Den Haag aan zee of in zee?

Den Haag aan zee of in zee? Risico van zeespiegelstijging onderschat

Lennart van der Linde - Haags Milieucentrum januari 2013

1

Outline • • • • • • • • •

Gemeentelijke verwachting zeespiegelstijging Projectie KNMI (2006) vs Deltacommissie (2008) Projectie IPCC (2007) + onzekerheden/vragen Waarschuwingen klimaatwetenschappers Waarnemingen: vroegere zeespiegelstijging Waarnemingen: Noordpool, Groenland, Antarctica Recente projecties: Meehl, Pfeffer, Hansen ea Discussie: onzekerheden + risicobenadering Conclusie: risico groter dan gedacht

2

Gemeentelijke verwachting

(Uitvoeringsplan Klimaatbestendig Den Haag 2012)

• 15 15-35 35 cm zeespiegelstijging in 2050 • 35-85 cm in 2100 (en 100-250 cm in 2300) • Obv klimaatscenario’s KNMI (2006): max 4°C warmer in 2100?

3

P j Projectie i Deltacommissie D l i i

Risico op max 1,3m in 2100? (waarschijnlijk vs mogelijk)

(MNP 2007: max 1,5m in 2100)

4

Projectie j i Deltacommissie l i i

Risico op max 4m in 2200? (waarschijnlijk vs mogelijk)

5

Projectie IPCC (2007) Temperatuur: 4-6°C warmer in 2100?

6

Projectie IPCC (2007)

Zeespiegel: max 60-80 cm in 2100?

7

Projecties vergeleken

overzicht Vellinga 2008: tot 10m in 2300?

8

Projecties vergeleken NOAA 2012: tot 2m in 2100?

9

Onzekerheden/vragen • • • • •

Hoeveel uitstoot deze eeuw? Hoeveel opwarming bij die uitstoot? Hoe snel/sterk / reageren g ijskappen j pp daarop? p In hoeverre kunnen we ons daaraan aanpassen? In hoeverre kunnen we zeespiegelstijging nog voorkomen? • In hoeverre willen we dat, voor onszelf en voor mensen elders en later? Kennis over reactiesnelheid ijskappen sterk in ontwikkeling - Verbetering ijskapmodellen: o.a. afkalvingsprocessen - Verbetering klimaatmodellen: o.a. trage feedbacks - Verbetering paleo-data: temperatuur, CO2, zeespiegel 10

Klimatologen waarschuwen Pier Vellinga g in z’n oratie Hoogtij g j in de delta ( (2008: p p.32) ) “Indien we er niet in slagen de uitstoot snel en rigoureus te beperken, zullen we uiteindelijk te maken krijgen met het smelten van de volledige ijskap van Antarctica. Het gaat dan om ongeveer 70 meter stijging van de zeespiegel op j van honderden tot enkele duizenden jaren.” j een termijn

Pier Vellinga in NRC Boeken (20 mei 2011) “Als we te lang treuzelen met het terugbrengen van broeikasgasemissies en het ook nog een beetje tegenzit, tegenzit is dat proces niet meer te stoppen en zal de zeespiegel met zes meter stijgen. Misschien zijn we dat punt al gepasseerd.”

John Schellnhuber bij Australian Broadcasting Company (12 juli 2011) “Four degrees sustained for a while would mean at least seven or 10 metre sea level rise; probably it would melt down all the ice on this planet. That accounts to 70 metres, seven oh, metres in the long term.”

Ji H Jim Hansen in i Guardian G di (15 ( februari f b i 2009) “If we burn all fossil fuels, we will destroy the planet we know. Carbon dioxide would increase to 500 ppm or more. We would set the planet on a course to the ice-free state, with sea level 75 metres higher. Climatic di disasters would ld occur continually.” i ll ” 11

Vroegere zeespiegelstijging Afgelopen 20.000 jaar: 100m in 100 eeuwen (max stijgsnelheid ca 4m per eeuw?)

12

Zeespiegelschommelingen p g g Hansen ea 2012 (concept): afgelopen 35 milj jr ca 180m variatie?

13

Noordpoolijs smelt snel

Omvang sept 2012 vs gemiddeld 1979-2000

14

Smeltrecord 2012

vorig record 2007 (‘extent’)

15

IJsomvang 1972 1972-2012 2012 ca 50% afname:

16

IJsvolume smelt nog sneller

17

IJsvolume 1979 1979-2012 2012 ca 75% afname:

18

Meerjarig ijs verdwijnt snel

19

Omvang laatste 1450 jaar (einde zomer; 40-jarig gemiddelde)

20

Modellen vs realiteit

2012 ingetekend in Stroeve ea 2007

21

Noordpool ijsvrij sept 2016?

Model-extrapolaties Maslowski ea (volume):

IPCC-projectie 2e helft deze eeuw; sept 2012: 0,33 km3 x 10⁴

22

Noo dpool ijsvrij: Noordpool ijs ij scenario scena io 1 lineaire extrapolatie: 2030-2035

23

Noo dpool ijsvrij: Noordpool ijs ij scenario scena io 2 exponentiële extrapolatie: 2015-2017

24

Noo dpool ijsvrij: Noordpool ijs ij scenario scena io 3 Gompertz-extrapolatie: 2018-2028

25

IJsverlies Groenland

Versnelling met 10-jarige verdubbelingstijd? 2012: ca 550 Gton verlies (360 Gton = 1 mm stijging)

26

IJsverlies Antarctica Ook versnelling begonnen?

27

Risico zeespiegelstijging p g jg g Meehl ea 2012: ca 11 m in 2300?

28

Risico zeespiegelstijging p g jg g

Schaeffer ea 2012: tot 10m in 2300 bij BAU? (afgelopen 1000 jaar max 50 cm fluctuatie)

29

Risico zeespiegelstijging p g jg g

Jevrejeva ea 2011: ca 7m in 2300, 11m in 2500?

30

Risico zeespiegelstijging Pfeffer ea 2008: max 2m in 2100?

(= 8-10m in 2300?)

31

Risico zeespiegelstijging p g jg g

Goelzer ea 2012: ca 1,5m in 2300, 7m in 3000?

32

Risico zeespiegelstijging

Hansen & Sato 2011: meer dan 2m in 2100? (negatieve feedback vanaf 2e helft deze eeuw?)

33

Risico zeespiegelstijging

Hansen & Sato 2011: 10-jarige verdubbelingstijd?

Mogelijke ijssmelt bij BAU? • • • • • • • • •

2005-2015: 2015-2025: 2025-2035: 2025 2035: 2035-2045: 2045-2055: 2055-2065: 2065-2075: 2075-2080: 2080-2100:

1 mm/jr 2 mm/jr 4 mm/jr 8 mm/jr 16 mm/jr /j 29 mm/jr 35 mm/jr 40 mm/jr 40 mm/jr

= = = = = = = = =

1 cm tot 2015 3 cm tot 2025 7 cm tot 2035 15 cm tot 2045 31 cm tot 2055 60 cm tot 2065 95 cm tot 2075 115 cm tot 2080 195 cm tot 2100

Thermische expansie tot 2100: circa 35 cm? Totale zeespiegelstijging 2100: ca 230 cm? Stijging tot 2300: ca 10m? (2600: 20m, 3000: 30m, 3500: 40m, 4000: 48m, 4500: 54m, 5000: 58m, 5500: 60m?) 60-70m = ijsvrije planeet: vanaf ca 600 ppm & 6°C warmer? 34

IJsvrije planeet?

Oceanen & continenten 55-34 milj jr geleden: zeespiegel ca 60-70 m hoger dan vandaag?

35

Zeespiegel in modellen

Hansen ea 2012 (concept): 34 milj jr terug ca 60m hoger?

36

Afkoeling laatste 50 milj jaar schatting Hansen ea 2012 (concept): 34 milj jr terug ca 6°C warmer?

37

CO2 in laatste 65 milj jaar

schatting Hansen ea 2012 (concept): 34 milj jr terug 500-600 ppm & 3 milj jr terug 300-350 ppm?

38

CO2 klimaatgevoeligheid CO2-klimaatgevoeligheid

schatting Hansen ea 2012 (concept): 4-5°C van 50-1000 ppm? Daarbuiten veel hoger; ook hoger inclusief trage feedbacks.

39

CO2 in laatste 800 800.000 000 jaar Hansen ea 2012 (concept): ca 200-300 ppm (temperatuurverschil ijstijd-nu: ca 5°C?)

40

Zeespiegel in Plioceen

Raymo et al 2009: 3 milj jr terug 2-3°C warmer & 10-30m hogere zeespiegel? (bij 350-400 ppm CO2?)

41

Zeespiegel en temperatuur

Archer/WBGU: 40 milj jr terug ca 4°C warmer & ca 70m hogere zeespiegel? (+ commentaar Grinsted)

42

Zeespiegel en temperatuur

Rohling/Grinsted (2x polar amplification): 6-10m/°C hoger? (3 milj jr terug 12-30m hoger, 2-3°C warmer, ca 380ppm?)

43

Zeespiegel en temperatuur

Grinsted (1,5x polar amplification): 15-30m hoger bij 3°C warmer? (30-60m hoger bij 6°C warmer?)

44

Zeespiegel en CO2

Foster & Rohling 2013: 10-30m hoger bij 400 ppm?

45

Temperatuur en CO2

Rohling et al 2012: 1-2°C warmer bij 400 ppm?

(alleen snelle feedbacks; 4-5°C warmer met trage feedbacks?)

46

Discussie Onzekerheden + risicobenadering • Hoe groot is risico op 10m stijging in 300 jr? • Wat is effect van 10m stijging in 300 jr? • In hoeverre kunnen we dit risico verkleinen? • Welke andere risico’s zijn relevant? (voedsel, water, migratie, etc) • Wat is de moraliteit van onze keuze: hoe serieus moeten we dit risico nemen? (Urgenda/Jim Hansen: juridische actie/rechtvaardigheid?) Feiten & veronderstellingen/vragen • CO2 bijna 400 ppm & stijgt 2 ppm/jr: ca 600 ppm rond 2100? • Trage T feedbacks: f db k niet i t in i modellen, d ll bijna bij verdubbeling d bb li opwarming? i ? • 40 mm/jr max stijgsnelheid? (minder ijs, maar sterkere forcing) • binnen eeuw te bereiken en daarna langzame afname? • Kan Nederland/Den Haag zich hieraan aanpassen? • 600 ppm = 6°C warmer op termijn + 60m stijging over millennia? • 400 ppm = 3°C warmer op termijn + 30m stijging over millennia? • 350 ppm = 2°C warmer op termijn + 20m stijging over millennia? 47

350 ppm als doel?

Hansen et al 2012: 6% mondiale CO2-reductie/jaar (zonder trage feedbacks: risico tipping points)

48

Voorraad olie, olie gas, gas kolen

Hansen et al 2012: genoeg voor min 1000 ppm extra (zonder trage feedbacks: risico tipping points)

49

Conclusie • • • • • • • •

Risico zeespiegelstijging (fors) groter dan gedacht 10m in 2300, 60m lange termijn: serieus risico (tipping points?) 1m in 2100, 15m op termijn: moeilijk te voorkomen? Keuze: 10-20 mm/jr of 20-40 mm/jr? Zsm terug naar 350 ppm 20-40 mm/jr: aanpassing moeilijk/onmogelijk? 10-20 mm/jr: ca 6% mondiale CO2-reductie/jr nodig Gevestigde belangen verzetten zich: strijd nodig Dus: redden wat te redden valt + hopen op beste

“This is an emergency, and for emergency situations we need emergency action.” - VN Secretaris-generaal Ban Ki-Moon, Ki-Moon 10 november 2007 2007, vanaf Antarctica

“We will work tirelessly to roll back the specter of a warming planet.” - President Barack Obama, inaugurele rede, 20 januari 2009

“As with the earlier great moral issue of slavery, an injustice done by one race of humans to another, so the injustice of one generation to others must stir the public's conscience to the point of action.” - Jim Hansen et al 2012, The scientific case for young people and nature

50