Welkom
Publiekslezing dementie 17 februari 2015 #pldementie
Neurologie
R.H. Chabot, neuroloog Beatrixziekenhuis Rivas Zorggroep
DEMENTIE – DIAGNOSE EN SYMPTOMEN
Neurologie
Inhoud • • • • • •
Geheugen Wat is dementie? Mogelijke symptomen / herkenning Oorzaken / vormen Behandeling Vragen
Neurologie
Vergeetachtigheid ≠ Dementie ≠ M. Alzheimer
Neurologie
Geheugen • Bibliotheek – bibliothecaris • Sensorisch geheugen • Werkgeheugen - Korte termijn geheugen • Lange termijn geheugen – Procedureel en declaratief
Neurologie
Neurologie
Geheugen • Bibliotheek – bibliothecaris • Sensorisch geheugen • Werkgeheugen - Korte termijn geheugen • Lange termijn geheugen – Procedurel en declaratief
Neurologie
Neurologie
Neurologie
Vergeetachtigheid • • • • • • •
Normale veroudering Spanningen Drukte Stress Depressie/sombere stemming Slaaptekort Ziekte, narcose
Vaak van voorbijgaande aard
Neurologie
Probleem • (tijdelijke) Vergeetachtigheid -
Bezorgdheid Schaamte Angst voor dementie Onzekerheid over de toekomst: gezin en werk Ziekte Et cetera
• Verlies van zelfvertrouwen in eigen geheugen - Selectief waarnemen: pre-occupatie met missers - Geheugeninspanning: te veel/te weinig - Versterking gevoel van falen
Neurologie
Dementie • Men mag volgens de DSM-IV-TR de diagnose dementie stellen wanneer er sprake is van: 1.een geheugenstoornis, en 2.één of meer van de volgende cognitieve stoornissen: afasie (stoornis van de spraak en taal), apraxie (stoornis van het handelen), agnosie (stoornis in het herkennen van objecten) of een stoornis van uitvoerende functies. • Voor de diagnose dementie is het verder vereist dat de stoornissen: - een duidelijke beperking in het sociaal of beroepsmatig functioneren veroorzaken - een significante beperking betekenen ten opzichte van het vroegere niveau, en - niet uitsluitend voorkomen tijdens het beloop van een delier
Neurologie
Dementie = neurocognitieve stoornis • Dementiesyndromen • Klinische diagnose • Huisarts – GOAC – Neuroloog – Geriater
Neurologie
Cognitieve domeinen • Geheugen en oriëntatie • Aandacht en concentratie – Mentale verwerkingssnelheid • Taalfuncties – Afasie • Praxis • Uitvoerende functies – Abstract denken – Redeneren – Oordelen • Visuospatiële functies / ruimtelijke oriëntatie – Waarnemen – Gnosis • Gedrag en emotie, persoonlijkheid
Neurologie
Geheugenstoornissen • • • • • • •
Inprenting - herhalen Herinnering Leren Kwijtraken Desoriëntatie Vaardigheden Lange termijn geheugen
Neurologie
Aandachtsstoornissen • Aandacht geeft vorm aan het waarnemingsproces, samenhang aan het denken en handelen en is noodzakelijk om te kunnen onthouden
Neurologie
Vraag “Mijn schoonvader heeft een lichte vorm van dementie. Hij had onlangs een beginnende longontsteking en was erg in de war. Wat hoort dan bij zijn dementie en wat bij een mogelijke delier? Of beide?”
Neurologie
Delier – organisch-psychosyndroom • • • • • • • • •
Aandachtsstoornis en bewustzijnsstoornis Gedesorganiseerd denken Korte periode Fluctuerend niveau van verwarring en bewustzijn Verstoring van het slaap-waakritme Toegenomen of afgenomen psychomotorische activiteit Desoriëntatie met betrekking tot tijd, plaats of persoon Geheugenproblemen Een van de volgende criteria: - Bewijs dat een organische factor de oorzaak van de verwarring is of deze in stand houdt - De verwarring kan niet worden verklaard door een nietorganische psychische aandoening
Neurologie
Taalstoornissen • • • • •
Woordvindstoornissen Snelheid/vloeiendheid van spreken Betekenissen/begrippen Inhoudsloze taal Lezen
Neurologie
Praxis • Uitvoeren van aangeleerde handelingen • Aan- en uitkleden • Persoonlijke verzorging
Neurologie
Uitvoerende functies • Planning en organisatie • Schakelen van gedragspatronen • Abstract denken (spreekwoorden)
Neurologie
Visuospatiële functies • Herkennen van voorwerpen of omgeving • Neglect • Hallucinaties of wanen
Neurologie
Gedrag, stemming, persoonlijkheid • • • • • • •
Ontremming of decorumverlies Mentale rigiditeit Apathie of desinteresse Versterkte emoties Eetgedrag of dwangmatigheid Agressiviteit Afhankelijkheid
Neurologie
Vraag “Wordt er momenteel bij de diagnose ook (echt) rekening gehouden met het feit dat het om een depressie kan gaan in plaats van, of samengaand met, dementie?”
Neurologie
Mild Cognitive impairment • 1 cognitief domein • Zonder inbreuk op dagelijks leven
Neurologie
Oorzaken dementie • • • • • • • •
Voeding gerelateerd Infecties Hormonaal Structureel Neurodegeneratief Medicatie Slaapstoornissen Psychiatrie
Neurologie
Vraag “Is dementie erfelijk en is hier misschien iets aan te doen?”
Neurologie
Oorzaken dementie • Voeding gerelateerd - Vitamine B12 - Vitamine B1 – alcoholisme (Korsakov) • Infecties • Hormonaal • Structureel • Neurodegeneratief
Neurologie
Oorzaken dementie • Voeding gerelateerd • Infecties - Lues/AIDS - Lyme - Encephalitis (Herpes) - Kankergerelateerd (paraneoplastisch) • Hormonaal • Structureel • Neurodegeneratief
Neurologie
Oorzaken dementie • Voeding gerelateerd • Infecties • Hormonaal - Schildklierstoornissen • Structureel • Neurodegeneratief
Neurologie
Oorzaken dementie • • • •
Voeding gerelateerd Infecties Hormonaal Structureel - Herseninfarcten/bloedingen - Subduraal hematoom - Normale druk hydrocephalus - Tumor • Neurodegeneratief
Neurologie
Oorzaken dementie • Neurodegeneratief -
M. Alzheimer Vasculaire dementie Combinatie Frontotemporale dementie Lewy body dementie M. Parkinson Progressieve supranuclaire blikparese (PSP) Corticobasale degeneratie M. Huntington Creutzfeldt-Jakob
Neurologie
Neurologie
Neurologie
Risicofactoren • Ongezonde levensstijl • Depressie • Lage mentale activiteit
Neurologie
Vraag “Vanuit de mystieke hoek wordt als mogelijke oorzaak van dementie wel eens het verlies van levensmotivatie genoemd, waardoor de geest zich al tijdens het leven terugtrekt. Hoe staat u hier tegenover en zijn er gevallen bekend van herstel?”
Neurologie
M. Alzheimer – 1e fase • • • • • • • •
recente gesprekken of gebeurtenissen vergeten, zich herhalen, nieuwe ideeën trager begrijpen, de draad van een verhaal verliezen, verward zijn, minder vloeiend spreken, het moeilijk vinden om beslissingen te nemen, zijn interesse in andere mensen en activiteiten verliezen.
Neurologie
M. Alzheimer – 2e fase • • • •
verward zijn over waar ze zijn, weglopen of de weg kwijtraken, verward zijn over de tijd, 's nachts opstaan omdat hun slaap/waakritme verstoord raakt, • zichzelf of anderen in gevaar brengen door hun vergeetachtigheid - bijvoorbeeld door het niet aansteken van het gas van het fornuis, • zich op een ongewone manier gedragen, zoals bijvoorbeeld naar buiten gaan in hun nachtkleding, • problemen hebben met de waarneming, en in sommige gevallen hallucinaties hebben.
Behandeling • Remmen progressie (relatief) • Geen genezing
Neurologie
Vraag “Bestaan methodes om bij de geavanceerde dementie de processen van achteruit gaan te vertragen?”
