Welke ecologische maatregelen kan jezelf ondernemen in de tuin.
Raevens Koen
Wat betekent ecologie? • In de juiste zin van het woord is ecologie de wetenschap die de relatie tussen de levende wezens en hun omgeving en tussen levende wezens onderling bestudeert.
Raevens Koen
Kan ik de ecologische waarde in mijn tuin verhogen? • Zeer zeker. En zonder je persoonlijke verwachtingen daarvoor aan de kant te schuiven. • De vormgeving hou je zelf in de hand. Je kan hierbij perfect de vormgeving van een formele tuin, romantische, enz. blijven behouden. • Het is toepasbaar in de kleine stadstuin, gezinstuin, nutstuin, enz. Raevens Koen
Ecologische siertuin versus klassieke tuin. • Alles wat een mens onderneemt zowel op kleine als grote schaal heeft een impact en is vaak een degradatie ten aanzien van milieu, landschap en natuur. Door de juiste ecologische maatregelen te nemen kunnen we deze degradatie te niet doen. • Door een ecologische siertuin lever je een bijdrage aan een schoner en gezonder milieu. • We proberen hierbij bestrijdingsmiddelen en tuinafval te mijden en de diversiteit aan fauna en flora te vergroten. Raevens Koen
Maatregelen ten behoeve van een ecologische tuin Kies voor de juiste plant op de juiste plaats Neem de tijd en bestudeer je tuin. Ga de karakteristieken van de tuin na. Controleer de bodemsamenstelling, licht in de tuin, open of windluw, enz. Probeer de plantkeuze daarop af te stellen. Een goede plantkeuze zal je later minder zorgen geven. Weet hierbij dat de in het wild voorkomende, inheemse plantsoorten de meest duurzame keuze zijn. Cultuurvariëteiten kunnen uiteraard ook. Plant op eindafstand. Zo vermijd je snoei achteraf. Raevens Koen
Maatregelen ten behoeve van een ecologische tuin Kies voor de juiste plant op de juiste plaats Voer een klein onderzoek uit. bekijk de wilde planten in de omgeving van je tuin. • Biezen wijzen op een nat terrein. • Brandnetel en zevenblad wijzen op een voedselrijke bodem • Herderstasje en weegbree komen enkel voor op dicht geslempte bodems. • Varkensgras komt op bodems met een slechte structuur voor.
Raevens Koen
Maatregelen ten behoeve van een ecologische tuin Tracht een gelaagde tuin te bekomen. Is een goede imitatie van de natuur. Bevordert de ecologie. Een gevarieerder plantenrijkdom bevordert een gevarieerder dierenleven. Vraagt minder onderhoud. Plantenresten kunnen desnoods ter plaatse composteren en werkt daardoor een betere grondstructuur in de hand.
Raevens Koen
Maatregelen ten behoeve van een ecologische tuin Toepassingen die je kunnen helpen Gemengde hagen Bloemenranden Inzetten nuttige insecten: Gaasvliegkasten, Oorwormpotten, Insectenhotel, Bijenhotel. Vogels Vleermuizen Composteren …
Raevens Koen
Gemengde hagen • Waarom hagen? Geeft een bescherming voor nuttige insecten. Je bekomt er een veelvoud van. Vb: de predatoren van de pereblavlo wordt naar de haag gelokt waardoor bij een nieuw seizoen de nuttigen vrij vroeg in dit seizoen de pereblavlo kunnen bestrijden. Geeft een beschutting voor roofvogels, wezels, hermelijnen, vleermuizen, enz. waardoor er minder problemen zijn met woelratten, woelmuizen. Biedt een bescherming voor vogels,reptielen, enz. Gemengde hagen zijn een vaste baken waarop vleermuizen voor hun geolocatie een beroep doen. Is een verbindingsstrook voor al deze nuttigen zodat ze zich gemakkelijk en onbezorgd kunnen verplaatsen.
Raevens Koen
Gemengde hagen • Waarom hagen? Is een voedselplaats voor nuttigen. vb.: Perenboom, bladeren, perebladvlo en meer dan 170 natuurlijke vijanden die zich voeden met de perebladvlo. De haag speelt hier een primaire voedselbron voor tal van insecten die niet zozeer in de teelt voorkomen. In tweede instantie zullen de nuttigen zich eveneens voeden met het plaaginsect. Gemengde hagen zijn tevens een bron van nectar en/of stuifmeel. Nectar bestaat uit suikers of koolhydraten en daardoor een brandstofbron voor nuttigen..Hierdoor gaan de nuttige insecten sneller opzoek naar prooien. Stuifmeel bestaat uit eiwitten, suikers, vetten en water en is de eiwitbron voor levensnoodzakelijke processen. Deze zijn dikwijls noodzakelijk voor de aanmaak van eieren. De nuttigen zullen sterker de winter ingaan.
Raevens Koen
Gemengde hagen • Waarom hagen? Gaas- en zweefvliegen zullen langer leven en voor meer nakomelingen zorgen. Nectar en stuifmeel zijn voor hen essentieel. Nectar en stuifmeel zijn een ideale alternatieve voedselbron voor tal van nuttigen nadat het hen ontbreekt aan prooien. Het is dus de kunst hen in de tuin te houden. Plant steeds een meter van dezelfde plant zodat de sterke groeiers de zwakken niet doen verdwijnen. Binnen fruitteelt mijd je planten uit de familie Rosaceae o.w.v. perevuur.
Zorg voor een bloemboog van januari tot december.
Raevens Koen
Raevens Koen
bloemenstrook • Heeft een gelijkaardige functie als de gemengde hagen. • Bijen genieten er ook van. • Belangrijk is de relatie tussen bloem en nuttigen. We proberen de nuttigen te lokken en niet de plaaginsecten. Raevens Koen
bloemenstrook • Deze stuifmeel- en nectarbron moet vrij toegankelijk zijn voor de insecten. Vooral voor de insecten met kleine monddelen en tong. Het moeten dus open en ondiepe bloemen zijn zoals veel schermbloemige (wilde peen) en composieten (gewoon duizendblad, kamille, magriet, korenbloem, enz.). Insecten met een lange tong zoals bijen, hommels en vlinders kunnen in buisvormige bloemen (hondsdraf, dovenetel) en vlinderbloemigen (klaver, lupine) terecht. • De bloeiboog speelt ook hier een rol. • Verschillende mengsels worden reeds op de markt aangeboden. Raevens Koen
Nuttige geleedpotigen
Raevens Koen
Nuttige geleedpotigen • In een onbehandelde boomgaard komen er meer dan 3300 verschillende soorten insecten, mijten en spinnen voor. • Het overgrote deel zijn niet schadelijk voor de bomen. Het zijn ook geen nuttigen in de juiste zin van het woord. Ze zijn wel nuttig doordat ze de ruimte innemen die niet ten goede komen voor de schadelijken. Vaak zijn ze een voedselbron voor anderen. Raevens Koen
Nuttige geleedpotigen • Nuttigen eten deels of volledig hun prooien op of zuigen ze deels of volledig leeg. (predatoren) • Dit kunnen zowel de volwassenen als larven zijn. Vb. een larve van een zweefvlieg heeft meer dan 400 luizen nodig om volwassen te worden. • Vaak zijn het ook parasieten. Vb. larven van de sluipwesp en sluipvliegen. Deze hebben maar een gastheer nodig.
Raevens Koen
Nuttige geleedpotigen Schuilplaatsen • Gemengde hagen en kruidenstroken bieden een natuurlijke schuilplaats. • Er kunnen ook bijkomende maatregelen genomen worden om nuttige insecten te bevoordelen. • Deze schuilplaatsen moeten zorgen voor een droog milieu. Daarom worden ze zo geplaatst zodat geen water kan indringen. Raevens Koen
Oorwormen • Zijn alleseters. Voeden zich het liefst met bladluizen, wol- , dop- en schildluizen, bladvlooien, insecteneieren, kleine rupsen en soms slakken. • Ze kunnen dagelijks tot 90 bladluizen consumeren. • Ze leggen eitjes af in de bodem. • Strozakjes en opgerold karton zijn geliefde schuilplaatsen. • Bij het uithangen van een schuilplaats, dient het potje te takken te raken.
Raevens Koen
gaasvliegen • Zoeken in de herfst een geschikte overwinteringplaats. • Een schuilplaats meet het best 30/30/30cm. Heeft aan een zijde een lamellenwand of een met gaatjes doorboorde wand. Deze wordt het best aan de windluwe zijde geplaatst. • Gaasvliegen worden de kleur rood aangetrokken. • De kasten vullen we met stro. • Voeden zich met luizen, tripsen, spintmijten, witte vliegen, cicaden, eitjes en rupsen van nachtelijke vlinders. • 1 larve eet tot 500 prooi-insecten op. Raevens Koen
lieveheersbeestjes • Zowel de larven als adulten voeden zich met bladluizen,. Daarnaast eten ze ook nog bladvlooien, keverlarven, mijten en zachte ongewervelden • Een larve kan tot 800 bladluizen verorberen. (50 tot 100 per dag) • In België komen ongeveer 60 soorten voor. • Schuilen liefst van de grond weg bij verdorde bladeren, takken. • Kasten: houten kastjes met tussenschotten of dichte vogelhuisjes met aan de onderkant een 4 tal gaten. Het huisje wordt gevuld met eikenbladeren. Raevens Koen
roofgalmug • Klein mugje (2mm/5mm). Bezit lange antennes • Eet vooral bladluizen en spintmijten. • Larven injecteren een giftige stof waardoor de prooi verlamt en voor verteert. Daarna wordt deze leeggezogen. • 1 larve voedt zich met 100 prooien. Raevens Koen
roofmijten • Voeden zich vooral met spint- , weekhuid- , gal- en roestmijten en van onvolwassen stadia van witte vlieg en trips. • Adulte wijfjes zijn het meest vraatzuchtig en eten tot 20 spint- of tripseitjes, 15 tripslarven of 15 adulten per dag. • De determinatie van de verschillende soorten gebeurt via de haar inplanting. • Sommige leggen eitjes
Raevens Koen
roofwantsen • Adulten voeden zich vooral met stuifmeel van elzen. • Nimfen zijn rovers op luizen, bladvlooien, spintmijten, rupsen, enz. • Ze zijn redelijk mobiel en kunnen goed vliegen. Kunnen dus snel prooihaarden ontdekken. Raevens Koen
sluipwesp • Sluipwespen kunnen door bladluizen aangetaste planten de vrijgekomen geurstoffen door hun antennes waarnemen. • De sluipwesp legt haar eitjes af in het adulte of nymfale stadia. De eiafleg duurt slechts een seconde. Raevens Koen
zweefvlieg • Larven eten tot 700 bladluizen tijdens zijn ontwikkeling. • Larven grijpen de prooi vast met hun mondhaken, maken ze open en zuigen ze leeg waarna enkel de prooihuid overblijft. • De larven zijn op de vooravond en ‘snachts actief. Raevens Koen
Andere nuttigen • • • • • •
Vogels Roofvogels Vleermuizen Kleine roofdieren Tijgerslak …
Raevens Koen
Andere nuttigen
Raevens Koen
vogels • • • • • •
• •
Heel wat vogels eten insecten en rupsen. Vb. mezen, roodborstje, winterkoninkje, zwaluw, enz. Om hygiënische redenen reinig je de kasten best jaarlijks. De nestkast opening en de ophanghoogte zijn soort specifiek. Het kastje voor het roodborstje en winterkoninkje hangt best op 1m in dicht struikgewas Tracht nestroof te voorkomen. Gebruik geen zitstokjes waarop grotere vogels kunnen zitten. Hang ze op een plaats waar katten, marters enz. moeilijk aankunnen. Zorg voor een ruim overstekend dak. Plaats de kasten niet in volle zon. Nestkasten worden liefst in de herfst opgehangen.
Raevens Koen
Vogels en bessen Ilex aquifolium: Allerlei vogels
Berberis: Merels maar ook andere vogels.
Meidoorn: Merels en mussen
Raevens Koen
Vogels en bessen Cotoneaster: Geliefd bij merels, lijsters en sommige vinken.
Lonicera periclymenum (wilde kamperfoelie): Diverse vogels (ook bijen).
Prunus avium (vogelkers) Diverse vogels
Raevens Koen
Vogels en bessen Hedera: Merels + goede nestplaats voor vogels
Pyracantha (vuurdoorn): Lijsters zijn erop verzot. Bevat veel vitamine C.
Sambucus nigra (zwarte vlier): Diverse vogels Raevens Koen
Vogels en bessen Symphoricarpus (sneeuwbes): Merels nadat andere bessen op zijn.
Sorbus aucuparie (lijsterbes): Lijsters zijn erop verzot.
Viburnumsoorten (sneeuwbal): Diverse vogels
Raevens Koen
torenvalk • Kunnen tot 1500 prooien per jaar verorberen. • Ongeveer 85% van hun prooien zijn kleine knaagdieren (veld- en woelmuizen, spitsmuizen en mollen) • Jaagt van op een zitstang, straatverlichting enz . Vliegt ter plaatse biddend. Zitstang 4-5m hoog. • Kast half open voorzien van 5cm dik zaagsel, turf,aardkluitjes, stro en oud duivenmest. Raevens Koen
Raevens Koen
buizerd • Is een broedvogel. • Vraagt veel zitstangen. • Volwassen exemplaren zijn standvast. • Is een zware en onhandige vogel, daardoor jaagt hij op gemakkelijk vaak zieke prooien. • Nestkorven bestaan uit gevlochten wilgetakken minimum 50 cm doormeter. • Deze worden op 8-10 m boven in de top van de bomen geplaatst.
Raevens Koen
sperwer • • • • • • • •
Raevens Koen
Familie van de havik. Snelle behendige kleine roofvogel met korte vleugels en een lange staart. (30 cm) Plukt samen met de slechtvalk vogels uit de lucht. Heeft opvallende gele irissen en heeft op zijn borst fijn gestreepte banden. Bouwt jaarlijks hoog in de bomen een nest. Zijn voedsel bestaat voornamelijk uit kleine vogels. Leeft in bossen en op open terreinen. De sperwer maakt het zogenaamde zeemeeuw geluid pieee, pieee, pieee, pieee, pieee.
Raevens Koen
uilen • Hoofdzakelijk bestaat zijn voeding uit kleine knaagdieren. Een steenuil eet ook nog kevers, regenwormen, vlinders en hun rupsen. • Binnen de fruitteelt is hij dus het meest gewenst. • Steenuilen zijn tijdens de schemering en ‘s nachts actief. • Hij zoekt holtes als nestplaats in bomen op. (knotwilgen) Raevens Koen
Raevens Koen
vleermuizen In België komen regelmatig 17 soorten voor. Enige vliegend zoogdier. Insecteneter. Verdelgt 15 kg per seizoen. Eten vooral nachtprooien (nachtvlinders) Werken via echolocatie. Zijn trouw aan hun verblijfplaatsen. Leven lang 7-10 jaar. Sommige worden zelfs 20-30 jaar. Hebben ook een sterk gehoor. Kunnen het trillen van vleugels tijdens de paring van fruitmotten horen. • Produceren ultrasone geluiden (tot 110 decibel = opstijgende straaljager) • De nachtvlinders kunnen dit ook horen en laten zich vaak vallen in het lange gras. Ze zijn eveneens behaard zodat de vleermuien hen moeilijker vinden • Beste vleermuis ter bestrijding van motten in de fruitteelt = langoorvleermuis. Deze produceert een zwakker geluid en kan zo dichter bij zijn prooi geraken. • • • • • • • •
Raevens Koen
Raevens Koen
Kleine roofdieren • Hieronder wordt verstaan: marterachtigen (wezels, hermelijn, bunzing, steenboommarters, das) hondachtigen (hond, vos) en katachtigen. • Fret = gedomesticeerde bunzing • Voeden zich met kleine knaagdieren en kunnen deze populaties onderdrukken. • Marterachtigen gaan voortdurend op jacht. Specialisten zijn de wezel en hermelijn. Raevens Koen
marterachtigen Wezel: Zeer smal, van neus tot staartpunt 27cm. Weegt 60 gr maximaal. Heeft een roestbruine vacht en een witte borst. Maakt een blaffend geluid Vooral in landschappen met houtwallen en ruigte Raevens Koen
marterachtigen Hermelijn: Hebben een zwarte staartpunt. Krijgt in de wintermaanden een sneeuwwitte vacht Tot 40cm en 300gr. Een bosrand met houtwal in de nabijheid van water of drassige gronden. Uitstekende klimmer en jaagt tot in het water. Jaagt op muizen, ratten (muskusrat), konijnen en is verzot op eieren. Raevens Koen
marterachtigen Bunzing: Donkerbruine vacht met lichte vlekken. Heeft een typisch oogmasker. Tot 60 cm. Leeft in landbouwgebieden met houtwallen en heggen. Eet vooral muizen en ratten. Komt voor in schuren en stallen Raevens Koen
marterachtigen Marter: Je boom- en steenmarters. Heeft een dikke pluimstaart. Leeft dichter bij de mens. Wordt 75cm en max. 2kg. Komt voor in schuren en zolders. In een heuvelachtig landschap Eet voornamelijk eieren van kippen en duiven. Raevens Koen
bunzing
wezel (muishond)
marter
hermelijn
Raevens Koen
Raevens Koen
Raevens Koen
composteren
Raevens Koen
compost • Bestaat uit plantaardige resten van groenten, fruit, grasmaaisel, bladeren, takjes, hakselhout die door allerlei microorganismen zijn omgevormd tot humus. Het is een product dat een hoog gehalte heeft aan organische stof. Het is een bodemverbeteraar en geen meststof. Raevens Koen
compost • Organisch materiaal brengt meer structuur in de bodem. Deze structuur is nodig om voldoende zuurstof en water op te slaan. Planten vinden gemakkelijker deze elementen waardoor ze beter de bodem kunnen binnendringen. Een stabiele structuur verhindert dat de bodemdeeltjes loskomen er is minder kans op erosie. Raevens Koen
Raevens Koen
composteren • Een ideale bodem heeft een kruimelstructuur. Humus speelt een belangrijke rol tot het vormen van deze kruimelstructuur. • Humus heeft een donkere kleur en doet de bodem sneller opwarmen. Raevens Koen
Hoe composteren • Doe je best op een braakliggende grond. Vermijd betonnen vloeren. • De eerste laag wordt een strooilaag. Deze bestaat uit grof materiaal (takjes, stro, enz.). • Voor de tweede laag gebruik je een activator. Deze bevat alle microorganismen en bodemdiertjes die het plantaardig materiaal omzetten naar compost. (ideaal is een laag goed verteerde compost). • De derde laag is het groenafval. • Eventueel meng je af en toe afgerijpte compost tussen het nieuw te composteren materiaal. • Zorg steeds voor zuurstof aanvoer. De aërobe bacteriën zorgen voor de compostering, zoniet nemen de anaërobe bacteriën het werk over met een rotte eiergeur als gevolg. • Blijf 5m van een gracht vandaan Raevens Koen
Hoe composteren • Eens de compostbak vol laat je hem rusten en start je best een tweede. • In een grote composthoop loopt de temperatuur gemakkelijk op tot 60-70 °C. Op dat moment verloopt het composteringsproces het snelst en worden de onkruidzaden en ziektekiemen gedood. • In een compostvat blijft de temperatuur meestal 10 °C hoger dan de omgevingstemperatuur. Na het leeghalen van het vat is het beter dit nog eens gewoon op te zettn zodat de temperatuur daarna kan stijgen tot 40-50°C. hou deze temperatuur enkele dagen aan. • Na enkele maanden keer je even de compost. Hierbij breng je verse zuurstof in en maak je de hoop los. Raevens Koen
Raevens Koen
Raevens Koen
