijke
worden bij het promotieonderzoek om zo dicht mogelijk bij
verschijning van gebouwen, red.). Het onderzoek wordt door
19
de dagelijkse praktijk te kunnen blijven.
mij praktijkgericht ingestoken en ik zoek heel bewust de
Kortom, ik verwacht veel van het promotieonderzoek van
samenwerking met de ondernemers.
Esmeralda. Het promotietraject neemt de helft van haar
Met de inbreng vanuit het bedrijfsleven breng ik de
werktijd in beslag. De andere helft van haar werktijd is zij ook
knelpunten in beeld en werk ik toe naar manieren om
bezig met het verminderen van regeldruk voor ondernemers.
deze aan te pakken. Het wetenschappelijke onderzoek
Beide activiteiten kunnen elkaar prima versterken. Voor
zal uitmonden in aanbevelingen om het proces van
Esmeralda is dit een mooie nieuwe stap in haar carrière bij
welstandsbeleid te verbeteren. Zo kunnen ondernemers
de Kamer van Koophandel. Wij hopen haar op deze manier
optimaal gebruik maken van de kennis en expertise die de
langer te boeien en te binden. Bovendien verwachten wij als
universiteit en de hogeschool in huis hebben. Met de KvK
werkgever voordeel te hebben van de promotie-ervaring die
als verbindende schakel. Voor mijn onderzoek is het een
Esmeralda gaat opdoen. Ik wens Esmeralda dan ook veel
voordeel dat ik al een aantal jaar rondloop in het ‘regeldruk-
succes met haar promotieonderzoek.”
wereldje’. Mijn onderzoek kan een nieuwe wending geven aan de discussie over de welstand. De praktijkgerichte insteek past erg bij mij. Juist omdat mijn onderzoek voorziet in een behoefte vanuit de praktijk word ik er erg enthousiast van.” Promotieonderzoek Regeldruk in de welstand
Innovatie en de rol van de regio Nederland kampt met een kennisparadox. Er is voldoende hoogwaardige kennis aanwezig, maar die kennis vindt moeilijk haar weg naar industriële activiteiten of maatschappelijke toepassingen. De overheid heeft daarom enkele jaren geleden besloten tot een aanscherping van het Nederlands innovatiebeleid. De regio wordt hierbij beschouwd als een factor van belang. Innovatieve en regionale economische groei
beroepspraktijk staat daarbij centraal, zodat
ontstaan eerder als kennisintensieve bedrijven en
nieuwe vormen van interactie tussen praktijk
instellingen in elkaars nabijheid gevestigd zijn en
en theorie opbloeien. Deze duale opzet spreekt
samenwerken. Als reactie hierop ontstaat open
een nieuw type onderzoeker aan. De nieuwe
innovatie, waarbij innovatieprocessen in bedrijven
onderzoeker wil zich wetenschappelijk verdiepen,
en organisaties tot stand komen door interactie
maar houdt directe binding met de praktijk. De
met andere partijen. De Universiteit Leiden speelt
duale promovendus functioneert zo als katalysator
in op de kracht van open innovatie. De universiteit
voor innovatie. Nieuwe kennisketens zijn daarvan
vervult een nieuwe rol van open, vraaggestuurde,
het resultaat.
ondernemingsgerichte kennisinstelling, naast haar klassieke rol waarin de dynamiek van de
Het CRK werkt samen met kennisintensieve
wetenschap centraal staat.
bedrijven en instellingen. Het CRK en partners ontwerpen, werven, bemiddelen en werken samen
20
Het Centrum Regionale Kennisontwikkeling
bij dissertatieonderzoek. Voor verschillende
(CRK), een samenwerking tussen de Universiteit
beroepsgroepen en beroepssectoren bestaan
Leiden en de Kamer van Koophandel Den
scholing- en onderzoeksfondsen en andere
Haag, zorgt sinds 2008 voor een vernieuwende
financieringsmogelijkheden.
21
innovatieaanpak door het aanbieden van duale promotiemogelijkheden. De duale promovendus,
Enkele voorbeelden van participerende
een talentvolle docent of kenniswerker,
organisaties zijn Kamer van Koophandel Den
legt de verbinding tussen wetenschap en de
Haag, De Haagse Hogeschool, Hogeschool Leiden,
beroepspraktijk.
NL Octrooicentrum, Hogeschool Rotterdam, Provincie Zuid-Holland, Hotelschool Den Haag,
Door een duale opzet van werken en promoveren
het Montesquieu Instituut, de HBO-Raad en Boar
ontstaan nieuwe relaties tussen beroepspraktijk
Consultants. Zie voor een actueel overzicht onze
en onderzoek. De onderzoeksvraag vanuit de
website: www.campusdenhaag.nl/crk. Locatie Lange Houtstraat: het Centrum Regionale Kennisontwikkeling Contactinformatie
Agentschap NL Ministerie van Economische Zaken, landbouw en Innovatie
Voor meer informatie over duaal promoveren
Bezoekadres
en samenwerkingsmogelijkheden kunt u
Universiteit Leiden – Faculteit Campus Den Haag
contact opnemen met het Centrum Regionale
Centrum Regionale Kennisontwikkeling
Kennisontwikkeling.
Lange Houtstraat 11 2511 CV Den Haag
Tel.:
070 - 800 9589
E-mail:
[email protected]
Postadres Universiteit Leiden – Faculteit Campus Den Haag
Bij geen gehoor kunt u contact opnemen met
Centrum Regionale Kennisontwikkeling
het algemene nummer van Campus Den Haag.
Postbus 13228 2501 EE Den Haag
Tel.:
070 - 800 9500
Actuele informatie: www.campusdenhaag.nl/crk
www.campusdenhaag.nl/crk
