WEGWIJS IN EUROPA ESTLAND LETLAND LITOUWEN POLEN TSJECHISCHE REPUBLIEK SLOVAKIJE HONGARIJE SLOVENIË ROEMENIË KROATIË BULGARIJE MACEDONIË

WEGWIJS IN EUROPA

WEGWIJS IN EUROPA

ZW

FIN

ED

EN

LAND

Europese Unie

ESTLAND IERLAND

LETLAND

DENEMARKEN

LITOUWEN

VERENIGD KONINKRIJK

NEDERLAND BELGIË

DUITSLAND

LUXEMBURG

TUG

KROATIË

BULGARIJE

IË

SPANJE

ROEMENIË

AL

POR

TSJECHISCHE REPUBLIEK SLOVAKIJE OO S T E N R I J K HONGARIJE SLOVENIË IT

AL

FRANKRIJK

POLEN

MACEDONIË

GRIEKENLAND

T U R K IJ E

MALTA

Lidstaten Nieuwe Lidstaten 2007 Kandidaat-landen

CYPRUS

0

km © CARTO uitgeverij www.carto.be

1000

VOORWOORD Vertrouwd met Europa! Door de didactische fiches heen loopt een rode draad: het pad effenen voor een meer toegankelijk en begrijpbaar Europa, minder vereenzelvigd met het cliché van de bureaucratische instelling maar dichter bij de dagelijkse realiteit van de burgers. Ook al zijn wij er ons niet steeds van bewust, toch beïnvloedt Europa ons dagelijks leven in belangrijke mate. Zo beantwoordt de brandstof van onze voertuigen aan de Europese kwaliteitsnormen. Het brood dat we kopen – in euro’s natuurlijk! – werd bereid volgens de productievoorschriften van de Europese voedselveiligheid. De lijst van kleine dagelijkse aangelegenheden waarover Europa haar zegje doet, is zeer lang. Vandaar het belang de Unie beter te kennen en te begrijpen. Deze fiches werden bedacht en geschreven voor al degenen die zich als leerling, leerkracht, animator of eenvoudigweg als burger een beter beeld willen vormen van Europa. Voor hen is de herhaling van een aantal fundamentele aanknopingspunten wellicht zeer nuttig. Aan de hand van concrete voorbeelden vatten deze beknopte fiches samen hoe gedurende meer dan 50 jaar aan Europa gebouwd werd. Ook de rol van België – één van de zes stichtende lidstaten – in de Europese opbouw wordt in de verf gezet. De doelstelling van deze brochure bestaat er dus in u vertrouwd te maken met Europa zonder in overdreven vereenvoudiging te vervallen. We laten u eerst en vooral in grote lijnen de Europese Unie (her)ontdekken, haar geschiedenis en de werking van haar instellingen. We hebben het over de waarden, de ambitieuze verwezenlijkingen en concrete acties voor de burgers van de Unie. We maken ook kennis met het uitgebreide Europa, dat de uitdagingen van de globalisering moet aanpakken. Vanuit didactische bekommernis zijn er de kadertjes “Goed om weten!” en “Debat in de klas…”, die het thema uitdiepen aan de hand van weetjes, vragen en voorstellen tot discussie. Daarnaast bieden een aantal fiches specifieke internetadressen. Deze fiches kunnen ook in PDF gedownload worden op www.diplomatie.be > Beleid > Europa en op www.europe-direct.be (de provinciale sites van het Europe Direct-netwerk aanklikken). Wij wensen u veel leesplezier!

Didier Donfut Staatssecretaris voor Europese Zaken

Karel De Gucht Minister van Buitenlandse Zaken

Korte inhoud - Een lang verhaal… - De motoren van het Europese project - Een unie van waarden - De grote Europese puzzel - Een steeds groter wordende familie - Europa kiest voor duurzame ontwikkeling - Van koe tot steak bearnaise - Een grote ruimte van vrijheid, veiligheid en rechtvaardigheid - Een economische grootmacht - Een unie om van te genieten en te leren - Europa laat zijn stem horen op het wereldtoneel - Op weg naar een Europese Grondwet?

Een lang verhaal… De Tweede Wereldoorlog blijft het grootste en meest moorddadige conflict in de geschiedenis van de mensheid. Wanneer de gruwelen van deze oorlog in ’45 eindelijk een einde kennen, ligt Europa er verslagen bij: miljoenen mensen zijn dakloos, de economie is volledig in elkaar gezakt en meer dan de helft van de Europese industriële infrastructuur is vernietigd. De schok die de twee wereldoorlogen in minder dan 30 jaar veroorzaken, brengt intellectuelen, politici en filosofen ertoe de eeuwenoude twisten te overstijgen. Ze bedenken “Europa” en starten met de opbouw. DE GEBOORTE VAN DE ZESLING Deze filosofie indachtig, komt de Franse minister van Buitenlandse Zaken, Robert Schuman, met een plan op de proppen, dat men later het Schuman-plan noemt: de Europese landen zouden zich economisch en politiek samen ontwikkelen. Met de Unie zou de welvaart stijgen en zou de vrede gegarandeerd zijn. Zes Europese landen – Frankrijk, Duitsland, België, Luxemburg, Nederland en Italië – reageren enthousiast. Samen beslissen ze om werk te maken van de economische samenwerking, in het bijzonder op vlak van de grensoverschrijdende markten van kolen en staal.

gaat, twee grondstoffen die de basis vormen van elke oorlogsindustrie. LEVEN IN EEN GEMEENSCHAP Op aansturen van de Belg Paul-Henri Spaak gaan de zes lidstaten nog een stap verder. In 1957 ondertekenen ze het Verdrag van Rome en zo worden twee Gemeenschappen gesticht: • Enerzijds wordt de Europese Economische Gemeenschap (EEG) opgericht. • Anderzijds richt het Verdrag van Rome ook de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie (Euratom) op, om onderzoek en ontwikkeling rond atoomenergie te bevorderen. De bedoeling van het Verdrag van Rome is een gemeenschappelijke markt te creëren, namelijk een zone waarin goederen, personen, diensten en kapitaal vrij circuleren. In 1965 wordt het Verdrag ondertekend inzake de fusie van de verschillende uitvoerende organen van de drie Gemeenschappen (EGKS, EEG en Euratom), tot één Commissie en één Raad.

<< Wanneer de omringende landen beseffen welke voordelen een dergelijke samenwerking biedt, besluiten sommigen zich bij de zes stichtende lidstaten aan te sluiten. In 1973 worden Denemarken, Ierland en het Verenigd Koninkrijk lid, gevolgd door Griekenland in 1981. In 1986 komen Spanje en Portugal erbij: het Europa van de Twaalf is geboren!

DE GROEIFASES De samenwerking tussen de lidstaten wordt steeds nauwer en de kandidaat-landen worden steeds talrijker. Daarom volgen verschillende nieuwe verdragen die het Verdrag van Rome aanpassen, met de bedoeling de werking van de Unie te vereenvoudigen en tegelijkertijd meer diepgang te geven.

Robert Schuman In 1951 wordt de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) geboren en daarmee meteen ook de eerste vorm van Europese integratie. Het hoeft niet te verwonderen dat het precies over staal en kolen

De Europese Akte (1986) vult het Verdrag van Rome aan met een aantal punten die zich concentreren rond de voornaamste doelstelling, de grote eengemaakte interne markt (afschaffing van de binnengrenzen en de invoering van het vrij verkeer van goederen, diensten, kapitaal en personen). Deze doelstelling zal worden gehaald in 1993.

Een lang verhaal… (2)

<

En de samenwerking gaat verder: in 1992 sluiten de lidstaten het Verdrag betreffende de Europese Unie, dat men over het algemeen het Verdrag van Maastricht noemt, verwijzend naar de Nederlandse stad waar het ondertekend werd. Dit Verdrag, dat voor de stichting van de Europese Unie zorgt, is noodzakelijk om de toekomstige economische en monetaire unie te organiseren op basis van de eenheidsmunt, om een gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid te voeren en om de samenwerking op vlak van justitie en binnenlandse zaken uit te diepen. Zoals je ziet, het accent ligt niet alleen meer op economische samenwerking. In 1995 treden Finland, Oostenrijk en Zweden toe. Zo zijn we bij het Europa van de Vijftien aanbeland. Kort daarna worden twee andere verdragen ondertekend: het Verdrag van Amsterdam (1997) en het Verdrag van Nice (2000).

de uitbreiding in de richting van het Oosten en de Middellandse Zee. Het Verdrag van Nice legt de nieuwe basis voor de werking van de Europese instellingen met het oog op de vijfde uitbreiding van de EU. In 2004 kreeg Europa een groeischeut om U tegen te zeggen. In één klap kwamen er 10 lidstaten bij: Cyprus, Estland, Hongarije, Letland, Litouwen, Malta, Polen, Slovakije, Slovenië en Tsjechië. In 2007 vervoegen Bulgarije en Roemenië de Europese Unie die dan 27 lidstaten telt. EEN EEUW VAN VOORUITGANG! Dit is de bekende situatie vandaag: we zijn met z’n zevenentwintig, we betalen onze lunch in Finland met euro’s, we reizen zonder grenscontrole van het ene land naar het andere en als een streek in Europa getroffen wordt door overstromingen, dan bieden andere lidstaten financiële steun aan voor de wederopbouw. Een blik in de toekomst toont ons een Europese Grondwet, een steeds hechtere samenwerking van de verschillende nationale politiediensten en misschien zelfs een Europees leger. Eén ding is zeker: nooit is er meer welvaart en vrede geweest in het Europa dat minder dan een eeuw geleden onder interne oorlogen gebukt ging.

GOED OM WETEN! Victor Hugo heeft in de 19de eeuw de uitdrukking «Verenigde Staten van Europa» gelanceerd, die hernomen werd door onze eerste minister, Guy Verhofstadt, als titel voor zijn laatste boek dat over de toekomst van de Europese Unie gaat.

Paul-Henri Spaak Het Verdrag van Amsterdam stelt werk en rechten van de burger centraal, ruimt de laatste hindernissen uit de weg in het vrij verkeer van personen en verstevigt het veiligheidsbeleid. Voorts wil het Europa een luidere stem geven op het wereldtoneel en de Europese instellingen hervormen, in het vooruitzicht van

?

In 1955 werd op de conferentie van Messina de vooraanstaande Belgische staatsman, Paul- Henri Spaak, benoemd tot voorzitter van het Voorbereidend Comité dat belast werd met het opstellen van een rapport over de oprichting van een gemeenschappelijke Europese markt. Europa wordt elk jaar gevierd op 9 mei. Het feest van Europa is de verjaardag van de redevoering voor de stichting van de EGKS, die op die dag in 1950 uitgesproken werd door Robert Schuman. http://europa.eu/ http://www.diplomatie.be/

De motoren van het Europese project De lidstaten van de Europese Unie ondervinden problemen waar ze alleen vaak weinig vat op hebben. Denk bijvoorbeeld aan vervuiling, die niet stopt aan landsgrenzen. Om deze uitdagingen aan te kunnen, voeren de lidstaten van de Unie op bepaalde gebieden een gezamenlijk beleid: ze staan een deel van hun bevoegdheid af aan Europese instellingen, die dan een gecoördineerd beleid kunnen voeren. Dit noemt men de communautaire methode. Op andere gebieden zijn de lidstaten nog niet bereid hun bevoegdheden af te staan. Om dan overal in Europa een gelijk beleid te kunnen voeren, moeten alle lidstaten dezelfde beslissing doorvoeren. Zo krijg je misschien de indruk dat de Europese instellingen zeer ingewikkeld in elkaar zitten. Toch hebben ze elkeen duidelijk verschillende bevoegdheden, die we meteen zullen uitleggen. Er zijn drie soorten instellingen: instellingen die beslissingen nemen, instellingen die controleren en adviseren en ten slotte zijn er de financiële instellingen.

DEBAT IN DE KLAS… Hoe werkt Europa en heb jij er greep op?

Europese Unie en niet zijn land van herkomst. De Commissie is dus een communautaire instelling. Waar: de Europese Commissie vergadert in Brussel, behalve wanneer het Europees Parlement zijn plenaire vergadering in Straatsburg houdt. • Het Europees Parlement Wat: in tegenstelling tot de nationale parlementen, stelt het Europees Parlement geen ‘Europese wetten’ op, maar onderzoekt het de wetsvoorstellen van de Commissie. Het Parlement stemt over die wetten of raadt aan ze te wijzigen. Door het medebeslissingsrecht kan het Parlement op gelijke voet met de Raad van de Europese Unie deelnemen aan de goedkeuring van de wetten. Het speelt ook een essentiële rol in het budget. Bovendien controleert het Parlement de Commissie: het moet de goedkeuring geven voor de aanwijzing van haar leden en het kan de Commissie ontslaan. Wie: het Parlement vertegenwoordigt de burgers en is de enige Europese instelling waarvoor de burgers rechtstreeks de leden kunnen kiezen. Alle landen hebben een vast aantal europarlementairen, afhankelijk van het aantal inwoners van het land. Zo heeft België 24 europarlementairen. In het Europees Parlement zitten de parlementairen niet per land maar wel per politieke strekking bij elkaar. Het Europees Parlement is dus ook een communautaire instelling. Waar: het Europees Parlement werkt op twee verschillende plaatsen, in Brussel en Straatsburg. Het secretariaat is in Luxemburg gevestigd.

<<

EUROPA BESLIST • De Europese Commissie Wat: ze doet ‘Europese wetsvoorstellen’ en legt deze daarna ter goedkeuring voor aan het Europees Parlement en aan de Raad van de Europese Unie. Wanneer een ‘Europese wet’ goedgekeurd wordt, ziet de Commissie erop toe dat die wet nageleefd wordt in alle landen. Daarnaast beheert ze ook het budget van de Europese Unie. Wie: ze bestaat uit één commissaris per lidstaat die door zijn / haar regering aangesteld wordt. Elke commissaris is bevoegd voor een specifiek domein waarvoor de lidstaten willen samenwerken. Zo is de Belg Louis Michel Europees commissaris voor Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp. Een commissaris vertegenwoordigt de gehele

• De Raad van de Europese Unie Wat: de vertegenwoordigers van regeringen - de ministers - van de lidstaten vergaderen en keuren wetten goed betreffende elk van de onderwerpen (zoals transport, landbouw, …) waarvoor ze bevoegd zijn. Op vele gebieden beslist de Raad van de Europese Unie samen met het Europees Parlement. Voorts ziet deze Raad ook toe op de uitvoering van de beslissingen van de Europese Raad. Wie: deze Raad is de bijeenkomst van ministers die in hun land verantwoordelijk zijn en hun land vertegenwoordigen. De Raad vormt op die manier het nationale of intergouvernementele tegengewicht voor de supranationale of communautaire Commissie. De Raad vergadert

De motoren van het Europese project (2)

<

meerdere keren per jaar in verschillende formaties. Zo zetelen in de Raad ECOFIN de ministers van Economie en Financiën van elke lidstaat. Elke lidstaat heeft binnen de Raad een bepaald stemmengewicht of -aantal afhankelijk van, onder meer, het aantal inwoners van de lidstaat. Momenteel heeft België 12 stemmen. Waar: de Raad van de Europese Unie vergadert in Brussel en Luxemburg.

Een heel speciale Raad is de Europese Raad: In principe komen op deze Raad de staats- en regeringsleiders en de voorzitter van de Commissie vier maal per jaar samen. De Europese Raad bepaalt de grote politieke lijnen en geeft de nodige impulsen aan de ontwikkeling van de Europese Unie, maar vaardigt geen wetten uit. Deze vergadering, ook wel Europese Top genoemd, krijgt telkens veel aandacht van de media. De Europese Raad wordt voorgezeten door de staats- of regeringsleider van de lidstaat die het voorzitterschap uitoefent. Dit voorzitterschap wisselt om de 6 maanden. België was voorzitter van de Europese Unie in het tweede semester van 2001. Het volgende Belgische voorzitterschap is gepland van juli tot december 2010. Opgelet! De Raad van de Europese Unie wordt nogal gemakkelijk verward met de Raad van Europa. De Raad van Europa is nochtans geen instelling van de EU. Hij groepeert 46 landen en dient om de mensenrechten te beschermen. Merk wel op dat nog nooit een land lid geworden is van de EU vooraleer lid te zijn van de Raad van Europa.

EUROPA CONTROLEERT EN GEEFT ADVIEZEN Soms hebben de instellingen met beslissingsbevoegdheden nood aan informatie alvorens beslissingen te kunnen nemen. Advies kan dan worden ingewonnen bij het Europees Economisch en Sociaal Comité, het overlegorgaan van de burgermaatschappij, d.w.z. de werknemers, vakbonden, consumenten, landbouwers, enz., en bij het Comité van de Regio’s, het overlegorgaan waarin de regionale en lokale overheden vertegenwoordigd worden, d.w.z. voorzitters van de regio en regionale parlementsleden, burgemeesters van grote steden, gemeenteraadsleden, enz. Ze kunnen ook een beroep doen op meer dan vijftien Europese Agentschappen. We noemen er hier enkele: Europees Geneesmiddelenbureau, Europees Waarnemingscentrum voor Racisme en Vreemdelingenhaat, Europees Agentschap voor de Veiligheid van de Luchtvaart, ... Het Hof van Justitie ziet erop toe dat de Europese instellingen en lidstaten de rechtstaat eerbiedigen. Op vraag van een land, een instelling of zelfs een individu kan een probleem voor het Hof aangekaart worden. Het moet echter over de toepassing van Europese wetten gaan, anders zijn de nationale rechtbanken bevoegd. Merk wel op dat het Europees recht boven het nationaal recht staat. Het nationaal recht moet zich dus aanpassen om in overeenstemming te zijn met het Europees recht. Het Hof van Justitie zetelt in Luxemburg.

De Europese Rekenkamer controleert de uitvoering van het budget van de Europese Unie. Zij onderzoekt alle ontvangsten en uitgaven van de Unie en gaat na of een goed financieel beheer is gevoerd. De

Europese Rekenkamer heeft zijn zetel in Luxemburg. EUROPA BEHEERT ZIJN MUNT EN INVESTEERT De Europese Centrale Bank is verantwoordelijk voor het monetair beleid van de eurozone. Ze houdt de stabiliteit van de prijzen in het oog, volgens de principes van de vrijemarkteconomie. De Europese Centrale Bank is gevestigd in Frankfurt. De Europese Investeringsbank is één van de voornaamste investeringsinstellingen van de wereld, die in de eerste plaats een evenwichtige ontwikkeling van de Unie moet ondersteunen. Ze is gevestigd in Luxemburg.

EUROPA BESCHERMT ZIJN BURGERS EN ONDERNEMINGEN Naast al deze instellingen is er één persoon, de Ombudsman, die de Europese burgers en bedrijven tegen de risico’s van een eventueel slechte administratie beschermt. Veel klachten gaan bijvoorbeeld over weigering van toegang tot bepaalde documenten, administratieve vertragingen of over aanwervingen van personeel. De ombudsman werkt in Straatsburg.

? GOED OM WETEN! Om ambtenaar te worden bij de Europese Commissie, moet je deelnemen aan een algemeen examen dat in alle talen van de Unie georganiseerd wordt. Dit examen bestaat uit een preselectie aan de hand van meerkeuzevragen en schriftelijke testen. De geselecteerde kandidaten leggen vervolgens een mondelinge proef af. Het Europees Parlement is een unieke supranationale instelling in de wereld: de leden worden op democratische wijze rechtstreeks verkozen.

WIL JE MEER WETEN, SURF DAN NAAR:

Europa http://europa.eu Europese Commissie http://ec.europa.eu Europees Parlement http://europarl.europa.eu Raad van de Europese Unie http://consilium.europa.eu

Hof van Justitie http://curia.europa.eu Europese Rekenkamer http://eca.europa.eu Europees Economisch en Sociaal Comité http://cese.europa.eu

Comité van de Regio’s http://cdr.europa.eu Europese Centrale Bank http://www.ecb.int Europese Investeringsbank http://eib.europa.eu Europese Ombudsman http://europa.eu/ http://ombudsman.europa.eu http://www.diplomat http://www.diplomatie.be/

Een unie van waarden Wie aan de Europese Unie denkt, heeft in de eerste plaats een groep landen voor ogen, waarin mensen, goederen en kapitaal zonder controles over de grenzen kunnen bewegen. Deze bewegingsvrijheid is een recht voor elke inwoner van de Unie. Toch is Europa véél meer dan dit vrije verkeer van personen en goederen! De Unie is geen bureaucratische machine die zich uitsluitend met economische zaken bezighoudt. Alle landen van de Europese Unie delen immers een aantal fundamentele waarden en principes. De “waarden” verwijzen naar de culturele tradities van de lidstaten. Zij hebben elk een geschiedenis, die hun identiteit en mentaliteit gevormd heeft. De “fundamentele waarden” hebben ze echter allen gemeen. Alle lidstaten zijn immers democratieën waar de regering de mensenrechten respecteert en waar de burgers vrij en gelijk zijn. Ook verdraagzaamheid en solidariteit behoren tot deze waarden. EEN ECHT EUROPEES BURGERSCHAP! De Europese Unie wil van deze waarden het fundament van haar bestaan maken en ze niet alleen laten gelden in Europa, maar ook in de rest van de wereld. Als een ander land relaties wil onderhouden met de Europese Unie, moet het een akkoord tekenen waarin staat dat het de mensenrechten zal eerbiedigen.

DEBAT IN DE KLAS… Ik ben Europeaan… Een groot Europa: goed voor de democratie!?

STERREN LANGS DE AUTOSNELWEGEN De Unie streeft ernaar om die waarden zoveel mogelijk in daden om te zetten, onder andere op het vlak van solidariteit. Niet elk land of elke regio is even rijk. Europa zorgt ervoor dat de verschillen in economische capaciteit tussen de lidstaten gematigd worden. Wie goed oplet, ziet op de Belgische autosnelwegen af en toe een blauw bord met de gele Europese sterren. Dit wil zeggen dat de Unie een deel heeft meebetaald voor de aanleg van deze weg. De Europese Unie laat geen gelegenheid voorbij gaan om deze fundamentele waarden in de schijnwerpers te zetten. In 1999 werkte ze een Handvest van de Grondrechten uit, dat de democratie en de rechtsstaat als grondslagen van de Unie bevestigt en zegt dat alle burgers van de Unie met elkaar verbonden zijn door gemeenschappelijke waarden: vrijheid, verdraagzaamheid, gelijkheid, solidariteit en culturele verscheidenheid. Je ziet, een Europese Unie gebaseerd op deze fundamentele waarden heeft duidelijk een concrete meerwaarde voor elke Europeaan!

<<

Alle EU-lidstaten hebben ook het Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden (EVRM) getekend. Dit Verdrag geldt als het strengste en meest betrouwbare mensenrechtenverdrag ter wereld. Daarom staat in alle basisdocumenten van de EU dat de Unie zich ertoe engageert om de grondrechten van het EVRM te respecteren. Dit wil zeggen dat elke actie van de Unie hierop gebaseerd moet zijn. Het betekent ook dat alleen landen die de principes van democratie, mensenrechten en de rechtsstaat eerbiedigen, lid van de Unie kunnen worden. Deze voorwaarden worden zeer ernstig genomen en voortdurend getoetst. De lidstaten die deze principes niet eerbiedigen, zetten hun lidmaatschap van de Unie op het spel. Deze waarden zijn geen loze woorden, maar hebben een praktische betekenis voor de Europese burger. Zo verzekert het ‘Europees staatsburgerschap’ gelijke politieke rechten in heel de Unie en beschermt het elke burger op een gelijkwaardige manier.

Een unie van waarden (2)

Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden

GOED OM WETEN! Op 1 januari 2007 is het Europees Waarnemingscentrum voor Racisme en Vreemdelingenhaat vervangen door het Europees Bureau voor Fundamentele Rechten, dat eveneens in Wenen is gevestigd.

?

Ter gelegenheid van de 50ste verjaardag van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens in 1998 zette de Europese Unie het licht op groen voor de redactie van het Handvest van de Grondrechten. http://europa.eu/ http://www.diplomatie.be/

De grote Europese puzzel 27 LIDSTATEN IN 2007

BELGIË Hoofdstad: Brussel Aantal inwoners (in miljoenen): 10 Inwoners: Belgen Oppervlakte: 30500 km² Officiële talen: Nederlands, Frans en Duits Typisch gerecht: Frietjes met mayonaise… in een papieren puntzak! Nationaliteitsteken op de auto’s: B DENEMARKEN Telefooncode: 32 www: .be Hoofdstad: Kopenhagen Staatsvorm: Constitutionele monarchie Aantal inwoners (in miljoenen): 5 Munteenheid: Euro Inwoners: Denen

CYPRUS Hoofdstad: Nicosia Aantal inwoners (in miljoenen): 0,8 Inwoners: Cyprioten Oppervlakte: 9000 km² Officiële talen: Grieks en Turks Typisch gerecht: Koupepia, pittige gevulde wijnbladeren Nationaliteitsteken op de auto’s: CY Telefooncode: 357 www: .cy Staatsvorm: Republiek Munteenheid: Cypriotische pond

Oppervlakte: 43000 km² Officiële taal: Deens Typisch gerecht: Smörrebröd, een bijzonder DUITSLAND broodje met worst, kaas of vis Nationaliteitsteken op de auto’s: DK ESTLAND Hoofdstad: Berlijn Telefooncode: 45 Aantal inwoners (in miljoenen): 82 www: .dk Hoofdstad: Tallinn Inwoners: Duitsers Staatsvorm: Constitutionele monarchie Aantal inwoners (in miljoenen): 1 Oppervlakte: 357000 km² Munteenheid: Deense kroon Inwoners: Estlanders Officiële taal: Duits Oppervlakte: 45000 km² Typisch gerecht: Curryworst met frietjes… en n de Officiële taal: Estisch meeste andere worsten! Typisch gerecht: Tallinna Kilu, kleine visjes in een Nationaliteitsteken op de auto’s: D FINLAND pikant sausje, met zwart brood en een eitje erbij Telefooncode: 49 Nationaliteitsteken op de auto’s: EST www: .de Hoofdstad: Helsinki Telefooncode: 372 Staatsvorm: Republiek Aantal inwoners (in miljoenen): 5 www: .ee Munteenheid: Euro Inwoners: Finnen Staatsvorm: Republiek Oppervlakte: 338000 km² Munteenheid: Estlandse kroon Officiële talen: Fins en Zweeds Typisch gerecht: Karjalanpiirakka, een eeuwenoud pasteitje met rijst of aardappel Nationaliteitsteken op de auto’s: FIN Telefooncode: 358 www: .fi GRIEKENLAND FRANKRIJK Staatsvorm: Republiek Munteenheid: Euro Hoofdstad: Athene Hoofdstad: Parijs Aantal inwoners (in miljoenen): 11 Aantal inwoners (in miljoenen): 60 Inwoners: Grieken Inwoners: Fransen Oppervlakte: 132000 km² Oppervlakte: 549000 km² Officiële taal: Grieks Officiële taal: Frans Typisch gerecht: Moussaka, een ovenschotel met Typisch gerecht: Quiche lorraine, een aubergines, gehakt, aardappelen en tomaat overheerlijke hartige taart Nationaliteitsteken op de auto’s: GR Nationaliteitsteken op de auto’s: F Telefooncode: 30 Telefooncode: 33 www: .gr www: .fr Staatsvorm: Republiek Staatsvorm: Republiek Munteenheid: Euro Munteenheid: Euro

<<

De grote Europese puzzel (2)

<

HONGARIJE

IERLAND

Hoofdstad: Boedapest Aantal inwoners (in miljoenen): 10 Inwoners: Hongaren Oppervlakte: 93000 km² Officiële taal: Hongaars Typisch gerecht: Gulyas, een soep van vlees en paprika’s Nationaliteitsteken op de auto’s: H Telefooncode: 36 www: .hu Staatsvorm: Republiek Munteenheid: Forint ITALIË

Hoofdstad: Dublin Aantal inwoners (in miljoenen): 4 Inwoners: Ieren Oppervlakte: 70000 km² Officiële talen: Engels en Gaelic Typisch gerecht: Irish stew, een stoofpot van lamsvlees, kool en selder Nationaliteitsteken op de auto’s: IRL Telefooncode: 353 www: .ie Staatsvorm: Republiek Munteenheid: Euro

LETLAND

Hoofdstad: Rome Aantal inwoners (in miljoenen): 58 Inwoners: Italianen Oppervlakte: 300000 km² Officiële taal: Italiaans Typisch gerecht: De enige echte pizza! Nationaliteitsteken op de auto’s: I Telefooncode: 39 www: .it Staatsvorm: Republiek Munteenheid: Euro

Hoofdstad: Riga Aantal inwoners (in miljoenen): 2 Inwoners: Letten Oppervlakte: 64000 km² Officiële taal: Lets Typisch gerecht: Piragi, lekkere broodjes met spek Nationaliteitsteken op de auto’s: LV Telefooncode: 371 www: .lv Staatsvorm: Republiek Munteenheid: Letlandse lats

LITOUWEN Hoofdstad: Vilnius Aantal inwoners (in miljoenen): 3,5 Inwoners: Litouwers Oppervlakte: 65000 km² Officiële taal: Litouws Typisch gerecht: Cepelinai of zeppelins, pasteitjes bereid met gehakt en aardappel Nationaliteitsteken op de auto’s: LT Telefooncode: 370 MALTA www: .lt Staatsvorm: Republiek Hoofdstad: Valletta Munteenheid: Litas Aantal inwoners (in miljoenen): 0,4

LUXEMBURG Hoofdstad: Luxemburg Aantal inwoners (in miljoenen): 0,4 Inwoners: Luxemburgers Oppervlakte: 2600 km² Officiële talen: Luxemburgs, Frans en Duits Typisch gerecht: Judd mit Gaardenboonen, mals varkensvlees met groene bonen, spek en aardappeltjes Nationaliteitsteken op de auto’s: L Telefooncode: 352 www: .lu Staatsvorm: Constitutionele monarchie Munteenheid: Euro

Inwoners: Maltezen Oppervlakte: 316 km² Officiële talen: Maltees en Engels Typisch gerecht: Bigilla, pikante bonen voor oor moedige eters! Nationaliteitsteken op de auto’s: M Telefooncode: 356 www: .mt Staatsvorm: Republiek Munteenheid: Maltese lira

http://europa.eu/ http://www.diplomatie.be/

De grote Europese puzzel (3) NEDERLAND OOSTENRIJK Hoofdstad: Amsterdam Hoofdstad: Wenen Aantal inwoners (in miljoenen): 16 Aantal inwoners (in miljoenen): 8 Inwoners: Nederlanders Inwoners: Oostenrijkers Oppervlakte: 42000 km² Oppervlakte: 84000 km² Officiële taal: Nederlands Officiële taal: Duits Typisch gerecht: Maatjesharing, de jonge haring Typisch gerecht: Kaiserschmarren, warme koek die gezouten en ontgraat bij de staart gegeten met rozijnen wordt Nationaliteitsteken op de auto’s: A Nationaliteitsteken op de auto’s: NL POLEN Telefooncode: 43 Telefooncode: 31 www: .at www: .nl Hoofdstad: Warschau Staatsvorm: Republiek Staatsvorm: Constitutionele monarchie Aantal inwoners (in miljoenen): 39 Munteenheid: Euro Munteenheid: Euro Inwoners: Polen Oppervlakte: 313000 km² Officiële taal: Pools Typisch gerecht: Bigos, zuurkool met rode wijn… en liefst nog wat ijskoude vodka! SLOVENIË PORTUGAL Nationaliteitsteken op de auto’s: PL Telefooncode: 48 Hoofdstad: Ljubljana Hoofdstad: Lissabon www: .pl Aantal inwoners (in miljoenen): 2 Aantal inwoners (in miljoenen): 10 Staatsvorm: Republiek Inwoners: Slovenen Inwoners: Portugezen Munteenheid: Zloty Oppervlakte: 20000 km² Oppervlakte: 92000 km² Officiële taal: Sloveens Officiële taal: Portugees Typisch gerecht: Potica, een gebakje met Typisch gerecht: Bacalhau, de populaire SLOVAKIJE walnoten en honing gedroogde en gezouten kabeljauw Nationaliteitsteken op de auto’s: SLO Nationaliteitsteken op de auto’s: P Hoofdstad: Bratislava Telefooncode: 368 Telefooncode: 351 Aantal inwoners (in miljoenen): 5 www: .si www: .pt Inwoners: Slovaken Staatsvorm: Republiek Staatsvorm: Republiek Oppervlakte: 49000 km² Munteenheid: Euro (vanaf 1 januari 2007) Munteenheid: Euro Officiële taal: Slovaaks Typisch gerecht: Bryndzove Halusky, gnocchi nocchi met gesmolten kaas Nationaliteitsteken op de auto’s: SK Telefooncode: 421 www: .sk SPANJE TSJECHISCHE REPUBLIEK Staatsvorm: Republiek Munteenheid: Slovaakse kroon Hoofdstad: Madrid Hoofdstad: Praag Aantal inwoners (in miljoenen): 41 Aantal inwoners (in miljoenen): 10 Inwoners: Spanjaarden Inwoners: Tsjechen Oppervlakte: 505000 km² Oppervlakte: 79000 km² Officiële taal: Spaans Officiële taal: Tsjechisch Typisch gerecht: Paella, het wereldbekende Typisch gerecht: Bramborak, een pannenkoek rijstgerecht met aardappelen en stukjes worst Nationaliteitsteken op de auto’s: E Nationaliteitsteken op de auto’s: CZ Telefooncode: 34 Telefooncode: 420 www: .es www: .cz Staatsvorm: Constitutionele monarchie Staatsvorm: Republiek Munteenheid: Euro Munteenheid: Tsjechische kroon

<<

De grote Europese puzzel (4)

< ZWEDEN

VERENIGD KONINKRIJK

Hoofdstad: Londen Aantal inwoners (in miljoenen): 60 Inwoners: Engelsen Oppervlakte: 243000 km² Officiële taal: Engels Typisch gerecht: Roastbeef and Yorkshire pudding, het typisch zondagsgerecht Nationaliteitsteken op de auto’s: GB Telefooncode: 44 www: .uk Staatsvorm: Constitutionele monarchie Munteenheid: Pond sterling

Hoofdstad: Stockholm Aantal inwoners (in miljoenen): 9 Inwoners: Zweden Oppervlakte: 450000 km² Officiële taal: Zweeds Typisch gerecht: Gravad Lax, in dille gemarineerde, rauwe zalm Nationaliteitsteken op de auto’s: S Telefooncode: 46 www: .se Staatsvorm: Constitutionele monarchie Munteenheid: Zweedse kroon

IN 2007: 2 NIEUWE LIDSTATEN

ROEMENIË

BULGARIJE

Hoofdstad: Sofia Aantal inwoners (in miljoenen): 8 Inwoners: Bulgaren Oppervlakte: 111000 km² Officiële taal: Bulgaars Typisch gerecht: Banitsa, een volledige maaltijd van bladerdeeg en witte kaas die je overal op straat kan kopen Nationaliteitsteken op de auto’s: BG Telefooncode: 359 www: .bg Staatsvorm: Republiek Munteenheid: Bulgaarse lev

Hoofdstad: Boekarest Aantal inwoners (in miljoenen): 22 Inwoners: Roemenen Oppervlakte: 237000 km² Officiële taal: Roemeens Typisch gerecht: Sarmale, koolrolletjes gevuld met gehakt, kruiden en rijst Nationaliteitsteken op de auto’s: RO Telefooncode: 40 www: .ro Staatsvorm: Republiek Munteenheid: Roemeense leu

VOORMALIGE JOEGOSLAVISCHE REPUBLIEK MACEDONIË 3 KANDIDAAT-LANDEN KROATIË Hoofdstad: Zagreb Aantal inwoners (in miljoenen): 5 Inwoners: Kroaten Oppervlakte: 57000 km² Officiële taal: Kroatisch Typisch gerecht: Kulen, een salami met veel paprika, look en zout Nationaliteitsteken op de auto’s: HR Telefooncode: 385 www: .hr Staatsvorm: Republiek Munteenheid: Kuna

TURKIJE

Hoofdstad: Skopje Aantal inwoners (in miljoenen): 2 Inwoners: Macedoniërs Oppervlakte: 26000 km² Officiële taal: Macedonisch Typisch gerecht: Tabre, witte snijbonen die in de oven bereid worden Nationaliteitsteken op de auto’s: MK Telefooncode: 389 www: .mk Staatsvorm: Republiek Munteenheid: Macedonische denar

Hoofdstad: Ankara Aantal inwoners (in miljoenen): 70 Inwoners: Turken Oppervlakte: 780000 km² Officiële taal: Turks Typisch gerecht: Döner Kebab, of letterlijk ijk vertaald ‘draaiend vlees’, een populaire snack Nationaliteitsteken op de auto’s: TR Telefooncode: 90 www: .tr Staatsvorm: Republiek Munteenheid: Turkse lira

http://europa.eu/ http://www.diplomatie.be/

Een steeds groter wordende familie Sinds de oprichting in 1957 door de zes stichtende leden, is de Europese Unie uitgegroeid tot een organisatie die 27 lidstaten telt in 2007 en die zich nog zal uitbreiden. Kroatië, de Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië en Turkije zijn kandidaten voor de toetreding.

HOE KAN EEN LAND LID WORDEN VAN DE UNIE? Het Verdrag betreffende de Unie bepaalt dat “Elke Europese staat die de beginselen in acht neemt van vrijheid, democratie, eerbiediging van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden, en van de rechtsstaat (…), kan verzoeken lid te worden van de Unie.” De voorwaarden van het Verdrag werden aangevuld met meer concrete criteria van Kopenhagen, die aangenomen werden op de Europese Raad van Kopenhagen in 1993: • de vorming van stabiele instellingen die een waarborg vormen voor de democratie, de rechtsstaat, de mensenrechten en het respect voor de minderheden; • de ontwikkeling van een functionerende markteconomie;

Merk op dat het Verdrag betreffende de Europese Unie de grenzen van Europa niet bepaalt en dat religie geen criterium voor de toetreding is. WAAROM UITBREIDING? De uitbreiding van de Europese Unie zorgt voor stabiliteit, vrede en moet bijdragen tot meer welvaart op het Europese continent. Landen werken samen om gemeenschappelijke problemen op te lossen en gemeenschappelijke belangen worden samen behartigd. Hierdoor wordt een herhaling van de conflicten die Europa in de eerste helft van de vorige eeuw geteisterd hebben zo goed als onmogelijk. In 2004 heeft de uitbreiding met 10 landen uit Centraal- en Oost-Europa een grote symbolische betekenis: er kwam een einde aan de opdeling van het Europese continent die er was door de Koude Oorlog. Hoe meer leden de Europese Unie telt, hoe meer invloed zij op het wereldtoneel kan uitoefenen, indien ze met één stem spreekt. De Unie is betrokken bij vrijwel alle grote internationale dossiers, gaande van het conflict in het Midden-Oosten tot de bestrijding van de vogelgriep en de bescherming van het leefmilieu. De uitbreiding bevordert ook de economische groei en vergroot de welvaart. Een uitgebreid Europa verruimt de economische zone waarbinnen dezelfde regels gelden inzake concurrentie, kwaliteit van de producten en bescherming van de werknemers.

<<

• de capaciteiten hebben om de diverse politieke, economische en monetaire doelstellingen van de EU te kunnen bereiken;

DEBAT IN DE KLAS… Wat denk jij over de toetredingscriteria? Tot waar kan Europa zich uitbreiden?

overeenstemming zijn met de Europese wetgeving. Dit is een ingrijpend proces en daarom nemen de toetredingsonderhandelingen meerdere jaren in beslag.

• de aanpassing van de administratieve structuren van de kandidaat-lidstaten om de voorwaarden te scheppen voor een geleidelijke en harmonieuze integratie.

Pas wanneer de Europese Commissie en de Raad oordelen dat kandidaat-lidstaten aan deze criteria voldoen, kunnen de eigenlijke toetredingsonderhandelingen van start gaan. In de praktijk gaan deze onderhandelingen hoofdzakelijk over de overname van het “acquis communautaire” door de kandidaat. Met het “acquis communautaire” bedoelen we de “gemeenschappelijke verworvenheden” van de Unie, dit zijn de basisverdragen en alle gedetailleerde wetten en regels die in Europa gelden. Een land dat tot de Europese Unie wenst toe te treden, moet dus zijn oude wetten en regels aanpassen, zodat ze in

Uitbreiding moet evenwel gepaard gaan met “uitdieping”, daarmee bedoelen we dat de lidstaten steeds nauwer gaan samenwerken. Een Europese Unie met zes leden kan niet op dezelfde wijze functioneren als een Unie die 27 landen telt in 2007. Het is dus ook belangrijk dat de besluitvorming van de Unie aangepast wordt, om op een vlotte en efficiënte wijze te kunnen blijven werken. Dit is trouwens één van de doelstellingen van het opstellen van een Europese Grondwet.

Een steeds groter wordende familie (2)

ZW

FIN

ED

EN

LAND

Europese Unie

ESTLAND IERLAND

LETLAND

DENEMARKEN

LITOUWEN

VERENIGD KONINKRIJK

NEDERLAND BELGIË

LUXEMBURG

TUG

KROATIË

BULGARIJE

IË

SPANJE

ROEMENIË

AL

POR

TSJECHISCHE REPUBLIEK SLOVAKIJE OO S T E N R I J K HONGARIJE SLOVENIË IT

AL

FRANKRIJK

POLEN

DUITSLAND

MACEDONIË

GRIEKENLAND

T U R K IJ E

MALTA

CYPRUS

Lidstaten

0

Nieuwe Lidstaten 2007

km

1000

© CARTO uitgeverij

Kandidaat-landen

www.carto.be

?

GOED OM WETEN! Met de toetreding van de Baltische staten (Estland, Letland en Litouwen) op 1 mei 2004, bevat de Europese Unie nu ook een Russische enclave: Kaliningrad. Het Toetredingsverdrag met het oog op de uitbreiding van 1 mei 2004 werd ondertekend in Athene.

http://europa.eu/ http://www.diplomatie.be/

Europa kiest voor duurzame ontwikkeling Een vervuilde rivier stopt niet aan de landsgrenzen en de uitstoot van vervuilende fabrieken in het ene land kunnen regen verzuren en zo de bodem verontreinigen in andere landen. Ook de bescherming van het leefmilieu is een uitdaging die enkel op Europees en mondiaal vlak kan aangepakt worden. Samen oplossingen vinden is dus de boodschap! ADEMRUIMTE VOOR EUROPA! Op het gebied van leefmilieu is het beleid van de Europese Unie gericht op het behoud, de bescherming en de verbetering van de kwaliteit van het leefmilieu en op de bescherming van de gezondheid van de mensen. De Unie is ook begaan met rationeel gebruik van de natuurlijke rijkdommen en zet de burgers aan behoedzaam en zuinig om te gaan met water, energie, papier, ... Wetenschappelijk onderzoek wordt aangemoedigd om alternatieve, minder vervuilende bronnen te vinden, vooral op het vlak van energie. Ten slotte zorgt het Europees milieubeleid ervoor dat op internationaal niveau meer en betere maatregelen genomen worden om de regionale of planetaire milieuproblemen aan te pakken, zoals de klimaatveranderingen. Voor een meer doeltreffende milieubescherming beschikt de Europese Unie over twee instrumenten:

- Het Europees Milieuagentschap Dit centrale orgaan is gevestigd in Kopenhagen en belast met het toezicht op de toestand van het milieu en het uitbrengen van vroegtijdige waarschuwingen bij aankomende problemen. Het schrijft zeer regelmatig rapporten en prognoses op basis van deze waarschuwingen. Zo beschikt de Unie steeds over de nodige informatie betreffende deze problematiek. EEN GROENERE PLANEET Maar de grote milieuproblemen van onze tijd, zoals de klimaatveranderingen, kunnen alleen via mondiale akkoorden opgelost worden. De actualiteit toont ons steeds vaker verschrikkelijke beelden van verwoestende orkanen, rampzalige overstromingen of droogtes. Het niveau van de zeeën stijgt en de gletsjers smelten. Het Protocol van Kyoto is wellicht het bekendste akkoord (1997). Dit internationale protocol stelt een kalender voor voor de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen die verantwoordelijk zijn voor de opwarming van de aarde. De Unie speelde destijds een belangrijke rol in dit akkoord. Daarom heeft ze zich ertoe verbonden de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen met minstens 5% ten opzichte van het niveau van 1990 en dat tegen de periode 2008 2012. De transport-, energie-, industrie- en landbouwsector moeten zich aanpassen aan deze nieuwe ecologische normen.

<<

- De Europese wetgeving op het vlak van leefmilieu De milieuwetten richten zich tot burgers en bedrijven en gaan over het stadsmilieu, bossen, lucht en waters. Enkele voorbeelden: • De EU bevordert de selectieve ophaling en de recyclage van alle soorten afval en steunt projecten van ruimtelijke ordening met veel aandacht voor groene zones. • De EU werkt actief mee aan projecten die het openbaar vervoer verbeteren en het gebruik ervan stimuleren. • De EU controleert de strenge normen voor de uitstoot van gassen en afvalwater van fabrieken. • De EU ziet ook toe op het bosbeheer en legt richtlijnen op aan de landbouwsector over het gebruik van insecticiden en pesticiden. • Ook de vissers en tankschepen moeten rekening houden met de regels die de EU oplegt om overbevissing en zeeverontreiniging te voorkomen.

Overal ter wereld worden de fauna en flora bedreigd. Europa besloot hierop te reageren en lanceerde het programma Natura 2000. Dit programma streeft ernaar wilde dier- of plantensoorten en hun biotoop te beschermen. Natura 2000 groepeert zones over heel Europa, aangeduid volgens specifieke criteria en erkend voor de zeldzaamheid of de kwetsbaarheid van hun fauna en flora. In de praktijk betekent dit dat de Unie fondsen vrijmaakt om deze sites te beschermen.

Europa kiest voor duurzame ontwikkeling (2)

<

EUROPESE LABELS OM HET MILIEU TE BESCHERMEN Ecologielabel Voor de toekenning van het Ecologielabel wordt rekening gehouden met de schade die het product kan aanbrengen aan het milieu tijdens zijn levensloop. De grondstoffen, de productie, het verbruik van water en energie, de uitstoot en het afval worden hiervoor onderzocht.

Energielabel De EU vindt het zuinig omspringen met energie belangrijk omdat het merendeel van de energie die we in Europa gebruiken van niethernieuwbare bronnen komt. Daarom is er een speciaal label dat het energieverbruik aangeeft van huishoudtoestellen zoals wasmachines en koelkasten. Voor de toekenning van dit label houdt men rekening met de energie die nodig is voor de fabricage van het toestel en voor het gebruik ervan.

EC-label Het EC-label vind je terug op veel verschillende soorten producten zoals speelgoed, elektrische toestellen en kleding. Het label vindt zijn oorsprong in 2 rechten waaraan de EU veel belang hecht: het recht op informatie en het recht op veiligheid. Het label mag daarom pas aangebracht worden als de producten volledig voldoen aan de strenge Europese regels.

GOED OM WETEN! Het broeikaseffect ontleent zijn naam aan de analogie tussen de atmosfeer van de aarde en een broeikas voor planten. De zon stuurt ons energie, die door de dampkring heen het aardoppervlak verwarmt. De aarde kaatst een deel van deze energie weer terug in de vorm van infraroodstraling. De waterdamp, de koolstofdioxide en andere broeikasgassen die zich van nature in de atmosfeer bevinden, absorberen deze stralen gedeeltelijk. En dat is maar goed ook, want zonder deze natuurlijke bescherming zou het op aarde zo’n 30°C kouder zijn dan nu.

?

http://europa.eu/ http://www.diplomatie.be/

Van koe tot steak bearnaise De burgers verwachten dat het eten dat dagelijks op hun bord ligt, vers is, geen gevaarlijke stoffen bevat, onder hygiënische omstandigheden bereid werd en dus geschikt is voor consumptie door de mens. Het is echter veel minder evident om dit allemaal mogelijk te maken. Daarom zette de Unie een ingenieus systeem op om voedingswaren te controleren en aan de strenge normen te laten voldoen. DE VERSCHILLENDE STAPPEN Laten we even het traject onder de loep nemen dat voorafgaat aan een lekkere steak bearnaise. In alle stappen van de productie (veevoeder, vaccins, transport, slachten, …), moet men de verschillende tussenkomsten kennen en kunnen lokaliseren. Enkele recente crisissen, zoals de dioxinecrisis of de dollekoeienziekte, hebben ons geleerd dat een controlesysteem absoluut noodzakelijk is en dat het werkt. Het volstaat niet het vlees van een zieke koe uit circulatie te halen. Je moet ook weten wat precies mis is met dat vlees en waar de oorzaak ligt. Een besmetting kan zich in verschillende schakels van de ketting voordoen, wat het opsporen natuurlijk bemoeilijkt.

DEBAT IN DE KLAS… Overal dezelfde strenge normen voor voeding, een garantie voor gezonde burgers...

Belangrijk hierbij is dat men steeds moet kunnen traceren waar welk product of ingrediënt vandaan komt. Men gebruikt hiervoor een strikt systeem van etikettering en specifieke labels voor voedingswaren. Zo verkrijgt de consument alle informatie over de samenstelling, de producent en instructies over bewaring en bereiding van een voedingsproduct. BELGIË, PIONIER OP HET VLAK VAN VOEDSELVEILIGHEID Een ander kritiek punt in de voedingsketen is de hygiëne. Van de veevoederproducenten tot de keukens waar het eten wordt bereid, gelden strenge hygiënenormen. Een slechte hygiëne kan immers ziektekiemen bevorderen en door contact met het voedsel ook de mens besmetten. Ook voedsel dat van buiten de EU wordt ingevoerd, moet aan al deze Europese regels voldoen en wordt dus aan de buitengrenzen grondig gecontroleerd. Het belangrijkste controleorgaan voor de voedingssector is de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA). De verschillende lidstaten hebben ook nationale voedselagentschappen die verantwoordelijk zijn voor de controle van hun voedingssector. Even tussen haakjes: het model van het federaal agentschap voor voedselveiligheid van België werd door Europa overgenomen voor de oprichting van die belangrijke Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid. België was inderdaad het allereerste land in Europa dat dit soort agentschap oprichtte om de veiligheid van ons voedsel te garanderen.

<<

Wanneer het slechts om één zieke koe gaat, is het risico gelukkig beperkt, maar wat als er een probleem is met het veevoeder? Dan moet men kunnen nagaan van welke producent dat voeder kwam, welke loten besmet zijn, aan welke andere boerderijen besmet veevoeder is geleverd en in welke winkels het vlees van die besmette dieren verkocht wordt.

Naast haar rol van controleur, verzamelt de EFSA informatie en geeft ze adviezen aan alle overige Europese instanties betreffende de productie, verwerking en verkoop van levensmiddelen, diervoeder en

Van koe tot steak bearnaise (2)

genetisch gemodificeerd voedsel (GGO’s). De Europese Unie heeft een volledig en uitgebreid wettelijk kader uitgewerkt, om de cultuur, invoer, verwerking, aanduiding en traceerbaarheid van GGO’s te reglementeren. DE LABELS TOT BESCHERMING VAN ONZE VOEDING Label biologische landbouw Met het logo “biologische landbouw” kunnen producenten aangeven dat hun systemen en producten voldoen aan de strenge bepalingen van de EU-regelgeving inzake biologische landbouw. Consumenten die producten met dit logo kopen, kunnen erop vertrouwen dat ten minste 95% van de ingrediënten van het product op biologische wijze geproduceerd werden en dat het product in een gesloten verpakking rechtstreeks van de producent komt. Specifieke en bijzondere producten Verschillende landbouwproducten en levensmiddelen met bijzondere kenmerken worden door de EU beschermd. Het gaat om de Beschermde Oorsprongsbenaming (BOB), de Beschermde Geografische Aanduiding (BGA) en de Gegarandeerde Traditionele Specialiteit (GTS). Zo heeft België als BOB/BGA de “Fromage de Herve”, “Pâté gaumais”, “Beurre d’Ardenne”, “Jambon d’Ardenne” en de “Geraardsbergse Mattentaart”. Daarnaast zijn er meerdere biersoorten, voornamelijk kriek, lambiek en geuze, erkend als GTS.

GOED OM WETEN! Melk en melkproducten behoren tot de voedingsstoffen die je elke dag nodig hebt om gezond te blijven. Het wordt aanbevolen 3 tot 4 glazen melk per dag te drinken.

?

De voedingsdriehoek is een model dat je toont wat je dagelijks zou moeten eten om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen. Wil je er meer over weten en de test doen, surf dan naar: http://www.vig.be/ http://europa.eu/ http://www.diplomatie.be/

Een grote ruimte van vrijheid, veiligheid en rechtvaardigheid Een prioriteit van de Europese Unie is één ruimte van vrijheid, veiligheid en rechtvaardigheid te garanderen. De bevoegdheid van politiediensten en rechtbanken is vaak beperkt tot het nationale grondgebied, terwijl misdaad en terrorisme niet bij de landsgrenzen ophouden. Bijgevolg heeft de Europese Unie maatregelen getroffen om dit probleem doeltreffend te bestrijden op zijn grondgebied. We noemen er enkele op: bescherming van de grondrechten van de mens, het stimuleren van de initiatieven inzake Europees burgerschap, het ontwikkelen van een Europees gemeenschappelijk asielbeleid en van een gerechtelijke samenwerking voor burgerzaken, migratiebeleid, een versterkte strijd tegen het terrorisme, het bevorderen van een samenhangend beleid op het gebied van strafrecht. BELG EN EUROPEAAN Elke persoon die de nationaliteit heeft van een lidstaat van de Europese Unie is automatisch ook een burger van de Europese Unie. Het nationale burgerschap wordt dus niet vervangen, maar het krijgt een aanvulling. De rechten en vrijheden die Europese burgers genieten, staan in de Europese Verklaring van de Rechten van de Mens (1950) en in het Handvest van de Grondrechten (2000). Beide verklaringen bieden onder andere bescherming tegen

DEBAT IN DE KLAS… Biedt een veilig Europa alleen voordelen?

discriminatie op basis van geslacht, ras, religie, handicap en leeftijd. Dit Europees burgerschap houdt ook in dat men het recht heeft om zich kandidaat te stellen voor de Europese Parlementsverkiezingen en voor de gemeenteraadsverkiezingen in alle lidstaten.

GRENZEN, WELKE GRENZEN? Het vrije verkeer van personen betekent concreet dat de Europese burgers zonder belemmeringen over het hele grondgebied van de Unie kunnen reizen. De daadwerkelijke opheffing van de grenzen, gesymboliseerd door het afschaffen van paspoortcontroles, kwam er door de ondertekening van het Schengenakkoord en het bekende Schengen-gebied. WELKE LANDEN BEHOREN TOT HET SCHENGEN-GEBIED? 13 lidstaten van de EU: België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Italië, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje en Zweden. Het Verenigd Koninkrijk en Ierland behoren niet tot deze Schengen-groep. Momenteel worden inspanningen geleverd om de tien nieuwe lidstaten, die in 2004 bij de Unie kwamen, zo snel mogelijk in het Schengengebied op te nemen.

<< 2 niet-lidstaten van de EU: Noorwegen en IJsland. Zwitserland zou in 2008 deel gaan uitmaken van het Schengen-gebied.

IS EUROPA EEN VERSTERKTE BURCHT? Zonder controles aan de binnengrenzen is het voor burgers gemakkelijker vrij te reizen in Europa, maar dat geldt helaas ook voor criminelen en terroristen. De vrijheid binnen het EU-territorium te bewegen mag echter niet ten koste gaan van de veiligheid van de Europese burger. De EU besloot te reageren op de bedreiging en versterkte de samenwerking in de strijd tegen terrorisme en georganiseerde misdaad binnen Europa. De aanslagen van

Een grote ruimte van vrijheid, veiligheid en rechtvaardigheid (2)

<

11 september 2001 in de VS, gevolgd door die in Madrid en Londen, hebben de Unie ertoe aangezet om de wetgeving inzake de definitie en de bestraffing van terroristische daden op elkaar af te stemmen. De EU wil haar burgers beschermen door een efficiënte controle aan de buitengrenzen. Daartoe behoren niet alleen de grensovergangen van de lidstaten met andere landen, maar ook de internationale luchthavens, zeehavens en bepaalde spoorwegstations. Zo wordt niet alleen de criminaliteit een halt toegeroepen, tegelijkertijd bestrijdt men ook de illegale immigratie.

Het is echter niet de bedoeling om van Europa een versterkte burcht te maken. Dat zou immers de grensoverschrijdende handel en samenwerking ernstig bemoeilijken. Om relaties met landen van buiten de Unie te stroomlijnen op het vlak van migratie, werken alle lidstaten samen. Ze creëerden een gemeenschappelijke regelgeving inzake visumafgifte, asiel en migratie. Dit houdt in dat de lidstaten soortgelijke criteria toepassen om de toegang tot hun grondgebied te regelen. Wanneer buitenlandse burgers een visum voor het Schengen-gebied aanvragen, hanteren de Europese ambassades dezelfde procedures. MEER VERSTERKTE SAMENWERKING… Om de veiligheid van de burgers te garanderen, kwam er een verregaande samenwerking tussen de verschillende nationale politiediensten en justitiële autoriteiten. Het Europese aanhoudingsbevel zorgt ervoor dat de Belgische politie een aanhoudingsbevel kan uitvaardigen dat uitgevoerd kan worden in elk ander EUland. Verdachten of veroordeelden van zware misdrijven die naar het buitenland zijn gevlucht, kunnen niet meer schuilen achter langdurige uitzettingsprocedures, maar kunnen nu snel teruggebracht worden naar het land waar ze gezocht worden. Naast dit aanhoudingsbevel zijn er ook twee diensten die over de grenzen heen de misdaad bestrijden: Europol en Eurojust. Europol is een politiecoördinatiecentrum voor het verzamelen, analyseren en delen van informatie op Europese schaal. Eurojust bestaat uit een procureur, een magistraat en een politieofficier uit elke lidstaat, die samenwerken om ernstige

grensoverschrijdende criminaliteit aan te pakken. De nauwere samenwerking geldt ook voor burgerlijke zaken, om de verschillende rechtssystemen van de lidstaten beter op elkaar af te stemmen. De Europese burger moet zich even gemakkelijk tot de rechtbanken en autoriteiten van andere lidstaten kunnen wenden als hij in zijn eigen land kan. De vonnissen en beslissingen moeten nageleefd en uitgevoerd worden over heel de Unie. Er bestaan trouwens afspraken waardoor de uitspraken van nationale rechtbanken erkend én uitgevoerd worden in andere lidstaten, bijvoorbeeld in het geval van echtscheidingen en hoederecht over kinderen.

Op al deze manieren wordt eraan gewerkt om van de Europese Unie inderdaad een ruimte te creëren waarin alle burgers in vrijheid, veiligheid en rechtszekerheid kunnen reizen, wonen en werken.

GOED OM WETEN! Enkele gemeenschappelijke symbolen voor alle Europese burgers: • De Europese vlag (twaalf gele sterren in een cirkel op een blauwe achtergrond) • De hymne (Ode aan de vreugde van Beethoven) • Het Europees paspoort • Het feest van Europa op 9 mei

?

Het Europees Waarnemingscentrum voor Drugs en Drugsverslaving is een speciaal agentschap van de EU dat de talrijke drugproblemen behandelt. Zijn voornaamste taak bestaat erin alle gegevens van de lidstaten overzichtelijk te verzamelen, om de omvang van het druggebruik in Europa te kunnen evalueren. De Europese Unie ontwikkelt een aantal wettelijke maatregelen om actief te strijden tegen de computercriminaliteit: hacken, verspreiding van vernietigende virussen, kinderpornografie, schendingen van de intellectuele eigendom,…

http://europa.eu/ http://www.diplomatie.be/

Een economische grootmacht Vijftig jaar na de ondertekening van het Verdrag van Rome tot oprichting van de Economische Europese Gemeenschap in 1957, vormen de verschillende nationale economieën van toen op één na de grootste economie ter wereld. Drie mijlpalen hebben geleidelijk de Europese economie verenigd: de douane-unie, de interne markt en de economische en monetaire unie. DE HANDEL IN DE LIFT… De douane-unie werd in 1968 voltooid. Dit betekent concreet dat: • bedrijven geen douanerechten meer betalen; • in elke lidstaat dezelfde voorwaarden gelden voor invoer uit de rest van de wereld; • import- en exportquota tussen de lidstaten zelf niet meer bestaan, door het wegvallen van de grenzen. De impact was enorm: in 1970 was de handel verzesvoudigd tegenover 1958. Maar toch was nog niet alles rozengeur en maneschijn: de douaneposten bestonden en controleerden nog steeds vrachttransporten aan de grens, met tijden geldverlies als gevolg. In alle lidstaten waren verschillende wetten van kracht die de handel niet vereenvoudigden.

De interne markt maakte het voor bedrijven mogelijk om in heel de Unie actief te zijn. De belemmeringen op het kapitaalverkeer werden geleidelijk weggewerkt. Financiële instellingen konden zich gemakkelijker elders in de EU vestigen om er hun diensten aan te bieden: verzekeringen, spaarproducten en bankdiensten. De interne markt is eveneens gebaseerd op concurrentieregels ingevoerd om kartelmonopolies of misbruik door dominante posities te vermijden. Zo kan de consument genieten van een ruimer aanbod aan producten. Als één bedrijf een monopolie heeft, is dit voordeel niet gewaarborgd. EEN PREMIÈRE IN DE MONETAIRE WERELDGESCHIEDENIS Het Verdrag betreffende de Europese Unie (of van Maastricht) van 1992 bereidt een economische en monetaire unie voor die gebaseerd is op de eenheidsmunt. Om te kunnen toetreden tot de economische en monetaire unie (EMU) moeten de landen aan vijf criteria voldoen die verband houden met de inflatie, de langetermijnrente, de wisselkoers, het begrotingstekort en de overheidsschuld. Door de Maastricht-norm te behalen konden in 1999 België, Duitsland, Finland, Frankrijk, Ierland, Italië, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk, Portugal en Spanje samen één gemeenschappelijk monetair beleid lanceren

<<

MEER MOGELIJKHEDEN OM TE CONSUMEREN, TE BEWEGEN EN TE WERKEN De lidstaten maakten opnieuw een grote sprong voorwaarts door de Europese Akte (1986) goed te keuren, die een grote eengemaakte interne DEBAT IN DE KLAS… Welke zijn de voordelen en nadelen van de globalisering?

markt tot stand bracht: weglating van de grenzen en invoering van het vrije verkeer van goederen, diensten, kapitaal en personen.

Een economische grootmacht (2)

<

met één gemeenschappelijke munt, de euro. Twee jaren later vulde Griekenland het rijtje aan. Denemarken, Zweden en het Verenigd Koninkrijk besloten niet meteen tot de euro toe te treden. Vanaf januari 2007 voerde Slovenië de euro in.

ondernemingen. Buiten de Unie draagt de Investeringsbank bij tot het realiseren van de Europese ontwikkelingssamenwerking in de derdewereldlanden.

De eenheidsmunt bestond in 1999 alleen ‘virtueel’ in de zakenwereld. De man in de straat betaalde nog steeds met franken, lires of gulden. Vanaf 1 januari 2002 kregen we acht verschillende euromunten en zeven verschillende eurobankbiljetten in onze portefeuille. De munt draagt steeds aan de ene kant een symbool van het land waar ze geslagen is, voor België is dit koning Albert II of sedert kort het Atomium op de 2-euromunt. De tekening op de andere kant - dezelfde voor alle landen - is een ontwerp van de hand van de Belg Luc Luycx en symboliseert de eenheid van de Europese Unie. Vanaf dan kunnen de burgers in 13 Europese landen reizen zonder geld te moeten wisselen. Een première in de monetaire geschiedenis!

EUROPESE BANKEN Om de nieuwe eenheidsmunt in te voeren en te beheren werd in 1998 de Europese Centrale Bank in het leven geroepen. De ECB is verantwoordelijk voor het monetaire beleid van de eurozone en ziet toe op de stabiliteit van de prijzen, volgens het principe van een openmarkteconomie. Een andere taak van de ECB is de goede werking van de betalingssystemen te garanderen. In 1958 werd door het Verdrag van Rome de Europese Investeringsbank opgericht met de bedoeling investeringen op Europese schaal te financieren, o.a. op het gebied van transport en telecommunicatie. Ze investeert ook in milieubescherming en in de versterking van de internationale concurrentiekracht van de industrie en van de kleine en middelgrote

SAMEN STERKER OP DE WERELDMARKT De Europese Unie vertegenwoordigt minder dan een tiende van de wereldbevolking. De Europese economie moet sterk en dynamisch zijn om een rol van betekenis te behouden naast de nieuwe economische grootmachten zoals China en India. Individuele lidstaten, zelfs de sterkste, hebben op wereldvlak steeds minder gewicht. Samen kunnen ze echter een rol van formaat blijven spelen. Zo vertegenwoordigt de Unie haar lidstaten binnen de Wereldhandelsorganisatie (beter bekend als WTO of World Trade Organisation), de gespecialiseerde organisaties van de Verenigde Naties en op wereldmilieu- en wereldontwikkelingsconferenties.

GOED OM WETEN! In tegenstelling tot de euromunten, dragen de eurobiljetten geen nationaal symbool. De Eerlijke Handel (beter bekend als Fair Trade) is een andere manier om handel te drijven, die de ongelijkheid wil verminderen en iedereen zijn plaats geven in de internationale handel. Door de prijzen die de Eerlijke Handel hanteert zou elkeen een aanvaardbare levensstandaard moeten verkrijgen.

?

http://europa.eu/ http://www.diplomatie.be/

Een unie om van te genieten en te leren De lidstaten van de Unie hebben elk hun tradities, historisch erfgoed, taal, kortom, hun cultuur. Ondanks alle verschillen delen de landen toch een gemeenschappelijk cultureel erfgoed. Dit is de verdedigers van de Europese integratie niet ontgaan. Het Verdrag van Maastricht van 1992 erkent officieel een “Europese cultuur”, met alle eerbied voor de culturele verscheidenheid van elk land en elke regio. “Een steeds hechter verbond tussen de volkeren van Europa” zoals vermeld in het Verdrag, is een nieuwe dimensie, naast de economische, politieke en commerciële eenmaking, die van start ging met de oprichting van de verschillende Europese Gemeenschappen in de jaren ’50. CULTUUR MET GROTE C Vanwaar die plotse aandacht voor cultuur? De culturele sector is een enorme industrie op zich. Het gaat hier over film, radio en televisie, literatuur, muziek en plastische kunsten. Met andere woorden: een belangrijke bron van inkomsten en werkgelegenheid. Op het gebied van onderwijs bevordert Europa de mobiliteit over de landsgrenzen heen om de studenten warm te maken voor andere talen en culturen. BRUISENDE STEDEN EN HOOFDSTEDEN Één van de bekendste en meest succesvolle programma’s is dat van Culturele Hoofdstad van Europa. Dit initiatief werd gelanceerd door Melina Mercouri, destijds Grieks minister van Cultuur. Het doel is de gemeenschappelijke culturele stromingen in de verf zetten en ervoor te zorgen dat de burgers van de Unie elkaar beter leren kennen. Elke geselecteerde stad organiseert allerhande evenementen van Europees formaat, zoals tentoonstellingen, concerten, theatervoorstellingen, en pakt uit met zijn historische en moderne bezienswaardigheden.

van de fundamenten van de Europese Unie, die in 2007 23 verschillende officiële talen erkent. Ook de regionale en minderheidstalen worden erkend, zoals het Catalaans, het Bretoens,… De Unie wil haar burgers ook aanmoedigen om naast hun moedertaal twee andere talen te leren. Een Europees commissaris heeft overigens de bevordering van de meertaligheid onder zijn takenpakket gekregen. De initiatieven voor de bevordering van de meertaligheid zijn talrijk. Tijdens het “Europees Jaar van de Talen” in 2001, werden een aantal steden tot “Toren van Babel” uitgeroepen. De idee was huizen, cafés en scholen open te stellen voor meertalige conversaties. In België heeft de stad Bergen een taalfestival georganiseerd waar iedereen welkom was. STUDEREN IN EEN ANDER LAND Een tweede belangrijke factor van de Europese verscheidenheid is de uitwisseling van studenten van verschillende lidstaten. Deze uitwisseling zorgt er niet alleen voor dat studenten in contact komen met een andere cultuur, maar ook dat ze hun kennis van een andere taal verbeteren. Duizenden jongeren, studenten, leerkrachten en docenten, beleven een onvergetelijke ervaring in een ander land, dankzij de vele opleidings- en vormingsprogramma’s die de Unie rijk is. Erasmus is het oudste en ongetwijfeld het bekendste grensoverschrijdende opleidingsprogramma dat gefinancierd wordt door de Unie. Elk jaar biedt het beurzen aan studenten en leerkrachten aan, die zo aan universiteiten van andere lidstaten kunnen gaan studeren of lesgeven.

<<

In 1985 werd Athene tot eerste Culturele Hoofdstad van Europa verkozen. Sindsdien wordt elk jaar door het Europees Parlement een stad of hoofdstad (of meerdere) aangesteld. Het programma kent een enorm succes en heeft een langetermijneffect op de ontwikkeling van cultuur en toerisme in de gekozen steden. EEN GESLAAGDE TOREN VAN BABEL Europa heeft niet één taal uitgekozen als voertaal van de Unie. De taaldiversiteit is één

Deze uitwisselingsprogramma’s versterken de doelstelling dat Europa in 2000 vastlegde: tegen 2010 de meest dynamische en competitieve kenniseconomie ter wereld uitbouwen. Om deze doelstelling te bereiken, trekt Europa middelen uit om gemakkelijker gespecialiseerde

Een unie om van te genieten en te leren (2) opleidingen te kunnen volgen in een ander land. Verschillende programma’s willen op die manier de samenwerking tussen hogescholen en universiteiten van de verschillende lidstaten vereenvoudigen, met een erkenning en gelijkschakeling van diploma’s. DE SPACE ODYSSEE De EU stimuleert naast onderwijs ook het wetenschappelijk onderzoek, want nieuwe uitvindingen maken de kenniseconomie sterker. Één van die wetenschappelijke en technische projecten waaraan de Unie deelneemt is het Europees Ruimteagentschap, (ESA). De raket Ariane lanceert ongeveer de helft van alle satellieten van de wereld. Een ander voorbeeld is het Galileo-programma, het toekomstige navigatiesysteem via onafhankelijke satelliet. Binnen enkele jaren zullen 30 satellieten ons informatie leveren die een directe weerslag zal hebben op het dagelijkse leven: gps, beheer van de luchtvaart, wegentransport, spoorwegen en maritiem transport, humanitaire hulp… Op het gebied van de Europese luchtvaart is Airbus in 30 jaar de grootste vliegtuigbouwer van burgervliegtuigen ter wereld geworden. De rol van het Europese wetenschappelijk onderzoek wordt ook groter in de sector van de mobiele telefonie en de digitale revolutie. Deze technische vooruitgang verbetert rechtstreeks het dagelijkse leven op het vlak van telewerken, elektronische handel en administratie, afstandsonderwijs en -vorming, … De ontwikkeling van de nanotechnologie (bewerkingen van het oneindig kleine) leidt reeds naar concrete toepassingen: nieuwe computerschermen, huidcrèmes, kunstmatige hartkleppen… Dankzij de nanotechnologie kunnen bepaalde ziektes beter behandeld worden, degelijke kleding gemaakt worden die minder snel vuil wordt en kan de aankleding van vliegtuigen en ruimtevaartuigen verbeterd worden. Alle onderzoeken en ontdekkingen die door de Europese Unie gestimuleerd worden, zorgen ervoor dat het dagelijkse leven in Europa en in de rest van de wereld verbetert!

MEER INLICHTINGEN Europese cultuurprogramma’s: http://europa.eu.int/pol/cult/index_nl.htm Portaal Europa voor talen: http://europa.eu.int/languages/nl/home Opleidings- en vormingsprogramma’s: http://www.europa.eu.int/youth/studying/index_ eu_nl.html Europese onderzoeksprogramma’s: http://europa.eu.int/comm/research/index_nl.cfm GOED OM WETEN! Sedert 7 april 2006 drukt Europa ook haar stempel op het internet, dankzij de nieuwe domeinnaam ‘.eu’, die het bekende rijtje van ‘.com’ en ‘.be’ aanvult. Meer dan één miljoen internetsites hebben reeds gekozen voor de domeinnaam ‘.eu’ en hun aantal blijft stijgen!

?

Antwerpen was Culturele Hoofdstad van Europa in 1993, Brussel in 2000 en Brugge in 2002. Gezien het enorme succes werd het programma «Culturele Hoofdstad van Europa» verlengd met 15 jaar. Om de uitwisselingen binnen Europa aantrekkelijker te maken voor de studenten, werd het decreet van Bologna uitgevaardigd, dat de verschillende opleidingen in de Unie harmoniseert. Daarom vond er de afgelopen jaren een reorganisatie en een uniformisering van de Europese hogescholen en universiteiten plaats. http://europa.eu/ http://www.diplomatie.be/

Europa laat zijn stem horen op het wereldtoneel Europa plaatst zich op het wereldtoneel als een economische grootmacht. Ze heeft een uitgebreid netwerk aan relaties uitgebouwd met landen uit de hele wereld. Haar stem weerklinkt echter minder sterk als het over de internationale politiek gaat. Toch is de Unie vastberaden om haar positie op dat vlak te versterken. Nooit voorheen was Europa zo welvarend, veilig en vrij als vandaag. Na het geweld van twee wereldoorlogen kennen we nu de langste periode van vrede en stabiliteit in de Europese geschiedenis. De Unie toont aan dat democratische landen hun economische en politieke middelen met succes hebben kunnen verenigen. Deze Europese visie vormt een belangrijk beginpunt om een internationale politiek uit te stippelen.

EEN INSTRUMENT VOOR HET VOORKOMEN OF OPLOSSEN VAN INTERNATIONALE CONFLICTEN In 1999 werd een gemeenschappelijk instrument voor crisisbeheer van het GBVB in het leven geroepen: het Europees Veiligheids- en Defensiebeleid (EVDB). Het Verdrag van Nice (2000) biedt officieel de mogelijkheid aan de Unie om buiten haar grondgebied vredesoperaties uit te voeren. Zo heeft de Unie reeds militaire en civiele vredesoperaties geleid in Bosnië-Herzegovina, Congo, Kosovo en Indonesië. In een tijdperk van mondialisering zijn bedreigingen uit veraf gelegen gebieden even zorgwekkend als bedreigingen die van dichtbij komen. De nucleaire activiteiten in Noord-Korea en Iran, alsook de verspreiding van wapens in Azië en het Midden-Oosten zijn ook redenen tot ongerustheid voor Europa. Terroristen en misdadigers zijn nu in staat in de hele wereld toe te slaan. Dit Europees Veiligheids- en Defensiebeleid moet leiden tot de oprichting van een echte Europese Defensie. Daarmee bedoelen we de oprichting van een operationeel leger – samengesteld uit de verschillende nationale troepenmachten –, de aanstelling van een gemeenschappelijke politie en het sluiten van akkoorden betreffende het gebruikte materiaal in de verschillende legers van de lidstaten. Want, indien de Franse militaire radioapparatuur niet compatibel is met die van de Duitsers, zou een samenwerking tussen de troepenmachten van de Unie moeilijk worden.

<<

BETER OVERLEG OVER BUITENLANDSE AANGELEGENHEDEN Het Europese buitenlandse beleid gaat terug tot de “Samenwerking Buitenlands Beleid”. De Belgische diplomaat Etienne Davignon lanceerde in de jaren ’70 de idee van een informele vergadering tussen ministers en diplomaten over de buitenlandse politiek. Het Verdrag van Maastricht (1992) en het Verdrag van Amsterdam (1996) komen uiteindelijk op de oprichting van een echt Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid, dat de lidstaten in staat stelt samen standpunten in te nemen, acties goed te keuren en met één stem te spreken, via de hoge vertegenwoordiger voor het GBVB. Zijn aanstelling is een belangrijke beslissing: ze maakt het buitenlands beleid van de Unie doeltreffender en geeft er meer zichtbaarheid aan. Nu wordt deze functie uitgeoefend door Javier Solana.

Op het gebied van de militaire samenwerking werden reeds belangrijke stappen vooruit gezet. Zo heeft men Europese “Battle Groups” en het Europees Agentschap voor Defensie opgericht. België heeft hierin overigens een pioniersrol gespeeld. Onze Belgische matrozen oefenen reeds jaren op Nederlandse onderzeeërs… nog vóór de oprichting van een Europese defensie.

MEER HUMANITAIRE ACTIES Overal in de wereld zijn er steeds meer crisishaarden. Om deze problemen aan te pakken breidde Europa zijn noodhulp en zijn wederopbouwactiviteiten aanzienlijk uit, door samen te werken met internationale organisaties zoals de Verenigde Naties, het Rode Kruis en de Rode Maan… We sommen hier enkele van die acties op: voor het handhaven van de stabiliteit

Europa laat zijn stem horen op het wereldtoneel (2)

in de Balkan is er in ondersteuning en opleiding van de politiediensten voorzien; er wordt noodhulp geboden aan Timor, dat verscheurd wordt door conflicten; Oeganda krijgt voedselen medische hulp; er wordt meegeholpen aan de wederopbouw van Zuidoost-Azië na de tsunami...

vrijheden. fundamentele vrijheden Ook al was er de laatste jaren een spectaculaire vooruitgang op het vlak van buitenlands beleid, toch moet nog een lange weg afgelegd worden. Maar voor elke lang weg moet een eerste stap gezet worden… en de Unie heeft al behoorlijke stappen gezet!

ONTWIKKELINGSSAMENWERKING VOOR DE ARMSTE LANDEN Het ontwikkelingsbeleid van de Unie streeft naar meer duurzame ontwikkeling om armoede te bestrijden in de ontwikkelingslanden, zodanig dat deze landen ook opgenomen worden in de wereldeconomie. Één van de oudste akkoorden op het vlak van ontwikkelingssamenwerking van de Unie is dat met de ACP-landen, de meestal arme landen uit Afrika, de Caraïben en de Stille Oceaan (Pacific in het Engels). Zo heeft de Unie de invoerrechten verlaagd voor producten uit de armste landen. Veel producten zijn zelfs invoerrechtenvrij, opdat die landen de kans zouden krijgen hun export de hoogte in te duwen. Soms investeert de EU rechtstreeks in minder ontwikkelde landen om mee te bouwen aan hun duurzame groei. Om hen meer te betrekken in de wereldeconomie tracht Europa handelsakkoorden te sluiten met die landen en hen te motiveren opdat ze ook onder elkaar akkoorden zouden sluiten. De economische en sociale doelstellingen van deze samenwerking worden aangevuld met een politieke doelstelling: bijdragen tot de versterking van de democratie en de rechtstaat, de mensenrechten en de

GOED OM WETEN! ECHO is het Bureau voor Humanitaire Hulp van de Unie, in het leven geroepen in 1992, om noodhulp te kunnen bieden over heel de wereld.

?

De eerste missies van de Unie in het kader van het EVDB werden in de Balkan uitgevoerd. In 1997 hebben meer dan 100 landen het Verdrag over het Verbod op Antipersoonsmijnen getekend. De Europese Unie engageert zich in deze strijd en besteedt er aanzienlijke sommen van haar budget aan.

http://europa.eu/ http://www.diplomatie.be/

Op weg naar een Europese Grondwet? bereiden, werd een Europese Conventie bijeengeroepen. Dit discussieforum was samengesteld uit vertegenwoordigers van regeringen, nationale parlementen van de lidstaten en kandidaat-lidstaten, het Europees Parlement en de Europese Commissie en ten slotte ook van de burgermaatschappij. De Belgische ex-premier Jean-Luc Dehaene werd vice-voorzitter en de Franse ex-president Valéry Giscard d’Estaing voorzitter van deze Europese Conventie. In juli 2003 keurde ze het Ontwerp van Verdrag tot Vaststelling van een Grondwet voor Europa goed.

Bij haar oprichting in de jaren vijftig telde de Europese Gemeenschap zes lidstaten en had ze voornamelijk economische doelstellingen. Vandaag is haar actieveld aanzienlijk groter. Zo een succes vraagt om een aanpassing: een Unie van 27 landen in 2007, binnenkort zelfs meer, die meerdere en bredere bevoegdheden heeft, kan immers niet werken zoals een Gemeenschap van 6 lidstaten met beperkte doelstellingen. De ontwerptekst van de Grondwet zorgt ervoor dat de Unie zich kan aanpassen aan haar eigen evolutie en aan de ontwikkelingen in heel de wereld. Met de Grondwet zullen de Europese instellingen – die vaak onbereikbaar en bureaucratisch lijken – beter kunnen antwoorden op de dagelijkse zorgen van de burgers. WAAR KOMT DE EUROPESE GRONDWET VANDAAN? België oefende het voorzitterschap van de Europese Unie uit van juli 2001 tot december 2001. Onder het Belgische voorzitterschap werd de Verklaring van Laken goedgekeurd, die de weg vrijmaakte voor de Europese Grondwet. Men moest immers verder gaan dan eenvoudige wijzigingen in de bestaande verdragen, die een kijk op het geheel belemmeren. De volledige basis van de Europese constructie moest herzien worden. Het was de bedoeling met een tekst voor de dag te komen – de Europese Grondwet – die duidelijkheid schept in de doelstellingen en spelregels van de Unie. Om de herziening van de verdragen voor te

DEBAT IN DE KLAS… Indien jij je mening mocht geven over de Grondwet, zou je voor of tegen stemmen?

Daarna werd dit ontwerp van de Europese Grondwet goedgekeurd door de staats- en regeringsleiders tijdens een intergouvernementele conferentie in juni 2004. Het werd ondertekend in Rome op 29 oktober 2004 bij een officiële plechtigheid, maar moet nu nog door de lidstaten geratificeerd worden. De Grondwet is echter nog niet in werking getreden. Dat gebeurt pas nadat alle lidstaten de tekst volgens hun eigen nationale grondwettelijke bepalingen goedkeuren. In België vond de goedkeuring plaats in de verschillende parlementen. De volksraadplegingen in Frankrijk en Nederland hebben de ontwerptekst van de Grondwet verworpen. Daarom hebben de Europese leiders besloten een reflectieperiode in te lassen, om het vertrouwen van de burger in de EU te herstellen.

<

Op weg naar een Europese Grondwet? (2)

<

DE MEERWAARDE VAN DE EUROPESE GRONDWET De Europese Grondwet wil de Unie meer democratisch, transparant en doeltreffend maken. In een notendop:

Een meer democratische Unie • De Unie moet het Handvest van de Grondrechten respecteren, dat nu integraal deel uitmaakt van de Europese Grondwet. • De macht van het Europees Parlement, waarvan de leden door hun bevolking verkozen zijn, wordt aanzienlijk uitgebreid. • Het recht op volksinitiatief stelt de burgers in staat om wetgevende initiatieven voor te stellen door middel van een petitie die minstens door een miljoen burgers wordt ondertekend. • De Unie moet regelmatig in dialoog treden met de burgermaatschappij. • Het Hof van Justitie van de Unie (Luxemburg) oefent meer controle uit op de wettelijkheid van de handelingen van de Europese Unie.

Een meer doeltreffende Unie • De Grondwet maakt de instellingen meer doeltreffend en geeft hun meer samenhang. Op termijn zal het aantal Europese commissarissen afnemen. Een enkele Europese minister van Buitenlandse Zaken zal in naam van de EU spreken op het wereldtoneel. • De besluitvorming binnen de Unie wordt vereenvoudigd. Het zal mogelijk zijn meer beslissingen te nemen bij gekwalificeerde meerderheid dan bij unanimiteit, waardoor men kan vermijden dat beslissingen geblok keerd worden door één land. • De Unie stelt nieuwe doelstellingen voorop en trekt nieuwe middelen uit voor haar beleid, in het bijzonder op het gebied van justitie, binnenlandse veiligheid en buitenlandse betrekkingen.

Een transparantere Unie • De Unie steunt op een uniek grondwettelijk verdrag dat de oude verdragen vervangt. • De Grondwet stelt duidelijk wie verantwoordelijk is, de Unie of de lidstaten, voor welk domein. • Niet alleen het Europees Parlement zal vanaf nu de wetten publiek goedkeuren, maar ook de Raad. • De Grondwet vermindert en vereenvoudigt het aantal instrumenten waarover de Unie beschikt om haar bevoegdheden uit te oefenen. GOED OM WETEN! De echte naam van de Europese Grondwet is Verdrag tot Vaststelling van een Grondwet voor Europa. De Europese Grondwet telt 448 artikels en is ingedeeld in 4 delen. De nummering gebeurt telkens aan de hand van 2 cijfers. Het eerste is een Romeins cijfer dat verwijst naar één van de vier delen van de Grondwet. Het tweede verwijst naar het artikel, doorlopend genummerd van 1 tot 448. Zo is I – 8 het 8ste artikel in deel I van de Grondwet. Dit artikel beschrijft de symbolen van de Unie: de vlag, de Ode aan de Vreugde van Beethoven, het devies “Verenigd in verscheidenheid”, de munteenheid, enz.

?

http://europa.eu/ http://www.diplomatie.be/

WEGWIJS IN EUROPA IS EEN UITGAVE VAN DE FEDERALE OVERHEIDSDIENST BUITENLANDSE ZAKEN, BUITENLANDSE HANDEL EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING. COÖRDINATIE EN REDACTIE: ANN BRUSSEEL EN CAROLINE HUYNEN BEGELEIDINGSCOMITÉ: LIEKE BIESEMANS, XAVIER DEMOULIN, YANNICK MINSIER, HERVÉ PARMENTIER, IVO SCHALBROECK, MARC VANHEUKELEN, BÉNÉDICTE ANDRIES EN JACQUELINE DE HANSCUTTER COMMUNICATIE: MARIE-CHRISTINE CARNIER VERTALING: ANN BRUSSEEL EN YANNICK SCHEPENS CONCEPT & REALISATIE © 2006 GAGA FOTO’S © 2006 EUROPESE GEMEENSCHAP KAART © 2006 CARTO UITGEVERIJ DRUK © 2006 NOUVELLES IMPRIMERIES HAVAUX VERSPREIDING FOD BUITENLANDSE ZAKEN, BUITENLANDSE HANDEL EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING WWW.DIPLOMATIE.BE EUROPE DIRECT IN BELGIË EN IN UW PROVINCIE WWW.EUROPE-DIRECT.BE VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: JAN GRAULS, KARMELIETENSTRAAT 15, 1000 BRUSSEL WETTELIJK DEPOT: 0218/2006/22