Deze CD werd live opgenomen op 24-25 mei 2013 in De Roma, Borgerhout. Opname, mixing en mastering: Piet Vermonden, Dirk De Boeck en dirigenten CD-boekje: Steven van Bauwel, Eltja Eichhorn, Ilse Antonissen, Frieda Geertsen Drukwerk en -voorbereiding: Danny Brison en MJK Productions Foto: Peter Duyts
Contact: Kristel Verelst Fredericusstraat 19 – 2640 Mortsel – tel. 03/455 16 94 E-mail:
[email protected] Website: www.heipasoep.be
1. Yane Sandanski (Яне Сандански), Oostenrijk/Balkan Tekst: Kiril Stefanov, muziek: traditioneel, arrangement: Sandy Lopicic en Hei Pasoep
Тргнал ми Яне Сандански, тргнал ми Яне Сандански, низ тайа гора ле, зелена, низ тайа Пирин ле, планина.
Jane Sandanski ging op pad door het groene woud op de berg Pirin.
В Мелника града Яне да иде, в Мелника града Яне да иде, дружина да си ле, намери, дружина верна ле, сговорна.
Jane ging naar de stad Melnik om een groep trouwe gezellen te vinden, om een groep gezworen kameraden te vinden.
Та да си фанат борба народна, та да си фанат борба народна, с турските върли ле, душмани, c турските върли ле, душмани.
Om voor het volk te vechten tegen de Turken, de meedogenloze overheersers.
Dit is één van de vele liederen over de beroemde vrijheidsstrijder Jane Sandanski. In Macedonië wordt Sandanski als een nationale held beschouwd en is hij één van de meest prominente revolutionaire figuren uit het begin van de 20e eeuw. In Bulgarije wordt hij bewonderd om zijn socialistische ideeën.
2
2. El campo grande (Het grote veld), Argentinië Tekst en muziek: Rubén Lena, arrangement: Dirk Van Esbroeck, Juan Masondo en Hei Pasoep
El campo grande y solo, viene llorando, solo y difunto, viene llorando, solo y difunto, solo y desnudo, viene llorando.
2
Het grote en eenzame veld weent, eenzaam en doods weent het, eenzaam en doods, eenzaam en naakt, weent het.
Con verdes y horizontes, verde Met groene horizonten weent het, llorando. met groene stiltes, ontroostbaar. Con silencios de verde, desconsolado. El campo grande y solo, con sus candados, solos con solos, por todos lados. Cielo en tormenta como testigo no se lamenta.
Het grote en eenzame veld, met zijn hangsloten, langs alle kanten eenzaam. De onweerswolken zijn getuige maar klagen niet.
Y aunque verde muriendo, verde esperando, que lo pueblen los hombres de buena mano.
Want hoewel groen en stervend, ook groen en hoopvol, wordt het veld bevolkt door mensen met goede handen.
El campo verde y solo, va tristemente sin ver que el paria, su grito enciende: Es necesaria, es necesaria la reforma agraria!
Het groene en eenzame veld gaat triest, zonder te zien dat de verschoppeling zijn kreet uitschreewt: De landhervorming is noodzakelijk!
Origineel gebracht door de Uruguayaanse dichter Rubén Lena (Montevideo, 1925 – 1995), verwierf El Campo Grande ook in onze contreien bekendheid, nadat het in 1979 door Dirk Van Esbroeck samen met Juan Masondo uitgebracht werd op de LP Canto de Nadie. We brengen het nummer vanavond als eerbetoon aan Dirk Van Esbroeck. Lena’s smeekbede voor een landhervorming werd tijdens de Uruguayaanse dictatuur veelal gecensureerd. Na de val van de dictatuur in 1985 werd de dichter in ere hersteld. Hij lag zo mee aan de basis van hedendaagse Uruguayaanse volksmuziek.
3. Gizona non duk zuhurtia? (Man, waar heb je de wijsheid?), Baskenland/Spanje
3
4. Les mains d'or (Handen van goud), Frankrijk Tekst en muziek: Bernard Lavilliers, Aroyo, Baux, arrangement: Hei Pasoep
3
Tekst en muziek: traditioneel, arrangement: Hei Pasoep
Laboraria alferretan haiz nekatzen Maiz herioa duk betbetan zuganatzen Hazilan egiteko lanak tuk hiretzat Eta fruitu heldu direnak premuentzat. Bat ez zaio herioari itzuliko Zorrozki zaio bakotxari jazarriko Badaramatza erregek tronatarik Hain errexki nola pobreak zokotarik.
Landarbeider, je maakt je nodeloos moe. De dood zoekt je vaak onaangekondigd op. Jij moet zaaien en het oogsten is voor de nakomelingen. Geen een zal aan de dood ontsnappen. Hij jaagt fel op iedereen. Hij verjaagt de koningen even gemakkelijk van hun troon als de armen uit hun hutten.
Het lied werd in 1920 opgeschreven door de bekende Baskische priester-musicoloog Aita Donostia. Hij hield zich bezig met het bewaren van de Baskische taal en cultuur. Op de LP van de reeds ter ziele gegane groep Ortzadar (1976) worden alleen de strofes 5 en 7 gezongen en omdat strofe 5 begint met Laboraria (landarbeider) is het lied onder die Spaanse naam bekend geworden. Of je nu een koning bent of een arme stakker, de dood is voor iedereen gelijk.
Un grand soleil noir tourne sur la vallée, cheminée muette, portails verrouillés, wagons immobiles, tours abandonees, plus de flamme orange dans le ciel mouillé.
Een grote zwarte zon draait boven de vallei, stomme schoorstenen, afgesloten poorten, stilstaande wagons, verlaten torens, geen oranje vlam meer in de natte lucht.
On dirait la nuit, de vieux châteaux forts, bouffés par les ronces, le gel et la mort, un grand vent glacial fait grincer les dents, monstre de métal qui va dérivant.
‘s Nachts lijken het oude burchten, verzwolgen door de doornstruiken, de vorst en de dood. Een sterke, ijzige wind doet de tanden knarsen, een monster van metaal dat afdrijft.
Je voudrais travailler encore, travailler encore: forger l'acier rouge avec mes mains d'or, travailler encore, travailler encore, acier rouge et mains d'or.
Ik zou nog willen werken, nog willen werken: het rode staal smeden met mijn handen van goud. Nog werken, nog werken, rood staal en handen van goud.
J'ai passé ma vie là, dans ce laminoir. Mes poumons, mon sang et mes colères noires, horizons barrés là, les soleils très rares, comme une tranchée rouge, saignée sur l'espoir.
Daar heb ik mijn leven gesleten, in die walserij. Mijn longen, mijn bloed en mijn zwarte woede, daar afgesloten horizon, de zeldzame zon, als een rode loopgracht bebloed door de hoop.
On dirait le soir, des navires de guerre, battus par les vagues, rongés par la mer, tombés sur le flanc, giflés des marées, vaincus par l'argent, les monstres d'acier.
‘s Avonds lijken ze op oorlogsschepen, door de golven gestriemd, aangevreten door de zee, op de flank gekeerd, gegeseld door de getijden, overwonnen door het geld, de stalen monsters.
Je ne peux plus exister là, je ne peux plus habiter là. Je sers plus à rien moi, il n'y a plus rien à faire. Quand je fais plus rien moi, je coûte moins cher, que quand je travaillais moi, d'après les experts.
Ik kan daar niet meer bestaan, ik kan daar niet meer wonen. Ik dien tot niets meer, niets meer aan te doen. Als ik niets meer doe, ben ik goedkoper, dan wanneer ik werk, volgens de experts.
Je me tuais à produire, pour gagner des clous. C'est moi qui délire, ou qui devient fou. Je ne peux plus exister là, je ne peux plus habiter là, Je sers plus à rien moi, il n’y a plus rien à faire
Ik produceerde tot ik erbij neerviel, om een habbekrats te verdienen. Ik ben het die ijlt, of gek word. Ik kan daar niet meer bestaan, ik kan daar niet meer wonen. Ik dien tot niets meer, niets meer aan te doen.
De staalindustrie in de regio Luik is op sterven na dood: lang aangekondigd, slepend industrieel verval. Fabriekssluitingen zijn niet uniek voor Luik, zelfs niet voor België. De impact en de gevolgen ervan voor de werknemers zijn universeel. De Franse zanger Bernard Lavilliers bracht in 2007 “Les Mains d’or” uit: een ode aan de staalarbeider met gouden handen, uitdrukking van melancholie en wanhoop. Vandaag, in 2013, wordt aan dit verhaal een volgend hoofdstuk toegevoegd.
5. Ojitos negros (Donkere oogjes), Mexico Tekst en muziek: traditioneel, arrangement: Eugene Rodriguez
4
Ojitos negros adónde están que no los miro?
Donkere oogjes, waar zijn jullie want ik kan jullie niet zien?
Me acuerdo de ellos, pego un suspiro. Ay ojitos negros, sabrá Dios dónde andarán! Esos ojitos son muy bonitos. Esos ojitos son muy hermosos. Esos ojitos son muy preciosos. Ay, ojitos negros, sabrá Dios dónde andarán! Todos me dicen que por ahí andan, que por ahí andan, por la estación y yo los vi y ellos son ay, ojitos negros, dueños de mi corazón.
Ik herinner mij die oogjes en slaak een zucht. Ah, donkere oogjes, God mag weten waar jullie zijn! Die donkere oogjes zijn zo schattig. Die donkere oogjes zijn zo mooi. Die donkere oogjes zijn zo kostbaar. Ah, donkere oogjes, God mag weten waar jullie zijn! Iedereen zegt me dat ze in de buurt zijn, in de buurt van het station. En ja, ik heb ze gezien en ze zijn, die donkere oogjes, eigenaars van mijn hart.
6. El relámpago (De bliksemschicht), Mexico/USA/Ierland Tekst en muziek: traditioneel, arrangement: Paddy Moloney, Lila Downs en Hei Pasoep
Relámpago en el viento trae mucha electricidad. Acábame de querer si me tienes voluntad.
Bliksemschicht in de wind, geladen met elektriciteit. Stop met van me te houden als je me graag ziet.
Ya viene relampagueando, ya lucero no aparece. Acábame de querer por que aquí nos amanece.
De dag breekt aan en de sterren vervagen. Stop met van me te houden want hier is de dageraad.
Ya me voy por que amanece ya los gallos menudean. No quiero que me conozcan ni contigo que me vean.
Ik moet vertrekken, de zon komt op en de hanen kraaien. Ik wil niet herkend of bij je gezien worden.
4
In 2010 maakten the Chieftains (Ierland) met Ry Cooder de CD San Patricio, naar de patroonheilige van Ierland (Saint Patrick). Op die CD staan liederen in een fictieve “Iers-Mexicaanse” stijl. Ze bezingen de Ierse migranten die, op de vlucht voor de hongersnood in Ierland, toekwamen in Amerika en in dienst gingen bij het leger omdat ze daar het snelst een baan konden vinden. Bij de Amerikaans–Mexicaanse oorlog (1846 – 1848) kwamen ze oog in oog te staan met de katholieke Mexicanen. Dat viel erg moeilijk bij de katholieke Ieren. Velen van hen liepen over en kwamen in het Mexicaanse regiment “San Patricio” terecht. “El Relámpago” is wat men noemt een son jalisciense, een stijl uit West-Mexico die in die tijd voornamelijk door familiale overlevering werd doorgegeven. Aanvankelijk werd er gespeeld met de plaatselijke gitaren, violen en harp. Door er later trompetten en een bas aan toe te voegen, ontstond de beter bekende mariachi stijl en werd de muziek gecommercialiseerd.
7. Gorizia, tu sei maledetta (O Gorizia, je bent vervloekt), Italië
5
8. O Efialtis tis Persefonis (Ο εφιάλτης της Περσεφόνης De nachtmerrie van Persephone), Griekenland
5
Tekst en muziek: anoniem, arrangement: Hei Pasoep
Tekst: Nikos Gatsos, muziek: Manos Hadjidakis, arrangement: Hei Pasoep
La mattina del cinque de agosto si muovevano le truppe italiane per Gorizia, le terre lontane e dolente ognun si partì.
In de ochtend van de vijfde augustus trokken de italiaanse troepen op naar Gorizia, het land ver weg, en dat was het begin van zoveel droefenis.
Sotto l'acqua che cadeva a rovescio grandinavano le palle nemiche, su quei monti, colline e gran valli si moriva dicendo così:
Onder de regen die in stromen neerzeeg hagelden de kogels van de vijand, en op de heuvels, bergen en in de valleien stierven de mensen onder luid geroep:
Εκεί που φύτρωνε φλισκούνι κι άγρια μέντα κι έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάμινο τώρα χωριάτες παζαρεύουν τα τσιμέντα και τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην υψικάμινο.
Daar waar ooit salie en wilde munt groeide en de eerste jonge Cyclamen hun kopje opstaken doen nu de cementboeren gouden zaken en vallen de vogels dood in de schoorstenen.
O Gorizia tu sei maledetta per ogni cuore che sente coscienza, dolorosa ci fu la partenza e il ritorno per molti non fu.
O Gorizia, je bent vervloekt hartverscheurend voor iedereen. We vertrokken vol van zorgen en pijn en veel van ons kwamen niet meer terug.
Κοιμήσου Περσεφόνη στην αγκαλιά της γης στου κόσμου το μπαλκόνι ποτέ μην ξαναβγείς.
Slaap, Persephone slaap diep in de omhelzing van Moeder Aarde en betreed nooit nog het balkon dat uitkijkt op deze wereld.
O vigliacchi che voi ve ne state con le mogli sui letti di lana, schernitori di noi carne umana, questa guerra ci insegna a punir.
O lafaards, jullie liggen met jullie vrouwen in zachte bedden, en spotten met ons, kanonnenvlees, deze oorlog leerde ons jullie te straffen.
Εκεί που σμίγανε τα χέρια τους οι μύστες ευλαβικά πριν μπουν στο θυσιαστήριο τώρα πετάνε αποτσίγαρα οι τουρίστες και το καινούργιο πάν να δουν διυλιστήριο.
Daar waar ooit de mysteriën hand in hand hoofs de offerplaatsen betraden daar gooien toeristen nu achteloos hun peuken op de grond en kijken met open mond naar de nieuwste olieraffinaderij.
Voi chiamate il campo d'onore questa terra di là dei confini, qui si muore gridando assassini maledetti sarete un dì. Cara moglie che tu non mi senti, raccomando ai compagni vicini di tenermi da conto i bambini, ché io muoio col suo nome nel cuor.
Jullie riepen een veld van eer uit, hier op deze grond, ver over de grens, hier sterven wij, roepend: moordenaars, jullie zullen vervloekt zijn op een dag. Mijn lieve vrouw, je kan me niet horen, ik bid tot mijn dierbare kameraden dat ze zorg dragen voor onze lieve kinderen, ik ga dood met hun namen in mijn hart.
Traditori signori ufficiali che la guerra l'avete voluta, scannatori di carne venduta E rovina della gioventù.
En jullie, verraders, generaals en officieren, jullie die ons de oorlog injoegen, jullie slachters verkopen het vlees en ruïneren onze jeugd.
O Gorizia ...
O Gorizia, ...
Overal wordt de Eerste Wereldoorlog aan het Ijzerfront herdacht. Deze oorlog, zo onzinnig als hij was, bleef echter niet beperkt tot de Ijzer en de Somme, maar was wel degelijk een conflict dat over het hele continent werd uitgevochten. O Gorizia is een anti-oorlogslied, uit de Italiaanse anarchistische en antimilitaristische traditie. Aan de grens met Slovenië werd van 5 tot 16 augustus 1916 de slag bij Gorizia uitgevochten. Die kostte het leven aan ca. 100.000 Italiaanse en Oostenrijkse soldaten. Een waanzinnige veldslag in een waanzinnige oorlog.
Κοιμήσου Περσεφόνη ...
Slaap, Persephone...
Εκεί που η θάλασσα γινόταν ευλογία κι ήταν ευχή του κάμπου τα βελάσματα τώρα καμιόνια κουβαλάν στα ναυπηγεία άδεια κορμιά σιδερικά παιδιά κι ελάσματα.
Daar waar ooit de gezegende zee lag en het geblaat in de velden nog gebeden waren daar vervoeren vrachtwagens nu geplunderde autowrakken van roestig metaal en afval naar de scheepswerf.
Κοιμήσου Περσεφόνη ...
Slaap, Persephone....
Het eerste gedicht/lied uit Griekenland met een ecologische boodschap, dat het verhaal vertelt van Persephone die best niet meer terugkeert naar de aarde, want de mens heeft er alles vernield. Het verhaal is gesitueerd in Elefsina, Attica, een goeie 30 km buiten Athene, de heilige plaats van de Elysëische Mysteriën. Net op die plaats heeft men in de jaren ‘50, toen Griekenland de welvaart omhelsde, een nieuwe olieraffinaderij gebouwd. Persephone was de dochter van Demeter, godin van plantenleven en agricultuur. Zij werd ontvoerd door Hades, god van de onderwereld, die haar (tegen haar zin) wou huwen. De afspraak was dat zij herfst en winter zou doorbrengen bij Hades en lente en zomer op aarde. Deze mythe verklaart het feit dat wanneer zij treurt gedurende de donkere maanden, de natuur er dood bij ligt en in de lente en zomer alles bloeit en groeit. Uit het album: Ta Paraloga van Manos Hadjidakis (1976)
9. La complainte du phoque en Alaska (De klaagzang van een zeehondje in Alaska), Canada – Québec
6
10. Plegaria a un Labrador (Gebed aan een landbouwer), Chili
6
Tekst en muziek: Michel Rivard, arrangement: Guillaume Payen en Hei Pasoep
Tekst en muziek: Victor Jara, arrangement: Hei Pasoep
Cré-moé, cré-moé pas, quéqu’part en Alaska, y a un phoque qui s’ennuie en maudit. Sa blonde est partie gagner sa vie dans un cirque aux Etats-Unis.
Geloof me of niet, maar ergens in Alaska is er een zeehond die zich verveelt. Zijn blondje is vertrokken om geld te verdienen in de Verenigde Staten.
Levántate y mira la montaña, de donde viene el viento el sol y el agua. Tú que manejas el curso de los ríos. Tú que sembraste el vuelo de tu alma.
Sta op, kijk naar de bergen, bron van wind, zon en water. Jij die de loop van de rivieren verlegt en de vlucht zaait van je ziel.
Le phoque est tout seul, il r’garde le soleil, qui descend doucement sur le glacier. Il pense aux Etats en pleurant tout bas. C’est comme ça quand ta blonde t’a lâché.
De zeehond is helemaal alleen, hij kijkt naar de zon, die zachtjes ondergaat op het ijs. Hij denkt aan de V.S. en weent stilletjes. Zo is dat als je blondje je verlaten heeft.
Levántate y mírate las manos, para crecer estréchala a tu hermano. Juntos iremos unidos en la sangre, hoy es el tiempo que puede ser mañana.
Sta op en kijk naar je handen, om ze aan je broer te reiken en je zal groeien. We stappen samen op, verenigd door het bloed. Vandaag kunnen we de toekomst maken.
Ça vaut pas la peine de laisser ceux qu’on aime pour aller faire tourner des ballons sur son nez. Ça fait rire les enfants, ça dure jamais longtemps Ça fait plus rire personne quand les enfants sont grands
Het loont niet de moeite om achter te laten wie je bemint, om ballen te doen draaien op je neus. Dat doet kinderen lachen, maar dat duurt niet lang en niemand lacht nog als de kinderen groot zijn.
Líbranos de aquel que nos domina en la miseria. Tráenos tu reino de justicia e igualdad. Sopla como el viento la flor de la quebrada, limpia como el fuego el cañón de mi fusil.
Bevrijd ons van hem die ons in ellende houdt. Je rijk van rechtvaardigheid en gelijkheid kome. Waai als de wind de bloem streelt in de bergpas, reinig als het vuur de loop van mijn geweer.
Quand le phoque s’ennuie, il r’garde son poil qui brille, comme les rues de New York après la pluie. Il rêve à Chicago, à Marilyn Monroe. Il voudrait voir sa blonde faire un show.
Terwijl de zeehond zich verveelt, bekijkt hij zijn vacht die blinkt zoals de straten in New York na de regen. Hij droomt van Marilyn Monroe. Hij wou dat zijn blondje voor hem een show deed.
Hágase por fin tu voluntad aquí en la tierra. Danos tu fuerza y tu valor al combatir. Sopla como el viento la flor de la quebrada, limpia como el fuego el cañón de mi fusil.
Je wil geschiede eindelijk hier op aarde. Geef ons je kracht en moed in de strijd. Waai als de wind de bloem streelt in de bergpas, reinig als het vuur de loop van mijn geweer. Sta op en kijk naar je handen, om ze aan je broer te reiken en je zal groeien. We stappen samen op, verenigd door het bloed. Nu en in het uur van onze dood, amen.
C’est rien qu’une histoire, je peux pas m’en faire accroire, mais des foé j’ai l’impression que c’est moé qui est assis sur la glace, les deux mains dans la face, mon amour est partie puis j’ m’ennuie.
’t Is maar een verhaal, waarin ik niet kan geloven, maar soms denk ik dat ik het ben die op het ijs zit met mijn handen voor mijn gezicht Mijn lief is vertrokken en ik verveel me.
Levántate y mírate las manos, para crecer estréchala a tu hermano. Juntos iremos unidos en la sangre, ahora y en la hora de nuestra amén amén, amén.
Michel Rivart schreef de tekst en de muziek in het begin van de jaren ‘70.
Víctor Lidio Jara Martínez (Chillán, 23 september 1932 - Santiago, 15 september 1973) bekritiseerde met zijn liederen de Chileense bourgeoisie en verzette zich o.a. tegen de Vietnamoorlog. Jara werd in 1957 lid van de folkloristische groep Cuncumén. Hij sympathiseerde eveneens met de Communistische Partij van Chili en was een van de belangrijkste aanhangers van president Salvador Allende. Op 11 september 1973 werd hij tijdens de militaire staatsgreep opgepakt en samen met duizenden anderen vastgezet en vermoord in het Stadion van Santiago.
Zijn groep Beau Dommage maakte van dit lied in 1974 een echte hit, te vinden op hun debuut-LP Beau Dommage. Een eenvoudig verhaal over een verlaten liefde en de eenzame achterblijver.
Plegaria a un labrador werd uitgebracht in 1969. Het is een roep om respect voor de landbouwer, of meer in het algemeen de kleine man. De structuur van het gedicht bevat enkele verwijzingen naar het christelijke Onze Vader.
11. Bosna Agidi Srebrenica (Srebrenica Inferno – De hel van Srebrenica), Bosnië-Herzegovina
7
12. Ik draag nu een kind, België Tekst en muziek: uit Iepersch Oud-Liedboek, Albert Blyau, arrangement: Jan Cool
7
Tekst en muziek: traditioneel, arrangement: Hei Pasoep
Majko, majko, jos te sanjam Sestro, brate, jos vas sanjam svake noci Nema vas nema vas nema vas Trazim vas trazim vas trazim vas Gdje god krenem vidim vas Majko, oce, sto vas nema
Moeder, moeder, ik droom nog steeds van jou. Zuster, broeder, ik droom nog elke nacht over jullie. Je bent hier niet. Ik ben op zoek naar jou. Waar ik ook ga, zie ik je. Moeder, vader, waarom ben je niet hier?
Bosno moja ti si moja mati Bosno moja majkom cu te zvati Bosno majko Srebrenice sestro Necu biti sam
Mijn Bosnië, je bent mijn moeder. Mijn Bosnië, ik noem je mijn moeder. Bosnië moeder, zus Srebrenica, Ik zal niet alleen zijn.
Lane tosu!
We zullen jullie niet vergeten!
Srebrenica, een stad in Bosnië, is vooral bekend geworden door de genocide die er in 1995 plaatsvond. Op 11 juli 1995 drongen Servische troepen onder bevel van generaal Ratko Mladić de stad binnen en deporteerden en vermoordden ca. 8000 moslimmannen en -jongens. Deze inname wordt algemeen aanzien als de ergste daad van genocide in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. Deze episode in de Bosnische onafhankelijkheidsoorlog maakte het falen van de internationale gemeenschap pijnlijk duidelijk: de Blauwhelmen ter plekke konden het moorden niet verhinderen, gehinderd als ze waren door een onduidelijke en onmogelijke opdracht.
Ik draag nu een kind, mijn eigen kind, dat me d’ oorlog doet vergeten. Maar als ’t in de oorlog geboren wordt, of dat goed is, wie kan dat nu al weten? Ze zeiden, ze zeiden, mijn lief was veel te jong om in ’t huwelijk te treden. Maar om te moorden was hij wel oud genoeg, dat heeft niemand ooit bestreden! Mijn kind, mijn kind, wie in oorlogstijden leeft, kan van ’t leven niet genieten. En doe ik je dood, ben ik een moordenares maar je vader moet bloedvergieten!
Dit lied komt uit een volksspel Nooit brengt een oorlog vrede door de Elfnovembergroep. Het volksspel werd opgevoerd in Kemmel in november 1978. Wannes Van de Velde zorgde voor de muzikale bewerking. De regie was in handen van François Beukelaers. De liederen kwamen allen uit Chants populaires des Flamands de France en het Iepersch Oud Liedboek. Het verhaal gaat over de Eerste Wereldoorlog. Een zwangere vrouw betreurt het dat haar kind in oorlogstijd geboren zal worden. Men vindt haar lief te jong om te trouwen, maar wel oud genoeg voor het front. Zal hun kind van het leven kunnen genieten, terwijl de vader als soldaat anderen moet doden?
13. Zwijgt me van de Vlaamse kwestie, België Tekst en muziek: Wannes Van de Velde, arrangement: Jan Cool
Wanneer ik door de rijke Vlaamse gouwen gaan en zien hoe dat de Vlamingen zonder pardon voor dollars en voor ponden hun eigen land verpesten, spreekt dan maar Frans en zwijgt me van de Vlaamse kwestie.
8
14. Sans la nommer (Zonder haar te noemen), Frankrijk Tekst en muziek: Georges Moustaki, arrangement: F.Danloy en Hei Pasoep
8
Je voudrais, sans la nommer, vous parler d’elle. Comme d’une bien-aimée d’une infidèle, une fille bien vivante qui se reveille, à des lendemains qui chantent sous le soleil.
Ik zou, zonder haar te noemen, u over haar willen spreken, als een geliefde, een ontrouwe, een meisje dat echt leeft en wakker wordt, met een toekomst die haar toelacht in de zon.
C’est elle que l’on matraque, que l’on poursuit, que l’on traque. C’est elle qui se soulève, qui souffre et se met en grève. C’est elle qu’on emprisonne, qu’on trahit, qu’on abandonne, qui nous donne envie de vivre, qui donne envie de la suivre jusqu’au bout, jusqu’au bout.
Zij is het die men neerknuppelt, die men vervolgt en op de hielen zit. Zij is het die in opstand komt, die afziet en staakt, die men gevangen zet, die men verraadt en in de steek laat, die ons zin geeft om te leven, die zin geeft om haar te volgen tot het einde, tot het einde.
Je voudrais, sans la nommer, lui rendre hommage. Jolie fleur du mois de mai ou fruit sauvage, une fille bien plantée sur ses deux jambes et qui traîne en liberté ou bon lui semble.
Ik zou, zonder haar te noemen, haar hulde willen brengen. Mooie meibloem of wilde vrucht. Een meisje dat stevig in haar schoenen staat en dat in alle vrijheid rondhangt waar ze wil.
Maar of er wordt geroepen en gecontesteerd, ’t is van de kleintjes dat er wordt geprofiteerd. Da’ s overal gelijk, in ’t oosten en in ’t westen, en daarom spreek ik liever van geen Vlaamse kwestie.
Je voudrais, sans la nommer, vous parler d’elle. Bien-aimée ou mal aimée, elle est fidéle. Et si vous voulez que je vous la présente, on l’appelle revolution permanente.
Ik zou, zonder haar te noemen, u over haar willen spreken. Heel geliefd of ongeliefd, zij is trouw.
Meer dan 40 jaar geleden zong Wannes Van de Velde zijn bezorgdheid uit over maatschappelijke problemen die in het Vlaanderen van vandaag nog steeds schering en inslag zijn: milieuvervuiling, de teloorgang van de natuur, winstbejag tot elke prijs, onverdraagzaamheid en verrechtsing, uitbuiting van de kleine man, ... Als Vlaamse (Antwerpse) zanger in zijn eigen taal ging hij in zijn liederen volmondig voor de Vlaamse zaak, zolang het een ontvoogdingsstrijd en geen eng nationalisme was. Dit lied ontkent niet maar relativeert daarom het belang van “de Vlaamse kwestie” en plaatst dit tegenover grotere mondiale problemen. Alles heeft zijn plaats.
Georges Moustaki schreef dit lied in 1969. Hij brengt in dit lied hulde aan een vrouw “zonder haar te noemen”. Bij het beluisteren van de tekst begrijpt men dat deze vrouw een metafoor is voor de revolutie, die telkens voortgaat. Vele linkse en anarchistische bewegingen namen dit lied als symbool voor hun revolutie.
Wanneer ik overal de bossen zien vergaan en puinen zien waar straten zouden moeten staan en fiere steden treuren op d’ armzalige resten, spreekt dan maar Frans en zwijgt me van de Vlaamse kwestie. Wanneer ik d’ industrie de lucht zien kleuren, als iedereen dat zo maar laat gebeuren, als er eens wordt gelachen met angstige protesten, spreekt dan maar Frans en zwijgt me van de Vlaamse kwestie. Wanneer alleen nog ’t gouden kalf wordt verhoord en ’t evenwicht van geest en leden wordt verstoord en d’ omgekochte leiders ons helpen in de nesten, spreekt dan maar Frans en zwijgt me van de Vlaamse kwestie. Wanneer er in ’t gelid de straat wordt opgegaan, in Uilenspiegels naam ’t fascisme blijft bestaan, als ik ze zien marcheren met Hitlerjugendgestes, spreekt dan maar Frans en zwijgt me van de Vlaamse kwestie.
En als u wil dat ik u haar voorstel, men noemt haar: ”permanente revolutie”.
15. Serrer la main (De hand reiken), Mali Tekst en muziek: Boubacar Traoré, arrangement: Hei Pasoep
9
Heé m’balima nyouma niyoo né bé naniné fong yana M’mana mie fong demissé nouyé diyanya boo fong yana M’mana mie fong diyanyama louyé demissé boo fong yana Heé m’balima nyouma niyoo né bé naniné fong yana Demissé boo fong yana né bé dowéré fong yana
De hand reiken
Ho la jeunesse, la jeunesse on doit se serrer On doit se serrer la main dans la vie On doit se serrer la main, serrer la main, on doit se serrer la main
En wat ik te vertellen heb aan mijn
M’mana mie fong demissé nouyé magnouma boo fong yana M’mana mie fong demissé nouyé diyanya boo fong yana M’mana mie fong diyanyama louyé demissé boo fong yana Heé demissé nouyé né bé naniné fong yana Demissé boo fong yana né bé dowéré fong yana
Wat de jeugd zal vertellen, daar ga
Goede mensen, ik ga u iets vertellen. Wat ik te vertellen heb aan de jeugd, zullen mijn fans beamen.
fans, zal de jeugd beamen.
ik iets aan toevoegen: Ha de jeugd, men moet mekaar de hand reiken in het leven.
Ho la jeunesse, la jeunesse on doit se serrer On doit se serrer la main dans la vie On doit se serrer la main, serrer la main, on doit se serrer la main
Boubacar Traoré – ook gekend onder de naam Kar Kar – is een pionier in de moderne muziek van Mali. In de jaren ’60 ontwaken de Malinezen met de klanken van Traorés melancholische stem op de radio. Hij zingt over de onafhankelijkheid, de hoop en de wanhoop van het volk. Zijn getokkel lijkt simpel, maar is geraffineerd. In het lied “Serrer la main” brengt hij een boodschap aan de jeugd: reik elkaar de hand, over de generaties heen.
16. Esta vida (Dit leven), Ecuador Tekst en muziek: Jorge Celedon, arrangement: Hei Pasoep Me gusta el olor que tiene la mañana. Me gusta el primer traguito de café. Sentir como el sol se asoma en mi ventana y me llena la mirada de un hermoso amanecer.
Ik hou van de geur van de ochtend. Ik geniet van mijn eerste slokje koffie. Ik voel hoe de zon door mijn raam schijnt en geraak in vervulling van de aanblik van een mooie dageraad.
Me gusta escuchar la paz de las montañas, mirar los colores del atardecer, sentir en mis pies la arena de la playa y lo dulce de la caña cuando beso a mi mujer.
Ik luister graag naar de vrede van de bergen en bewonder de kleuren van de avondschemering. Ik voel het zand van het strand tussen mijn tenen en proef de zoetheid van rietsuiker wanneer ik mijn vrouw zoen.
Sé Sé que el tiempo lleva prisa pa´ borrarme de la lista pero yo le digo que:
Ik weet Ik weet dat de tijd haast heeft om me van de lijst te schrappen. Maar ik vertel je dit:
Ay que bonita es esta vida aunque a veces duela tanto y a pesar de los pesares. Siempre hay alguien que nos quiere. Siempre hay alguien que nos cuida.
Ah, wat is dit leven mooi, hoewel het soms veel pijn doet en het soms zwaar valt. Er is altijd iemand die van ons houdt. Er is altijd iemand die zorg voor ons draagt.
Ay ay ay que bonita es esta vida aunque no sea para siempre. Si la vivo con mi gente es bonita hasta la muerte con canciones y alegria.
Aiaiai, wat is dit leven mooi hoewel het niet voor eeuwig zal zijn. Als ik het beleef met mijn mensen, is het mooi tot aan de dood en vol gezang en vreugde.
Me gusta escuchar la voz de una guitarra, brindar por aquel amigo que se fue, sentir el abrazo de la madrugada y llenarme la mirada de otro hermoso amanecer.
Ik luister graag naar de klank van een gitaar. Ik toast op die vriend die is weggegaan. Ik voel de omhelzing van de morgenstond en geraak in vervulling van de aanblik van weer een mooie dageraad.
Dit lied wordt veel gezongen in de sloppenwijken van de grote steden in Ecuador. De boodschap is dat er altijd een reden is om te zingen en te dansen en dat het leven mooi is, ondanks de problemen en de pijn. Aan die levenslust en dat optimisme van mensen die in armoede leven, kunnen velen van ons in het rijke Westen zeker een voorbeeld nemen.
9
17. Boem Paukeslag, België Tekst: Paul Van Ostaijen
10
18. Bliksems bisnummer Tekst en muziek: traditioneel en Louis Neefs, arrangement: Hei Pasoep
Dit is een lied voor de mensen die zorgen Dat morgen de mensen al dood zullen zijn Dit is een lied voor de doden van morgen Begraven, bekist in een stenen woestijn Refrein: Laat ons een bloem En wat gras dat nog groen is Laat ons een boom En het zicht op de zee Vergeet voor een keer Hoeveel geld een miljoen is De wereld die moet nog een eeuwigheid mee Oh, oh ik heb zorgen, Oh, oh ik heb zorgen, Oh, oh ik heb zorgen en dat verveelt me zo De vis in de zeeën vergiftigd, gestorven Het zand op de stranden vervuild door mazout En jij door je tankers en chequeboek bedorven Je weet zelfs niet meer waar de meeuw heeft gebroed Refrein… En zo zal dan morgen het leven verdwijnen Verslagen door staal en gewapend beton De maan zal dan koud op je nachtmerrie schijnen Geen mens die nog weet hoe het einde begon Refrein
10
Boem Paukeslag, Colofon
11
Hei Pasoep 2014
Boem Paukeslag werd live opgenomen op 24-25 mei 2013 in De Roma, Borgerhout, tijdens het optreden. Dirigenten: Jos Cré, Imanol Mitxelena, Jan Cool Muzikanten: Carl Boeckx, Imanol Mitxelena, Jan Cool, Jos Cré, Karla Stessel, Lize Verhelst, Marleen Quadens, Paul Christiaansen, Peter Jochems, Steven De Nijs, Tom Peeters, Wim De Weerd Alten: Anke Gulix, Anny Surings, Caroline Van der Plas, Chris Cuylaerts, Danielle Melens, Elly Pintens, Eltja Eichhorn, Gart De Keersmaeker, Greet Derboven, Hilde De Vocht, Hilde Lenaerts, Hilde Theuns, Ilse Antonissen, Inge Stevens, Karin Trouillard, Lief Van den Broeck, Lies Mertens, Lut Jansen, Lut Reijniers, Maggy Daans, Marjan Van de Looverbosch, Marleen De Coninck, Mia Reijniers, Mia Tubax, Myrèse Jacobs, Reineke Vermorgen, Ria Schuyesmans, Tine Sommer, Tine Van Muylder Bassen: Alex Geudens, André Gonsalis, Armando Hidalgo, Dirk De Boeck, Dree De Bruyn, Gerrit Gijsel, Gert Vyncke, Ivo De Bie, Jean-Claude De Fraeye, Jeroen Seels, Maaikel Cré, Patrick Walker, Peter Keersmaekers, Sven Van Gestel Sopranen: Birgit Smets, Brigit Vermeulen, Brigitta Van Hulle, Carinne Van Kraaij, Chris Bekaert, Fabienne Toussein, Frieda Geertsen, Goedroen Olieslagers, Heidi Theeten, Hilde Van Parijs, Hilde Velle, Hilde Verstraeten, Ineke Nuyts, Kaat Boudolf, Kristel Verrelst, Kristien Van Ginneken, Lief Vantilborgh, Liesbeth Hendrickx, Linda Claphouwers, Ludwine Michielsen, Lyn De Smet, Maite Mallentjer, Marieke Huys, Marijntje Mees, Marjel Côme, Mieke Meskens, Niki Deschepper, Rein Vanden Driessche, Rit Corluy, Samantha Saldanha, Tine Raeymaekers, Veerle Luyts, Vera Cuypers Tenoren: Danny Brison, Eddy Horemans, Erwin De Meyer, Gert Leysen, Gie Beeldens, Ivan Liegeois, Jan Cools, Kaïs Gagani, Karl Van den Brande, Ludo Delbon, Patrick Belis, Piet Vermonden, Roland De Vicq, Sep Kindt, Steven Van Bauwel, Walter Bellemans, Walter Luyts
Contact : Kristel Verelst – Fredericusstraat 19 – 2640 Mortsel tel. 03/455 16 94 E-mail:
[email protected] Website: www.heipasoep.be
11
