Wegwijs voor ondernemende ontwerpers

GIDS

Inhoud Wegwijs voor ondernemende ontwerpers Is ondernemen iets voor jou? Het ondernemingsplan In hoofd- of bijberoep? Ondernemingsvormen Stappenplan Het ondernemingsloket Financiën Vraagprijs Administratie Hoe vind ik klanten? Portfolio Pers Intellectuele Eigendom Ondernemen zonder grenzen Ondersteuning Contact Notities

2 4 6 8 12 16 18 20 24 26 28 32 34 36 40 42 48 54

-1-

Wegwijs voor ondernemende ontwerpers

Je bent net afgestudeerd als ontwerper, maar wat nu? Ga je op een bureau meedraaien? Of kies je ervoor om zelf een bedrijf op te richten? En waar moet je rekening mee houden als je eenmaal besloten hebt om zelfstandig een bedrijfje op te richten? Allemaal vragen waar we met deze ST_ARTgids een antwoord op geven. Een bedrijf oprichten gaat niet vanzelf. Tussen het moment dat je je beslissing genomen hebt en je bedrijf volledig op punt staat, zitten verschillende stappen.

-3-

Is ondernemen iets voor jou? Als je van plan bent een eigen zaak op te richten, stel je jezelf best eerst enkele vragen. Is mijn bedrijf voldoende winstgevend? Waar moet ik naartoe om mijn zaak op te starten? Wat ga ik doen met mijn boekhouding? Wil ik een eenmansbedrijf of liever een vennootschap? Hoeveel omzet moet ik draaien om alles te kunnen betalen en mezelf van een loon te voorzien? Hoe ga ik mezelf bekend maken? Maar stel je ook de vraag: Zie je jezelf als ondernemer? Als creatief ondernemer heb je naast creatieve vaardigheden ook zakelijke vaardigheden nodig.

Een geslaagde start van je onderneming is het resultaat van persoonlijkheid, motivatie, passie, doorzettingsvermogen, vakkennis, kennis van bedrijfsbeheer en een goed ondernemingsplan. De meeste projecten mislukken namelijk vaker door een slechte voorbereiding dan door brute pech.

Om te weten of ondernemen wel echt iets voor jou is, zijn er verschillende mogelijkheden. Bij de VDAB kan je langsgaan als je je ondernemerscompetenties in kaart wil brengen. Als werkende kan je dit samen met een loopbaanbegeleider doen. Als werkzoekende gebeurt dit via een ondernemerstest, de Entrespiegel. Op de website van de VDAB vind je ook een beperkte ondernemerstest. Je kan je vaardigheden als toekomstig ondernemer ook testen via een E-scan op de website www.ondernemerstest.be. Deze test genereert automatisch je ondernemersprofiel na het invullen van de online vragenlijst. Via het nieuwe begeleidingstraject Bryo van Voka – KvK Limburg kan je meten hoeveel goesting je wel hebt in ondernemen. Doe de test via www.goestingmeter.be

“Als ik er nu over nadenk vond ik het toch wel gedurfd, zonder veel ervaring meteen zelfstandig worden. Maar uiteindelijk moet je het toch leren door het zelf te ervaren, dus hoe jonger hoe beter. Naarmate je ouder wordt ga je misschien minder risico’s nemen...” Steven Brouns - ZOINK “Via Business as Unusual heb ik kennis gemaakt met het ondernemerschap. Hier heb ik Agentschap Ondernemen en UNIZO leren kennen. Na deze workshop ben ik ook naar UNIZO gestapt om extra informatie te verkrijgen over het ondernemerschap.” Roos de Krom

Zelfstandig ondernemen biedt tal van voordelen. • Je werkt zonder controle van bovenaf, bepaalt zelf je uren en organiseert zelf je werk. • Je beschikt over de vrijheid om je ideeën te realiseren en je plukt zelf de vruchten van je inspanning. • Wie zelfstandige wordt, creëert voor zichzelf een job op maat.

“Durf en onderneem! En met durven wil ik zeggen dat je ook bereid moet zijn om op je bek te gaan... En investeer in een zo volledig mogelijk ondernemingsplan. Een goed plan is een leidraad, een toetssteen en een werkinstrument in je dagelijks werken/ ondernemen.” Casimir

Laat je niet afschrikken door de nadelen, risico’s en onzekerheden van een eigen zaak. Hou er wel rekening mee. • Je toekomst is onzeker, onder meer door de financiële risico’s die je neemt. • Je hebt een zware werklast als zelfstandige. Een zelfstandige werkt volgens UNIZO gemiddeld 60 uur per week. • Er rust een grote verantwoordelijkheid op je schouders.

“Een eigen zaak opstarten vond ik geweldig! Ik kreeg felicitaties en voelde me een durver.” Linde Hermans – Rode Schoentjes

-5-

Het ondernemingsplan Volgens het Agentschap Ondernemen houdt één op vier startende ondernemers het binnen de twee jaar voor bekeken. Het is een ontnuchterende vaststelling. Toch is er geen reden tot paniek. De meeste ondernemingen die het niet redden missen bij de start essentiële elementen. Als je doordacht en goed voorbereid te werk gaat, verhoog je meteen je slaagkansen. Met een goed ondernemingsplan kan je het risico alvast beter inschatten. Een ondernemingsplan doet je nadenken over belangrijke aspecten. Welke producten of diensten ga je aanbieden? Hoe ziet je markt eruit? Hoeveel moet je investeren? Hoeveel moet je omzetten om al je kosten te dekken en jezelf te voorzien van een loon? Ook na de opstartfase van je onderneming kan je ondernemingsplan nog van pas komen. De bank wil een inzicht in de haalbaarheid van jouw project voor ze je geld leent. Als je onderneming groeit, moet ze zich voortdurend aanpassen aan de veranderende markt waarin ze zich bevindt. Als bedrijfsleider moet je op tijd stilstaan bij die veranderingen en de strategische positie van je onderneming. Een ondernemingsplan helpt je hierbij. Je kan je plan op verschillende manieren opstellen. En er zijn verschillende organisaties die je daarbij kunnen helpen:

•

Op de site van Agentschap Ondernemen kan je ‘Het Startkompas’ downloaden waarmee je de haalbaarheid (financieel en organisatorisch) van je project kan inschatten. Dit kan bovendien ook dienen als basis voor je ondernemingsplan.

• UNIZO Startersservice ontwikkelde de UNIZO Startsimulator, een online stappenplan waarin je via concrete stappen jouw eigen ondernemingsplan en financieel plan opmaakt. • VOKA – Kamer van Koophandel Limburg biedt met Bryo ”BRight & Young” een netwerk van jonge, gedreven mensen die “goesting” hebben om hun idee in de praktijk om te zetten. Als deelnemer word je 3 jaar lang begeleid bij alle uitdagingen, problemen en beslissingen die op je weg liggen zowel voor, tijdens en kort na de opstart of overname van je eigen zaak. Er zijn gezamenlijke activiteiten tussen gelijkgestemden, maar ook individuele coaching. •

Bij SYNTRA of VIABO kan je een cursus bedrijfsbeheer volgen waar je stapsgewijs een ondernemingsplan leert opstellen.

•

Er is ook een jaarlijkse ondernemingsplanwedstrijd in Vlaanderen: Bizidee. Deskundigen helpen deelnemers bij het opstellen van een ondernemingsplan. Op hun website vind je een handleiding om een ondernemersplan op te stellen.

•

In de brochure ‘Zelfpromotie van de kunstenaar’ van het NICC wordt een ondernemingsplan specifiek gericht op kunstenaars voorgesteld. Hun brochure behandelt concrete situaties waarmee je als kunstenaar rekening moet houden. Voor leden van het NICC is deze brochure gratis.

•

Surf zeker eens naar www.sosidee.be, een initiatief van Flanders DC, waar je een handleiding kan vinden met de stappen die je kan doorlopen om je idee op de markt te brengen.

•

Bijna elke bank geeft de mogelijkheid om een gratis ondernemingsplan of handleiding te downloaden.

Wil je al een eerste stap zetten in de juiste richting? In bijlage van deze ST_ARTgids vind je een ST_ARTplan terug wat je op weg zet. “Mocht ik mijn opstart vandaag opnieuw moeten overdoen dan zou ik eerst beginnen met een zeer uitgebreid ondernemingsplan en evenveel aandacht besteden aan het ondernemen als aan de creativiteit. Design is voor mij zowel een creatieve als een economische activiteit.” Casimir “Wij hadden geen financieel plan. Voor een BVBA is dat verplicht. Gelukkig kregen wij hulp van UNIZO, want voor beginnende ondernemers is dit niet gemakkelijk.” Ti+Hann “Elk beroep en elke sector heeft zijn eigen bijzonderheden. Het lijkt ons belangrijk je te laten bijstaan door een ervaringsdeskundige op zakelijk gebied, die tevens feeling heeft op architecturaal gebied.” Bart Coenegrachts – De Gouden Liniaal -7-

In hoofdof bijberoep en andere mogelijkheden

Als je start als zelfstandig ontwerper kan je dat in hoofd- of bijberoep doen. Je bent zelfstandig in hoofdberoep als je zelfstandige activiteit je enige of voornaamste bezigheid is en je geen ander eigen statuut hebt waarvoor je sociale zekerheidsbijdragen betaalt. Als je tegelijkertijd met je zelfstandige activiteit nog een andere beroepsactiviteit uitoefent voor een werkgever, ben je een zelfstandige in bijberoep. Je werkt minstens halftijds als loontrekkende, of minimum 6/10 van een volledig lesrooster als leerkracht. Je kan ook als student al zelfstandig ondernemer worden.

op dat vast inkomen. Onder een bepaalde inkomensgrens kan je kiezen voor een vrijstelling van sociale zekerheidsbijdragen. Nadeel van een bijberoep is wel dat je je aandacht over twee verschillende jobs moet verdelen. Daardoor is je vrijheid iets beknopter. Als je als zelfstandig ondernemer in hoofdberoep werkt, zijn er meer risico’s. Je inkomen kan soms lager liggen dan wanneer je nog voor een baas werkt. Het aantal uren ligt bij een zelfstandig ondernemer vaak hoog. Toch heb je een grotere vrijheid, je werkt namelijk enkel voor jezelf en hebt geen verantwoording af te leggen aan een baas. Ook het feit dat je je volledig kan concentreren op je onderneming is een groot pluspunt.

Qua verplichtingen zijn er geen verschillen. Je moet dezelfde attesten hebben en dezelfde formaliteiten doorlopen. De minimum sociale bijdragen in bijberoep liggen lager dan de minimum sociale bijdragen in hoofdberoep. Vanaf een bepaald niveau van inkomsten komt dit echter overeen met de sociale bijdragen in hoofdberoep. Meer info over het sociaal statuut en de sociale bijdragen vind je bij het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekering der Zelfstandigen (RSVZ) of via de verschillende sociale verzekeringsfondsen.

“Als architect dienen wij 2 jaar verplichte stage te lopen op een architectenbureau. Tijdens de stageperiode hebben wij al het statuut van zelfstandige en worden wij betaald op basis van de geleverde prestaties (uurverloning). Dit heeft het grote voordeel dat je naderhand bv 4/5 of 3/5 voor het bureau kunt werken en de resterende tijd kan spenderen aan eigen werk, en zo je eigen zaak geleidelijk aan kan opbouwen.” Bart Coenegrachts – De Gouden Liniaal

Voor- en nadelen Als zelfstandig ondernemer kan je kiezen of je de onderneming start in hoofd- of bijberoep. Beiden hebben hun voor- en nadelen. Starten als zelfstandig ondernemer in bijberoep kan een goede leerschool zijn als je begint met je activiteit. Je hebt als zelfstandige in bijberoep doorgaans meer zekerheid doordat je nog voor een vast inkomen zorgt. Mocht het tegenvallen kan je sneller stoppen omdat je kan terugvallen

-9-

Buiten de keuze om in bijberoep te starten, zijn er nog andere mogelijkheden om je eigen zaak op je eigen tempo uit te bouwen en toch reglementair in orde te zijn:

Ondernemersatelier Bij Ondernemersatelier, de activiteitencoöperatie van Limburg, creëren werkzoekenden hun eigen job als ondernemer. Activiteitencoöperaties (er zijn er 12 in België) bieden een begeleide tussenstap naar ondernemerschap voor werkzoekenden die de drempel nog iets te hoog vinden. Met steun van de overheid en met een begeleidingstraject erkend door de VDAB, kunnen kandidaat ondernemers bij een activiteitencoöperatie een traject volgen van maximum 18 maanden: •

•

Leren van en met elkaar: max. 6 maanden interactieve uitwerking van het ondernemingsplan en uitzoeken of ondernemen iets voor je is via collectieve, interactieve workshops afgewisseld met individuele sessies. Ervaren of het project rendabel is: max. 12 maanden je project uitbouwen door te experimenteren, factureren, klantenbestand op te bouwen, ... kortom alles te doen wat een ondernemer doet en dit onder de vleugels van Ondernemersatelier.

Gedurende het hele traject behoudt de uitkeringsgerechtigde kandidaat ondernemer zijn uitkering en kan hij een vrijstelling bekomen van de RVA van max. 18 maanden. Dan pas besluit de kandidaat ondernemer om al dan niet te starten als zelfstandige. Een risicoloze tussenstap naar ondernemerschap!

De kleine vergoedingsregeling De kleine vergoedingsregeling voor kunstenaars is een forfaitaire kostenvergoeding die vrijgesteld is van sociale bijdragen en belastingen. Je kan een kleine vergoeding vragen voor het leveren van een artistieke prestatie of het maken van een artistiek werk. Let wel op: je mag maar een maximum bedrag per dag (sinds 2011 114,60 euro) en jaar (ongeveer 2.291,90 euro) verdienen. Ook het aantal dagen is beperkt tot 30 per jaar. Meer informatie vind je op de website van het Kunstenloket. “Nadat ik informatie had ingewonnen bij T-heater, ben ik ten rade gegaan bij het Kunstenloket in Brussel. Daar heb ik de mogelijkheid voor de kleine vergoeding leren kennen.” Roos de Krom

Kunstenaarsstatuut Als kunstenaar kies je ook voor het werknemers- of het zelfstandigenstatuut. Het kunstenaarsstatuut is geen apart statuut in de sociale zekerheid. Het basisprincipe van het kunstenaarsstatuut is dat ‘iedereen die een artistieke prestatie levert en/of artistieke werken produceert, in opdracht van een natuurlijke persoon of rechtspersoon en tegen betaling van een loon’, het statuut van werknemer heeft. De persoon die jou betaalt voor deze prestatie is de werkgever. In vergelijking met het gewone werknemersstatuut is er geen gezagsrelatie.

Het voordeel voor de kunstenaar is dat je losse opdrachten kan uitvoeren in het werknemerstatuut en je als werknemer een betere sociale bescherming geniet dan als zelfstandige. Bovendien kan je, als je hier recht op hebt, dit combineren met een werkloosheidsuitkering voor de momenten dat je geen opdracht hebt. De werkloosheidsreglementering kent dus bijzondere voordelen toe aan kunstenaars. Meer informatie over het kunstenaarsstatuut kan je vinden op de website van het Kunstenloket.

Uitzendbureau’s voor kunstenaars T-heater (T-Interim) en Tentoo zijn uitzendbureau’s erkend als Sociaal Bureau voor Kunstenaars (SBK). De uitzendbureau’s bieden aan freelancers en hun opdrachtgevers de mogelijkheid om kortetermijn-contracten binnen een wettelijk kader te regelen met een minimum aan administratie. Als freelancer word je een werknemer van het uitzendbureau voor de duur van een opdracht. Het bureau factureert op zijn beurt de opdracht aan het overeengekomen tarief aan de opdrachtgever. Verder houdt het uitzendbureau de verplichte sociale bijdragen en belastingen in. Tenslotte staat het in voor de tijdige uitbetaling van het nettoloon aan de freelancer en voor de aflevering van de sociale documenten. Als freelancer geniet je op die manier van het statuut van werknemer, en bouw je je rechten op binnen de sociale zekerheid voor werknemers. Dit betekent onder meer dat je recht hebt op eindejaarspremie, vakantiegeld,

verzekering, opbouw van pensioenrechten en werkloosheidsuitkering. Ook de Steungevende Maatschappij voor ARTiesten, SMart, is in 1998 in het leven geroepen om kunstenaars, technici en tijdelijke werknemers te helpen met hun complexe administratie, eigen aan de artistieke sector in België. SMart is juridisch geen werkgever (dus geen SBK) maar een gemandateerde uitbetaler, die voorziet in een fonds dat de uitbetaling van de lonen garandeert. Daarnaast kan je bij SMart terecht voor het productioneel en boekhoudkundig beheer van je artistieke projecten en voor alles wat je wilde weten over je sociale en fiscale rechten als kunstenaar en over auteursrechten. “Tot vandaag werk ik met T-heater (T-interim), Tentoo en SMart, omdat Jensdawn nog maar 3 jaar is en rustig opbouwt. Ik krijg tijd en ruimte om te experimenteren.” Jens Pieters - Jensdawn

- 11 -

Ondernemingsvormen

Naast de keuze tussen hoofd- en bijberoep, moet je kiezen voor een ondernemingsvorm. Je kan een eenmanszaak opstarten, of kiezen voor een vennootschap. Beide hebben hun vooren nadelen.

Een eenmanszaak is de meest geschikte ondernemingsvorm voor een bedrijf met een matige kapitaalsbehoefte dat niet te veel risico loopt en dat slechts uitzonderlijk beroep moet doen op financiering van derden. Het bedrijf moet geleid kunnen worden door een enkele persoon.

Eenmanszaak

Vennootschap

De eenmanszaak is de eenvoudigste ondernemingsvorm. Er is maar één persoon eigenaar en die draagt persoonlijk alle verantwoordelijkheid.

Bij een vennootschap is er een verschil tussen het vermogen van de zaak en van de ondernemer. Een gedeelte van het persoonlijke bezit kan dus worden afgezonderd van het ondernemersrisico. Ook hier zijn verschillende voor- en nadelen.

Er zijn verschillende voordelen: • De winst is helemaal voor de eigenaar. • Hij of zij heeft slechts beperkte administratieve en boekhoudkundige verplichtingen. • De eigenaar van de zaak is aan niemand verantwoording verschuldigd. • Hij of zij moet geen minimumkapitaal kunnen voorleggen. Maar waar er voordelen zijn, zijn natuurlijk ook nadelen: • Zo is de ondernemer onbeperkt aansprakelijk. Dat wil zeggen dat de ondernemer met zijn totale bezit verantwoordelijk is voor de goede afloop van zijn handelsverrichtingen. Een faillissement van de onderneming kan leiden tot een persoonlijk faillissement. • Ziekte of dood van de ondernemer kan het einde van de zaak betekenen. • De inkomsten worden belast als personenbelasting . • De ondernemer zoekt zelf financiële middelen om zijn investering te financieren.

De belangrijkste voordelen zijn: • Het kapitaal wordt door verschillende mensen samengebracht. • De vennootschapsbelasting kent doorgaans lagere tarieven dan de personenbelasting waar je belasting afhangt van je inkomen. • Onbeperkte bestaansduur. Er zijn ook enkele nadelen: • Als je met meerdere mensen een onderneming start, zijn er bepaalde zaken contractueel vastgelegd. • Vanaf een bepaald belastbaar inkomen is de vennootschapsbelasting interessanter dan de personenbelasting. Bij de personenbelasting hangt je belasting af van je inkomen. • Onbeperkte bestaansduur. • De oprichtingskosten zijn hoger dan bij een eenmanszaak. • Er zijn zwaardere boekhoudkundige en administratieve verplichtingen.

- 13 -

• •

•

De winst moet verdeeld worden onder de vennoten. Afhankelijk van de vennootschapsvorm is een minimumkapitaal en een financieel plan vereist. De beperkte aansprakelijkheid. Er is wel een oprichtersaansprakelijkheid: onbeperkte aansprakelijkheid bij een faillissement in de eerste drie jaar na de oprichting. Deze oprichtingsaansprakelijkheid kan ingeroepen worden wanneer er fraude werd gepleegd of indien er wordt bewezen dat het beginkapitaal ontoereikend was voor de levensvatbaarheid van de onderneming.

Er bestaan verschillende vennootschapsvormen: • Je kan kiezen voor een Besloten Vennootschap met Beperkte Aansprakelijkheid (BVBA). Die is zeer populair als familievennootschap en als vennootschap voor vrije beroepen. De BVBA is een ‘besloten’ vennootschap wat betekent dat de aandelen in handen zijn van vennoten die bij naam zijn gekend en die meebeslissen over de overdracht van aandelen aan derden. Het is trouwens de enige vennootschapsvorm die geldig kan worden opgericht door één persoon. •

De Naamloze Vennootschap (NV) wordt meestal gebruikt door grotere kapitaalkrachtige ondernemingen. Ze is gericht op het inbrengen van kapitaal. De NV heeft minstens twee vennoten en een raad van bestuur met minimum drie bestuurders. Net zoals bij de BVBA moeten er nogal wat administratieve

en boekhoudkundige verplichtingen worden nageleefd, die de nodige kosten met zich meebrengen. •

Vanaf 2010 bestaat er ook de Starters-BVBA, een light versie van de klassieke BVBA die starters moet toelaten om met een (zeer) bescheiden kapitaal (minimum 1 euro) toch een vennootschap op te richten zodat ze kunnen genieten van de beperkte aansprakelijkheid en hun privévermogen (en dat van hun partner) kunnen afschermen van schuldeisers.

De meeste creatieve ondernemers kiezen voor een eenmanszaak en in een later stadium voor een BVBA of een NV.

Een vennootschap oprichten Wanneer je één van bovenstaande vennootschappen wilt oprichten, moet je eerst een financieel plan laten opstellen met betrekking tot de voorgenomen activiteiten. Dat plan geeft een gedetailleerd overzicht van de financiële inkomsten en behoeften gedurende de eerste twee werkjaren van de vennootschap. Het plan wordt voorgelegd aan een notaris, die het bewaart. Elk vennootschap moet ook een oprichtingsakte opstellen met daarin de statuten. Dit gebeurt meestal bij de notaris. In de oprichtingsakte staan onder andere de identiteit van de oprichters, naam en doel van de vennootschap, regeling met betrekking tot de algemene vergadering en nog enkele andere regels. Daarna moet

het uittreksel van de oprichtingsakte worden neergelegd bij de griffier van de Rechtbank van Koophandel. Binnen vijftien dagen na de neerlegging wordt de akte gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. De griffier zal de identificatiegegevens van de onderneming invoeren in de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO) en zo aan de vennootschap een ondernemingsnummer toekennen. “Ik ben begonnen met een eenmanszaak. Die is simpeler van structuur en eenvoudiger omdat je privé en zakelijk kan mengen. Sinds vier jaar heb ik een BVBA. Die biedt meer bescherming, maar vergt ook meer discipline omdat privé en zakelijk strikt gescheiden moet worden.” Steven Brouns – ZOINK “Na onderzoek bleek voor ons een BVBA de meest interessante vorm.” Bart Coenegrachts – De Gouden Liniaal

- 15 -

Stappenplan voor een vlotte ST_ART!

Een zichtrekening openen Deze rekening is volledig gescheiden van de privé-rekening en wordt enkel gebruikt voor de verrichtingen die verband houden met de beroepsactiviteiten.

Kies de geschikte ondernemingsvorm Ga je voor een eenmanszaak? Of voor een vennootschap? En welke vennootschapsvorm? Boekhouding, belastingstelsel en aansprakelijkheid verschillen grondig naargelang de gekozen formule.

Naar het ondernemingsloket Om een handels- of ambachtsactiviteit uit te oefenen moet je ingeschreven zijn bij de KBO (Kruispuntbank voor Ondernemingen). Hiervoor ga je naar een ondernemingsloket naar keuze. Dit loket verifieert of je onderneming voldoet aan alle eisen.

Aangifte bij de BTW-administratie Met je ondernemingsnummer ga je naar het BTW-kantoor in je regio. Je kan ook aan het ondernemingsloket vragen om dit tegen betaling voor je te doen.

Aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds en ziekenfonds Je betaalt sociale bijdragen aan het sociaal verzekeringsfonds per kwartaal. Hiervoor bouw je pensioenrechten op, en heb je recht op gezinsbijslag en verzekering in geval van ziekte en faillissement. Breng ook je ziekenfonds op de hoogte.

- 17 -

Het ondernemingsloket

Voor je kan starten als zelfstandig ondernemer moet je enkele formaliteiten verrichten. Hiervoor kan je terecht op één plaats: het ondernemingsloket. Ondernemingsloketten zijn privéorganisaties (vzw’s) die erkend zijn door de overheid. Ze zijn bevoegd voor een aantal administratieve formaliteiten en dienstverleningen voor starters en ondernemers. Het informeren bij de ondernemingsloketten is gratis. Voor hun diensten betaal je doorgaans een kleine bijdrage. Op de website van de Federale Overheidsdienst Economie vind je een lijst van de ondernemingsloketten in je buurt. Voor je je eigen zaak kan starten moet je kunnen bewijzen dat je over voldoende kennis van bedrijfsbeheer beschikt door een erkend diploma voor te leggen of door voldoende relevante ervaring aan te tonen. Designers die hoger onderwijs hebben gevolgd, hogeschool of universiteit, zijn in orde wat betreft bedrijfsbeheer. Als je toch geen attest hebt, of je wil je bijscholen over thema’s zoals boekhouding, administratie, marketing, e.d. kan je bij SYNTRA, VIABO of andere opleidingsinstanties een cursus bedrijfsbeheer volgen. Als je eenmaal in orde bent met het attest bedrijfsbeheer kent het ondernemingsloket je een ondernemingsnummer toe. Je gegevens worden doorgegeven aan de Kruispuntbank voor Ondernemingen, KBO, die al je gegevens in een centrale databank bundelt. De gegevens kunnen zo door alle officiële instanties opnieuw opgevraagd of waar nodig gewijzigd worden.

Let er op dat je een zichtrekening opent bij een in België gevestigde financiële instelling vóór je naar het ondernemingsloket trekt. Het nummer van je zichtrekening moet je vermelden op je offertes, bestelbonnen, facturen, ... Na je inschrijving bij het ondernemingsloket zijn er nog enkele dingen die je niet mag vergeten. Bij je inschrijving bij de BTW wordt het ondernemingsnummer voor BTW-doeleinden geactiveerd. Je kan je gaan inschrijven in het BTW-kantoor in je regio, of het ondernemingsloket het tegen betaling voor je laten doen. Daarnaast moet je je nog aansluiten bij een erkend sociaal verzekeringsfonds. Deze zorgt ervoor dat je sociaal verzekerd bent en hiervoor betaal je per kwartaal een bijdrage. Het helpt je bij je pensioen, je gezinsbijslag en in geval van ziekte en faillissement. Als ondernemer kies je vrij je sociaal verzekeringsfonds. Maak je zelf geen keuze, dan wordt je automatisch aangesloten bij de Nationale Hulpkas, het verzekeringsfonds van het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekering der Zelfstandigen (RSVZ). Ook je ziekenfonds breng je op de hoogte van je stap naar een eigen zaak. Het is mogelijk dat er, eventueel specifiek per beroepscategorie, nog andere formaliteiten gelden. Vraag hiernaar bij je adviseur of ondernemingsloket.

- 19 -

Financiën

Als je een onderneming van nul opstart kost dat geld. Het is belangrijk om van in het begin te bekijken welke investeringen en eerste werkingskosten er nodig zijn en of je over genoeg middelen beschikt om deze te kunnen betalen.

starters als voor gevestigde bedrijven. De leningen vormen slechts een gedeeltelijke financiering van het investeringsproject. Enkele interessante formules van het Participatiefonds voor beginnende ondernemers:

Eigen middelen

•

Solidaire lening: voor personen in een onzekere financiële situatie die een zelfstandige activiteit ontwikkelen maximum 12.500 euro.

•

Startlening: voor niet-werkende werkzoekenden die hun eigen zaak willen starten - maximum 30.000 euro (voorwaarde: eigen inbreng van 1/4de van het nodige budget) - verloopt via gespecialiseerde steunpunten van het Participatiefonds.

•

Het Plan Jonge Zelfstandigen is een Startlening maar dan voor de niet werkende werkzoekende die jonger is dan 30 jaar, waarbij de aanvrager gedurende het eerste halfjaar extra ondersteund wordt.

•

Starteo: voor kleine opstartende ondernemingen (minder dan 4 jaar in hoofdberoep) - maximum 250.000 euro (beperkt tot het bedrag van de lening van de kredietinstelling, of 4 maal de eigen inbreng) - verloopt via de kredietinstelling.

Best bekijk je eigen middelen als een eerste bron van kapitaal. Je kan zowel gebruik maken van je spaargeld als van goederen waarover je al beschikt (een computer, een auto,...). Eigen vermogen biedt de meeste financiële zekerheid bij tegenvallende resultaten. Bovendien is het een noodzakelijke voorwaarde om een lening te bekomen. Je kan deze eigen middelen aanvullen met vreemd vermogen. Hiervoor kan je verschillende instanties aanspreken.

Lening Hiervoor kan je ondermeer naar de bank stappen. De bank onderzoekt het risico van je ondernemingsidee aan de hand van je ondernemingsplan. Daarnaast kijken ze ook of je over voldoende waarborgen beschikt. Als je aan de voorwaarden van de bank voldoet, bestaat de kans dat je een lening krijgt. De meeste banken hebben een specifieke afdeling voor startende ondernemers waar je ook terecht kan voor advies. Ook de overheid heeft instrumenten ontwikkeld om de financiering van ondernemingen te bevorderen. Op federaal niveau bestaat er het Participatiefonds. Deze kent achtergestelde leningen toe, zowel voor

•

Initio: maximum 100.000 euro (beperkt tot 50% van het totale investeringsbedrag door bank en eigen inbreng, of 5 maal de eigen inbreng) verloopt via de boekhouder. De Starteo en de Initio lening van het Participatiefonds zijn bedoeld voor zowel

- 21 -

natuurlijke als rechtspersonen, voor zover zij een kleine onderneming zijn. Zij richten zich op zelfstandigen, zaakvoerders of bestuurders van een kleine onderneming die hun activiteiten sinds minder dan vier jaar in hoofdberoep uitoefenen.

Family Friends or Fools Uiteraard kan ook een privé-persoon (de zogenaamde Family, Friends or Fools) geïnteresseerd zijn in de financiering van je onderneming. De winwinlening (een initiatief van de Participatiemaatschappij Vlaanderen) richt zich tot alle KMO’s gevestigd in Vlaanderen met een economische activiteit. Wie als vriend, familielid of kennis geld leent aan een Vlaamse onderneming, krijgt hierop jaarlijks een belastingsvermindering, gekoppeld aan een eventuele fiscale recuperatie indien de onderneming het bedrag niet kan terugbetalen. Een ondernemer kan winwinleningen aangaan voor maximum 100.000 eur. Privé-personen kunnen maximaal 50.000 eur. uitlenen.

Risicokapitaal Voor financiering kan je ook terecht bij risicokapitaalverschaffers. Ze investeren enkel in ondernemingen met een enorme groeipotentie. Risicokapitaalverschaffers zijn namelijk blootgesteld aan het risico van de onderneming waarin zij investeren. De meeste risicokapitaalverschaffers bieden ook strategisch, operationeel en financieel advies. Het Agentschap Ondernemen heeft de

brochure ‘Risicokapitaal’. Je kan deze online vinden op hun website. In de brochure worden de voorwaarden voorgesteld waaraan je moet voldoen en vind je een lijst van risicokapitaalverschaffers. In Vlaanderen is de Participatiemaatschappij Vlaanderen actief. Zij willen financiële middelen activeren naar Vlaamse starters en KMO’s. Zij bieden, naast de winwinlening, diverse producten aan die het voor private risicokapitaal- en kredietverschaffers gemakkelijker maken om kleine en middelgrote ondernemingen te financieren. CultuurInvest valt onder Participatiemaatschappij Vlaanderen en is het investeringsfonds voor de Vlaamse cultuurindustrieën. Het verstrekt risicokapitalen aan ondernemingen die producten of diensten met culturele inhoud creëren en naar de markt brengen. Ook provincie Limburg heeft een culturele investeringsfonds Limburg, STROOMinvest genaamd. STROOMinvest stelt zich primair tot doel om via achtergestelde leningen risicokapitaal te investeren in culturele ondernemingen in Limburg. Verder wil het fonds een belangrijke hefboomfunctie vervullen naar andere financieringskanalen, inzetten op talentontwikkeling via advisering op maat en een bijdrage leveren tot de verdere ontwikkeling en groei van de Limburgse culturele sector. Het Business Angels Netwerk Vlaanderen fungeert als bemiddelaar tussen een netwerk van anonieme informele investeerders en beloftevolle ondernemingen.

De Limburgse Reconversiemaatschappij, LRM, is een investeringsmaatschappij in Limburg. Zij stellen risicokapitaal ter beschikking voor grote ondernemingen, starters en KMO’s en zijn vaak initiatiefnemer bij het ontwikkelen van duurzame projecten. “Het grote probleem voor creatieve beroepen is het vergaren van beginkapitaal. Cultuur is en blijft een economisch moeilijk te meten gegeven. Hierdoor blijven veel deuren van geldwinkels (lees : banken) voor culturele ondernemers dicht. Gelukkig bestaan er vandaag initiatieven zoals CultuurInvest en zien organisaties als LRM ‘creativiteit’ wel stilaan als een potentiële bron van economische meerwaarde.” Casimir

SUBSIDIE Individuele ontwerpers of kunstenaars kunnen aanspraak maken op een projectsubsidie of een ontwikkelingsgerichte beurs via het Kunstendecreet van de Vlaamse Overheid. Elke beurs heeft wel zijn eigen voorwaarden en aanvraagprocedure. Wanneer je als ontwerper door Design Vlaanderen erkend wordt, kan je aanspraak maken op hun projectsubsidies voor deelname aan beurzen en tentoonstellingen en promotieactiviteiten STROOM is een cultuursubsidie van de provincie Limburg voor beloftevol talent met een link met Limburg. STROOM bestaat uit twee beurzen die je tweemaal per jaar kan aanvragen:

•

•

een beurs om bij te leren (workshop, masterclass, residentie in binnen- of buitenland) voor maximum 2.500 euro een ontwikkelingsbeurs voor een concreet project in ontwikkelingsfase in samenwerking met een erkende Limburgse cultuurorganisatie voor maximum 7.500 euro

Let erop dat er een verschil is tussen een lening of risicokapitaal en subsidies. De meeste subsidies van de overheid zijn gratis. Een lening bij de bank of een familielid moet je terugbetalen. Bij de bank ligt de intrest doorgaans hoger dan bij een lening van een familielid. Ga je een lening aan bij een risicokapitaalverschaffer, dan betaal je de hoogste intresten. Het kan ook zijn dat de investeerder in ruil voor zijn geld een deel van de aandelen van je bedrijf wil. Denk goed na over hoeveel geld je moet investeren en waar je het geld gaat halen. Je trekt beter vreemd vermogen aan voor lange termijn investeringen dan op een bepaald moment in cashnood komen te zitten en een kaskrediet te moeten aangaan voor korte termijn betalingen. Een kaskrediet is namelijk nog duurder. “Het essentiële is kwaliteit leveren met weinig middelen in het begin. Houden van hetgene waar je mee bezig bent zodat de financiële kant geen overmacht krijgt op de creativiteit.” Bram Boo

- 23 -

Vraagprijs

Bij het bepalen van je vraagprijs hou je met verschillende dingen rekening. Hoeveel wil je verdienen? Wat zijn de materiaalkosten? Wat zijn je vaste kosten? Welke investeringen zijn er? En wat gaat je winst zijn? Als beginnend ondernemer kan het moeilijk zijn om je loon te bepalen. Er zijn daarom barema’s vastgelegd met een minimumloon als werkende voor iemand met jouw profiel. Je kan die barema’s opvragen bij een sociaal secretariaat of bij een vakbond. De gemakkelijkste manier om jezelf van een loon te voorzien is via een uurloon. Hierbij reken je de uren die je effectief hebt gepresteerd. De meeste klanten zullen echter naar een vaste prijs vragen. Jij berekent dan hoeveel uren je in je project gaat steken. Om het risico van miscalculatie te vermijden, kan je natuurlijk ook altijd overeenkomen om je project in fasen te mogen begroten. De vraagprijs van je project moet alle kosten kunnen dekken. Dit zijn zowel de variabele kosten die je maakt om een project te realiseren (prints, maquettes, materiaal,...) als de vaste kosten die je hebt (sociale bijdragen, verzekeringen, communicatiekosten,… en een deel van je auto, huur,…). Daarnaast moet je hieruit ook je brutoloon kunnen halen om privé van te kunnen leven. Probeer ook steeds een winstmarge in te calculeren in je vraagprijs. Die winst kan later gebruikt worden om je bedrijf uit te bouwen of om mindere periodes te kunnen overbruggen. Toets je vraagprijs ook steeds eens af met je concurrenten.

Bij royalty’s krijg je vooraf geen vergoeding uitgekeerd maar deel je wel in het risico van de ondernemer. Je krijgt per verkocht item een vergoeding. Bij een slechte verkoop zal je weinig aan je project verdienen. Als het project echter een succes is deel je in de winst. Het voordeel van royalty’s is dat de producenten een beperkter risico lopen en zo gemakkelijker met je in zee zullen willen gaan. Toch hebben royalty’s ook nadelen. Het kan vaak enkele jaren duren voor je je kosten hebt terugverdiend. Het is daarom interessant te proberen een voorschot af te spreken. Zo ben je toch van een minimum aan inkomsten verzekerd.

“De eerste prijzen /offertes waren al gemaakt. Ieder van de 4 vennoten had zijn eigen projecten die in de vennootschap werden gebracht. De erelonen lagen echter zeer ver uit elkaar. Vanaf de opstart van ons kantoor hebben wij een nacalculatie ingevoerd, waar wij onze nieuwe offertes op aftoetsen.” Bart Coenegrachts – De Gouden Liniaal “Ik schaamde me altijd en dacht dat ik teveel vroeg. Maar dat was helemaal niet zo. Ik was niet zeker genoeg van mezelf. Als je een paar dingen bewezen hebt is dat makkelijker.” Linde Hermans – Rode Schoentjes

- 25 -

Administratie

Als ondernemer ben je verplicht een administratie bij te houden. Het is belangrijk dat je je papierwerk en boekhouding goed en overzichtelijk uitvoert. Je kan zelf je boekhouding bijhouden toch is het aan te raden beroep te doen op een boekhouder. Een boekhouder kost geld, maar kan je ook veel opleveren. Voor een lijst van erkende boekhouders surf je best naar de website van het Beroepsinstituut van erkende Boekhouders en Fiscalisten. Afhankelijk of je voor een éénmanszaak of een vennootschap kiest, zijn de boekhoudverplichtingen strenger. Als ondernemer ben je verplicht om een bewijs te leveren van je verkopen. Best stel je telkens een factuur op wanneer je een dienst verleent of een product verkoopt. De opmaak van een factuur is onderworpen aan specifieke regels. Zo moet je naast je naam en contactgegevens ook steeds je bankrekeningnummer en BTW-nummer vermelden. Ook voor de diensten of goederen die jij aankoopt, vraag je best een factuur. Enkel via facturen kan je namelijk de BTW op aankopen terugtrekken. Als je op een professionele manier wil werken gebruik je best contracten. Designcenter De Winkelhaak biedt een aantal voorbeeldcontracten aan via hun website. De contracten zijn verkrijgbaar tegen betaling. Of je nu zelf aan de slag gaat of je met een boekhouder werkt, een inzicht in je boekhouding is van cruciaal belang. Een boekhouding geeft je namelijk een realistische kijk op de financiële situatie van je bedrijf. Als bedrijfsleider is het belangrijk

om dit goed op te volgen. Waaruit bestaat een basisboekhouding: • Een aankoopboek is een van die zaken. Daarin neem je alle facturen en creditnota’s op die worden uitgereikt door leveranciers. • In je verkoopboek hou je alle facturen en creditnota’s bij die je zelf uitschrijft. • Naast de aan- en verkopen heb je natuurlijk ook de ontvangsten en uitgaven. Deze hou je bij in een financieel dagboek. Dit bestaat uit twee delen: een kasboek en een bankboek. In het kasboek schrijf je alle uitgaven en ontvangsten in cash geld. In het bankboek schrijf je alle uitgaven en ontvangsten via je bankrekening. • Tot slot ben je verplicht om jaarlijks een inventaris van je onderneming te maken. Dat is een opsomming van gedane investeringen, voorraden, vorderingen, geldmiddelen en schulden. Elk jaar wordt een jaarrekening opgemaakt, die bestaat uit een resultatenrekening en de balans of inventaris, op basis van bovenstaande stukken. Indien je hierover bijscholing wilt volgen, kan je steeds bij SYNTRA terecht. Zij organiseren bijvoorbeeld de opleiding bedrijfsbeheer en een éénjarige praktijkcursus boekhouden voor een kleine onderneming.

Hulplijn voor vragen over fiscaliteit Voor alle eenvoudige vragen over personenbelasting, BTW, vennootschapsbelasting en vzw’s, belastingen betalen en terugkrijgen, kan je elke werkdag van 8u tot 17u terecht bij het Contactcenter van de Federale Overheidsdienst Financiën.

- 27 -

Hoe vind ik klanten?

Als beginnend ondernemer ga je op zoek naar opdrachten. Dat is niet altijd even gemakkelijk. Je maakt potentiële klanten warm voor je projecten en informeert ze over je onderneming. Met andere woorden: maak jezelf bekend!

Netwerken Het leggen en onderhouden van contacten, ook wel netwerken genoemd, en een goede communicatie met je klanten zijn erg belangrijk voor de verdere uitbouw van je carrière. Het doel is het delen van kennis, informatie en contacten. Naast het netwerken met potentiële klanten, hou je ook je concurrenten en de pers dichtbij. Iedereen kan immers van belang zijn in het uitbouwen van je activiteiten en de uitvoering van je projecten. Vergeet zeker geen naamkaartjes mee te nemen als je gaat netwerken. Een professioneel en duidelijk kaartje geeft je de mogelijkheid om een goede indruk na te laten bij mogelijk nieuwe klanten of producenten. Dring jezelf niet op, dat kan wel eens averechts werken. Enkele netwerktips: • Maak een analyse van je huidig netwerk. • Wacht niet met het opbouwen van een netwerk tot je het nodig hebt. • Voor wat hoort wat: doe ook eens iets terug voor iemand. • Laat je introduceren door iemand anders. • Met een vraag leg je makkelijker contacten dan met een verkoopspraatje. • Zorg dat je in drie zinnen kan vertellen wat je doet.

•

• •

Vertel steeds met passie over je activiteit maar maak ook tijd om te luisteren naar anderen. Zorg dat je bij elk event minimaal één persoon leert kennen. Stuur een mail de volgende dag waarin je refereert naar je ontmoeting.

Design Platform Limburg en Creative Drive organiseren verschillende netwerkmogelijkheden. Daar kan je contact leggen met andere creatieve ondernemers, experts, producenten, ... Om op de hoogte te blijven van de activiteiten van Design Platform Limburg, kan je je inschrijven voor het e-zine via link www.designplatform.be/ inschrijven-ezine.

BOEKENTIP Goede communicatie met je klanten is belangrijk. Deze boeken gaan over netwerken, hoe je je project best kan presenteren aan klanten, hoe je kan omgaan met mogelijke conflicten en wat een klant allemaal van jou mag verwachten. In Zelfpromotie van de kunstenaar (uitgegeven door NICC, D 2005/9097/1) staat een hoofdstuk over het vergroten en onderhouden van je netwerk. Networking for Dummies. Doug Lowe (2009) ISBN 0-470-53405-2 Let’s connect. Jan Vermeiren (2007) ISBN 978-9043-01509-7 Via de website van netwerkgoeroe Jan Vermeiren kan je je registreren voor een online netwerkcursus. Of je kan zelf aan de

- 29 -

slag gaan met de informatie die je gratis op zijn website vindt Netwerken werkt, op weg naar de baan die je wilt. Rob van Eeden (2009) ISBN 978-9049-10340-8 Marketing en acquisitie voor ontwerpers. Shan Preddy (2006) ISBN 90-6369-105-X Handboek voor het opzetten van een ontwerppraktijk. Kitty De Jong e.a. (2008) ISBN 978-90-6369-193-6 “Ik word steeds meer geconfronteerd: goede ideeën zijn één ding, maar mensen zoeken die je willen helpen met de concrete uitvoering zijn een ander. Dat is echt niet evident. Netwerken wordt een noodzaak omdat je toch echt wel je ontwerpen bij de mensen wilt brengen. Als ik het moet doen, dan doe ik dat zeer direct. Ik pak mijn product en portfolio mee en ga naar een bedrijf of beurs.” Caro Van den Hole – Maison Caro “Een eigen huisstijl is kenmerkend voor een kunstenaar, je krijgt maar eenmaal een eerste indruk. Professionele naamkaartjes zijn al een goede start.” Michaël Verheyden

Wedstrijden & tentoonstellingen Om een grotere naamsbekendheid te krijgen kan je deelnemen aan wedstrijden. Naast de prijzen en vooral erkenning die je ermee kan winnen, is het ook een manier om je aan de pers te tonen. Design Platform Limburg houdt je op de hoogte van eventuele wedstrijden en oproepen via het e-zine en de website. Via tentoonstellingen kan je je werk aan het grote publiek tonen. Design Platform Limburg en kunstencentrum Z33 geven pas afgestudeerden de mogelijkheid om zichzelf te presenteren aan een ruim publiek met Toegepast. Meer info kan je terugvinden op www.designplatform.be/toegepast. “Toegepast gaf me de mogelijkheid om creatief bezig te blijven op een moment dat dat op professioneel gebied niet mogelijk was. Toegepast was ook de aanzet van een uitgebreid contactennetwerk waar ik nog steeds vruchten van pluk. Het heeft me geholpen de eerste stappen te zetten als professioneel ontwerper, naar bedrijven toe stappen en helpen met de ontwikkeling van je product. Natuurlijk gaat dat gepaard met positieve ervaringen en tegenslagen, maar al die bagage die je mee krijgt is van onschatbare waarde.” Hanne Put, designer bij JBC

- 31 -

Portfolio Je moet jezelf promoten als startend creatief ondernemer. Hiervoor kan je best een portfolio aanleggen. Dat is een map waar je alle projecten/producten in bundelt en waarmee je jezelf kan voorstellen bij potentiële klanten. Zo kan je klant meteen zien hoe je te werk gaat en hoe je vorige werk eruit zag. De inhoud van je portfolio bestaat meestal uit: • Je contactgegevens en info over je opleiding en werkervaring. • Jouw visie en reflectie op je werk. • Presentatie van je werk (producten, projecten, ideeën, prijzen, …). Beschouw het als jouw persoonlijke etalage. Denk eraan: • Alle stukken in je portfolio moeten relevant zijn. • Je portfolio is selectief en representatief. • Je portfolio is goed gestructureerd en georganiseerd. • Voorzie een mailbare pdf-versie van je portfolio. In de brochure Handboek Porfolio van KUNSTWERK(t) en NICC wordt dieper ingegaan op de presentatie via een portfolio en kan je enkele handige do’s & dont’s

terugvinden, zowel van een papieren als een digitaal porfolio. Deze kan je online terugvinden op de website van NICC.

Online portfoliobanken Er bestaan verschillende online portfoliobanken waar je je werk en contactgegevens online kan publiceren. Zo is er de ontwerpersdatabank van Optimo en Flanders Inshape. Zij brengen Vlaamse bedrijven en ontwerpers sneller en efficiënt met elkaar in contact. Als je professioneel actief bent als ontwerper kan je je gratis registreren. Young Designers United heeft hetzelfde doel, maar dan voor jonge ontwerpers uit heel Europa. Designspotter is een internationaal erkend online platform waar ontwerpers hun nieuwste werk publiceren. Dit platform wordt druk gevolgd door de gespecialiseerde pers. Addictlab.be biedt een platform aan jonge ontwerpers. Je kan meewerken aan hun projecten en zo een publicatie krijgen in hun magazine. Daarnaast biedt addictlab je ook de mogelijkheid om je werk te publiceren in hun online databank. De Invasie brengt een hoop talent uit Belgische en Nederlandse hoeken samen in een verkoopsplatform.

Nieuwe media Sociale netwerksites zoals Facebook, Twitter, Hyves, LinkedIn, MySpace, Netlog,...

zijn interessante hulpmiddelen om je werk bekend te maken. Voor professionelen is het doorgaans interessanter om aan de slag te gaan op LinkedIn. Maar ook andere netwerksites hebben zo hun voordelen. Kwaad kan het in ieder geval nooit. Wees er wel altijd van bewust dat wat je op het internet post, je nog jaren later kan achtervolgen wanneer klanten je naam googlen. Blogs zijn een handig en goedkoop hulpmiddel om nieuwe ideeën en werk voor te stellen. Je kan ook een dagboek bijhouden, met up-to-date nieuws. Het is altijd aan te raden om een eigen website op te starten. Desnoods enkel een beginpagina met enkele contactgegevens die op termijn kan uitgroeien tot een professioneel online portfolio. Als je vragen hebt over ICT of nieuwe media, kan je terecht bij het ICTloket.be, een initiatief van de Katholieke Hogeschool Limburg en E-Lab Vlaanderen vzw. Eerstelijnsadvies bij ICTloket.be is gratis en voor alle Vlaamse KMO’s.

BOEKENTIP Portfolio Class with Clare. Clare McNally (2008) ISBN 978-90-6369-198-1 Digitaal portfolio. Een website als visitekaartje. Roel Dik en Wim Hoogland (2005) ISBN 978-90-0130-000-5 “Als ontwerper ben je niet enkel ontwerper van je product, maar ook van waar je product terecht komt. De grafische vormgeving, de sfeer, de presentaties, jezelf. Het moet als het ware een totaalgevoel zijn in jouw product/ wereld.” Caro Van den hole – Maison Caro

- 33 -

Pers

Als je een tentoonstelling plant, of een nieuw product op de markt wilt brengen, loont het de moeite om de pers hier van op de hoogte te brengen. Dit is immers gratis reclame en wordt beter opgepikt door de lezers dan een advertentie. Je kan dit best doen aan de hand van een persbericht. Voor je aan een persbericht begint stel je eerst de volgende vragen: • Wat is de nieuwswaarde van mijn bericht? • Wie wil ik bereiken (doelpubliek)? • Via welke mediakanalen bereik ik dat best? Nationale en/of regionale pers, dagbladen, tijdschriften, nichetijdschriften, radio,... Belangrijk is dat jouw persbericht bij de juiste persoon terecht komt. Contactgegevens vind je vaak terug op de websites van de verschillende media. Stuur je persbericht steeds naar de algemene redactie en naar de betrokken journalist. Een persbericht is een duidelijk en overzichtelijke tekst (max 1 x A4 ) met volgende structuur:

hoe? Kies ook hier voor korte zinnen, hou het duidelijk. Kop en lead moeten samen de essentie geven. Body: voor de journalist die op zoek is naar meer achtergrondinformatie, details over de info in de lead. Hier kan je bv. ook quotes van jezelf en/of meer bekende personen aanhalen. Contactpersoon: naam - e-mail en telnummer. Boilerplate: situeer jezelf onderaan het persbericht (context – branche – sector – reputatie – vergelijkingen, ...). Schrijf steeds zakelijk, objectief en let er ook op dat je tekst geen schrijffouten bevat. De site van VRT taalnet is hierbij een handig hulpmiddel. Meer tips over hoe je pers kan benaderen vind je in de brochure ‘Zelfpromotie van de kunstenaar’ van het NICC. Daarnaast kan je ook een e-mail sturen naar [email protected] om interessant design nieuws over jou en je werk in het e-zine of website van Design Platform Limburg te krijgen.

Persbericht – datum Kop: de kop zegt alles – het is een samenvatting, de essentie van het persbericht. Maak een titel en een ondertitel. Dan heb je twee kansen om de aandacht van de journalist vast te krijgen. De titel is optimaal niet langer dan zeven woorden, de ondertitel mag langer zijn. Inhoudelijk moeten ze wel verschillen. Schrap overbodige woorden en details die je beter in je tekst toelicht. Lead: hierin komt kort het basisidee, een antwoord op vragen die journalisten zich stellen: wie? wat? waar? wanneer? waarom?

- 35 -

Intellectuele eigendom

Elk nieuw product, technische werkwijze, design, logo, naam, … is beschermbaar. Als je geen maatregelen neemt om je innovaties te beschermen, mogen anderen dit vrij gebruiken. Intellectuele eigendomsrechten zijn territoriaal en in tijd beperkt. Hoe ver je gaat is een kwestie van maatwerk. Er zijn verschillende soorten rechten waar je als ontwerper beroep op kan doen om je project of ontwerp te beschermen. Hieronder volgen de belangrijkste.

Auteursrecht Auteursrechterlijke bescherming wordt enkel toegekend aan een uitdrukkingswijze en niet het idee zelf. Het werk moet een eigen oorspronkelijk karakter bezitten en een persoonlijke stempel van de maker dragen. Auteursrechten op eigen creaties ontstaan normaal gezien automatisch. Wettelijk kan je je auteursrechten in België niet registeren en zijn er dus ook geen bijzondere formaliteiten vereist. Diegene die op of in het werk met naam of schuilnaam is aangeduid wordt als maker beschouwd. Het auteursrecht geldt tot zeventig jaar na het overlijden van de eigenaar van het ontwerp. Voorbeeld: artistieke creaties zoals muziek, films, boeken, schilderijen, illustraties, unica, … maar ook software, databases, …

van de documenten. Let dus op: een depot creëert geen rechten, het geeft enkel een bewijs van datum. Het zoeken naar een wettelijke bescherming na de ontwerpfase via andere intellectuele eigendomsrechten blijft noodzakelijk. Dit deponeren kan bij verschillende instanties: • bij een registratiekantoor van de FOD Financiën • bij een notaris naar keuze • via een I-DEPOT bij het Benelux Bureau voor Intellectuele Eigendom.

Merkenrecht Als merk kunnen worden beschouwd: alle grafisch af te beelden tekens die in staat zijn de waren of diensten van een onderneming te onderscheiden. Het kan zowel om woord- als om beeldmerken gaan. Om het merkenrecht te verkrijgen moet het aan enkele voorwaarden voldoen: •

• •

Toch kan het nuttig zijn om de auteursrechterlijk beschermde documenten te deponeren maar dan enkel om een datum vast te leggen. In geval van conflict wordt er gekeken wie het eerst in het bezit was

•

- 37 -

Het merk moet een voldoende onderscheidend vermogen hebben. Dit betekent dat het merk niet louter de opgeëiste producten of diensten mag beschrijven (bv. ‘Apple’ als merk voor computers, maar niet voor appels). Het merk mag niet in strijd zijn met de openbare orde en goede zeden. Het merk mag niet tot misleiding leiden bij het grote publiek. Het merk moet nog beschikbaar zijn. De aanvrager wordt verondersteld dit zelf vooraf te onderzoeken in de bestaande registers.

Een merkbescherming geldt steeds minstens voor de hele Benelux. Dit kan worden aangevraagd, tegen betaling, bij het Benelux Bureau of via de Federale Overheidsdienst Economie. Een merk kan ook worden beschermd in de hele Europese Unie (via het Bureau voor Harmonisatie binnen de Interne Markt, OHIM) of internationaal (via een depot bij de World Intellectual Property Organization of WIPO). Het merkenrecht geldt voor 10 jaar en kan onbeperkt verlengd worden. Voorbeeld: het logo van je zaak kan je als woord en logo laten vastleggen.

Tekeningen- en modellenrecht Als tekening of model wordt beschouwd het uiterlijk van een voortbrengsel (product) of een deel ervan. Het wordt beschermd voor zover de tekening of het model nieuw is en een eigen karakter heeft. Onder ‘nieuw’ zit een respijtperiode van 12 maanden vervat ten aanzien van eigen openbaarmaking. Via modelbescherming kan je optreden tegen namaak van het nieuwe uiterlijk van een product of een onderdeel daarvan. Je kan je tekening of model registreren voor de Benelux (bij het Benelux-Bureau) of voor alle lidstaten van Europa (via het Bureau voor Harmonisatie binnen de Interne Markt (Gemeenschapsmodel). Het verschil in kostprijs voor 1 model tussen beide depots is niet groot. Net zoals bij merken, is er bij het tekeningen- en modellenrecht ook een internationale procedure via het WIPO.

De inschrijving bij een depot is 5 jaar geldig en kan maximaal tot 25 jaar worden verlengd. Voorbeeld: het motief op behangpapier (tekening), de vorm van een stoel (model) of de vorm van een porseleinen servies en de siermotieven erop (combinatie tekening en model).

Octrooirecht Een octrooi of een patent is een exclusief recht tot het industrieel maken of verkopen van een product of het exploiteren van een uitvinding. Een octrooi kan door de rechthebbende worden gebruikt als een monopolie op een bepaald stuk techniek en geeft de octrooihouder het recht om anderen te verbieden de uitvinding bedrijfsmatig toe te passen. Daarvoor moet je wel een octrooiaanvraag doen. Let er op dat je het octrooi niet bekend maakt voor de octrooiaanvraag is gebeurd. •

•

• •

Net zoals bij het modellenrecht moet het gaan om iets totaal nieuw, zij het zonder respijtperiode. Het mag geen deel uitmaken van ‘de stand van de techniek’ (alles wat voor de datum van de beschermingsaanvraag publiek toegankelijk is, in welke vorm, taal, land dan ook). Daarnaast moet de uitvinding industrieel toepasbaar zijn. Er moet een zekere ‘uitvindingshoogte’ zijn. Het octrooi mag geen variatie zijn van een al bekend apparaat, product of werkwijze.

Je kan je uitvinding tot 20 jaar beschermen. Ook hier kan je kiezen of je je octrooi nationaal (bij de Dienst Intellectuele

Eigendom van de Federale Overheidsdienst Economie, KMO, Middenstand, Energie), Europees (bij een vestiging van het Europees octrooibureau, bv. EPO Brussel) of internationaal (WIPO) beschermt. Om te weten of er al iemand met hetzelfde idee is geweest kan je op sites zoals Esp@cenet en Google patents reeds ingediende patenten checken.

Epoline.org biedt online opleidingen aan. Agentschap Ondernemen heeft een interessante IE-scan waarbij hun accountmanager je onderneming uitgebreid doorlicht op het vlak van intellectuele eigendom, om zo juiste acties en prioriteiten te bepalen.

Geheimhoudingsverklaring Als je een nieuwe klant hebt, wees dan voorzichtig met het tonen van al je plannen. Om je ontwerp te beschermen kan je een geheimhoudingsverklaring opstellen. Als je potentiële klant zo’n verklaring weigert, wees dan voorzichtig. Als je je klant niet wilt verliezen kan je proberen om je ontwerpen en plannen fasegewijs aan de geïnteresseerden te tonen. Op de website van NOVU, de Nederlandse Orde van Uitvinders, kan je een voorbeeld van een Geheimhoudingsverklaring downloaden (bij NOVU, Diensten).

Meer info over intellectuele eigendom Het Innovatiecentrum, de Innovatie Vereniging Vlaanderen, Flanders InShape, ProMateria en Agentschap Ondernemen organiseren op regelmatige basis infosessies over intellectuele eigendomsrechten.

- 39 -

Ondernemen zonder grenzen Heb je er ook al eens aan gedacht welke mogelijkheden het buitenland, en in het bijzonder de EUREGIO Maas-Rijn (EMR) jou kan bieden? Net over de grens ligt, in de driehoek Maastricht, Aken, Luik, een groot klantenpotentieel. De grens oversteken is soms maar een kleine afstand maar het brengt heel wat met zich mee. Afhankelijk of je binnen of buiten Europa werkt, komen er andere regels en wetten kijken. Ondernemen met of in het buitenland heeft onder meer implicaties op de facturatie, op de BTW regelgeving, op de bescherming van intellectuele eigendom, extra in- of uitvoerrechten, …. Laat je hier echter niet door afschrikken. Er bestaan verschillende initiatieven om je hierbij verder te helpen: Op de website van het Kunstenloket onder de rubriek advies en documenten kunnen kunstenaars meer informatie vinden over het werken in het buitenland of met buitenlandse opdrachtgevers. Zij geven meer informatie over de wetgeving van transport,

levering of tijdelijk verblijf van goederen in het buitenland, en de BTW regelgeving voor kunstenaars die verkopen aan het buitenland. Zowel Unizo als Voka hebben op hun website een luik internationaal ondernemen waar je terecht kan voor alle informatie over kopen en verkopen met, en ondernemen in het buitenland. Daarnaast biedt Unizo info en advies over zakendoen in de Euregio in het kader van het project Extensio. Meer informatie hierover kan je terugvinden op www.extensio.biz. Flanders Investment and Trade (FIT) en Entreprise Europe Vlaanderen zijn de aanspreekpunten van de overheid voor internationaal ondernemen. FIT biedt je een antwoord op vragen over landen of sectoren, handelsgebruiken en –reglementering. Bovendien kunnen Vlaamse KMO’s subsidies via FIT aanvragen voor bv. prospectiereizen, deelname aan internationale beurzen in het buitenland of de vertaling van technische brochures. Enterprise Europe Vlaanderen begeleidt je onder meer bij het vinden van je weg in verschillende aspecten van de Europese regelgeving en toegang tot Europese financiering voor uw project. Wil je van een ervaren ondernemer leren hoe je een bedrijf met internationale allures runt? Misschien is Erasmus voor jonge ondernemers dan iets voor jou. Erasmus voor Jonge Ondernemers is een programma van de Europese Commissie met als doel nieuwe ondernemers te helpen bij het verwerven van vaardigheden die nodig zijn om een KMO te runnen en te laten groeien. Daartoe biedt het programma de

mogelijkheid aan nieuwe ondernemers om gedurende een periode van minimum één maand en maximum zes maanden samen te werken met een ervaren ondernemer in een andere EU-lidstaat. Bovendien voorziet het programma in praktische en financiële steun voor de nieuwe ondernemer. Meer informatie kan je terugvinden op www.erasmus-entrepreneurs.eu. Ook Flanders DC biedt regelmatig mogelijkheden voor recent en jong afgestudeerde creatievelingen om een waardevolle buitenlandse werkervaring op te doen. In 2011 hebben zij bv. het project I-POD en I-Creative lopen. Hou zeker hun website in het oog. Creative Drive is een Interreg IV-A EMR (2010-2013) project met als doelstelling creatieve ondernemers uit verschillende disciplines te stimuleren, te ondersteunen en samen te brengen over de grensen heen. Partners in Creative Drive zijn de stad Aken (leadpartner), gemeente Heerlen, Les Ateliers d’Art Contemporain (Luik), Stichting AINSI, Medienzentrum der Deutschprachigen Gemeinschaft Belgiens, Design Platform Limburg en Stad Genk. Op de website www. creative-drive.eu word je op de hoogte gehouden van Euregionale acties die door de verschillende partners worden georganiseerd. Als je net over de grens gaat kijken, kan je je ook altijd eens informeren bij Creapoint in Nederland, een initiatief van de Kamer van Koophandel Nederland. Creapoint ondersteunt startende ondernemers en helpt hen op maat om een goede ondernemer te worden. Ze zijn gevestigd in Maastricht, Heerlen en Venlo, meer info kan je terugvinden op www.creatiefzuid.nl.

- 41 -

Ondersteuning

Er bestaan verschillende organisaties voor starters en ook een aantal organisaties, initiatieven en projecten specifiek voor starters in de creatieve sector, waaronder Creative Drive.

Creative Drive De provincie Limburg is voorloper op het gebied van design en creatieve economie. Het Design Platform Limburg is de eerste netwerkorganisatie en bemiddelaar rond design in Vlaanderen en de Euregio. Stad Genk investeert in het operationeel worden van het Centrum voor Creatieve Bedrijfsinnovatie en Ondernemerschap en Design Innovation Lab op C-Mine. Samen willen zij ondersteuningsvormen opzetten die jonge creatieven (zowel starters als al enkele jaren actief) helpen bij de uitbouw van hun carrière. Dit doen zij in het Interreg IV-A EMR project ‘Creative Drive’ (2010-2013). Creative Drive zet in de komende jaren allerhande acties op om creatief talent een duwtje in de rug te geven bij de opstart en/of uitbouw van hun carriere. Enkele acties die Creative Drive al opzette en/ of ondersteunde anno 2011: C-my Portfolio brengt net afgestudeerden in contact met professionals uit verschillende disciplines (mode, fotografie, juweelontwerp, productdesign, …). Tijdens dit één op één gesprek krijg je niet alleen feedback op je portfolio, maar ook tips en tricks, advies over ideeën en concepten en antwoorden op creatieve vragen. Timing: begin september

MAD SHOP wil het beste van beloftevol ontwerptalent te koop stellen én een gezicht geven. MAD SHOP is een tijdelijk verkoopsplatform op C-mine Genk waar je als beloftevolle product- of meubeldesigners, grafisch vormgevers, mode- of juweelontwerpers, illustratoren, fotografen, … terecht kan om je producten te testen bij een potentieel verkoopspubliek. Als je geselecteerd wordt, krijg je naast de kans je werk tentoon te stellen én te verkopen in de MAD SHOP, eveneens begeleiding op creatief en zakelijk vlak. Daarenboven maak je kans op een financiële steun (max 2.500 euro.) voor de ontwikkeling van jouw product! Tot slot bouw je via dit initiatief een netwerk uit van niet alleen klanten maar ook collegaontwerpers, experten, producenten, … Timing: begin september Business As Unusual* laat studenten, prestarters en startende creatievelingen kennismaken met wat ondernemerschap in de praktijk kan betekenen. Creatieve ondernemers met verschillende ervaringen en diverse achtergronden lichten toe wat ondernemen in de creatieve sector voor hun inhoudt. Zij maken duidelijk hoe je een creatief idee op de markt brengt en hoe je na het afstuderen niet alleen je idee maar ook je carrière vormgeeft. Op deze manier krijgen de deelnemers een idee van de mogelijkheden die er zijn na hun studie, maar ook praktische tips over het opstarten van een eigen zaak. Timing: eind maart Wood + Design is een initiatief waarin bekende designers zich vrijwillig engageren om het technisch en beroepsonderwijs beter af te stemmen op de noden van de

- 43 -

arbeidsmarkt. Enkele vormgevers dagen klassen houtbewerking in Limburg uit om een nieuw, origineel ontwerp te bedenken en te creëren. Tijdens de sessies maken de leerlingen kennis met de ontwerper, de manier waarop hij of zij tewerk gaat, wat technisch een goed design is, enz. De ontwerper geeft de klas een opdracht waarna de leerlingen zelf aan de slag gaan. Een belevenis voor de leerlingen die hen motiveert, inspireert en voorbereidt op de arbeidsmarkt. Timing: oktober - januari ST_ARTgids: Wegwijs voor ondernemende ontwerpers* Deze ST_ART gids werd ontwikkeld door Design Platform Limburg om ondernemende ontwerpers tegemoet te komen in hun zoektocht naar ondernemerschap. Uitgave 2011 werd verder ontwikkeld door Creative Drive. *Business As Unusual en de ST_ARTgids zijn initiatieven van Design Platform Limburg, verder ontwikkeld door Creative Drive Wil je meer info of wil je op de hoogte blijven wat Creative Drive in petto heeft, bezoek dan regelmatig www.designplatform.be/ creativedrive of schrijf je in op het e-zine van Design Platform Limburg via www. designplatform.be/inschrijven-ezine. Partners in Creative Drive zijn de stad Aken (leadpartner), gemeente Heerlen, Les Ateliers d’Art Contemporain (Luik), Stichting AINSI, Medienzentrum der Deutschprachigen Gemeinschaft Belgiens, Design Platform Limburg en Stad Genk.

Andere organisaties specifiek voor starters in de creatieve sector: Design Platform Limburg is de netwerkorganisatie ter stimulans van design en beloftevolle designers in Limburg. Samen met haar partners stemt Design Platform Limburg acties rond design op elkaar af, detecteert lacunes en ontwikkelt nieuwe initiatieven. Design Platform Limburg heeft een actief partnership met 35 organisaties uit de culturele, creatieve, educatieve, economische en onderzoeksgerichte sector. Rond het thema ondernemen in de creatieve sector organiseert Design Platform Limburg, met de steun van Creative Drive, Business as Unusual – een startersdag waarin studenten en pas afgestudeerden van gedachten wisselen met creatieve ondernemers, infosessies en opleidingen op maat en deze ST_ART gids. C-mine wil een inspirerende plek zijn voor creatief ondernemerschap, een site waar ondernemers nieuwe inzichten ontdekken en waar jonge startende creatieve ondernemers een broedplaats vinden voor hun ondernemers-ambities. Naast Creative Drive biedt C-mine ondermeer ook nog het C-mine designcentrum en in de toekomst het Centrum voor Creatieve Bedrijfsinnovatie en Ondernemerschap. Het C-mine designcentrum is gelegen in de rechtervleugel van de energiegebouwen Het biedt ruimte voor inspirerende designprojecten van jonge ontwerpers, van gevestigde bedrijven, design-innovatie happenings,...

Momenteel worden de voormalige kantoorgebouwen van de mijnsite ontwikkeld tot een Centrum voor Creatieve Bedrijfsinnovatie en Ondernemerschap met incubator. Het centrum zal huisvesting bieden aan startende creatieve- en gaming bedrijven en aan organisaties. Er zijn ook ruimtes voor workshops en vergaderingen, een gespecialiseerde demo-ruimte, een creativity-loft, gespecialiseerde apparatuur… ter beschikking. Design Vlaanderen is een onderdeel van het Agentschap Ondernemen en promoot designers en hun ontwerpen. Deze promotie geldt enkel voor designers erkent door Design Vlaanderen. Om erkend te worden, kan je deelnemen aan de tweejaarlijkse selectieproeven. Kunstenloket is een informatie- en adviesplatform voor de artistieke sector en organiseert info- en vormingssessies over de juridische, zakelijke en administratieve aspecten van de artistieke praktijk. Flanders DC, of voluit Flanders District of Creativity, is de Vlaamse organisatie voor ondernemingscreativiteit, opgericht door de Vlaamse regering. Flanders DC heeft als missie om ondernemend Vlaanderen creatiever te maken en creatief Vlaanderen ondernemender. Flanders DC bouwt daarom aan kennis, sensibiliseert en ontwerpt handige hulpmiddelen voor wie creatief en ondernemend aan de slag wil en richt zich op (creatieve) ondernemers, leerkrachten, leerlingen, beleidsmakers en het grote publiek. Flanders Fashion Institute (www.ffi.be) is onderdeel van Flanders DC en stimuleert ondernemerschap

in de mode-industrie in Vlaanderen, begeleidt ontwerpers in hun loopbaan en promoot mode uit Vlaanderen nationaal en internationaal. Designcenter de Winkelhaak, erkend als adviescentrum door de Vlaamse Gemeenschap, is een bedrijvencentrum in Antwerpen dat infrastructuur en diensten ter beschikking stelt aan creatieve ondernemers. Daarnaast biedt de Winkelhaak ook begeleiding aan in ondernemerschap. CONCreaS, Centrum voor Ondernemerschap in de Creatieve Sectoren, richt zich op kennisverspreiding, professionalisering en het ontwikkelen van nieuwe samenwerkingsvormen in de Vlaamse creatieve sectoren. CONCreaS organiseert workshops, lezingen, seminaries, netwerkmomenten en studiedagen. CONCreaS is een academisch onderzoekscentrum verbonden aan Lessius Antwerpen dat deel uitmaakt van de Associatie KULeuven. CreativeClass vzw wil een actieve rol spelen in de inspiratie, motivatie en educatie van creativiteit. Kaai 16 is daarmee een plek waar ‘young talents’ gebruik kunnen maken van een polyvalente ruimte, een ruimte waar professionals workshops of events bijwonen en een ontmoetingsplaats voor ondernemers.

- 45 -

Organisaties specifiek voor starters : De overheid biedt via de website van Federale Overheidsdienst Economie, KMO, Middenstand en Energie de recentste informatie voor ondernemingen en starters aan. Het Agentschap Ondernemen wil de drijvende kracht zijn achter meer en sterker ondernemerschap in Vlaanderen. In de eerste plaats treedt het Agentschap Ondernemen op als regisseur. Het ondersteunt en stimuleert andere actoren bedrijfsorganisaties, steden en gemeenten,… - om een bedrijfsvriendelijk beleid te voeren en projecten op te zetten die het ondernemerschap bevorderen. In een tweede rol informeert en adviseert het Agentschap Ondernemen starters en gevestigde ondernemers. Je kan er terecht met uiteenlopende vragen over ondernemen. Een accountmanager informeert je over de haalbaarheid van je project, het opstartproces en mogelijke financieringsvormen. Indien je met zeer specifieke vragen zit over vergunningen, subsidies, export of bescherming van je ontwerp zal de accountmanager zijn collega’s inschakelen. Deze dienst is volledig gratis. UNIZO is de organisatie van zelfstandige ondernemers, zowel voor starters als groeibedrijven, actief op de lokale, regionale of internationale markt. De UNIZO Startersservice informeert, adviseert en begeleidt personen die een onderneming willen opstarten. De nieuwsbrief van de Startersservice levert recente informatie

en tips en houdt je op de hoogte van hun activiteiten. Eens gestart, kan UNIZO je helpen je netwerk uit te bouwen en ervaringen laten uitwisselen met andere ondernemers. Voka - Kamer van Koophandel Limburg, vertegenwoordigt een netwerk van Limburgse KMO’s en grote bedrijven. Voka organiseert een startersacademie die vertrekt vanuit je eigen ondernemingsplan. In functie van je project krijg je informatie en tips van experts en je projectcoördinator. De deelnemers krijgen individuele begeleiding en in groep. Daarnaast organiseert Voka ook startersavonden voor starters en prestarters. VKW Limburg versterkt ondernemen. VKW Limburg is een werkgeversorganisatie en komt op voor de belangen van haar leden, onafhankelijk en ongebonden. Daarnaast biedt VKW Limburg een interessant netwerk met bijna 900 middelgrote en grote ondernemingen. Ondernemersatelier in Genk is één van de 12 activiteitencoöperaties in België die een begeleide tussenstap naar ondernemerschap bieden voor werkzoekenden. Met de steun van de overheid en met een begeleidingstraject erkend door de VDAB kunnen kandidaat ondernemers een traject volgen met workshops en individuele sessies. Tijdens dit traject behoudt de uitkeringsgerechtigde kandidaat ondernemer zijn uitkering. Na max. 18 maanden besluit de kandidaat ondernemer om al dan niet te starten als zelfstandige. Een risicoloze tussenstap naar ondernemerschap!

SYNTRA is een opleidingscentrum voor starters en ondernemers. Voor iemand die een eigen zaak wil starten en nog niet beschikt over de nodige beroepsbekwaamheid of kennis van bedrijfsbeheer, is de cursus bedrijfsbeheer een aanrader. SYNTRA organiseert ook een meer gespecialiseerde cursus ‘Zakelijk en ondernemend denken voor kunstenaars’, in samenwerking met het Kunstenloket. VDAB, de Vlaamse dienst voor arbeidsbemiddeling, begeleidt niet-werkende werkzoekenden in het vinden van een job. Via de website van VDAB kan je de gratis webcursus “Starten met je eigen zaak” volgen.

- 47 -

Contact

Activiteitencoöperatie: www.coopac.be

CONCreaS: www.concreas.be

Addictlab: www.addictlab.be

Creapoint: [email protected]

Agentschap Ondernemen: www.agentschapondernemen.be

Creative Class: www.creativeclass.be [email protected]

Benelux-Bureau voor Intellectuele Eigendom: www.boip.int T: 070 244 242 E: [email protected] Beroepsinstituut van erkende Boekhouders en Fiscalisten (BIBF): ww.bibf.be T: 02 626 03 80 E: [email protected] Bizidee: www.bizidee.be E: [email protected] Bryo: BRight & Young www.bryo.be Bureau voor Harmonisatie binnen de Interne Markt (OHIM): oami.europa.eu T: +34 96 513 9100 - F: +34 96 513 1344 E: [email protected] Business Angels Netwerk vzw: www.ban.be T: 011 30 02 60 E: [email protected]

Creative Drive: www.designplatform.be/creativedrive T: 011 29 59 70 E: [email protected] CultuurInvest: www.cultuurinvest.be T: 02 229 37 56 F: 02 229 52 61 De Invasie: www.deinvasie.be [email protected] T: 09 330 53 28 Designcenter de Winkelhaak: www.winkelhaak.be T: 03 727 10 30 F: 03 727 10 31 E: [email protected] Design Platform Limburg: www.designplatform.be T: 011 29 59 85 E: [email protected] Designspotter: www.designspotter.com

C-mine: www.c-mine.be

- 49 -

Design Vlaanderen: www.designvlaanderen.be T: 02 227 60 60 F: 02 227 60 69 E: [email protected] Dienst voor de Intellectuele Eigendom bij FOD Economie, KMO, Middenstand, Energie: www.economie.fgov.be (Intellectuele Eigendom) T: 02 277 76 94 E: [email protected] Enterprise Europe Vlaanderen: www.enterpriseeuropevlaanderen.be T : 011 29 20 41 E: [email protected]

Flanders DC: www.flandersdc.be www.sosidee.be T: 016 24 29 24 F: 016 24 29 19 E: [email protected] Flanders Fashion Institute: www.ffi.be T: 03 226 14 47 E: [email protected] Flanders InShape: www.flandersinshape.be T: 056 28 28 50 F: 056 28 28 05 E: [email protected]

EPO Brussel: www.epo.org T: 02 274 15 90

Federale Overheidsdienst (FOD) Economie, KMO, Energie: www.economie.fgov.be T: 02 277 52 88 F: 02 277 51 07 E: [email protected]

Epoline: www.epoline.org T: 0031 (0)70 340 4500 F: 0031 (0)70 340 4600 E: [email protected]

Federale Overheidsdienst (FOD) Financiën: www.minfin.fgov.be T: 02 572 57 57

Erasmus for young Entrepreneurs: www.erasmus-entrepreneurs.eu T : 02 209 27 36 E : [email protected] Esp@cenet: www.espacenet.com E: [email protected] Extensio: www.extensio.biz

Flanders Investment and Trade: www.flandersinvestmentandtrade.com T: 011 29 20 80 F: 02 504 88 95 E: [email protected] ICTloket.be: T: 0475 94 19 46 I-DEPOT: bij het Benelux Bureau voor Intellectuele Eigendom: www.boip.int T: 070 244 242 E: [email protected]

Innovatiecentrum Limburg: T: 011 29 20 97 F: 011 29 20 01 E: [email protected]

Nederlandse Orde van Uitvinders: www.novu.nl

InnovatieVereniging Vlaanderen: www.ivv-vzw.be T: 02 657 95 17 E: [email protected]

Nieuw Internationaal Cultureel Centrum (NICC): www.nicc.be T: 03 216 07 71 F: 03 677 16 55 E: [email protected]

Jan Vermeiren: www.janvermeiren.com

Notaris: www.notaris.be

Kenniscentrum voor Financiering van KMO (Kefik): www.kefik.be T: 02 209 08 35 F: 02 209 08 34 E: [email protected]

Ondernemersatelier: www.ondernemersatelier.be T: 089 77 81 25 E: [email protected]

Kredietbemiddelaar: www.kredietbemiddelaar.be T: 0800 84 426 F: 02 209 08 34 E: [email protected] Kunstendecreet: www.kunstenerfgoed.be Kunstenloket: www.kunstenloket.be T: 02 204 08 00 F: 02 204 08 09 E: [email protected] Kunstwerk(t): www.kunstwerkt.be E : [email protected] Limburgse Reconversiemaatschappij (LRM): www.lrm.be T: 011 24 68 01 F: 011 24 68 50 E: [email protected]

Ondernemerstest: www.ondernemerstest.be Ontwerpersdatabank optimo: www.optimo.be/ontwerpers Optimo: www.optimo.be T: 02 556 25 42 E: [email protected] Participatiefonds: www.fonds.org T: 02 210 87 87 E: [email protected]

F: 02 556 25 76

F: 02 210 87 79

Participatiemaatschappij Vlaanderen: www.pmvlaanderen.be T: 02 229 52 30 F: 02 229 52 31 ProMateria: www.promateria.be T: 02 768 25 10 E: [email protected]

- 51 -

Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ): www.rsvz.be T: 02 546 42 11 F: 02 511 21 53 E: [email protected] Rijksdienst voor Arbeidsvoorzieningen (RVA): www.rva.be Steungevende Maatschappij voor ARTiesten (SMart): www.smartvzw.be STROOM: www.stroomlimburg.be Met betrekking tot kunsten: T: 011 23 75 34 E: [email protected] Met betrekking tot erfgoed: T: 011 23 75 28 E: [email protected] SYNTRA : www.syntra-limburg.be Tentoo: www.tentoo.be T: 02 725 70 00 E: [email protected]

F: 02 725 70 80

T-heater (T-interim) : www.t-heater.be UNIZO-Limburg (UNIE van Zelfstandige Ondernemers): www.unizo.be T: 078 35 39 39 E: [email protected]

VKW Limburg: www.vkwlimburg.be T: 011 24 94 11 E: [email protected] Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling (VDAB): www.vdab.be T: 0800 30 700 F: 02 506 15 90 E: [email protected] Vlaams netwerk van ondernemingen (VOKA): www.voka.be T: 011 56 02 00 E: [email protected] VRT taalnet: vrttaal.net E: [email protected] Winwinlening: www.winwinlening.be T: 02 229 52 60 F: 02 229 52 61 World Intellectual Property Organization (WIPO): www.wipo.int T: 0041 22 338 9111 - F: 0041 22 733 5428 Young Designers United: www.ydu.org T: 09 335 71 30 F: 09 329 70 18 E: [email protected]

- 53 -

Notities . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

- 55 -

Graag dankt Design Platform Limburg volgende mensen voor hun medewerking met betrekking tot het creëren van deze ST_ARTgids: Bart Coenegrachts - www.degoudenliniaal.be Bram Boo - www.bramboo.be Caro Van den hole - www.maisoncaro.be Casimir - www.casimirmeubelen.be Hanne Put - www.jbc.be Jens Pieters - www.jensdawn.be Linde Hermans - www.rodeschoentjes.be Michaël Verheyden - www.michaelverheyden.be Roos de Krom - www.roosdekrom.be Steven Brouns - www.zoink.be Ti+Hann - www.tiplushann.com en in het bijzonder Erik Dieussaert (Agentschap Ondernemen), Tanja Kreemers (UNIZO Limburg, Startersservice) en Edith Magyar (Voka – Kamer van Koophandel Limburg).