Werk heeft ook geen pauzeknop

3 maart 2016 “Geef zwakbegaafden betere zorg”

39ste Jaargang • nr. 21

Pagina 7

Kleuterleidster worden dankzij de jaren-vijftigloopbaantest

Beleggende studenten: ‘Ik check elke vijf minuten de beurskoersen’

Tuinbroeken of netkousen? Vrouwenclubjes aan de Universiteit Leiden

Pagina 2

Pagina 3

Pagina 8-9

Werk heeft ook geen pauzeknop Docenten zijn verdeeld over het opnemen van colleges Studenten zijn blij dat ze thuis rustig hoorcolleges kunnen terugkijken, maar een deel van de docenten verfoeit de weblectures. Bij de Rechtenfaculteit van de Vrije Universiteit gaan de camera’s uit, omdat de zalen leeg blijven. Volgt Leiden? Of omarmt de universiteit de digitale docent? DOOR VINCENT BONGERS. De rechtenfaculteit van de VU begon in 2011 met het opnemen van colleges, maar sinds dit collegejaar bouwt ze het weer af. ‘We zagen indertijd dat sommige studenten in zelfgemaakte opnamen handelden. Toen besloten we zelf opnamen aan te bieden’, vertelt Prof. Hemme Battjes van het Amsterdamse rechtenbestuur. ‘Dat had echter onbedoelde neveneffecten. Er gingen nog vrij weinig mensen naar het college, en het werkt verkeerd studiegedrag in de hand. Een gedeelte van de studenten ging in korte tijd alles beluisteren, maar het is juist van belang dat je de studie goed indeelt. Het aanbieden van de weblectures geeft een verkeerd signaal af.’ Battjes: ‘Het afschaffen werkt: er komen veel meer studenten naar de hoorcolleges. Al moet ik wel eerlijk zeggen dat we geen significante verschillen zien in de tentamencijfers.’ Hoe denken Leidse studenten daarover? ‘Het zou niet fijn zijn als Leiden het voorbeeld van de VU volgt’, zegt Mireille van Dijk (20), derdejaars rechten en eerstejaars psychologie. ‘Oh, nee, nee, nee, dat moeten ze zeker niet doen’, beaamt Michelle Griffioen, derdejaars criminologie en eerstejaars psychologie. Van Dijk: ‘Ik ga bijna altijd wel naar college, maar ik maak ook best vaak gebruik van de opnamen. Ik kijk terug als ik een keer niet kan. Of als het een moeilijk vak is, dan is de mogelijkheid tot herhaling best prettig. Bovendien zijn er soms twee vakken

op hetzelfde tijdstip. Dan is het wel fijn dat je de colleges op een scherm kunt volgen.’ Griffioen: ‘Het is prettig om thuis lekker op mijn gemak te kijken. Sommige docenten praten snel, dan is het handig om ze even stil te kunnen zetten. Zo kun je veel makkelijker heldere aantekeningen maken. Het duurt wel langer, en het is verleidelijk om niet alles in een keer af te kijken.’ De meningen van Leidse docenten over de collegefilmpjes zijn verdeeld. ‘Het aanbieden van weblectures is nauwelijks meer terug te draaien, mocht je dat al willen’, zegt hoogleraar staats- en bestuursrecht Ymre Schuurmans. ‘We hebben ooit een onderzoekje laten doen naar welke onderwijsvormen studenten belangrijk vinden. Het terugkijken van colleges stond met stip op één.’ De weblectures hebben een ont-

Alle studenten moeten profiteren

Declareren scherper Troffels, schepjes en Aanpak roddelen: gecontroleerd Haags actieplan Far Cry Primal

Meer contacturen, bijvoorbeeld in de vorm van werkgroepen, daar mogen de middelen uit het leenstelsel naartoe, als het aan de universiteitsraad ligt.

De ene universiteitsbestuurder declareert 100 euro, een ander 72.000. Dat komt door een gebrek aan duidelijke declaratiereglementen.

Pagina 4

Pagina 4

zettend grote invloed, aldus Schuurmans. ‘In het eerste jaar is veel verplicht, dus dan is er geen sterk effect. Maar bij vakken als staats- en bestuursrecht in het tweede jaar, en bestuursprocesrecht in het derde jaar, zie ik een enorme terugloop. Het komt voor dat bij een vak dat door 350 studenten wordt gevolgd, er maar zestig daadwerkelijk in de zaal zitten. En ik vind reacties uit de zaal belangrijk. Doordat er minder studenten in de zaal zitten, weet je steeds minder goed of je college aansluit op de belevingswereld van studenten.’ ‘Niet alle studenten komen’, stelt hoogleraar straf- en procesrecht Jan Crijns. ‘Dat was altijd al zo. Ik zie geen enorme leegloop sinds we de opnamen aanbieden. Er is wel een effect, maar het is niet erg groot. Het is zelfs mogelijk dat studenten die toch al niet kwamen, nu alsnog de

Een groep Leidse archeologen zamelt geld in voor hun boek over games en archeologie. ‘Niemand zegt dat we dit niet moeten doen.’

Pagina 5

colleges bekijken. Mogelijk haalt een aantal studenten die de hoop al hadden opgegeven zo alsnog de studie.’ Schuurmans vermoedt dat een opgenomen college minder goed overkomt dan het echte werk: ‘Je probeert een leuk verhaal te vertellen, maar het is geen tv. Als je een college terugkijkt, kan het best supersaai zijn. Het lijkt me ook lastig om er thuis de aandacht bij te houden.’ Er zijn op de rechtenfaculteit ook fervente tegenstanders van de weblectures. ‘Een college volgen in de zaal is een goede oefening’, zegt Andreas Kinneging, hoogleraar rechtsfilosofie. ‘Je moet goed luisteren. Con-cen-tra-tie! Die attention span trainen. Als een student straks een baan heeft, moet hij of zij alles ook in een keer begrijpen. Dan kun je ook niet terugspoelen of de zaak stilzetten. Het werkelijke leven heeft geen

pauzeknop.’ Toch zet Kinneging zijn colleges op blackboard. ‘Dat is hier de usance en die volg ik. Maar eigenlijk wil ik ermee ophouden.’ Volgens Michael Klos, die rechten studeert en ook de master management van de publieke sector volgt, zijn de opgenomen colleges juist een uitstekend middel om studenten meer vrijheid te geven. ‘Als je weblectures niet aanbiedt, smoor je de creativiteit bij studenten’, vindt hij. ‘Die willen graag stages lopen, of bij een andere universiteit een vak volgen. Vaak kun je dan niet bij een college in Leiden aanwezig zijn. Dan is het van belang dat je op weblectures kunt terugvallen. Door het studievoorschot moeten studenten vaker werken. Dat maakt het nog belangrijker dat de colleges beschikbaar zijn. Ook belangrijk: voor studenten met een functiebeperking zijn de opnames echt een uitkomst.’ In januari werd er in de faculteitsraad gesproken over het opnemen van de colleges. ‘Ons beleid is: vasthouden aan de ingeslagen weg’, zei Peter van Es van het rechtenbestuur toen. ‘Dat betekent dat alle grote colleges verplicht worden opgenomen en uiterlijk twee weken voor het tentamen worden gepubliceerd. Het was al een moeizame bevalling om iedereen op dit punt mee te krijgen. Als we dat nu weer loslaten wordt het een rommeltje. We moeten geen verwarring scheppen.’ De meeste vakken publiceren de opnamen in de week van het college. Maar er zijn docenten die wachten tot twee weken voor het tentamen. Klos: ‘Twee weken voor het tentamen is nog net acceptabel. Maar het is al problematisch, zeker als je voor drie vakken tentamen moet doen. Maar sommige vakken zetten de lectures nog later online. Dan verschijnen drie of vier dagen voor een tentamen de colleges. Dat is ronduit belachelijk.’ Lees verder op pagina 5

Faculteitsbestuur: ‘Er zitten heel concrete punten in. Dus niet alleen met elkaar praten of met z’n allen bomen knuffelen.’

Pagina 5

Bandirah Pagina 12

2  Mare · 3 maart 2016 Geen commentaar

Loopbaantest DOOR MARLEEN VAN WESEL Schilder je graag kozijnen? Zou je de auto van je tante willen verkopen? Vind je het leuk om boodschappenlijstjes te maken? Bestudeer je graag planeten? Zou je in een band willen spelen? Glas wegbrengen naar de glasbak? Vogelhuisjes maken? Een potje schaken op de computer? En een geldwagen besturen, spreekt je dat aan? Oftewel: wat wil je eigenlijk met je leven? Want dit zijn de vragen uit de loopbaantest van de Studenten Loopbaan Service van Geesteswetenschappen. De test is gratis, tot een half jaar na je afstuderen. Uitstekend moment om je als geesteswetenschapper af te vragen of je niet liever planeten zou bestuderen. Na 180 keer plusjes en minnetjes invullen, en even ouderwets aankruisen of je man of vrouw bent, rollen er zes eigenschappen uit, die in meer of mindere mate op jou van toepassing zijn, zoals praktisch of ondernemend, en een lijst voorbeeldberoepen. De uitkomsten zijn volgens een vijftien pagina’s tellend rapport ‘bepaald op basis van jarenlange ervaring in loopbaanbegeleiding en onderzoek’. Minstens sinds de jaren vijftig, vermoedelijk. En niet alleen omdat voor de ‘praktisch-mensgerichte’ levenstwijfelaar bedrijfsleider videotheek als droombaan wordt voorgesteld. Ook een praktischmensgerichte suggestie namelijk: boerin. Om boer te worden, moet je juist praktisch-ondernemend zijn. Zonder bh onder je overall is het bestieren van een boerenbedrijf immers een heel andere tak van sport. Een keurige

disclaimer weliswaar: de test biedt geen kant en klaar antwoord op de vraag: wat moet ik worden? Het gaat om ‘stereotype voorbeeldberoepen’. Nou, inderdáád. In de kinderopvang werken volgens het rapport blijkbaar alleen leidsters en in het verpleegtehuis verzorgsters. Of misschien is meewerkend echtgenote meer iets voor je? In de faculteitsraad van Geesteswetenschappen werd laatst al terecht gefoeterd op de seksistische uitkomsten van de loopbaantest. Tja, schieten op achterhaalde genderpatronen is nog altijd veel te gemakkelijk scoren, helaas. (Zie ook pagina 8-9.) Maar dat is niet het enige waar het aan schort. Uit de test kan ook komen dat het beroep van advocaat, arts of piloot perfect bij je past. Hoe dat blijkt uit een voorliefde voor kozijnen schilderen en een frequente gang naar de glasbak: geen idee. Maar moet ik me nou vers uit het zweetkamertje alweer laten omscholen? Zeker na de invoering van het leenstelsel en al helemaal nu banken überhaupt geen leningen meer willen verstrekken voor pilotenopleidingen, zou ik voor de zekerheid een vliegsimulator adviseren. Zo’n ding is duur, en ook een beetje kolossaal in de gang van het Lipsius, dat toch al uit z’n voegen barst. Dat snap ik ook wel. Toch mag er heus wel íets geïnvesteerd worden in verbetering van de loopbaantips. Arbeidsmarktvoorbereiding wordt namelijk gemist door studenten, zo kwam ter sprake in het universiteitsraadsoverleg over de bestemming van het studievoorschot. Dat moest het net afleggen tegen meer contacturen. (Zie p. 4-5.) Maar een kleine update van de huidige test lijkt me wel het minste. Want het zijn wél reële vragen, die de test verder stelt: Ben je graag onderweg? Wil je reizen? Opgaan in de ruige natuur? De expert uithangen? Complexe problemen oplossen? Opkomen voor mensenrechten? Heb je veel fantasie? Houd je van orde? Of juist niet? Wil je belangrijk worden? Of rijk? Wat wil je eigenlijk met je leven?

Colofon Redactie-adres Reuvensplaats 3, 2311 BE Leiden Postbus 9500 2300 RA Leiden Telefoon 071–527 7272 Website mareonline.nl E-mail [email protected] De redactie is op vrijdag gesloten. Oplage circa 15.000 Hoofdredactie

Frank Provoost [email protected] Redactie

Vincent Bongers [email protected] Bart Braun [email protected] Petra Meijer [email protected] Marleen van Wesel [email protected] Isa de Grood (stagiaire) [email protected] Medewerkers

Laura Kervezee • Monica Preller • Esha Metiary • Marc van Oostendorp • Benjamin Sprecher • Tim Meijer Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Dokwerk Communicatie Art direction en vormgeving Marcel van den Berg Drukwerk Rodi Rotatiedruk, Broek op Langedijk Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • Prof. dr. F. Israel (vicevoorzitter) • Birgül Açiksöz • Joline Cramer • drs. Bart Funnekotter • drs. Malou van Hintum • mr. Folkert Jensma • Merian Kuipers • Josephine Say • Prof. dr. Nico Schrijver • Marieke Vinkenoog • Dr. Hans Vollaard • Christian van der Woude Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op IBAN NL68RABO0103257950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200092091) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar [email protected]. Studenten betalen €25. Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden. Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel. Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272. Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn. ISSN 0166-3690

Column

Planet 50-50 Aanstaande dinsdag is het voor de 105e keer Internationale Vrouwendag. De Verenigde Naties hebben dit jaar het thema ‘Planet 50-50 by 2030: Step It Up for Gender Equality’ gekoppeld aan deze heugelijke dag. Zouden we in 2030 écht een ‘Planet 50-50’ hebben? Er is een lange weg te gaan voor het zover is, dat is duidelijk. In ons eigen land hadden we vorig jaar het wettelijke streefcijfer van 30 procent vrouwen in de Nederlandse bedrijfstop moeten halen, maar de teller is blijven steken op een schamele 10 procent. Op de universiteit is het niet veel beter gesteld. Met ons lage percentage vrouwelijke hoogleraren bungelt Nederland onderaan het Europese lijstje. Initiatieven zijn er genoeg. Bijna dagelijks kan je als vrouw een evenement bijwonen dat geheel in het teken staat van De Vrouw en haar kwaliteiten: van multiculturele viering van de Vrouwendag inclusief ‘kleurrijke belevingsroute’ in Leiden tot een driedaagse workshop ‘Next Generation Future Women’ van consultancybureau McKinsey in Parijs. Van de ‘Vrouw & Talent 2016’-dag van accountantskantoor PwC om ‘jouw female power een boost te geven’ tot een workshop ‘Innerlijk leiderschap voor vrouwen’ van Purple Horse Coaching, waar ze ‘met behulp van paarden, die geen oordeel hebben, (...) jouw talenten tot leven gaan brengen.’ Je zou amper meer aan werken toekomen, en zo komt die top natuurlijk nooit in zicht. Zouden dit soort evenementen echt bijdragen aan meer diversiteit op de werkvloer? Aan meer vrouwen aan de top? Volgens mij zijn vrouwen zich best bewust van hun al dan niet aanwezige wiskundeknobbel, kaart-lees-vaardigheden en leiderschapskwaliteiten. Het zijn juist mannen die het glazen plafond hebben gebouwd - daarvoor ontbreekt het ons vrouwen aan technisch inzicht, of niet soms? Het zijn mannen die hun old-boys network in stand houden, want het is wel zo makkelijk om steeds dezelfde vertrouwde gezichten om je heen te hebben. Het zijn

mannen met slappe ego’s die zich gekrenkt voelen als hun vrouw meer verdient dan zij. Mijn voorstel is daarom dat mannen de komende tijd verplicht evenementen gaan bezoeken die nu worden georganiseerd om meer vrouwen aan de top te krijgen. Zo hoppen ze van NWO-dag Pump Your Career, waar de talenten van vrouwen in de wetenschap centraal staan, naar een TEDxWomen bijeenkomst waar ze zullen luisteren naar de unieke manieren waarop vrouwen bijdragen aan het vormgeven van onze toekomst. De speeddate-sessies die nu regelmatig door expertisebureau VHTO worden georganiseerd om meisjes op de middelbare school in contact te brengen met vrouwen die in de techniek werken, worden vanaf nu alleen door jongens bijgewoond. En terwijl de mannen overladen worden met het belang van meer vrouwen aan de top en meer gelijkheid in de samenleving, nemen wij stilletjes hun plekken over. Niet allemaal natuurlijk, maar de helft ongeveer. We vervangen een deel van de topbestuurders en topcommissarissen. We trekken het wettelijke zwangersverlof gelijk, zodat het krijgen van een kind net zo veel effect kan hebben op de carrière van een man als op die van een vrouw. We gummen het verschil in salaris weg, zodat we evenveel verdienen voor hetzelfde werk. Als symbolische daad wisselen we in de senaatskamer van het Leidse Academiegebouw een aantal professorenportretten om voor wat vrouwelijke varianten. En aan het eind van de dag, als vrouw-georiënteerde bijeenkomsten zijn afgelopen en de mannen weer tevoorschijn komen, hun gedachten vol over female power en het belang van diversiteit, weten ze eigenlijk niet beter dan dat wij altijd al op die posities zaten. LAURA KERVEZEE

promoveert bij het Leids Universitair Medisch Centrum

3 maart 2016 · Mare 3 Mensen

Oude kaarten, nieuwe werelden Lekker geo-refereren

‘De universiteit is gewoon vet, mensen zijn hier bezig de wetenschap te veranderen.’

De Universiteitsbibliotheek en het KITLV voegen oude en nieuwe kaarten samen, met een digitale applicatie: ‘Door geschiedenis met technologie te combineren, merk je echt de impact van je werk.’ DOOR ISA DE GROOD Een oude wereldkaart is leuk om te hebben: een koloniale kaart met goudlijst voor in je grachtenpand is een soort statussymbool. Maar geschiedenisstudent Jonathan Bos heeft heel andere plannen met oude kaarten. ‘Met Maps in the crowd doen we dingen met kaarten die nog niet eerder zijn gedaan. We zijn bezig met het ver-

leden, maar met deze nieuwe technologie ontvouwen oude kaarten nieuwe werelden. Het KITLV bezit een grote collectie zestiende- tot negentiende-eeuwse kaarten van voormalige Nederlandse koloniën zoals Indonesië en Suriname. Het project geeft studenten vrij toegang tot de kaarten via een digitale applicatie waar zij, en nu wordt het spannend, lekker kunnen geo-refereren.’ Eh, wat? ‘Oude kaarten worden naast huidige kaarten gelegd en vanuit bepaalde controlepunten gekoppeld’, legt Bos uit. ‘Een controlepunt is bijvoorbeeld een riviertje. De oude kaarten vallen daarna samen met de huidige kaart’. Iedereen kan meedoen: op de site van het project

is een instructiefilmpje te vinden. Ondanks de hippe termen ontkomt de oude wereldkaart nog niet echt aan het stoffige imago. De wereld ziet er nu toch heel anders uit? Tegenwoordig kan iedereen Java zien op Google Maps. ‘Maar dit maakt Google Maps niet per se een objectieve kaart’, legt Bos uit: ‘Kaarten worden vormgegeven voor een bepaald nut.We hebben bijvoorbeeld een negentiende-eeuwse kaart van Java, waarin elk kerkje word uitgemeten. Je ziet dan hoe elke kerkelijke stroming een eigen stukje kolonie claimde’. Voor een missionaris was dit een soort markering van het territorium. ‘Maar dat kon die Javaanse stammen geen

zak schelen’, aldus Bos. Op Google Maps kan je zulke geloofsgemeenschappen niet vinden, maar ligt de nadruk op ‘natuurlijk’ afgebakende natiestaten. Dankzij geo-refereren kan je die kerkclubjes nu wel zien, of waar de pest levens eiste, maar ook hoe een bepaalde landsgrens werd geconstrueerd. Het doel van het project is volgens Bos om meer te leren van oude kaarten over de koloniale geschiedenis. ‘Maar,’ zegt hij, ‘Ook om mensen uit te dagen om die zogenaamd stoffige UB te ontdekken’. Geschiedenis gaat vooral over tekst, maar eigenlijk kan je veel meer. ‘Digitaliseer die primaire bronnen, creëer een app waar kaarten gelaagd worden

waardoor je zelf veel nieuwe kennis kan achterhalen’. Bos zegt zelf een wat ‘drukke jongen’ te zijn maar de combinatie design, technologie en geschiedenis houdt hem echt bezig. ‘Je hebt meer het gevoel dat je zelf iets maakt’. Is Bos een beetje een ‘hippe historicus’? Hij lacht. ‘Die formulering bevestigt het stigma dat geschiedenis stoffig is. De universiteit is gewoon vet, mensen zijn hier bezig de wetenschap te veranderen’. Ondanks zijn hoodie, Google Maps en apps, geeft Bos met ‘Maps in the crowd’ het gevoel alsof we nog steeds op ontdekkingsreis kunnen gaan. www. mapsinthecrowd.nl

Frutti di Mare

Spelen met dood geld DOOR MONICA PRELLER ‘Ik zie mijn aandelen als een investering op de lange termijn’, aldus Daan de Graaf (22). De student fiscaal recht is nog geen jaar bezig met beleggen. Nou ja, daarvoor handelde hij ook al, zo vertelt hij. Maar in nepgeld. De Graaf: ‘Een schaduwportefeuille noemen ze dat. Je doet dan wel mee met de koers, maar het is op de proef. Je verliest dan niks als je een verkeerde beslissing neemt.’ Enige voorzichtigheid is geboden als je belegt, vindt ook Lars Hopman (23, informatica). ‘Ik beleg alleen met wat ik kan missen. Aan mijn stufi kom ik niet. Ik werk als drager op begrafenissen; wat ik daarmee verdien kan ik investeren. Maar ik lees me wel altijd goed in. Ik beleg al sinds mijn elfde. Dat kwam door mijn vader, hij werkte voor ABN AMRO. Ik kreeg honderd gulden om aandelen van te kopen. Toen moest ik van hem de beursnoteringen opschrijven in een boekje.’ Net als Hopman begon ook Constantijn-Alexander Hugens (22, filosofie) door zijn vader met beleggen. ‘Toen zat ik nog op de middelbare school. Nu doe ik bestuur bij B&R Beurs, een Rotterdamse beleggingsvereniging voor studenten. Doordat we in groepjes beleggen, zijn we niet zoveel kwijt aan transactiekosten. We houden allemaal de koersen goed in de gaten. Ikzelf check ze elke dag.’ Hopman: ‘Ik check

‘Ik beleg al sinds mijn elfde.’

ze wel vaker op een dag.’ De Graaf: ‘Ik kijk elke vijf minuten hoe het ervoor staat. Maar dat is meer uit interesse dan uit noodzaak. Ik ga niet huilen als er een aandeel omlaag gaat.’ De beleggers verdienen niet genoeg aan hun investeringen om van te leven. Wat niet wil zeggen dat er geen winst wordt gemaakt. Hopman: ‘Het gaat niet om honderden euro’s. Maar toen ik belegde op de middelbare school haalde ik toch wel zes tot zeven procent per jaar.’ De Graaf: ‘Ik heb mijn aandelen van Delta Lloyd net verkocht, daar heb ik dertien procent op gepakt. Een mooie winst.’ Afgelopen zomer was de beurs voorpaginanieuws: een economische dip in China deed de koersen stagneren. Hebben de studenten hier nog wat van gemerkt? Kusters: ‘Door de korte crisis hebben we flink verlies gemaakt, ik schat zo’n vijftien procent. Maar ik heb er vertrouwen in dat het weer goed komt.’ Hopman: ‘Het heeft me geld gekost inderdaad, maar gelukkig sta ik nog steeds in de plus.’ De Graaf: ‘Ik ben net op het juiste moment ingestapt, na het dieptepunt. Ik kan nu eigenlijk toekijken hoe de waarde van mijn aandelen constant aan het stijgen is. Dat is wel chill. Maar ik beleg alleen met wat ik over heb. Ik wil spelen met dood geld, niet met wat er op mijn betaalrekening staat.’

4  Mare · 3 maart 2016 Nieuws

Meer masterselectie Bij meer dan de helft van de Nederlandse masteropleidingen moeten de studenten door een toelatingsprocedure heen. De Keuzegids Masters 2016, die woensdag uitkwam, zette de cijfers op een rijtje. Er zitten grote verschillen tussen de universiteiten: Utrecht selecteert bij 84 procent van de masteropleidingen, terwijl dat in Eindhoven slechts bij 5 procent van de studies gebeurt. In Leiden vindt bij 57 procent van de opleidingen selectie plaats. De Keuzegids meldt ook dat lang niet overal van tevoren duidelijk is waar die selectie uit bestaat. Het Interstedelijk Studenten Overleg trok in januari aan de bel over de masterselectie: dat vreesde voor universitaire ‘afvoerputjes’ waar alle afgewezenen zich zouden verzamelen.

Volle treinen NS-topman Roger van Boxtel komt volgende week naar Leiden om te vragen of de collegetijden hier ècht niet aangepast kunnen worden aan zijn problemen. De Fyra ging niet door, en dus hebben de Nederlandse Spoorwegen voorlopig te weinig treinen. Ongeveer een derde van alle treinreizigers is student, dus als die buiten de spits zouden reizen, heeft de rest meer plek. Tegenover het Algemeen Dagblad verklaarde Van Boxtel dat de Hogeschool van Utrecht haar lestijden aanpast aan de treinsores, en dat hij hoopt dat zoiets in Leiden ook kan. Daarnaast wil hij veel eersteklascoupés ombouwen naar tweede klas.

Zilver voor zwemmer Student life science & technology Martijn Wissink heeft een zilveren medaille binnengehaald op de Nationaal Studentenkampioenschappen zwemmen in Eindhoven op 19 en 20 februari. De Leidse student is lid van de Leidse studentenzwemvereniging Aquamania, waarvan achttien studenten meezwommen. Wissink klokte een tijd van 1.07.30 op de 100 meter rugslag. De Groningse studentenvereniging ‘Golfbreker’ won goud en brons. In totaal deden er vierhonderd studenten mee. De Leidse zwemmers kijken nu uit naar de derde ronde van de landelijke studentencompetitie op 30 april in Maastricht.

Docent blijkt versiercoach De Rijksuniversiteit Groningen wil niet langer samenwerken met gastdocent farmacie Ali Mohammed wegens zijn optreden als versiercoach. Dat schrijft UK, de universiteitskrant van de RUG. Mohammed biedt online een betaalde cursus aan waarin hij mannen leert hoe ze vrouwen moeten versieren en in bed kunnen krijgen. In een promofilmpje zegt hij: ‘Vertel vrouwen wat ze willen horen, zodat ze denken dat je ze leuk vindt. Ook al is dat niet zo.’ Aan de RUG doceerde Mohammed officieel het vak ‘communicatie met patiënten’, maar in de praktijk voerde hij de onderkop ‘hoe versier je een patiënt?’ De RUG vond zijn werkzaamheden niet bij zijn rol als gastdocent passen. Verschillende media ontvingen bovendien een anonieme klacht van een RUG-studente, die zich ‘geintimideerd’ voelde door de docent. Op de website van de versiercoach worden de klachten echter ontkend.

Nieuwe dean LUC Prof. Dr. Judi Mesman wordt vanaf 1 juli de nieuwe decaan – pardon, dean - van het University College in Den Haag. En waar we ‘Den Haag’ schreven, bedoelen we natuurlijk The Hague. Het University College biedt een Honours Bachelor in de Liberal Arts & Sciences, en is onderdeel van de Faculty of Governance and Global Affairs. De universiteit roemt in haar verder Nederlandstalige persbericht Mesmans onderzoek naar gender, en haar expertise op het terrein van global challenges. Mesman volgt prof. dr. Jos Schaeken op, die drie jaar het LUC heeft geleid.

Werkgroepen meer geld Middelen uit leenstelsel naar zoveel mogelijk studenten Meer contacturen, bijvoorbeeld in de vorm van werkgroepen, daar mogen de middelen uit het studievoorschot naartoe, als het aan de universiteitsraad ligt. ‘In de week voor de medezeggenschap heb ik meerdere malen gehoord van studenten, dat er te weinig werkgroepen worden gegeven’, zegt studentraadslid Maria Tichelaar (LVS). DOOR MARLEEN VAN WESEL Een onderdeel van de wet studievoorschot, beter bekend als: het leenstelsel, is instemmingsrecht voor de uni-

versitaire medezeggenschap, op hoofdlijnen van de begroting. Na onduidelijkheid of dit ook voor faculteitsraden geldt, deed het college van bestuur vorige maand een eerste toezegging. Er was in elk geval niets op tegen dat de raden instemmingsrecht krijgen op bestedingen met geld dat uit het studievoorschot vrijkomt. Voor collegejaar 2016-2017 gaat het nog om een voorschot van de universiteit, van tien miljoen euro. Zeven miljoen gaat direct naar de faculteiten. Drie miljoen zou naar verschillende projecten gaan, zoals lopende programma’s als diversiteit en excellentieonderwijs, was het voorstel van het college. Daar was de universiteitsraad het

niet mee eens. Maandag kwamen de raadsleden bijeen om te overleggen. ‘Dit geld moet aan zoveel mogelijk studenten ten goede komen’, vatte raadslid Joop de Kort (Abvakabo) de verschillende geluiden samen. En dat is bij diversiteitsbeleid en excellentieonderwijs nou juist niet het geval. Arbeidsmarktvoorbereiding en het verbeteren van Engels van studenten werden als alternatief genoemd. ‘Drie miljoen is ook weer niet véél geld’, waarschuwde Tichelaar. ‘We willen liever één probleem kiezen en dat goed oplossen’, beaamde raadslid Gareth O’Neill (PhDoc.). Uiteindelijk sprak de raad een voorkeur uit voor het verhogen van het aantal contacturen. ‘Met één extra werkgroep, schieten mijn

contacturen al met twintig procent omhoog’, zei Tichelaar. Het onderwijs wordt daarmee kleinschaliger, en er zal geld naar gekwalificeerde docenten moeten gaan. ‘Docenten moeten voorbereid zijn op het geven van onderwijs’, lichtte raadslid Joost Augusteijn (Abvakabo) toe. Bij zijn opleiding, geschiedenis, gebeurt dat al, door middel van cursussen. ‘Maar het komt ook voor dat masterstudenten worden ingezet voor de colleges aan bachelorstudenten. Soms gaat dat heel goed, maar soms is het een kwestie van trial and error.’ Een deel van de drie miljoen was al eerder gereserveerd voor het uitbreiden van de openingstijden van de Universiteitsbibliotheek.

‘Zet de zaag in de designstoel’ De faculteit Governance and Global Affairs in Den Haag heeft in haar pand aan de Schouwburgstraat een auditorium met designstoelen. Alleen zijn de dure zetels zo hoog dat spreker en publiek elkaar niet kunnen zien. Dat probleem moet opgelost worden, aldus de faculteitsraad. ‘In de mooiste en meest representatieve zaal in het gebouw is sprake van een zichtbaarheidsprobleem voor publiek en spreker’, zei personeelsraadslid Patrick Overeem. ‘Als je op een even rij zit in het auditorium kun je de spreker amper zien. En de spreker kan jou ook nauwelijks zien. Iemand die een lezing geeft moet toch echt wel zicht hebben op meer dan de helft van de aanwezigen.’ ‘Je kunt nu wel lekker slapen zonder dat het opvalt’, fluisterde een van de raadsleden tijdens het betoog van Overeem. Het probleem is dat de luxe en peperdure stoelen een hoge houten rug hebben die het zicht van de deel van het publiek ontneemt. Overeem: ‘Het hout steekt een centimeter of tien boven de blauwe bekleding van de stoel uit. Mijn voorstel zou zijn om dat vrij overbodige stuk aan de bovenkant van de stoelen af te zagen. Dat scheelt al enorm. Want nu wordt het podium een keer in de zoveel tijd verhoogd. Maar dat is ook niet echt een oplossing.’ Ik ben helemaal voor’, zei personeelsraadslid David Ehrhardt. ‘Het

is echt een ramp.’ ‘Ik zal kijken wat ik kan doen’, zei Jolanda Riel van het faculteitsbestuur. ‘Misschien kunnen de zittingen van de stoelen verhoogd

worden. Maar dan moet wel iedereen nog wel met zijn voeten bij de grond kunnen.’ Decaan Kutsal Yesilkagit grapte dat er ‘maar kussens op de stoelen moeten worden gelegd.’

Overeem: ‘Ik snap dat je niet zomaar een decoupeerzaag in die stoelen zet. Maar misschien kan een klusbedrijf er in de zomervakantie eens goed naar kijken.’ VB

Scherpere controle op declaraties De ene universiteitsbestuurder declareert 100 euro, een ander 72.000. Dat komt door een gebrek aan duidelijke declaratiereglementen, constateert de onderwijsinspectie. Ze gaat strenger controleren. Vorig jaar publiceerde RTL Nieuws een lijst van omstreden declaraties van universiteitsbestuurders. Zo hadden bestuurders van de Universiteit Utrecht beschikking over twee dienstauto’s met chauffeurs en reden ze daarmee in twee jaar tijd zo’n 400.000 kilometer: bijna tien keer de wereld rond. Daar bovenop werd 40.000 euro aan taxikosten gedecla-

reerd. Een bestuurder aan de Radboud Universiteit zit op een stoel van 2788 euro. De snelheidsboetes van zijn chauffeur werden door de universiteit betaald. En aan de VU declareerde iemand voor 27.000 euro aan hotelovernachtingen in Amsterdam, omdat zijn woonplaats 92 kilometer verderop lag. Het Leidse college van bestuur hield zich volgens RTL zeven keer niet aan de regels. Er werd in te dure hotels geslapen en voor twee businessclass-tickets was geen schriftelijke toestemming gevraagd. Rector magnificus Carel Stolker nuanceerde de beschuldigingen toen in Mare

en noemde het universiteitsbestuur juist zuinig. Naar aanleiding van Kamervragen vroeg Onderwijsminister Bussemaker de inspectie om de naleving van declaratievoorschriften van hoger onderwijsinstellingen verder te onderzoeken. Het inspectierapport is er nu. In 2014 ontbrak bij drie universiteiten een uniform declaratiereglement voor de hele organisatie. Vier universiteiten hielden zich niet aan de eigen voorschriften, en bij twee universiteiten waren de declaraties niet altijd herleidbaar uit de administratie.

Volgens de inspectie gaan instellingen bovendien verschillend om met de declaratievoorschriften en wordt de term ‘declaratie’ ook verschillend geïnterpreteerd. Soms gaat het om voorgeschoten bedragen die later worden teruggestort, bij anderen over onkosten die vooraf door de instelling worden betaald. Er moet meer transparantie en uniformiteit komen, stelt de inspectie. De instellingen voor hoger onderwijs hebben beterschap beloofd. In 2018 zal de inspectie opnieuw controleren of de nieuwe voorschriften dan ook echt worden nageleefd. PM

3 maart 2016 · Mare

5

Nieuws

Haagse faculteit pakt roddelen aan University College komt ook met eigen actieplan De faculteit Governance and Global Affairs in Den Haag is intensief bezig met het verbeteren van de sociale veiligheid. Maar hòe precies, dat werd tijdens de faculteitsraadsvergadering dinsdag niet helemaal duidelijk. DOOR VINCENT BONGERS. Uit de personeelsmonitor 2015 bleek dat de faculteit een flink roddelprobleem heeft. Een derde van het personeel liet weten last te hebben van achterklap. Dat aantal is hoger dan bij de andere faculteiten. In 2012 kwam

dit probleem ook al naar voren. De faculteit gaat het nu grondiger aanpakken. Eind vorig jaar was er een faculteitsraadsvergadering achter gesloten deuren, over waar het nu precies mis blijft gaan. Het Leiden University College (LUC), onderdeel van de faculteit, besloot om ook zelf een onderzoek uit te voeren naar de sociale veiligheid op het college. Een consultant van buiten de faculteit heeft gesprekken gevoerd met LUC-medewerkers. Personeelslid David Ehrhardt: ‘Er ligt nu een plan waar de hele staf tevreden mee is. Iedereen was blij dat zij konden praten met iemand van

buiten. Al was er wel wat gesteggel over de rapportage die voortvloeide uit die gesprekken.’ ‘Sinds de bekendmaking van de personeelsmonitor in juni zijn er overigens al allerlei stappen genomen’, aldus Jos Schaeken, uittredend LUC-dean en bestuurslid van de faculteit. ‘We hebben niet gewacht tot december om maar eens wat te doen. We hebben in augustus al sessies gehad met de academische staf van het LUC. De gesprekken met de externe consultant zijn onderdeel van een groter actieplan. Een deel van de problematiek is al op de schop genomen.’ Hij ging niet in op welke

maatregelen er al zijn getroffen. ‘Zijn er ook structureel dingen aangepakt die ten grondslag liggen aan de problemen? Zoals de hoge werkdruk en het gebrek aan carriereperspectief ’, vroeg personeelsraadslid Patrick Overeem dan ook. ‘Zijn mensen die niet door een deur kunnen, uit elkaar gehaald?’ Erhardt: ‘Dat laatste niet hoor. Dat is niet nodig. Maar er liggen bijvoorbeeld zeker plannen om de werkdruk aan te pakken.’ Overeem: ‘Mooi. Want als dat niet gebeurt, zit je over een paar jaar weer met dezelfde problemen.’ ‘Er zitten heel concrete actiepun-

ten in’, beloofde Schaeken. ‘Dus niet alleen met elkaar praten of met z’n allen bomen knuffelen, om het even te chargeren. Als er ergens een werkdrukprobleem is, dan volgt er een concrete maatregel. En daar hoort ook geld bij.’ Ook op centraal niveau wordt er gewerkt aan het verbeteren van de sociale veiligheid. Jolanda Riel van het bestuur: ‘Er komt bijvoorbeeld een training voor alle baliemedewerkers om beter om te leren gaan met agressieve studenten.’ ‘En daarna gaat iedereen bomen knuffelen’, besloot decaan Kutsal Yesilkagit.

Niet graven maar gamen Een groep Leidse archeologen zamelt geld in voor hun boek over games-archeologie. Dr Angus Mol, we beginnen d’r maar meteen mee: Lara Croft? ‘Tomb Raider komt uiteraard aan bod, maar het onderwerp is veel diverser. Archeologie is begonnen met het Lara Croft-achtige veldwerk, maar het is uitgegroeid tot een breder vakgebied, breder dan veel mensen op ’t eerste gezicht denken. Archeologie in games is een aspect daarvan.’

Krijten voor Jezus Zo’n dertig leden van de christelijke studentenvereniging NSL maakten maandag een stoepkrijttekening op het Leidse Stationsplein. De krijttekening is alleen vanaf afstand te lezen, en kostte ongeveer twee uur tijd om te maken. De NSL’ers wilden op deze manier aandacht vragen voor hun jaarlijkse Alpha-cursus, een introductie in de christelijke spiritualiteit. Die begint dit jaar op 8 maart. In totaal zijn er acht bijeenkomsten op de sociëteit van de vereniging aan de Oude Singel. Volgens NSL is de cursus bedoeld voor mensen die op zoek zijn naar de zin van het leven. ‘Je krijgt de mogelijkheid om te leren wat geloven inhoudt en tijdens de bijeenkomsten staat het uitwisselen van ideeën centraal’, aldus Roos Janssen, lid van de activiteitencommissie van NSL, in het persbericht over de actie. Zo kan er ook worden gediscussieerd over de vraag of Jezus daadwerkelijk heeft bestaan. De vereniging bestaat inmiddels 25 jaar en heeft meer dan driehonderd leden.

Op de conferentie die bij het boek hoort, komt iemand praten over de archeologie van Dragon Age. Miljoenen mensen betalen geld om dat spel te spelen. Gaat er belastinggeld naar zulk onderzoek? ‘Geen Nederlands belastinggeld! Ook niet zoveel buitenlands geld, trouwens. Vooralsnog zijn dit soort onderwerpen vooral passion projects van archeologen.’ Waarom? Wat wil je ermee bereiken? ‘Zulke spellen zijn toegankelijk voor iedereen; het zijn enorm uitgebreide verhalen, en mensen werken samen om die te verkennen. Als je mensen in een virtueel nagebouwde versie van het oude Rome zet, gaan ze zich gedragen als toeristen, maar in games zijn ze zichzelf. Daar kun je van leren.’

Bijvoorbeeld? ‘In de archeologie speelt het denken van filosoof Thomas Hobbes een grote rol. Hij zag mensen als gewelddadige wezens, die met behulp van een krachtige overheid, een Leviathan, beteugeld moeten worden. Tijdens het spelen van het post-apocalyptische spel DayZ merkte ik dat de spelers hun eigen samenlevingen bouwden, zodat ze in voorwerpen konden handelen – zonder dat daar een leviathan voor nodig was. Ze sloten allianties, hielpen elkaar tegen overvallers, enzovoort. Dat leert je iets over hoe samenlevingen zich vormen. Misschien ook wel over hoe oude samenlevingen zich vormden.’ Dit is niet meteen waar mensen aan denken bij archeologie. ‘Dat gedoe met die schepjes en troffels leer je in het eerste jaar van je studie. De rest van de tijd gaat over het vormen van je perspectief als archeoloog – ook nuttig als je uiteindelijk een andere richting op gaat. Games kunnen helpen bij die perspectiefvorming. De Leidse archeologiefaculteit is daar een fijne plek voor: niemand zegt dat we dit niet moeten doen omdat het geen archeologie zou zijn. Hier kan het gewoon.’ Wat is hèt archeologie-spel dat je moet spelen? ‘Far Cry Primal heeft heel veel archeologisch interessante aspecten. Veel voorwerpen in het spel zijn ge-

baseerd op archeologische vondsten. Aan de andere kant schetst het een strijd tussen moderne mensen en primitieve, gewelddadige mensen die op Neanderthalers lijken. Dat beeld van Neanderthalers klopt niet, blijkt onder meer uit Leids onderzoek.’ Waarom die Kickstarter? ‘We zijn door meerdere wetenschappelijke uitgevers gevraagd om de conclusies van ons congres bij hun te publiceren, maar dat zou de plank misslaan. Dit gaat niet alleen om de academische wereld, maar ook over het grotere publiek, de mensen die de spellen spelen. Dus het boek moet ook Open Access beschikbaar zijn, en dat kost geld. We zijn sinds vrijdag online en we zitten nu al op veertig procent, dus hopelijk lukt het ook echt.’ BB

‘Stem en sheets zijn nu stof ’

Vervolg van de voorpagina

De opnamen worden veel bekeken. ‘Een weblecture bij rechten heeft over het algemeen tussen de 300 en 1700 views’, vertelt Jeroen Leijen, programmacoördinator ICT & Onderwijs van de faculteit. ‘Als het systeem een storing heeft, krijgen we al snel de nodige mailtjes. Studenten hebben dat onmiddellijk in de gaten.’ Hoe is het bij andere grote Leidse opleidingen? ‘Bij vrijwel alle veertig bachelor-cursussen van psychologie worden opnamen gemaakt,’ zegt psychologie-opleidingsdirecteur Arjaan Wit. ‘Die zijn alleen beschikbaar voor de studenten die de betreffende vakken volgen. De lectures worden binnen twee dagen gepubliceerd.’ De colleges van psychologiedocent Jop Groeneweg staan daar, op een enkele uitzondering na, niet bij. ‘Ik vind dat de spontaniteit verdwijnt

als er een camera voor je neus staat. De kwaliteit van de colleges neemt af. Als er wordt opgenomen denkt een student wel drie keer na voordat hij alles vraagt wat in hem opkomt. Het college, alles wat docent en studenten zeggen, is nu beschikbaar voor de buitenwereld. Dat vind ik onwenselijk.’ Groeneweg gebruikt ook schokkende foto’s in zijn colleges. ‘Foto’s van de vernederingen en martelingen in de Iraakse gevangenis Abu Ghraib, bijvoorbeeld. Ik waarschuw in het college dat ik de schokkende foto’s ga vertonen. Dan kunnen mensen nog vertrekken of hun ogen sluiten. Ik zou die foto’s nooit laten zien als het college wordt opgenomen, en ik zou dus dat voorbeeld ook niet kunnen geven. Ik word dus belemmerd door de opnamen. Ik vind niet dat een docent in een keurslijf moet worden gedwongen omdat een

kleine groep studenten niet aanwezig kon of wilde zijn bij het college.’ Ook Schuurmans ziet dat probleem. ‘Het is een nadeel dat je niet zomaar allerlei anekdotes uit de praktijk kunt delen met de zaal. Ik ben naast docent ook rechterplaatsvervanger. Met een camera in de zaal pas je toch wat meer op met verhalen over concrete rechtszaken, advocaten en rechters.’ Maar studenten namen ook al colleges op met hun telefoon voordat de weblectures werden aangeboden? Groeneweg: ‘Zelf opnemen mag niet van mij, maar dat houd je inderdaad niet tegen. Studenten die het toch doen, weten dat ze fout zitten. Maar dat is heel iets anders dan opnamen institutionaliseren.’ ‘De weblectures zijn juist een verrijking’, vindt psycholoog Wit. ‘Soms nuanceer je tijdens het college de literatuur. Of corrigeer je een fout in het

boek; dat kun je nu ook in de tentamenstof verwerken. Hetzelfde geldt voor het college van een gastdocent. Je kunt over alles vragen stellen, omdat de weblectures beschikbaar zijn. Stem en sheets horen nu bij de tentamenstof. Daar was vroeger nog wel eens twijfel over.’ Volgens Wit zou het jammer zijn als het besluit van de VU besmettelijk werkt. ‘Veel ideeën over de weblectures zijn nu nog gebaseerd op veronderstellingen. Maar dat gaat veranderen: Er is door ons facultaire onderzoeksbureau SOLO onderzoek gedaan naar het gebruik van de opnamen. We zijn nog bezig met analyseren van de gegevens, maar er blijkt al wel dat studenten deze service enorm waarderen. Het helpt ze om zich voor te bereiden op het tentamen. De studenten vinden het ook prettig dat ze op een moment dat het hen uitkomt, een college in te kunnen halen.’

Wit: ‘Studenten die tijdens de cursus de weblectures gebruiken halen gemiddeld een 7,5. Studenten die vlak voor het tentamen gaan kijken halen een 6,5. Een groot verschil, maar dat ligt aan de studiestijl. Studenten die systematisch studeren, halen gemiddeld hogere cijfers.’ Ook Rechten gaat een onderzoek doen. Leijen ‘Het is interessant om weten op welk manier studenten de opnamen gebruiken.’ Volgens hem houden sommige studenten er aparte methoden op na. ‘Er zijn gebruikers die docenten sneller laten praten. Je kunt de opnamen bijvoorbeeld twee keer zo snel laten afspelen. En dat gebeurt. Langzamer kan ook. Op halve snelheid bijvoorbeeld. Wellicht handig als je een docent hebt die heel snel praat. Geen flauw idee of dat werkt. Ik heb het nooit geprobeerd.’

DOOR VINCENT BONGERS

6  Mare · 3 maart 2016 Opinie

Weg met het radencommunisme De universitaire democratie is een raar overblijfsel uit de jaren zeventig Normale studenten willen helemaal geen inspraak, en degenen die het wel willen zijn niet te vertrouwen. Constanteyn Roelofs stelt voor om de faculteits- en universiteitsraden gewoon op te heffen: ‘Democratisering strooit alleen maar zand in de raderen van de vooruitgang.’ Soms lijkt 2016 weggelopen uit de jaren zeventig. Het debat over nature or nurture is weer helemaal terug. Althans, bij Sunny Bergman, die in het kader van de vierde c.q. zure golf van het feminisme de Annie Romein-Verschoorlezing mag houden. Er staan oproepen in Mare voor meer campusdemocratie (Geef medezeggenschap tanden,

Mare 20). Nog even en Augustinus noemt zich weer een ‘mensenvereniging’ - studentenvereniging is immers te elitair - en het hele decennium van akelige kledingkeuzes en interieurontwerp in bruin en oranje is terug.  Over die campusdemocratie: blijkbaar geven studenten veel te weinig fucks om hun inspraakorganen en dat is Heel Erg, want zo wint het Neoliberalisme. Ook dit ageren tegen de ‘neoliberalen’ (destijds grijze pakken en reaktionairen) is een raar overblijfsel uit de late jaren ’60, vroege jaren ’70, toen men het radencommunisme nog een topidee vond. In golf van enthousiasme voor radikale eksperiementen werden er allerlei gremia opgetuigd waarin men kon bewijzen dat kommunisme wel degelijk de bom is. Terwijl Pol Pot en Mao alle

intellectuelen naar de rijstvelden bonjourden, kwam het gelijkheidsideaal de universiteit binnen op de slippen van de stenensmijters van ‘68. Een demokratiesering die overigens nooit in Moskou en Leningrad is ingevoerd. Maar goed, dat was toen. Van het romantiseren van Mao zijn de idealisten aan de juiste kant van de fatsoenskloof inmiddels overgestapt op Mohammed - een aanmerkelijk minder van vertegenwoordigende democratie gecharmeerde leidsman. De praatclubs zijn daarentegen nog niet afgeschaft. Studenten mogen nog steeds stemmen. Maar op wie? Een paar treurneuzen die bij Augustinus en Minerva net niet gaaf genoeg zijn en daarom maar met hun blagenkop of parelkettinkje een beetje leuk gaan doen voor SGL? Pepermuntzuigers met al het

‘Studenten mogen nog steeds stemmen. Maar op wie?’

1 januari 1969: Studenten bezetten het Maagdenhuis om meer universitaire democratie te eisen. Foto Eric Koch / Anefo, Nationaal Archief

charisma van een zeven jaar geleden gestorven dijkgraaf, namens de gristelijke studentenpartij? Nee bedankt. Het is niets meer dan politiekje spelen voor Miniwiegels die zich ineens een halve premier wanen als ze met hun Leidsche bekkie op een campagnefolder staan. Een soort JOVD, maar dan zonder drank om de plaatsvervangende schaamte weg te spoelen. Persoonlijke ambitie, hoe koddig ook in het smurfendorp, lijkt een veel grotere rol te spelen dan het algemeen belang van de student.  De gewone student prikt hier dan ook genadeloos doorheen. De procedures, organen en pretentie van macht zijn voor de gemiddelde student minder interessant dan de

Brief

Maretjes

selectieprocedure van Heel Holland Bakt. Dat is ook terug te zien in de opkomst. Met machteloos gejengel over minder dure boeken en meer aandacht en safe spaces wordt de schijn van argumentatie opgehouden. Dat die dingen allemaal gewoon op het ministerie in Den Haag worden besloten mag allemaal niet deren: daarom moeten de studenten maar met lollies en condooms naar het stemtafeltje in de hal van de faculteit gesleept worden. Het is een geestig, pretentieus toneeltje, maar de impotente babbelclubs zouden de wijze raad van Margaret Thatcher ter harte moeten nemen: ‘Being powerful is like being a lady. If you have to tell people you are, you aren’t.’ De laatste nagel aan de doodskist van de geloofwaardigheid zijn de larmoyante mailtjes van de rector magnificus, waarin de beste man oproept om vooral te stemmen. Toch een beetje een bevoogdende houding tegen de waakhonden van de macht. Niet dat de oproepen tot participatie ook maar enige kans van slagen hebben. Daarvoor is de wetenschap tezeer een dictatoriale bezigheid. Persoonlijk genie, ambitie en meedogenloos scherpe ellebogen zijn een stuk lonender dan onderwerping aan het collectief - net als in de echte Sovjetunie. Niemand herinnert zich de also-rans, lakeien en slippendragers. Herfsttij der Middeleeuwen werd geschreven door Huizinga, niet door de Kulturele Raad voor Geschiedvorsing. Het Kamerlingh Onnesgebouw heet ook niet het Voormalige Vierde Laboratorium van de Sovjet voor Fundamentele Natuurkunde, Thans Regionale Raad voor Rechtsonderwijs. Je hoeft geen Einstein te zijn om in te zien dat de wetenschap een uiterst piramidaal en faraonisch bedrijf is; pas boven aan de boom mogen de bavianen meepraten. Democratisering strooit alleen maar zand in de

dent-Recruiters. Goede verdiensten. Zie Facebook van www.LeidenIBS.com

Studiebegeleiding

De prijs voor een Maretje bedraagt €9,– per 30 woorden, opgegeven via [email protected] uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aangeboden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan.

De notitie Studiebegeleiding van de Studenten Groepering Leiden en Universitair Belang ter bespreking in de Universiteitsraad en het College van Bestuur, en ook de berichtgeving daarover in Mare (Eén adviseur op duizend studenten, Mare 18), wekken ten onrechte de indruk dat bachelorstudenten psychologie onvoldoende studiebegeleiding krijgen. Feitelijk kunnen de 1700 bachelorstudenten psychologie een beroep doen op drie studieadviseurs plus een medewerker internationalisering. Hun gezamenlijke aanstelling van 2,45 fte voldoet aan de normen in de genoemde notitie. Bovendien spelen docenten een cruciale rol bij de studiebegeleiding. Ingegeven door het groeiende aantal begeleidingstaken en ook door inhoudelijke overwegingen, zijn bepaalde begeleidingstaken bij docenten belegd. In totaal zijn daarmee 912 docenturen gemoeid, omgerekend 0,6 fte. In hun rol van mentor voeren

Doe meer met je kennis! Vrijwilligers gezocht voor één uur per week bijles en huiswerkbegeleiding op verschillende locaties of bij de leerling thuis. Leiden-Noord, 31 leerlingen, basisonderwijs, groep 4 t/m 8, waarvan 2 met vergoeding van €4 per les. *Spelling, rekenen, groep 7, €5-6 per les. *Rekenen, groep 8, €10,- per les. *Rekenen groep 4, €10,- per les. Voortgezet onderwijs: *Duits, 2vmbo-tl. *Nederlands, Engels, brugklas havo-vwo. *Wiskunde, Nederlands, 2vmbo-kader. *Rekenen, brugklas havo-vwo, €5,- per les. * Nederlands, brugklas havo. *Engels, Nederlands, 3havo. *Wiskunde B, 4havo, €5-6 per les. *Economie, 5vwo. *Wiskunde, economie, 2havo. *Engels, 4vwo. *Nederlands, geschiedenis, 3havo. *Wiskunde, 4vmbo-tl. *Wiskunde, 3vwo. *Wis-, natuurkunde, 4havo. *Wiskunde A, 4havo. *Wiskunde, brugklas havo-vwo. *Wiskunde, Engels, 6vwo. Leiden-Zuid, 17 leerlingen basisonderwijs groep 4 t/m 8. Voortgezet onderwijs: *Twee leerlingen Engels, brugklas vwo. *Wiskunde, Engels, geschiedenis, 4havo. *Biologie, Nederlands, wiskunde, brugklas mavo-havo. *Engels, Frans, brugklas havo-vwo. Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma, wo en do 15-17u. Tel. 071-5214256. E-mail: [email protected]. Leiden International Business School zoekt Stu-

Gezellig (ex-)studenten softbalteam zoekt extra speelsters voor komend seizoen. Zowel voor een 3e als een 4e klasse team dus ervaren of beginner, iedereen is welkom! Mail [email protected] of bel 06-22310544.

In deze rubriek kunnen lezers in maximaal 300 woorden reageren op artikelen in Mare. De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen in te korten of te weigeren. Over weigering wordt niet gecorrespondeerd. Mail naar [email protected]

docenten intakegesprekken met beginnende bachelorstudenten. De docenten voeren vervolgens tweemaal per jaar individuele mentorgesprekken met hun studenten, die zij gedurende het gehele eerste studiejaar begeleiden in de cursus ‘Tutoraat Academische Vaardigheden’ en het gehele tweede studiejaar in de cursus ‘Perspectief op Carrièreplanning’. Zij verwijzen studenten met problemen naar de studieadviseurs, wanneer de studenten niet uit eigen beweging gaan. Tenslotte bieden de facultaire POP-corner, o.a. in de vorm van een buddysysteem en workshops studievaardigheden en timemanagement, en het facultaire Scriptieatelier extra ondersteuning. Al met al kunnen bachelorstudenten psychologie dus rekenen op vele vormen van studiebegeleiding. DR. ARJAAN WIT,

Opleidingsdirecteur Psychologie

Heb jij zin om vrijwilligerswerk te doen met straatkinderen in het buitenland? Bezoek dan www.samen.org en meld je aan voor het informatie en trainingsweekend van 15 tot 17 april!

Het Humanitas Maatjesproject voor jongeren in Alphen aan den Rijn zoekt vrijwilligers die een jaar lang een jongere een steuntje in de rug willen bieden door samen met de jongere wekelijks iets leuks te ondernemen. Als vrijwilliger ben je een rolmodel en biedt je een luisterend oor. Voor meer info, kijk op: www.humanitas-rijnland.nl of mail naar [email protected] Op za 9 april een unieke Masterclass Shakespeare bij het Leids Academisch Kunstcentrum (LAK). UL-medewerkers en studenten van de UL en HSL krijgen korting. Meer info via www.lakcursussen.nl 10 Maart A.s.: Openbare lezing door ds. Karin van den Broeke, preses van de Protestantse Kerk in Nederland, over de relevantie van theologie in deze tijd. Dit ter gelegenheid van het afscheid van

‘Persoonlijke ambitie, hoe koddig ook in het smurfendorp, speelt een grotere rol dan het studentenbelang.’

raderen van de vooruitgang.   Niet dat er geen controle op de macht hoeft te zijn. Checks and balances: Montesquieu en Madison hadden het goed gezien. Het gevaar bestaat echter dat de Calimerodictators de boel overnemen. Vastgoedboeven in gechauffeerde Audi’s die dromen van een ‘Harvard aan de Maas’ en die het belang van de accountants boven dat van de wetenschap stellen. Aartsbestuurders die net zo goed een zorgverzekeraar of een woningcorporatie de verdommenis in zouden kunnen helpen als een universiteit. Atlantici met stars en stripes in hun ogen die in hun slaap prevelen over een Internesjonel Senter of Ekselens. Daarom zou het mooi zijn om terug te keren naar de tijd van voor de vijf jaar Soldaat van Oranje, en voortaan de heren en dames professoren jaarlijks een Primus inter Pares te laten kiezen, als een verlichte dictator. Of een Prima, natuurlijk. Als kleine knieval naar de ietwat moderne tijden, maar zonder de wijze lessen van de klassieken te veronachtzamen, zouden het best twee consuls mogen zijn: één bèta en één alfa. Nee, geen sociale wetenschapper. Net als de campusdemocratie is de sosjale wetenschap - immers niets meer dan linkse ideologie met de rekenmachine - een pijnlijke kater uit de jaren ’70. CONSTANTEYN ROELOFS

Studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden, en werkt nu als journalist.

Leiden van het theologisch dispuut Concordia Res Parva Crescit. Concordia heft zichzelf na 120 jaar Leidse theologie op haar 24ste lustrum op en gaat verder als reünistenvereniging. Middagprogramma vanaf 13.45 in Theater Imperium, Oude Vest 33E, Leiden, toegang vrij. Join a student focus group! Would you like to share your experiences and ideas to improve Leiden University? If you would like to participate, please register for one of the student focus groups! Everybody is welcome. International students: Monday March 7th, 16.00 – 18.00, Hamerzaal LGBT+ students: Friday March 18th, 16.00 – 18.00, Skyline Disabilities (both physical and psychological): Tuesday March 29th, 16.00 – 18.00, Skyline Ethnic and cultural diversity: Friday April 1st, 12.00 – 14.00, Kikkerzaal (lunch included) Where and at what time? Plexus, Kaiserstraat 25 Leiden. You can apply by emailing to diversiteitleidenuniv@gmail. com. Please indicate in the subject box which of the focus groups you would like to attend. If you would like to participate but are not able to make it on this date, please email anyway! We will keep you updated on future focus groups. Maretjes-extra zijn bedoeld voor semicommerciële instanties. De prijs voor een Maretje-extra is €23,– incl. BTW voor elke vijfendertig woorden. U kunt deze advertenties uiterlijk op de vrijdag vóór het verschijnen van Mare opgeven bij Bureau van Vliet B.V., postbus 20, 2040 AA Zandvoort, telefoon 023-571 47 45. E-mail: [email protected]

3 maart 2016 · Mare

7

Wetenschap

Zwakbegaafden klagen niet

Complexiteit Op de opiniepagina’s van Science legt een indrukwekkend team van wetenschappers uit dat het tijd wordt om betere wiskundige modellen van de economie te bouwen. Het is op het eerste gezicht een raar gezelschap: er zit een ecoloog bij, en economen, en een klimaatwetenschapper, en een epidemioloog die zich specialiseert in veeziektes. Leiden is vertegenwoordigd met theoretisch fysicus Diego Garlaschelli. Wat al die takken van wetenschap met elkaar gemeen hebben, is dat ze gebruik maken van wiskunde om hun nagels achter de ingewikkeldheid van de werkelijkheid te krijgen. Die ecoloog voorspelde bijvoorbeeld met zijn wiskunde dat een heldere plas met waterplanten zomaar kon omslaan tot een vieze groene algensoep, en toonde vervolgens experimenteel aan dat die voorspellingen ook uitkwamen in het echt. Het zou best wel handig zijn geweest als je zo’n plotselinge omslag – de crisis van 2008 – ook aan had zien komen in de financiële wereld. Het moet mogelijk zijn om een wiskundig model te bouwen dat dat kan, stellen de auteurs. De kosten zijn in elk geval verwaarloosbaar vergeleken met die van een economische crash.

Maar hun behandeling kan en moet beter

Paddo

‘Het is niet zo dat mensen met een laag IQ weinig kunnen, maar op bepaalde momenten gaat het beter met wat extra aandacht.’

Als we de geestelijke gezondheidszorg beter aanpassen aan de behoeften van zwakbegaafden, wordt ‘ie beter en goedkoper, stelt promovenda Jannelien Wieland. DOOR BART BRAUN ‘Ik heb een proefschrift, en ik heb een boodschap’, vertelt psychiater Jannelien Wieland. Ze is blij dat ze het een kan gebruiken om meer aandacht te vragen voor het ander. Wieland is gespecialiseerd in de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) van zwakbegaafden, en haar boodschap is dat er op dat vlak nog heel veel te winnen valt in Nederland. Dat is interessant, want die zorg kost gemeenschapsgeld. Eerst even de definitie: wat bedoelt ze met zwakbegaafdheid? Bij gebrek aan een echt goede manier om intelligentie te meten, gebruiken psychologen en psychiaters het intelligentiequotiënt (IQ). Het gemiddelde IQ is per definitie 100, en zoals wel meer natuurlijke verschijnselen vertoont de verdeling van IQ’s een zogeheten normaalverdeling. Dat wil zeggen dat de grafiek met die verdeling een klokvorm heeft: de meeste mensen zitten in de buurt van het gemiddelde, en heel hoge of heel lage IQ’s zijn zeldzamer. Aan de linkerkant van de grafiek vinden we de mensen met een lichte verstandelijke beperking: met een IQ van tussen de 50 en 70. Daarmee is alledaags functioneren, voor jezelf zorgen en je financiën op orde houden, echt een probleem. Mensen met een lichte verstandelijke beperking

worden meestal al jong als zodanig herkend, wonen vaak begeleid en krijgen verschillende vormen van maatschappelijke ondersteuning. Formeel is Kristal, de GGZ-instelling waar Wieland voor werkt, bedoeld voor mensen met zo’n beperking, maar in de praktijk blijkt een groot gedeelte van de doorverwezen patiënten zwakbegaafd te zijn. Zwakbegaafden zitten één tandje hoger, met een IQ van tussen de 70 en 85. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek vallen zo’n 2,2 miljoen Nederlanders in deze categorie. Wieland: ‘Ze hebben vaak met de hakken over de sloot een opleiding afgemaakt, hebben geleerd zich te handhaven en hun leerproblemen te verbergen. Ze kunnen mee – zolang alles maar goed gaat.’ Niet alles gaat echter altijd goed. Sterker nog, de kans dat dingen niet goed gaan wordt er groter op als je zwakbegaafd bent. Omdat je altijd op je tenen moet lopen, bijvoorbeeld. Of omdat het gezin waarin je opgroeit ook al wat kansarmer is. Wieland drukt dat netjes uit: ‘Genetische, biologische en sociale factoren spelen een mediërende rol bij het ontstaan van psychische klachten.’ Van de chronische psychiatrische patiënten is meer dan de helft van alle patiënten zwakbegaafd. Ze vervolgt: ‘Het is lastiger om complexe taken te doen, en om de gevolgen van keuzes te overzien. Ze reageren vaak impulsiever. Dus belanden ze ook vaker in situaties met misbruik, mishandeling, drugs of loverboys.’ Voor haar promotieonderzoek vergeleek Wieland zwak-

begaafde GGZ-patiënten met patiënten die normaal begaafd waren: een van de belangrijkste verschillen is dat de eerste groep vaker een posttraumatische stress-stoornis heeft. Ze hebben ook vaker persoonlijkheidsstoornissen, en problemen met werk of relaties. Daar staat tegenover dat ze minder vaak psychoses lijken te hebben. Wieland vermoedt dat bij patiënten met psychoses minder vaak wordt vastgesteld dat ze zwakbegaafd zijn: ‘de aanpak van de psychose staat meer op de voorgrond.’ Haar hypothese is dat ook voor psychotische patiënten geldt dat ze betere zorg zouden kunnen krijgen als wel herkend wordt als ze zwakbegaafd zijn. Het is niet heel moeilijk om vast te stellen of iemand zwakbegaafd is: een korte vragenlijst geeft al een behoorlijk goede indicatie. Als je het eenmaal weet, kun je daar de behandeling op aanpassen. Wieland: ‘Door ze wat meer bij de hand te nemen, en meer aandacht te geven aan therapietrouw. Het is niet zo dat mensen met een laag IQ weinig kunnen, maar op bepaalde momenten gaat het beter met wat extra aandacht en tijd. Dat scheelt je op termijn alleen maar zorgkosten, als je verergering voorkomt.’ ‘Het is een kwetsbare groep met een verhoogd risico op psychische problemen, maar die bij de GGZ vaak niet als zwakbegaafd wordt herkend. Ze krijgen daar vaak een behandeling die snel gaat, en die te ingewikkeld voor ze is. Behandelaars gaan uit van een mondige patient die weet wat hij of zij heeft, maar

voor deze groep zijn dat moeilijke zaken. Het is voor hen lastig om een helder verhaal te houden over wat hun klachten zijn, en om goed te begrijpen wat de mogelijkheden zijn.’ Een voorbeeld: ‘Depressieve zwakbegaafden geven minder goed hun klachten aan. Misschien omdat ze het moeilijker vinden om die klachten bij zichzelf te herkennen, misschien omdat ze geleerd hebben om niet te klagen. Dat staat een behandeling in de weg.’ Terwijl er zoveel te winnen valt: ‘Ik zie regelmatig mensen die al heel lang in de problemen zitten. Als het dan lukt om zo’n patiënt met een passende behandeling op de rails te krijgen, is de beloning enorm.’ Zorgverleners moeten beter getraind worden in het herkennen en behandelen van zwakbegaafde patiënten, stelt Wieland in haar proefschrift. ‘Zet kleinere stapjes, gebruik meer herhaling, wees concreter. Zorg ook dat er iemand bij de mensen thuis langsgaat, om te zien hoe ze met hun medicatie omgaan. Misschien moet je soms ook voorkeuzes maken, zodat ze twee opties voorgelegd krijgen in plaats van twintig. Soms spreek ik collega’s uit de GGZ die denken dat dat ze zwakbegaafde patiënten allemaal door moeten verwijzen naar Kristal. Ik wil juist het tegenovergestelde: dat elke behandelaar beter weet dat je deze mensen net iets anders aan moet pakken.’ Jannelien Wieland Psychopathology in borderline intellectual functioning Promotie 1 maart

Naturalis-biologen Luis Morgado en Machiel Noordeloos beschrijven in het schimmelvakblad Mycological Progress een nieuwe paddenstoelensoort. Clitopilus reticulosporus is een witte zwam die in Oostenrijk en Hongarije op rottend hout te vinden is. Die ziet er niet heel opvallend uit, maar van de sporen worden paddenstoelonderzoekers helemaal blij: er zit een soort netwerkje op. Ze zijn ook een soort tussenvorm tussen twee al bekende spore-varianten. Dat lijkt op het eerste gezicht precies te kloppen: het idee was namelijk dat de ene variant afstamt van de andere. Bij nadere beschouwing blijken de netwerk-sporen wel een vorm-tussenstap te zijn, maar geen evolutionaire tussenstap, dus of die aanname over de evolutie van sporen klopt, valt nog niet te zeggen.

Borsthaar De meeste vrouwen hebben geen moeite met borsthaar, baardgroei en een opkomend snorretje – zolang het maar bij een man is en niet bij henzelf. Als het bij vrouwen optreedt, heet het hirsutisme, en wordt het ineens wel een probleem. Je kan dan aan de slag met een epileerapparaat of andere manieren om de haren te verwijderen, maar het zou nog mooier zijn als je dokter je iets voor kon schrijven dat tegen hirsutisme hielp. In het British Journal of Dermatology heeft methodologe Esther van Zuuren van het Leids Universitair Medisch Centrum een overzichtsartikel over zulke medicijnen. Er blijken 157 onderzoeken naar gedaan te zijn, waarvan er 123 (!) eigenlijk niet de toets der wetenschappelijke kritiek konden doorstaan, bijvoorbeeld omdat er te veel proefpersonen uit waren gevallen. Het diabetesmedicijn metformine helpt niet, en afvallen is weliswaar goed voor de lijn, maar helpt niet tegen beharing. Anticonceptiepillen helpen soms, en anders zouden twee zogeheten anti-androgenen ook kunnen helpen. Het duurt wel zes tot twaalf maanden voor je resultaat ziet, waarschuwt het artikel.

8

Mare · 3 maart 2016

Achtergrond

Universitaire vrouwenclubs duiken weer op: ‘Ie Van 1985 tot 2000 had de Universiteit Leiden een actief vrouwennetwerk. ‘Ik sleepte overal champagne mee naartoe’, blikt coördinator Pink Meltzer terug. Nu verzamelt ze artefacten van toen voor het Academisch Historisch Museum. Tegelijkertijd zijn er plannen voor een nieuw universiteitsvrouwennetwerk.

‘Tussen al die professorenportretten in het Academiegebouw hing maar één vrouw.’

Het vrouwennetwerk van de Universiteit Leiden, 1985-2000

Foto’s Edwin Giesbers

Salamander-shot Acteurs hopen op Oscars, muzikanten op Grammy’s. Voor natuurfotografen is er de Wildlife Photographer of the Year Competition, georganiseerd door het Natural History Museum in Londen. Op 5 maart komt de fototentoonstelling met het werk van de winnaars naar Naturalis. De Nederlandse natuurfotograaf Edwin Giesbers won in de categorie amfibieën en reptielen, en deelt drie van zijn mooiste foto’s met Mare. De winnende foto is een kamsalamander op de Veluwe. Giesbers fotografeerde hem van onderaf in een koud beekje. ‘Ik fotografeer al 35 jaar in de Nederlandse natuur en ontdek nog steeds nieuwe onderwerpen. Deze foto is onderdeel van een serie voor National Geographic Magazine over de bedreiging van amfibieën’, zegt Giesbers. In 2013 ontdekten onderzoekers van de Universiteit Gent een nieuwe agressieve schimmelsoort, die in korte tijd 98 procent van de vuursalamanders in Nederland doodde, en ook de kamsalamander en alpenwatersalamander bedreigt. ‘Reptielen en amfibieën tolereren je aanwezigheid, zolang je niet of nauwelijks beweegt en in slow motion naar ze toe gaat’, zegt Giesbers. Bij zijn foto van twee adéliepinguïns – volgens Giesbers duidelijk vriendjes – was dat

heel anders. ‘In Antarctica voeren we in een snelle rubberboot langs een baai vol prachtige blauwe ijsrotsen. Op een van die ijsrotsen stonden twee adéliepinguïns. We voeren nog op een behoorlijke afstand, maar ik nam het zekere voor het onzekere en maakte snel drie foto’s. De pinguïns doken vrijwel meteen het water in. Vlug keek ik op het display van mijn camera. Ondanks het gewiebel in de zodiac waren de foto’s scherp.’ De foto van de kafferbuffel werd genomen in Tanzania. ‘Ze zijn gewend aan de landrovers van de gidsen. Dat heeft ook een nadeel: met een telelens past het dier van dichtbij niet helemaal op de foto.’ Hij koos ervoor de imposante kop van een kafferbuffel uit te lichten. Volgens Giesbers kan iedereen tegenwoordig leren om een technisch goede foto te maken. ‘Door het digitale tijdperk is er een snelle leercurve. Een pakkende, aansprekende of bijzondere foto maken kan iedereen, zo nu en dan. Voor het maken van een grotere collectie met technisch goede en aansprekende foto’s is wel een bepaalde mate van talent nodig.’ PM Wildlife Photographer of the Year Naturalis 5 mrt–29 mei, €12,- studenten €4,-

‘Er wás een opleiding vrouwenstudies, maar die dreigde in 1982 opgeheven te worden. Universiteitsmedewerkers en studenten besloten het faculteitsbureau van Sociale Wetenschappen te bezetten. Meneer Cath, de voorzitter van het College van Bestuur, had geen idee wat hem overkwam. Al die dames die op het bureau borstvoeding zaten te geven’, vertelt Pink Meltzer. Twee weken later, na voorzichtige toezeggingen van het faculteitsbestuur, eindigde de bezetting. ‘Het pand bleef keurig opgeruimd en schoongemaakt achter’, schreef Mare destijds. ‘Er gebeurde wel meer in die tijd’, vervolgt Meltzer. ‘Er was een feministische boekhandel in Leiden. In het Volkshuis zongen we met vrouwenkoor De Sirenes mee: “Handjes boven de dekens” en er was ook een vioolkwartet, genaamd: de Uitstrijkjes. En vanaf 1985 stelde de universiteit een budget beschikbaar voor een Vrouwennetwerk.’ Er werd een coördinator aangesteld, Elly van Venetiën. In 1983 nam Meltzer het over. ‘Elly hield zich vooral bezig met scheve salariëring voor laborantes en secretaresses. Je moet het in de tijdsgeest zien. Bij de wisseling van wacht stak ik de draak met het beeld van feministen in paarse tuinbroeken, gekleed in een jacquet, netkousen, pumps én een hoge hoed.’ Onder Meltzer werden er anti-stress-dansworkshops georganiseerd, modeshows en cursussen timemanagement. ‘Ik sleepte ook overal champagne mee naartoe. Met stroop vang je meer vliegen dan met azijn. Maar we organiseerden ook congressen over vrouwen en wetenschap. Er kwamen netwerken uit het hele land op af. Van vrouwelijke hoogleraren, tot de Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen, die de hoogtes van de aanrechten goedkeurden. Immers ook een vrouwennetwerk.’ Niet iedereen was het eens met de ludiekere koers. ‘Valentijnskaarten die we zogenaamd namens het college van bestuur verstuurden, kreeg ik versnipperd, haast verbrand, weer terug. Maar we hebben toch veel gedaan, veel mensen bereikt, en een wezenlijke bijdrage geleverd aan de positie van vrouwen op de universiteit.’ ‘Uiteindelijk paste het niet meer in de tijdsgeest. Eigenlijk was ik het daar wel mee eens.

Ik had al een naamsverandering voorgesteld: Netwerk V/M.’ Tijdens een promotieplechtigheid keek ze om zich heen in de Senaatskamer van het Academiegebouw. ‘Tussen al die professorenportretten daar hing maar één vrouw. Zo ontstond het idee voor Negenennegentig vrouwen en één man.’ Het werd een tentoonstelling met vrouwenportretten, gefotografeerd door Corrie van Maris, nog altijd werkzaam bij het Academisch Historisch Museum. Meltzer: ‘Van hoog tot laag uit de universiteit. Op een nacht kwam in een brainwave binnen wie die ene man moest zijn: Willem van Oranje. Die was toch al dood, dat zou geen kinnesinne opleveren.’ Maar dat gebeurde tóch wel. ‘Een vrouwelijke hoogleraar stuurde een brief met het verzoek om een huishoudelijk medewerker te schrappen, zodat zij er ook bij kon.’ ‘Bij de expositie organiseerden we nog een sherryproeverij. Er kwam ook een boekje met de portretten, dat universiteitsmedewerkers als kerstgeschenk kregen. Ook daarvan kregen we dózen teruggestuurd. En toen was het afgelopen.’ Niet al het tentoonstellingsmateriaal werd opgehaald. ‘Ik heb alles in dozen gestopt, geordend, zodat je er meteen een nieuwe tentoonstelling mee zou kunnen inrichten.’ Het kwam terecht bij de Documentaire Informatievoorziening en Archiefbeheer (DIA) van de universiteit. Vijftien jaar later, afgelopen najaar, kreeg Meltzer bericht dat het daar eigenlijk niet meer bewaard kon worden. ‘Er zaten nogal wat artefacten tussen, niet van papier. Het leek me wel wat voor het Academisch Historisch Museum. Maar toen ik de dozen terugzag, schrok ik: bijna alles was weg.’ Ze heeft de kleine verzameling al aangevuld met haar eigen privé-archief. ‘Ik bewaar altijd lekker veel: foto’s, Vrouwennetwerkkranten, mijn aanstellingsbrief als coördinator. Maar we zijn nog op zoek naar veel meer materiaal, ook kranten, vooral uit de periode 1979 tot 2000. Als iemand onderzoek wil doen, of als er over 99 jaar een nieuwe tentoonstelling komt, dan hopelijk genaamd Vijftig vrouwen en vijftig mannen, ligt er al een mooie basis in het museum.’

3 maart 2016 · Mare

9

Achtergrond

edereen heeft zijn eigen mannenwereld.’ Het vrouwennetwerk van de Universiteit Leiden, 2016 - … De lucht is koel en een beetje muf, tussen de rijen archiefkasten met boeken, dozen en mappen, bovenin het Academiegebouw. ‘In nog enkele kamers en zolders zoals deze, worden de spullen van het Academisch Historisch Museum bewaard voor de toekomst’, vertelt collectiespecialist Corrie van Maris. Een halve plank is nu gevuld met stukken van het Vrouwennetwerk, dat in 2000 werd opgeheven. In die tijd, tussen 1997 en 2001, steeg het aantal vrouwelijke hoogleraren in Leiden van 5 naar 11 procent. Tegenwoordig is dat 23 procent én er zijn weer plannen voor een nieuw universiteitsbreed vrouwennetwerk. ‘Het is nog in een heel pril stadium’, vertelt Diversity Officer Isabel Hoving. ‘Er zijn weer enkele vrouwennetwerken binnen faculteiten. Er lijkt weer een behoefte te zijn en we gaan aftasten of dat ook universiteitsbreed geldt.’ In zo’n netwerk kunnen vrouwen volgens Hoving met elkaar praten over zaken waar ze tegenaanlopen. ‘Bijvoorbeeld hoe je ouderschapsverlof regelt, uitzoeken waar je recht op hebt, en of dat onder de gegeven omstandigheden van je carrière allemaal mogelijk is. Daar hebben jonge vaders natuurlijk ook mee te maken, maar iets wat we met het Diversity Office ook steeds signaleren, is dat het aantal vrouwen in hogere functies achterblijft. Leiden doet het weliswaar goed in Nederland, maar Nederland doet het slecht in Europa.’ Het LUMC heeft alweer sinds 2008 een vrouwennetwerk, Vitaal. ‘Inmiddels zijn we mooi bestuurlijk ingebed. We zijn geen ondergrondse verzetsgroep’, vertelt voorzitter Jacobijn Gussekloo, hoogleraar geneeskunde.

‘Aanvankelijk ging het erom dat vrouwen ook hoogleraar moeten kunnen worden. Nu is het wat breder, gericht op vrouwen met ambitie, van junioronderzoekers tot aan de Raad van Bestuur. Alhoewel: dáár zit dus geen vrouw in. Onder studenten is het gevoel dat kansen gelijk zijn en onder junioronderzoekers ook nog wel, maar daarna ontstaat een gap, die steeds groter wordt.’ Sinds dit collegejaar heeft ook de faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen een vrouwennetwerk: Researchers in Science for Equality. RISE is opgezet door Miranda van Eck, opleidingsdirecteur van het Leiden Academic Centre for Drug Research en Martina Vijver, universitair hoofddocent bij het Centrum voor Milieuwetenschappen, met een zogenaamd Aspaciabudget van wetenschapsfinancier NWO, bedoeld om vrouwelijke wetenschappers te stimuleren. ‘De universiteit doet weliswaar al veel, maar vooral op het hoogste en het laagste niveau, voor vrouwelijke hoogleraren en studenten. In de tussengroep zitten wij zelf.’ RISE en Vitaal zijn positief over de plannen van het Diversity Office. Vijver: ‘Het is tijd om weer een universiteitsbreed vrouwennetwerk te hebben. RISE hoeft daar niet in te verdrinken, dat heeft een andere doelstelling. Als bèta’s onder elkaar kennen we elkaars werk. En we zitten hier toch meer in een mannenwereld. Hoewel, dat geldt voor het LUMC ook. Eigenlijk heeft iedereen zijn eigen mannenwereld.’ Of het nieuwe universiteitsnetwerk zich alleen op academici gaat richten, is nog niet bekend. Hoving: ‘Misschien ook wel op de professionals, zoals niet-wetenschappelijk personeel

in Engeland zo mooi genoemd wordt. Ook dat moeten we nog aftasten.’ Had het Vrouwennetwerk in 2000 wel opgeheven moeten worden? ‘Dat het toen werd afgeschaft, vond ik vooral jammer van mijn leuke baan. Zolang er een manco blijft, zullen zulke bewegingen steeds herrijzen, als een vrouwelijke feniks’, zegt Meltzer. ‘Dat het allemaal zo lang duurt, verbaast me wel. Toen ik laatst, tijdens de dies natalis, het cortège zag lopen, met veel vrouwen, en ook jongeren, was ik wel megasupertrots.’ ‘Als je kijkt naar dit archief, zie je dat de ambities van de universiteit rond 2000 groot waren, maar dat het sindsdien tergend langzaam is gegaan’, zegt ook Van Maris. ‘Er hangt nog altijd maar één vrouw in de Senaatskamer.’ Dat is Sophia Antoniadis, de eerste vrouwelijke hoogleraar van Leiden. Ze bekleedde de leerstoel Grieks van 1929 tot 1955. Van Maris opent een kaartenbakje. ‘Een correspondentie over dat schilderij, een foto van een diner, een lijst met haar wetenschappelijke werk en een overlijdensbericht uit 1972. Er is hier best wat over haar te vinden. Het zou een leuk onderzoek waard zijn, hoe zij als enige vrouw tussen al die mannen laveerde.’ Ineens schieten haar ook de namen te binnen van de eerste vrouwelijke studentes aan de Universiteit Leiden, in 1873. ‘Olga von Stoff en Fanny Berlinerblau. Lang bleven ze niet.’ Al na enkele weken vertrokken ze weer, nadat een halsstarrige professor hen niet toeliet in de collegezaal.

Vrouwenlezing door Sunny Bergman Op Internationale Vrouwendag op 8 maart geeft documentairemaker Sunny Bergman de Annie Romein-Verschoorlezing. In haar lezing ‘Normaal’ als keurslijf zal ze ingaan op wat mannen tot mannen, en vrouwen tot vrouwen maakt en hoe onze opvattingen over ‘een normaal uiterlijk’ en ‘normaal gedrag’ die overwegingen beïnvloeden. Bergman werd bekend met haar documentaires Beperkt houdbaar (2007), Sunny side of sex (2013), Sletvrees (2013) en Zwart als roet (2014). De Annie Romein-Verschoorlezing wordt elk jaar door geesteswetenschappen-instituut LUCAS georganiseerd. Schrijfster en historica Annie Romein-Verschoor (1895-1978) promoveerde in 1935 aan de Universiteit Leiden op de dissertatie Vrouwenspiegel, over Nederlandse romanschrijfsters na 1880. In 1970-

1971 verschenen, in twee delen, haar memoires, over haar linkse engagement en haar inzet voor de vrouwenemancipatie. Op 8 maart wordt ook het kunstwerk Ruimte voor vrouwen! in het academiegebouw onthuld. Daarmee vragen de universiteit en Athena’s Angels, een samenwerkingsverband tussen vier vrouwelijke Leidse hoogleraren, aandacht voor een meer inclusieve beeldvorming van wetenschap en wetenschappers waarin ruimte is voor mannen én vrouwen. Annie Romein-Verschoorlezing door Sunny Bergman Academiegebouw, Groot Auditorium Dinsdag 8 maart, 20.00u Advertentie

Academische Agenda

Delft Academic Press

N

(in Uw te e rn ig ee m D ati en a vr t on st ijb ka aa ud lij n b l) u ie ve ij i bo nd on tge ek co s! ve n? nt ac to p

Voor Technische en Exacte Studieboeken

www.delftacademicpress.nl 015 2782124

[email protected] Leeghwaterstraat 42 2628 CA Delft

Dhr. H.E. Balcıoğlu hoopt op dinsdag 8 maart om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Role of Integrin Adhesions in Cellular Mechanotransduction’. Promotoren zijn Prof.dr. B. van de Water en Prof.dr. T. Schmidt. Dhr. V. Atal Chomali hoopt op dinsdag 8 maart om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘On Multifield Inflation, Adiabaticity and the Speed of Sound of the Curvature Perturbations’. Promotor is Prof.dr. A. Achucarro. Dhr. A. Gunawan hoopt op dinsdag 8 maart om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Gauss’s theorem on sums of 3 squares, sheaves, and Gauss composition’. Promotoren zijn Prof.dr. S.J. Edixhoven en Prof.dr. Liu Qing (Bordeaux University). Mw. J. Cai hoopt op woensdag 9 maart om 10.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘BMP signaling in vascular and heterotopic bone diseases’. Promotor is Prof.dr. P. ten Dijke. Dhr. A.M.J. den Haan hoopt op woensdag 9 maart om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Nuclear magnetic resonance force microscopy at millikelvin temperatures’. Pro-

motor is Prof.dr. T.H. Oosterkamp. Dhr. M. Boumeester hoopt op woensdag 9 maart om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘The Desire of the Medium’. Promotor is Prof.dr. C.J.M. Zijlmans. Mw. C.E. Veltman hoopt op donderdag 10 maart om 11.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Prognostic value of coronary anatomy and myocardial innervation imaging in cardiac disease’. Promotor is Prof. dr. J.J. Bax. Mw. M. Brom hoopt op donderdag 10 maart om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘The role of incentive learning and cognitive regulation in sexual arousal’. Promotoren zijn Prof.dr. P. Spinhoven en Prof.dr. J.B.M.Z. Trimbos. Mw. H. Boden hoopt op donderdag 10 maart om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Acute myocardial infarction care, Developments’. Promotor is Prof.dr. M.J. Schalij. Mw. S.H. Ewe hoopt op donderdag 10 maart om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Aortic Valve Disease: Novel Imaging Insights from Diagnosis to Therapy’. Promotor is Prof.dr. J.J. Bax.

10

Mare · 3 maart 2016

English page

The sweet smell of research The pharmacodynamics of asparagus pee Leiden pharmacologists served their colleagues asparagus at an international conference and then asked them to assess the smell of their urine. “Some visitors were rather embarrassed.” Two green asparagus stalks are in the urinals together. The one on the left sniffs and smells something strange. The caption reads “With horror, Arnie realized that standing beside him at the next urinal was the cannibal killer.” Patt Kelley’s cartoon  refers to a well-known phenomenon: eating asparagus makes your pee smell bad. It is an odour compared to rotting cabbage in scientific texts, to the stench of a skunk by the American press and to perfume by the French author Marcel Proust. “I find it difficult to describe precisely”, remarks pharmacologist Coen van Hasselt: “But believe me, it’s not pleasant.” You are not alone if you are not familiar with this smell. Quite a large portion of the population lack the ability to detect it, although scientists are not sure how large that portion is. In 2011, American scientists traced a single altered DNA bead on chromosome number 1: an error there means that you can’t smell the stench. The inability to detect one particular odour is not unique: the scientific name for it is “specific anosmia”. The scent of truffles – not to be confused with flavouring in truffle oil, which is made from petroleum – cannot be detected by some people: the most expensive mushroom in

BY BART BRAUN

the world tastes and feels like putty to them. Another famous anosmia is part of the smell of coriander. If you don’t have the right olfactory receptor, the plant will only taste of soap. However, in the case of asparagus, there are apparently non-excretors – people whose bodies do not turn the plant’s substances into smelly sulphuric compounds but into something else – as well as non-detectors. Scientists don’t yet know exactly which compounds are involved in the stink, although, in the eighties, a group of Britons attempted to create  synthetic asparagus urinary odour. For science. Van Hasselt continues: “Some work’s been done on asparagus, but there’s plenty we don’t know. We were looking for an experiment that could be conducted at an annual pharmacology conference and our American colleagues and we decided on an asparagus experiment.” “We” are Van Hasselt, colleague Jeroen Elassaiss-Schaap and their professor Piet Hein van der Graaf. Their department at the Leiden Academic Centre for Drugs Research develops mathematical models to see how medicines act in our bodies. They and the American researchers set up an experiment to see how the human body processes asparagus. The guests at the conference were given instructions, explains Van Hasselt: “We wanted them to eat varying quantities of asparagus because we wanted to learn about the dose-response relationship, so they had to keep track of how much asparagus they had eaten and whenever they went to the loo they had to smell how bad they thought it was.

They were asked to express that in scores from one to five. I didn’t attend the conference myself, but I heard that some visitors were rather embarrassed.” The aim was to conduct a clinical trial: a study to which new medicines must also comply. “If you set up a study like that, you have to adhere to very stringent rules and protocols. We and followed them all here: the proposal even passed Leiden’s ethical committee and we have collected all the information very systematically, as you would with a real trial.” One problem with the setup of the experiment is that people obviously don’t give exactly the same marks to their urine’s odour. “It’s subjective: what might be a five to one person could be a three to another. We took that into account in our model.” Van Hasselt: “At least, you can see that everyone who can smell it shows a similar progression: just after eating, their scores are relatively low still: one person will give it a zero and another will put down a one. Then the marks shoot up and after a few days, the smell score usually returns to the former level.” Data reveals that the concentration of odorant in the urine is reduced, on average, by half every three 3.3 hours. Van Hasselt adds: “There are large differences between the subjects, which makes it difficult to consider other factors. We wondered whether age made any difference, or ethnicity, or whether you are male or female. I think that we could learn about that too if we had more data.” It’s early days yet, but they wouldn’t be surprised if eventually the

data comes pouring in all at once because the experiment’s setup is very suitable for citizen science: everyone can cook asparagus and everyone can sniff the loo. Van Hasselt explains: “Schools could do it as a practical biology lesson, medical or pharmacology students could do it as part of a course – they could design their own setup. All the data could be collected on a central website so we could acquire more understanding of the matter. But I’m not the person to do it. The Americans had something like that in mind and our department is seeing

whether we could turn it into a practical for the Biopharmaceutical Sciences programme. It would be great to use this experiment for that.” But isn’t it easier to do an experiment with a substance that everyone can excrete and smell? “You’re right; it wasn’t the easiest option as there are two elements that affect the dose response curve, which makes it more difficult. On the other hand, a simpler substance like caffeine would not have been as interesting, because far more work has been done on it. This experiment added a bit more to our knowledge.”

Hey Minister, stop bragging A professor blows the whistle on an Italian Minister Roberta D’Alessandro complained about the brain drain in Italy, her native country, on Facebook and then her heart-felt cry made all the papers and news reports. “It was taken as seriously as a scientific paper in Nature.” BY MARLEEN VAN WESEL There is a camera crew from the Italian television programme Roberta D’Alessandro’s study, on the Witte Singel. “There’s no one in Italy who hasn’t heard of Leiden in the last few days” exclaims the Professor of Italian. “ , all the other major papers, the news… They all wanted to talk to me, but I refuse to go to Italy. I have to be at lectures tomorrow morning, so they have to come here.” The cause: a Facebook post by D’Alessandro, on Saturday morning. “Meant for friends, but it was taken as seriously as a scientific paper in Nature.” The content: a complaint against the Italian Minister of Education and Science, Stefania Giannini. “Ministra, don’t keep on bragging about my achievements”, D’Alessandro wrote. “I would never have addressed her as ‘Ministra’ so rudely in an open letter.” On Friday, the European Research Council (ERC) published a list of

302 researchers who had been awarded an ERC-Consolidator grant. D’Alessandro was one of them, as were 29 other Italian researchers. D’Alessandro explains: “The minister talked about great Italian achievements, but my research isn’t Italian – it’s Dutch. In fact, of those thirty grants for Italians, only thirteen were for researchers who don’t work abroad.” Her Facebook post has been liked more than 35,000 times and shared more than 15,000 times. “I’ve received 3,500 messages from Italian researchers, from Singapore

to Melbourne, who said: brava! Finally someone who dares to say it. Colleagues in Italy were initially less enthusiastic, as if I had insinuated that all the good researchers had left. Of course not. But I couldn’t get a research position in Italy so I left and eventually ended up here.” In the meantime, Gianni has also responded. “Her reply was full of useless polemics, to everyone’s annoyance. I think that the Dutch Minister, Jet Bussemaker, would have responded more frankly: she’d say that the Dutch results are good but it’s a problem that many researchers

leave the country.” In reality, the opposite applies to the Netherlands: 20 researchers with an ERC grant are but 26 grants were awarded the Netherlands. “Three guesses as to why”, says D’Alessandro. “The Netherlands has a better infrastructure, a functioning democratic system and a corresponding international image.” D’Alessandro is a member of the , a platform for young, top researchers. “Of course, Minister Bussemaker doesn’t always listen, but we don’t have to worry about saying things and we don’t need to please anyone.

We can just be honest.” Four other Leiden academics were awarded an ERC grant: Eveline Crone, Petra Sijpesteijn, Caroline Waerzeggers and Erik Bähre. A total of EUR 585 million is available for 302 top scientists and consequently another 2,100 other researchers will have work too; in D’Alessandro’s case: another postdoc student, three PhD graduates and an IT expert. “We will be studying Italian languages that are not Italian for the next five years.” She points to a map of Italy, divided into regions in every colour. “That more or less equals the number of languages that are spoken. Everyone speaks Italian so we can understand each other. These languages are called dialects but actually they are sister languages to Italian, like Frisian is to Dutch. My project focuses on the question: what’s going on in people’s heads when these languages come into contact with other languages? Loan words are a well-known phenomenon, but I’m examining the syntactic structures. The tiny differences between very similar languages, like Neapolitan and Spanish, are interesting. After the Second World War, many Neapolitans emigrated to Argentina, and so on. It would be interesting to find out what they took from Spanish and what they didn’t.”

3 maart 2016 · Mare 11 Cultuur

Agenda

Voorbije liefde als tweedehands jurk

FILM

Op zoek naar liefde of het gebrek daaraan

‘Tinder? Als ze willen afspreken, stop ik. Straks praat hij met consumptie.’

In studenten- en bejaardenhuizen zoekt PS|theater naar verhalen over de liefde. ‘Als ex is hij leuker dan als vriendje.’ ‘Bedoel je met zoenen gewoon wat happen, of echt met de tong?’ vraagt Rafaëlle Kwakkel (22, Engelse Taal en Cultuur). ‘Ik heb het in zo’n boekje opgezocht: het was de wasmachine’, antwoordt een studente pedagogische wetenschappen. ‘Zo vies! De meest vreselijke zoen ooit.’ Theatermaakster Rian Evers (30) zit met haar gitaar tussen de studenten in de kamer van Daniëlle MeuleDOOR PETRA MEIJER

man (28, archeologie). In april staat PS|theater op de planken met Ons Hart, een voorstelling over liefde, of het gebrek daaraan. Ter inspiratie trekken de theatermakers gewapend met liefdesliedjes langs studenten- en bejaardenhuizen. Evers: ‘Studenten en bejaarden staan aan het begin en het einde van de liefdesroute. Dat levert hopelijk interessante verhalen op.’ Dat blijkt. ‘Het is alsof je favoriete jurk op een gegeven moment te klein wordt. Je brengt hem naar een tweedehandswinkel, met pijn in je hart, maar het is beter zo. Dan zie je jouw jurk op iemand anders. Dat doet pijn, ook als jij hem niet meer

Foto Marc de Haan

past en zelf hebt weggedaan’, vertelt een van de studenten. ‘Als ex is hij leuker dan als vriendje.’ De studenten kennen elkaar van studententoneelvereniging Cuculum. Tijdens het huiskamerconcert speelt Evers haar lievelingsliedje ‘Case of you’ van Joni Mitchell, maar ook Alanis Morissettes ‘You oughta know’ en ‘Je veux’ van Zaz. Als ze vraagt of de studenten zich in de teksten herkennen, blijft het in eerste instantie stil. Maar als ze vervolgens vraagt wat de studenten met Valentijn gedaan hebben, wie er tot over zijn oren verliefd is en wie er op Tinder zit, breekt het ijs. ‘Ik kijk alleen op Tinder als ik me

verveel’, zegt een van hen. ‘Zodra ze af willen spreken, stop ik ermee. Straks blijkt hij 1.50 meter te zijn, of praat hij met consumptie.’ Een andere studente sprak wel een keer af met iemand die ze kende van Tinder. ‘We hadden een leuk gesprek over politiek en milieu.’ ‘Dan heb ik nog liever iemand die met consumptie praat.’ Zo komt het gesprek op afknappers. Jessie Melman (23, archeologie) werd een keer mee uit eten genomen naar een snackbar. En Kwakkel vraagt zich af of er überhaupt onenightstands bestaan die goed uitpakken. Maar tot haar verbazing wordt dat toch giechelend bevestigd. Na ‘Love you more’ van Racoon en ‘You’ve got her in your pocket’ van de White Stripes, vraagt Evers of verliefd worden een keuze is, of dat het je overkomt. ‘Het kan wel in één klap gebeuren, maar het kan ook heel lang duren’, denkt Laetitia van Dijk (23, Russische Studies). Meuleman: ‘Verliefdheid maakt plaats voor echte liefde, de spanning voor rust. Dan kun je alles met iemand delen, zonder veroordeeld te worden.’ De singles uit de groep klagen over de verwachtingspatronen van de maatschappij. ‘“Heb je nog steeds geen vriendje?”’ Julia van den Berg (24, afgestudeerd orthopedagoge), die niet tot het groepje singles behoort, kan zich dat wel voorstellen. ‘Op de middelbare school waren we al bezig onszelf met anderen te vergelijken. We wisten precies de gemiddelde leeftijd waarop jongeren zoenden of seks hadden.’ Evers: ‘Ja, dat stond in de Hitkrant, bij de ingezonden brieven over seks.’ Ze schudt haar hoofd. ‘De Hitkrant is echt funest voor je puberteit.’ PStheater – Ons Hart Aalmarktzaal, 16-21 april en 6-7 mei. Ook een huiskamerconcert in je studentenhuis? [email protected]

Geen Kerstvoorstelling Volksoperahuis belicht band met Suriname Na veertig jaar onafhankelijkheid onderzoekt het Volksoperahuis de band tussen Suriname en Nederland. ‘Na vijfentwintig jaar moet ik nog steeds uitleggen waarom ik zo goed Nederlands spreek.’ DOOR PETRA MEIJER ‘Geen Kerstvoorstelling!’, staat er in grote letters achter de aankondiging van de nieuwe voorstelling van het Volksoperahuis. Tijdens een reis langs de gedeelde geschiedenis met onze exkoloniën kwamen eerder Curaçao en Indonesië aan bod, nu is het de beurt aan Suriname. ‘Bijna de helft van de Surinamers woont in Nederland. De voorstelling gaat dan ook over verlangen. Waar willen zij samenzijn? Waar willen ze Kerst vieren?’, verklaart zangeres en actrice Manoushka Zeegelaar Breeveld de titel. Geboren in Rotterdam, verhuisde ze op driejarige leeftijd naar Suriname. ‘Ik ben er opgegroeid, volwassen geworden. Het is de normale gang van zaken om in Nederland te studeren. Op het weggaan word je je hele leven voorbereid. Tegelijker-

tijd laat je wel je huis achter en zit je ineens meer dan zevenduizend kilometer verderop. Dat roept ook heimwee op.’ ‘Voor Surinamers is het dus duidelijk dat Nederland en Suriname sterk verbonden zijn. Maar andersom is dat blijkbaar niet zo vanzelfsprekend. Na vijfentwintig jaar in Nederland moet ik nog steeds uitleggen waarom ik zo goed Nederlands spreek. Blijkbaar weet niet iedereen dat Nederlands in Suriname de voertaal is. Veel Surinamers horen voor hun gevoel bij Suriname én bij Nederland. Nu wordt het tijd dat de rest van de wereld dat ook begrijpt.’ In Kerst in Paramaribo verhuizen een Nederlandse man en een Surinaamse vrouw naar Paramaribo, waar zij een café wil beginnen. Haar man leert het land kennen middels gesprekken met zwervers, harde werkers, roddeltantes en rijkelui. De economische situatie blijkt niet ideaal, maar het is er wél heel gezellig. Waar ze zelf nostalgische gevoelens bij heeft? ‘Het buitenspelen. Dat is toch wel een van de leukere dingen van het leven. Laatst was ik in Suriname, waar ik mijn neefje buiten een

kunstje leerde met de waslijn. Het was heerlijk weer. Dat kunstje had ik al 35 jaar niet meer gedaan. Hier in Nederland héb je buiten niet eens een waslijn. Je rent constant van binnen naar buiten met je wasrek.’ Als voorbereiding op de voorstelling bezocht Zeegelaar Breeveld met oprichters van het Volksoperahuis Jef Hofmeister en Kees Scholten Suriname. ‘Het was een soort 3opreis, zodat ze konden ervaren hoe Suriname is. Er leven zeven bevolkingsgroepen door elkaar heen. We willen niet dat het stuk overkomt als een geschiedenisles, maar dat de sfeer voelbaar wordt. Muziektheater leent zich daar uitstekend voor: iedereen kent de gezellige ritmes die uit Suriname komen. Met muziek communiceer je op een ander niveau. Het is de taal van de ziel. Maar het is geen musical: we zullen niet als personage in gezang losbarsten.’ In Suriname ontmoetten de theatermakers ook haar vader, programmamaker en de held uit de film Wan Pipel over Nederland en Suriname, die veertig jaar geleden uitkwam. ‘Ze vroegen of hij ook mee wilde doen. Hij stemde meteen in. Eigenlijk reageerde hij vrij laconiek. “Wil je

niet eerst weten waar het over gaat?”, vroegen we. Maar hij zei: “Zij doet toch mee? Dan is het goed.” Samen met je vader op het toneel staan is het allerleukste van de hele wereld. Het is echt een geschenk.’ Het Volksoperahuis - Kerst in Paramaribo. Theater Ins Blau 9-11 mrt, 20.30u, €17,50

Foto Jochem Jurgens.

TRIANON Knielen op een bed violen Dagelijks 18.30 The Danish Girl Do vr ma di 15.15 KIJKHUIS Son of Saul Dagelijks 16.00 The Assassin Zo ma di wo 21.30 LIDO London has Fallen Dagelijks 18.45 + 21.30 Fissa Vr zo di 18.45

MUZIEK

DE TWEE SPIEGHELS David G Franco trio 4 maart 21:00 Guido Marchena Swing Society 5 maart 16:00 Bernard Berkhout and Friends 5 maart 21:00 TenorBattle! 6 maart 16:00 Jamsessie olv Wouter Kiers en Jeen Rabs 7 maart 21:00 QBUS Project West Ford (PWF) + support act (SpudNr1) 4 maart 20.30. Vrij entree. The Pasatempos 5 maart 21.00 €7, 50 GEBROEDERS DE NOBEL Snowburner - Release party ‘Future Primitive’ + Need + The Machine 5 maart 20.00 v.a. €10 Vök + Support: CUT 9 maart 20.00 v.a. €12,50 VRIJPLAATS LEIDEN Phizmiz & Simonis 3 maart 20.00 donatie Vlammende Vrijdag: the Bullfight (Live) + Dj Francesco 4 maart 21.00. Vrij entrée. Vegan eetcafe Elke zaterdag 19.00 €5

THEATER

THEATER INS BLAU De Wereldverbeteraar 3 maart 20:30 €18 Falling dreams 4 maart 19.30 € 15 Wat Niemand Had Verwacht 5 maart 20:30 €15 LEIDSE SCHOUWBURG Musical, Nonsens 8 maart 20.15 v. a. € 11

DIVERSEN

LIPSIUS Michel Montaigne lezing 7 maart 19.30 – 21.00, Room 011, Vrij entree. NATURALIS After Dark show: Nature in the picture 3 maart, 20.00-22.30 €11 Fototentoonstelling: The wildlife photographer of the year. 5 maart t/m 29 mei ma-zo 10.00-17.00 €4 Fototentoonstelling Marloes Janson T/m 31 maart, Matthias de Vrieshof 4. CAFÉ VOORAF EN TOE Programma netwerkborrel: Leidse Praatjes viert driejarig bestaan met doorbreken taboes 7 maart 19.30-21.20 €5 Registratie vooraf noodzakelijk via www.leidsepraatjes.nl. PIETER DE LA COURTBUILDING Seminar Frugal Innovation and its developmental relevance in Africa: Profitable business or capitalist exploitation. 10 maart 15.30-17.00 Room SA41 African Studies Centre. Vrij entree. Registratie via ASCL website

12

Mare · 3 maart 2016

Kamervragen

Column

‘And beyond!’

Foto Marc de Haan

‘Douchemuntjes halen bij de eigenaar’ Siemen Geerts (18, archeologie) Huis: Sophiastraat 61 Grootte: 11,5 m2, 375 euro Bewoners: 4 Waarom woonde je in een caravan? ‘Het lukte me niet om een kamer te vinden en ik kom uit Berkel-Enschot. Ik zou dus elke dag vier uur moeten reizen. Ik had reistijdvoorrang, maar de 120 andere studenten die op een vrijgekomen kamer reageerden ook. Eén persoon krijgt de kamer, de andere 119 moeten weer verder zoeken. Ik kwam steeds dezelfde mensen tegen en moest steeds hetzelfde verhaal vertellen. Na acht keer hospiteren was ik er wel klaar mee.’ En toen dacht je: ik ga gewoon kamperen?

Bandirah

‘Ik heb eerst nog overwogen om met een vriend op de boot van mijn opa te gaan wonen. Hij heeft een jacht van 16,5 meter dat momenteel te koop staat. Maar het lukte niet om een ligplaats met water en elektriciteit te vinden. Mijn ouders hadden thuis een caravan. Na de el cid zijn we naar camping Stochemhoeve gereden, vlakbij park Cronesteyn. Daar kon ik wel terecht. Blijkbaar zijn er elk jaar studenten die er door kamernood een tijdje kamperen, maar dit jaar was ik de enige.’ Hoe was dat? ‘Heerlijk rustig en het uitzicht was prachtig, maar het had natuurlijk ook wel nadelen. Als ik wilde douchen moest ik een douchemuntje halen bij de eigenaar. Ze waren voor mij gelukkig wel gratis, maar als je het een keer vergat, kon je weer

helemaal terug. Ik moest ook zelf water halen. Dat is natuurlijk goed voor de lichaamsbeweging, maar ik zet toch liever gewoon de kraan open. En je moest het toilet legen of naar het toiletgebouw lopen: het was wel heel erg kamperen. Mettertijd werd het natuurlijk ook steeds kouder. Vooral toen een van de verwarmingselementen van mijn straalkacheltje knapte. Gelukkig had ik de voortent: daar droogde ik mijn was en zette ik mijn fiets neer.’ Maar nu heb je de camping verlaten? ‘In eerste instantie zou de camping op 3 oktober dicht gaan, maar ik mocht twee weken langer blijven. Via een vriend van de middelbare school heb ik toch een kamer gevonden. Hij vertelde dat in zijn huis een kamer vrijkwam en toen heb ik meteen contact opgenomen met de

makelaar. Dat is denk ik de gouden tip: regel het via via.’ Ben je blij met je kamer? ‘Ik heb stromend water, een warme douche, elektriciteit: natuurlijk ben ik blij met mijn kamer! Kamperen was leuk, maar alleen als tijdelijke oplossing. Mijn kamer is nog wel een beetje leeg, want het grootste deel van mijn spullen ligt bij mijn ouders. Zo heb ik vroeger stenen en mineralen verzameld en militaria uit de Eerste Wereldoorlog. Veel van die dingen heb ik zelf gevonden: stukken schoen, granaten en granaathulzen, kogels. Als kind was ik altijd al bezig met archeologie. Archeoloog worden was een jongensdroom. Ik ben het gewoon gaan doen.’ DOOR PETRA MEIJER

Je kan er natuurlijk donder op zeggen: als je universiteitsleus een Toy Storyaanse inslag heeft, duurt het niet lang voordat er iemand publiekelijk gaten in gaat schieten. Dus Groningen, gefeliciteerd met de meest tenenkrommende slogan (‘Born leaders reach for infinity’) en op naar poging twee. UvA, jullie ook bedankt voor ‘We are U’. De ontruiming van het Maagdenhuis toont inderdaad aan dat jullie ons zijn, en dat UvA-mensen competente rebellen zijn, met het lef om door te vragen en dogma’s ter discussie te stellen. Heeft trouwens niemand jullie ooit verteld dat het vervangen van you door u alleen in sms’jes en whatsappjes een beetje acceptabel is? Beide universiteiten; bedankt voor het weghouden van Leiden van de eerste plaats, hoewel wat mij betreft ‘Excelleren in vrijheid’ ver bovenaan had mogen staan. Ja, het universiteitsmotto Libertatis Praesidium ligt ten grondslag aan deze reclameleus, maar de universiteit is eerder een bolwerk van vastgeroeste bureaucratie dan van vrijheid. Stel dat je onverwachts een stageplek aangeboden krijgt en per direct mag beginnen? Als je zonder een door de examencommissie goedgekeurd stageplan aan de slag gaat, word je genadeloos teruggefloten en kan je zwaaien naar je studiepunten. Mocht je dat stageplan wel binnen een handomdraai in elkaar gezet hebben, dan is het nog zaak om dat documentje door zowel de stagecoördinator, je stagedocent als je stagebegeleider te laten ondertekenen voordat de examencommissie het ook maar een blik waardig gunt. Succes als dat op de korte termijn moet, en je stagebegeleider ergens in de polder zit. Van vrijheid is ook niet veel te merken als het gaat om de keuze van een stageplaats. Bekende werkgevers en instituten worden zonder veel commentaar goedgekeurd, maar als je stageplek nog niet zoveel naamsbekendheid heeft, worden alle details flink door de mangel gehaald. Onze universiteit laat de student ook weinig keus bij het kiezen van een stagerichting. Een geschiedenisstudent heeft natuurlijk niets te zoeken op de salesafdeling van de Intertoys, maar de bemoeizucht van de opleiding gaat verder: studenten moeten het liefst zo strak mogelijk binnen de lijntjes van de opleiding kleuren. En ook aan uitloop heeft de uni een broertje dood. De universiteit ziet liever niet dat jij je master met een half jaartje oprekt. Die scriptie schrijf je maar lekker tussen de bedrijven en tentamens door. Jij wordt er misschien niet op aangesproken, maar in de tussentijd worden je docenten op het matje geroepen en krijgen zij wel op hun flikker. Alsof zij verantwoordelijk voor jouw acties zijn. En dat noemen ze dan het stimuleren van ieders talenten. In vrijheid, uiteraard. ESHA METIARY