Welkom! Vandaag het laatste college. Links Oordelen en beslissen Usability testing

Welkom! Vandaag het laatste college • Links • Oordelen en beslissen • Usability testing

woensdag 1 juni 2011

Tentamen en beoordeling


• •

Tentamen. Auditorium, di 7 juni, 12.00 uur

•

Vervangende opdracht (2 lessen gemist met afmelding): tot en met vr 10 juni, 23.59 uur

•

Je bent zelf verantwoordelijk mij te mailen op [email protected] om mij te melden dat je twee lessen gemist hebt en een vervangende opdracht wilt. Ik ga daar niet achteraan zitten, neem zelf het initiatief! Geen mail is geen vervangende opdracht is vak niet gehaald. Geef dit ook door aan medestudenten.

•

Heb je drie of meer colleges gemist, mail me dan. Neem daartoe zelf het initiatief, wacht niet tot het laatste moment.

Links: insturen tot en met di 7 juni 12.00 uur naar [email protected]

Oordelen en Beslissen


Klassiek beeld oordelen en beslissen

•

Verlichte Ratio en dierlijke gevoel

•

Brein moet ervoor zorgen dat gevoel in toom gehouden wordt, en ratio de vrije hand krijgt


Utility


• •

Begrip afkomstig uit economie

• •

Mensen willen zoveel utility als ze kunnen krijgen

Mensen doen dingen omdat het hen ‘utility’ geeft (gebruiksgemak, nut, plezier) Echter, hoe meer ze ervan hebben, des te minder verschil een verdere unit utility zal maken - de marginale utility wordt steeds minder

Marginal Utility


Rationele keuzetheorie

•

Mensen nemen beslissingen op basis van kans dat ze krijgen wat ze willen x hoeveelheid plezier / nut / utility die het oplevert

•


op die manier kunnen mensen hun geluk optimaliseren en maximaliseren

Twee soorten economen

•

klassieke economie zegt dat mensen rationele maximaliseerders van hun eigen utility zijn

• • •

Dus wat ze doen is gericht op vergroten utility

•

Beide soorten economen zitten ernaast, zoals gebruikelijk


probleem: hoe meet je utility? ‘Geld’ is niet het hele antwoord Andere economen geloven ook nog in andere factoren voor geluk: werk hebben, stabiliteit, lage inflatie, leeftijd. Extra inkomen vergroot het geluk maar een beetje.

Pure ratio, zonder gevoel: Elliott


•

Een patiënt van de beroemde neuroloog Damasio

• •

Kan geen keuzes maken

•

Beschadigde orbitofrontale cortex

Urenlang twijfelen over volgende afspraak

Orbitofrontale cortex


•

van oudsher wordt de cortex voorgesteld als de zetel van de rede

• •

bovenop, overheersend

•

oftewel de ‘onderliggende’ systemen zijn essentieel om keuzes te kunnen maken

klopt niet: OFC integreert juist emotie in onze beslissingen

Een radarbewaker in de golfoorlog


• •

bliepjes op de radar

•

iets klopte niet...

lichamelijk effect: zweethanden, hartslag

Een radarbewaker in de golfoorlog

•

Een zijderupsraket ziet er op het scherm niet anders uit dan eigen A6-bommenwerpers

•

Piloten zetten trackingsystemen uit vanwege vijandige raketten

•

‘bliepje’ onderschept, bleek iraakse raket


De belangrijke rol van dopamineneuronen

• • •

aap kan kiezen uit twee knoppen. 1 knop levert sap op andere niet

• •

wanneer een voorspelling uitkomt: belonen, fijn gevoel


eerst vuren dopamineneuronen alleen bij beloning (sap krijgen) dan gaan dopamineneuronen ook vuren bij verwacht succes, proberen te voorspellen (“als dit, dan dat” wat er gaat gebeuren

fout: afname vuren, frustratie

ACG


• • • • •

‘er klopt iets niet’

•

en onbewust (via hypothalamus): zweethanden, hogere hartslag

acg (anteriore cingulate cortex) wordt actief fouten vinden (oh shit circuit) voornamelijk dopamineneuronen ACG alarmeert bewust (‘iets klopt er niet’ aandacht richten via thalamus)

ACG


•

Apen, joystick: sap door bewegen joystick in bepaalde combinatie van richtingen, tactiek wijzigt regelmatig

• • •

Apen met defect in ACG: leren niet

•

Spindle-neuronen: sneller dan andere. Brein is al voorbereid op komende activatie

ACG helpt ons uitslag voorspellingen te onthouden Mensen: ACG met minder neuronen: meer kans op gokken, alcoholverslaving. Minder goed leren van fouten...

Bliepjes radar


• •

gevoel: hier klopt iets niet

•

dopaminereceptoren ACG reageerden daarop: onbewust verwerkte perceptie

wat bleek na analyse: eigen bommenwerpers verschenen paar tienden van seconden eerder op radar dan vijandelijke raketten

Emotie essentieel

• • •


Voor echt goede beslissingen zijn emoties essentieel Zijn weerslag van goedgetrainde dopamineneuronen Invloed is onbewust, oncontroleerbaar, nietintentioneel en efficiënt: automatisch

Fouten maken


•

Dopamineneuronen met name in ACG moeten voortdurend getrained worden. Trainen: fouten maken

• • •

Fouten durven maken is dus essentieel Prestatie van kinderen op tests beter veranderbare eigenschappen (inspanning) prijzen dan vaste (intelligentie)

Verraderlijke emoties


•

Moeten we dan alle beslissingen ‘op gevoel’ nemen?

•

Nee. Onze gevoelens kunnen niet met iedere situatie even goed omgaan

Het gedwongen patroon


•

Gokkast: geen inherent patroon. Willekeurig, met uitbetaling van <70ct per euro

•

Dopamineneuronen accepteren gebrek aan patroon niet, gaan zoeken naar patroon

•

Kunnen daarom niet ophouden (“nu zou er toch...”)

Gambler’s fallacy

• • • • •


het idee dat statistieken zichzelf rechttrekken staatslot: prijs net gevallen, zal dan nu wel niet iPod shuffle: niet willekeurig? Aandelenmarkt weer: patroonherkenning waar er geen patroon is

Loss aversion


• • • • •

Kahneman en Tversky

•

Dreigende verliezen schijnen groter dan mogelijke winsten

Proefpersonen kunnen een dollar inzetten óf deze behouden proefleider gooit muntje op Kop: winst 2,50. Munt: dollar weg. Beste strategie is altijd inzetten (verwachte opbrengst 1.25). Doet niemand

Nieuwe ziekte


•

Scenario 1: Verwacht: 600 doden. Bij optie A 200 levens redden, bij optie B 33% kans op het redden van 600 levens, 66% kans op niemand redden

•

Scenario II:Verwacht: 600 doden. Bij optie C 400 sterfgevallen, bij optie D 33% kans op geen sterfgevallen, 66% kans op 600 sterfgevallen

•

Scenario I: 70% kiest A, 30% kiest B Scenario II: 30% kiest A, 70% kiest B

Loss aversion en aandelenbeurs •

Aandelen hebben afgelopen decennia 7x zoveel opgebracht als obligaties

•

Toch spreiden beleggers hun inzetten tussen aandelen en obligaties: obligaties zijn veiliger

•

verklaart ook waarom mensen aandelen die het goed doen verkopen (winst nemen), maar aandelen die het slecht doen vasthouden (verlies voorkomen)

•

resultaat: portfolio’s gaan langzaam steeds meer uit verliesgevende aandelen bestaan

•

verkochte aandelen totaal deden het 3,4% beter dan vastgehouden aandelen


De creditcard


• •

Loss aversion omzeild doordat je uitgave niet ziet

•

Mensen die “Nu een kleinere” kozen : hersengebieden ivm emotie actief, directe bevrediging

•

Mensen die “Straks een grotere” kozen: ook de prefrontale cortex actief, nl hersengebieden geassocieerd met rede, planning langere termijn

Experiment. Proefpersonen in mri-scanner. Kunnen kiezen voor Amazon-cadeaubon Nu meteen één van 10 euro Of over een maand één van 15 euro

Mannen manipuleren


•

voor mannen én vrouwen geldt: hoe meer emotie, hoe meer impulsiviteit

•

mannen: foto mooie vrouw: nog impulsiever

Dan toch de rede?

•

Brandweer in de Rocky Mountains: Mann Gulch fire disaster

•

Enige oplossing: dat doen wat gevoelsmatig niet klopt

•

Prefrontale cortex


Prefrontale cortex vs Amygdala

•


Nogmaals Loss Aversion:

•

40% kans op 50 dollar, 60% kans alles verliezen, óf 20 dollar meteen houden: 60% mensen kiezen gegarandeerde uitkomst

•

40% kans op 50 dollar, 60% kans alles verliezen, óf zeker 30 dollar verliezen van de 50: 60% mensen kiezen de gok

•

Hoewel er hetzelfde staat!

Prefrontale Cortex begrenst Amygdala


• • • •

Angst voor verlies: actieve amygdala

•

Emotieregulatie

Loss aversion Maar 40% heeft daar geen last van, waarom? Bij hen is de prefrontale cortex ook actief, begrenst amygdala

Supermarkt


•

De hele supermarkt is erop ingericht onze amygdala te kalmeren: “korting”, “hier goedkoopst”

•

Loss aversion sussen

Nieuwe situaties


•

Emotioneel systeem kan deze niet goed beoordelen

• • •

Gaat namelijk af op wat het al kent Rationele begrenzing essentieel Voorbeeld: Pilots tv-series zoals Seinfeld

• •

deze werd in pilots slecht beoordeeld omdat mensen het format niet kennen...

Verlammende ratio

• • • •


Choking Bij experts is ratio overbodig PGA-golfer Wanneer je dan toch gaat nadenken, interferentie, slechtere prestatie

Verwachtingen

• •

Intelligentietests “die aangeboren verschillen meet”

•

Tenzij je ze vertelt dat het slechts om een voorbereidende oefening gaat: dan resultaat gelijk

•

Idem vrouwen, wiskundetoets, sexeverschillen


Zwarte amerikanen doen het gemiddeld veel slechter dan blanke amerikanen

Placebo-effect


•

invloed van verwachtingen op waarnemingen en oordeel

•

proefpersonen drinken dure of goedkope wijn terwijl ze in een mri-scanner liggen

• •

dure wijn: prefrontale cortex actief lijkt werkelijk beter te smaken

Capaciteitsbegrenzing


• • • •

Gigantisch stuk Sachertorte of schaal fruitsalade

•

Emotie vrij spel

twee cijfers onthouden of zeven cijfers onthouden 2 cijfers: 35% kiest taart, 7 cijfers: 60% prefrontale cortex te druk met werkgeheugen, geen emotiebegrenzing

Ankeren

• •

Studenten Economie-opleiding MIT

•

Dan zeggen of ze dat getal voor een aantal artikelen zoals wijn, draadloos keyboard, etc zouden betalen

• •

Daarna aangeven wat ze wel zouden willen betalen


Proefpersonen moesten laatste 2 cijfers BSN onthouden

Studenten met hoge laatste 2 cijfers (80 - 99) boden gemiddeld 56 dollar, lage 2 cijfers (01 - 20) boden gemiddeld 16 dollar voor een draadloos toetsenbord

Ankeren in de praktijk

• • •


Autoverkoper Prijs op ruit is nooit prijs die je gaat betalen Beïnvloedt prijs wel (naar boven)

Beslissen en capaciteit


• •

Ap Dijksterhuis

•

4, 8 en 12 aspecten onthouden (tellerstand, staat versnellingsbak, geluidsinstallatie etc)

• •

één auto optimaal

•

en dan kiezen

Proefpersonen moesten beslissen over welke van vier tweedehands auto’s ze zouden willen kopen

Groep A: 5 minuten bewust nadenken Groep B: 5 minuten onbewust nadenken: puzzel

Beslissen en capaciteit


Beslissen: samenwerken ratio en emotie

• • • woensdag 1 juni 2011

Eenvoudige problemen: ratio

•

loss aversion, gokken, creditcards

Nieuwe problemen: ratio

•

Maar: puzzels oplossen gaat beter wanneer je je goed voelt (executive control niet druk met emotieregulatie)

Complexe problemen: emotie / onbewuste verwerking

Designer experts Je weet meer dan je weet


• • •

In 1x zien of ontwerp goed is

•

want designoplossingen vaak zeer complex

getrainde emoties niet (goed) in rationele termen te vertalen (“ik voel dat zo”)

Tips voor betere beslissingen


• •

Koester je onzekerheid

•

Denk na over je denken, evalueer het resultaat van je beslissingen achteraf

•

Met name bij fouten!

Colin Powell, irak-oorlog: “Tell me what you know, tell me what you don’t know and then tell me what you think.”

beloning in games •

1: http://www.gamasutra.com/view/feature/6360/the_cake_is_not_a_lie_how_to_.php 2: http://www.gamasutra.com/view/feature/6375/the_cake_is_not_a_lie_how_to_.php 3: http://www.gamasutra.com/view/feature/6388/the_cake_is_not_a_lie_how_to_.php (Kevin Degeling)

•

Voorbeeld uit artikelenreeks:


•

Performance orientation: gericht op feedback (van anderen) over hoe je het doet: punten halen

• •

Mastery orientation: gericht op verbeteren eigen competentie For complex tasks requiring creativity or complicated strategies try to instill a mastery orientation (geef dus niet te snel punten onderweg). For simple or repetitive tasks instill a performance orientation. Try to keep new players, who are still learning how to play, in a mastery orientation.

Usability testing •


Design + Usability testing = Enhancing user experience

Probleem

design process

100000km testing

design en testing worden als twee verschillende processen gezien woensdag 1 juni 2011

Wat testen?


•

Use cases. Als het goed is al eerder opgesteld

•

Daaruit komen scenario’s naar voren

•

Die kun je testen

Wanneer testen?

• •

Zo snel mogelijk beginnen, verder tijdens hele ontwerpproces

•

meer werk, maar veel goedkoper dan achteraf de hele zaak omgooien

•

http://www.half-tide.net/UsabilityCost-BenefitPaper.pdf


snel waarnemen onverwacht gedrag van gebruiker en dan proces aanppassen

Hoe testen?

• • • • •


Kwantificeerbaarheid vraag meetbaar in reactietijden? Lab bijv. bereikbaarheid dock in verschillende posities taak: zoek en click op icoon programma reactiesnelheden

Op wie testen?

• •


Welke proefpersonen? Recruiting Hoeveel?

• • • •

5? Magic number. Maar Nielsen zei wat anders... hangt af van je budget genoeg om bottlenecks te ontdekken ( 5 < x < ∞ ) genoeg om statistisch significante resultaten te krijgen (> 25 per conditie)

Within subjects?


•

Gemakkelijkst resultaten wanneer proefpersoon alle condities doorloopt

•

Kun je resultaten van proefpersoon met elkaar vergelijken

• •

Sluit verschillen tussen ppn uit Let wel op oefeneffecten!

Oefeneffecten

• •


Trials randomiseren Wanneer dat niet gaat: Groep 1 volgorde AB, Groep 2 volgorde BA

Data-analyse

• •


Statistiek! Vak op zich Veel info: http://www.measuringusability.com/

Eyetracker

levert mooie plaatjes op, maar is niet meer dan een indicatie zonder de bijpassende hypothesen en statistische analyse


Vragenlijsten


• •

Response biases

•

acquiescence bias (ja antwoorden): http://en.wikipedia.org/wiki/Acquiescence_bias

•

sociaal wenselijk antwoorden

self-serving bias http://en.wikipedia.org/wiki/Self-serving_bias

Vragenlijsten

•


Formulering

•

dubbele ontkenning: bent u niet ontevreden?

•

de schoolleiding wil voorkomen dat er geen introducees op het feest komen

System Usability Scale 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10)

I think that I would like to use this system frequently. I found the system unnecessarily complex. I thought the system was easy to use. I think that I would need the support of a technical person to be able to use this system. I found the various functions in this system were well integrated. I thought there was too much inconsistency in this system. I would imagine that most people would learn to use this system very quickly. I found the system very cumbersome to use. I felt very confident using the system. I needed to learn a lot of things before I could get going with this system.


System Usability Scale 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10)

I think that I would like to use this system frequently. I found the system unnecessarily complex. I thought the system was easy to use. I think that I would need the support of a technical person to be able to use this system. I found the various functions in this system were well integrated. I thought there was too much inconsistency in this system. I would imagine that most people would learn to use this system very quickly. I found the system very cumbersome to use. I felt very confident using the system. I needed to learn a lot of things before I could get going with this system.

For odd items: subtract one from the user response. For even-numbered items: subtract the user responses from 5 This scales all values from 0 to 4 (with four being the most positive response). Add up the converted responses for each user and multiply that total by 2.5. This converts the range of possible values from 0 to 100 instead of from 0 to 40.


System Usability Scale

• • woensdag 1 juni 2011

Geeft je goed beeld van user experience Vertelt je niks over waarom. Combineren met taakuitvoeren, eyetracker. Daarna interviews...

Kwalitatieve data

• • • •


Interviews Hardop-denk-protocollen Videoregistraties Eyetracker-resultaten zonder statistische analyse

Films over usability

•

Paper Prototype Usability Test http://www.youtube.com/watch?v=ppnRQD06ggY

•

Barry Schwartz: The paradox of choice http://www.ted.com/talks/ barry_schwartz_on_the_paradox_of_choice.html

•

My 3-year-old daughter is my usability expert http://vimeo.com/10212766

•

The right way to wireframe http://www.youtube.com/watch?v=gLenYBX3Iqk

•

The three ways that good design makes you happy http://www.youtube.com/watch?v=RlQEoJaLQRA


Volgende week

• • • •


Tentamen. Auditorium, di 7 juni, 12.00 uur Multiple-choice vragen Links: tot en met di 7 juni 12.00 uur Vervangende opdracht (2 lessen gemist met afmelding): tot en met vr 10 juni, 23.59 uur

Dank!

•


Meer lezen over de behandelde onderwerpen?

•

Reisberg, Daniel: Cognition: Exploring the Science of the Mind. ISBN 9780393930542

•

Lerner, Jonah: How we decide. ISBN 9780618620111

•

Hall, Sean: This Means This, This Means That: A User's Guide to Semiotics. ISBN 9781856695213

Welkom! Vandaag het laatste college. Links Oordelen en beslissen Usability testing

Recommend Documents