weg Musica Sacra Maastricht kunstenfestival magazine t muziek t dans t theater t performance t film t beeldende kunst sept 2015 donderdag 17

Musica Sacra Maastricht kunstenfestival t muziek t dans t theater t performance t film t beeldende kunst

magazine

de weg

t Musica Sacra Maastricht 2015 | 1

donderdag

17

vrijdag

18

zaterdag

19

zondag

20

sept 2015

2


t Inhoud artikelen t Welkom! • Fons Dejong

5

t Kleine bespiegeling bij de weg • Jos Leussink

9

t De macht van de steppe • Michel Krielaars

11

t The Road · ‘voettocht’ door het muzikale universum van Frederic Rzewski • Wenneke Savenije

12

t Approaching Nowhere · een expositie van Theo Derksen • Pool Andries

19

t Niet de triomf maar de strijd · Joost Vrouenraets danst van Heerlen naar Maastricht • Annette Embrechts 24 t ‘De weg’ van Christine D’haen • Paul Claes

28

t Roadmovies en de verbeelding van de zwerftocht • David Deprez

30

t Pellegrino & de kunst van het eten

34

DE WEG

Onder de Boom van de verlichting zat Siddha¯rta, toen de schande ontsluierd was van ouderdom, van ziekte, en van dood. ¯ tman zag hij, elk mens voorbij; het Licht A ging schemeren in een ledig vergezicht, een glimlach lichaamloos achter het Rad.

columns t Kunst als omweg • Wim Daniëls

7

t Anton • Jelle Brandt Corstius

17

t De smalle weg • Antoine Bodar

23

t Fietsen naar Ithaka • Lex Bohlmeijer

33

overig t Festivalmaaltijden

6

t Uw bezoek aan Maastricht

6

t Steun Musica Sacra Maastricht

10

t Musica MAX Café

32

t Opnamen Omroep MAX

32

t Festivallocaties

58

t Colofon

58

t Plattegrond

59

festivalprogramma t donderdag

38

t vrijdag

39

t zaterdag

43

t zondag

48

t flankerende programmering

53

t educatie

57

4

publiek bij The Planets van Gustav Holst door organist Marcel Verheggen Sint Servaasbasiliek, Musica Sacra Maastricht 2014 © Studio 305


Welkom! Welkom! Dat heten we u van harte bij deze nieuwe editie van Musica Sacra Maastricht met De Weg als verbindend thema in de programmering. Maar zover is het nog niet, want op het moment dat u dit leest, bent u denk ik nog ergens anders. Misschien onderweg, wellicht thuis. ‘Welkom’. Wat mij opvalt, is dat die wens in het Nederlands in de tegenwoordige tijd staat; als het ware een handeling uitdrukt. Net als in het Engels en het Duits bijvoorbeeld. Terwijl diezelfde uitroep in Zuid-Europa in de voltooid verleden tijd wordt geuit: benvenuto, bienvenue, bienvenida. Zegt dat iets over een verschil tussen Germaanse en Latijnse cultuur in de appre ciatie van het actieve in het leven, van beweging en dynamiek, van ondernemen en presteren, versus het beoefenen van rust, in het moment zijn en genieten van het mooie van het leven? Hoe het ook zij, aan het einde van elke etappe die ik aflegde op mijn voetreis van Maastricht naar Santiago de Compostela, heette het telkens bienvenue of bienvenida. Je was er dan ook gekomen. Elke dag, dag na dag, verder en verder, week na week, maandenlang. Met blaren en al. En – jawel, het cliché bestaat niet voor niets – gelouterd, zoals de hele onderneming de pelgrim in zichzelf doet keren. Je bent passant en slaat gade, participeert nergens en zit al snel met jezelf opgezadeld. Dan wil het wel met de introspectie. Zozeer dat de heimwee mij overmande en ik ternauwernood de roep van de apostel kon blijven volgen. Ik hoop van harte dat ons festival, inmiddels toe aan zijn 33ste editie, eenzelfde lokroep voor u mag hebben. Zoals de pelgrims vanuit alle windstreken samenkomen bij een sacrale plaats, zo hopen we kunstliefhebbers te verleiden om van 17 tot en met 20 september in Musica Sacra Maastricht bijeen te komen met topkunstenaars uit vele landen. Voor bijvoorbeeld The Road van Frederic Rzewski door de Belgische pianist Daan Vandewalle, of voor mappamondo van Richard Rijnvos door het Nederlandse Ives Ensemble, of voor het Duitse Dialodia of Ordo Virtutum, voor het Italiaanse Concerto Romano of de Portugese fadozangeres Joana Amendoeira. Of voor Kafka-Fragmente van György Kurtág door Tony Arnold en Movses Pogossian uit de Verenigde Staten, voor de Italiaanse pianiste Gloria Campaner of voor het Koninklijk Conservatorium Den Haag. Of voor het Nomos Quartett, Studium Chorale, Gotra Ballet, Cinquecento, Project Sally, Philharmonie Zuidnederland, Oxalys en vele anderen. We hopen dat de concerten, film-, theater- en dansvoorstellingen en installaties uw gedroomde etappes zullen zijn naar het slotconcert. De Weg is dan bijna voltooid en net als op de Monte do Gozo, met Santiago de Compostela in het zicht, stellen we met verdriet vast dat de reis te snel voorbij ging. Maar zover is het nog niet! Het avontuur moet immers nog beginnen! Benieuwd wat u te wachten staat? U vindt het allemaal beschreven in dit festivalmagazine. Geïnspireerd geraakt? Wel? Kom! Met vriendelijke groeten, namens de festivalcommissie, Fons Dejong projectleider

Vertrek van Fons Dejong naar Santiago de Compostela, eerste stem pel op de pelgrimskaart wordt geplaatst door dr. Alphons Kurris.

6

t Festivalmaaltijden Tijdens een druk festival is het fijn om lekker en makkelijk te kunnen eten. Dat kan in het souterrain van Theater aan het Vrijthof, festivalhart van Musica Sacra. Van vrijdag t/m zondag kunt u bij ons eten voor € 25. U krijgt hiervoor een afwisselende, gezonde maaltijd, eventueel vegetarisch, inclusief een drankje en een kop koffie. En u luistert meteen mee naar ons Musica MAX Café. Wilt u mee-eten? Bestel dan tijdig uw maaltijdvoucher bij het boeken van uw kaartjes, zodat wij rekening kunnen houden met uw komst. Beslist u op de dag zelf? Dan loopt u de kans dat we wegens succes uitverkocht zijn. • vrijdag, zaterdag en zondag 18.00-20.00 uur | € 25 | theater aan het vrijthof, souterrain • Vouchers kunt u per dag kopen via www.musicasacramaastricht.nl

Musica Sacra Maastricht 2014 © Studio 305

t Uw bezoek aan Maastricht Musica Sacra Maastricht speelt zich af verspreid door de hele stad, op, in en om prachtige historische locaties. Het festivalprogramma en de stad Maastricht zelf vormen alle aanleiding voor een bezoek van meerdere dagen. Daarvoor zijn er vele overnachtingsmogelijkheden. Van B&B’s tot luxe hotels en kampeerboerderijen. Via www.vvvmaastricht.nl ziet u het aanbod, de beschikbaarheid is altijd actueel. Tijdens uw bezoek kunt u de mobiele website maastrichtmap.nl gebruiken, geschikt voor smartphone met gps. Deze biedt vele wetenswaardigheden over de stad Maastricht. Toeristische informatie is te vinden via de categorieën cultuur, shoppen, slapen, uitgaan, etc. Zicht op Maastricht leidt naar historische informatie. Parkeerlocaties en overige voorzieningen vindt u onder Praktische informatie.

column


Wim Daniëls is schrijver, taalkundige en toneelspeler. Hij was vaste gast bij het programma Pauw & Witteman en vele jaren columnist bij Spijkers met Koppen. Eind augustus 2015 verschijnt zijn nieuwe boek Blits!, over de taal van de jaren zestig.

© Heidi Wils

Kunst als omweg

W

e kennen in de taal tientallen wegen: de achtbaansweg, de binnenweg, de bosweg, de dorpsweg, de kronkelweg, de overweg, de parallelweg, de rondweg, de sluipweg, de uitvalsweg, de zijweg, enzovoort. En dan heb je nog de andersoortige wegen, zoals de luchtweg en de lijdensweg. Bovendien kun je ook nog spreken van ruwweg, domweg en leukweg. Het mooiste woord voor ‘weg’ vind ik ‘via’. ‘Via’ is Latijn voor ‘weg’. In Italië – waar het Latijn ooit de moedertaal van velen was – heten veel straten ook ‘Via’, zoals de Via Roma, de aankomststraat in de wielerklassieker Milaan-San Remo. In het Nederlands gebruiken we ‘via’ ook volop. ‘Dan kun je het beste via Maastricht rijden’, zeggen we bijvoorbeeld. We kennen zelfs het dubbele ‘via’: via via. Meestal zijn er dan tussenpersonen aan te pas gekomen: ‘Via via heb ik gehoord dat …’ Niet het mooiste woord maar de mooiste weg vind ik de omweg, de weg die niet rechtstreeks naar de bestemming leidt, maar via de route langs het natuurpark of via de kustweg, zodat je de zee nog even ziet. Vladimir Nabokov schreef een boek getiteld Een lach in het donker. Op bladzijde 1 ervan staat: ‘Er was eens een man, Albinus genaamd, die in Duitsland woonde, in Berlijn. Hij was rijk, respectabel, gelukkig; op een dag liet hij zijn vrouw in de steek voor een jonge maîtresse; hij had lief; werd niet liefgehad; en zijn leven eindigde rampzalig. Dat is het hele verhaal en we zouden het er verder bij hebben kunnen laten, als aan het vertellen ervan geen profijt en plezier verbonden was; en hoewel een grafzerk ruimschoots groot genoeg is om, ingebonden in mos, de verkorte versie van een mensenleven te bevatten, zijn details altijd welkom.’ De kunst biedt de details, de omweg. Muziek, theater, literatuur en de andere kunstvormen, ze bieden niet de samenvatting, maar de langere versie, inderdaad omdat er profijt en vooral plezier mee verbonden is; inzicht ook vaak. Musica Sacra Maastricht is het festival van de omweg. En dat is juist de weg waardoor je niet zelden rechtstreeks wordt geroerd. t

8


Kleine bespiegeling bij de weg De route is voor iedereen een andere, maar van de wieg tot het graf gaan we allemaal. Op de weg daartussen pogen we binnen de beperkingen van omstandigheden, van aanleg en van kansen en tegenslagen zelf stappen te zetten, onze richting te bepalen of bij te sturen. Daarbij moeten we direct erkennen dat we het maar gedeeltelijk in de hand hebben en dat het overzicht ons ontbreekt. Zo stuur- en maakbaar als onze hypermateriële en even dominant rationele omgeving suggereert, is ons leven niet. Symbolisch wordt onze gang door het leven wel voorgesteld als een tastend en zoekend gaan door een doolhof, of door een labyrint waarvan, voor wie volhardt op het kronkelige smalle pad, het eindpunt niet gemist kan worden. Maar weten we wat we er zoeken of wat er ons wacht? De pelgrim, welgemoed en doelgericht op pad, zal dikwijls erkennen dat, eerder dan het bereiken van de heilige plaats of het onderweg zijn, de grote winst ligt in het groeiend inzicht door de confrontatie met zichzelf. De contemplatieve kloosterling hoeft er de deur niet voor uit. Hij of zij ‘breekt dagelijks op’ om tijdens zijn innerlijke reis van gebed en meditatie ‘op zoek te gaan naar iets groters’, dat hem- of haarzelf overstijgt 1. Met ons verstand kunnen we dat niet helemaal behappen, omdat het in laatste instantie gaat om de onuitsprekelijke kant van de dingen, om een onkenbare bron, waarvan een sterke intuïtie ons zegt dat die er is en waarvan we alleen een glimp opvangen door ‘een zien dat voorafgaat aan het denken’ 2. Bij zo veel onzekerheid kijken we reikhalzend uit naar wie of wat ons de hand kan reiken. Musica Sacra heeft geprobeerd om wat bakens uit te zetten. Ze zijn met zorg gekozen, in de overtuiging dat kunstenaars bij uitstek onze gidsen kunnen zijn. Zíj zijn het die onbewezen maar aangevoelde waarheden en inzichten ‘zonder theoretische omweg tot een existentiële beleving kunnen maken’ 3. Maar ga er niet van uit dat hun werk ons als gebraden duiven in de mond vliegt, want ‘Kunst eist toewijding, van makers zowel als van beschouwers. Alleen wie zich aandachtig op een kunstwerk richt kan tot de ervaring doordringen waar het toegang toe geeft’ 4. Dat is precies wat Musica Sacra onder actieve deelname wil verstaan. Gordt u dus aan! Ga uw parcours. Maak de evenementen die u bezoekt tot stapstenen in de bedding van het festival, en als het kan tot lichtpunten op uw weg door het leven. Jos Leussink adviseur programmacommissie

3 4 1 2

Notker Wolf O.S.B. · Wohin pilgern wir? Alte Wege und neue Ziele (2009) Jan Bor · Mondriaan Filosoof (2013) Wil van den Bercken · Geloven tegen beter weten in (2015) Peter Adriaansz e.a. · Manifest voor een nieuw kunstbegrip · www.earreader.nl (2011)

In het Bergportaal van de Sint Servaasbasiliek bevindt zich een groot tegellabyrint, door architect Pierre Cuypers ontworpen en in 1888 aangelegd. Vanaf de ingang reist de pelgrim langs de steden Constantinopel, Rome, Keulen en Aken naar het hemels Jeruzalem, dat in het midden is afgebeeld. (foto Paul Mellaart)

10

t Steun Musica Sacra Maastricht

Word Vriend van festival Musica Sacra Maastricht en geniet vele voordelen. Voor editie 2015 kunt u kiezen uit drie mogelijkheden:

Platina Vriend: c 160

• 20% korting op 2 avondconcerten* voor 2 personen • 20% korting op 2 concerten** van Theater aan het Vrijthof voor 2 personen • 10% korting op geselecteerd aantal cd’s van Boekhandel Dominicanen tijdens het festival • gereserveerde plaatsen bij diverse concerten • vriendenmoment op zondag 20 september om 10.30 uur in Theater aan het Vrijthof • programmatoelichtingen van alle voorstellingen in een mooie bundel***

Gouden Vriend: c 80

• 15% korting op 2 avondconcerten* voor 2 personen • 20% korting op één concert** van Theater aan het Vrijthof voor 2 personen • 10% korting op geselecteerd aantal cd’s van Boekhandel Dominicanen tijdens het festival • gereserveerde plaatsen bij diverse concerten • vriendenmoment op zondag 20 september om 10.30 uur in Theater aan het Vrijthof

Zilveren Vriend: c 40

• 10% korting op 2 avondconcerten* voor 2 personen • 10% korting op geselecteerd aantal cd’s van Boekhandel Dominicanen tijdens het festival • gereserveerde plaatsen bij diverse concerten • vriendenmoment op zondag 20 september om 10.30 uur in Theater aan het Vrijthof

* Keuze uit • do 17 sept 2015, 20.00u | sint janskerk Rzewski The Road (Part I - IV) • vr 18 sept 2015, 20.00u | theater a/h vrijthof Philharmonie Zuidnederland • za 19 sept 2015, 20.00u | olv basiliek Concerto Romano • zo 20 sept 2015, 20.00u | olv basiliek Slotconcert Música Temprana ** Keuze uit • do 21 jan 2016, 20.30u | ainsi Rzewski The Road (Part V & VI) door Keiko Shichijo • do 19 mei 2016, 20.30u | ainsi Rzewski The Road (Part VII) door Frederic Rzewski *** Tijdens het festival af te halen bij de UITbalie

Geven via de Geefwet Sinds 2012 is de Geefwet van kracht. Voor een gift aan een culturele ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling), zoals de Stichting Musica Sacra, kunt u een kwart meer van uw belastbaar inkomen aftrekken dan u eigenlijk geschonken heeft. Wilt u meer weten én ons festival steunen? Alle informatie staat op www.musicasacramaastricht.nl/steun.


De macht van de steppe Michel Krielaars is chef Boeken van NRC Handelsblad en was vele jaren Rusland-correspondent. Hij schreef diverse romans. In 2014 verscheen Het brilletje van Tsjechov - Reizen door Rusland, waarvoor hij in mei van dit jaar de VPRO Bob den Uyl-prijs heeft ontvangen. Onderstaande tekst is een korte voorbeschouwing op het festivalthema, in aanloop naar de lezing die Michel Krielaars tijdens het festival zal geven.

door Michel Krielaars

I

n Tsjechovs lange verhaal De Steppe uit 1888 reist het negenjarige jongetje Jegoerotsjka per brik van het Zuid-Russische Taganrog naar Kiev, een afstand van ruim 855 kilometer. Het is hartje zomer. In dat door een koetsier gemende rijtuig zitten ook zijn oom, de wolhandelaar Ivan Koezmitsjov, en een priester, vader Christofor. Oom Ivan moet Jegoerotsjka naar de grote stad brengen, waar het ventje toelatingsexamen moet doen voor het gymnasium. Tijdens die reis ontmoeten ze een doorsnede van de mensheid: een verbitterde jood, een Poolse gravin, opstandige en onderdanige boeren, vrachtrijders, noem ze maar op. Behalve bij Nikolaj Gogol, de koning van de Oekraïense steppe, krijg je nergens in de klassieke Russische literatuur een betere indruk van het gewone Rusland dan in dit overrompelende verhaal. En dan heb ik het niet alleen over de mensen die Jegoerotsjka onderweg tegenkomt, maar ook over het landschap dat hij doorkruist en de talloze geuren en kleuren die hij voor het eerst in zijn leven waarneemt. De steppe met al haar sensaties is voor Jegoerotsjka een grenzeloze en onontkoombare ruimte waar de tijd stilstaat. En daarin lijkt ze op Rusland zelf, toen en nu. Iedereen wordt er gek van en probeert er tevergeefs aan te ontkomen. Zelfs de lucht beweegt niet, wat blijkt als Jegoerotsjka op een ochtend tijdens de reis wakker wordt. En dan schrijft Tsjechov: ‘Maar niets leek zo weinig op gisteren als de weg. In plaats van de weg strekte zich iets ongewoon breeds, weids en reusachtigs over de steppe uit; het was een grijze, goed gebaande en met stof bedekte strook als alle wegen, maar dan tientallen meters breed.’ Zo’n confrontatie met de almachtige natuur, waarin je zelf slechts een onbeduidend wezen bent, kun je overal op het Russische platteland hebben. De wegen zijn er vaak oneindig lang, de omringende landschappen onmetelijk weids, en de mensen schaars. Vooral in Siberië kun je dagenlang alsmaar rechtdoor rijden, zonder iemand tegen te komen. Het mooie aan De Steppe is dat de natuur er behalve als wreed ook als broos en soms zelfs als deprimerend wordt beschreven. En dan zijn er nog het dreigende onweer, dat in de vlakte iedereen kwetsbaar maakt, en de luchten, al dan niet met hun veegwolken en ’s nachts met hun heldere sterrenhemel. Tsjechov beschrijft het als volgt: ‘De heuvels verzonken nog altijd in de paarse verte en je zag niet waar ze ophielden; onkruid en keien flitsten langs, gemaaide akkers zoefden voorbij, en met bezadigde vleugelslagen vlogen boven de steppe nog steeds dezelfde kauwen en de wouw. De lucht werd maar stropiger in de hitte en de stilte, de deemoedige natuur verstarde in stilzwijgen… Geen wind, geen pittig, fris geluid, geen wolkje.’ Wanneer er onder die luchten ook nog muziek wordt gemaakt, komt de weemoed al gauw om de hoek kijken. Niet stiekem, maar brutaal, alsof hij je met je neus op de betrekkelijkheid van je eigen bestaan wil drukken. En misschien ligt daarin wel de kern van de diepe mystieke gevoelens, die je bij Russen, die niet in een stad maar op het platteland wonen, soms kunt tegenkomen en die hen ontelbare malen doet buigen uit vrees voor hun Heer. t

Michel Krielaars © Annaleen Louwes

Festivallezing door Michel Krielaars, vrijdag 18 september 13.30 uur, theater aan het vrijthof, souterrain, zie p.39

12

The Road ‘voettocht’ door het muzikale universum van Frederic Rzewski

door Wenneke Savenije

‘Elke reis van duizend mijl begint met een eerste stap’, aldus Lao Tze, Chinees filosoof uit de zesde eeuw voor Christus en een van de stichters van het Taoïsme. Zijn boek Tao Te Ching – vertaald als ‘De weg van de hemel’, ‘De weg en de wegganger’ en ‘De weg van het leven’ – wordt beschouwd als een van de meest diepzinnige boeken die ooit geschreven zijn. Het begrip Tao staat voor ‘het doorgaande pad van deelneming en ontdekking’. Hoe vindt een mens volgens Lao Tze de waarheid? Door mee te gaan met de stroom van het leven, in de verlichte wetenschap dat niets op deze aarde bestendig is. Zo ook begint elk muziekstuk met een eerste noot, die overvloeit in volgende noten, totdat aan het muzikale traject een einde komt. Muziek is leven en sterven in klank. In zijn extreem lange, achtdelige cyclus The Road (1995-2003) voor piano solo slaat Frederic Rzewski verras sende muzikale wegen in door een voortdurend wisselend landschap, waarin zo ongeveer alle stijlen van de afgelopen 100 jaar de revue passeren. Van Debussy tot Schönberg, van Satie tot Messiaen, van jazz tot blues, aangevuld met fluiten, stampen, het nabootsen van dierengeluiden, rinkelende belletjes en Russische citaten van Gogol. Het moge duidelijk zijn: wie zich overgeeft aan de bonte stroom van The Road maakt een unieke ‘voettocht’ door Rzewski’s muzikale universum.

D

e eerste mens was een wandelaar die zich op twee voeten over de aarde voortbewoog. Onderweg plukte hij bessen en dronk hij uit riviertjes om in leven te blijven. Lopen is misschien wel de oudste menselijke activiteit. De holenbeer moest achtervolgd worden, voordat onze voorouders hem konden roosteren op het vuur. Lopen is leven in het levensritme van de oermens. Tijdens de Middeleeuwen gaven de pelgrimstochten en kruistochten een extra dimensie aan het wandelen. Zoals de mohammedaanse traditie nog altijd van haar gelovigen eist dat ze, in navolging van de profeet Mohammed, tenminste één keer in hun leven te voet naar Mekka reizen, zo kende ook het christendom in de eerste duizend jaar van haar bestaan drie heilige routes, waarmee een reeks zegeningen en aflaten te verdienen viel. Pelgrimsroute De eerste route leidde naar het graf van Petrus in Rome, de tweede naar het Heilige Graf van Christus in Jeruzalem en de derde voerde naar het stoffelijk overschot van de apostel Jakobus, begraven in Spanje op de plek waar een herder een felle ster zag schitteren boven een akker. Volgens de legende trokken Sint Jakob (in het Spaans San Tiago) en de Heilige Maagd Maria daar na de dood van Christus rond om het evangelie te verkondigen en de volkeren te bekeren. De plek werd bekend als Compostela (veld van de ster) en al gauw verrees er een kathedraal die gelovigen uit de hele we reld zou aantrekken. Nog altijd lopen mensen de 700 kilometer lange pelgrimsroute van het Franse SaintJean-Pied-de-Port naar Santiago de Compostela, in de voetsporen van illustere voorgangers als Karel de Grote, Franciscus van Assisi, Isabella van Castilië en paus Johannes XXIII.


Voor de Aboriginals uit Australië was lopen door het ruige landschap een spirituele aangelegenheid. Ze doorkruisten een Droomland schap, waarin elke steen, elke boom en ieder dier herinnerde aan de voorouders. De Abori ginals zongen liederen tijdens het wandelen (songlines). De tekst van die liederen beschreef het landschap en de mythische beteke nissen ervan, maar gaf ook aan hoe ze moesten lopen. Ze konden niet geloven dat het land al bestond voordat ze het konden zien en zingen. Bestaan is waargenomen worden. Wandelen was voor de Aboriginals een manier om het landschap te lezen, het landschap waar in ieder ook zijn individuele weg kreeg toebedeeld. Alle communicatie verliep via zingen, het landschap was voor hen een netwerk van lijnen en zangsporen. De Aboriginals namen geen voorraden mee, ze plantten geen gewas sen en ze oogstten niets. Ze zongen zich een weg door de gloeiend hete Australische binnenlanden, in de wetenschap dat ze elke dag opnieuw de kleine zegeningen van het universum zouden ontvangen.

Kata Tjuka (Mount Olga) in Centraal-Australië

Basisritme Ooit was zingen een vorm van overdracht, bedoeld om tekst beter te kunnen onthouden. In tijden waarin er nog geen schrift, laat staan muzieknotatie bestond, gaf zingen toon en betekenis aan de tekst. Het opnemen van de betekenissen en de verhalen van het landschap, wordt ook mogelijk gemaakt door de cadans van het wandelen: het fysieke ritme van de wandelbeweging, de ademhaling en de hartslag. Net als bij zingen en muziek maken, is het ritme van het wandelen het basisritme waaromheen de melodie ontstaat. De melodie is het verhaal dat de wandelaar in het landschap leest. Tijdens het doorkruisen van de velden begint menig wandelaar spontaan te zingen.

‘Tijdens de wandeling valt alles op zijn plaats, de orde is volmaakt, niets van buitenaf kan deze orde verstoren, de wandelaar heerst over zijn universum.’ Arnon Grunberg

In onze hectische moderne wereld, waarin het wankelende kapitalisme ons massaal allerlei producten door de strot duwt die wij gretig maar ook met toenemende weerzin tot ons nemen, staat reizen meestal gelijk aan het struikelen over de tijd. Zó snel verplaatsen wij ons per vlieg tuig, per trein of per auto, dat ons lichaam het nauwelijks bij kan houden en onze geest zich verdiept in gehaast maar verdoofd ‘tot rust’ komen in den vreemde. Alleen wie kiest voor ouderwetse wandelroutes, kan ontkomen aan de hectiek van het toerisme en ontsnappen aan de jachtigheid van het moderne bestaan. ‘Tijdens de wandeling valt alles op zijn plaats, de orde is volmaakt, niets van buitenaf kan deze orde verstoren, de wandelaar heerst over zijn universum’, schreef Arnold Grunberg in NRC Handelsblad. Nietzsche wandelde zes uur per dag om inspiratie op te doen en de Deense filosoof Kierkegaard ontdekte dat verdriet verdreven kan worden met een fikse wandeling. De overgave aan wat je op je pad kan tegenkomen, maakt volgens Thich Nhat Hanh, de Vietnamese goeroe van de mindfullness, nederig en devoot: ‘Als we werkelijk bewust aanwezig zijn, terwijl we over het pad naar het dorp lopen, zullen we iedere stap als een oneindig wonder beschouwen en vreugde zal zich als een bloem in ons hart ontvouwen, zodat we de wereld� van-de-werkelijkheid kunnen binnengaan.’

14 | The Road, ‘voettocht’ door het muzikale universum van Frederic Rzewski

Scheppingsverhaal Het bijzondere van het wandelritme is dat er een tussenruimte ontstaat, een stilte of rustpunt in het midden van de beweging. Je kunt ook zeggen dat het wandelritme een manier is om de stilte, de leegte af te bakenen en vorm te geven. In en vanuit die leegte ontstaan de betekenissen: de melodie en de verhalen. Wandelen beweegt zich als vanzelf naar deze leegte. Maar hoe sneller het ritme, hoe meer de stilte verdwijnt. Tenslotte is het ritme van een verbrandingsmotor alleen nog maar lawaai geworden, waarmee het landschap ver vuild wordt. Het landschap is letterlijk mond dood gemaakt. Een wandelaar die de leegte toelaat en verwelkomt, begint aan zijn eigen scheppingsverhaal. Zijn aarde is 'woest en ledig'. Slechts door te wandelen kan de woestheid vorm krijgen en zinvol worden. Het landschap kan

The Road - Part I: Turns - Mile 7

Volgens de wandelende filosoof Nietzsche is muziek die niet oproept tot de verrukkingen van ‘het juiste lopen, schrijden en dansen’ eenvoudigweg geen muziek.

Frederic Rzewski - The Road Het concert op donderdag 17 september vormt het vertrekpunt van de integrale uitvoering van dit grootse werk, verdeeld over vier concerten. concert 1 Daan Vandewalle piano The Road - Part I, II, III & IV donderdag 17 september 2015 sint janskerk, 20.00-21.15 uur (zie p.38) concert 2 Keiko Shichijo piano The Road - Part V & VI donderdag 21 januari 2016 ainsi, 20.30 uur concert 3 Frederic Rzewski piano The Road - Part VII: Final Preparations donderdag 19 mei 2016 ainsi, 20.30 uur concert 4 De aankomst is bij de volgende editie van Musica Sacra Maastricht, september 2016. Bobby Mitchell piano The Road - Part VIII: The Big Day Arrives

erotische, duivelse of religieuze betekenissen krijgen. Zo kan de wandelaar moeiteloos transformeren in een pelgrim, een verliefde of een nomade. De woestijn van zijn leven en zijn relaties, van de technocratie en de bio-industrie, van asfalt en beton, van een aangetast en afgesloten landschap, kan door te wandelen zinvol worden en vruchtbaar. De wandelaar die op reis gaat in de leegte, is een zoeker. Hij probeert vanuit de leegte nieuwe betekenissen en verhalen te vinden. Hij probeert het Zinrijk te vinden en weet nooit zeker of het Zinrijk het eerste het beste café is, een ontroerend verhaal, de boer die eerst dreigde met een hooivork maar hem nu uitnodigt op de koffie, een plotselinge lichtval, een bloem, een toevallige ontmoeting, een gezichtsuitdrukking of een onverklaarbaar geluksgevoel. Het wandelritme past bij de natuurlijke tijdsbeleving van de mens. Wie één kan worden met zijn pas, kan één worden met de schepping. Nietzsche & Rzewski ‘Om de kwaliteit van muziek te beoordelen moet je vertrouwen hebben in de voet’, schreef Nietzsche in Zarathoestra: ‘Wanneer de voet tijdens het luisteren door de lust wordt gegrepen de maat aan te geven, zich op de aarde af te zetten om te springen, is dat een goed teken. Muziek is een uitnodiging tot lichtheid.’ Dat leidde ertoe dat Nietzsche geen goed woord over had voor de muziek van Wagner: ‘…die drukt de voet teneer, brengt hem in paniek, hij weet niet meer wat hij moet doen. Erger nog, hij wordt lusteloos, sleept zich met moeite voort, draait alle kanten op en is geïrriteerd.’ Volgens de wandelende filosoof is muziek die niet oproept tot de verrukkingen van ‘het juiste lopen, schrijden en dansen’ eenvoudigweg geen muziek. De achterliggende gedachte van Rzewski’s The Road zou Nietzsche zeker hebben aangestaan, want in dit urenlange pianowerk legt de componist vele mijlen af in ritmes en tempo’s die de voeten moeiteloos in beweging krijgen. De gehele cyclus is opgebouwd uit acht delen, waarvan er tijdens dit festival vier worden uitgevoerd. Deze vier delen zijn elk weer onderverdeeld in acht Miles. In het vervolg van de cyclus (van in totaal 64 Miles) staan tot de verbeelding sprekende titels als ‘Where are you running’, The Days Fly By’, ‘A walk in the Woods’, ‘Stop The War!’, ‘Castles in the Air’, ‘Back to Earth’ en ‘Coming and Going.’ De compositie doorkruist in menselijke maat talloze wegen, waarin Rzewski met humor en vitaliteit put uit de muzikale reiservaringen die hij al rondstruinend door heden en verleden


heeft opgedaan. De vier delen die Daan Vandewalle dit festival uitvoert, zijn gebaseerd op populaire songs: Turns op een protestlied tegen de atoombom, Tracks is een reeks variaties op de ‘railroad song’ 900 Miles, Tramps is opgebouwd uit een aantal marsen afkomstig uit het Amerikaanse leger, en Stops is geïnspireerd op Rzewski’s ademhaling en Gogols novelle De Neus.

In ‘The Road’ roept Rzewski een nomadische metafoor voor het leven zelf op, zoals de wandelaar dat onderweg ook kan ervaren.

Dat Rzewski zelf behalve componist ook een virtuoos pianist is, blijkt niet alleen uit de enerverende noten van zijn urenlange symbolische verkenning van The Road, maar ook uit de sardonische grappen waarmee hij de pianist en het publiek aan het lachen maakt: van kreunen en het nabootsen van dierengeluiden tot aan het schrapen met glasscherven over de zangbodem van de vleugel. De basismetafoor voor The Road is eenvoudig: een weg gaat door het landschap en wanneer de weg draait, verandert dat landschap totaal en onvoorspelbaar. In de woorden van Nietzsche: ‘Tijdens lange wandelingen is er altijd het moment waarop je een bergpas overtrekt en er zich een heel ander landschap aan je voordoet. Je moet je inspannen, naar boven gaan en dan draait je lichaam zich om en ziet aan zijn voeten de oneindigheid liggen, en na een bocht in de weg doet zich dan een metamorfose voor: een bergketen die in al zijn glorie lag te wachten.’ Door de voortdurende wisselingen van het perspectief, onthult het landschap zijn geheimen aan de wandelaar. Al wandelend ‘boven de wereld en de mensen’ schept de filosoof zijn werken in de buitenlucht en ervaart hij ‘tranen van geluk, zingend en wankelend, gegrepen door nieuw inzicht’. De heuvels zijn zijn draagbare schrijftafel, de zee is zijn koepelgewelf. Zo trekt ook Rzewski met al zijn voelsprieten op scherp over de onvoorspelbare wegen. In The Road roept hij een nomadische metafoor voor het leven zelf op, zoals de wandelaar dat onderweg ook kan ervaren: grillig, geconcen treerd of losgeslagen, vrolijk of melancholiek, weerbarstig of lieflijk en teder, altijd weer anders en voortdurend in beweging, doorweven met toevallige gebeurtenissen die ‘zo maar’ opduiken of weer verdwijnen. In de woorden van Rzewski: ‘Anything can happen at any given time, you simply don’t know.’ t

‘Anything can happen at any given time, you simply don’t know.’ Frederic Rzewski

Frederic Rzewski

16

Musica Sacra Maastricht

LIVE op NPO Radio 4 MAX Avondconcert

www.maxavondconcert.nl

column


Jelle Brandt Corstius is journalist, schrijver en programmamaker. Zijn grote passie is reizen, wat de basis vormt voor de boeken die hij schrijft en de tv-series die hij maakt. In 2010 en 2011 presenteerde hij het VPRO-programma Zomergasten. © Bob Bronshoff

Anton

M

instens een keer per reis, maar meestal vaker, vraag ik mij af: Waarom wonen hier in vredesnaam mensen? Het is mij overkomen in een heel gore Indiase provinciestad waar de stoep, de straat en de muren als openbaar toilet dienden, in een afgelegen nomadendorp in het noorden van Alaska waar het drie maanden donker is, en in Den Helder. Wat doen die mensen daar? Waarom gaan ze niet gewoon ergens anders wonen waar het schoner, warmer of gezelliger is? De laatste keer had ik die gedachte in het Polygon, een onheilspellende plek in het noorden van Kazachstan. Op het hoogtepunt van de koude oorlog testten de Sovjets hier hun bommen. 456 om precies te zijn. De plek hadden zij uitgekozen omdat het dunbevolkt was. Maar er woonden wel degelijk mensen, die niet werden geëvacueerd. Ze wisten niet wat dat waren, die grote paddestoelwolken. Nu is het gebied nog steeds hoogradioactief. Op de plek waar we stonden, mochten we maar een kwartier blijven. ‘Je kan hier beter niet plassen’, zei Anton. Voor het eerst in mijn leven vertelde iemand mij dat ik ergens beter niet kon plassen. De ouders van Anton konden zich de lichtflits en daarna de drukgolf van de bom herinneren. Hij liet zien waar de Sovjets een brug en een metrostation hadden neergezet om te zien wat daar na een bom van overblijft. En hij vertelde over de ‘biosector’ waar koeien, paarden, schapen en honden stonden waarop de effecten van de straling werd gemeten. Terwijl Anton zijn verhaal deed, tikte een geigerteller energiek op de achtergrond. Het was alweer tijd om onze plastic schoenen uit te trekken en het busje in te gaan, dat nog enige bescherming bood. In het busje vertelde Anton dat dit gebied – zo groot als Nederland – nog zo’n 25 duizend jaar radioactief zal blijven. Had hij dan nooit gedacht op een andere plek te wonen, vroeg ik hem. Polygon (Semipalatinsk-21) Hij was 28, sprak Engels, de wereld lag aan zijn voeten. Nee, was het resolute antwoord. ‘Hier wonen mijn vrienden, in de stad kan ik alles krijgen. En kijk eens naar de prachtige natuur!’, en hij wees met een weids gebaar naar het meertje voor ons, een krater van een explosie uit 1949. Kennelijk zag hij ook de absurditeit van zijn antwoord in. Na enig nadenken voegde hij eraan toe: ‘Ik wil hier niet weg want ik kom hier vandaan. Misschien is het wel zo simpel.’ t

18


Approaching Nowhere Een expositie van Theo Derksen Theo Derksen (1954) begon zijn carrière als fotojournalist, nationaal en internationaal, en werkte vervolgens als zelfstandig fotograaf bij bedrijven als DAF, DSM, Havens Rotterdam en Rabobank. Hij heeft zich ontwikkeld tot een ervaren verhalenverteller waarbij hij vooral gebruikmaakt van het fotografische beeld in een multimediale context. ‘Beeld en media zijn belangrijke fenomenen in onze hedendaagse (visuele) communicatiecultuur. Mijn mediumgebruik is integratief en wordt in samenhang toegepast om communicatie doelen te bereiken (het verhaal te vertellen).’ Theo Derksen heeft veel kennis opgebouwd als (parttime senior) docent op het terrein van de visuele communicatie en is verbonden als gastdocent aan diverse onderwijsinstellingen in binnen- en buitenland.

In Approaching Nowhere legt fotograaf Theo Derksen de vaak onzichtbare wereld bloot die schuilgaat achter de bedrieglijke weelde van een aankomstplek. Over deze fotoreeks schreef Pool Andries, toenmalig conservator van het Museum voor Fotografie Antwerpen (FoMu) onderstaande beschouwing.

V

an nature ben ik geen reiziger. Zijn lokroep heeft mij niet in zijn greep. Wat vreemd en ongekend is, oefent geen bijzondere aantrekkingskracht op me uit. Mijn aandacht, nieuwsgierigheid en drang naar kennis richt ik liever op het nabije, het alledaagse en vertrouwde. Een werkelijk heid waarvan we zelf deel uitmaken. Datgene waaraan we zelf individueel of collectief vorm hebben gegeven en dat niettemin blijft intrigeren, telkens weer aan ons begripsvermogen, onze drang tot diepere zingeving ontsnapt. Het gewone als ondoorgrondelijk, en daarom juist zo uitdagend mysterie. Reisfotografie zaait zelden onrust Om die reden ook kunnen reisfoto‘s me doorgaans maar matig boeien. Hun verhaal en hun boodschap lijken me meestal te simplis tisch. Zij tonen het exotische, dat wat vreemd is, anders is, en dus meestal onbegrepen blijft. Zij aanvaarden het vreemde als vreemd, het andere als anders, het niet begrepene als onbegrijpelijk. Via de beschrijving van het onge kende, het vreemde, definiëren zij in de eerste plaats het reeds gekende, het vertrouwde. Uit eindelijk bevestigen zij op die manier slechts het eigen gelijk van de fotograaf, de eigen veiligheid, het eigen comfort. Niets wordt ter discussie gesteld. Niets wezenlijks wordt gereveleerd. Reisfotografie zaait zelden onrust. Ze is niet in staat de kijker uit evenwicht te halen. De posities zijn immers te klaar en duidelijk, en onverwisselbaar. Eenrichtingsverkeer. De beschouwer domineert de situatie. Zijn drijfveer, en tevens zijn excuus, is de ver wondering.

De in beschouwing genomen werkelijkheid krijgt ruimte noch vrijheid, dient zich aan deze aanmatigende blik, daad van uitbuiting en toeëigening, gelaten te onderwerpen. Tus sen subject en object ontstaat geen dialoog. Afstanden tussen beide worden niet overbrugd maar bevestigd. Anekdote en toeval De foto‘s van Theo Derksen daarentegen boeien mij wel. Ook al werden ze gemaakt tijdens verre reizen en ontstonden ze op plaatsen met exotisch klinkende namen, reisfoto‘s, begrepen in de zin zoals hierboven beschreven, kan en wil ik ze niet noemen. Wie ze toch als dusdanig wenst te beschouwen, gaat mijns inziens aan hun meest essen tiële kwaliteiten voorbij. Om dat aan te tonen

�

20


hen heeft toebedeeld. Met waardigheid figureren zij als protagonisten in een universeel drama. Zij vertolken inhouden die het plaatselijke en het momentane moeiteloos overstijgen. Alledaagse situaties worden vertaald tot metaforen voor metafysische verhoudingen. Het individuele verschijnt als afspiegeling en belichaming van het algemene.

De aandacht wordt opengetrokken tussen vóór- en achtergrond, personages en decor, links en rechts, boven en onder, licht en donker, open en gesloten ruimten…

De expositie Approaching Nowhere van Theo Derksen is te bezichtigen van donderdag 17 t/m zondag 20 september theater a/h vrijthof, foyer (gedurende openingstijden van het theater), zie p.53

stel ik een kleine oefening voor. Ondernemen we een poging om deze foto‘s te bekijken met voorbijgaan aan hun descriptieve, documen taire inhoud. Vergeten we namen en plaatsen, datum en uur van het afgebeelde. Laten we de aandacht richten op fotografische beelden, op datgene wat in deze abstracte ruimten ge beurt. Foto‘s creëren immers eigen werelden. Het zijn kaders waarin vormen en objecten worden geordend, op elkaar worden betrokken en in een nieuw, suggestief verband worden geplaatst. Situaties, personen en objecten blijven in het werk van Theo Derksen herkenbaar en situeer baar. Anekdote en toeval bekennen hun ne derige afkomst. Maar tegelijk lijken zij zich bewust van de voorname rol die de fotograaf

Spanningsveld Theo Derksen hanteert op subtiele maar effi ciënte wijze een aantal beeldstrategieën die regelmatig in zijn werk terugkeren. Hij benut formele structuren die een relationeel spanningsveld opbouwen tussen iconografische elementen die aanvankelijk slechts toevallig lijken samen te komen. Meestal kunnen deze structuren worden begrepen als een vorm van nevenschikking. Wat haast onvermijdelijk gelijkwaardigheid en gelijktijdigheid suggereert. En bijgevolg ook: omkeerbaarheid. We derzijdse betrokkenheid, zonder hiërarchische dwang of orde. De foto‘s van Theo Derksen hebben zelden één enkel, centraal geplaatst motief. Integendeel, de aandacht wordt open getrokken tussen vóór- en achtergrond, personages en decor, links en rechts, boven en onder, licht en donker, open en gesloten ruimten… Misschien is dit wel de grootste kwaliteit van zijn fotografie: dat zij erin slaagt de werkelijk heid, zoals zij zich in bedrieglijke weelde voor het oog ontplooit, af te schrapen tot voorstel lingen van werelden die achter deze werkelijkheid schuilgaan. Voorstellingen die ons eveneens bereiken via het oog, maar zich langzaam en zeker vasthaken in de geest. t

22

DAGELIJKS ACTUEEL NIEUWS EN ACHTERGRONDEN TV |

ZIGGO DIGITAAL KANAAL 40 KPN DIGITAAL KANAAL 641

FM |

KABEL 87.5 | ETHER 107.5 ZIGGO 780 | KPN 396

WWW | WWW.RTVMAASTRICHT.NL @TVMAASTRICHT RTVMAASTRICHT

column


Antoine Bodar is een rooms-katholiek priester, wetenschapper, auteur van diverse theologische boeken en presentator van het programma Echo van Eeuwigheid, dat ’s zondags om 9 uur wordt uitgezonden op NPO Radio 4.

© Joop van Reeken

De smalle weg

A

lle wegen leiden niet naar Rome. Ze leiden onherroepelijk vroeg of laat naar de dood. Troostend is dat op die wegen overal muziek wordt gevonden. En plaveit muziek reeds elk te begane weg, stellig tracht dat musica sacra – gewijde muziek. Menigeen keert zich af van de institutionele godsdienst en groot is de afkeer met de Kerk in verband te worden gebracht. Nochtans is zij bij uitnemendheid de hoedster door de eeuwen heen van gewijde muziek die als echo van eeuwigheid God op het spoor brengt. Zo wordt muziek echo van God in Zijn eeuwigheid – kortweg aangeduid als de Eeuwige. Leiden alle wegen dus niet naar Rome, ze leiden wat musica sacra aangaat wel naar God en zulks langs de Kerk die in de Eeuwige Stad haar middelpunt kent bij het graf van Petrus en diens opvolgers. Maar indien we ons steeds ervan vergewissen dat alle wegen op de dood uitlopen, hoe dan de dood te beschouwen? Niet louter als feit, veeleer als waarheid die niet minder eigen is aan het leven dan de geboorte. Een waarheid om zo vaak te overdenken dat we eraan kunnen gewennen. Onderwijl is daar de troost van de muziek. De cd-kast is als de boekerij. Zwijgen is bij beide de eerste taak totdat wij kiezen en wensen te lezen of te luisteren – bij elke gelegenheid, bij elke stemming, in vreugde en in verdriet. Het is treffend hoe zeer ook heden nog componisten Bijbel en Liturgie kiezen om hun muziek te doen verklanken. En wat is het geheime, uit weerzin en schaamte niet uitgesproken motto van een festival dat zich Musica Sacra noemt en zich als onderwerp De Weg kiest? Dat is Hij Die – naar de evangelist Joannes (14,6; 16,13) de Weg en de Waarheid en het Leven is en Die de weg wijst tot de volle waarheid. En dan nog dit: ‘Breed is de weg die tot het verderf leidt’, schrijft Matteüs (7,13-14), ‘smal is de weg die ten leven leidt’. Op beide wegen richting de dood klinkt muziek – gewijde muziek evenwel langs de smalle weg: het kunstenfestival Musica Sacra in Maastricht kiest voor het jaar 2015 als thema De Smalle Weg. t

Op zondag 20 september presenteert Antoine Bodar een rechtstreekse uitzending van Echo van Eeuwigheid op NPO Radio 4. theater aan het vrijthof, souterrain van 9.00 tot 10.00 uur zie p.48

24

Niet de triomf maar de strijd

Joost Vrouenraets danst van Heerlen naar Maastricht

door Annette Embrechts

Geen Tour de France maar een Tour de Danse: Joost Vrouenraets danst op zondag 20 september in zijn eentje van Heerlen naar Maastricht. Met zijn solo KOKORO - Japans voor ‘hart’, ‘hartslag’ of ‘de weg van het hart’ – brengt hij het thema van Musica Sacra Maastricht 2015 letterlijk tot leven: fysiek legt hij een tocht af van 29 kilometer, maar ook innerlijk bewandelt hij een weg: Vrouenraets hoopt volledig leeg, in trance en bevrijd van ballast, op het Vrijthof aan te komen.

H

ij zou er zo maar eens het Guinness Book of Records mee kunnen halen: een danssolo over 29 kilometer, zo’n acht uur achter elkaar. Relatieve rustpunten zijn de theatrale transformaties in Valkenburg en Meerssen. Dat is nog niet eerder vertoond. Danser en choreograaf Joost Vrouenraets (36) gaat het doen, op de slotdag van Musica Sacra Maastricht. Zondag 20 september vertrekt hij om acht uur ’s ochtends uit het Thermenmuseum in Heerlen, om met steun van tromgeroffel en gevolgd door een kar getrokken door twee Friese paarden, aan het eind van de middag tussen vier en vijf uur te arriveren op het Vrijthof in Maastricht. In trance hoopt hij, leeg, gestript: ‘Ik hoop dat ik dan als mens en danser alleen nog maar samenval met wat ik aan het doen ben: bewegen.’

Het doel Om de statistieken of de records is het Vrouenraets niet te doen. Hij wil zichzelf ontdekken door volledig buiten zijn ‘comfortzone’ te treden. Niet het theater of de dansvloer, zelfs niet één locatie elders, maar zich meten met hobbelige keien, het asfalt, het heuvellandschap en onverwachte reacties. ‘De uitdaging ligt in fris en creatief te blijven. Ik moet geen atleet worden, ook al train ik nu door de afstand te rennen. Ik moet boven alles een danser blijven. Ik wil

Meerssen

Ambyer

straat-Zui

d / -Noo

rd

O

lie

be

rg

w

eg

de sen n Tus ugge r B

aankomst

a Fr

str

en

nk

Maastricht Vrijthof wyck

at

stra

ger

Ber

Ho

ut

he

m

er

we

g

Vroenhof

Pro Vro v. weg enh of Sint Gerlach

Broekhem Pr.

amby

Be

atr

ixs

Steenstraat

ing

el

Neerhem


een structuur bedenken waarbinnen ik kan blijven improviseren. Het mogen geen gratuite bewegingen worden. De tocht moet het functionele van de fysieke overbrugging van een afstand overstijgen.’ Het idee Het was aan de keukentafel van festivalprojectleider Fons Dejong dat het idee impulsief bij hem ‘opplopte’. ‘Fons vertelde over het thema van Musica Sacra dit jaar: ‘De Weg’. Niet de aankomst telt, het doel, het resultaat, maar de reis, het proces, de tocht. Niet de triomf maar de strijd. Toen zei ik: nou dan dans ik van Heerlen naar Maastricht. Ook omdat ik met mijn gezelschap GOTRA in september van Heerlen naar Maastricht ga verhuizen. Een mooie meta foor, dacht ik, nog niet beseffend dat het fysiek betekent dat je de afstand van ruim tweederde marathon danst. Fons heeft mij aan mijn idee gehouden. En nu moet ik mij meten met een prachtig lang lint van verschillende locaties.’ Vrouenraets is zich nu vooral sportief en creatief aan het voorbereiden. Om zijn lichaam aan de uitdaging te laten wennen, traint hij met coach, danser en voormalig bokser en triatleet Chris de Feyter het fysieke gedeelte, onder meer met hardlopen en de bereiding van zorgvuldig samengesteld voedsel.

‘De tocht moet het functionele van de fysieke overbrugging van een afstand overstijgen.’ Met kostuumontwerpster en danseres Mami Izumi werkt hij aan de artistieke vorm, die voor alsnog helder is onderverdeeld in een begin, midden en eind. ‘Ik ben gewend veel ideeën overhoop te halen wanneer ik een voorstelling choreografeer. Nu probeer ik het juist zo eenvoudig mogelijk aan te pakken, zeg maar een zen-aanpak. Ik ben net vijf weken in Japan geweest en was daar zwaar onder de indruk van de bijna gewelddadige schoonheid van de eenvoud. Ik heb uren doorgebracht tussen 15 stenen in een beroemde zen-tuin. De tranen liepen over mijn wangen. Zo iets simpels, maar zo krachtig. Daar ben ik nu ook naar op zoek. Ik zal mij voor de choreografie ook zeker laten inspireren door de gevechtssporten die ik jarenlang heb beoefend. In mijn danstijd bij Maurice Béjart heb ik op hoog niveau aan zwaardvechten gedaan. Kendo behoort daar tot het standaard vocabulaire van de danslessen. Ik heb er snelheid en een scherpe attack aan over gehouden.’ Ook in de muziekkeuze kiest Vrouenraets voor eenvoud: geen ingewikkelde elektronica of orkestregistraties maar één live percussionist, Wouter Gulikers, die hem met tromgeroffel zal aanvuren, zoals Spartanen vroeger ook het strijdtoneel betraden met ritmische oefeningen. Gulikers hoeft zelf overigens niet te lopen; hij wordt op een kar voortgetrokken door twee � Friese paarden.

Terworm Barrier

Craubeek

eg

w

l

aa W

er

m

i he

Voerendaal

Va lk

en

n

ke

l Va

weg

rler

bu

rge

Hee rw

eg

Kunrade

eg

rw

ge

r bu

Welten

Klimmen

Walem

© David Peskens

vertrek

Heerlen Thermenmuseum

Joost Vrouenraets groeide op in Bekkerveld in Heerlen en studeerde dans aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. In Zwitserland vervolgde hij zijn dansstudie aan de École-Atelier Rudra Béjart. Van daaruit sloot hij zich aan bij het beroemde gezelschap van de choreografische legende Maurice Béjart. Tot eind 2005 toerde hij daarmee de wereld rond, tot hij besloot met Maïté Guérin in Heerlen een eigen gezelschap op te richten: GOTRA. Onder deze naam heeft Vrouenraets in tien jaar tijd talloze producties gemaakt, zoals 5MB, Locked-Inn en de trilogie Charlie Goes Home. In 2008 won hij de Inspiratieprijs van het Prins Bernhard Cultuurfonds Limburg en in 2012 de Prijs voor Aanstormend Talent van de Nederlandse Dansdagen, waarin Vrouenraets begin oktober een soloperformance van acht uur zal vertolken in de Jan van Eyk Academie, geïnspireerd op de tocht die hij aflegt tijdens KOKORO.

26 | Niet de triomf maar de strijd

De start Vrouenraets start in het Thermenmuseum in Heerlen, binnen. Vertrouwd terrein: in 2009 maakte hij daar al eens de locatiedansvoorstelling Requiem per Coriovallum. Bovendien groeide hij op in de wijk Bekkerveld. Als scholier is hij vertrouwd gemaakt met de Romeinse grondvesten van zijn geboortestad. Het tracé dat hij op 20 september zal afleggen, volgt voor zover mogelijk een groot gedeelte van de Romeinse weg tussen Heerlen en Maastricht, die weer deel uitmaakte van de weg van Boulogne sur Mer naar Keulen. ‘Ik begin in een zware overjas, die ik binnenstebuiten aanheb. Ook een hoed heb ik omgekeerd aan. We laten ons hiervoor inspireren door fotobeelden uit het boek Wilder Mann van Charles Fréger. Op dat moment ben ik nog bezig met het verleden, dat wat achter mij ligt. Maar ik wil vooruit. En ontdoe mij langzaam van de ballast van het verleden. Het is nog niet helemaal uitgekristalliseerd, maar gaandeweg probeer ik te transformeren van de man-met-ballast in de atletisch-werkende-mens versus monnik naar de uitgepuurde Joost Vrouenraets. En dat allemaal middels beweging en improvisatie.’

‘Niet de aankomst telt, het doel, het resultaat, maar de reis, het proces, de tocht.’

GOTRA Ballet | Joost Vrouenraets © Erwin Penners

De Heerlenaar heeft ook bewust niet gekozen voor een begeleidend motorvoertuig. ‘Paarden zijn edele dieren, ze staan dicht bij de mens en hebben iets mystieks. Bovendien zijn ze ook heel atletisch gebouwd. Paardenmenner Frank van den Boogaert uit Roermond gaat zijn eigen Friese stamboekpaarden mennen.’


Basiliek H. Bartholomeus in Meerssen

De weg Onderweg maakt Vrouenraets twee stops, één bij een kerkje op een plein in Valkenburg en één bij de Bartholomeus Basiliek in Meerssen. Niet dat hij ‘backstage’ gaat – hij drinkt wat en eet wellicht een banaan. Meer dan een kwar tier hoopt hij niet dat het zal duren. ‘Ik moet in de flow blijven, in trance’. Het zijn vooral de paarden die daar gewisseld worden. En jas en hoed blijven in Valkenburg achter. ‘We denken nog na of ik het nieuwe kostuum er al onder aan heb, of daar aantrek. Ik transformeer in ieder geval naar een nieuwe man.’ Feitelijk zal bij elke wissel een transformatie plaatsvinden; een rite de passage, waar het wisselen van kostuum en de wissel van de paarden in de handeling centraal staan. Tijdens de route, die onder meer loopt via Terworm, Kunrade, Klimmen, Walem en Amby, draagt Vrouenraets een hartslagmeter. ‘Niet dat mijn hartslag extreme pieken maakt, gemiddeld zo’n 155 slagen per minuut. Maar de puls van mijn hartslag bepaalt het tempo van de percussionist. Eigenlijk bepaalt mijn hart dus de muzikale track van de tocht. In die zin doet KOKORO zijn Japanse betekenis eer aan. Ik volg echt ‘de weg van het hart’.’ Om de uitdaging nog enigszins te kunnen behappen, heeft Vrouenraets geen serieuze klimmers en dalers in het parcours opgenomen. ‘Er zitten twee tot drie behoorlijke toppen in het heuvellandschap dat ik volg.’

De valkuil De grootste valkuil ligt volgens hem echter niet in het stijgingspercentage van het asfalt, maar in de inspirerende kracht van de omgeving. ‘De laatste 8 kilometer lopen door Maastricht Amby. Na het prachtige heuvellandschap voelt de energie van die omgeving als grijs. De architectuur is vormelijk en minder inspirerend. Toch moet ik zorgen ook daar creatief te blijven. Terwijl ik tegelijk al bijna helemaal leeg ben gedanst.’ Weer of geen weer: de danssolo gaat hoe dan ook door, zo verzekerd de maker. ‘Ik ben niet bang voor regen of wind. Ik improviseer juist op de elementen, op de thema’s aarde, water, vuur, lucht en hemel, uit de tai chi. Ik hoop wel dat er mensen langs de kant zullen staan om mij aan te moedigen. Dat helpt om creatief en alert te blijven en te blijven performen.’ De aankomst Eindpunt wordt het speciaal voor het festival aangelegde labyrint op het Vrijthof. Eertijds lag hier een Romeins grafveld. Ruim tien jaar geleden kwamen bij de aanleg van een nieuwe toegang tot de Vrijthof garage zelfs restanten aan het licht van zeker vijf Romeinse wegen, waarvan de oudste omstreeks het jaar 0 gedateerd kan worden. Alle wegen leiden naar het Vrijthof, is in dit geval dus geen verkeerde uit drukking. ‘Ik wil voor sluitingstijd arriveren. Zodat argeloos winkelend publiek door mijn aankomst wordt verrast.’ Waar Vrouenraets nog niet helemaal uit is: of hij groepen amateurdansers zal betrekken in zijn tocht. ‘Misschien even bij de twee stops. Lokale mensen erbij betrekken is een groot genot. En hun energieke aanmoediging kan ik wel eens hard nodig hebben. Maar het moet geen dansparade worden. Het is en blijft mijn tocht naar mijn binnenste zelf. Ik wil ontdekken wie ik ben zonder ballast.’ t

KOKORO dansmarathon Heerlen-Maastricht door GOTRA Ballet | Joost Vrouenraets m.m.v. Wouter Gulikers, percussie zondag 20 september vertrek om 8.00 uur vanaf het thermenmuseum, heerlen aankomst om ca. 16.15 uur bij het labyrint op het vrijthof, maastricht zie ook p.48 en 51 i.s.m. extra leisure | total event facilities en stichting limburg paardensport

28

‘De weg’ van Christine D’haen

door Paul Claes

Een gedicht van tweemaal drie plus zeven verzen, een averechts sonnet, één vers te kort, met rijmen die elkaar lang zoeken en ten slotte toch vinden: De weg van Christine D’haen. Het gedicht staat in de bundel Innisfree. Die titel verwijst naar Yeats’ The Lake Isle of Innisfree (1892), waarin de ik-figuur vrede hoopt te vinden op een eilandje in een Iers meer. De gedragen aanhef ‘I will arise and go now, and go to Innisfree’ zinspeelt op de parabel van de verloren zoon: ‘Ik zal opstaan en tot mijn vader gaan’ (Lukas 15:18). Zoals de zoon uit de evangelietekst wil de ik-figuur een andere weg gaan dan de ‘roadway’ die hij tot nu toe heeft gevolgd.

DE WEG

Onder de Boom van de verlichting zat Siddha¯rta, toen de schande ontsluierd was van ouderdom, van ziekte, en van dood. ¯ tman zag hij, elk mens voorbij; het Licht A ging schemeren in een ledig vergezicht, een glimlach lichaamloos achter het Rad. Maar daar zij licht, daar weze hemel, zee, licht dag, nacht duister, aarde, spruitend gras, bomen met zaad, tot bakens lichten groot en kleine, wemelende zielen, paarsgewijs, vogels gevleugeld, kruipend dier, wild, vee. En al het kruid zij man en vrouw tot spijs. In ’t zweet uws aanschijns eet gij brood.

Christine D’haen

Uit: Innisfree, 2007.

De Vlaamse dichteres spreekt evenals de Ierse dichter over een dubbele weg: een weg naar binnen en een weg naar buiten. Een aantekening verklaart de titel: ‘De juiste weg is Boeddha, de verlichting, plus Bodhisattva, het zich wenden tot de wereld om haar te helpen’. Iedere boeddhist volgt het pad van de verlichting. Zijn voorbeeld is Siddharta Gautama. Voor deze Indische koningszoon werden de schaduwzijden van de wereld lang schroomvallig verborgen gehouden. Pas toen hij kort na elkaar een oude, een zieke en een dode man ontmoette, werd hij zich bewust van de vergankelijkheid, de ellende en de zinloosheid van het bestaan. Hij gaf zijn weelderige leven op en trok zich zes jaar terug in de wildernis. Gezeten onder de gewijde vijgenboom kwam hij op een ochtend tot de verlichting die hem tot Boeddha maakte. De verlichte begreep nu dat alle leed op de wereld ontstaat door zich krampachtig vast te klampen aan het bestaan: alleen wie zijn levenswil opgeeft, ontsnapt aan de noodlottige kringloop van de wedergeboorten. Hij twijfelde een tijdlang of hij dat inzicht voor zichzelf zou houden, maar werd ten slotte bewogen door medelijden met zijn evenmens. Na zijn volgelingen het pad van de verlichting gewezen te hebben, vond hij zelf op zijn tachtigste de inwendige vrede in de dood. De dubbele beweging naar binnen en naar buiten keert terug in de geschiedenis van het boeddhisme. Na het Kleine Pad (Hinayana), dat de persoonlijke verlichting nastreeft, komt het Grote Pad (Mahayana), dat is gericht op de bevrijding van alle mensen. Tegenover de Boeddha ‘Verlichte’ staat nu de Bodhisattva ‘Wezen van verlichting’. Hij ziet af van zijn persoonlijke verlossing om anderen te redden. Boven Nirvana, het uitdoven van alle streven, verkiest hij Samsara, de kringloop van de wedergeboorten. De eerste strofe van dit gedicht onthult de tragische realiteit van Samsara. Tijdens zijn meditatie zit Siddharta onder de bodhi, de boom van de verlichting. Zijn confrontatie met ziekte, ouderdom en dood ontsluiert de maya, de schone schijn van de zintuiglijke wereld. De tweede strofe toont het sublieme visioen van Nirvana. De Verlichte ziet zijn ware Zelf: het Atman dat als oorsprong van alle dingen elke dualiteit overstijgt.


Innisfree is de laatste bij leven gedrukte bundel van Christine D’haen (1923-2009). Posthuum verschenen de gedichtenbundel De Beker van Djamsjied en de essaybundel De Spiegel van Alexander. Zij was in de eerste plaats dichteres, maar zag haar autobiografisch proza, verzameld in Uitgespaard zelfportret (2004), als complementair. Binnenkort verschijnt nog de gedichtencyclus Geboorte. Zij was ook vertaalster van poëzie, publiceerde een bloemlezing over de vrouw in de Nederlandstalige poëzie en een biografie van Guido Gezelle. In 1992 ontving zij de Prijs der Nederlandse Letteren.

Hij is nu ‘elk mens voorbij’: hij heeft geen oog meer voor de ander en verliest zelfs zijn persoonlijkheid. Voor zijn naar binnen gerichte blik schemert het Licht als in een ‘ledig vergezicht’: een paradoxale verbinding van afwezigheid en weidsheid. Achter het Rad (Chakra) van geboorte en dood, het symbool van Samsara, verschijnt een ‘glimlach lichaamloos’. Subject en object versmelten: de glimlach van de Boeddha valt samen met het dagende Licht. Daarna volgt in dit pseudo-sonnet de omslag. Een tweede weg tekent zich af. Het Licht van Boeddha wijkt voor het licht van de Bijbel. De zeven verzen van de derde strofe herschrijven de zeven dagen van de schepping. Wie het boek Genesis in de Statenvertaling erbij neemt, kan zien hoe spits het gedicht met de letter van de Schrift speelt. De Bijbel vertelt hoe God in een week alles schept en de mens tot hoeder van de wereld maakt. Deze nieuwe versie van het scheppingsverhaal noemt God niet uitdrukkelijk. Zoals in het begin van het Johannesevangelie verschijnt hij alleen als het Woord dat alle dingen doet ontstaan. Op de eerste dag van de schepping laat God het licht worden: Fiat lux ‘Daar zij licht’. Een groter contrast met de boeddhistische Verlichting is niet denkbaar. Terwijl de Boeddha ten langen leste een Licht ziet verschijnen door het opgeven van de wil, laat de Schepper het licht in den beginne ontstaan door een bewuste wilsdaad. De wereld die door het Nirvana tot een ‘ledig vergezicht’ was herleid, wordt hier stelselmatig weer opgebouwd door woorden van God. Op de tweede dag schept hij de hemel en scheidt hij zee en aarde (‘daar weze hemel, zee [...] aarde’). Op de derde dag laat hij de planten ontstaan: gras, kruiden, bomen en zaad (‘spruitend gras, bomen met zaad’). Op de vierde dag plaatst hij zon en maan als twee grote lichten aan het uitspansel om dag en nacht te scheiden: ‘tot bakens lichten groot’. Op de vijfde dag schept God de dieren van het water en de hemel. Het gedicht noemt de vissen ‘kleine, wemelende zielen’ met een reminiscentie aan de Statenvertaling: ‘Dat de wateren overvloediglijk voortbrengen een gewemel van levende zielen’ (de nieuwe Bijbelvertaling spreekt hier niet van zielen, maar van wezens).

De ‘vogels gevleugeld’ zijn een variant op ‘gevleugeld gevogelte’. De term ‘paarsgewijs’ staat niet letterlijk in de grondtekst, maar God geeft de vogels en vissen wel de opdracht zich te vermenigvuldigen. Op de zesde dag ontstaan de dieren van de aarde (kruipdieren, wild en vee) evenals de mens. Het gedicht vermeldt de schepping van de mens niet expliciet, maar suggereert die in het voorlaatste vers met ‘man en vrouw’. Ten slotte maakt God de mens tot heer van de schepping: ‘Ziet. Ik heb ulieden al het zaadzaaiende kruid gegeven, dat op de ganse aarde is, en alle geboomte, in hetwelk zaadzaaiende boomvrucht is; het zij u tot spijze!’ Het lange Bijbelvers wordt een regel van tien eenlettergrepige woorden: ‘En al het kruid zij man en vrouw tot spijs.’ De zevende dag is de dag waarop God uitrust van zijn scheppingswerk. Die rust wordt de mens niet gegund: hij zal moeten zwoegen voor zijn brood. Het slotvers verwijst naar Gods veroordeling na de zondeval: ‘In het zweet uws aanschijns zult gij brood eten, totdat gij tot de aarde wederkeert’ (Genesis 3:19). De dichteres beschouwt Gods woorden kennelijk meer als een opdracht dan als een straf. Door de wereld te bewerken wordt de mens tot medeschepper. De weg wijst in twee tegenovergestelde richtingen: in de zielsvervoering wendt de mens zich van de wereld af, in de lichamelijke arbeid buigt hij zich naar de aarde toe. Moeten wij een keuze maken? In het evangelieverhaal (Lukas 10:38-42) beklaagt Martha van Bethanië zich bij Jezus dat haar zuster Maria liever zit te luisteren naar zijn woord dan haar in het huishouden te helpen. Beide zusters worden later emblemen van de via activa en de via contemplativa: de weg van de bedrijvigheid en die van de aanschouwing. Daad en droom vullen elkaar aan als dag en nacht. Adam is Siddharta en Siddharta Adam. t

Dit artikel is met toestemming overgenomen uit Ons Erfdeel, editie 2010/1. Het is verschenen in de reeks ‘De Sleutel’, waarin de Vlaamse auteur en classicus Paul Claes van 2006 tot 2010 in elke editie één Nederlandstalig gedicht ontsloot. (zie www.onserfdeel.be of www.onserfdeel.nl)

30

Roadmovies en de verbeelding van de zwerftocht door David Deprez, artistiek directeur van Lumière Cinema Maastricht

Het festivalthema van dit jaar roept bij het programmeren van films onmiddellijk het genre van de roadmovie op. Wezenlijk element van dit genre is de innerlijke transformatie van de hoofdpersoon of hoofdpersonen, wat zich het best laat verbeelden tegen de achter grond van een reis, een barre tocht of ontembare natuur. De zwerf tocht van Odysseus in het omvangrijke Griekse gedicht Odyssee van Homeros is een van de eerste voorbeelden van een dergelijke vertelling. Wild Wild is een verfilming van het autobiografische boek Wild: From Lost to Found on the Pacific Crest Trail van Cheryl Strayed. De hoofdpersoon loopt in haar eentje, als een naïeve backpacker, ruim 1700 kilometer van het langeafstandspad langs de Amerikaanse Westkust. Ook innerlijk is ze onvoorbereid. Deze tocht vormt de basis voor haar ommekeer. Het is een vrij toegankelijke film, die toch beschouwd kan worden als een sleutelfilm voor het festivalthema. Knight of Cups Gelijktijdig met de vertoning tijdens dit festival gaat de film Knight of Cups in Nederlandse première. De Amerikaanse regisseur Terrence Malick dwingt de kijker om de klassieke manier van een film bekijken los te laten. Hij laat een spervuur van beelden en associaties op hem los. De setting is het decadente Hollywood en hoofdpersoon is een scenarioschrijver. Zijn zoektocht naar de zin van het leven wordt belemmerd door deze omgeving, waar succes, design en mooie vrouwen centraal staan. Bijzonder aan de film is de wijze waarop Los Angeles in beeld wordt gebracht, in scherp contrast met natuurbeelden die als een collage zijn gemonteerd. Knight of Cups is geen traditionele roadmovie, meer een roadmovie die zich in het hoofd van het personage afspeelt, dat op zoek is naar een sprankeltje hoop, naar iets wat betekenis heeft. Sacro GRA Een roadmovie in de meest letterlijke zin is Sacro GRA. Een documen taire film met een sterk middelpuntvliedende kracht. Een kracht die maakt dat je buiten de ringweg rond Rome belandt. Daar kom je in contact met personages die soms weggelopen lijken te zijn uit een film van Fellini. Kleurrijke mensen met een zekere troosteloosheid in hun bestaan. De auto’s razen door, hun leven staat stil. De film biedt een tegengeluid voor het klassieke beeld dat wij hebben van Rome als de Eeuwige Stad. GRA staat voor Grande Raccordo Anulare (grote ringweg) en regisseur Gianfranco Rosi legt met de titel een verband met zoektocht naar de Heilige Graal. Met deze film won hij in 2013 de Gouden Leeuw voor Beste Film op het festival van Venetië, de eerste documentaire die deze eer te beurt viel.


Winter Nomads Ook Winter Nomads is een documentaire film met een bestaande route als uitgangspunt. De film laat door middel van de route die schapen al eeuwen afleggen op indringende wijze zien hoe Europa verandert. Het is het debuut van de Zwitserse regisseur Manuel von Stürler. Hij legde contact met twee herders en liep de lange tocht met een kudde van zo’n achthonderd schapen. Wij romantiseren het beeld van een lange tocht door de natuur, omdat het zo contrasteert met onze dage lijkse werkelijkheid. Maar Winter Nomads toont vooral de hardheid, saaiheid en eentonigheid van een dergelijke tocht. Eentonigheid is misschien wel een voorwaarde om jezelf tegen te komen, of het nu gaat om een pelgrimstocht naar Santiago, een voettocht langs de Amerikaanse Westkust, of een lange tocht door een Zwitsers winterlandschap. En schapen kunnen die eentonigheid goed verbeelden… Mont Ventoux, Scala Paradisi Mont Ventoux, Scala Paradisi is een meer geconstrueerde, maar zeer poëtische documentaire, die uitgaat van het idee van het beklimmen van een berg als symbolische weg omhoog. De Nederlandse cineaste Ariane Greep onderzoekt in deze film de aantrekkingskracht van de Mont Ventoux, de berg waar het altijd waait. Die aantrekkingskracht kent zij zelf goed: ze komt er zeer vaak, is er getrouwd en haar zoon is er gedoopt. Ze toont de fascinatie voor de berg, eerder onder meer vastgelegd door de Italiaanse dichter Petrarca, die de Mont Ventoux in april 1336 beklom. Ze laat omwonenden aan het woord, mensen voor wie de berg tot het dagelijks leven behoort. Én ze geeft de berg zelf een stem: door middel van een voice-over geeft de berg prijs wat hij zelf vindt van al die drukte en vraagt hij zich af wat de mens er toch toe beweegt om steeds maar hogerop te willen. Faith Connections In Faith Connections probeert de Indiase regisseur en scenarioschrijver Pan Nalin de (westerse) kijker te laten ervaren wat het betekent wanneer devotie zo sterk deel uitmaakt van het leven. Spiritualiteit als onmisbaar onderdeel van het leven. Een film waarin ook de innerlijke zoektocht sterk naar voren komt. Overigens kent die zoektocht ook bizarre kanten: jaarlijks verdwijnen er mensen die, gegrepen door de spiritualiteit die op hun pad komt, het leven ‘over een andere boeg gooien’ en van wie nooit meer iets wordt vernomen… 2001: A Space Odyssey Een zoektocht van de mensheid symboliseert de beroemde film 2001: A Space Odyssey. Als kijker maak je deel uit van de reis naar een onbekende toekomst, je bent niet slechts de beschouwer van een personage dat onderweg is. De film blijft actueel door de voortdurende ontwikkeling van de technologie en de vraag of menselijk denken door technisch vernuft kan worden overgenomen. Het is een film die je moet ondergaan, ervaren. Die gelegenheid wordt nu geboden door vertoning op een groot doek van een bijzonder mooi digitaal gerestaureerde versie van deze ruimtereis. t Wild · za 16.00u Knight of Cups · do 20.30u | vr 21.20u | za 19.00u | zo 19.00u Sacro GRA · vr 19.00u Mont Ventoux, Scala Paradisi · do 19.00u Winter Nomads · zo 14.00u Faith Connections · zo 16.15u 2001: A Space Odyssey · za 21.20u Alle films worden vertoond in Lumière Cinema Maastricht, kaartverkoop via www.lumiere.nl | 043 321 40 80

32

t Musica MAX Café Wilt u ook weten wat er speelt bij Musica Sacra, voor en achter de schermen? Wat het thema doet met mensen, wat een festival tot een festival maakt? Om dit met u te delen is er ook dit jaar in samenwerking met Omroep MAX, het Musica MAX Café. Lex Bohlmeijer, bekend van onder meer het radioprogramma Passaggio (NPO Radio 4), presenteert een muzikale talkshow in het souter rain van Theater aan het Vrijthof. De setting is informeel. Onder het genot van een glas wijn of kop koffie luistert u naar internationale en lokale festivalgasten. Zij praten openhartig over hun gedachten bij het thema, over de beleving van muziek en andere kunsten, hun leven en over diverse andere onderwerpen. Er is volop ruimte voor vragen uit het publiek en uitwisseling over de actualiteit.

• vrijdag 19.00-19.45 uur • zaterdag 19.00-19.45 uur • zondag 18.30-19.15 uur | theater aan het vrijthof, souterrain

Lex Bohlmeijer in gesprek met Hanna Deneire, Musica Sacra Maastricht 2014 © Studio 305

t Opnamen Omroep MAX Als coproducent van Musica Sacra Maastricht maakt Omroep MAX opnamen van de meeste concerten voor uitzending in het programma MAX Avondconcert op NPO Radio 4, 20.00 uur. donderdag 17 september 20.00u Frederic Rzewski The Road (Part I - IV) live Daan Vandewalle piano vrijdag 18 september 14.45u Openingsconcert 1 Luigi Nono ‘Hay que caminar’ soñando Duo Dialodia • uitzending op een nader te bepalen datum 15.45u Openingsconcert 2 Richard Rijnvos mappamondo Ives Ensemble o.l.v. Richard Rijnvos • uitzending op een nader te bepalen datum 17.15u Wanderlieder Tobias Berndt bariton Alexander Fleischer piano • uitzending: zondag 4 oktober 20.00u Philharmonie Zuidnederland o.l.v. Kees Bakels Felix Mendelssohn, André Caplet en John Casken • uitzending: woensdag 23 september 22.00u Oxalys & Laure Delcampe Gabriel Pierné, Betsy Jolas en Toru Takemitsu • uitzending: woensdag 23 september zaterdag 19 september 12.00u Bobby Mitchell fortepiano Franz Schubert en Leoš Janácˇek • uitzending: zondag 20 september

Musica MAX Café is gratis toegankelijk en zo geprogrammeerd dat u op tijd bent voor de volgende voorstelling.

13.30u 15.00u 16.45u 20.00u

Salvatore Sciarrino Quaderno di Strada Spectra Ensemble o.l.v. Filip Rathé Thomas Bauer bariton • uitzending op een nader te bepalen datum Ordo Virtutum o.l.v. Stefan Johannes Morent • uitzending: zondag 27 september Carl Philipp Emanuel Bach Die Israeliten in der Wüste Ensemble Koninklijk Conservatorium Den Haag o.l.v. Peter Van Heyghen • uitzending: maandag 21 september Concerto Romano o.l.v. Alessandro Quarta Romeinse oratoria • uitzending: zondag 4 oktober

zondag 20 september 11.30u Nomos Quartett Bedrˇich Smetena, John Zorn en Steve Reich • uitzending: zondag 27 september 13.30u Cinquecento Orlando di Lasso Missa super Dixit Joseph; motetten • uitzending: maandag 21 september 15.15u Studium Chorale o.l.v. Hans Leenders Niels Rønsholdt Songs of Doubt • uitzending: donderdag 15 oktober 15.15u Tony Arnold sopraan Movses Pogossian viool György Kurtág Kafka Fragmente • uitzending: donderdag 15 oktober 17.00u Marcel Verheggen orgel Franz Liszt • uitzending: zondag 27 september en zondag 4 oktober 20.00u SLOTCONCERT live El Viaje de Jerusalem Música Temprana o.l.v. Adrián Rodriguez Van der Spoel

column


Lex Bohlmeijer studeerde Nederlands en Algemene Literatuurwetenschap en was danser bij de Parijse Compagnie de Dance l’Esquisse. Hij schrijft, bewerkt en regisseert toneelstukken en presenteert het radioprogramma Passaggio (NPO Radio 4). Ook is hij als interviewer verbonden aan De Correspondent, de digitale krant van Rob Wijnberg. Tijdens Musica Sacra Maastricht presenteert Lex Bohlmeijer het Musica MAX Café.

Fietsen naar Ithaka

K

inderen houden niet van rechte wegen. Ik fiets weleens met mijn elfjarige dochter en dat gaat puik, totdat zich opeens onverhoeds een kaarsrecht stuk asfalt voor ons uitstrekt. In de polder, een slootje aan de ene kant, wilgen aan de andere kant. Zwanen, weidevogels, in de verte de contouren van een dorpje, we zien de kerktorenspits, ik denk, wat een prachtige weg, wat is Holland toch mooi, en ik ga er eens lekker voor zitten.

Na een paar pedaalslagen begint het gepuf en gesteun aan mijn zijde. Ze is nu al niet meer vooruit te branden. Moedeloos, uitgeput. Ik kijk nog eens voor mij uit. Waar is de volgende bocht? Ergens in de verte, je kunt niet eens zien waar precies. En dan begint het sleuren, het trekken en duwen, het verzinnen van een verhaal, want ik weet inmiddels wel dat alleen de kronkelwegen van de fantasie op zo’n moment uitkomst bieden. Het gaat om de verrassing, de verwachting die al dan niet wordt ingelost, de tijd moet in stukjes worden gehakt. In de kunst werkt het precies zo. Kunst die recht op het doel af gaat is saai. Moordend saai. Het gaat helemaal niet om dat doel, het gaat om de beweging ernaartoe, om het in beweging zijn. De schrijver Willem van Maanen heeft mij eens verteld dat hij de eerste zin van een nieuw boek de belangrijkste vond, als hij die had, dan was hij eigenlijk klaar. Maar ja, dan heb je nog geen roman. Dus moest hij het neerleggen van de pen uitstellen, het einde zo lang mogelijk uitstellen. Leg dat maar eens aan een elfjarige uit. Met haar tong op het stuur. Alhoewel, is dat niet precies wat een kind van nature weet? Kinderen houden niet van rechte wegen, zij willen slingeren langs kronkelpaadjes, ze genieten van de omweg, de dwaaltocht. Odysseus was de held van mijn jeugd. Homeros stelde zijn thuiskomst tien jaar lang uit. De GrieksEgyptische dichter Kaváfis begreep waarom, getuige zijn beroemde gedicht Ithaka. ‘Als je de tocht aanvaardt naar Ithaka, wens dat de weg dan lang mag zijn, vol avonturen, vol ervaringen’. En daar is de bocht al. t

34

Pellegrino

& de kunst van het eten In La Scienza in Cucina e l’Arte di Mangiar Bene citeert literair criticus, schrijver en gastronoom Pellegrino Artusi een brief die de dichter Lorenzo Stecchetti (1845-1916) aan hem heeft gericht naar aanleiding van een van de eerste edities van dit inmiddels vermaarde Italiaanse kookboek.

D

e menselijke soort blijft alleen voortbestaan omdat de mens het instinct tot zelfbehoud en voortplanting bezit en een vurige behoefte voelt die te bevredigen. De bevrediging van een behoefte gaat altijd gepaard met plezier en plezier in zelfbehoud is gelegen in de smaak en dat van de voortplanting in de tastzin. Als de mens niet van zijn voedsel zou genieten of geen seksuele stimuli zou voelen, zou de menselijke soort direct ophouden te bestaan. De smaak en de tastzin zijn de meest noodzakelijke zintuigen, onontbeerlijk zelfs voor het leven van het individu en de soort. De andere helpen alleen, men kan blind en doof door het leven gaan, maar niet zonder de functionele activiteit van de smaakorganen. Hoe komt het dan dat in het scala der zintuigen de twee meest noodzakelijke voor het leven en het doorgeven ervan het laagst staan aangeschreven? Omdat datgene wat de andere zinruigen bevredigt – schilderkunst, muziek, enzovoort – kunst wordt genoemd, edel wordt geacht, en onedel daarentegen dat wat de smaak bevredigt? Omdat wie geniet van het zien van een mooi schilderij of het beluisteren van een mooie symfonie hoger wordt aangeslagen dan wie geniet van het eten van een uitstekend gerecht? Is er dus ook tussen de zintuigen zulke ongelijkheid dat wie werkt één hemd heeft en wie niet werkt twee?

Uiteindelijk zal deze zenuwzieke samenleving inzien dat een discussie over het bereiden van paling even veel waard is als een dissertatie over de glimlach van Beatrice. Het moet wel te wijten zijn aan het schrikbewind dat de hersenen over alle organen van het lichaam voeren. In de tijd van Menenius Agrippa domineerde de maag, nu deugt hij nergens meer voor, of hij deugt nauwelijks. Is er onder deze mensen die slechts met hun hoofd werken eentje die een goede spijsvertering heeft? Het is al zenuwen, zenuwziekte, zenuwzwakte wat de klok slaat en de lichaamsbouw, de omvang van de borstkas, het weerstandsvermogen en het voortplantingsvermogen van dit ras wordt elke dag slechter; dit ras van geleerden en kunstenaars vol vernuft en rachitis, ziektes, zeertes en klieren, dat zich niet voedt maar zich laat stimuleren door koffie, alcohol en morfine en zich hiermee op de been houdt. Daarom worden de zintuigen die het hersenwerk bestieren voornamer geacht dan die welke het zelfbehoud sturen: het is de hoogste tijd dit onjuiste oordeel van tafel te vegen. O gebenedijde fiets die ons de vreugd van een flinke eetlust doet gevoelen, ten spijt van hen die in verval raken of al zijn geraakt en dromen van de bleekzucht, de tering en de pestbuilen van de ideale kunst! Naar buiten, de gezonde, frisse lucht in, om het bloed rood en de spieren sterk te maken! Laten wij dus niet schromen zo goed mogelijk te eten en de gastronomie haar plaats terug te geven. Uiteindelijk zal ook het tirannieke brein er wel bij varen en zal deze zenuwzieke samenleving inzien dat – ook in de kunst – een discussie over het bereiden van paling even veel waard is als een dissertatie over de glimlach van Beatrice. Men leeft niet van brood alleen, dat is waar: er hoort groente en vlees bij; en ik houd vol dat de kunst om die economischer, smakelijker, gezonder te maken, ware kunst is. Laten we het zintuig van de smaak rehabiliteren en ons er niet voor schamen het niet alleen naar behoren maar zo goed mogelijk te bevredigen, zoals u het ons voorschrijft. t


Pellegrino Artusi (1820-1911) was een literair criticus, schrijver en gastronoom. In zijn beroemde kookboek La Scienza in Cucina e l’Arte di Mangiar Bene (De wetenschap in de keuken en de kunst om goed te eten) wordt de Italiaanse keuken wellicht het best omschreven, in elk geval het meest literair en inspirerend. Hij bracht het in 1891 in eigen beheer uit, want aanvankelijk was geen uitgever geïnteresseerd. Inmiddels zijn er miljoenen exemplaren van verkocht. Artusi presenteert de Italiaanse (eet)cultuur, gelardeerd met streekgebruiken én veel humor. Ter ere van de schrijver vindt in zijn geboortedorp Forlimpopoli jaarlijks een festival plaats waarbij Italiaans eten en Italiaanse cultuur centraal staan. ‘De Artusi’ is een kookboek waarvan het zelfs de moeite waard is om het slechts te lezen… Pellegrino Artusi

Rijst op jagersmanier

E

en paardenhandelaar en ik, toen nog een jonge man, maakten eens een voor die tijd lange reis naar een jaarmarkt in Rovigo. De avond van de tweede dag, een zaterdag, kwamen we na een vele uren durende rit met een paard dat onder de meesterhand van mijn metgezel de kilometers verslond, moe en hongerig aan in La Polesella.

Natuurlijk waren onze eerste zorgen voor ons beste, brave dier, toen betraden we het grote vertrek op de begane grond dat in dergelijke herbergen veelal als keuken en als eetzaal dient: ‘Wat schaft de pot?’, vroeg mijn vriend aan de herbergierster. ‘Ik heb niets’, antwoordde ze; maar toen ze even had nagedacht, zei ze: ‘Ik heb voor morgen een paar kippen de nek omgedraaid, ik zou risi kunnen maken.’ ‘Maak risi en graag nu meteen’, antwoordden wij, ‘want we hebben honger voor tien’. De herbergierster ging aan de slag en ik bleef met ogen op steeltjes staan kijken hoe ze die rijst in elkaar flanste. Ze hakte een kip, zonder de kop en de poten, in stukken en stopte hem in de pan waarin ze eerst wat spek, knoflook en peterselie had gefruit. Vervolgens deed ze er een klont boter bij, zout en peper, en toen de kip mooi bruin was, deed ze hem over in een pan kokend water, daarna de rijst erbij en vlak voordat ze hem van het vuur nam, bracht ze alles op smaak met een handvol geraspte Parmezaanse kaas. U had moeten zien wat een kolossaal bord rijst ze voor ons op tafel zette, maar we bereikten de bodem, want het diende als voor-, hoofd- en bijgerecht. Nu moet ik er, om de risi van de herbergierster van La Polesella recht te doen, wel bij zeggen dat u in plaats van spek, als het niet die roze van uitmuntende kwaliteit is, ook zeer fijn gesneden carnesecca kunt gebruiken, want dat combineert niet gek met verse of geconserveerde tomatensaus; de rijst moet bovendien niet te gaar of te nat zijn, zodat hij zich mooi mengt met de kip. t

Uitgeverij Novecento www.novecento-press.nl vertaald door Pietha de Voogd & Mieke Geuzebroek isbn 9789491126031 prijs € 39,50

36


Musica Sacra Maastricht 2014 © Studio 305

38

programma donderdag 17 september

t donderdag 19.00-20.10 |

voor meer informatie over de films zie het artikel op p.30

| € 8,50

Mont Ventoux, Scala Paradisi

Ariane Greep regie | Nederland, 2014 Een kaleidoscopische liefdesverklaring aan de berg waar het altijd waait: de Mont Ventoux. Regisseur Ariane Greep heeft een sterke persoonlijke band met de Ventoux. In Mont Ventoux, Scala Paradisi vertelt ze vier verhalen over de kale berg en het menselijk verlangen om de top te bereiken. Een eeuwenoud verlangen, want reeds in 1336 beklom de Italiaanse dichter en humanist Petrarca de mythische berg, op zoek naar zichzelf.

t donderdag 20.00-21.00 | deze voorstelling ook op vr 20.00u, za 15.00u en 20.00u

lumière

toneelacademie

| vrij entree

Galloping bananas on blue horses

Een visuele performance van Caro Derkx, Kim Karssen, Hendrik Kegels, Diederik Kreike, Benjamin Meirhaeghe, Nora Ramakers, Jesse Vandamme, Erik van de Wijdeven onder leiding van Peter Missotten. Een groep jonge performers besluit de weg naar de repetitieruimte, 50 km verder, te voet af te leggen. Eenmaal aangekomen beslissen ze de wereld opnieuw te scheppen. • In den beginne schiep God den hemel en de aarde • De aarde nu was woest en ledig, en duisternis was op den afgrond; en de Geest Gods zweefde op de wateren • En God zeide: Daar zij licht! en daar werd licht.

t donderdag 20.00-21.15 |

sint janskerk

| € 12

Frederic Rzewski - The Road

Frederic Rzewski The Road (Part I - IV) Daan Vandewalle piano zie ook het artikel op p.12

Frederic Rzewski componeerde midden jaren 1990 een extreem lange cyclus voor piano, getiteld The Road. Autobiografisch en beschouwend. Metafoor voor The Road is een weg die door een landschap gaat. Het landschap verandert en de muziek, ingedeeld in Miles (mijlen), verandert dus ook. The Road is als het leven zelf: grillig, met gebeurtenissen die ‘zomaar’ opduiken en weer verdwijnen.

Daan Vandewalle

In Maastricht wordt dit seizoen de hele cyclus uitgevoerd, verspreid over vier concerten. Op de vooravond van dit festival speelt Daan Vandewalle de eerste vier delen (Turns, Tracks, Tramps en Stops), elk bestaande uit acht mijlen. De aankomst is een festival later, tijdens Musica Sacra Maastricht 2016, met Part VIII: The Big Day Arrives, door Bobby Mitchell. De tussenliggende mijlen worden afgelegd in januari en mei. Dan spelen Keiko Shichijo en Frederic Rzewski zelf de delen A Few Knocks, Traveling with Children en Final Preparations.

t donderdag 20.30-22.30 | voor meer informatie over de films zie het artikel op p.30 Knight of Cups draait ook op vr 21.20u, za en zo 19.00u

lumière

| € 8,50

Knight of Cups

nederlandse première

Terrence Malick regie | Verenigde Staten, 2015 Jarenlang heeft Rick (Christian Bale) zich laten meesleuren door de hedonistische geneugten van het leven in Los Angeles: geld, vrouwen en drank. Maar ergens gedurende die Hollywoodjaren is hij van zichzelf vervreemd geraakt. In een wereld opgebouwd uit illusies, gaat hij op zoek naar de ware betekenis van het leven.

t muziek t theater t dans t performance t film t liturgie t lezing | inleiding t beeldende kunst


vrijdag 18 september

t vrijdag 12.30-13.00 |

theater aan het vrijthof, kelder

| vrij entree

EN NU? (opening installatie)

Opening van de installatie EN NU?, gerealiseerd door studenten visuele communicatie aan de Maastricht Academy of Media Design and Technology (MAMDT). De installatie beeldt de verschillen uit tussen vroeger en nu. Saamhorigheid en individualisme spelen hierbij een belangrijke rol. Het project houdt de toeschouwer een spiegel voor die aanzet tot reflectie. studenten Florence Legendre, Sem Cuijpers, Jana Küpper, Dominique Jacobs, Sonja Nechar, Marielle Curfs, Joy Maurits, Monta Eglija, Carina Kleinen, Claudia Stephani, Dominika Rogocka en Anna-Katharina Spelten begeleiders Roy Hoet, Hugo Coolen en Suzanne van den Homberg

t vrijdag 13.30-14.15 |

theater a/h vrijthof, souterrain

| vrij entree

EN NU? is tijdens het festival dagelijks te bezoeken vr 14.30-18.00u za 10.00-18.00u zo 10.00-18.00u

Festivallezing Michel Krielaars

Michel Krielaars is chef Boeken van NRC Handelsblad en was vele jaren Ruslandcorrespondent. Hij schreef diverse romans. Vorig jaar verscheen Het brilletje van Tsjechov. Reizen door Rusland, waarvoor hij eind mei de VPRO Bob den Uyl-prijs heeft ontvangen.

zie ook het artikel op p.11

© Annaleen Louwes

t vrijdag 14.45-15.15 |

sint servaasbasiliek

| vrij entree

OPENING 1: ‘Hay que caminar‘ soñando Luigi Nono ‘Hay que caminar‘ soñando Duo Dialodia

Dertig jaar geleden reisde Luigi Nono naar Toledo. Daar, op de muur van een kloostergang, zou hij een aforisme hebben aangetroffen dat hem bijzonder raakte: ‘Caminantes, no hay caminos, hay que caminar’ (vrij vertaald: ‘Reiziger, er zijn geen wegen, maar we moeten voortgaan’). Deze zin vormde de aanleiding tot Nono’s laatste drie werken, waarin telkens een Luigi Nono in Venetië, begin jaren ’60 relatie van klank en ruimte wordt verkend. Het slotstuk daarvan componeerde Nono voor twee violen die zich een weg banen door de ruimte. De Sint Servaasbasiliek leent zich uitstekend voor dit werk, waarin de muziek merendeels balanceert op de rand van de stilte...

t vrijdag 15.45-16.45 |

theater aan het vrijthof

| vrij entree

OPENING 2: Rijnvos - mappamondo

zie ook educatie op p.57

Richard Rijnvos mappamondo voor stem, tuba en ensemble Ives Ensemble o.l.v. Richard Rijnvos Frans Fiselier bariton In mappamondo – onderdeel van zijn Venetiaanse cyclus la Serenissima – voert Richard Rijnvos broeder Mauro ten tonele. Zonder ooit zijn klooster te hebben verlaten (op het eiland San Michele waar nu het Venetiaanse kerkhof is met ook de graven van Stravinsky en Nono) vervaardigde deze monnik rond 1450 in opdracht van de Portugese koning een grote ronde wereldkaart. Het werd een van de meesterwerken van de middeleeuwse cartografie, kort voor de grote ontdekkingen. Mauro was de eerste die daarbij gebruikmaakte van de bevindingen van Marco Polo. In mappamondo krijgt Mauro bezoek van een rondtrekkende musicus (tubaspeler). Later blijkt dit Luigi Nono te zijn, op weg naar zijn laatste rustplaats.

donderdag

17

vrijdag

18

40 | Programma

vrijdag 18 september

t vrijdag 17.15-18.30 |

sint janskerk

| € 15

Wanderlieder

Johann Friedrich Reichardt Harzreise im Winter Conradin Kreutzer Neun Wanderlieder Ralph Vaughan Williams Songs of Travel Wolfgang Rihm Harzreise im Winter Tobias Berndt bariton Alexander Fleischer piano

zie ook het recital met de Kafka Fragmente van György Kurtág door sopraan Tony Arnold en violist Movses Pogossian, p.51

‘…ein Gott hat / Jedem seine Bahn / Vorgezeichnet…’ (‘…een god heeft eenieder zijn weg voorgetekend…’), aldus Goethe in Harzreise im Winter, geschreven na een moeilijke winterse bestijging van de berg Brocken in de Harz (ruim 1140 meter hoog). Een deel van deze ode werd in 1794 door Reichardt getoonzet, het geheel pas in 2012 door Wolfgang Rihm. Wanderer über den Nebelmeer (ca.1817) door Caspar David Friedrich (1774-1840) Rond 1904 componeerde Vaughan Williams de cyclus Songs of Travel, op gedichten van Robert Louis Stevenson. Stevenson, afkomstig uit een beroemde familie van Schotse vuurtorenbouwers, werd vooral bekend als prozaïst en pionier van het literaire reisverhaal. Hij schreef de gedichten deels op bestaande melodieën, bijvoorbeeld van Schubert. De muziek van Vaughan Williams is volledig nieuw, maar bij het componeren had hij wel Schuberts Winterreise in gedachte.

t vrijdag 17.15-18.15 | deze voorstelling ook op za 13.30u busvervoer vanaf Theater a/h Vrijthof

ainsi

| € 10

i-Am

Hoge Fronten | Lieke Benders i.s.m. GOTRA | Joost Vrouenraets m.m.v. Jacqueline Hamelinck cello, zes leden van een harmonie Wendy Frissen doventolk en Mathieu Muijtjens breakdance Een multidisciplinaire voorstelling over de zoektocht van een jonge man naar zijn identiteit. Onderweg komt hij personages tegen die hem doen besluiten allerlei wegen te onderzoeken. Zo vindt hij zichzelf. In i-Am staat slechts één danser op het podium. Dit is zijn plek, zijn thuis. Zijn ziel en zaligheid neemt hij mee, in elke pas. Maar wát als zijn lichaam niet meer gehoorzaamt? Wanneer hij afscheid neemt van zijn dierbaarste bezit, wat blijft er dan nog over?

t vrijdag 19.00-19.45 |

theater aan het vrijthof, souterrain

| vrij entree

© Erwin Penners

Musica MAX Café

Lex Bohlmeijer in gesprek met internationale en lokale festivalgasten over hun gedachten bij het festivalthema, over muziekbeleving en andere onderwerpen.

Musica MAX Café op vr 19.00-19.45 uur za 19.00-19.45 uur zo 18.30-19.15 uur

Te gast zijn de componisten Richard Rijnvos (vr 15.45u | mappamondo), John Casken (vr 20.00u | Orion over Farne) en Betsy Jolas (vr 22.00u | Oxalys & Laure Delcampe).

zie de column van Lex Bohlmeijer op p.33 Lex Bohlmeijer



t vrijdag 19.00-20.00 |

tapijnkazerne, gebouw m

| € 10

Jan van Opstal - De Parade

wereldpremière

‘Waar Maastrichtenaren bewegen’ In De Parade komen verschillende mensen mét elkaar in beweging. Letterlijk! De Parade is een bewegingstheatervoorstelling door jonge, oude, ervaren en onervaren spelers en dansers. Het stuk gaat over de verschillende optochten waar een mens in zijn leven deel van kan uitmaken. Want, hoe kunnen we elkaar beter leren kennen dan door samen in een parade te tonen wie we zijn? Dit is onze stad, dit zijn onze straten, hier vieren we, rouwen we, hier demonstreren we, hier zijn we. een coproductie met dans compagnie limburg en tout maastricht

t vrijdag 19.00-20.35 |

lumière

| € 8,50

© Maya Schiffers

Sacro GRA

Gianfranco Rosi regie | Italië, 2013 Impressionistische documentaire over de zeer verschillende Romeinen die wonen langs de Grande Raccordo Anulare (GRA), de ringweg rond de eeuwige stad. Sacro GRA won in 2013 de Gouden Leeuw, de hoofdprijs van het filmfestival in Venetië. In soms dramatische, dan weer humoristische scènes portretteert Gianfranco Rosi de periferie van Rome: een kleurrijke wereld die zich mijlenver van La grande bellezza bevindt. Hij toont stilstaande levens aan de rand van een samenleving die alsmaar voortraast.

t vrijdag 20.00-21.00 |

toneelacademie

| vrij entree


Een visuele performance onder leiding van Peter Missotten.

t vrijdag 20.00-21.15 |

deze voorstelling ook op za 15.00u


| € 22


zie do 20.00u, deze voorstelling ook op za 15.00u en 20.00u

John Casken - Orion over Farne

Philharmonie Zuidnederland Kees Bakels dirigent István Várdai cello Felix Mendelssohn De Hebriden | André Caplet Épiphanie John Casken Orion over Farne nederlandse première De Britse componist John Casken situeert het dramatische einde van de Griekse jager Orion bij de magische Farne eilanden ten oosten van Northumberland (North East England). Orion, in wraak blind geslagen na de verleiding van de kleindochter van Dionysos, is onderweg naar Helios met het doel zijn gezichtsvermogen terug te winnen. Ondertussen legt hij het aan met Artemis. Apollo straft hem voor deze bigamie met de achtervolging door een schorpioen en zorgt ervoor dat Artemis hem per ongeluk doodt. In haar rouw plaatst ze zijn beeltenis aan het firmament, voor eeuwig achtervolgd door de schorpioen. Het concert begint met De Hebriden van Mendelssohn, over de eilandengroep westelijk van Schotland, door de componist geschreven tijdens zijn ‘Grand Tour’. De tocht van Melchior, een van de Drie Wijzen op zoek naar het kind Jezus, was uitgangspunt voor Caplets celloconcert Épiphanie. Daarin soleert de jonge cellist István Várdai, winnaar van het ARD-concours 2014 en – recenter – van de Liszt-prijs, de hoogste onderscheiding voor klassieke muziek in Hongarije. Farne © Danielle Vrijsen


donderdag

17

vrijdag

18

zaterdag

19

zondag

20

flankerend educatie

42 | Programma

vrijdag 18 september ook op do 20.30u en za en zo 19.00u zie het artikel op p.30

t vrijdag 21.20-23.20 |

lumière

t vrijdag 22.00-23.00 |

sint-pieter beneden

| € 8,50

Knight of Cups

| € 15

Terrence Malick regie

Oxalys & Laure Delcampe sopraan

Gabriel Pierné Voyage au Pays du Tendre Betsy Jolas Motet IV ‘Ventosum vocant’ nederlandse première Toru Takemitsu And then I knew ‘twas Wind Op 26 april 1336 beklom de Italiaanse dichter Francesco Petrarca de Mont Ventoux in de Provence. Hij beschreef zijn tocht in een Latijnse brief aan zijn vroegere biechtvader. Eenmaal op de top slaat Petrarca Augustinus’ Confessiones open, bij een passage waar deze mijmert over hoe de mens onder de indruk komt van vergezichten, maar tekortschiet wat betreft inzicht in zichzelf. De Franse componiste Betsy Jolas componeerde Petrarca’s tekst – de eerste, symbolische, beschrijving van een bergFrancesco Petrarca beklimming in onze literatuur – als het motet Ventosum vocant voor sopraan en een ensemble met vijf instrumentalisten. Op het programma voorts Gabriel Pierné’s Voyage au Pays du Tendre, een reis langs vele vormen van liefde en genegenheid, en de gevoelens die daarbij horen. Tot slot And then I knew ’twas Wind van Toru Takemitsu, naar een gedicht van Emily Dickinson.

t vrijdag 22.00-23.00 | deze voorstelling ook op za 17.00u en zo 13.30u zie ook educatie op p.57 © Tycho Merijn

t vrijdag 22.00-23.00 |

theater kumulus

| € 10

Project Sally - Revolt (14+)

wereldpremière

Revolt is een stormachtige dansvoorstelling met hier en daar een verstilde hartekreet. De huidige generatie komt in opstand door voor haar eigen protest te kiezen en lijkt daarmee een andere weg in te slaan dan de protestgeneratie van de jaren ’60. Een keuze voor verbinding in plaats van oppositie. Revolt verbindt het werk van Stefan Ernst en Ronald Wintjens met dat van drie internationale gastchoreografen: Itzik Galili, Stephen Shropshire en Martin Harriaque. Zes jonge dansers volgen hun hart op muziek van onder anderen Wende Snijders en Henryk Górecki, én op nieuwe composities van artistiek leider Stefan Ernst.

cellebroederskapel

| € 10

Schola Maastricht

De weg van de bevrijding Het ‘op weg zijn’ naar het hemelse Jeruzalem vormt de kerngedachte van het programma dat de Schola Maastricht ten gehore brengt. ‘De weg van de bevrijding’ is de weg waarop iedere christen zich voort durend bevindt. Uiteindelijk zal hij deze pelgrimstocht met Gods hulp en bescherming kunnen voltooien.

Al wandel ik midden in de schaduw van de dood, ik vrees geen kwaad.



zaterdag 19 september

t zaterdag 11.00-11.30 |

conservatorium

| € 10

Kamerkoor Maastricht o.l.v. Ludo Claesen

JacobTV | Jaap Drupsteen Mountain Top Gavin Bryars St. Brendan arrives at the Promised Land of the Saints Kamerkoor Maastricht zingt Mountain Top (muziek en tekst van JacobTV en video van Jaap Drupsteen), gebaseerd op de laatste redevoering van Martin Luther King. Hierin stelt hij de beklimming van de berg en het vergezicht over het Beloofde Land synoniem aan de geweldloze strijd voor, en het verwerven van gelijke rechten. Daarnaast klinkt St. Brendan, een kort koorwerk van Gavin Bryars over de fantastische oceaanreis van deze heilige, op zoek naar de ultieme waarheid.

t zaterdag 11.00-12.00 |

olv basiliek, kruisgang

| € 10

Ikatan, silent sound performance

wereldpremière

Juul Sadée, Catoke Kramer & Lucas Kramer ‘Wat verbindt en wat verdeelt ons en welk pad zijn we bereid hierin te bewandelen?’ Ikatan toont de schoonheid en noodzaak van verbinding tussen mensen en wordt gepresenteerd door 21 performers. De titel is ontleend aan de Aziatische benaming van de geweven stof ikat en betekent verbinding. ‘Silent sound’ performance is een bewuste tegenstelling, omdat juist de stilte voelen hoorbaar wordt gemaakt. Een geheel van klank, kleur en beweging, dat de veerkracht toont van de mens. Ikatan is onderdeel van het programma Archipelago, bestaande uit sculpturen, multimedia-installaties en performances. Archipelago gebruikt de Molukse geschiedenis en hun verhaal als gereedschap om een universeel verhaal te tonen over botsende culturen, onverdraagzaamheid én verzoeningspogingen.

deze voorstelling ook op za 13.00u, zo 12.00u en 15.00u

‘Ikatan’ kent twee satellietprojecten: een beeld van Juul Sadée in Theater aan het Vrijthof en een video-installatie in het Bonnefantenmuseum over haar research op de Molukken, zie p.53

productie juul sadée, ondersteund door tout maastricht en stichting moetiara maloekoe, met dank aan stichting soap

t zaterdag 12.00-13.00 |

sint janskerk

| € 15

Wanderer-Fantasie | Op een overwoekerd pad

Franz Schubert Wanderer-Fantasie | Leoš Janáček Op een overwoekerd pad Bobby Mitchell fortepiano

© Annelies van der Vegt

t zaterdag 13.00-14.00 |

In Schuberts lied Der Wanderer uit 1821 is de dichter de bergen afgedaald, onderweg naar zijn ware vaderland, waar hij nooit was, maar waar zijn taal gesproken wordt. Hij zal het echter nooit bereiken, want het geluk is daar waar hijzelf niet is. Op een motief uit dit lied baseerde Schubert een jaar later zijn Wanderer-Fantasie. Bobby Mitchell speelt dit virtuoze werk op een Weense vleugel (kopie Conrad Graf, 1824). Het wordt omkaderd door de tien delen van de cyclus Op een overwoekerd pad (boek 1) van Leoš Janáček, een in memoriam voor Janáčeks jong gestorven dochter Olga. Het overwoekerde pad staat voor het geheugen, waar een weg moet worden gebaand door flarden van herinneringen, alsof je bladert door een album met vergeelde foto’s.

onze lieve vrouwebasiliek, kruisgang

Juul Sadée, Catoke Kramer & Lucas Kramer

| € 10


donderdag

17

vrijdag

18

zaterdag

19

zie za 11.00u, deze voorstelling ook op zo 12.00u en 15.00u

44 | Programma

zaterdag 19 september

t zaterdag 13.30-14.30 |

sint lambertuskerk

Sciarrino - Spectra Ensemble

| € 15

Salvatore Sciarrino Quaderno di strada

nederlandse première

Spectra Ensemble o.l.v. Filip Rathé Thomas Bauer bariton Een notitieboekje is voor Salvatore Sciarrino als een residu van een reis, waarin slechts fragmenten bewaard blijven, nooit het geheel. Tegelijk biedt dat fragmentarische voor Sciarrino openingen naar nieuwe betekenissen en context. Zo bouwt hij Quaderno di strada op vanuit korte notities, fragmenten van gedichten, een gesprekje dat hij opvangt, een graffito die hij onderweg tegenkomt. Een ragfijne compositie voor bariton en ensemble. Salvatore Sciarrino

t zaterdag 13.30-14.30 |

sint matthiaskerk

| € 12

Ensemble Agimont

Claudia Couwenbergh sopraan Amaryllis Dieltiens sopraan Elin Eriksson barokviool Trudy Straus viola da gamba Remy Syrier orgel en clavecimbel Werken van onder anderen Carissimi, Mannelli, Dumont, Marais, Campra en Buxtehude. Een reis langs muzikale centra van de 17de en 18de eeuw. In Rome schreef Carissimi geestelijke muziek met het doel een nieuw Rooms elan uit te dragen. In dezelfde stad was Mannelli een vermaard vioolsolist. Marais diende in Versailles aan het hof van de Zonnekoning, evenals Dumont, voormalig organsit van de Onze Lieve Vrouwekerk in Maastricht. Campra, maître de musique aan de Notre-Dame in Parijs, staat bekend om zijn motetten. De reis eindigt in Lübeck, waar Buxtehude het orgel van de Marienkirche bespeelde.

zaterdag 13.30-14.30 | t deze voorstelling

ook op vr 17.15u, zie daar voor meer informatie; busvervoer vanaf Theater a/h Vrijthof

ainsi

| € 10

i-Am

Hoge Fronten | Lieke Benders i.s.m. GOTRA | Joost Vrouenraets m.m.v. Jacqueline Hamelinck cello, zes leden van een harmonie, Wendy Frissen doventolk Mathieu Muijtjens breakdance

t zaterdag 15.00-16.00 |

tapijnkazerne, gebouw m

© Erwin Penners

| € 10

Jan van Opstal - De Parade deze voorstelling ook op vr 19.00u, zie daar voor meer informatie, en op zo 16.00u

‘Waar Maastrichtenaren bewegen’ Een bewegingstheatervoorstelling door jonge, oude, ervaren en onervaren spelers en dansers. een coproductie met dans compagnie limburg en tout maastricht

t zaterdag 15.00-16.00 | deze voorstelling ook op do 20.00u, vr 20.00u, za 20.00u

toneelacademie

| vrij entree

Galloping bananas on blue horses Een visuele performance onder leiding van Peter Missotten. De Parade © Maya Schiffers



t zaterdag 15.00-16.15 |

kapel zusters o/d bogen

| € 15

Ordo Virtutum o.l.v. Stefan Johannes Morent De zes zangers van Ordo Virtutum nemen ons mee op de weg die de vocale muziek in de Middeleeuwen aflegde van de 10de-eeuwse monofonie naar de 12de-eeuwse polyfonie. Het ensemble vertolkt onder meer gezangen uit de Codex Calixtinus, gerelateerd aan de pelgrimage naar Santiago de Compostela, en werken van Perotinus, die deze rond 1200 schreef voor de Notre Dame in Parijs. Muziek als naar de hemel reikende pilaren van de gotische kathedralen komt tot klinken in de neo-gotische kloosterkerk van de Zusters onder de Bogen.

Codex Calixtinus

t zaterdag 16.00-18.00 |

lumière

| € 8,50

Wild

Jean-Marc Vallée regie | Verenigde Staten, 2014 In 1995 besluit de 26-jarige Cheryl Strayed in een opwelling een deel van de Pacific Crest Trail te lopen, die loopt van de Mexicaanse Mojave woestijn naar de Canadese grens in het noorden. De directe aanleiding hiervoor is de scheiding van haar man, die genoeg heeft van Cheryls roekeloze vlucht in seks en drugs. Tijdens de drie maanden durende reis rekent ze af met de vele demonen in haar leven, het gevaar dat als een rode draad door haar leven loopt, het verdriet om haar gestorven moeder en het misbruik in haar jeugd. Totaal onvoorbereid op de zware tocht is ze vastbesloten om door te zetten ondanks tegenslag en lichamelijk ongemak. Haar ervaringen, opgetekend in een boek, leidden tot een film met prachtige beelden van de natuur, inzicht in haar innerlijke strijd en uiteindelijk genezing.

t zaterdag 16.45-18.15 |

theresiakerk

| € 15


Die Israeliten in der Wüste

Ensemble Koninklijk Conservatorium Den Haag o.l.v. Peter Van Heyghen Carl Philipp Emanuel Bach Die Israeliten in der Wüste Een moeilijke periode op onze levensweg noemen we ‘een tocht door de woestijn’, waarmee we verwijzen naar het bijbelboek Exodus (‘Uittocht’). Hierin wordt verteld over het Joodse volk dat onderweg is van de Egyptische ballingschap naar het Beloofde Land. Geleid door Mozes en zijn broer Aäron komen ze, na de miraculeuze doortocht van de Rode Zee, in de Sinaï-woestijn terecht, waar geen eten is en vooral geen water. Tot Mozes een bron slaat uit een rots. Carl Philipp Emanuel Bach koos dit verhaal voor het oratorium dat hij in 1768 componeerde, na zijn installatie als muziekdirecteur van de Hanzestad Hamburg. In dit werk neemt hij muzikaal afstand De uittocht van de Israëlieten uit Egypte door Casper Luyken (1672-1708) van zijn vader Johann Sebastian. Toch is er één moment, het enige koraal, waarin hij terugblikt naar zijn vader, wanneer het verhaal de beslissende weg inslaat van het Oude Testament naar de belofte van het Nieuwe Testament.

t zaterdag 17.00-18.00 |

theater kumulus

| € 10

donderdag

17

vrijdag

18

zaterdag

19

Project Sally - Revolt (14+) ook op vr 22.00u en zo 13.30u


46 | Programma

zaterdag 19 september Musica MAX Café op vr 19.00-19.45 uur za 19.00-19.45 uur zo 18.30-19.15 uur zie de column van Lex Bohlmeijer op p.33

t zaterdag 19.00-19.45 |

zie het artikel op p.30 ook op do 20.30u, vr 21.20 en zo 19.00u

t zaterdag 19.00-21.00 |

lumière

t zaterdag 20.00-21.00 |

toneelacademie

deze voorstelling ook op do 20.00u, vr 20.00u, za 15.00u


| vrij entree

Musica MAX Café

Lex Bohlmeijer in gesprek met internationale en lokale festivalgasten over hun gedachten bij het festivalthema, over muziekbeleving en andere onderwerpen. Te gast zijn Peter Van Heyghen (za 16.45u | Die Israeliten in der Wüste), Juul Sadée (vr t/m zo | Ikatan) en Tore Tom Denys (zo 13.30u | Cinquecento).

| € 8,50

Knight of Cups

| vrij entree

Terrence Malick regie


Een visuele performance onder leiding van Peter Missotten.

t zaterdag 20.00-21.15 |

onze lieve vrouwebasiliek

| € 22

Concerto Romano o.l.v. Alessandro Quarta

Lorenzo Ratti Videntes stellam Magi Giovanni Francesco Anerio Dialogo del Figliol prodigo Giacomo Carissimi Historia dei Pellegrini di Emmaus Bonifacio Graziani Laetatus sum Giacomo Carissimi Jonas Romeinse oratoria Het begrip weg, route, pad, is sterk geworteld in de cultuur van de contra-reformatie. In het religieuze conflict werd dit idee van de ‘ware weg’, de ‘juiste richting’ nog sterker, ook in de kunst. Dit programma brengt enkele verhalen die sterk verbonden zijn met paden en routes, uit de rijke wereld van de 17de-eeuwse muziek uit Rome. Onder leiding van Alessandro Quarta klinken Carissimi’s oratoria over de Emmaüsgangers en Jonas, naast Anerio’s Verloren Zoon. De Verloren Zoon en Jonas nemen beiden de terugweg, de ware weg van het inzicht. De Wijzen vinden de weg naar Bethlehem door zich astronomisch te oriënteren en de Emmaüsgangers ervaren onderweg de openbaring van de Verrijzenis. Laetatus sum, het gebed van de pelgrims naar Jeruzalem, is de ‘reispsalm’ bij uitstek. Concerto Romano richt zich op de schitterende maar vaak vergeten muziek van Rome’s Seicento. Muziek die de evenknie genoemd mag worden van de verbazingwekkende fresco’s, de schilderkunst en de architectuur. Musica Sacra Maastricht heeft de Nederlandse primeur van een optreden door dit Italiaanse ensemble voor renaissance- en barokmuziek.



t zaterdag 21.20-24.00 |

lumière

| € 8,50

2001: A Space Odyssey

Stanley Kubrick regie | Verenigde Staten, 1968 (digitaal gerestaureerde versie) Filosofische sciencefiction-klassieker van Stanley Kubrick over een ruimtemissie om een geheimzinnige monoliet te bestuderen. Boordcomputer HAL gooit roet in het eten. De film schetst de ontwikkeling van de mensheid vanaf de prehistorie tot een toekomst waarin de techniek de mens voorbij dreigt te streven. Eigenlijk is het verhaal ondergeschikt aan de ontzagwekkende trip die de film nog altijd is. Die zintuiglijke impact is deels te danken aan de soundtrack. Te elfder ure besloot Kubrick de filmmuziek van componist Alex North terzijde te schuiven en te vervangen door klassieke werken van Johann Strauss jr. en György Ligeti. Gelukkig maar, want anders hadden we nooit die klassieke scène gezien waarin het ruimteschip door het universum wentelt op de tonen van An der schönen blauen Donau.

t zaterdag 22.00-23.15 |


| € 15


Joana Amendoeira Joana Amendoeira zang Pedro Amendoeira en Rogério Ferreira gitaar Fernando Nani akoestische bas De Portugese fadozangeres Joana Amendoeira stelt voor Musica Sacra Maastricht een nieuw programma samen, getiteld Amanhecer (Dageraad). Het viert de zin van het leven: de zonnige paden van liefde, vriendschap en moederschap én de donkere wegen van bedrog, verdriet en verlangen (saudade). Poëtische teksten vol emoties van de traditionele Portugese fado, die Joana Amendoeira met passie ten gehore brengt.

donderdag

17

vrijdag

18

zaterdag

19

zondag

20

flankerend educatie

48 | Programma

zondag 20 september

t zondag 9.00-10.00 | zie de column van Antoine Bodar op p.23

theater a/h vrijthof, souterrain

| vrij entree

Echo van Eeuwigheid

Rechtstreekse uitzending van Echo van Eeuwigheid op NPO Radio 4 met Antoine Bodar. Medewerking verlenen Ordo Virtutum en Bobby Mitchell. © Joop van Reeken

t zondag 10.00 |


Hoogmis Basilicakoor o.l.v. Hans Leenders

Hans Leenders Missa Fons bonitatis

t zondag 10.00 |


wereldpremière

Hoogmis Cappella Sancti Servatii o.l.v. Hans Heykers

Hendrik Andriessen Te Deum laudamus | Jean Lambrechts Carmen laudationum

zie ook het concert op za 15.00u

t zondag 10.15 |

sint janskerk

t zondag 8.00-16.15 |

Dienst m.m.v. Ordo Virtutum

heerlen (thermenmuseum)

- maastricht (vrijthof) | vrij entree

KOKORO (vertrek)

GOTRA | Joost Vrouenraets KOKORO, dansmarathon Heerlen-Maastricht zie ook het interview met Joost Vrouenraets op p.24

wereldpremière

Danser/choreograaf Joost Vrouenraets geeft al jaren blijk van een grote verbeeldingskracht en tomeloze energie. Voor dit festival stelt hij zichzelf voor een enorme uitdaging: hij zal namelijk dansen van Heerlen naar Maastricht. Het tracé dat hij voor KOKORO (Japans voor ‘hart’) volgt, is een deel van de Romeinse weg die Maastricht en Heerlen verbond. Vrouenraets start bij het Thermenmuseum in Heerlen; de aankomst is bij het labyrint op het Vrijthof, eertijds een Romeins grafveld. Vrouenraets wordt begeleid door percussionist Wouter Gulikers, die hem gedurende ruim 25 kilometer vanaf een paardenkar muzikaal aanvuurt. • vertrek 8.00 uur Heerlen Thermenmuseum • aankomst ca. 16.15 uur Maastricht Vrijthof i.s.m. extra leisure | total event facilities en stichting limburg paardensport

aankomst om ca. 16.15u bij het labyrint op het Vrijthof

© David Peskens



t zondag 10.00-13.00 |

dominicanenkerk

- begraafplaats tongerseweg | € 12

Enkele reis naar het paradijs

Een muzikale voettocht van Vrijthof naar Tongerseweg Deze tocht weerspiegelt de laatste weg van de individuele mens op aarde en tradities rond het begraven worden in Maastricht. ‘De weg’ loopt van de Dominicanenkerk, nabij het Vrijthof waar in de Romeinse tijd de doden werden begraven, naar de huidige Algemene Begraafplaats aan de Tongerseweg. Het lopen van deze route met de hele entourage en muzikale/literaire omlijsting biedt de bezoeker een gevoel van bezinning. een project van de stichting maastrichtse componisten

Deelnemers aan deze voettocht kunnen per bus terug naar het Theater a/h Vrijthof (vertrek Javastraat om 13.00 u), om op tijd bij een volgend concert te kunnen zijn.

© Bert Kaufmann

t zondag 11.30-13.00 |

sint lambertuskerk

| € 15

Nomos Quartett

Bedrˇich Smetana Strijkkwartet nr.1 ‘Uit mijn leven’ John Zorn Kol Nidre Steve Reich Different Trains In zijn autobiografische Eerste Strijkkwartet roept Smetana de etappes van zijn levensweg op: de roeping tot het kunstenaarschap; de dansgekte van zijn jeugd en het verkeren in adellijke kringen; van de ontdekking van de liefde, voor vrouw en ook voor vaderland, tot de doofheid die hem treft. Ruim twee eeuwen later is Different Trains (met tape) op een heel andere manier autobiografisch. Ten tijde van de Tweede Wereldoorlog reisde Steve Reich geregeld met de trein heen en weer tussen New York en Los Angeles, waar zijn gescheiden ouders woonden. Terugblikkend op die tijd realiseerde hij zich dat, had hij als Jood nog in Europa gewoond, een ander soort trein wellicht zijn deel was geweest, richting de concentratiekampen. Deze composities flankeren de bewerking die John Zorn maakte van het Kol Nidre, gezongen op Jom Kippoer, de Grote Verzoendag. © Jo Titze

t zondag 12.00-13.00 |


| € 10



zie za 11.00u, deze voorstelling ook op za 13.00u en zo 15.00u

t zondag 13.30-14.45 |

synagoge

| € 12

Exodus en Ballingschap Amsterdams Synagogaal Koor o.l.v. Ilia Belianko ‘Haar wegen zijn liefelijk en al haar paden vredig.’ Het Amsterdams Synagogaal Koor bezingt karakteristieke momenten van feest- en treurdagen uit het Joodse jaar, naast meer persoonlijke momenten die verbonden zijn met huwelijk en overlijden. De composities zijn afkomstig uit de 19de en eerste helft van de 20ste eeuw, een periode die wordt gekenmerkt door emancipatie van de Europese Joden en hun pogingen te integreren in de Europese samenleving en cultuur. De muziek in dit programma toont het diepe verlangen van hen om deel te nemen aan het maatschappelijk gebeuren en verklankt de weg van slavernij en onderdrukking naar spirituele en maatschappelijke bevrijding.

Synagoge Maastricht

donderdag

17

vrijdag

18

zaterdag

19

zondag

20

flankerend educatie

50 | Programma

zondag 20 september

t zondag 13.30-14.30 |

kapel zusters onder de bogen

| € 15

Cinquecento

Terry Wey countertenor Achim Schulz tenor Tore Tom Denys tenor Tim Scott Whiteley bariton Ulfried Staber bas m.m.v. Marnix De Cat countertenor

Orlando di Lasso Missa super Dixit Joseph en motetten Dixit Joseph; De profundis; Veni dilecte mi; Ave maris stella; Domine non est exaltatum; Si bona suscepimus; Dulces exuviae Het in Wenen gevestigde vocaal ensemble Cinquecento is voor het eerst in dit festival te gast. Centraal staat de zesstemmige Missa super Dixit Joseph van Lassus, voorafgegaan door het gelijknamige motet, waarop de mis vrij is gebaseerd. Dit parodieprincipe is in die tijd een gebruikelijke manier om uit het oude iets nieuws te maken. Het motet vertelt over Jozef in Egypte, die zijn broers terugstuurt naar Kanaän om daar hun vader Jakob op te halen en mee te nemen naar Egypte. Deze reis, met een groot gevolg, kudden, en al hun bezittingen, wordt beschreven in Genesis. De mis wordt afgewisseld met motetten.

zie vr 22.00u, deze voorstelling ook op za 17.00u


zie za 11.00u, deze voorstelling ook op za 13.00u en zo 12.00u

t zondag 13.30-14.30 |

theater kumulus

t zondag 14.00-15.30 |

lumière

| € 8,50

| € 10


Winter Nomads

Manuel von Stürler regie | Zwitserland, 2012 In deze documentaire volgen we twee schaapsherders met hun honden, pakezels en kudde van 800 schapen op een maandenlange en honderden kilometers lange tocht over de graslanden in Zwitserland. Een rustig gefilmde registratie van een bijna verdwenen manier van bestaan. Het onderwerp presenteerde zich zelf aan debuterend regisseur Manuel von Stürler toen de kudde van de vijftiger Pascal en zijn jonge assistente Carole dicht langs zijn huis passeerde. Hij regelde dat hij mee kon op de volgende ‘transhumance’, een eeuwenoude traditie waarbij schapen zich op een natuurlijke manier vol eten aan het goede gras dat ze onderweg tegenkomen. De graslanden blijken langzaam te verdwijnen en de kudde komt tijdens de tocht dan ook veel obstakels tegen. Von Stürler filmt het zonder valse romantiek. Hij laat het leven van en tussen de schapen zien zoals het is, mooi, eentonig, stil maar vooral ook traag en rustig.

t zondag 15.00-16.00 |


| € 10





t zondag 15.15-16.15 |

conservatorium

| € 12

Studium Chorale | intro in situ

Studium Chorale o.l.v. Hans Leenders Nathalie Forget ondes martenot Roderik Povel zang Niels Rønsholdt Songs of Doubt

wereldpremière

Het Lange Afstand Wandelpad LAW 7-2 van ’s-Hertogenbosch naar Maastricht en een lange afstandstocht langs de Deense kust vormen de inspiratiebronnen voor Songs of Doubt, een nieuwe compositie die de jonge Deense componist Niels Rønsholdt schreef voor Studium Chorale, ondes martenot-specialiste Nathalie Forget en zanger Roderik Povel. Tijdens de voettochten verzamelde de componist tekst-, video- en klankmateriaal dat een rol speelt in de compositie.

Niels Rønsholdt

t zondag 15.15-16.30 |

sint janskerk

| € 12

György Kurtág - Kafka Fragmente

Tony Arnold sopraan Movses Pogossian viool György Kurtág is een meester van het miniatuur. Voor de Kafka-Fragmente voor sopraan en viool koos hij veertig korte passages uit teksten van Kafka, die hij componeerde tot een geheel van een uur. Sommige fragmenten zijn zeer kort, een halve tot één minuut. Centraal staat het langste fragment, van 7½ minuut, waaraan het festivalmotto is ontleend: ‘De ware weg gaat over een koord dat niet in de hoogte is gespannen, maar vlak boven de grond. Het lijkt meer bedoeld om over te struikelen dan om te begaan’. In een ander fragment luidt het: ‘Er is een doel, maar geen weg; wat wij weg noemen is dralen’.

t

zondag 16.00-17.00 | tapijnkazerne, gebouw m | € 10

t zondag 16.15 |

maastricht (vrijthof)

| vrij entree

‘De ware weg gaat over een koord dat niet in de hoogte is gespannen, maar vlak boven de grond. Het lijkt meer bedoeld om over te struikelen dan om te begaan’. Franz Kafka Tony Arnold © Claudia Hansen

Jan van Opstal - De Parade

GOTRA - KOKORO (aankomst)

GOTRA | Joost Vrouenraets KOKORO dansmarathon Heerlen-Maastricht • vertrek 8.00 uur · Heerlen Thermenmuseum • aankomst ca.16.15 uur · Maastricht Vrijthof

zie ook het interview met Joost Vrouenraets op p.24

i.s.m. extra leisure | total event facilities en stichting limburg paardensport

© David Peskens

t zondag 16.15-18.15 |

zie vr 19.00u, deze voorstelling ook op za 15.00u

lumière

| € 8,50

Faith Connections

Pan Nalin regie | India, 2013

Tijdens de Kumbh Mela komen meer dan tachtig miljoen hindoeïstische pelgrims naar de plek waar de Ganges en de Yamuna samenvloeien. De documentaire Faith Connections schetst een portret van dit 55-daagse religieuze evenement. De Indiase filmmaker Pan Nalin gaat op zoek naar het individu te midden van de mensenmassa. We maken kennis met een vroegwijs straatjongetje dat droomt van een leven als gangsterbaas. Ook volgen we een echtpaar dat hun driejarig zoontje is kwijtgeraakt. De meeste indruk maakt het ontroerende verhaal van Yogi Baba, een oude yogameester die zich heeft ontfermd over een baby’tje dat te vondeling werd gelegd. Meer dan twintig jaar leefde hij in afzondering, maar het wereldse leven waarvan hij afstand had gedaan, keerde onverwacht bij hem terug. Faith Connections toont de vele lagen van de kleurrijke moderne Indiase samenleving, met mobieltjes en aloude tradities, armoede en rijkdom, maar ook met een gemeenschappelijke deler: het geloof.


donderdag

17

vrijdag

18

zaterdag

19

zondag

20

flankerend educatie

52 | Programma

zondag 20 september

t zondag 17.00-18.00 |

‘…extremely deep musicality, remarkable fluidity, nuancing and sense of style which put her in the ranks of pianists with exceptional qualities’. (Los Angeles Times) zie ook educatie op p.57


| € 12

Gloria Campaner piano

Robert Schumann Kinderszenen op.15 Ludwig van Beethoven Sonate in f ‘Appassionata’ Sergej Rachmaninov 3 Morceaux de fantaisie op.3 Alexandr Skrjabin Etude op.2 nr.1; Poème op.72 ‘Vers la flamme’ Sergej Prokofjev Toccata op.11 Gloria Campaner geldt als een van de grootste talenten van een nieuwe generatie Italiaanse pianisten. Sinds haar twaalfde concerteert zij in binnen- en buitenland met orkesten, in solorecitals, in kamermuziekbezetting en in crossover met jazzmusici, elektronica en dans. Gloria Campaner is zilveren prijswinnaar van het foto Maurizio Montani © EMI Music Italy Paderewski Concours 2010 en winnaar van de Europese Cultuurprijs 2011. In de aanloop naar het concert werkt Gloria mee aan een educatieproject van het United World College Maastricht. Het resultaat daarvan laten de leerlingen horen in de foyers van Theater aan het Vrijthof, als aperitivo voor Campaners concert.

t zondag 17.00-18.00 |


| € 10

Marcel Verheggen orgel

Franz Liszt Einleitung, Fuge und Magnificat aus der Symphonie zu Dantes Divina Commedia Franz Liszt Ad nos, ad salutarem undam De monumentale en virtuoze Fantasie & Fuga componeerde Liszt over een thema uit Meyerbeers opera Le Prophète. Profeet in kwestie is Jan van Leiden, die in 1534 een kortstondige theocratie vestigde in Münster en daarna werd terechtgesteld. Het thema is een koraal dat wordt gezongen als oproep tot bekering en wederdoping: ‘Naar ons, naar het heilzame water’. Liszts symfonie naar Dante’s mystieke reisverhaal, de Divina Commedia, bestaat uit een Helle- en een Vagevuur-deel, met als epiloog, bij wijze van Paradijs, een zetting van het Magnificat.

t zondag 18.30-19.15 |

| vrij entree

Musica MAX Café

Lex Bohlmeijer in gesprek met internationale en lokale festivalgasten over hun gedachten bij het festivalthema, over muziekbeleving en andere onderwerpen.

Musica MAX Café op vr 19.00-19.45 uur za 19.00-19.45 uur zo 18.30-19.15 uur zie de column van Lex Bohlmeijer op p.33

Te gast zijn Antoine Bodar (zo 9.00u | Echo van Eeuwigheid), Joost Vrouenraets (zo 10.00-16.15u | KOKORO), Gloria Campaner (zo 17.00u) en Adrián Rodríguez Van der Spoel (zo 20.00u | Slotconcert).

t zondag 19.00-21.00 | ook op do 20.30u, vr 21.20 en za 19.00u zie het artikel op p.30


lumière

| € 8,50

Knight of Cups Terrence Malick regie



t zondag 20.00-21.15 |


| € 22

SLOTCONCERT - El Viaje de Jerusalem Música Temprana o.l.v. Adrián Rodríguez Van der Spoel In 1588, 60 jaar oud, trok Francisco Guerrero, kapelmeester van de kathedraal in Sevilla, naar het Heilig Land. Heen en terug ging de reis langs Venetië, waar hij twee bundels liet uitgeven, met motetten en met Spaanse geestelijke liederen. Toen Jeruzalem eindelijk in zicht kwam, hieven hij en zijn medereizigers ontroerd de hymne Urbs beata Jerusalem aan, een visioen van vrede. De terugreis was turbulent: Guerrero werd gegijzeld door piraten, kwam behouden maar geruïneerd thuis, en publiceerde zijn reisverhaal, tevens een artistieke autobiografie. Tien jaar later stierf hij aan de pest. Música Temprana roept het beeld op van Guerrero’s epische, ultieme pelgrimage, met muziek uit zijn Venetiaanse bundels en van zijn vereerde leermeester Cristóbal de Morales, met fragmenten uit het boek, en in dialoog met improvisaties op Arabische luit.

Ierusalem, et suburbia eius, sicut tempore Christi floruit, cum locis in quibus Christus passus est [...] plattegrond van Jeruzalem door Christiaan van Adrichem (1533-1585) uitgegeven in 1588 door Braun & Hogenberg

flankerende programmering

t zaterdag 12 t/m zondag 20 september |


| vrij entree

Jiwa

Jiwa is een hangende sculptuur van Juul Sadée. Een zoektocht naar de ziel, het mysterie van ieder mens. In Jiwa liggen de verhalen verscholen van de Molukse gemeenschap, verhalen over Molukse gebruiken en over reis naar en het wonen in Nederland. Jiwa is gemaakt met 12 vrouwen uit de Molukse gemeenschap.

t do 17 t/m zo 20 september 11.00-17.00 |

bonnefantenmuseum

| € 10 / stud/cjp € 5 / Museumkaart geldig

Ub-O

Een video-installatie van Juul Sadée die in klank en beeld de balans tussen leven en dood toont. Ub-O is een oud Moluks lied dat vissers zingen voor een goede vangst en ouders om hun kind te wiegen. Het wordt ter verering van de voorouders gezongen. Vanwege de mystieke lading klinkt het nu nog zelden, en dan alleen onder familie. Flarden van dit lied en Dido’s Lament (Purcell) verbinden drie video’s tot één vertelling.

t donderdag 17 t/m zondag 20 september |

theater aan het vrijthof, foyer

| vrij entree

Approaching Nowhere

In de expositie Approaching Nowhere legt fotograaf Theo Derksen de vaak onzichtbare wereld bloot die schuilgaat achter de bedrieglijke weelde van een aankomstplek. Theo Derksen slaagt erin ‘de werkelijkheid […] af te schrapen tot voorstellingen van werelden die achter deze werkelijkheid schuilgaan. Voorstellingen die ons eveneens bereiken via het oog, maar zich langzaam en zeker vasthaken in de geest.’ (Pool Andries, oud-conservator van het Museum voor Fotografie Antwerpen - FoMu)

Jiwa is te bezoeken gedurende openingstijden van Theater aan het Vrijthof Juul Sadée presenteert ook Ikatan, een 'silent sound’ performance, zie za 11.00u en 13.00u, zo 12.00u en 15.00u

Approaching Nowhere is te bezoeken gedurende openingstijden van Theater a/h Vrijthof zie ook het artikel op p.19

zondag

20

flankerend Luxor, Egypte © Theo Derksen

educatie

54 | Programma

flankerende programmering

t donderdag 17 t/m zaterdag 19 september | zie voor de volledige toneelprogrammering toneelacademie.nl

EN NU? is tijdens het festival te bezoeken op: vr 14.30-18.00u za & zo 10.00-18.00u

| vrij entree

Toneelacademie Maastricht

Toneelacademie Maastricht is al jaren een trouwe samenwerkingspartner van Musica Sacra Maastricht, met ten minste één grote productie en vele kleinere projecten. De grote productie is een visuele performance onder leiding van Peter Missotten getiteld Galloping bananas on blue horses. Zie donderdag 20.00u voor meer informatie, daarnaast wordt deze voorstelling gespeeld op vrijdag om 20.00u en op zaterdag om 15.00u en 20.00u.

t donderdag 17 t/m zondag 20 september | De uitweg is te bezoeken gedurende openingstijden van Theater a/h Vrijthof

toneelacademie


| vrij entree

De uitweg

In De uitweg van kunstenaar Jef Bogman staan vier levensgrote beelden met elkaar te praten. Ze zijn gemaakt van lijm en daardoor transparant en fragiel van gestalte. Hoewel ze tweedimensionaal zijn brengt het materiaal met zich mee dat ze driedimensionaal lijken. Hun lichaamstaal toont het gesprek. Vinden ze hun uitweg of blijven ze gefixeerd in hun doorzichtige houdingen? Jef Bogman is tevens ontwerper van het labyrint op het Vrijthof.

t vrijdag 18 t/m zondag 20 september |

theater aan het vrijthof, kelder

| vrij entree

EN NU?

De installatie EN NU?, gerealiseerd door studenten visuele communicatie aan de Maastricht Academy of Media Design and Technology (MAMDT), beeldt de verschillen uit tussen vroeger en nu. Saamhorigheid en individualisme spelen hierbij een belangrijke rol. Het project houdt de toeschouwer een spiegel voor en zet aan tot reflectie. De opening van EN NU? vindt plaats op vrijdag van 12.30-13.00 uur.

t vrijdag 18 t/m zondag 20 september |

vrijthof

| vrij entree

Labyrint op het Vrijthof

Bij het festivalthema ‘De Weg’ mag een labyrint niet ontbreken. Van oudsher staat het labyrint immers voor de levensweg en de introspectie, én voor de pelgrimage op Jeruzalem. Het hart van het labyrint op het Vrijthof, ontworpen door Jef Bogman, wordt een presentatieplek van kleinschalige programmering met solo-optredens van acht minuten. De volgende optredens vinden daar plaats:

t vr 10.30-14.15 (doorlopend)

Einar Bjartur

Op pelgrimstocht door IJsland (besloten voorstelling voor leerlingen Montessorischool)

t vr 17.00-19.00

Einar Bjartur

Op pelgrimstocht door IJsland De jonge IJslandse componist en pianist Einar Bjartur neemt u mee op pelgrimstocht door de prachtige natuur van zijn vaderland. Hij zet zijn wandeltochten om in een muzikale ervaring en combineert zijn einaudiaanse, ambient neoklassieke muziek voor piano met filmbeelden: van schitterende watervallen tot woeste vulkanen met namen als Eyjafjallajökull.

t za 12.00 en 12.30

Mw. Luhrman-van Heuven

en mw. Tineke Luhrman

Twee vaste bezoekers van Musica Sacra Maastricht, moeder en dochter, vertellen over de vele lange afstandswandelingen die ze in hun leven aflegden.

t za 13.00, 13.30 en 14.00

Edwin Paques zang

De Vlaamse liedjesmaker en zanger Edwin Paques vertolkt drie wereldberoemde Franse chansons. Het moet

solo, dus zijn pianist blijft thuis, een versie daarom met piano ‘op band’.

t za 14.30, 15.00, 15.30 en 16.00

MeE op weg over de Zijderoute

Max Mantz en zijn vriendin Eveline verhalen over hun onvergetelijke reis van Maastricht naar China.



t za 16.30, 17.00 en 17.30

Arash Mahdavian tar

Arash bespeelt de tar, een langhalsluit en brengt drie werken ten gehore: • Vliegende dromen: dromen kunnen overal naartoe vliegen • Naar de vrijheid: Wie de route van de vrijheid op gaat, ontmoet veel tegenstand. Je moet vechten om die te overwinnen. Daarna is het of je uit een slaap ontwaakt en ontdek je wat vrijheid is. • De meditatie, het afscheid en de grote reis. De muziek vertelt hoe je vanuit evenwicht op reis gaat.

t za 18.00, 18.30 en 19.00

Jan Smeets

Jan Smeets, niet de grote concertorganisator maar zijn schrijvende naamgenoot, geeft twee demonstraties van Tai Chi, waarvan één met een houten zwaard. ‘De weg die je wijzen kunt is niet de eeuwige Weg’ (Lao Tze) Tai Chi, de weg van energie, is een eeuwenoude Chinese, taoïstische bewegingskunst. Elke vorm is als het afleggen van een weg, waarbij de aandacht tegelijkertijd naar binnen en naar buiten is gericht.

t zo 14.30 en 15.00

Eva Almagor zang en piano Met haar blues en soul, de herkenbaarheid van pop en een vleugje gospel probeert Eva Almagor je een vertrouwd gevoel te geven dat toch een verrassend nieuwe indruk maakt. Frisse vintage vibes met invloeden van haar eigen muzikale helden.

t zo 15.30

Koor van het United World College

t zo 16.00

Eva Almagor zang en piano

Optreden van het koor van het United World College, als onderdeel van het educatieve project van Gloria Campaner met deze internationale school (zie p.57).

zie zondag 14.30 uur

t zo 16.30, 17.00 en 17.30

Arash Mahdavian tar

zie zaterdag 16.30 uur

t zo 18.00, 18.30 en 19.00

Denis Coenegracht gitaar

De Maastrichtse gitarist Denis Coenegracht besluit de programmering van het labyrint met een cross-over van flamenco en jazz.

het labyrint wordt mede mogelijk gemaakt door van ham tenten & podia b.v.

ontwerp voor het labyrint op het Vrijthof © Jef Bogman

Dionne Nijsten cello

De Maastrichtse celliste Dionne Nijsten, kersvers afgestudeerd aan het Conservatorium van Tilburg, speelt de Prelude uit de Vijfde Cellosuite van Bach.

Coen Rams

‘In 2008 heb ik met mijn vrouw en een nicht van haar vanuit Maasbracht een fietstocht gemaakt naar Santiago de Compostela en Finisterre in Noord-Spanje. Een reis van meer dan 2700 kilometer. Vooral de ervaringen en de ontmoetingen tijdens deze tocht hebben een onuitwisbare indruk op mij gemaakt.’

t zo 12.00 en 12.30

t zo 13.00, 13.30 en 14.00

| productie: roos aerts

flankerend educatie

56

Recirquel - The Naked Clown

Doe mee en maak kans op een leuke prijs! Koop je Óngerwaeg-gadget via L1Shop.nl en maak een selfie ermee. Stuur deze naar [email protected] óf post je foto op Facebook en tag L1.

L1.nl/Ongerwaeg


educatie Met educatiespecialisten Ilse van Lieshout en Carolien Leers weet Musica Sacra Maastricht zich verzekerd van een stevige band met het onderwijs. Naast een project rondom het labyrint, verlenen het Ives Ensemble, Philharmonie Zuidnederland, Project Sally en Gloria Campaner hun medewerking aan verschillende projecten voor basisonderwijs, voortgezet onderwijs en studenten.

t woensdag 16 en donderdag 17 september |

theater kumulus


Revolt is een stormachtige dansvoorstelling met hier en daar een verstilde hartekreet. De huidige generatie komt in opstand door voor haar eigen protest te kiezen en lijkt daarmee een andere weg in te slaan dan de protestgeneratie van de jaren ’60. Een keuze voor verbinding in plaats van oppositie. Twee try-outs voor in totaal honderd leerlingen. Zij worden vooraf over de voorstelling geïnformeerd en krijgen een afsluitende lesactiviteit.

t donderdag 17 september |


voorstellingen tijdens festival vr 22.00u (première) za 17.00u zo 13.30u

Philharmonie Zuidnederland Kees Bakels dirigent István Várdai cello Felix Mendelssohn De Hebriden André Caplet Épiphanie John Casken Orion over Farne Een groep van zo’n dertig leerlingen woont een deel van de middagrepetitie bij. Zij worden daarop voorbereid door middel van een lesbrief en door uitleg van hun eigen leerkracht.

zie voor meer informatie vr 20.00u

István Várdai © Balázs Böröcz

t donderdag 17 (onder voorbehoud) en vrijdag 18 september |

vrijthof

Labyrint op het Vrijthof

Op het Vrijthof staat een levensgroot labyrint. Scholen voor primair onderwijs worden hiervoor uitgenodigd en ontvangen een lesbrief over pelgrimage. De leerlingen plaatsen een steen in het labyrint, waar op gezette tijden een ensemble speelt.

t vrijdagochtend 18 september |


zie voor meer informatie p.54 en 55

Richard Rijnvos - mappamondo

Ives Ensemble o.l.v. Richard Rijnvos Frans Fiselier bariton Leerlingen (bovenbouw) van scholen voor voortgezet onderwijs en studenten aan de Academie voor Beeldende Kunsten Maastricht nemen hieraan deel. In samenwerking met docenten wordt dit verder vormgegeven. De compositie mappamondo vormt de aanleiding. Hieraan nemen maximaal vijftig leerlingen deel.

t vrijdag 18 september |

united world college

zie voor meer informatie vr 15.45u

Gloria Campaner piano o.a. Robert Schumann Kinderszenen De Italiaanse pianiste Gloria Campaner presenteert haar weg als musicus vanaf haar jeugd tot nu met werken van onder anderen Schumann. Leerlingen van het United World College vertolken op eigen wijze een levensweg in klank: in het labyrint (zondag 15.30u) en in de foyer van het Theater aan het Vrijthof (zondag 16.15u). Op vrijdag komt de pianiste naar het UWC voor een kort recital en een gesprek met de leerlingen.

Gloria Campaner


donderdag

zie voor meer informatie vrijdag zo 17.00u

17 18

zaterdag

19

zondag

20

flankerend educatie

58

Musica Sacra Maastricht is een coproductie van de Stichting Musica Sacra, Theater aan het Vrijthof Maastricht en Omroep MAX Radio 4

en wordt mede mogelijk gemaakt door

t Festivallocaties • Ainsi, Lage Kanaaldijk 112-113 • Begraafplaats Tongerseweg, Tongerseweg 292 • Cellebroederskapel, Cellebroedersstraat 4 (locatie met een beperkte bezoekerscapaciteit) • Conservatorium, Bonnefantenstraat 15 • Dominicanenkerk, Dominicanerkerkplein • Kapel Zusters onder de Bogen, Sint Servaasklooster 14 • Lumière Cinema Maastricht, Bogaardenstraat 40-B • Onze Lieve Vrouwebasiliek, Onze Lieve Vrouweplein 7 • Sint Janskerk, Henric van Veldekenplein • Sint Lambertuskerk, Emmaplein • Sint Matthiaskerk, Boschstraat 97 • Sint-Pieter Beneden, Sint Maternusstraat 15 • Sint Servaasbasiliek, Keizer Karelplein 5 • Synagoge, Capucijnengang 2 • Tapijnkazerne, Gebouw M, Sint Hubertuslaan 12

• Thermenmuseum, Coriovallumstraat 9, Heerlen • Theater aan het Vrijthof, Vrijthof 47 • Theater Kumulus, Herbenusstraat 89 • Theresiakerk, Sint Theresiaplein 8 • Toneelacademie, Lenculenstraat 31-33 Toegankelijkheid festivallocaties • Geen toegang na aanvang concert of voorstelling • Niet alle locaties zijn rolstoeltoegankelijk • Eindtijden zijn bij benadering • Wijzigingen voorbehouden • Tijdens voorstellingen dienen mobiele telefoons uitgeschakeld te zijn • Het maken van foto’s en video- of geluidsopnamen op welke wijze dan ook is niet toegestaan

t Colofon Coproducenten Musica Sacra Maastricht is een coproductie van de Stichting Musica Sacra, Theater aan het Vrijthof Maastricht en Omroep MAX Radio 4. Samenwerkingspartners Theater aan het Vrijthof, Omroep MAX, NPO Radio 4, RKK, Academie Beeldende Kunsten Maastricht, Conservatorium Maastricht, Koninklijk Conservatorium Den Haag, Intro in situ, Lumière Cinema Maastricht, Philharmonie Zuidnederland, Stichting Maastrichtse Componisten, Studium Chorale, Toneelacademie Maastricht, VVV Maastricht, Universiteit Tilburg (School of Humanities, Department of Culture Studies), Boekhandel Dominicanen, dr. Fons Kurris, ds. Joen Drost en alle deelnemende locaties en podia. Met dank aan Fonds Podiumkunsten, Provincie Limburg, Gemeente Maastricht, Stichting Elisabeth Strouven, VSBfonds, Fonds 21, Prins Bernhard Cultuurfonds Limburg, Stichting Kanunnik Salden Nieuwenhof, Limburgs Festival Platform, VVV Maastricht en de Vrienden van Musica Sacra Maastricht. De activiteiten worden mede mogelijk gemaakt door anonieme giften van particulieren. Mediapartners Omroep MAX, L1, Media Groep Limburg, RTV Maastricht. Omroep MAX maakt opnamen voor (live) uitzending op NPO Radio 4. Festivalteam Festivaldirectie Hugo Haeghens Programmacommissie Jacques Giesen, voorzitter Jos Leussink, adviseur Sylvester Beelaert · Musica Sacra Maastricht Hugo Haeghens · Theater aan het Vrijthof Fons Dejong · Theater aan het Vrijthof Russell Postema · Omroep MAX Projectleiding en fondsenwerving Fons Dejong Marketing en publiciteit Nicole de Boer Productiebureau Peter Noten, Raf Meijers en Joyce Limpens-Paquay Inrichting exposities Peter Snellens Redactie Jacinta Wetzer en Philip Leussink Vormgeving Philip Leussink UITbalie Daan Grol, Judith Bruijnzeels, Kirstin Görtz, Diederik Honing, Elsbeth Willems en Jules Indemans Techniek Remco van der Giessen Facilitair Claire Dullens en Nandi Nijsten Financiën Jos Spauwen, Marc Berkmans en Willy Spronck

door de Vrienden van Musica Sacra Maastricht en door anonieme giften van particulieren.

Bestuur Jean Jacobs, Eddy Klomp, Bas Huijser en Michel Cobben Comité van aanbeveling Prof. Drs. G. Cerfontaine voormalig President & CEO Schiphol Group Kardinaal G. Danneels Aartsbisschop emeritus van Mechelen-Brussel Dr. J. Linden, oud-Oberbürgermeister Stadt Aachen Mw. W. Sorgdrager, lid Raad van State, oud-voorzitter Raad voor Cultuur Dhr. J. Thielemans, voorzitter Sectorraad Kunsten en Erfgoed Vlaamse Gemeenschap Mw. H. d’Ancona, oud-minister van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur Drs. A.G.F. Boersma, oud-voorzitter Amsterdamse Kunstraad en Sweelinck Conservatorium Prof. F.C. de Ruiter, directeur Academie der Kunsten Universiteit Leiden en lid College van Bestuur Stichting Hogeschool der Kunsten Den Haag Praktische informatie Stichting Musica Sacra Vrijthof 47, 6211 LE Maastricht [email protected] www.musicasacramaastricht.nl Kaartverkoop en reserveringen Kaarten zijn verkrijgbaar via www.musicasacramaastricht.nl (24u/dag 7 dagen/week) of bij de UITbalie van Theater aan het Vrijthof: di t/m za 12.00-18.00u, telefonisch vanaf 13.00u +31 (0)43 350 5555. De UITbalie is gesloten van 14 juli t/m 18 augustus. Toneelacademie Voor de voorstellingen van de Toneelacademie geldt vrij entree, wel kunt u daarvoor kaarten reserveren via [email protected] of telefonisch +31 (0)43 3466690. Zie voor meer informatie www.toneelacademie.nl. Lumière Cinema Maastricht Kaarten voor de films zijn te koop bij Lumière Cinema Maastricht via www.lumiere.nl of telefonisch via +31 (0)43 321 40 80. www.facebook.com/MusicaSacraMaastricht @FestivalMSM | #MSM2015 Foto omslag GOTRA Ballet | Maïté Guérin © David Peskens Deadline van het magazine 1 augustus 2015

Niets uit deze uitgave mag op welke manier dan ook vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden zonder voorafgaande en uitdrukkelijke toestemming van de Stichting Musica Sacra. Dit magazine is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Eenieder die meent rechten te kunnen ontlenen aan gebruikt illustratiemateriaal wordt vriendelijk verzocht dit schriftelijk kenbaar te maken aan de Stichting. Voor de meest actuele informatie zie www.musicasacramaastricht.nl

22

13

12

11

10

3 4

14

2

9

7

15

5

16

1 6

21

8

17

20

18

19

1 Theater aan het Vrijthof & UITbalie, Vrijthof 47 2 Sint Servaasbasiliek, Keizer Karelplein 5 3 Kapel Zusters o/d Bogen, St Servaasklooster 14 4 Sint Janskerk, Henric van Veldekenplein 5 Labyrint op het Vrijthof 6 Dominicanenkerk, Dominicanerkerkplein 7 Synagoge, Capucijnengang 2 8 Sint Matthiaskerk, Boschstraat 97 9 Lumière Cinema Maastricht, Bogaardenstr 40b 10 Cellebroederskapel, Cellebroedersstraat 4 11 Theater Kumulus (West), Herbenusstraat 89 bereikbaar via Cellebroedersstraat 12 Lambertuskerk, Koningin Emmaplein 13 Theresiakerk, Sint Theresiaplein 8 14 Conservatorium, Bonnefantenstraat 15 15 Toneelacademie, Lenculenstraat 31-33 16 Tapijnkazerne, Gebouw M, St Hubertuslaan 12 17 Onze Lieve Vrouwebasiliek, OL Vrouweplein 7 18 Sint Martinuskerk (Wyck), Rechtstraat 7 19 Bonnefantenmuseum, Avenue Céramique 250 buiten de kaart 20 Ainsi, Lage Kanaaldijk 112-113 21 Sint-Pieter Beneden, Sint Maternusstraat 15 22 Begraafplaats Tongerseweg, Tongerseweg 292 - Thermenmuseum, Coriovallumstraat 9, Heerlen

NS Station


60

Der wahre Weg geht über ein Seil… Franz Kafka

musicasacramaastricht.nl

weg Musica Sacra Maastricht kunstenfestival magazine t muziek t dans t theater t performance t film t beeldende kunst sept 2015 donderdag 17

Recommend Documents