Strand en zee
VO onderbouw
2
Welk nut heeft de zee?
Onderzoek aan gebruiksvoorwerpen Doel: De leerlingen ontdekken dat de zee invloed heeft op veel gebruiksvoorwerpen en andere zaken in hun dagelijkse leven. Materialen: Afbeeldingen van functies van de zee Groepsgrootte: Klassikaal Duur: 45 minuten
Inleiding (10 minuten)
Laat de leerlingen een onderzoekje doen aan een zelfgekozen gebruiksvoorwerp, bijvoorbeeld een kledingstuk. Laat hen de link met de zee er zelf bij bedenken met behulp van de volgende hulpvragen erbij. • Waar is het kledingstuk van gemaakt? • Welke grondstof is daarvoor nodig? • Wat is de link met de zee? • Waar is het kledingstuk gemaakt? Wat is de link met de zee? (hoe is het hier gekomen?) • Waarom heb je dit kledingstuk (mooi, warm, droog) • Waarom dragen ze in andere landen andere kledingstukken? • Hoe wordt ons klimaat bepaald? • Wat is er behalve materialen/grondstoffen nog meer nodig om kleding te maken (energie)? • Wat is de link tussen energie en de zee? Op welke manieren is er energie uit de zee te halen?
Kern (15 minuten)
Laat de verschillende afbeeldingen van de functies van de zee zien en vraag wat de link met de zee volgens hen is. Of deel de foto’s uit en laat ze zelf de link met de zee ernaast schrijven.
2. Welk nut heeft de zee?
Draai de opdracht om: Maak vakken op het bord met daarin de verschillende functies van de zee: gas/olie, transport, klimaat, zand/grind etc.. Laat de leerlingen op zoek gaan in het lokaal naar tastbare invullingen daarvan en met een post-it sticker de voorwerpen opschrijven en deze in de juiste vakken plaatsen.
1
Strand en zee
VO onderbouw
2
Welk nut heeft de zee?
1) Foto van een weerkaartje. Functie: Nederland heeft een zeeklimaat. De Noordzee bepaalt dus voor een belangrijk deel ons klimaat: in de winter vochtig en niet te koud en in de zomer vochtig en niet te heet. Dit komt door o.a. de warme golfstroom. 2) Foto van snelweg in aanleg. Functie: levering van zand. 3) Foto van grote hoeveelheid bananen. Functie: Transport 4) Foto van grind/schelpenpaadje. Functie: levering van grind en schelpen. 5) Foto van maaltijd met vis. Functie: levering van vis en schelpdieren. 6) Foto van gasfornuis met vlam. Functie: levering aardgas 7) Foto van rijdende auto. Functie: levering van olie. 8) Foto van plastic tasje. Functie: levering van olie. 9) Foto van zoutvaatje. Functie: levering van zout. 10) Foto van stofzuiger. Functie: energielevering. 11) Foto van toerist op strand. Functie: recreatie. Achtergrondinformatie Oliewinning: In 2002 was de Noordzeebodem goed voor een totaalpro ductie van 360 miljoen kubieke meter olie. Begin 2003 schatte de off shore-industrie de resterende voorraad op 2700 miljoen kubieke meter olie. Schelpenwinning: De toepassingsmogelijkheden van schelpen zijn gelegen in drainage, verharding van fietspaden, gritfabricage en mengvoederindustrie, isolatie onder vloeren enzovoort.
Zoutwinning: In de buurt van Harlingen wordt sinds 1995 zout gewonnen, dat zich op 2800 meter diepte onder het aardoppervlak bevindt. Het zout wordt gewonnen door de zoutlaag te injecteren met water en de pekel op te pompen. Ook in de buurt van Veendam en Hengelo wordt zout gewonnen. De zoutlagen en zoutpijlers zijn ontstaan in het Perm door de indamping van zeewater. Energie opwekking: Op plaatsen met een groot getijverschil (het hoogteverschil van de zeespiegel tussen hoog- en laagwater) is het mogelijk om energie op te wekken uit de zich verplaatsende watermassa’s. Het zeewater passeert dan bij de eb- en vloedbeweging een stuwdam met ingebouwde generatoren (net als bij een stuwmeer). Wereldwijd is het op deze manier mogelijk om zo’n 60.000 megawatt op te wekken. Dit is vier keer het totale vermogen van alle Nederlandse elektriciteitscen-
2. Welk nut heeft de zee?
Zandwinning: Per jaar gebruikt Nederland ongeveer 72 miljoen kubieke meter zand. De helft van dit zand komt vooral uit de Noordzee. De rest van het zand wordt gewonnen uit afgravingen op het land. Het zand wordt gebruikt voor woningbouw, waterstaatkundige werken en wegenbouw. Ook de bollenteelt neemt zand af.
2
Strand en zee
VO onderbouw
2
Welk nut heeft de zee?
trales bij elkaar. Deze manier van energieopwekking is echter maar op een paar plaatsen rendabel. Windenergie: Op zee waait het veel harder dan op land, waardoor een windmolenpark daar veel rendement zal hebben. De Nederlandse overheid wil in 2020 6000 megawatt aan windenergie op zee opwekken wat gelijk is aan 15% van de Nederlandse energiebehoefte. Transport: In 2005 werd er in de Nederlandse zeehavens 329 miljoen ton goederen gelost en 102 miljoen ton goederen geladen. Per schip zal vooral het containervervoer toenemen. De regering wil het vervoer over water stimuleren, omdat het milieuvriendelijker en veiliger is dan vervoer per vrachtauto of vliegtuig. Per ton vervoerde vracht gebruikt de scheepvaart vier tot zeven keer minder brandstof dan het wegvervoer. Laat de leerlingen een haiku of een elfje schrijven waarin het belang van de zee voor henzelf duidelijk wordt. Een haiku bestaat uit drie zinnen: de eerste zin heeft 5 lettergrepen, de tweede zin zeven en de derde weer zeven. Een elfje bestaat uit 5 regels en 11 woorden. Regel 1: één woord. Regel 2: twee woorden. Regel 3: drie woorden. Regel 4: vier woorden. Regel 5: één woord. Officieel zijn er nog meer regels voor een elfje, die kunnen afhankelijk van het niveau toegepast worden. Zie hiervoor het internet. Geef van beide vormen van gedichten een eigen voorbeeld.
2. Welk nut heeft de zee?
Afronding (15 minuten)
3
Strand en zee
2
Welk nut heeft de zee?
2. Welk nut heeft de zee?
VO onderbouw
4
Strand en zee
2
Welk nut heeft de zee?
2. Welk nut heeft de zee?
VO onderbouw
5
Strand en zee
2
Welk nut heeft de zee?
2. Welk nut heeft de zee?
VO onderbouw
6
